ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Բարև ձեզ, հարգելի պատգամավորներ: Խնդրում եմ տեղադրել քարտերը և նախապատրաստվել գրանցման: Գրանցում: Գրանցվել է 58 պատգամավոր, քվորում ունենք, կարող ենք սկսել:

Հարգելի պատգամավորներ, շարունակում ենք քննարկել «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության 2023 թվականի գործունեության մասին հաղորդում»-ը։ Հիշեցնեմ, որ հարցի քննարկումն ընդհատվեց մտքերի փոխանակության փուլում: Ելույթի համար ձայնը տրվում է Վիլեն Գաբրիելյանին: Համեցեք, պարոն Գաբրիելյան: Դահլիճում լռություն։

 Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի փոխխոսնակներ, հարգելի տիկին գլխավոր դատախազ, հարգելի գործընկերներ. նախ և առաջ՝ պետք է ասեմ, որ ես՝ որպես Ազգային ժողովի պատգամավոր, արդեն երրորդ տարին եմ Գլխավոր դատախազի այս հաղորդումը լսում և, ըստ էության, ինձ համար պարզ է, որ այս ձևաչափ, մեկ-երկու հարց ու պատասխանով ու ելույթներով այդքան էլ արդյունավետ չէ։ Ասեմ. թե ինչի համար եմ այդպես կարծում. որովհետև, հսկայական թվաբանություն կա հաղորդման մեջ, և ինձ համար ամեն ինչ չէ, որ միանշանակ է թվաբանության մեջ: Օրինակի համար ասեմ, որ երբ մենք խոսում ենք պետությանը պատճառված վնասից, մենք էս տարի տվյալ ունենք 5 միլիարդ դրամի չափով, որը, անշուշտ, ճիշտ է, 400 անգամ ավելին է, քան նախորդ տարին, որը կազմում էր 11 միլիոն դրամ, բայց մյուս կողմից, որ ուսումնասիրում եմ թվերը, տեսնում եմ, որ էս 5 միլիարդի թիվը հիմնականում գոյացել է հայտնի ԱՕԿՍ-ի շենքի բռնագանձման շուրջ, 2-3 գործ էլ կա, մեկը 30 միլիոն է, մեկը՝ 40 միլիոն: Կամ, որ ասում ենք, որ այս տարի 4 անգամ ավելի շատ հայց էր ներկայացվել բռնագանձման պահանջով՝ 342-ը՝ նախորդի 91-ի հանդեպ, էլի ճիշտ եք ասում՝ 4 անգամ ավելի շատ է ներկայացվել, բայց էլի, որ թվերը տեսնում եմ, տեսնում եմ նաև, որ 343-ով մեր բռնագանձման պահանջը 8 միլիարդ է, իսկ 91-ով 27 միլիարդ է: Սա ինչի՞ համար եմ ասում. որ, այնուամենայնիվ, կփորձեմ գրագրության միջոցով, տիկին Գլխավոր դատախազ, ինձ համար մի քիչ ավելի պարզ հասկանալ, թե ինչ է իրենից ներկայացնում այս ամբողջ թվաբանությունը:

Երկրորդ թեման, որին կուզեմ անդրադառնալ, անմեղության կանխավարկածի պահպանումն է և ենթադրյալ հանցանք կատարած անձի կամ քրեական վարույթի վերաբերյալ հանրությանը տեղեկություններ տրամադրելու անհրաժեշտության հարցն է: Ի՞նչ են անում մեր իրավապահները: Մեր իրավապահներն իրենց գործառույթներն են իրագործում, բացահայտումներ են անում, մարդկանց մեղադրանքներ են առաջադրում, կալանավորում են, էդ մեղադրանքների շրջանակում, ի դեպ, պետք է շեշտեմ, որ, ըստ իս, մեղադրանքները շատ հստակ են և որքան էլ տակն ուզում ենք գրել անմեղության կանխավարկածի կարևորության մասին, այնուամենայնիվ, կարծում եմ՝ ինքը պատշաճ չի պահպանվում:

Օրինակ բերեմ. իմ մատնանշած նիստի ժամանակ դեպք կա՝ կապված խոշտանգման հետ, ես մի փոքր սխալվել էի, դուք ճիշտ եք, բայց, այնուամենայնիվ, դեպքը մոտավորապես նկարագրեմ, որովհետև էությունը դրանից չի փոխվում։ Վարդենիսում մի հիմնարկի ղեկավար կար, որին խոշտանգումով, թրաֆիքինգով, 4 քրեական հոդվածով, 17 դրվագով մեղադրանքներ են առաջադրվել, մարդը, կալանավորվել է, պաշտոնի կասեցում է տրվել, հետագայում, իհարկե, գործընթացի ժամանակ ձեր վերահսկողության ներքո այս հոդվածներն սկսել են պակասել, պակասել, պակասել և, ի վերջո, եկել է, դատարան հասնել է մի քրեական հոդվածով գործ, որը բացարձակ որևիցե կապ չունի ո՛չ խոշտանգման, ո՛չ թրաֆիքինգի հետ:

Մի ուրիշ դեպք նկարագրեմ՝ դավաճանների հայտնի գործերի հետ կապված: Գրեթե նույն իրավիճակն է մեզ մոտ այն տեսանկյունից, որ մենք մարդկանց դավաճանի մեղադրանք ենք անում, իսկ էդ տեսակից ինձ համար շատ կարևոր է նաև այն փաստը, որ, փաստացի, էդ մարդիկ հանրային պարսավանքի ենթարկվելիս ոչ միայն իրենք են ենթարկում, այլ նաև իրենց ընտանիքի անդամները և իրենց երեխաները, և ի՞նչ է տեղի ունենում. մեկին դավաճանի հոդվածով կալանավորում ենք, հետո էդ մարդուն ազատում ենք, բայց, քանի որ դավաճանների գրեթե բոլոր գործերի հետ միասին կա մի այլ քրեական հոդվածով գործ, ի վերջո, սանկցիաներ ենք կատարում այդ քրեական հոդվածներով: Ես մի տեղեկություն ունեմ, ձեզ մի տեղեկություն տամ, տիկին գլխավոր դատախազ, ես չեմ կարողացել ստուգեմ, բայց, կարծում եմ՝ ձեզ կհետաքրքրի: Դավաճանների գործով մի քրեական գործ կա, որի շուրջ 17 հոգի մեղադրվել է, կալանավորվել է, ներկայումս 17-ից 1-ն է կալանքի տակ, եթե չեմ սխալվում, ինքնախոստովանականով։ Բայց ինչո՞ւ է այս դեպքն իմ ուշադրությունը գրավել. Որքան ես տեղյակ եմ, բայց կարող է՝ ես սխալվում եմ, շեշտում եմ՝ 17-ից 16-ն ունեցել են վարձու պաշտպան, իսկ այդ մեկ մարդը հանրային պաշտպան է ունեցել:

Հիմա, ի վերջո, այս բոլոր դեպքերն իրավական են, բայց, այնուամենայնիվ, այստեղ այս հարցի բարոյական կողմն էլ կա և ինչո՞ւ եմ սա ասում. որովհետև կատարված առերևույթ հանցագործության և անձի մեղավորության առնչությամբ ձևակերպումները չպետք է ձևավորեն կանխակալ ընկալում արարքի կատարումն անձի կողմից որպես հաստատված փաստ ներկայացնելու տեսանկյունից, քանի դեռ չկա օրինական ուժի մեջ մտած դատավճիռ:

Երրորդը. այստեղ բազմիցս խոստացված կալանքների վերաբերյալ թեման է, որ 53 տոկոս, այս պահի դրությամբ Հայաստանի քրեակատարողական հիմնարկներում կան կալանավորված մարդիկ, եթե այլ երկրների հետ համեմատենք, շատ հազվագյուտ երկրներ կգտնենք, որ էս տոկոսը կազմում է ինչ-որ մի տեղ:

Էս քանի օրվա ընթացքում էս կալանքի թեմային որ անդրադառնում եմ, ինձ անընդհատ ասացիք, թե գիտեիք, թե որ գործի մասին եմ ուզում ասել, ես, անկեղծ ասած, չգիտեմ, թե դուք որտեղից գիտեք, որ ես, օրինակ՝ ուզում էի ասել Գևորգ Առուշանյանի գործի մասին, Սուրեն Զադոյանի գործի մասին, Սերժիկ Ոսկանյանի գործի մասին։ Բայց, որպեսզի ձեր չհիասթափեցնեմ, այնուամենայնիվ, ես կանդրադառնամ էդ ձեր ուզած գործին, որը վերաբերում է, մասնավորապես, Դավիթ Էդգարի Տոնոյանին, և ի՞նչն է այստեղ խնդիրը: Պիտի ի սկզբանե գամ: Դավիթ Էդգարի Տոնոյանի նկատմամբ քրեական գործը, եթե չեմ սխալվում, հարուցվել է 2021 թվականի ապրիլին, և այստեղ շատ կարևոր է սիմվոլիզմը: 2021 թվականի սեպտեմբերի 25-ին Ազգային անվտանգության ծառայությունը հաղորդում, հայտարարություն է տարածել բացահայտումների վերաբերյալ, սեպտեմբերի 29-ին մարդիկ կալանավորվել են՝ այս քրեական գործի շրջանակներում:

Նաև ասացիք, որ սպասում էիք ինձանից, որ անցումային դրույթների վերաբերյալ ասեմ, չնայած չէի պատրաստվում, բայց դա էլ ասեմ անցումային դրույթների վերաբերյալ, թե ինչը կասեի, օրինակ՝ ես: Երբ նոր Քրեական օրենսգիրքը եկել է Ազգային ժողով, առաջին ընթերցման ժամանակ անցումային դրույթների մեջ 8-րդ կետ կար, որը փաստացի ասում էր այն, որ խափանման միջոցների մասով, այսինքն՝ բարելավման մասով պետք է վերաբերի, այդ թվում նաև Քրեական հին օրենսգրքով հարուցված գործերի մասով, բայց առաջինից երկրորդ ընթերցում անցումային դրույթները խմբագրվել են, և էդ կետը կորել է արանքից: Այդ տեսանկյունից, ուզում եմ տեղեկացնել, որ պատրաստվում եմ օրենսդրական նախաձեռնությամբ հանդես գալ, որովհետև, այսպես թե այնպես, կալանքի մասով մենք խոսում ենք համակարգային խնդրի մասին, որովհետև ներկայումս շուրջ 50 հոգի դեռ կալանավորված են Քրեական հին օրենսգրքի շրջանակներում:

Էս նույն քրեական գործի շրջանակում ուզում եմ ասել նաև հետևյալը. ձեր ներկայիս տեղակալը, այն ժամանակվա Ազգային անվտանգության ծառայության քննչական դեպարտամենտի պետը, թե՛ մասնավոր զրույցների ժամանակ, թե՛ այդ թվում նաև այստեղ հաշվետվությունը ներկայացնելիս մեզ հավաստիացրել է, որ տնտեսական հանցագործությունների պարագայում պետության ամենաառաջին շահագրգռվածությունը տնտեսական վնասները վերականգնելն է։ Ըստ այդմ՝ ինձ համար այս գործի շրջանակում շատ հետաքրքիր է այն փաստը, որ 2022 թվականի մարտին, եթե չեմ սխալվում, հայտարարություն է տարածվել, որ սույն քրեական գործի շրջանակում մեղադրվող Դավիթ Գալստյանը վնասը փոխհատուցել է և վերականգնել է, ավելի ճիշտ, պետությանը, բայց էդ նույն տրամաբանությամբ, երբ նայում եմ հաղորդումները, չեմ տեսնում, թե ոնց է վերականգնվել, որ այդ թիվը չի երևում հաղորդումների մեջ: Չնայած, որ ես շատ լավ գիտեմ, թե ինչ է տեղի ունեցել, բայց, այնուամենայնիվ, էլի հարց է ծագում. 7 հոգի մեղադրյալ է եղել էս գործի շրջանակում, փաստացի, 6-ի խափանման միջոցն ուրիշ է, մեկը կալանավորված է: Էդ տեսանկյունից նաև, տիկին Գլխավոր դատախազ, կխնդրեմ, որ դուք օրինակ՝ դատավորի մերժած վերջին միջնորդությունը կարդաք, որտեղ ունիկալ հիմնավորումներ կան, մասնավորապես, առ այն, որ, քանի որ Դավիթ Տոնոյանը Ռուսաստանի Դաշնությունից փաստաբան է ներգրավել, հնարավորություն կա, որ Ռուսաստանի Դաշնություն փախչի, եթե խափանման միջոցը փոխվի: Այդ նույն տրամաբանությամբ կարելի էր հիմնավորել, որ, քանի որ Ղազախստանում է ծնվել կարող է շատ հանգիստ Ղազախստան փախչել:

Ի վերջո, հարց կծագի, թե ինչի՞ մասին եմ ես ասում և էս գործով ինչո՞ւ եմ այդքան մանրամասն ասում: Ձեր ներածական խոսքում գրված է, որ ձեր հանձնառությունը պատժողական քաղաքականությունից բացի հստակ ուղերձ է, որ կոռուպցիան չի հանդուրժելու: Ես ուշադրություն եմ հրավիրում էս բառակապակցության վրա՝ «պատժողական քաղաքականություն», որը, ըստ իս, փիլիսոփայական առումով այդքան էլ ճշգրիտ չէ, որովհետև, իմ համոզմամբ՝ Դատախազության ֆունկցիան շատ հստակ է՝ պետության անունից բարձրագույն վերահսկողություն օրենսդրության, մարդու և քաղաքացու իրավունքների, ազատությունների, ինչպես նաև Ազգային օրենսդրությամբ սահմանված այլ գործառույթների կատարման նկատմամբ։

Ես նաև ձեզ ուզում եմ սևազգեստ մայրերին մասով ևս մի բան ասել, մասնավորապես, հետևյալը, որ իմ գործընկեր Տրդատ Սարգսյանի հարցին ի պատասխան՝ դուք ասացիք, որ այս գործում այն մարդիկ, որոնք ժամանակին ներգրավված են եղել, կա՛մ չեն աշխատում, կա՛մ այլ գործով են զբաղվում: Ես ձեզ ուզում եմ տեղեկացնել, որ ներկայումս զինվորական ծառայության դեմ ուղղված հատկապես կարևոր գործերով քննության նկատմամբ հսկողության բաժնի պետ կա՝ Անդրանիկ Մարտիրոսյանը, որը դեռ 2014 թվականին Տիգրան Օհանջանյանի և Արթուր Ղազարյանի գործով ևս հսկող դատախազ է եղել: Կարծում եմ՝ դա ոչ պատշաճ տեղեկատվության հարց է:

Հիմա էս ամենն ինչի՞ համար էի ասում: Իմ համար շատ հստակ է, որ, այնուամենայնիվ, համակարգային առումով ես՝ որպես մարդ և քաղաքացի, մինչև այս պահը Դատախազությունից դեռ չեմ տեսնում այն, ինչ կուզենայի տեսնել: Ինձ համար նաև շատ հստակ է, որ, այնուամենայնիվ, համակարգերում բազմաթիվ մարդիկ կան, բառացի չընդունեք ասածս, որոնց գլուխները շատ երկար մնացին իրենց ուսերի վրա, և էդ գլուխները, ի վերջո, պետք է թռչեն: Այսքանը, շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Գաբրիելյան: Գեղամ Նազարյան, համեցեք:

  Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Իմ համոզմամբ՝ Դատախազության, Գլխավոր դատախազի ամենակարևոր գործը պետք է լինի թույլ չտալ, որ Հայաստանում կիրառվեն կրկնակի մոտեցումներ, կրկնակի ստանդարտներ, երբ մի մարդուն մի արարքի համար չեն պատժում, չեն կալանավորում, մյուսին նույն արարքի համար երբեք չի կարելի պատժել և կալանավորել: Բրիտանական իրավական համակարգը մեզանից շատ ավելի երկար և անընդհատ փորձ ունի, և էնտեղ հիմնականում առաջնորդվում են նախադեպերի հիման վրա, և եթե մենք առաջնորդվենք նախադեպերի հիման վրա, մենք կունենանք գոնե արդարության զգացողություն, զգացում, և մարդն իրեն ավելի պաշտպանված կզգա: Երբ նույն արարքի համար ինչ-որ մեկը ոչ մի պատժի չի արժանանում, չի կալանավորվում, չի ձերբակալվում, իսկ մյուսին միանգամից, այն էլ տեսախցիկների ակտիվ մասնակցությամբ կալանավորում են, ձերբակալում են, մարդու մոտ միանգամից միտք է առաջանում, որ Հայաստանում չկա արդարություն։

Այսօր ես կուզեի, որ դուք, ձեր եզրափակիչ խոսքում, վերջապես, ասեք, թե ինչո՞ւ է Դատախազությունը, էս մասին մենք խոսել ենք հանձնաժողովի նիստի ժամանակ, ինչո՞ւ է Դատախազությունն այդքան անտարբեր Մամիկոն Ասլանյանի նկատմամբ։ Չէ՞ որ իր գործը հենց էս անարդարությունների ամենավառ վկայություններից մեկն է, երբ մարդուն մեղադրում են մի հանցանքի համար, որը լավագույն, լավագույն չէ՝ առավելագույն դեպքում կարող է պատժվել երեք կամ չորս տարվա ազատազրկմամբ, իսկ այդ մարդը կալանավայրում է արդեն երկուսուկես տարի, ընդ որում՝ եթե չեմ սխալվում, բուն գործով հարցաքննվել է մեկ կամ մի քանի անգամ, ոչ շատ: Ես կուզենայի, որ էս մասին դուք ասեք, ո՞վ է ստիպում, որ Մամիկոն Ասլանյանը գտնվի կալանավայրում։

Ես կցանկանայի, որ մենք, ի վերջո, էսքան որոշումներ կայացրինք, դա ներկայացրինք որպես դրական առաջընթաց, որ, ի վերջո, կալանքը Հայաստանում չպետք է լինի պատիժ, պատժի միջոց, ցուցմունք կորզելու միջոց, տնային կալանք ներդրեցինք, բայց մարդիկ կան, որոնք հասարակության համար վտանգավոր չեն, բայց շարունակում են մնալ կալանավորված։

Հանձնաժողովի նիստի ժամանակ ասացին՝ ինչո՞ւ եք տալիս հայտնի մարդկանց անուններ: Տալիս եմ այն մարդկանց անունները, որոնց ճանաչում եմ, ես գիտեմ, որ ո՛չ քաղաքական գործիչ են, ո՛չ հասարակական գործիչ են, ինչ-որ գործով կալանավորվել են, և էլի, ինչպես Մամիկոն Ասլանյանը, երկար ամիսներ մնում են կալանավայրում, մնում են չհարցաքննված, տարբեր պատճառաբանություններով, սկսած նրանից, որ դատարանները ծանրաբեռնված են։ Լավ, եթե դատարանը ծանրաբեռնված է, մարդն ի՞նչ մեղք ունի, թող մեզ կալանավորեն, որ մենք ճիշտ աշխատանք չենք տանում և շարունակում ենք դատարանները ծանրաբեռնված պահել:

Ես կցանկանայի, որ դուք, ձեր աշխատանքում հատուկ ուշադրություն դարձնեք էն փաստերին, հստակ, կոնկրետ փաստեր, որոնք Թագուհի Թովմասյանն իր ելույթում նշեց: Ինձ և հանրությանը շատ հետաքրքրում է, թե, ի վերջո, այդ տեղեկությունները …

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Պարոն Զեյնալյան, գործընկերներ, ներողություն, լռություն դահլիճում:

