Հարցազրույց ՀՀ ԱԺ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանի հետ

-Գարնանային նստաշրջանի մեկնարկի «պռավալը» կարելի՞ է համարել դիտավորություն: Եթե ոչ, ապա կարո՞ղ ենք ասել, որ այս խորհրդարանն այլեւս ի վիճակի չէ կատարելու սահմանադրությամբ իրեն վերապահված լիազորությունը` օրենսդրական աշխատանքը:

-Գարնանային նստաշրջանի առաջին նիստի մեկնարկը ոչնչով արտառոց չէր, քանի որ թե անցած գումարման, թե այս գումարման Ազգային ժողովում անցած երկու տարվա ընթացքում քիչ չեն եղել նման դեպքերը, երբ քվորումի դժվարություն է առաջացել եւ հարկ է այս երեւույթին տալ խորքային քաղաքական գնահատականներ, այլ ոչ թե իրավիճակային, կամ ոմանց պահանջով` բացառապես քաղաքական ուժերի միջեւ հրահրումներ հարուցելու տեսանկյունից գնահատականներ հնչեցնել: Իսկ իրականությունը հետեւյալն է:

Նախ` արտառոց իրողություն է ցանկացած խորհրդարանի համար, երբ պատգամավորների ընդհանուր թվի 20-25 տոկոսը ընդհանրապես   բոյկոտում է   աշխատանքը,   եւս մի 20-25 տոկոսն էլ բացի պատգամավոր լինելուց նաեւ գործարար են եւ զբաղված են իրենց բիզնեսով: Այս պայմաններում քվորումի հարցում միշտ էլ կարող են դժվարություններ առաջանալ:   Ելքը երկրում քաղաքական խորհրդարանի ձեւավորումն է եւ այն, որ յուրաքանչյուր ոք պետք է իր գործով զբաղվի: Գործարարը` գործարարությամբ, քաղաքական գործիչը քաղաքականությամբ, իրավապահ մարմիները հանցագործությունների բացահայտմամբ եւ այլն: Բայց դրա համար բոլորը` այդ թվում գործարարները պետք է օրենքի ուժով պաշտպանված լինեն, որպեսզի պատգամավորական մանդատը նրանց համար պաշտպանիչ գործառույթ չունենա:

- Կոալիցիոն ձեր գործընկերներն ԱԺ-ում ստեղծված կաթվածահար իրավիճակի մեղավոր համարեցին ձեզ, նշելով, որ ՀՀ սահմանադրությամբ դուք եք խորհրդարանի բնականոն աշխատանքի երաշխավորը եւ դուք լավ չեք կատարում սահմանադրությամբ ձեզ վերապահված լիազորությունը:

-Ես նման ուղղակի մեղադրանք նրանցից  չեմ լսել, իսկ դուք լավ գիտեք, որ ԱԺ նախագահը լիազորություն չունի պարտադրելու քաղաքական միավորներին մասնակցել ԱԺ նիստերին, կատարել պատգամավորի իրենց պարտականությունը: Ինչ վերաբերում է խորհրդարանին, ապա այն աշխատում է բնականոն, հանձնաժողովները գործում են արդյունավետ, աշխատակազմը նույնպես, խումբը եւ խմբակցությունները` եւս: Սահմանադրությամբ ինձ վերապահված ո՞ր լիազորությունը ես չեմ կատարում:

-Կոալիցիոն ձեր գործընկերները նաեւ այն կարծիքին են, որ անհրաժեշտություն կա կոալիցիայի ներսում քննարկել ԱԺ-ում ստեղծված ոչ աշխատանքային իրավիճակն ու անել համապատասխան հետեւություններ:

-Կոալիցիայի առաջիկա նիստում մենք անպայման կքննարկենք այն հարցերը, որոնք կապված են քվորումի ապահովման հետ եւ, համոզված եմ, լուծումներ կգտնենք: Հարկավոր է բարձրացնել պատասխանատվությունը, միեւնույն ժամանակ պետք է գիտակցենք, որ մերթ ընդ մերթ նման իրավիճակներ կարող են լինել:

-Ըստ որոշ լուրերի` արվող համապատասխան հետեւությունը կարող է լինել, որ դուք ԱԺ-ում դնեք ձեր վստահության հարցը: Եթե խորհրդարանը չկարողանա եկող քառօրյայում եւս ապահովել բնականոն աշխատանքը, կամ որոշ ուժեր չցանկանան ապահովել բնականոն աշխատանքը եւ ձեզ անվստահություն հայտնելու իրավիճակի առաջ կանգնեցնեն, ինչպիսի՞ն կլինի ձեր դիրքորոշումը:

-Նախ դրանք դատարկ խոսակցություններ են, իսկ լուրերը տարածում են որոշ շրջանակներ` որոշակի շահերի սպասարկելով: Երկրորդ` ես ներկայացնում եմ մի քաղաքական ուժ, որ ունի թվով երկրորդ ներկայությունը ԱԺ-ում եւ եմ  ԱԺ նախագահի պաշտոնը (որից ի դեպ կառչած չեմ) քաղաքական համաձայնության արդյունք է: Իսկ թե ինչ կլինի այն դեպքում, երբ ՕԵԿ-ը դուրս գա ԱԺ դահլիճից, կարծում եմ` լրացուցիչ մեկնաբանությունների կարիք չկա:

-Դուք որպես ԱԺ նախագահ` ի՞նչ լծակներ ունեք ՀՀԿ-ին, ՀՅԴ-ին, ՄԱԿ-ին ու ԺՊ-ին պարտադրելու, որ մասնակցեն ԱԺ աշխատանքներին, եթե նրանք, այդուհանդերձ, որոշեն տապալել նիստերը:

-ԱԺ նախագահի իրոք լծակներ չունի եւ դուք շատ լավ գտեք այդ մասին: Ուղղակի պատգամավորի պարտականությունն է մասնակցել ԱԺ նիստերին եւ լավ կլինի, որ այս խնդիրը լինի բոլորիս ուշադրության կենտրոնում: Ճիշտ չէ առաջնորդվել ինչքան վատ, այնքան լավ սկզբունքով: Ի վերջո` պետք է հետամուտ լինենք, որ  յուրաքանչյուրը պարտականությունը չդիտարկի որպես իրավունք:

-Այս գումարման խորհրդարանի մեկնարկի ժամանակ դուք ձեր առաջ խնդիր դրեցիք ամեն ինչ անել ԱԺ-ի դերն ու նշանակությունը բարձրացնելու համար: Երեկ ճեպազրույցների ընթացքում կոալիցիոն ձեր գործընկերները փաստեցին, որ ԱԺ-ի դերը ընկել է: Ինչու՞ ձեզ չհաջողվեց բարձրացնել խորհրդարանի դերն ու նշանակությունը:

-Նման բան որեւիցէ մեկը չի ասել, որ խորհրդարանի դերն ու նշանակությունը ընկել է: Հետո ի՞նչ է` խորհրդարանի հեղինակությունը ես մեր տու՞ն եմ տանելու: Խորհրդարանի հեղինակությունը նախ եւ առաջ մեր երկրի, նրա քաղաքացիական ինստիտուտների, ի վերջո մեր ժողովրդի հեղինակությունն է:  Իմ կարծիքով խորհրդարանի դերը բավարար բարձրության վրա է եւ շատ ավելի բարձր, քան այլ պետական կառույցներինը: Որպես խորհրդարանի նախագահ, իմ ունեցած լիազորությունների շրջանակներում արվել է հնարավորը: Իմ ստացած հազարավոր նամակները եւ հանդիպումները ժողովրդի հետ, բազմաթիվ հրավերները այլ երկրների խորհրդարանների նախագահների եւ միջազգային կառույցների ղեկավարներից վկայում են, որ Ազգային ժողովը գործում է արդյունավետ եւ ունի վստահության բավարար ռեսուրս:

-Հնարավո՞ր է, որ խորհրդարանի բնականոն աշխատանքն ապահովելու համար դուք ստիպված լինեք դիմելու խորհրդարանական ընդդիմության օգնությանը: Իդեպ, ՀՀԿ-ի կողմից ձեզ ներկայացվող մեղադրանքներից մեկն էլ այն է, որ դուք ընդդիմության հետ հարաբերությունները չփչացնելու համար խախտում եք ԱԺ կանոնակարգը եւ դեռ անցած նստաշրջանից սկսած` նրանց բացակայությունների հարցը չեք դնում քննարկման:

-Որեւէ մեկի օգնությանը դիմել-չդիմելու խնդիր չկա, որովհետեւ թե դիմությունը, թե ընդդիմությունը պարտավոր են մասնակցել խորհրդարանի աշխատանքներին. ժողովուրդը նրանց բոլորին ոչ թե բոյկոտի, այլ պատգամավորի մանդատ է տվել: Ես չեմ կարծում, որ ընդդիմությանը մանդատից զրկելը լավագույն եւ ճիշտ լուծումը կլինի: Դեռ մեկ տարի առաջ, երբ ոմանք խոսում էին պատգամավորների  ձերբակալության մասին, եմ կտրուկ դեմ  եմ արտահայտվել, քանի որ պատգամավորների նկատմամբ քաղաքական ներգործություն է հարկավոր ունենալ , ոչ թե իրավական կամ վարչական:

-Կարծիք կա, որ երկրում ներքաղաքական լուրջ զարգացումներ են սպասվում ու չեն բացառվում արտահերթ խորհրդարանական եւ նախագահական ընտությունները: Եվ հենց սպասվող այդ փոփոխությունների ենթատեքստում է դիտարկվում այս գլոբալ «գրոհը» Աժ-ի վրա` ձեր ազդեցությունը թուլացնելու եւ որպես նախագահի թեկնածու ձեզ մեջտեղից հանելու համար:

-Ես արդեն բազմիցս հայտարարել եմ, որ ոչ նախագահական եւ ոչ էլ խորհրդարանական արտահերթ ընտրությունների անցկացման ոչ քաղաքական եւ ոչ էլ իրավական հիմքեր չկան: Ինչ վերաբերում է ինձ վրա կատարվող հարձակումներին, ապա ես որպես արդեն 8 տարի կուսակցության նախագահ եւ 2 տարի ԱԺ նախագահ` սովոր եմ եւ իմունիտետ եմ ձեռք բերել: Ցավոք, շատերին չի բավարարում իրենց հաջողությունը, նրանք գոհանում են միայն այն դեպքում, երբ ուրիշներն են անհաջողակ: Այս տարի լրանում է մեր խորհրդարանի գործունեության 15 տարին եւ ես ցանկանում եմ, որ քաղաքական նախանձն ու ատելությունը փոխարինվեն քաղաքական խաղաղությայմբ եւ հանդուրժողականությամբ, որովհետեւ,  միեւնույնն է, փոս փորողը ինքն է փոսում հայտնվում:

-Չնայած միշտ ասում եք, որ ժամանակից շուտ հայտարարություններ չեք անում, բայց այս պահի դրությամբ ձեր ապագա քաղաքական ծրագրերում կա՞ նախագահի պաշտոնում առաջադրվելը:

-Հիմա նորից եմ կրկնում, որ ժամանակից շուտ հայտարարություններ անելը ճիշտ չէ:

- Ինչու՞ է ուշանում ձեզ Պատվո լեգեենի շքանշանը հանձնելը: Ըստ լուրերի` դա կապված է Արեւմուտքում եւ հատկապես Ֆրանսիայում ձեր հանդեպ նախկին համակրանքի եւ ձեզ հետ կապված քաղաքական ծրագրերը նկատելի թուլացման հետ:

- Ըստ ո՞ր լուրերի, ու՞մ կողմից տարածվող` հայտնի չէ: Ասեմ, որ պաշտոնապես արդեն ստացել եմ նախագահ Ժակ Շիրակի հրամանագիրը` կապված իմ պարգեւատրման հետ: Ինչ վերաբերում է Արեւմուտքի իմ կապերին, ապա դրանք փայլուն են: Դրա վառ օրինակներից ընդամենը մեկը նշեմ` փետրվարի վերջին իմ հերթական պաշտոնական այցն է Եվրոպա` Ավստրիա: Վիեննայում կլինեն հանդիպումներ թե խորհրդարանի ղեկավարության, թե  ԵԱՀԿ ղեկավարության հետ: 

-Երբ իշխանական բուրգում ճգնաժամը հասնում է գագաթնակետին, ջրի երես են դուրս գալիս տարբեր տեսակի զինված ռազբորկաներ, որոնց իրական մեղավորները պատասխանատվություն, որպես կանոն, չեն կրում: Դուք, որպես երկրի երկրորդ դեմք, ի՞նչ եք անում երկրում սկիզբ առած զինված այս բեսպրեդելն ու օլիգարխիկ ռազբորկաները կանխելու համար:

- Դուք ինձնից լավ գիտեք, որ ԱԺ նախագահը գործադիր լծակներ չունի, առավելեւս` իրավապահ համակարգի նկատմամբ: Ավելին` համոզված եմ, որ տեղյակ եք նաեւ ԱԺ եւ նրա նախագահի խիստ սահմանափակ սահմանադրական եւ վարչական լիազորությունների մասին: Այնպես որ երկրորդ դեմք մատնանշելն այս կոնտեքստում տեղին չէ` եթե չհաշվենք արարողակարգային առանձնահատկությունը եւ լավ է, որ իրերն իրենց անունով կոչենք: Ինչ վերաբերում է քրեածին վերջին դեպքերին, ապա ես մտահոգված եմ այդ ամենով եւ ակնկալում եմ, որ իրավապահ մարմինները համապատասխան եզրահանգումները կանեն եւ մեղավորները կենթարկվեն խիստ պատասխանատվության: Բացի դա` ԱԺ ԱԱ եւ ՆԳ մշտական հանձնաժողովը, հաշվի առնելով առկա մտահոգությունները, փետրվարի վերջին խորհրդարանական լսումներ է կազմակերպելու` հրավիրելով իրավապահ եւ ուժային կառույցների ներկայացուցիչներին: Կարծում եմ` այդ լսումներում յուրաքանչյուրը հնարավորություն կունենա ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ արտահայտելու իր տեսակետները: Հայաստանում երբեմն անօրինականությունն իրականացվում է օրենքի անունից, որովհետեւ շատ պաշտոնյաներ կամ փողատերեր իրենց օրենքից վեր են դասում: Ոչ թե իշխանությունը պետք է սահմանափակի իրավունքը, այլ իրավունքով պետք է սահմանափակվի իշխանավորների գործունեությունը:

-Պատգամավոր Հմայակ Հովհաննիսյանը կրկին նախաձեռնում է ստորագրահավաք ԱԺ արտահերթ նիստում ավանդների եւ մասնավորապես ՕԵԿ-ի հեղինակած նախագիծը քննարկելու համար: Կարծիք կա, որ դա հատուկ ծրագիր է` ՕԵԿ-ին «փչացնելու» համար, քանզի եթե դուք միանում եք այդ նախաձեռնությանը, դուրս եք գալիս նախագահի` այդ հարցով աշխատանքային խումբ ստեղծելու կարգադրության դեմ, չեք միանում, ստացվում է, որ դեմ եք ձեր իսկ հեղինակած նախագիծը քննարկելուն:

- ՕԵԿ-ը կազմակերպված եւ կենսագրություն ունեցող քաղաքական ուժ է եւ նրան վարկաբեկելը դյուրին չէ: Ավանդների վերադարձի պահանջը մնում է մեր սկզբունքային հարցադրումներից մեկը եւ մենք հետեւողական ենք լինելու այս հարցում: Քաղաքական համաձայնության արդյունքում է նախագահը ստեղծել աշխատանքային խումբ եւ մենք գերադասում ենք, հավատարիմ այդ համաձայնության ոգուն` սպասել եւս 2-3 ամիս. մանավանդ որ եթե նույնիսկ ստորագրահավաք լինի, միեւնույն է, նորից ոմանք քվորումը տապալելու են, եթե նույնիսկ օրենքն էլ ընդունվի, միեւնույն է, այն ուժի մեջ է մտնելու 2006-ից: Այնպես որ եթե նպատակը ազնիվ է, ապա հարկ է սպասել եւս 2 ամիս:

-Եթե ձեզ, այդուհանդերձ, առաջարկվի դնել ձեր վստահության հարցը, հնարավոր է, որ ՕԵԿ-ը միանալով ընդդիմությանը, հերթական մի ինչ-որ գույնի, մրգի կամ ծաղկի անունով ժողովրդավարական հեղափոխության մասնակիցը դառնա:

  -Դուք արհեստականորեն սրում եք հարցադրումները. դա տեղին չէ: Բացի այդ` ես ոչինչ չեմ անում պարտադրանքով, այլ անում եմ իմ համոզմունքով: Ժողովրդավարության զարգացումը Հայաստանում այլընտրանք չունի` սա իմ համոզմունքն է եւ մենք պայքարելու ենք այս արժեքների ամրապնդման համար` մեր համախոհների  հետ միասին թե երկրի ներսում, թե նրա սահմաններից դուրս: Այս ճանապարհին բոլոր այն ուժերին, ովքեր պատրաստ են ժողովրդավարական Հայաստանի կառուցման գործում միանալ ՕԵԿ-ին, մենք միայն կողջունենք:

ՆԱԻՐԱ ԶՈՀՐԱԲՅԱՆ