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Ես կցանկանայի, որ, ի վերջո, Դատախազությունն ինչ-որ ժամանակ հետո, պարզ է՝ ոչ վաղը, ուսումնասիրելուց հետո մեզ տեղեկացներ, թե էդ փաստերն իրականությանը համապատասխանո՞ւմ են, թե՞ չեն համապատասխանում, դրանք իրավակա՞ն գործընթացներ են, թե՞ հակաիրավական գործընթացներ։ Ես ուզում եմ, որ Դատախազությունը և մեր իրավապահ համակարգն այնքան ճիշտ աշխատի, որ …

Մի թեմայի էի անընդհատ ուզում, չգիտեմ՝ անդրադառնա՞լ, թե՞ չանդրադառնալ, բայց հիմա ուզում եմ ասել: Ի վերջո, մենք անընդհատ խոսում ենք էս ատելության խոսքից, ատելության խոսքի տարածումից: Պատճառներից մեկը գիտե՞ք որն է, որ էդ ատելության խոսքը տարածողը վստահ է, որ ինքն անպատիժ է մնալու, որովհետև ինքը թաքնվում է համակարգչի, հեռախոսի ետևում, և ինչ ասես ասում է, ինչ ասես գրում է՝ չմտածելով, որ էդ մարդուն, եթե մարդը չգիտեմ ինչ իմունիտետ ունի, բայց էդ մարդու ընտանիքի անդամներին ցավ է պատճառում: Հիմա, ես չգիտեմ, ես հարց եմ տալիս ձեզ՝ որպես դատախազ, գլխավոր դատախազ, ես ուզում եմ ասել, որ եթե ես փողոցում հանդիպեմ մեկին, որը մեկ օր առաջ կամ երկու օր առաջ հայտարարել է, գրել է, որ Գեղամ Նազարյանը ծախել է իր Կիրանցը, որդու շիրիմը և ինքն այլանդակի մեկն է, որովհետև նման քայլ է արել, եթե ես իրեն սատկացնեմ, ինձ քրեական պատիժ հասնո՞ւմ է, թե՞ չի հասնում: Ես խնդրում եմ, որ սա պարզաբանենք, որ ես հասկանում, թե ես ինչ անեմ, որովհետև էս դեպքում իրավապահ համակարգը լուռ է, ինքը ոչինչ չի անում, լավագույն դեպքում ասում են՝ գիտե՞ք, մենք չենք գտնում, թե ով է էդ գրողը: Բա, էս տեխնիկայի դարում, էս տեխնիկական հագեցվածության պայմաններում մի՞թե իրավապահ համակարգը չի կարող գտնել էդ այլանդակներին: Լավ, մեկ լռեմ, երկու լռեմ, չորս լռեմ, բա, ասենք՝ իմ ընտանիքի հոգեբանական կտտանքները և մյուսներինը ո՞վ է փոխհատուցելու: Ո՞վ է ինքը՝ էդ գրողը, գրողի հետևում կանգնածը, որ համարձակվի Գեղամ Նազարյանին … Հա, գիտեմ, բոլորդ կասեք՝ դե, բանի տեղ մի դիր: Հեշտ չէ, ժողովուրդ բանի տեղ չդնել, մանավանդ, եթե հասցնում են նրան, որ որդու թեմա են շահարկում, հայրենի գյուղի թեմա են շահարկում ու փորձում են աշխարհին ապացուցել, որ էս մարդը, կոնկրետ դեպքում՝ ես, վաճառել եմ իմ հայրենիքը, իմ փոքր հայրենիքը, իմ որդու շիրիմը: Պետք է պատժվեն էդ մարդիկ, ընդ որում՝ պետք է հրապարակային պատժվեն: Լավ, մենք ո՞նց ենք ապրում էն երկրում, որտեղ սենց համատարած իրար ինչ ասես ասում են: Ես ուզում եմ, իրոք, հասկանա, ես մենակ իմ անունից չեմ ասում, շատերն են հետաքրքրվում. լավ, ի՞նչ ենք անում այս դեպքերում, երբ մի այլանդակ Յութուբով, Ֆեյսբուքով, Տիկտոկով էդ կարգի վիրավորանքներ է ներկայացնում: Ի՞նչ պետք է անենք:

Ես ցանկանում եմ ձեր ուշադրությունը սևեռել նաև էն մարդկանց վրա, որոնք հայտնի չեն, որոնք ծանոթներ չունեն, Կառավարությունում ծանոթ չունեն, չգիտեմ, հայտնի հասարակական գործիչ ծանոթ չունեն, և իրենք մենակ են մնում իրավապահ համակարգի հետ, և նրանց իրավունքներն անդադար խախտվում են այն աստիճաններում, որոնց մենք ուշադրություն չենք դարձնում, սկսած էն պահից, երբ իրենք հայտնվում են, չգիտեմ՝ հիմա ոնց է կոչում Քրեական նոր օրենսգրքում, քննիչ ասեմ, չգիտեմ, ի վերջո, այն մարդու մոտ, որն իրենից պետք է ցուցմունք վերցնի: Սկսած այդ պահից, այդ մարդկանց իրավունքները խախտվում են, որովհետև էդ մարդիկ, իհարկե, լավ չէ, բայց ո՛չ իրենց իրավունքները գիտեն, ո՛չ պարտականությունները, և էդ մարդկանց ստիպում են ինչ-որ ցուցմունքներ տալ, ստիպում են հրաժարվել ցուցմունքներից:

Ես շատ լավ հիշում եմ, որ մեր շենքում, որտեղ ես բնակվում եմ, բազմաբնակարանային շենք է, ճիշտ է, մի քանի տարի առաջ է տեղի ունեցել այդ դեպքը, բայց երբ համատարած գողություն էր եղել, մանր գողություն, շենքի բոլոր բռնակները գողացել էին, և թաղայինը մեզ կշտամբում էր, թե մենք ոնց ենք համարձակվել դիմել իրավապահ համակարգին, որովհետև դա իր վրա մինուս էր: Ասում էր՝ մի հատ ինձ զանգեիք, էդ հարցն իրար հետ տղայավարի լուծեինք: Բա, էս մի օրինակ եմ բերում, բայց ինչքան շատ երկար ու տարածված … Ի վերջո, իրավապահ համակարգը պե՞տք է պարզի, էդ թաղայիններն ովքե՞ր են, որոնք ավելի շատ համագործակցում են տեղի հանցավոր շրջանակների հետ, քան թե պաշտպանում են սովորական մարդկանց իրավունքները: Ու էսպես, ներքևի պահերը մենք հաշվի չենք առնում, մենակ քաղաքական պահերն ենք խոսում, հետո ասում ենք՝ ինչո՞ւ մարդը չի հավատում իրավապահ համակարգին: Է, օրինակներով, օրինակները կծիկ են դառնում, մեծ լեռ են դառնում, սկսում են չհավատալ, և ես խոսք վերջում կոչ եմ անում, որ դուք անձամբ նախաձեռնեք, որ այն մարդիկ, որոնք հասարակության համար վտանգավոր չեն, որոնք հասարակական, քաղաքական հայտնի գործիչներ են, նրանց կալանավորումը վերացվի, որովհետև, դա մեր երկրի վրա շատ վատ է անդրադառնում ամեն տեսակետից: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն պարոն Նազարյան: Թագուհի Ղազարյան, համեցեք: Պատգամավորները փոխվել են տեղերով, պարոն Հակոբյան:

 Թ.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, տիկին Գլխավոր դատախազ. քննարկում ենք Դատախազության 2023 թվականի զեկույցը, մի քանի հարց կա, որոնց ուզում եմ, որ անդրադառնաք, տիկին Վարդապետյան, ձեր մեկնաբանությունները, դիտարկումները, գուցե արձագանքներն ու պատասխանները տաք, որովհետև շարունակում ենք խնդիրներ ունենալ։ Իհարկե, ես հասկանում եմ, որ այս խնդիրների ամբողջ բեռը ձեր Գլխավոր դատախազ լինելու ընթացքում չի ձևավորվել, բայց փաստն այն է, որ լուծումների ընթացքը ձեզ կառավարության ներքո է լինելու, ձեր գլխավորությամբ է լինելու:

Կալանքների թվի մասին շատ խոսվեց, տիկին Գլխավոր դատախազ, ես հանձնաժողովի նիստը նայել եմ, դուք առանձին-առանձին դեպքերի և դրվագների վերաբերյալ ասում եք, մեկնաբանում եք, թե ինչու էս կամ էն առանձին անձը կալանավորված է։ Ես, իհարկե, պարոն Խաչատրյանի պես չեմ պնդի, թե անմեղ մարդիկ են կալանավորված, բայց, առնվազն, էս պահին անմեղության կանխավարկածով պաշտպանված մարդիկ են, որոնք գտնվում են կալանքի ներքո, և նրանց թիվն ավելի շատ է, քան մեղավորության վերաբերյալ դատավճիռ ունեցող մարդկանց թիվը: Առանձին-առանձին դեպքերում մենք կարո՞ղ ենք բացատրել, դա չգիտեմ, կամ դուք կարո՞ղ եք բացատրել, ես՝ գուցե չէ, բայց վիճակագրությունն անոմալիայի մասին է խոսում, ուրեմն, պետք է հասկանանք, թե ինչո՞ւ է այս վիճակագրությունն առաջացել, ինչո՞ւ է էս իրավիճակը Հայաստանում, երբ, ասենք՝ ձերբակալվածների մեջ նրանք, ովքեր դատավճիռ ունեն, կարող է 1990-ականներից ի վեր բանտերում են, բայց, չգիտեմ, վերջին քանի՞ տարում կարող են մարդկանց գործերը քննվել, օրինակ՝ երե՞ք, չո՞րս: Այսինքն՝ երեք-չորս տարում ավելի շա՞տ հանցագործություն է կատարվել, քան երեսո՞ւն տարում։ Էս վիճակագրությունը պետք է ինչ-որ կերպ մեկնաբանել, որովհետև սա նորմալ չէ։

Եվ դրանից անմիջապես հետո պատժի անխուսափելիության հարցին եմ ուզում անդրադառնալ։ Էն, որ կալանքները ձգձգվում են անվերջ և, ի վերջո, երբեմն պատահում է նաև այնպես, որ Դատախազությունը չի կարողանում մեղքն ապացուցել, կամ գործերը լավ կառուցված չեն լինում, դրա մասին խոսում ենք ոչ միայն մենք, այլ նաև միջազգային զեկույցները և ամենացցուն օրինակներն անցյալ տարվա ընթացքում եղել են երկու նախկին նախագահների դեպքերը՝ Սերժ Սարգսյանի և Ռոբերտ Քոչարյանի դեպքերը, երբ, ի վերջո, երկուսի գործերն էլ հանգուցալուծվել են կա՛մ կարճելով, կա՛մ վաղեմության ժամկետի հիմքով կարճելով:

Սա հուշում է մարդկանց այն մասին, որ իրենք պետք է հնարավորինս շատ ազդեցության լծակներ, կապեր, գումարներ ձեռք բերեն, եթե ուզում են խուսափել պատասխանատվությունից: Մարդիկ նայում են էդ իրավիճակին և ասում են՝ ինչու կարելի՞ էր։ Եվ եթե ամենաաղմկահարույց գործերով Դատախազությունը չի կարողանում մեղքն ապացուցել, պարզ է, որ մնացած քաղաքացիները նույնպես տարակուսանքի մեջ են լինում, իսկ Դատախազությունը չափազանց կարևոր ինստիտուտ է հանրապետության համար, որովհետև օրենքի կարգը պահպանողն է՝ պետության կարգը պահպանողն է, ըստ էության, սանկցիաների ենթարկվողը, եթե տեղի են ունեցել խնդիրներ և, հակառակը:

Ինձ համար Դատախազության գործառույթը մոտավորապես, բանակի գործառույթի չափ կարևոր է, և սա է պատճառը, որ մենք այս դահլիճում ինչքան էլ չնաշխարհիկ օրենքներ ընդունենք, արգելենք ինչ-որ բաներ անել կամ սանկցիաներ մտածենք դրանց մասին, ինչպես պարոն Նազարյանն է ասում, օրինակ՝ ատելության խոսքի վերաբերյալ, եթե ինստիտուտները չկարողանան սպասարկել էդ օրենքները, դրանից երկրի վիճակն ավելի լավը չի դառնա, և ինստիտուտները շատ ավելի կարևոր են դառնում այս դեպքում, քան քաղաքական կամքը և օրենքը, այսինքն՝ դժվար թե շատ ավելի կարևոր լինեն, բայց այս պահին ավելի մեծ կարևորություն են ձեռք բերել:

Վատ վերաբերմունքի և խոշտանգումների հարցը։ Գիտեք, որ սա շարունակվում է որպես խնդիր արձանագրվել: Նախորդ տարվա ընթացքում ոստիկանների վատ վերաբերմունքի, ոստիկանական բաժիններում վատ վերաբերմունքի ահազանգերն աճել են 54 տոկոսով: Ես չեմ պնդում, որ բոլոր դեպքերում, իհարկե, վատ վերաբերմունք է եղել, բայց, եթե հիշենք անցած տարին, առնվազն 2 դեպքով մենք ունենք իրավապահների հսկողության ներքո գտնվող 2 մարդկանց մահեր, որոնք որպես ինքնասպանություն են որակվել, հանգամանքները կպարզվեն, ես չեմ ուզում դատավճիռներով խոսել դրանց մասին, բայց այն, որ երկար ժամանակ այդպիսի բան չէր եղել, և անցած տարի կրկնվող դեպք եղավ, նույնպես մտահոգիչ է և կարող է էս համադրվող ինֆորմացիաների հետ ցուցիչ լինել և մտահոգության առիթ լինել։

Ես կուզենայի խոսել նաև Սաշիկ Սուլթանյանի գործի մասին: Իհարկե, շատ վատ է, որ Սաշիկ Սուլթանյանը Հայաստանում չէ և չի շարունակում ներկա գտնվել իր գործին, բայց, տիկին Վարդապետյան, ես գիտեմ, որ այս դեպքն ինչ-որ մեկի հաղորդման հիման վրա է հարուցվել, ինչ-որ մեկն ասել է, որ երբ Սաշիկ Սուլթանյանն ասում է, որ եզդիների նկատմամբ խտրականություն կա Հայաստանում, նա ազգամիջյան թշնամանք է տարածում։ Ես նույնպես կարծում եմ, որ եզդիների նկատմամբ խտրական իրավիճակներ կան Հայաստանում մի շարք հարցերում (խոսակցություն դահլիճում:) Կա, պարոն Նազարյան, երբ հայը Հայաստանում ասում է, որ եզդիների նկատմամբ խտրականություն չկա, դա նույնն է, որ տղամարդն ասի, որ կանանց նկատմամբ խտրականություն չկա: Դուք ե՞րբ եք եզդի եղել, որ գիտեք՝ կա՞, թե՞ չկա:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Լռություն դահլիճում:

 Թ.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Նազարյան, եզդիական համայնքներում առողջապահական ծառայությունները պակաս հասանելի են, քան հայկական համայնքներում: Կա՞, թե՞ չկա: Ինչո՞ւ է այդպես եղել: Գիտե՞ք, հիմա մի դատական գործ կա՝ ասորական համայնքի հետ կապված, հայկական ինչ-որ այլ կառույցի հետ, և ասորական համայնքից ինձ անընդհատ ազդակներ են գալիս, որ խտրական վերաբերմունք կա այդ գործի մեջ։ Եթե վաղը տիկին Միրզոևան կամ տիկին Գասպարյանը վեր կենան ու ասեն, որ ասորիների նկատմամբ խտրականություն կա, գալու ենք, անձեռնմխելիությունից զրկե՞նք ու դատե՞նք: Ես կարծում եմ՝ այն մարդը, որը կարծում է, որ այդպիսի արտահայտություն անելն ազգամիջյան թշնամանք հրահրել է, մի հատ պետք է ուշադիր լինել, տեսնել, թե ինքն ինչ է տարածում։ Իմ կարծիքով՝ դա ավելի շատ ֆաշիստական միտք է, որ երբ փոքրամասնությունը խոսում է իր խնդիրներից, դա ազգամիջյան թշնամանք հրահրել է:

Անցնենք առաջ. ատելության հիմքով բռնությունների, բռնության կոչի քրեականացումից հետո, տիկին Վարդապետյան, թեև ատելության հիմքը կարող է լինել էթնիկ պատկանելությունը, բնակության վայրը, սեռը, փախստական լինելը կամ միգրանտ լինելը, չգիտեմ, կրոնական հիմքը, սեռական կողմնորոշումը, բայց մեր բոլոր գործերն էս հիմքով եղել են քաղաքական հայացքներով պայմանավորված խտրականության վերաբերյալ: Սա մտահոգիչ է, սա նշանակում է, որ միայն քաղաքական աղմուկ առաջացնող գործերի նկատմամբ են սրանք լինում, ընդ որում՝ դրանց մեծ մասը, վստահ եմ՝ դուք գիտեք, որ մեծամասնության նկատմամբ խտրականության հիմքով բռնության կոչերին վերաբերյալ են, թեև կան նաև այլ քաղաքական հայացքներ ունեցողների նկատմամբ։ Եվ երբ պարոն Նազարյանն այստեղից ասում է՝ ատելության խոսքն էլ քրեականացնենք, ես միշտ կողմնակից եմ եղել, բայց իրականում ես վախենում եմ դրա իմպլեմենտացիայից, որովհետև ատելության խոսքը փոքրամասնություններին պաշտպանելու համար է, ատելության խոսքի քրեականացումը խտրականությունից փոքրամասնություններին՝ էթնիկ փոքրամասնություններին, կրոնական փոքրամասնություններին, խոցելի խմբերին, հաշմանդամություն ունեցող անձանց պաշտպանելու համար է, բայց, երբ մենք էսպես շուռ ենք տալիս, պարոն Նազարյան, ինչպես դուք եք շուռ տալիս այս խոսակցությունը, ստացվում է, որ ատելության խոսքի քրեականացումը գալու է ուժեղներին պաշտպանելու համար, հայերին եզդիներից պաշտպանելու համար: Հայաստանում եզդին ի՞նչ կարող է անել հայերի նկատմամբ, որ հայերը պաշտպանվելու կարիք ունենան, մի քանի տասնյակ հազարանոց համայնք են: Ես չգիտեմ՝ ինչո՞ւ ենք մենք էդպես վերաբերվում:

Մի խնդիր էլ կա, տիկին Վարդապետյան, եթե կարողանաք անդրադառնալ, շնորհակալ կլինեմ: Էս վերջերս ահազանգեր են լինում մարդկանց, վերջին տարվա ընթացքում են դրանք կրկնվում, որոնց վերաբերյալ նույնպես պնդում անել չեմ կարող, մարդկանց վկայի կարգավիճակով հրավիրելու հարցաքննության և կարգավիճակը հընթացս փոխելու վերաբերյալ: Ես կուզենայի, որ այս ահազանգերի հետևից նույնպես գնաք:

Մի բան էլ։ Էլի անմեղության կանխավարկածի մասին կուզենամ ասել, երբ մարդկանց դատավճիռը դեռևս չկայացած՝ նրանց անունները, դեմքերը հրապարակում են կամ տեսարաններ են ցույց տալիս, թե ինչպես են բերման ենթարկում, սա խաթարում է անմեղության կանխավարկածը և հաճախ դեռևս դատավճիռ չունեցող մարդկանց մասին խոսում ենք որպես մեղավորներ: Նկատի չունեմ քաղաքական գնահատականը, նկատի ունեմ ընդհանուր մեդիա վերաբերմունքը: Սրան նույնպես պետք է ուշադրություն դարձնել: Շնորհակալություն։

  Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հաջորդ ելույթի համար՝ Լիլիթ Գալստյան: Համեցեք։

 Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, տիկին Վարդապետյան, դատախազական համակարգի վստահության հիմնական աղբյուրն անկախությունն է: Նախանձելի վստահությամբ ուղերձում նշում եք արձանագրված ձեռքբերումների և շոշափելի արդյունքների մասին համոզումով, թե պայքարել եք հանուն հանրային բարիքի և օրենքի գերակայության։ Սա՝ թղթի վրա, իսկ իրականում, հայտարարված արժեքներն ու իրականությունը միմյանց հետ աղերս չունեն։

Դուք, իհարկե, փորձում եք վարչապետից անկախ Գլխավոր դատախազի իմիջ ստեղծել, բայց հենց դուք եք ի սկզբանե կասկածի տակ դրել ձեր անկախությունը՝ ստանձնելով վարչապետի հանձնակատարի առաքելություն։ Դատեք ինքներդ. կարելի՞ է հավակնել ինքնուրույն, քաղաքական կողմնակալությունից զերծ Գլխավոր դատախազի կերպարի, երբ Կառավարության նիստում, դիմելով վարչապետին, արտասանում եք՝ «Մեծարգո վարչապետ, ես այդ գործով ձեզ զեկուցել եմ»՝ հակասահմանադրական արտահայտությունը։ Ի՞նչ ակնկալիքներ կարող ենք ունենալ գլխավոր դատախազի պաշտոնը զբաղեցնող անձից, ով վարչապետի խորհրդականի կարգավիճակում իրեն թույլ էր տալիս քննության գաղտնիության պահանջների կոպիտ խախտումով միջամտել հատկապես կարևոր գործերով քննիչների գործունեությանը՝ ընդհուպ խմբագրելով դատավարական փաստաթղթերը։ Ակնհայտ է, որ այսպիսի խոցելի մեկնարկային դիրքով հնարավոր չէ անաչառ և սկզբունքային դատախազ լինել։ Գուցե այս պատկերն ու տխուր հետևանքները չունենայինք, եթե գոնե ժողովրդավարության պատրանք ստեղծելու նկատառումով վարչապետի անմիջական խորհրդականը, որը դուք էիք, չառաջադրվեր Գլխավոր դատախազի պաշտոնում։

Ավելի քան ակնհայտ է, որ ձեր նշանակումը հաշվարկված քայլ է՝ կառուցված ձեր քաղաքական կողմնակալության ու թիմային շահերն սպասարկելու պատրաստակամության վրա, ինչը խանգարում է ձեզ գոնե մասամբ կանխել Հայաստանի հեղինակությունը վարկաբեկող բացահայտ քաղաքական հետապնդումները, կախյալ դատական համակարգը, Ոստիկանության խոշտանգումներն ու բռնաճնշումները, կամայական ձերբակալությունները, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների ոտնահարված իրավունքները, վարչական ռեսուրսի ցինիկ չարաշահումը։ Սրանք բոլորը հանցակազմ նկարագրող սահմանումներ են՝ արձանագրված միջազգային վերջին զեկույցներում, որոնց համաձայն՝ դատական համակարգի անկախությունը 7-ից 2,75 է գնահատվել, իսկ քրեական և քաղաքացիական գործընթացների անկախության ապահովումը՝ հնարավոր 4-ից 1:

Դուք փորձում էիք դատական վիճակագրության ընտրանքային և հատվածական մեկնաբանությամբ արդյունավետ աշխատանքի պատրանք ստեղծել, սակայն այդ վիճակագրության մի զգալի հատված որևէ առնչություն չունի ձեր սահմանադրական լիազորությունների և անմիջական գործառույթների հետ։ Իսկ ահա ձեր հաղորդման մեջ Արմեն Աշոտյանի գործով բացահայտ սուտ տեղեկությունների զետեղումը թույլ է տալիս բարձրաձայնել ձեր աշխատակազմի ոչ կոմպետենտության և քաղաքական կախվածության մասին։ Հուսամ՝ խմբագրել եք այդ հատվածը:

Ձեր սահմանադրական գերակա խնդիրներից մեկը երկրում ամենաթողության վերածված հարկադրանքի միջոցների օրինականության նկատմամբ հսկողություն իրականացնելն է։ Դարձյալ արձանագրենք, թեև այս 2 օրը պտտվում է դահլիճում այս թիվը, այն խայտառակ փաստը, որ կալանավորվածների 50 տոկոսից պակասն է հետագայում ձերբակալվում: Գերծանրաբեռնված բանտերում մարդիկ տարիներով իրենց դատական վճիռներին են սպասում։ Կալանավորման ֆետիշացումը, քաղաքացու ճակատագիրն ու իրավունքը, մեր միջազգային պարտականությունները ձեզ չե՞ն մտահոգում, տիկին դատախազ:

Ակնհայտ է, որ քաղաքական իշխանության հենարանն ուժայիններն են, որոնք վերածվել են խաղաղ հավաքները բռնությամբ ճնշելու, երկրում վախի մթնոլորտ տարածելու բիրտ գործիքի։ Միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպություններն արդեն նախկինի պես լուռ չեն խաղաղ հավաքները բռնությամբ ճնշելու, երկրում վախի մթնոլորտ տարածելու այս մթնոլորտում: Արևմուտքից քարտ բլանշ ստացած իշխանություններին չի հանդուրժվում ավտորիտար ռեժիմներին բնորոշ ծավալուն բռնություններն ու ապօրինությունները։

 Ոստիկանական ավտոմեքենայով տեղափոխվող Սամվել Վարդանյանի խոշտանգումը հիմք է տալիս հիմնավորապես կասկածելու, որ 1990-ականների խայտառակ ավանդույթի ուժով, իրավապահ համակարգում ձևավորվել են գաղտնի գործող պատժիչ բանդաներ։ «Իշխող կուսակցության կողմից վարչական ռեսուրսի չարաշահումն աննախադեպ մասշտաբի է հասել»,- արձանագրում է «Freedom House»-ի զեկույցը՝ փաստելով «Քաղաքացիական պայմանագիր» սկանդալային դրամահավաքը, իսկ Դատախազությունը դեռ ուսումնասիրում է՝ առանց քրեական գործ հարուցելու։

Ձեզ պետք է որ պետական շահը մտահոգեր, մի՞թե դուք խնդիր չեք տեսնում, որ 506 մլն-ի 90 տոկոսը 1-1,2 մլն անոց նվիրատվություններ են, որոնց մեծ մասն անտեղյակ է իր նվիրատվությունից։ Ցավոք, Դատախազության հետագա վարքը խիստ կանխատեսելի է։

Տիկին Վարդապետյան, դուք բացառիկ գորովանք ունեք «ՔՊ»-ականների և «ՔՊ»-ամերձների նկատմամբ։ Ալեն Սիմոնյանի՝ քաղաքացու վրա թքելը ո՛չ էթիկայի հանձնաժողովի արժանացավ, ո՛չ էլ գործ հարուցվեց։ Սոցիալական և իրավական բարձրագույն պատասխանատվություն կրող Ազգային ժողովի նախագահի վարքը, այն էլ՝ թիկնազորի ներգրավմամբ, դուք որակեցիք սոսկ միջանձնային հարաբերություն: Դժվար թե նույն գնահատականը հնչեցնեք, եթե որևէ մեկը նույն կերպ վարվեր ձեր կամ «ՔՊ»-ական որևէ մեկի նկատմամբ։ Ես անկեղծորեն դա չէի ցանկանա, բայց նույնքան էլ չէի ցանկանա, որ դուք նպաստեիք Հայաստանում իրավունքի բռնաբարմանը։

Հայաստանի Հանրապետության դատարանը պարտադրում է «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության քարտուղար Արթուր Հովհաննիսյանին, զրպարտության համար ներողություն խնդրել «TV 5»-ից: Վճիռը չի իրականացվել, ձեզ բողոք է ներկայացված։ Դատախազությունն անգործ է։

Մեկ այլ դրվագ, Դատախազությունն առանց ուսումնասիրության մերժում է վարույթ նախաձեռնել նույն Արթուր Հովհաննիսյանի նկատմամբ, ով բռնության հրապարակային սպառնալիք է հնչեցնում հանձնաժողովի նիստում։ Դատախազությունն ակնհայտորեն քաղաքականորեն կաշկանդված է կամ աֆիլացված, իսկ գուցե դատարանի որոշումն արհամարհելը կամ արդարադատության չիրականացումը ձեզ համար նորմա՞լ է։ Պրն Հովհաննիսյան, վարույթ իրականացնող մարմինները շատ նախանձելի խանդաղատանք ունեն ձեր նկատմամբ։ Ձեր մասնակցությամբ թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության մեղադրանքով քրեական գործը հետագայում կարճվեց, հանրությունն այդպես էլ չիմացավ, թե ինչ հիմքով։

Մեկ այլ «ՔՊ»-ամերձ, դաշնակցությանը ցինիկաբար զրպարտող և, առհասարակ, զրպարտության և ստի մեջ վարպետացած Արման Բաբաջանյանն էլ է արհամարհում ներողություն խնդրելու դատարանի որոշումը, ու Հայաստանի Հանրապետության անկարող Դատախազությունը նույնաբովանդակ չորրորդ նամակն է շրջանառում 2 տարի: Սա, ուղղակի, ֆելիետոնի ժանրից է, իսկ դուք, նկատի ունեմ կառույցը, խոսում եք վստահությունից և հեղինակությունից::

Ոստիկանների ագրեսիան ու սանձարձակությունները փաստագրված են։ Խոշտանգվել կամ բռնության են ենթարկվել անգամ Ազգային ժողովի պատգամավորներ, այդ թվում՝ կին։ Հանցակազմի բացակայության հիմնավորմամբ կարճվել է Եռաբլուրում Ոստիկանության կողմից խոշտանգված՝ զոհված զինվորների ծնողների գործը։ Ոչ մի դատապարտված ոստիկան։

Ոստիկանության անհամաչափ ուժի և խոշտանգումների փաստը տեղ է գտել Պետդեպարտամենտի և Freedomhous-ի զեկույցներում, բայց քաղաքական մեծամասնության գենդերազգայուն կանայք ու ժողովրդավար տղամարդիկ, ինչպես և Դատախազությունը չեն տեսնում և լռում են։ Ի դեպ, Հայաստանը, ինչպես նախկինների ժամանակ, այսօր էլ շարունակում է մնալ մասնակի ազատ երկրների շարքում:

Տիկին Վարդապետյան, դուք չեք արձագանքում նաև քաղաքական հետապնդումների զոհերի ձերբակալության այն բացահայտ դեպքերին երբ մեղադրվողներին ձեռնաշղթա են հագցնում ու փռում ասֆալտին համապատասխան անձի հորդորով՝ կոպտորեն խախտելով «Ոստիկանության մասին» ՀՀ օրենքը։

Անկարելի է համոզել, թե Աշոտյանը, Ասլանյանը, Մալյանը, Սաղաթելյանը, Սամսոնյանը քաղաքական հիմքով կալանավորված չեն: Գուցե սրանք ձեր դատախազական բարձունքից մանրուքներ են թվում կամ լռելը հարմարավետ է, օրվա իշխանության ճաշակով, բայց դուք մեր պետական շահերի հակասահմանադրական ընթացքն էլ չեք տեսնում։ Փաշինյանը, որպես բարի կամքի դրսևորում, թշնամուն է փոխանցում ռազմական գաղտնիք հանդիսացող՝ չգաղտնազերծվող ականապատ դաշտերի քարտեզը։ Պետք է որ իմանաք, թե ինչպե՞ս է որակվում թշնամուն գաղտնի տեղեկություններ փոխանցելը. պետական դավաճանություն։ Ասելիք կամ անելիք չունե՞ք, տիկին դատախազ։

Այն, ինչ այսօր տեղի է ունենում սահմանին, սկզբունքորեն հակասում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը: Այն գործողություն է պետության տարածքային ամբողջականության դեմ։ Ի՞նչ լիազորություններ ունեն վարչապետն ու նրա անհատական իրավական ակտով ստեղծված ինչ-որ խորհրդատվական հանձնաժողով։ Սահմանադրության ո՞ր հոդվածով են հիմնավորված այս հակապետական գործողությունները։

Տիկին Վարդապետյան, ես կդժվարանամ ձեզ ոչ կոմպետենտ համարել, բայց մի բանում հաստատ համոզված եմ. դուք ակնհայտորեն Դատախազությունը ծառայեցնում եք քաղաքական իշխանությանը, ավելի կոնկրետ՝ ռեժիմի պաշտպանության շահերին։ Նաև, վստահաբար՝ գիտակցում եք, որ գալու է ձեր կայացրած և հատկապես չկայացրած որոշումների համար պատասխան տալու ժամանակը։

Եվ վերջում, պրն Արշակյան և մյուսներ, համաձայն եմ, այո, չի կարելի սուտ խոսել, այո, չի կարելի լրագրող ծեծել, այո, չի կարելի քաղաքացու վրա թքել, չի կարելի ճանապարհներ փակելով, արագացույց ջարդելով, դագաղներով իշխանության գալ, հետո ուրիշներին մեղադրել ճամփա փակելու մեջ:

Տիկին Մարիա Կարապետյան և մյուսներ. ընդդիմությանն ինչ-որ կայսրության հետ գործակցելու մեջ մեղադրելուց առաջ բացեք ձեր աչքերն ու տեսեք անվերջ ստի և աղետի մեջ թաղված ձեր կայսրությունը:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արծվիկ Մինասյան:

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, քննարկվում է «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության 2023 թվականի գործունեության մասին հաղորդում»-ը։ Թեև դրանից առաջ Հակոբ Արշակյանն ապօրինաբար ինձ զրկեց ելույթ ունենալու հնարավորությունից և փորձեց այստեղ հերքել իմ բերած փաստերը, ինչպես նաև մի շարք այլ «Քաղաքացիական պայմանագիր» պատգամավորներ, անդրադառնալով Տավուշում ապրիլի 21-22 տեղի ունեցած իրադարձություններին, որի հետևանքով այս պահին 5-ից ավելի անձինք կալանավորված են։ Ես բերեցի կոնկրետ 2 օրինակ Հովհաննես Ղուկասյանի և Արմեն Ալավերդյանի դրվագով, և այն ոչ միայն չի հերքվում, տիկին Վարդապետյան, այլ նաև բացահայտ ցույց է տալիս, որ եթե այդ անձինք ներկայումս կալանավայրում են, դա բացառապես ու միակ նպատակ ունի՝ վախի մթնոլորտ ստեղծել իրենց արժանապատվության համար և իրենց ազգային ինքնության համար պայքարող մարդկանց մեջ: Դրա հետևանքով է, որ կալանավայրում են գտնվում հայր և որդի Քաջիկ և Վահագն Անանյանները, եթե չեմ սխալվում, որոնք գտնում են կալանավայրում այն բանի պատճառով, ինչպես նաև Վահագն Մախսուդյանը, որ դրանից մեկ օր առաջ հակաօրինական վարքագծով աչքի ընկած երկրապահի առանձին ներկայացուցիչներ չեն պատժվել, չեն կանխվել նրանց հակաօրինական գործողությունները, և հետևանքը բերել է նրան, որ մարդիկ իրենց արժանապատվությունը, որը Սահմանադրությամբ երաշխավորված ու պաշտպանվող բացարձակ արժեք է, իրենց ազգային ինքնությունը պաշտպանելու համար այսօր հայտնվել են կալանավայրերում՝ կալանավորված 2 ամսով։ Այնուամենայնիվ, սրանց որևէ մեկնաբանություն չկա, ես դիմել եմ, տիկին Վարդապետյան, հիմա էլ, օգտվելով առիթից, դիմում եմ ձեզ, որպեսզի ևս մեկ անգամ դուք անդրադարձ այդ հարցերին: Պարզ է` ոչ էս ամբիոնից, երևի, չեք հասնի, բայց ձեր գործունեության ընթացքում:

Հիմա ասվում է` ինչո՞ւ են պայքարում էդ մարդիկ, չէ՞ որ Նիկոլ Փաշինյանն ասում է՝ լեգիտիմության հիմքով ենք մենք պաշտպանում մեր պետական շահը։ Եվ էստեղից առանձին պատգամավորներ, անունները չտամ, մեզ մեղադրում են կիրանցեցիներին ահաբեկելու մեջ, խժդժություններ հրահրելու մեջ, այն դեպքում, երբ թե՛ ահաբեկչության հեղինակը, թե՛ խժդժությունների հեղինակը հենց ինքը՝ Նիկոլ Փաշինյանն է: Առաջինն ինքն է գնացել, ահաբեկել ժողովրդին, խժդժություններ հրահրել, հիմա էլ կանգնած մի կողմ՝ խոսում է լեգիտիմության հիմքերի մասին: Լեգիտիմության հիմքերի մասին է խոսում մի անձ և մի ուժի ղեկավար, որն այս պահի դրությամբ ոչ լեգիտիմ է դարձել իր ողջ գործունեությունը ոչ միայն այն պատճառով, որ ամբողջությամբ խեղաթյուրվել են նախընտրական խոստումները, նախընտրական բառապաշարը. «Ձեռքերս կկտրեմ, մի մետր չեմ տա…», թե՞ մի միլիմետր, չեմ հիշում, ավարտած նրանով, որ Ազգային ժողովը բացարձակ անտեսված վիճակում է, սահմանադրական լիազորությունից դուրս իրականացվում է տարածքների փոխանցում Ադրբեջանին։

Սրանք բոլորը, այո, մեր քրեական օրենսդրությամբ նախատեսված ծանր և առանձնապես ծանր հանցագործություններ են: Բոլորի համար վաղ թե ուշ, անշուշտ, պատասխան տալու ժամանակը գալու է և գալու է օրենսդրության ամբողջ խստությամբ, անկախ նրանից, թե իշխանության վրա ով կլինի, միևնույնն է՝ վաղ թե ուշ էդ պատասխանատվությունը վրա է հասնելու։

Մեկ այլ կարևոր հարց. դուք հիշում եք, այս ամբիոնում, այս դահլիճում բավականին ակտիվ քննարկվում էին գործուն զղջալու հիմքով քրեական ծանր և առանձնապես ծանր հանցագործությունների համար պատասխանատվությունից ազատելու օրենսդրական փոփոխությունները, և այն ժամանակ այդ մտահոգությունը ներկայացվում էր, ու տիկին Վարդապետյանը երեկ այստեղ վիճակագրություն արդեն հրապարակեց, եթե չեմ սխալվում՝ 329 դեպք, 264 դեպք, ներողություն՝ 264 դեպք։ Ես ուզում եմ հիշեցնել քաղաքական մեծամասնությանը, թե ինչ էր նախատեսված, որը մենք փորձում էինք վիճարկել Սահմանադրական դատարանում, բայց Սահմանադրական դատարանն ապօրինաբար դիմումը չընդունեց վարույթ, դրա մասն էլ ենք բարձրաձայնել: Ուրեմն, այս հոդվածով նախատեսված է, որ քրեական պատասխանատվությունից կարող են ազատվել ծանր և առանձնապես ծանր հանցանքների մեջ մեղադրվող անձինք, որոնք, ի թիվս այլ պարամետրերի, չեն վիճարկում իրենց մեղսագրվող արարքը, հատուցել կամ այլ կերպ հարթել են հանցագործությամբ պատճառված վնասը: Ըստ տիկին Վարդապետյանի՝ հիմնական մասը, եթե չեմ սխալվում, զինվորական կարգի դեմ ուղղված հանցագործություններն են եղել, որ գործուն զղջալու հիմքով ազատվել են քրեական պատասխանատվությունից։ Ես ուզում եմ հասկանալ, ուղղակի, էդ ի՞նչ վնասի նկարագրություն է եղել, որն էս մարդիկ հարթել են: Չէ՞ որ հետևանքն այն է եղել, որ մենք կորցրել ենք տարածքներ, հայրենիք, ունեցել ենք զոհեր, ունեցել ենք Հայաստանի նկատմամբ ագրեսիա, էդ ինչպե՞ս են էդ մարդիկ փոխհատուցել կամ հատուցել կամ այլ կերպ հատուցել։ Ես շատ կուզենամ, որպես տիկին Վարդապետյան, էս տիպի գործերը, և ոչ միայն այս տիպի, ծանր և առանձնապես ծանր հանցագործություններում վնասի հատուցման կամ այլ կերպ հարթման կոնկրետ օրինակները հրապարակավ ներկայացնեք։ Մենք շարունակում ենք մնալ այդ տեսակետին, որ, այնուամենայնիվ, դա Սահմանադրությանը հակասող նորմ է:

Մեկ կարևոր հանգամանք. շատ է խոսվում ատելության խոսքով թշնամանք հրահրելու հանցագործության մասին, և էս ամբիոնից քաղաքական մեծամասնության բազմաթիվ պատգամավորներ օր ու գիշեր հենց դրանով էլ զբաղված են: Չգիտես ինչու մեր իրավապահ համակարգը, տիկին Վարդապետյան, ձեր գլխավորությամբ, անտեսում է էդ ամենը, բայց հետաքրքիր է, որ զեկույցի մեջ մի կարևոր բան եք դուք նշել, քննարկման արդյունքում, խոսքը 2023 թվականի հուլիսի 21-ին Արմեն Հարությունյանի նախագահությամբ Դատախազությունում կազմակերպված «Ատելության խոսք և խոսքի ազատություն» թեմայով քննարկման մասին է, որտեղ կա հետևյալ պարբերությունը. «Քննարկման արդյունքում կազմվել է ուղեցույց, որն ուղարկվել է Դատախազության կառուցվածքային ստորաբաժանումներին»: Շատ կարևոր է, որ էս ուղեցույցը նաև հրապարակեք, և կարողանանք հասկանալ, թե էդ ո՞նց է լինում, որ էդ ուղեցույցը կիրառվում է իշխանության քննադատների նկատմամբ, բայց հանկարծ այդ ուղեցույցում բացակայում է իշխանության ներկայացուցիչների կողմից ընդդիմությանը, եկեղեցուն ուղղված ատելության, թշնամանքի հրահրման խոսքերը տեղ չէին գտնում ձեր քրեական վարույթներում: Իսկապես, էս չափանիշները հրապարակեք: Հրապարակեք, թող մենք բոլորս տեսնենք, հասկանանք: Կարո՞ղ է՝ այնտեղ գրված է, որ եթե «ՔՊ»-ականն է ատելության խոսք տարածում, դա անցեք, իսկ եթե հանկարծ ընդդիմությունն է ներկայացնում մեղադրեք և առաջադրեք ամենածանր հանցագործությունները: Ի վերջո, այն գործողությունները, որ դուք տեսնում եք, նաև ձեր աչքի առաջ են հիմա կատարվում թե՛ էս ամբիոնից, թե՛ եթերներում, թե՛ սոցցանցերում, թե ինչպիսի ատելություն է տարածում Հայ առաքելական սուրբ եկեղեցու, նրա սպասավորների նկատմամբ, լավ, դուք էստեղ իսկի ասելիք չունե՞ք։ Գոնե հորդորեք, որ զերծ մնան այդպիսի բաներից: Բացահայտ սուտը, կեղծիքը, սկսած Բագրատ սրբազանից, ավարտած բոլոր այն եկեղեցականներով, որոնք կանգնած են այս շարժման ակունքում կամ քաջալերում են շարժումը, դառնում են, մեծ հաշվով, ատելության ու թշնամանքի թիրախ։ Ո՞նց, ինչպե՞ս է ստացվում, որ «ՔՊ»-ական պատգամավորն էստեղից կարող է հոխորտալ քիչ ջարդելու մասին, հոխորտալ ամենաբարձր հնարավոր սպառնալիքների լեզվով, որևէ ձևով չի արժանանում անգամ ձեր դիտողությանը, չասեմ էլ քրեական վարույթ նախաձեռնելու կամ քրեական հետապնդում հարուցելու ձեզ սահմանադրական լիազորությունների կատարման մասին, բայց եթե հանկարծ ինչ-որ մեկը մի թթու խոսք է ասում, միանգամից քրեական վարույթ է հարուցվում:

Տիկին դատախազ, դուք ունեք հնարավորություն՝ դառնալու օբյեկտիվ, դառնալու անկախ: Հորդորում եմ ձեզ, խնդրում եմ ձեզ՝ դարձեք այդպիսին։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Վլադիմիր Վարդանյան, համեցեք:

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգարժան նախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ. մենք բավականին երկար, և ես ուրախ եմ այս երկար քննարկման համար, քննարկում ենք Գլխավոր դատախազի տարեկան հաղորդումը, ինչը չափազանց կարևոր էլեմենտներ է պարունակում, որոնց պետք է անդրադառնալ, ընդ որում՝ պետք է անդրադառնալ ոչ միայն քաղաքական, այլ նաև իրավական տեսանկյունից, որովհետև մենք գործ ունենք պետության շատ կարևոր հենասյունի հետ՝ դատախազական գործունեության հետ:

Այս քննարկումների ընթացքում կարմիր գծով անցնում էր կալանքների հարցը: Ես ուզում եմ մի հարց տալ. էլի, նախ՝ չգիտեմ, հարգելի գործընկերներ, կալանքի վերաբերյալ որոշումը կայացնում է ոչ թե Դատախազությունը, այլ դատարանը: Միջնորդություն է ներկայացնում, այո, դուք էլ, ձեր փաստաբաններն էլ, մեր փաստաբաններն էլ կալանքի միջնորդություն են ներկայացնում: Ես էլ հազար տեսակ միջնորդություն եմ ներկայացրել դատարանին: Հարցրեք ոչ թե Դատախազությանը, այլ դատարանին։ Ի դեպ, շատ կարևոր մի էլեմենտ կա, օրինակ՝ Վճռաբեկ դատարանը ձևավորել է իրավական պրակտիկա՝ կալանքների վերաբերյալ, այդ թվում: Հիմա, մի անհամեստ հարց էլ. քանի՞ անգամ է մեր հարգարժան ընդդիմությունը մասնակցել Վճռաբեկ դատարանի ձևավորմանը, քանի՞ դատավորի ընտրության եք դուք մասնակցել: Չէ, իհարկե, կարելի է չմասնակցել, ընդհանրապես, հետո էլ գալ, ասել՝ մենք համաձայն չենք: Ամենուրեք խայտառակություն է։ Ի դեպ, ես կխնդրեմ, որ տիկին Գլխավոր դատախազն անդրադառնա այն դեպքերին, երբ կալանք չի կիրառվել և, օրինակ՝ հայտնի մեղադրյալներ հայտնվել են Հայաստանի Հանրապետության սահմաններից դուրս և սկսել են իրականացնել քաղաքական գործունեություն։ Օրինակ՝ քանի՞ տենց դեպք է եղել: Սա էն էլեմենտն եմ ասում, որի հետ դուք ամեն օր շփվում եք, բայց կա նաև քրեածին էլեմենտ, երբ, օրինակ՝ կալանքի չկիրառումը հանգեցրել է նոր հանցագործությունների կատարմանը: Օրինակ՝ դատարանը հիմքեր չի տեսնում կալանքի կիրառման մեջ, ես չեմ օրինականացնում և չեմ հիմնավորում և չեմ ասում, որ կալանքը խափանման լավագույն միջոցն է, բայց եղել են դեպքեր, առնվազն, երբ անձի նկատմամբ, որն առերևույթ հանցագործ է կատարել, չի կիրառվում կալանք, որովհետև հիմքերը բացակայել են, տվյալ անձը, օրինակ՝ հայտնվել է մեկ այլ միջավայրում և արդեն ինքն է դարձել հանցագործության զոհ՝ մինչ այդ կատարելով հանցագործություն, մասնավորապես, ծեծի ենթարկելով և դանակահարելով այս կամ այն սուբյեկտներին: Այնպես որ, կալանքի խնդրին մենք պետք է անդրադառնանք ոչ թե Գլխավոր դատախազի հաղորդման ժամանակ, կալանքին մենք պետք է անդրադառնանք, երբ շփվում ենք դատական իշխանության, այսինքն՝ արդարադատություն իրականացնող սուբյեկտի հետ, և, ընդհանրապես, լավ կլինի, որ կալանքի վերաբերյալ հարցերը մեկ-մեկ ուղղեք, օրինակ՝ Վճռաբեկ դատարանի դատավորներին, ասեք՝ այ, դուք ինչպե՞ս եք վերաբերվում կալանքին: Գոնե, կիմանաք, թե ում եք ընտրում, երբ եք ընտրում, ոնց եք ընտրում։ Բայց, որպես կանոն, դա տեղի է ունենում գարնան, աշնան սեզոններին, երբ դուք առավելապես գտնում եք Ազգային ժողովի դահլիճից դուրս:

Ի դեպ, խոշտանգումների մասին, ո՞վ էր բարձրացնում խոշտանգումների խնդիրը՝ կրկին կապելով Վճռաբեկ դատարանի հետ: Այո, ես կարող եմ ուրախությամբ ասել, որ այսօր ձևավորվել է Վճռաբեկ դատարան, որը գնացել է շատ ավելի առաջ, քան պահանջում է Սահմանադրությունը կամ օրենսդրությունը և, ըստ էության, նախադեպային որոշում է կայացրել, որով խոշտանգումը դիտարկել է որպես, ըստ էության, վաղեմության ժամկետներ չունեցող արարք, երբ էլ կատարվի, պարոն Մինասյանն այստեղ չէ, ցավոք, երբ էլ խոշտանգումը կատարվի՝ այսօր, երեկ, 1991 թվականին, 2034-ին, այն դիտարկվելու է որպես արարք, որի համար պատասխանատվությունը լինելու է անխուսափելի, որովհետև դա է պահանջում միջազգային իրավունքը։

Տեսեք, անընդհատ էս թեման է բարձրանում, ես չգիտեմ՝ սրա դեմ ո՞նց պայքարենք. իշխանությունը չի կատարել նախընտրական խոստումները, հետևաբար՝ այն պետք է հեռանա: Ժողովուրդ ջան, եթե իշխանությունը նախընտրական խոստումը չի կատարել, նոր ընտրությունների ժամանակ քաղաքացին դա հաշվի կառնի և չի ընտրի կամ կընտրի, բայց, առնվազն, դուք չէ, կամ մենք չէ, որ դա պետք է որոշենք, որովհետև դա, ըստ էության, առաջարկ է, որը ներկայացվել է իշխանության առաջնային կրողին։

Չեմ կարող չանդրադառնալ տիկին Ղազարյանի կողմից այստեղ բարձրացված ազգամիջյան խտրականության դեպքերին։ Տիկին Ղազարյան, պետք է նշեմ, որ խտրականությունն արգելող օրենսդրությունը կիրառվում է բոլորի նկատմամբ՝ թե՛ մեծամասնության, թե՛ փոքրամասնություն: Չի կարելի այսպիսի տարբերակում մտցնել և եթե, օրինակ՝ բուժսպասարկումն այս կամ այն համայնքում այնքան էլ լավ չէ, դա դեռևս չի նշանակում, որ այդտեղ մենք խտրականության հետ գործ ունենք։ Ի դեպ, եթե չեմ սխալվում, պարոն Սաշիկ Սուլթանյանը որոշ ժամանակ նաև կարող է, դրա համար ասում եմ ենթադրաբար, որոշ ժամանակ աշխատել է նաև Ազգային ժողովում, հետևաբար՝ նաև որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու հետ կապված խտրականություն չի եղել: Ինչևէ, մենք չպետք է խտրականությունը, իրոք, վերածենք մեկ-երկու դեպքերի, որոնք այնքան էլ չեն համապատասխանում այն իրավիճակին, որն առկա է այս կամ այն երկրում:

Հա, գործուն զղջալու հարցին չեմ կարող չանդրադառնալ: Ախր, մեր Քրեական օրենսդրությունը հիմա էլ, նախկինում էլ, ունեցել է նմանատիպ կարգավորումներ՝ գործուն զղջալու հետ կապված, և Դաշնակցության ներկայացուցիչները շատ լավ պետք է հիշեն, օրինակ՝ քրեական պատասխանատվությունից ազատվելու ևս մեկ հիմք, որն առկա է քրեական օրենսդրության մեջ, առնվազն, 1990-ականներին, 2000-ականներին, դա իրավիճակի փոփոխությունն էր: Օրինակ՝ իրավիճակ էր փոխվում, և քրեական գործը կարճվում էր։ Ես կխնդրեի, որպեսզի տիկին Գլխավոր դատախազը նաև վերհիշի, էլի, թե արդյո՞ք, օրինակ՝ երկրի նախագահի հրաժարականը կարող է դիտարկվել որպես իրավիճակի փոփոխություն քրեական գործերը, ծանր հանցագործություններով կարճելու համար, թե՞ դա անհրաժեշտ էր, այդուհանդերձ, որպես չարդարացնող հիմքով անձանց նկատմամբ քրեական հետապնդման դադարեցում, որպեսզի, ի վերջո, այդ չփարատված կասկածները շարունակեին մնալ և …Ի դեպ, խնդրում եմ հաստատեք, որ գործուն զղջալու հիմքով պատասխանատվությունից ազատելը չի դիտարկում որպես արդարացնող հիմք, որ անձի նկատմամբ կասկած այդ հանցագործության կատարման մեջ, շարունակում է մնալ չփարատված:

Անդրադարձ կատարվեց վարքագծի կանոններին՝ այս պաշտոնատար անձն այսպես է պահել, այն պաշտոնատար անձն այնպես է պահել: Ես ուզում եմ հասկանալ, էլի, լրագրողների վրա հարձակման արդեն երկրորդ, երրորդ դեպքն է տեղի ունենում, հարգելի գործընկերներ: Երեկ, օրինակ՝ Ժիրայր Ոսկանյանի վրա են հարձակվել: Հարձակվել է նե մալո իզվեստնի Նիկա Բադալյանը: Դա արդեն չգիտեմ, դա իր գործն է, ես ինտիմ բաների մեջ չեմ մտնում: Սա, օրինակ՝ խնդիր չէ՞, չե՞ք ուզում դատապարտել: Ես, օրինակ՝ դատապարտում եմ ցանկացած բռնություն բոլոր լրագրողների նկատմամբ, բայց եթե մեր պաշտոնատար անձինք են էթիկայի կանոնները խախտում, հարգելի գործընկերներ, մեր աշխատասենյակները բաց են, եկեք մի հատ էթիկայի կանոնագիրք ընդունենք, էթիկայի հանձնաժողով ձևավորենք և քննենք բոլոր դեպքերը, բոլոր տեսակի արտահայտությունները:

Պարոն Մինասյանը՝ իմ կողմից շատ հարգված, այստեղ չէ, ասում է՝ «ՔՊ»-ական պատգամավոր հոխորտում է: Հիմա մեզ անկեղծ հարց տանք. պարոն Մինասյան ջան, դուք երբևիցե ինչ-որ անձնական ելույթում անձին վերաբերելով «հոխորտանք» բառը կօգտագործե՞ք: Չեք օգտագործի, որովհետև այն, առնվազն, վիրավորական է, բայց օգտագործում եք, ասում եք, ու էթիկայի հանձնաժողով չստեղծվեց։

Ինչևէ, անդրադառնամ նաև այլ խնդիրների, որովհետև շատ ենք անդրադառնում հարցերին:

Ի դեպ, այս գրիչն ո՞ւմն էր, տենց էլ չպարզեցինք:

Որոշ հարցեր կան, մենք չենք կարողանում, ըստ էության, եզրակացության գալ՝ եկեղեցու դերակատարության հետ կապված: Եկեղեցին քաղաքական կուսակցությո՞ւն է, թե՞ ոչ, չեմ հասկանում: Եթե այո, ուրեմն, արեք անդրադառնանք վերջինիս սահմանադրաիրավական կարգավիճակին։ Եթե այդուհանդերձ, շարունակում ենք մնալ աշխարհիկ պետություն, սա էլ է մոտեցում, բայց մենք չենք կարող առավոտ զարթնել և դիտարկենք այս կառույցը որպես սահմանադրական այս կարգավիճակն ունեցող կառույց, մեկ ուրիշ օր՝ այլ կարգավիճակ ունեցող կառույց։

Հիմա, հարգելի գործընկերներ և տիկին Գլխավոր դատախազ, եթե չեմ սխալվում, ուրբաթ օրը մեր գործընկեր տիկին Թագուհի Թովմասյանն անդրադարձավ որոշ դրույթների, որոշ տեղեկատվություն ներկայացրեց, որոնք կարող են դիտարկվել որպես առերևույթ հանցագործության վերաբերյալ համապատասխան տեղեկատվություն, և ես խնդրում և պահանջում եմ՝ ունենալ միասնական մոտեցում ցանկացած տեսակի նման հաղորդման վերաբերյալ, և եթե այդ արտահայտությունների և այդ դրույթների մեջ կան հիմքեր՝ քրեական հետապնդում հարուցելու, մենք պետք է հետամուտ լինենք, որպեսզի որևիցե հանցավոր արարք անպատիժ չմնա։ Սա այն մոտեցումն է, որն ունի Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովը, մասնավորապես,պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովն օրինականության պահպանման վերաբերյալ, և եթե դուք Ազգային ժողովի աջակցության կարիք ունեք թե՛ օրենսդրական առումով, թե՛ բյուջետային առումով, մենք պատրաստ ենք ձեզ սատարել, բայց որևիցե հանցագործության վերաբերյալ հաղորդում անպատիժ չպետք է մնա։ Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Լիլիթ Ստեփանյան, համեցեք:

 Լ.ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, իրականում այնքան էլ ցանկություն չէի ունենա խոսել տարբեր թեմաներով, ավելի շատ, կուզենայի, որ շեշտադրում անենք տարեկան հաղորդման վրա, բայց, կարծես, ինչպես միշտ, մեզ համար ավելի կարևոր է քաղաքական, դրվագային խնդիրներին անդրադառնալը քան, օրինակ՝ գլխավոր դատախազի տարեկան հաղորդման մեջ երկրի, պետության, հասարակության զարգացման տեսանկյունից կարևորագույն խնդիրների մասին խոսելը: Եվ ես շատ կարևորում եմ, որ ցանկացած ելույթ, ցանկացած խոսք, որ էստեղից հնչում է, անպայման, մենք դիտարկենք դիալեկտիկ կապի մեջ, որովհետև ոչ մի բան, ոչ մի արդյունք, հենց այնպես, ինչ-որ տեղից չի հայտնվում, դրանք, անպայման, ինչ-որ պրոցեսների, ինչ-որ երևույթների հետևանք են կամ արդյունք են, և դրանց մասին ես շատ կարևորում եմ, որ մենք խոսենք:

Ճիշտ են ասում մեր բոլոր գործընկերները՝ թե՛ կառավարող ուժի, և թե՛ ընդդիմադիր մեր գործընկերները, որ, այո, հանրության ակնկալիքների տեսանկյունից և, ինչու չէ, նաև մեր ակնկալիքների և սպասելիքների տեսանկյունից շատ գործեր կան, որոնք դանդաղ են քննվում, դատավճիռներն ուշ են կայացվում կամ, պարզապես, չեն կայացվում, բայց սա նույնպես պետք է դիտարկել դիալեկտիկ կապի մեջ և պատասխանել այն հարցին, թե ինչու: Խնդիրը կադրային քաղաքականության մեջ է, խնդիրը ռեսուրսների մեջ է, խնդիրը կադրերի կոմպետենտության մեջ է, և եթե ես չեմ սխալվում, տիկին Աննա Վարդապետյանի օրոք էր, որ Դատախազությունում սկսեցին կիրառվել կարգապահական տույժի նոր տեսակներ, և երբ հանկարծ որևէ մեկին աշխատանքային պարտականությունները ոչ պատշաճ կատարելու համար կամ աշխատանքային լիազորությունները չարաշահելու համար որևէ կարգապահական տույժ են ներկայացնում կամ օրինակ՝ ազատում են աշխատանքից, ապա դա, անպայման, մատուցվում է քաղաքական սոուսով, և տվյալ անձինք պարտադիր հովանավորվում են ընդդիմադիր քաղաքական տարբեր շրջանակների կողմից:

Ճիշտ եք ասում, որ կան գործեր, որոնց դատավճիռներն ուշանում են, բայց ես շատ ուրախ կլինեմ, որ դուք էս դեպքում լինեք ազնիվ և, օրինակ՝ խոսեք ոչ միայն այն դեպքերի մասին, երբ որ կոնկրետ անձը կամ հանցագործությունը, կամ կասկածյալը կապ ունի ձեր քաղաքական ուժի հետ, այլ, օրինակ՝ դուք խոսեք, թե ինչ եղավ Արարատ Միրզոյանի մահափորձի հետ կապված գործը, նոյեմբերի 9-ի հետ կապված գործը, հոկտեմբերի 27-ի, մարտի 1-ի հետ կապված գործերը, տարբեր քաղաքական սպանությունների վերաբերյալ գործերը: Գուցե այս մասին խոսենք, գուցե հարկ կա՝ դրանք նորից վերաբացելու: Եթե չեմ սխալվում, տարբեր քաղաքական սպանությունների մեջ քիչ չեն նաև դաշնակցական տարբեր գործիչներ, դիցուք, օրինակ՝ Պռոշյանի նախկին գյուղապետի սպանության գործը: Օրինակ՝ այս մասին մենք ինչո՞ւ չենք խոսում, ես ձեզ ազնիվ կհամարեմ, ձեր մղումներն ազնիվ կհամարեմ, եթե դուք, ընդհանուր առմամբ. խոսեք բոլոր խնդիրների մասին, բայց դուք չեք խոսում՝ տարանջատելով միայն ձերը, դարձյալ սահմանագիծ գծելով ձերի և մերի միջև։ Պարոն Մինասյանը խոսում է ատելության խոսքի մասին։ Իհարկե, ատելության խոսքը խայտառակ վատ բան է, և ատելության խոսքը սարսափելի վատ ֆոն է ստեղծում հասարակության մեջ. մերժում է կամ դրժում է հասարակական, հանրային համերաշխությունը, բայց 2018 թվականից, ատելության խոսք մեր կողմից, հաստատ, այդքան չի հնչել, որքան ձեր կողմից: Ես բոլորովին չեմ արդարացնում թեկուզ իշխանամերձ կամ իշխանությանը մոտ կանգնած ինչ-որ անձերի կամ ինչ-որ խմբերի կողմից ատելության խոսք տարածելը, բայց պետք է փաստեմ, որ եթե 2018-ից ի վեր ատելության խոսքի արդյունքում տարբեր խնդիրներ են ունեցել, ապա ունեցել են կառավարող ուժի ներկայացուցիչները: Ոչ հեռու անցյալում իմ գործընկեր Սոնա Ղազարյանի վրա՝ այսօր արդեն պատգամավոր դարձած, ձեր գործընկերներն էր հարձակվել՝ դարձյալ ատելության խոսքով պայմանավորված: Այս մասին ինչո՞ւ չենք խոսում:

Եկեք խոսենք, որ մենք ռեսուրս և ժամանակի հարց ունենք էս մասին խոսենք: Պարոն Արծվիկ Մինասյանն էլի էստեղ խոսեց և գնաց, որ հող եք հանձնում, չգիտեմ ինչ: Ժողովուրդ ջան, եկեք խոսենք իրավական փաստաթղթերի լեզվով, և ես հիշեցի, որ 2 տարի առաջ, եթե չեմ սխալվում, մայիսին դարձյալ էստեղ շատ կարևոր հարց էր քննարկվում, և էլի ընդդիմությունը որոշել էր, որ պետք է կոտրի Ազգային ժողովի դարպասները, ներխուժի Ազգային ժողով՝ հավատարիմ մնալով իր գործելաոճին, և ես հրաշալի հիշում եմ, որ երբ էստեղ բանակցային գործընթացի մասին պարոն Փաշինյանը հարց հնչեցրեց մեր գործընկերներից մեկին, պարոն Ռոստոմյանը պատասխանեց. «Բայց ի՞նչ կապ ունի, թե մենք ինչ ենք բանակցել, թող դուք ուրիշ բան բանակցեիք»: Ժողովուրդ ջան, էս են ձեր բերած փաստարկները: Եկեք, գոնե էն թեմաներից խոսեք կամ ներգրավվեք այն խնդիրների մեջ, որտեղ ձեր փաստարկներն ավելի ուժեղ են կամ դուք այդտեղ էնպիսի մի ջախջախիչ, տապալող փաստարկ կբերեք, որ մենք այլևս խոսելու բան չենք ունենա։

Իրականում ես մեծ խնդիր եմ տեսնում էստեղ, և որ մենք այդպես էլ չենք սովորում թիրախավորել ոչ թե խնդիրները, այլ թիրախավորում ենք մարդկանց: Սա պարզ բանաձև է իշխանություն-ընդդիմություն, ընդդիմություն-հասարակություն, իշխանություն-հասարակություն երկխոսությունը ձևակերպելու համար: Մենք չենք սովորել սա այնպես, ինչպես չենք սովորել իշխանությունը չնույնացնել պետության հետ, չենք սովորել հեռու մնալ հատվածական կամ դրվագային մտածողությունից՝ անպայման, նեղ կուսակցական շահը պետության շահից գերադասելով կամ, ընդհանուր առմամբ, ի՞նչ ենք ասում. ասում ենք՝ ժողովուրդ ջան, հայրենիքը պետությունն է: Ի՞նչ բարդ բան կա սրանում: Եվ եթե պետությունն ամենօրյա ջանք է պահանջում, ապա հայրենիքը դրա ոգեղեն արտահայտությունն է, որ մեզնից յուրաքանչյուրն իր սրտում և իր մտքում, անպայման, պահում է։

Այսօր, իսկապես, մենք շատ ունենք խնդիրներ։ Այո, մենք 30 տարի չենք դրել կարևոր հիմքեր. կարևոր երևույթների, կարևոր պրոցեսների հիմքեր, որոնք դարձյալ դիալեկտիկ կապի մեջ նայելով՝ հասկանում ենք, որ պետք է էս վիճակն ունենայինք։

Ես կցանկանամ, որ երբ իմ ընդդիմադիր գործիչներից մեկն ինձանից հետո խոսի, օրինակ՝ ասի, թե 30 տարվա մեջ մենք ինչ կարևոր պետական ավանդույթ ենք դրել: Օրինակ՝ մեզ համար կարևոր, երկրի, պետության համար կարևոր տոնացույցի օրերին ես, երբեք, ոչ մի անգամ նախկին երեք նախագահներին իրար կողքի չեմ տեսել: Ո՞ւր են մեր պետական ավանդույթները: Ասեմ ավելին, անգամ ձեր կողմից կազմակերպված տարբեր ակցիաներին, եթե նախկին գործընկերներից որևէ մեկը, նախկին նախագահներից մեկը որևէ մեկը ներկա է լինում, մյուսները, անպայման, ներկա չեն լինում: Ո՞ւր են մեր պետական ավանդույթները, որոնք այսօր շատ հարցերի կարող էին պատասխան տալ։ Այս ամենը չկա, բնականաբար, չկա, այս մասին պետք չէ խոսել, բայց սրանից իրականությունը չի փոխվում, ինչքան էլ մենք սրա մասին խոսենք կամ չխոսենք:

Եվ վերջում. շատ կցանկանամ, որ մենք բոլորս խոսենք նաև այն մասին, որ, իմ կարծիքով, եթե ես չեմ սխալվում, տիկին Աննա Վարդապետյանը չունի սեփական դատախազական դպրոց և, որքան գիտեմ, առավել ևս, մասնագիտական կրթության վերաբերյալ վկայականներ և դիպլոմներ չի բաժանում: Առանց ստանձնելու տիկին Վարդապետյանի փաստաբանի գործը կամ նրա շահերը կամ Դատախազության շահերը բացարձակապես չպաշտպանելով՝ ասեմ, որ դարձյալ մենք գործ ունենք կոմպետենտության հետ, գործ ունենք նաև քննչական ապարատի հետ, քննչական ապարատի կողմից եկող խնդրի կողմից, ինչի մասին տիկին Աննա Վարդապետյանը պարտադիր գրում է տարեկան հաղորդումների ժամանակ և եկեք իսկապես, թիրախավորենք խնդիրները, փորձենք քայլ առ քայլ առաջ գնալ, բայց չտեսնել վերջին տարիներին դատախազական աշխատանքի գործունեության տեմպը, ես կարծում եմ, այդքան էլ ազնիվ չէ: Այսքանը, շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հովիկ Աղազարյան: Համեցեք, պարոն Աղազարյան:

 Հ.ԱՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Գլխավոր դատախազի տարեկան հաշվետվությունը, շատ կարևոր միջոցառում պառլամենտական համակարգի պայմաններում։ Եվ շատ ասելիք կա, բայց ես նախ՝ անդրադառնամ տիկին Թագուհի Թովմասյանի ուրբաթ օրվա ելույթի մի հատվածին, որտեղ նա դատախազի ուշադրությունը հրավիրեց տնտեսական գործունեության դրվագների մի քանի, որտեղ վրա, իր կարծիքով, առերևույթ կարող է լինել հանցագործություն: Ես շատ եմ կարևորում, տիկին Թովմասյան, ձեր աշխատանքը, և լրագրողների աշխատանքն ընդհանրապես և առանց իրոնիայի իսկ նշույլի եմ դա ասում, որովհետև չի կարող մի գործարք լինել, որտեղ մասնակցի Աղազարյան Հովիկի 37-ամյա որդին և էդտեղ կոռուպցիոն ռիսկ չլինի։ Լրագրողների, ձեր և իրավապահների սուրբ պարտականությունն է հետևել, հետամուտ լինել և ճշտել, թե էդ կոռուպցիոն ռիսկը դարձե՞լ է կոռուպցիա, թե՞ չի դարձել կոռուպցիա: Նաև պետք է հաշվի առնել, որ Հովիկ Աղազարյանի և, ոչ միայն Հովիկ Աղազարյանի, ընդհանրապես, պատգամավորների եղբայրը կամ քույրը կամ որդին չափահաս մարդիկ են և պետք է ինչ-որ ձևով դրսևորվեն էս կյանքում, հասարակության մեջ։ Խնդրում եմ դրա հետ էլ հաշվի նստել: Եվ մի ուշագրավ բան. երբ ձեր լրագրողը, տիկին Թովմասյան, զանգահարեց և հարցրեց մանրամասներ՝ էդ գործարքի հետ կապված, ես ասացի՝ գիտեմ էդ գործարքի մասին, բայց մանրամասներին տեղյակ չեմ, տղայիցս ճշտեք: Լրագրողն ասաց՝ զանգահարում ենք ձեր տղային, չի պատասխանում: Ասացի՝ էս պահին իմ տղան գտնվում է 25-օրյա վարժանքների մեջ, հրավիրված է, և դուք հարկ չհամարեցիք էս մասին գրել ձեր թերթում:

Հիմա անցնենք նաև ուրիշ թեմաների։ Արդարադատության մասին, ընդհանրապես: Բացարձակ արդարադատություն չկա աշխարհում, չի էլ կարող լինել, որովհետև սուբյեկտիվիզմի էլեմենտը շատ մեծ է էստեղ։ Հարյուրամյա ժողովրդավարություն ունեցող երկրներում մարդիկ նստում են 40 տարի, անազատության մեջ են լինում 40 տարի և հետո արդարացվում են, էդպիսի դեպքեր էլ կան, ինչի՞ մասին է խոսքը: Բայց կարևոր է, թե հասարակությունը և իրավական ինստիտուտներն ինչ վերաբերմունք ունեն էդ դրսևորումների, էդ երևույթների նկատմամբ, ընդհանրապես։ Հիմա էդ իմաստով, էդ կոնտեքստում անդրադառնանք խոշտանգումներին և կալանքը որպես խափանման միջոց ընտրելու հանգամանքին: Երբ ես լսեցի իմ գործընկերների կողմից տրված հարցերը մարդու իրավունքների պաշտպանին՝ կապված խոշտանգումների հետ, ինձ թվաց, թե ես ինչ-որ ուրիշ տեղում եմ գտնվում, գործընկերներ ասելով ես նկատի ունեմ մեր թիմի գործընկերներին, ոչ թե ընդդիմադիր գործընկերներին, ինձ թվաց, թե նենց տեղում եմ գտնվում, որ սխալ եմ ընկալում իրականությունը, և շատ հավեսով զրուցում են իրար հետ, թե՝ հա, խոշտանգումները սենց բաներ … Ես զարմացած նայում էի չորս բոլորս, թե էս ինչ է տեղի ունենում։ Հետո, երբ գլխավոր դատախազը՝ տիկին Վարդապետյանը, զեկույցով հանդես եկավ, ես հարց տվեցի, ասացի՝ տիկին Վարդապետյան, կներեք, էլի, էս խոսակցությունը, որ գնում է, դուք հաստատո՞ւմ եք էդ ամեն ինչը։ Տիկին Վարդապետյանն ասաց, որ կան վարույթներ էդ բանով, ըստ էության, դա ինձ համար, կներեք, ոչ իրավաբանիս համար, հաստատում էր, եթե կան վարույթներ, հիմա, էդ վարույթները պետք է մի քիչ արագ անել, որովհետև մինչև էդ վարույթները վերջանան, բոլորս արդեն Լոսում կլինենք, իմաստը ո՞րն է էդ դեպքում: Հիմա, ցավոք սրտի, ես ինչ-որ իմաստով տեղյակ եմ որոշ բաների, ցավոք սրտի, թե բարեբախտաբար: Տնտեսական հարցերի հանձնաժողովի անդամ եմ, և, հետևաբար՝ առնչություն եմ ունեցել տնտեսական բնույթի, այսպես կոչված, առերևույթ հանցագործությունների հետ։ Եվ նորից, երբ ես տիկին Վարդապետյանին հարց տվեցի, թե կալանքը կարո՞ղ է օգտագործվել որպես ճնշման միջոց ցուցմունք ստանալու համար, հլը որպես պատիժ մի կողմ դնենք, տիկին Վարդապետյանն ասաց, որ եթե նույնիսկ դա էդպես էլ լինի, որովհետև ոչինչ չի կարելի բացառել, ես, իհարկե, շնորհակալ եմ իր անկեղծ պատասխանների համար, եթե դա նույնիսկ այդպես էլ լինի, ապա դատական գործընթացի ընթացքում դատարանում էդ ամեն ինչը կփլվի, կփլուզվի և կկորցնի իր արժեքը, որովհետև կարող է պատահել, որ արդարացվի տվյալ անձնավորությունը: Բայց հաջորդ հարցին, թե չկա՞ն էդպիսի բաներ, որ նախաքննական փուլում ավարտվում են, ասաց, որ կան և ես էլ գիտեի, որ կան: Եվ ես գիտեի, որ կան մենակ տնտեսական հանցագործությունների բնագավառում, էն մյուս բաներում չգիտեմ՝ կա՞, թե՞ չկա: Հիմա, ի՞նչ է նշանակում՝ տնտեսական բնույթի հանցագործություն է տեղի ունեցել առերևույթ: Քանի դատարանի որոշում չկա, կարող է պատահել, որ մարդը ճիշտ է արել ամեն ինչ, բայց եթե դու կալանքն օգտագործես որպես ճնշման միջոց տնտեսավարողի նկատմամբ, որը կարող է նստել, մի կես ժամ հաշվարկներ անել, որ ավելի լավ է, որ էն, ինչ, այսպես կոչված, իրեն վերագրում են, բերի վճարի և ամեն ինչ փակվի, ինքը գնա իր գործերով և էդ վնասներն իր տնտեսական աշխատանքով վերականգնի կամ էլ դուրս գա, ուղղակի, ելնի, էս երկրից գնա: Բա, էդ ամեն ինչը շատ նուրբ պահեր են, պետք է մենք հաշվի առնենք: Էն հանրահայտ ճշմարտությունը, որ իրավաբաններն ասում են՝ ավելի լավ է 10 հանցագործ, թե 9-ը, 10-ից 9 հանցագործը լինեն դրսում, քան մեկ անմեղ լինի բանտում: Բա էդ ճշմարտությունն ո՞ւր է մնացել էդ դեպքում:

Հիմա՝ տնտեսավարողների հետ կապված: Եթե էդ ճնշումն օգտագործեն, դա արդեն շատ էական ազդեցություն կունենա նախաքննական աշխատանքի արդյունքների որակի վրա՝ չհաշված իր հետևանքների հետևանքները։ Սա էլ պետք է հաշվի առնենք: Եվ մի առիթով նեղ ընկերական շրջապատում ես էդպիսի միտք արտահայտեցի, որ անթույլատրելի է սպորտիվկայով, կներեք բառի համար, սպորտիվկայով քննություն անցկացնել և ցուցմունքներ վերցնել: Դա պատկերավոր միտք էր, կներեք, իհարկե, բայց, հետո էլ պարզվում է, որ նույնիսկ խոշտանգումների հնարավորություն էլ կա:

Տիկին դատախազ, ես խնդրում եմ ձեզ, որ դուք էդ երևույթների վրա շատ մեծ ուշադրություն դարձնեք: Տեսեք, ինչ է նշանակում, դուք դատախազ եք և գալիս եք Ազգային ժողով և հաղորդում եք տալիս: Մենք հնարավորություն ունենք ձեզ հարցեր տալու, նայելու ձեր աչքերի մեջ, տեսնելու թե դուք ինչքանով եք անկեղծ, ինչքանով եք, կներեք, նաև տիրապետում իրավիճակին: Բայց Քննչական կոմիտեի ղեկավարը, փաստորեն, անձեռնմխելի է ինչ-որ իմաստով և, հետևաբար՝ մենք ձեր միջոցով պետք է էդ ամեն ինչն անենք և կոչ եմ անում, խնդրում եմ, որ շատ լուրջ հետամուտ լինեք էդ երևույթների նկատմամբ: Դրանք սարսափելի բացասական երևույթներ են, հենա միջազգային կազմակերպությունները գնահատականներ տվել են, և դա մեզ վրա էլ ավելի վատ կազդի նաև հետագայում:

Եվ ինչ էի ուզում ասել, մի հատ էլ բան պիտի ասեի. մոռացա, տեսա՞ք … Հա, էստեղ նաև հարց է առաջանում օրենսդրական մակարդակով, միգուցե մենք, սիրելի գործընկերներ, փոփոխությո՞ւն մտցնենք մեր օրենքների մեջ և որոշ ինքնավար, ինքնուրույն մարմինների ղեկավարներին նույնպես հրավիրենք Ազգային ժողով՝ հաշվետվություն տալու, որ կարողանանք նայել նրանց աչքերի մեջ: Ամբողջ առաջին ճակատում մենք ենք՝ պատգամավորներս ենք, ինչքան թուքումուր կա, մենք ենք մեզ վրա ընդունում, ինչքան հարված կա, մենք ենք մեզ վրա ընդ որում, բայց մենք չենք կարող նայել մեր մարմինների ղեկավարների աչքերին ու ասել՝ սա էսպե՞ս է, թե՞ էսպես չէ: Սա էլ պետք է հաշվի առնենք։ Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Սեյրան Օհանյան:

 Ս.ՕՀԱՆՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, քննարկում ենք «Հայաստանի Հանրապետության դատախազության 2023 թվականի գործունեության մասին հաղորդում»-ը։ Կարծում եմ, որ այս քննարկումներն անչափ կարևոր են, նախ՝ գնահատելու և հետո հետևություններ անելու այն ամբողջ գործունեության մասին, որն իրականացվել է 2023 թվականին: Այդ առումով կարծում եմ, որ գլխավոր դատախազի զեկույցը պետք է պարունակի որոշակի վերլուծություն, իրենց գործունեության ուղղությունների վրա հենված աշխատանքի ներկայացում, դրական, բացասական կողմերի կանխարգելիչ բնույթի քայլերի, ինքնաքննադատության մասին պետք է խոսք լինի, որովհետև մաքուր փաստագրական թվային տվյալները և այն դինամիկան, որի մասին դուք խոսեցիք, ասենք՝ հանցավորության աճի, ընտանիքի դեմ բռնության աճի, թմրամիջոցների օգտագործման աճի վերաբերյալ և, ընդհանուր առմամբ, երկակի ստանդարտները, քաղբանտարկյալների առկայությունը, տարբերակված մոտեցումները տարբեր հարցերի վերաբերյալ խոսում են այլ բանի մասին։ Չեմ կարծում, թե այստեղ մասնագիտական խնդիրներ կան, այլ կարծում եմ, որ այստեղ քաղաքական խնդիրներ կան: Այդ առումով հետագայի համար, հաջորդ տարիների համար վերլուծական մտքի արտահայտումը և աշխատանքի հստակ, ճիշտ ներկայացումը, որպեսզի պատգամավորները կողմնորոշվեն, կարծում եմ, որ անհրաժեշտություն է:

Կարծում եմ, որ այսօր չպետք է լինի որևիցե կառույցի, գերատեսչության ղեկավարի ներկայացում, որը պետք է կտրված լինի հայաստանյան ու արցախյան այսօրվա իրողություններից: Այսինքն՝ մենք չենք տեսնում ներպետական զարգացումների գնահատական, որոնք այսօր տիրում են թե՛ երկրի ներսում, թե՛ սահմաններում։ Առաջին հերթին նկատի ունեմ, որ չկա որևիցե մի խոսք այն կարևոր իրականության վերաբերյալ, որ տիրում է սահմանազատման և սահմանագծման կամ, ավելի ճիշտ, միակողմանի զիջումների ընթացքում պաշտոնատար անձանց կողմից լիազորությունների չարաշահման, տարածքային ամբողջականության դեմ իրականացվող առերևույթ հանցագործությունների մասին, ավելի կոնկրետ՝ առանց որևիցե մի իրավական հիմքի, միջազգային իրավագիտության և առաջավոր փորձի, սկզբունքների խախտմամբ Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության ներքո գտնվող տարածքների թշնամուն հանձնելու վերաբերյալ տեղեկություններ։ Ի դեպ՝ իմ վերջին խոսքի մեջ այն, որ մեր բնակավայրերը գտնվում են ուղիղ նշանառության ներքո, ես ասացի՝ մինչև մեկ կիլոմետր, ուզում եմ նաև ուղղում մտցնել, որ այսօր դիրքերը Կիրանցից հեռու են 2-2,4 տասնորդական կիլոմետր, իսկ Ոսկեպարից՝ 1,2 տասնորդական կիլոմետր, այն էլ դիրքերի այնպիսի դասավորվածության կա, որ բարձունքները կանխարգելիչ են և հակառակորդը շատ փոքր տարածքներում է, կարող է ուղիղ նշանառությամբ հեռահար միջոցներով խոցել:

Ամենակարևորը. 2023 թվականը մեզ համար՝ հայ ժողովրդի համար, եղել է ամենացավալի, ամենաողբերգալի տարին: Ադրբեջանի կողմից կատարված հանցագործության շնորհիվ մի ամբողջ Արցախի Հանրապետություն հայաթափվեց, չակերտներով ասած՝ հակաահաբեկչական գործողություններով քողարկված հանցագործություն կատարեց Արցախի ժողովրդի և նրա կողմից ընտրված օրինական ռազմաքաղաքական ղեկավարության, Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման պաշտպանության համար օրինական ձևավորված պաշտպանության բանակի հանդեպ: Ըստ էության, հերթական ցեղասպանության ականատեսը մենք դարձանք: Կա՞ արդյոք Դատախազությունում այս ամենի, Արցախի հայաթափման և Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության ներքո, իր տիրապետության տակ գտնվող տարածքների միակողմանի հանձման գնահատականը։ Այստեղ, իհարկե, ամենակարևորն այն է, որ Ադրբեջանն է հանցագործ հանդիսանում, արդյո՞ք լիարժեք են բոլոր այն գործողությունները, որ մենք իրականացնում ենք մեզ մոտ և միջազգային հարթակներում Ադրբեջանի հանցագործությունը պարզելու, դատապարտելու ուղղությամբ։ Կա՞ն արդյոք դավաճանական և հանցավոր գործողություններ Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունների կողմից, դուք տեսնո՞ւմ եք, իհարկե, կարող եք ասել, որ չեք տեսնում, կասեք, որ չեք տեսնում: Ի՞նչ գիտեք, վարույթ հարուցե՞լ եք, որպեսզի պարզեք: Ես կարծում եմ, որ վարույթի հարուցումն է այն գործողությունը, որը պետք է պարզի օրինականությունն այս ամեն ինչի նկատմամբ: Օրինակի համար՝ Ազգային անվտանգության ռազմավարության 4.25 կետը բացեք, կտեսնեք, որ այնտեղ գրված է, որ Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունները կկանխարգելեն Արցախի հանրապետության ցանկացած բռնագաղթեցում: Իսկ թե ինչ կատարվեց՝ բոլորս գիտենք։ Ի դեպ՝ խոսքի առումով ես կոչ եմ անում՝ հետևել պարոն Ռուբինյանին, որ ինքն ասաց, որ, ընդհանուր առմամբ, միջազգային պրակտիկայում ընդունված է դիմելիս անձանց չդիմել: Ինձ համար էլ ընդունելի է, երբ ընդհանուր քննադատություն է իրականացվում, բայց ընդունելի չէ, երբ րոպեն մեկ, վայրկյանը մեկ նշվում է իմ անունը, և դա է, որ մարդկանց հունից հանում է: Կարող եմ ասել, որ սա բարեկրթության նորմերի մեջ չի մտնում: Ես իմ խոսքի մեջ երբևիցե որևիցե մեկին անունով դիմաց չկամ։ Այստեղ անցած նիստի ժամանակ նշվեց Արցախի հարցում գաղափարական հակասության մասին: Իհարկե, գաղափարական հակասություն կա, դուք ասում եք՝ հանձնենք և կանգնենք լեգիտիմ սահմանների վրա, որը հետագայում աղետի հիմք չի կարող հանդիսանալ: Իսկ մենք ասում ենք, որ այդ աղետը շուտվանից արդեն կա, Ադրբեջանը գտնվում է մեր լեգիտիմ տարածքներում, ներխուժել է, և մենք ոչինչ չենք ձեռնարկում, որպեսզի նրանք դուրս գան, ընդհակառակը, մենք ասում ենք՝ միակողմանի հանձնումն է խորացնելու այն աղետը, որն այսօր ձևավորվել է Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի Հանրապետության շուրջ, իսկ դրա համար լիարժեք երաշխիքների ձևավորումը շատ դանդաղում է: Այս ամենի՝ Արցախի հանձնման, Հայաստանի տարածքների հանձման շահառու, հարգելի հայրենակիցներ, իշխանությունն է, որը լծակներ ունի՝ գործելու, աշխատելու ներքին քաղաքականության մեջ արտաքին քաղաքականության մեջ, և այդ գաղափարական հակասության մեջ է նաև այն, որ դրա շահառուն դուք եք՝ քաղաքական մեծամասնությունը, որը լծակներ ունի: Կփոխվի՞ իշխանությունը, կգա՞ն նոր մարդիկ, որոնք այդ լծակների տերը կլինեն, նրանք էլ կփոխեն իրականությունը, բայց հիմա պատասխանատուն դուք եք։ Հիմա որքան էլ խուսափեք, այնուամենայնիվ, պատասխանատուն դուք եք:

Զեկույցում, իհարկե, նշված չէր քաղբանտարկյալների, կալանքի ապօրինի միջնորդությունների և կարված քաղաքական գործերի մասին, այդ թվում՝ ընդդիմադիր պատգամավորների դեմ Ոստիկանության կողմից բռնությունների, քրեադատավարական ակնհայտ խախտումների մասին: Այստեղ, իհարկե, մենք գործ ունենք երկակի ստանդարտների հետ։ Մենք բոլորս հասկանում ենք, որ կալանքը խափանման միջոց ընտրելը միակողմանի ճնշումների և, իհարկե, սա նաև գիտեք, քաղաքական առումով, փորձառության առումով թուլության նշան է: Ասում եք, որ եթե կալանք չենք տալիս, հայտնվում են այլ երկրներում: Տնային կալանքներ կարող եք տալ դրա փոխարեն։ Իմիջիայլոց, մենք բոլորս դատապարտում ենք նաև բռնությունները, այդ բռնությունների դատապարտումը միակողմանի չի կարող լինել: Օրինակի համար՝ 15 օր է, որ Լեոն Նիկոլյանը, առաջին պատերազմի մասնակից, գտնվում է մեր օդանավակայանում, 15 օր է՝ հացադուլ է հայտարարել: Չեն թողնում, որ մտնի Հայաստանի Հանրապետություն հերթական անգամ, ինչ է, թե Ոսկեպարում ինքը լուսաբանել է այն իրողությունները, որոնք այնտեղ տեղի են ունենում։

Ի դեպ՝ խոսեցինք կադրային խնդիրների մասին: Կուզենայի նաև, որ այստեղ դուք ներկայացնեիք, թե ինչպիսի՞ն է կրթական համակարգը, վերապատրաստումները, ինչպիսի՞ն է աշխատանքը կադրային քաղաքականության մեջ։ Արդյո՞ք փորձառու ու կոմպետենտ, կարող մարդիկ են նշանակվում պաշտոնի: Ինչպիսի՞ն է պաշտոնների, կոչումների ստացման խնդիրը, որովհետև մեր պետության մեջ շարունակվում է, դուք էլ դրա մասին գիտեք, որ, շրջանցելով տարբեր կոչումներ, միանգամից բարձր կոչումներ են տալիս: Դա ամեն ինչում արտահայտվում է:

Հիմա բանակում, ի դեպ՝ նախկինում էսպես էր, եթե դու նշանակվել ես գեներալական պաշտոնի, 3 տարի պետք է ծառայես, արդարացնես քո պաշտոնը, դրանից հետո նոր դու կարող ես այդ կոչումն ստանալ։ Իմիջիայլոց, բանակը նաև նախկինում, որովհետև նախկին քննարկումների ժամանակ խոսք եղավ Մարդու իրավունքների պաշտպանի մասին, մարդու իրավունքների պաշտպանն այսօր … Օրինակ՝ Կարեն Անդրեասյանը, էսպես, խոշորացույցի տակ վերցրած՝ քննում էր այն բոլոր խնդիրները, որ տիրում էին բանակում, վերհանում, որպեսզի բանակի ղեկավարությանն աջակցություն լինի, և վերացվեն նկատված բոլոր թերությունները։ Այսքանը։ Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, ընդմիջում, բայց վերադառնալուց հետո խոսքը կտրվի Ագնեսա Խամոյանին: Խնդրում եմ ձեր գործընկերոջը զգուշացրեք, որ նիստերի դահլիճում  լինի, որովհետև պարոն Հակոբյանն իր ելույթը հանել է։

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք այսօրվա մեր նիստը: Ագնեսա Խամոյանի ելույթի հերթն է, նա դահլիճից բացակայում է։ Արուսյակ Ջուլհակյանը նույնպես դահլիճից բացակայում է։ Արթուր Հովհաննիսյան: Պարոն Հովհաննիսյան, համեցեք:

 Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Ես էլի պետք է էս ամբիոնն օգտագործեմ և իրականությունը մեր հայրենակիցներին ներկայացնեմ: Նախ՝ հիմա էլի, որ ասեմ՝ որոշ ընդդիմադիր գործընկերներ սուտ լուրեր են տարածում, էլի ջղաձգվելու են, էլի բորբոքվելու են, նեղվելու են: Իմ մասին ինչո՞ւ եք սուտ լուրեր տարածում։ «Հինգերորդ ալիք»-ի վերաբերյալ, այո, դատական վճիռ կա, որը կատարված է, գործը կարճված է: Պրիմիտիվ բան է, պետք է ճշտել, նոր գալ էս ամբիոնից հայտարարություններ անել: Ասենք՝ կարելի է, ուղղակի, հարցում անել, ճշտել: Ինչո՞ւ եք իմ անձի մասին սուտ տեղեկություն տարածում, հետո էլ գալիս նեղանում եք, որ մենք ձեր ասած սուտ տեղեկությունների վերաբերյալ գալիս էստեղ, հանրությանն իրականությունն ենք ներկայացնում։ Կամ տիկին Լիլիթ Գալստյանը գալիս է և փորձում է իմ բարի համբավը փնովել, ասում է, որ ես ինչ-որ թմրաշրջանառությունների հետ կապ եմ ունեցել կամ չգիտեմ ինչ։ 2016 թվականին ՊՊԾ գնդի գրավման ժամանակ ես միակ լրագրողն էի, ով մուտք գործեց ՊՊԾ գունդ և, ըստ էության, տեսանկարահանեց այն ամենը, ինչ տեղի էր ունենում էդ հանձնվելու ժամանակ: Եվ այդ ժամանակ տեսախցիկների դիմաց նաև խոսքեր էին հնչում, տեքստեր էին հնչում և ես այդ ամեն ինչը շատ մանրակրկիտ նկարել էի, մեկ վայրկյան անգամ չէինք անջատել, ինչից հետո փոխանակ ինձ վերադարձնեին Խորենացի փողոց, որտեղից մուտք էի գործել, Ոստիկանության մեքենայով, խոչընդոտելով իմ լրագրողական գործունեությունը, ինձ տարան էն ժամանակվա ոստիկանապետի մոտ՝ Վլադիմիր Գասպարյանի մոտ, սկսեցին ինձ համոզել, որ ես չիպը մոնտաժեմ, ցույց չտամ մեր հանրությանն այն, ինչ եղել է: Ես էդ ժամանակ 1in.am-ում էի աշխատում, էնտեղ նաև ինչ-որ հայտի մականունավորներ կային էդ սենյակում, Նասկիներ և այլն, տենց մականունով մարդիկ կային Վլադիմիր Գասպարյանի հետ: Պարոն Սեյրան Օհանյանն էլ էր էդտեղ, կհիշի, երևի, որ եկաք պարոն Վլադիմիր Գասպարյանի մոտ ՊՊԾ գնդի գրավման-հանձնման ժամանակ և դուք էլ էիք ինձ էդ ժամանակ, արդեն քանի տարի է անցել յոթ տարի է անցել, ութ տարի, էլի համոզում էիք, որ էդ չիպը ջնջվի, որ հանրությունը չլսի էդ տեքստերը, բայց դա տեղի չունեցավ, ես դուրս եկա և դրեցի:

Հետո մի միջադեպի հետ կապված՝ ինձ բերման ենթարկեցին, և երբ Ոստիկանությունում իմացան, որ ես այդ նույն լրագրողն եմ, որը չէր կատարել Վլադիմիր Գասպարյանի պահանջը, ինձ վրա քրեական գործ հարուցեցին թմրամիջոցների շրջանառության համար, որը կարճվեց մինչև հեղափոխությունը։ Այ սա է պատմությունը: Ու հիմա առավոտից իրիկուն էս 6 տարի է՝ իմ մասին էս կեղծ լուրերն ենք տարածում Թագուհի Թովմասյանի թերթերով, չգիտեմ, ընդհուպ հասել է էստեղ, որ մանդատ ունեցող պատգամավորները եկել, լուրջ դեմքով բաներ են խոսում: Գնացեք ձեր ղեկավարների թմրաշրջանառությունից խոսեք կամ ձեր շարժումներին միացած էդ մարդկանց մասին խոսեք, բանանի յաշչիկներով կոկային են բերում Հայաստան: Եկել, ումից ինչ եք խոսում: Էս՝ էդ մասով:

Հավաքների ազատությունների մասին խոսվեց: Հարգելի հայրենակիցներ և սիրելի գործընկերներ, ասենք՝ ո՞ւմ համար պարզ չէ, որ 2018 թվականից հետո Հայաստանում այլևս հնարավոր չէ խոսել բռնաճնշումների, հավաքների ազատություններն արհեստականորեն խոչընդոտելու մասին: Պարզից էլ պարզ է, էլի, բոլորս հիշում ենք վրանները՝ երկար ժամանակ Բաղրամյան պողոտայում դրված, հիշում ենք էն բեմականացումները, էն ատելության խոսքը, էն բռնության կոչերը, որոնք տարածվում էին այդ օրերին, սփռվում էին երևանյան փողոցներով, էն հայհոյախոսությունը, որ տարածվում էր մեր հայրենակիցների պատուհանների տակ: Էս մարդիկ էդ ամենն արել են և հիմա եկել են և իշխանություններին մեղադրում են հավաքների, ազատությունների բռնաճնշումների մեջ։

Կալանքների մասին էլ, այո, շատ խոսվեց։ Հա, լավ չէ, որ իրականում կալանքը շատ է մեր երկրում, բայց ես ուզում եմ, հարգելի գործընկերներ, ձեր ուշադրությունը հրավիրել մի հանգամանքի վրա, որ մենք չենք ապրում, օրինակ՝ սկանդինավյան երկրներում, և մեր երկրում ոչ բռնի թավշյա ժողովրդական հեղափոխությունը տեղի է ունեցել 2018 թվականին և, իմ ընկալմամբ, հաշվի առնելով մի շարք իրավիճակներ, որոնց միջով անցել ենք և դեռևս չենք հաջողացրել՝ լիարժեք ինստիտուցիոնալ փոփոխություններ բերել մեր երկրում, մեր երկրում հանցագործների քանակը չափից շատ է, շատ-շատ է, որոնք պետք է իրենց արժանի պատիժն ստանան, որոնք 30 տարի և ավելի կեղեքել են մեր ժողովրդին, և էդ գործերի հետ կապված՝ ես հույս ունեմ, որ Դատախազությունը մեզ լավ լուրեր կհայտնի առաջիկայում՝ ապօրինի գույքի հետ կապված և այլնի, և այլնի հետ կապված: Եվ էստեղ՝ կալանքի մասին խոսելիս, ընդդիմադիր գործիչները գալիս են և ոչ ու փուչ մարդկանց անուններ են տալիս, որոնք ամենավերջին սեռական բնույթի հայհոյանքները կարող են տալ հեռուստաեթերով, կարող են բռնության կոչեր անել, ատելության խոսք տարածել հեռուստաեթերով. ու իրենք գան և պաշտպանեն էդ մարդկանց։ Սա խոսում է այդ մարդկանց պաշտպանողների արժեհամակարգի մասին, առհասարակ: Եվ մի հետաքրքիր երևույթ էլ կա, երբ դատարանները վճիռ են կայացնում, օրինակ՝ որ ինչ-որ մեկին ազատ են արձակում, ընդդիմադիրները հավաքվում են դատարանի դիմաց, ծափահարում են և գովաբանում են տվյալ դատավորին, ասում են՝ ապրեք, ահա այն դատավորը, որը, իրապես, անկախ է: Հենց որ մի քիչ իրենց ոչ հաճո վճիռ է կայացվում, տվյալ դատավորն անուն-ազգանունով դառնում է քարկոծման ենթակա, իսկ դատարաններն էլ դառնում են ոչ անկախ և իշխանությունների կամակատար: Եվ հետո էստեղ խոսվում է երկակի ստանդարտների մասին իշխանության կողմից: Ոչ, հարգելի գործընկերներ, երկակի ստանդարտները ձեր կողմից են կիրառվում։ Ըհը, էս՝ էդ մասով։

Հա, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության դրամահավաքի մասին եք անընդհատ էստեղ խոսում, ձեր փողերը, ընդհանրապես, որտեղի՞ց, իսկ մեր հանրությունը հեչ տեսե՞լ է, որ դուք դրամահավաք անեք, գումարներ հավաքեք: Էդ ձեր նախընտրական քարոզարշավն էդ ո՞ւմ փողերով էիք անում: Կամ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության դրամահավաքն իրականացվել է օրենքով սահմանված կարգով, եթե կա դժգոհություն, կան իրավական գործընթացներ, գնացեք անցեք իրավական գործընթացներով, ի՞նչ եք էստեղ գալիս, էլի չհիմնավորված հայտարարություններ և մեղադրանքներ եք հնչեցնում, չհիմնավորված, մերկապարանոց: Էլի եմ հարցնում՝ մենք մի կուսակցություն ենք, որ բաց, թափանցիկ կառավարում է իրականացնում, բաց, թափանցիկ դրամահավաքներ է իրականացնում և հանրությանը տեղեկացնում է, թե իր բուկլետն ինչով է տպել, իր պլակատն ինչով է կախել, իր վարձակալության ամսավճարն ինչով է տվել: Ձեր փողերը որտեղի՞ց, ուզում եմ հասկանալ՝ որտեղի՞ց ձեր փողերը, ձեր էդ քարոզարշավային ռոլիկները որ անում էիք, միլիոնավոր դրամներ էիք լրատվամիջոցների վրա ծախսում, էդ վրանները, որ տարել խփել էիք, էդ վրանների փողերը որտեղի՞ց: Դուք, ընդհանրապես, ի՞նչ եք եկել, խոսում դրամահավաքից: Ձեր դրամահավաքներից խոսեք, որտե՞ղ են ձեր դրամահավաքները տեղի ունենում, թե՞ տեղի չեն ունենում, թե՞ ուղիղ փոխանցումով ձեր հաշիվներին է լինում, թե՞ ծրարներով են ձեզ փողեր տալիս, ո՞նց է էդ պրոցեսը տեղի ունենում, թե՞ որ դրամահավաք անեք, պիտի ասեք, թե էդ փողերը որտեղից, կպարզվի, որ 30 տարի թալանածն է ձեր դրամահավաքը: Դուք 30 տարի դրամահավաք եք արել էս երկրում, ուղղակի. մարդիկ իրենց կամքով չեն մասնակցել էդ դրամահավաքին, էդ է ձեր դրամահավաքը: Եկել եք. կպել եք, մեր բաց, թափանցիկ դրամահավաքներից եք խոսում, այ քեզ բան, յա՜:

Էլի եկել ասում եք՝ հողեր եք հանձնում: Ասենք՝ եթե դուք ասում եք, որ մենք հող ենք հանձնում, պետք է դրա հաջորդ նախադասությունն էլ լինի այն, որ Խերեմլին իմ հայրենիքն է, դրա հաճախ նախադասությունն էդ պիտի լինի, որովհետև մենք Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածքից որևէ հող չենք հանձնում: Ես ակնկալում եմ, որ էդ հայտարարությունը պիտի անեք հաջորդիվ:

Եվ միտք հնչեց առ այն, որ մենք որևէ բան չենք անում Հայաստանի Հանրապետության օկուպացված հողերը վերադարձնելու, Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը վերականգնելու համար: Ոչ, այդպես չէ։ Մենք բազմիցս ասել ենք, որ Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի միջև ստորագրված արձանագրությամբ մենք ֆիքսել ենք սկզբունք՝ Ալմա-Աթայի հռչակագիր, որտեղ Խորհրդային Միության ադմինիստրատիվ սահմանները պետք է վերականգնվեն որպես պետական սահմաններ։ Եվ հենց այս կոնտեքստում պետք է հասցեագրվեն օկուպացված տարածքները և այն, ինչ մերն է՝ մերն է, ինչ մերը չէ՝ մերը չէ, և էս հայտարարության կոնտեքստում էլ դուք որ ասում եք՝ ոչ, այդպես չէ, զինվորը որտեղ կանգնած է, էդտեղ է մեր սահմանը կամ ձեր հետ փոխկապակցված շրջանակները, այ էդտեղ է, որ դուք ոչ թե ոչ մի բան չեք անում օկուպացված հողերը հետ բերելու համար, այլ օկուպացված հողերը թողնում եք ուրիշին՝ ասելով, որ այլևս մեր զինվորը կանգնած է էնտեղ, սահմանն այնտեղ է, որտեղ մեր զինվորն է: Սա, ուրեմն, խայտառակ վտանգավոր հայտարարություն է։ Իսկ հարցին, թե մենք ինչ ենք անում օկուպացված տարածքները վերադարձնելու համար, իրականացնում ենք սահմանագծում և սահմանազատում, ստեղծում ենք պետական սահման, որտեղ մեր օկուպացված հողերը պետք է վերադարձվեն մեզ, և էդ հարցերը պետք է այդտեղ հասցեագրվեն: Եվ հիմա ես եմ ձեզ ուզում հարց տալ. իսկ դո՞ւք ինչ եք առաջարկում, ո՞րն է ձեր առաջարկը, մի հատ կձևակերպե՞ք, խնդրում եմ ձեր առաջարկը ձևակերպեք, որ մենք հասկանանք, թե ինչին արձագանքենք, որովհետև էդ կենացային խոսույթին չի էլ լինում արձագանքել։ Մենք ասում ենք՝ Ալմա-Աթայի հռչակագրով սահմանազատում, սահմանագծում ենք իրականացնում, պետական սահման ենք գծում Հայաստանի Հանրապետության շուրջը: Դո՞ւք ինչ եք ասում, հարց եմ տալիս և խնդրում եմ այդ հարցին պատասխանել։ Իմ ընկալումն այն է, որ դուք ասում եք՝ ոչ, եկեք սահման չունենանք, եկեք Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքները հետ չտանք, որ լինի պատերազմ, որովհետև դուք ունեք պատվեր՝ ձեր տերերի համար նոր տեղակայման վայր գտնելու: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, տիկին Ջուլհակյանից առաջ տիկին Խամոյանն էր, նա բացակայում էր դահլիճից և ընդամենը մեկ րոպե ուշացումով է եկել, եթե դեմ չեք, կխնդրեմ, որ տիկին Ջուլհակյանին ձայնի իրավունք տանք, որովհետև պարտաճանաչ եկել էր իր ելույթի ժամին: Համեցեք, տիկին Ջուլհակյան:

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Շատ շնորհակալ եմ, հարգարժան փոխխոսնակ, ելույթի իմ իրավունքը վերականգնելու համար։ Հարգելի գործընկերներ, մենք բավականին շատ քննադատության խոսքեր հնչեցրինք կալանքների վերաբերյալ վիճակագրության առնչությամբ, և ես նույնպես կիսում եմ մտահոգությունը, բայց նաև ուզում եմ բոլորիս հիշեցնել, որ ամեն ինչ այնքան սև չէ, որքան փորձ է արվում ներկայացնել, և ես դա ապացուցելու համար նաև որոշ վիճակագրական տվյալներ էստեղ կներկայացնեմ՝ մեջբերելով Եվրոպայի խորհրդի քրեական վիճակագրությանն առնչվող զեկույցները։

Այսպես, ես ամենաթարմ զեկույցները չեմ մեջբերում, որովհետև դրանք դեռ չեն հրապարակվել, բայց նրանք, որոնք կան, հիմա այստեղից կհնչեցնեմ: Ուրեմն, ըստ վերջին զեկույցի՝ Հայաստանում, այլ երկրների համեմատ, կրկին նկատվել է ազատազրկման մակարդակի նվազում 11 տոկոսի չափով։ 2018 թվականին Հայաստանի քրեակատարողական հիմնարկներում պահվել է 3,536, 2019 թվականին՝ 2,266, 2020 թվականին՝ 2,221, 2022 թվականին՝ 1,976 անձ: Եվ զեկույցում նաև համեմատական է տարվել 2011 և 2021 թվականների միջև և արձանագրվել է, որ 2011 թվականի համեմատությամբ Հայաստանն արձանագրել է բանտային բնակչության թվի 52 տոկոսի կրճատում, որը համեմատական աղյուսակում 3-րդ լավագույն արդյունքն է։

Նույն զեկույցի համաձայն՝ Հայաստանը 100 հազար բնակչի հաշվով անազատության մեջ գտնվողների թվով դասվում է ամենացածր ցուցանիշն ունեցող երկրների շարքին և համեմատելի է Գերմանիայի, Նիդեռլանդների, Շվեյցարիայի հետ:

Հայաստանի վերաբերյալ մյուս դրական ցուցանիշն այն է, որ 100 տեղի հաշվով բանտային բնակչության խտությամբ Հայաստանը դասվում է ամենացածր ցուցանիշն ունեցող երկրների շարքին, և սա գրեթե 3 անգամ ցածր է եվրոպական միջինից։ Այս ցուցանիշով Հայաստանը դասակարգման աղյուսակում զիջում է միայն մեկ երկրի։

Հայաստանի Հանրապետությունը վիճակագրության մեջ վերջին տեղում է կալանավորված անձանց ընդհանուր թվի մասով, ինչը շատ լավ ցուցանիշ է, բայց, այո, վատ է այն ցուցանիշը, որ Հայաստանի Հանրապետությունը մի շարք երկրների հետ միասին նաև գտնվում է  առաջին տեղում այն անձանց քանակով, որոնց վերաբերյալ դեռ չկա դատավճիռ։ Այս հանգամանքն է միայն, որ մտահոգիչ է, տիկին Վարդապետյան, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Քրեական դատավարության մեր նոր օրենսգիրքը խափանման միջոցների բավականին լայն ընտրություն է նախատեսում, բայց կարող եմ նորից ասել, որ տենդենցը դրական է, և կալանավորվածների թվի առումով մենք ունենք բավականին լավ պատկեր Եվրոպայի խորհրդի երկրների մեջ:

Հիմա, պարոն Նազարյանը երկակի մոտեցումներից է խոսում, և ես համաձայն եմ, պարոն Նազարյան, որ մենք հաճախ ականատես ենք լինում երկակի մոտեցումների և ինձ համար, շատ անհասկանալի է, թե ինչու, օրինակ՝ տնային կալանքի մեջ պետք է լինի Վահան Քերոբյանը, ինչո՞ւ պետք է կալանավորված լինեն մի պահ, օրինակ՝ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի ներկայացուցիչներ, որոնց վերաբերյալ որոշակի կասկածներ կան, բայց, օրինակ՝ ազատության մեջ լինի Հայաստանի Հանրապետության երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը, որից այս պահին դատախազությունը փորձում է բռնագանձել ապօրինի ծագում ունեցող 25 միավոր անշարժ գույք առավելապես Երևան քաղաքի Կենտրոն վարչական շրջանում, 5 տրանսպորտային միջոց, մասնակցություն հայաստանյան և արտասահմանյան 16 իրավաբանական անձերում, ավելի քան 4 միլիոն ԱՄՆ դոլարի ավանդներ և արժեթղթեր, շուրջ 10 միլիարդ դրամի համարժեք փոխառությունների պահանջի իրավունք, ավելի քան 35 միլիարդ դրամ, որն իրենից ներկայացնում է ապօրինի ծագում ունեցող դրամական միջոցների մնացորդի, բարեխիղճ երրորդ անձանց փոխանցված միջոցների և ծախսված այլ միջոցների հանրագումար, որը չի նույնականացվել:

Նույն հարցը կարող եմ հնչեցնել Գագիկ Խաչատրյանի վերաբերյալ, Ռոբերտ Նազարյանի վերաբերյալ, և շատ է այն մարդկանց թիվը, որոնց վերաբերյալ այդ նույն հարցը ես կարող եմ էստեղից տալ:

Պարոն Նազարյան, այո, շատ զազրելի է այն հանգամանքը, որ մեզանում փորձ է արվում որդեկորույս ծնողներին տարբերակել՝ իրենց քաղական մոտեցումների, իրենց քաղաքական հայացքների, իրենց քաղաքական հայացքների բացակայության հիմքով։ Այնպես է ստացվում, որ որդեկորույս ծնողը, որն ընդդիմադիր դիրք է գրավում, նա հերոսածին հայր է կամ հերոսածին մայր է, իսկ այն որդեկորույս ծնողը, որը կամ լռում է, կամ իշխանական հայացքներ ունի, պարզվում է, որ դավաճան է։ Շատ զազրելի է նման տարբերակում դնելը:

Ատելության խոսքի մասով. կրկին համաձայն եմ, պարոն Նազարյան, որ երկակի մոտեցումներ կան, և, մասնավորապես, ինձ համար անհասկանալի է, թե, օրինակ՝ 2021 թվականի ընտրություններից առաջ մոտավորապես 700 հազար քաղաքացու մայր հայհոյած Գեղամ Մանուկյանն ինչո՞ւ որևէ կերպ պատասխանատվություն չի կրել դրա համար, կամ Իշխան Սաղաթելյանը, որը պարբերաբար բռնության կոչեր, ատելության քարոզ է իրականացրել, մասնավորապես, մի խումբ անձանց որակելով թուրք, որևէ կերպ պատասխանատվություն չի կրել դրա համար, և դրանք երկակի մոտեցումներ են, այո, պարոն Նազարյան, և պարոն Մինասյանը նույնպես անդրադարձավ այդ հարցին։

Տիկին Գալստյանն իրավամբ նշեց, որ չի կարելի դագաղներով գալ իշխանության։ Միանշանակ, կողմ եմ, տիկին Գալստյան, որ դագաղների և նման այլ սիմվոլիկայի կիրառումը քաղաքականության մեջ դատապարտելի է, և մենք քանիցս խոսել ենք այդ մասին և դատապարտել ենք նման դրսևորումները։ Բայց ուզում եմ ձեզ հիշեցնել, որ 2008 թվականին այս պահին ձեր նախընտրական ցուցակի 59-րդ համարը՝ Նարեկ Մանթաշյանն էր կազմակերպում դագաղներով և ծաղկեպսակներով ակցիաներ նախագահի թեկնածու Լևոն Տեր-Պետրոսյանի տան դիմաց, և դուք այդ ժամանակ Ազգային ժողովի պատգամավոր էիք, և ես չեմ հիշում, որ դուք դատապարտած լինեք այդ վարքագիծը՝ մտահոգվելով, որ դա շատ վատ քաղաքական մշակույթ է ձևավորում: Եթե դատապարտել եք, կխնդրեմ ասել, ես ներողություն կխնդրեմ: Դուք նշեցիք նաև, որ չի կարելի ծեծել լրագրողների, լրատվամիջոցների նկատմամբ հարձակումներ իրականացնել։ Կրկին, ամբողջությամբ կիսում եմ ձեր դիրքորոշումը, բայց ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչու է ձեր խմբակցության պատգամավոր Լևոն Քոչարյանի օգնականը կամ թիկնապահը, չգիտեմ՝ ինչ կարգավիճակ է զբաղեցնում այդ տղան, հարձակվում լրագրող Դավիթ Լևոնյանի վրա, և կրկին ձեր կողմից որևէ քննադատող խոսք չենք լսում։ Ավելին, ես հիշում եմ, որ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին ձեր կուսակցականներ Բագրատ Եսայանը, ձեր թեկնածուներից կրկին Գերասիմ Վարդանյանը և այլ դաշնակցական երիտասարդներ ասպատակել էին «Ազատություն» ռադիոկայանը, և, կրկին, ոչ միայն որևէ քննադատական խոսք չենք լսել ձեր կողմից, այլ ես տեսել եմ նաև գովերգումներ նման հայրենասիրական պահվածքի վերաբերյալ։

Կուսակցությունների ֆինանսական թափանցիկության մասով. պարոն Հովհանիսյանը բավականին լավ շեշտադրումներով անդրադարձավ, բայց ես ուզում եմ նախ՝ հիշեցնել բոլորին, որ մենք հիմա կարողանում ենք խոսել կուսակցությունների թափանցիկության, ենթադրյալ խախտումների մասին բացառապես այն պատճառով, որ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը որոշել է, որ շատ կարևոր է, որ կուսակցությունները լինեն ֆինանսապես թափանցիկ և նման օրենք է ընդունել։

Հաջորդը. տիկին Գալստյան, դուք խոսում եք այն մասին, որ միջազգային զեկույցներում արձանագրված են անազատության մեջ պահվող անձանց նկատմամբ բռնությունները, և ասում եք, որ այդ թեմայի վերաբերյալ որևէ մտահոգություն չենք հայտնել։ Ես պետք է ասեմ՝ դուք, թերևս, ուշադիր չեք եղել, բայց առնվազն մարդու իրավունքների պաշտպանի կողմից տարեկան հաղորդումը ներկայացնելու ժամանակ թե՛ ես, թե՛ իմ գործընկերը՝ Թագուհի Ղազարյանը, թե՛ մի շարք այլ պատգամավորներ հատուկ խոսել են այս մասին։ Բայց էս առումով նաև ուզում եմ նշել հետևյալը. երբ ես հղում անելով Պետդեպարտամենտի զեկույցին, պարոն Խաչատրյանին ասում եմ, որ Պետդեպարտամենտն ասել է, որ 2023 թվականի սեպտեմբերյան ակցիաները կազմակերպված են եղել ագենտուրայի կողմից, պարոն Խաչատրյանն ինձ ասում է՝ այնտեղ գրված է alleged, այսինքն՝ ըստ հաղորդումների, այո, համաձայն եմ, բայց նաև էս բռնությունների դեպքում է գրված, որ alleged՝ ըստ հաղորդումների՝ են ունեցել բռնություններ։ Ես առաջարկում եմ մեր մոտեցումները մոտարկել և որոշել, եթե կա գրված «ըստ հաղորդումների», բառակապակցությունը, ապա հասկանանք, որ եթե բռնություններ են ըստ հաղորդումների և ագենտուրա է ըստ հաղորդումների, ապա, ասենք՝ ըստ հաղորդումների և տարբերակված մոտեցումներ չորդեգրենք և չասենք, որ մի դեպքում, երբ բռնություններ են, դրանք արդեն հաստատված փաստեր են, իսկ այն դեպքում, երբ ագենտուրա է, դա դեռևս պետք է ապացուցել։ Այսքանը։ Շնորհակալություն:

Տիկին Վարդապետյան, շնորհակալություն ձեր կատարած աշխատանքի համար: Իհարկե, զեկույցը բավական հանգամանալից էր ներկայացված, նաև, իհարկե, պատգամավորներն էստեղից նաև խոսեցին մի շարք դժգոհությունների մասին, ես կարծում եմ, որ մենք իրար հետ աշխատելու տեղ ունենք, և, ինչպես պարոն Վարդանյանն էլ ասաց, եթե մենք կարող ենք օրենսդրական նախաձեռնությունների միջոցով օգնության հասնել ձեր աշխատանքին, ես կարծում եմ՝ կհամագործակցենք հետագայում: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն ձեզ ևս: Հաջորդ ելույթի համար՝ Վահագն Ալեքսանյան:

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ, ես ուզում եմ, որ Ազգային ժողովի ամբիոնից մի անգամ էլ, շատ է հնչել, բայց մի անգամ էլ հնչի այն մասին, թե ինչ տեղի ունեցավ Լեռնային Ղարաբաղում, որովհետև Լեռնային Ղարաբաղի օպերացիայի կազմակերպիչներն էս պահին փորձում են նույն օպերացիան ինչ-որ կերպ իրականացնել նաև Հայաստանում, ասեմ, որ կազմակերպիչները Հայաստանում չեն: Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված՝ Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը հայտարարեց, որ եթե մենք իջեցնենք մեր նշաձողը՝ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հետ կապված, մենք կունենանք միջազգային լուրջ ու լայն կոնսոլիդացիա: Սրանից հետո սրան հաջորդեցին միջազգային որոշ գործընկերների ողջունող հայտարարությունները, եղան միջազգային գործընկերներ, որոնք նաև Հայաստանի ջանքերով փորձեցին կազմակերպել Լեռնային Ղարաբաղ-Ադրբեջան երկխոսությունը եվրոպական հարթակներում, էդ թվում՝ Սոֆիայում: Կազմակերպվեց հանդիպում, պիտի կազմակերպվեր հանդիպում, այսինքն՝ ամեն ինչ պատրաստ էր, հանդիպում, որի ընթացքում Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչները պիտի խոսեին Ադրբեջանի ներկայացուցիչների հետ, փորձեին ստանալ խաղաղ, նորմալ կարգավորում, որպեսզի Լեռնային Ղարաբաղի 120 հազար մեր հայրենակիցները, մեր քույրերն ու եղբայրները մնային իրենց տներում, ապրեին, ունենային անվտանգության երաշխիքներ: Էն մարդիկ, էն տերերը, որոնց ծառայում են շատ տարատեսակ անձնավորություններ Հայաստանում, չթողեցին, որ Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչները գնան Սոֆիա՝ արգելեցին, մատ թափ տվեցին, ասացին՝ ձե՞ռ եք առել ձեզ, ձեզ, իրոք, թվո՞ւմ է, թե դուք կարող եք գնալ, Եվրոպայում ինչ-որ բան բանակցել, չեք գնալու։ Էս ընթացքում, սրան զուգահեռ՝ նաև Հայաստանում քաղաքական դաշտի իրենց կամակատարների հետ որոշակի աշխատանք էին տանում, կամակատար ասվածը նկատի չունեմ միայն քաղաքական գործիչներին, թեև որոշ քաղաքական գործիչների, բնականաբար, նկատի ունեմ, նկատի ունեմ նաև հանրային գործիչների, լրագրողների, սրան դեռ կանդրադառնանք, աշխատանք էին տանում՝ ասելով՝ մենք 30 տարի դեռ էնտեղ ենք, մենք դուրս չենք գալու, մենք տեր ենք, ամեն ինչ նորմալ է, ոնց կա, տենց էլ արեք, գազ տվեք ոտներդ դրեք, գնացեք ասեք՝ Նիկոլ՝ դավաճան, «ՔՊ»՝ թուրքեր, տալիս եք, էս եք անում, էն եք անում: Արեցին, մարդիկ ասացին, էդ խմբակի մասին է էլի խոսքը, ասացին, արեցին, ասացին, արեցին, ասացին՝ փրկենք, փրկենք, տալիս է, տալիս է, փրկենք, փրկենք: Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային ժողովի շենքը, որը, ցավոք սրտի, էդ մարդկանց խելքից, հենց էդ մարդկանց խելքից, սա շատ կարևոր է, էսօր քանդված է, էդ շենքում մարդիկ հավաքվում էին, նենց կենացներ էին ասում, նենց բաներ էին ասում, որ լսում էիր, ասում էիր՝ այ մարդ, էս ինչ է, բայց իմացող մարդը հո գիտեր, մենք հո գիտեինք, թե էնտեղ ինչ է կատարվում, մենք հո գիտեինք, որ էնտեղ՝ Լեռնային Ղարաբաղում, կա նաև որոշակի շրջանակ՝ մերձքաղաքական քաղաքական, բան, որ ռուս խաղաղապահների գալով ինչ-որ պահի դաժե մտածում էր՝ այ մարդ, ռուսներն էստեղ են. հեսա էն մնացած տարածքներն էլ ենք հետ գրավելու, հեսա մենակ Հայաստանում Նիկոլին հանենք, ու ամեն ինչ ընտիր է։ Դե, մենք էլ ասում էինք՝ ժողովուրդ ջան, ամենայն հավանականությամբ, դուք փոքր-ինչ շփոթվում եք, ամեն դեպքում, եկեք գնացեք Սոֆիա ու բանակցեք: Չէ, չէ, ոչ մի քայլ հետ անկախությունից, ո՞վ եք դուք, այ թուրք ազգադավներ: Հանեցին Լեռնային Ղարաբաղում գործող իշխանությանը, պարտադրեցին հրաժարական, հրաժարականին նախորդող օրերին, կհիշեք էդ հրաժարական պահանջողներին, որոնց մի մասը նաև, ցավով եմ ասում, Բաքվի բանտում է հիմա, ցավով եմ ասում, բայց էդ մարդիկ, որոնք պարտադրեցին հրաժարական ու ընտրեցին իրենց ներկայացուցչին էնտեղ էդպիսի մեկին, որն ամենաընդունելին է ռուսական ներկայության համար Լեռնային Ղարաբաղում, ընտրեցին, ու արդյունքը եղավ էն, ինչ եղավ: Հենց էդ պահին էր, երբ Լեռնային Ղարաբաղի վրա լայնամասշտաբ ադրբեջանական հարձակում էր տեղի ունենում, մի շարք հանրային քաղաքական գործիչներ սկսեցին պատմել, խոսել էն մասին, թե ինչ են իրենց ասել տարբեր ժամանակներում Ռուսաստանի դեսպանատանը: Մասնավորապես, մի հանրային գործիչ կա՝ Նաիրի Հոխիկյան անունով, լրագրող է, հանրային գործիչ, շատ ակտիվ է, վերջերս, հիմա էլի գնացել է, ինչ-որ շարժման է միացել, այնուամենայնիվ, պատմում էր, ասում էր՝ Ռուսաստանի դեսպանատանն ինձ խոստանում էին, որ իրենք 30 տարի մնալու են Լեռնային Ղարաբաղում, որ ոչ մի քայլ հետ չեն գնալու, մեզ դավաճանել է Ռուսաստանը, և ես կերել եմ էդ կուտը: Այսինքն՝ կարելի է, չէ՞, եզրակացնել, որ էդ դեսպանատան կտերը, ըստ երևույթին, մենակ մի հոգի չէ, որ կերել է, ու կան մարդիկ, որ ոչ թե էդ կուտն ուտելով են զբաղված եղել, այլ նաև այ էդ կտի շրջանառությունն ապահովելով են զբաղված եղել։ Ավելին, գուցե պարզվի, որ էդ մարդիկ նաև կտավաճառությամբ են զբաղված եղել: Կտաշրջանառությունը Հայաստանի Հանրապետությունում, առհասարակ, ինչ-որ պահի ինչ-որ մեծ մասշտաբների է հասած եղել, ու թմրաշրջանառության պես մի բան է կտաշրջանառությունը, տիկին գլխավոր դատախազ, սա էլ ասեմ՝ շատ կարևոր երևույթ է: Բայց, այնուամենայնիվ, ի՞նչ եմ ուզում ասել. հիմա, երբ ակնհայտ դարձավ, որ ռուս խաղաղապահները ոչինչ չեն անելու, որ ռուս խաղաղապահները կանգնած՝ նայեցին, թե 120,000 մարդ ոնց բռնի տեղահանվեց, ռուս խաղաղապահներ կանգնած նայեցին, թե ոնց սպանվեցին մարդիկ։ Էդ ամեն ինչից հետո ակնհայտ է, որ Հայաստանի հանրությունը, նույնիսկ, ախր էդ իմ նշած գործիչները, եթե էդպիսի լայվեր ունեցան, բոլորի համար էր ակնհայտ, թե ինչ է տեղի ունեցել Լեռնային Ղարաբաղում, բոլորի համար, չկա մի մարդ, որի համար դա ինչ-որ անհասանելի է, էդ մարդը չի տեսնում, թե ինչ է եղել, չի հասկանում, թե ինչ է եղել: Հիմա, ի՞նչ տեղի ունեցավ սրանից հետո. Հայաստանի Հանրապետությունն ասաց՝ ակնհայտ է, որ մենք տեսնում ենք, որ մեր դաշնակիցները ոչ մի պարագայում չեն կատարելու իրենց դաշնակցային պարտավորությունները, դա ապացուցված փաստ է, ու ասաց, որ Հայաստանի Հանրապետությունն իր բոլոր հարևանների հետ, էդ թվում՝ Ադրբեջանի հետ պիտի ունենա հստակ սահմանագծված ու սահմանազատված սահման, հստակ սահմանագծված ու սահմանազատված սահման, և էդ սահմանագծված ու սահմանազատված սահմանն իր մեջ պետք է ամփոփի 29,743 կմ ունեցող Հայաստանի Հանրապետությունը։ Սա շատ ծանր տարան մարդիկ, սա շատ ծանր տարան նաև նշածս ուժային կենտրոններում, շատ ծանր տարավ, որովհետև ի՞նչի մասին է խոսքը. խոսքն էս մարդկանց համար նրա մասին է, որ եթե Հայաստանը կոնկրետանում է, եթե կա կոնկրետ Հայաստանի Հանրապետություն՝ կոնկրետ սահմաններով, եթե կա Հայաստան Հանրապետություն, որը լեգիտիմ է միջազգային իրավունքի տեսանկյունից, եթե կա Հայաստանի Հանրապետություն, որը լեգիտիմ է միջազգային բոլոր կառույցներում, եթե կա Հայաստանի Հանրապետություն, որն ունի փայլուն հարաբերություններ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների հետ, Եվրոպական միության հետ, եթե կա Հայաստանի Հանրապետություն, որը ՄԱԿ-ի լիիրավ անդամ է, որը չի խախտում ՄԱԿ-ի կանոնադրությունը, էդ Հայաստանի վրա, մեծ հաշվով, դժվար է հարձակվելը, մի քիչ ավելի դժվար է, մի քիչ չէ, շատ ավելի դժվար է հարձակվելը, շատ ավելի դժվար է էդ Հայաստանի վրա հարձակվելը, շատ ավելի դժվար է այդ Հայաստանը քարտեզի վրա գորշ գոտի դարձնելն ու հետո կուլ տալը, որովհետև էս ամբողջ պատմությունը, սիրելի քաղաքացիներ, Հայաստանը կուլ տալու մասին է: Հանկարծ ձեզ չթվա, թե էս ամեն ինչը Լեռնային Ղարաբաղի մասին է, Հադրութի մասին է կամ Շուշիի մասին է, չէ, էս ամեն ինչը Հայաստանի Հանրապետությունը կուլ տալու մասին է, որովհետև երբեք ոչ մի անգամ հարցը չի եղել Լեռնային Ղարաբաղի հարց, եղել է Հայաստանի Հանրապետության հարց, ու «Հայաստան» խմբակցությունը, որի առաջնորդը հայտարարել է, որ Հայաստանը պիտի մտնի միութենական պետության կազմի մեջ, «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունը, որի գլխավոր բաղադրիչը՝ «Հանրապետական» կուսակցության առաջնորդները հայտարարել են Ադրբեջանին Սյունիքով միջանցք տալու անհրաժեշտության մասին, էս մարդիկ հենց էդ նպատակի ծառայողներն են, միայն ու բացառապես հենց էս նպատակի ծառայողները: Ու, հազար ներողություն, երբ էս պահի դրությամբ Հայաստանում ինչ-որ երթ է ընթանում ու այդ երթի առաջնորդի մի կողմում կանգնած է Հայաստանը միութենական պետության կազմում մտցնել փորձողի ներկայացուցիչը, մյուս կողմում կանգնած է Զանգեզուրի միջանցք տալ բաղձողի ներկայացուցիչը, հազար ներողություն, սիրելի ընկերներ, ստիպված եմ փաստել, բայց հերթական ռուսական շարժումը Հայաստանի Հանրապետությունում կրկին դատապարտված է ձախողման: Դատապարտված է ձախողման մի պարզ պատճառով. որովհետև Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին չի կարող ցանկանալ գնալ մարդկանց հետևից, որոնք չունեն մի պարզ հարցի պատասխան. կմ է Հայաստանի Հանրապետությունը: Երեք ամիս է՝ էս հարցը տալիս եմ ձեզ, զրո պատասխան: Մի անգամ Քրիստինե Վարդանյանն է պատասխանել՝ ասելով 28,000, չէ, սխալվեցի, 29,000, լավ, մի խոսքով, հստակ չգիտեմ: Կարծեմ՝ բառացի մեջբերեցի: Ոչ մեկդ չեք պատասխանում էդ հարցին, ոչ մեկդ, որովհետև Հայաստանի Հանրապետությունը, ձեր պատկերացմամբ, չպիտի, առհասարակ, լինի, որովհետև Հայաստանի Հանրապետության հստակ տարածքը նշանակում է Հայաստանի Հանրապետության հստակ գոյություն ու դուք դրա դեմ եք պայքարում, կամա թե ակամա, էդ ինձ համար, մեծ հաշվով, էական չէ, բայց մի կարևոր փաստ կա, սրա մասին էլ եմ ուզում, անպայման, ասել ու երբ դուք դրանից խուսափում եք, փորձում եք, էսպես, քող ստեղծել, թե իբր չեք ուզում ֆիքսել Հայաստանի Հանրապետությունը 29,743 կմ, նկատի ունենալով, որ ավելի մեծ պիտի լինի Հայաստանի Հանրապետությունը: Բայց, ոչ, ձեր նպատակը ոչ թե ավելի մեծն է, այլ ձեր նպատակը Հայաստանի Հանրապետության չլինելն է, որովհետև դա է ամեն ինչը, էդտեղ է ամբողջ ճշմարտությունը:

Ինչևէ, ի՞նչ եմ ուզում ասել, սիրելի քաղաքացիներ, սիրելի հայրենակիցներ. Հայաստանի Հանրապետությունում օտար ուժերի թելադրմամբ երբեք իշխանափոխություն տեղի չի ունենա, Հայաստանի Հանրապետության անկախությունը հավերժ է, և Հայաստանի Հանրապետությունը հավերժ է: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ալխաս Ղազարյան՝ հաջորդ ելույթի համար: Համեցեք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, ելույթս մի փոքր կարճ կլինի, բայց հիմնականում ներառելու է էս երկու օրվա քննարկումները: Մենք այսօր ևս շարունակում ենք քննարկել Դատախազության 2023 թվականի գործունեության հաղորդումը։ Նշեմ, որ հաղորդումը պայմանականորեն բաժանված էր 10 հիմնական մասերի, սակայն ցանկանում եմ ձեր ուշադրությունը հրավիրել առավել մտահոգիչ տվյալների վրա, որոնց ուղղությամբ, կարծում եմ՝ անհրաժեշտ է, որ համատեղենք ջանքերը, որ հաջորդ տարի ավելի գոհացուցիչ արդյունքներ դիտարկենք։

Այսպիսով, հաշվետու ժամանակահատվածում թմրամիջոցների հետ կապված հանցագործությունների թվի աճ է գրանցվել նախորդ տարվա համեմատ: Ընդ որում՝ ապօրինի շրջանառության դեպքերի բացահայտումների թիվն էլ նվազել է: Այս առողջության, վստահաբար՝ մտահոգություններ ունենք:

Կոռուպցիայի դեմ պայքարում ևս ունենք ոչ բավարար վիճակ: Չի հաջողվել այն ամբողջությամբ արմատախիլ անել։ Հաղորդման մեջ նշված է, որ ներքին գործերի նախարարության ոստիկանության ինֆորմացիոն կենտրոնից 2023 թվականին 2022 թվականի համեմատությամբ աճել է, բայց սա, միանշանակ, բացասական ցուցիչ հնարավոր չէ համարել, քանի որ հանցագործությունը մի փոքր քողարկված բնույթ ունի, ավելի շուտ բացահայտման տեսանկյունից իրենից բարդություններ է ներկայացնում և ավելի համագործակցային աշխատանք է պահանջում: Տիկին դատախազ, այս առումով ցանկանում եմ, եթե ունեք նոր մշակված ռազմավարություն կոռուպցիայի պայքարի դեմ, կխնդրեմ, որ ներկայացնեք նաև ներկայացնեք, թե ինչքանով արդյունավետ է եղել նախորդ տարվա պայքարը:

Ուշացած արդարադատությունը ևս շարունակում է խնդրահարույց մնալ թե՛ հասարակության, թե՛ իմ գործընկերների համար: Շատ ուշադիր հետևել եմ գլխավոր դատախազին ուղղված հարցերին, և միայն «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության պատգամավորների կողմից են մտահոգություններ հնչել այս առումով։ Այս դեպքում ես ևս կմիանամ գործընկերներիս և կխնդրեմ, որ հնարավոր ամեն գործիքակազմով կարողանանք ցանկացած դատավարություն ճիշտ և ժամանակին իր նպատակին հասցնել:

Թե՛ պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստի ժամանակ, թե՛ լիագումար նիստերի ժամանակ խոսեցիք մարտի 1-ի գործով նոր հանգամանքներ ի հայտ գալու վերաբերյալ: Հանձնաժողովում խոսեցիք նաև հոկտեմբերի 27-ի դեպքերի վերաբացման մասին: Ինչքան էլ հասկանալի է այս գործերի բարդությունը, սակայն հասարակության համար այն մնում է խնդրահարույց, և լիահույս եմ, որ մի օր իրական մեղավորները, անպայման, կբացահայտվեն:

Զարմանալի է, բայց, կարծես, բոլորի աչքից վրիպել է հենց հաղորդման մեջ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման մասին բաժինը: Այսօր միայն իմ գործընկերն անդրադարձավ այդ բաժնին: Այստեղ խորհուրդ կտայի, որ ընդդիմադիր գործընկերները հատկապես այս բաժինն ուսումնասիրեն, քանի որ այնտեղ բավականին ծանոթ անուններ են գտնելու։ Ի դեպ՝ կարող են ուսումնասիրել ու տեսնել, թե ինչ գումարներ ու ունեցվածք են հափշտակվել պետությունից, այնպիսի կարկառուն ներկայացուցիչներ, ինչպիսիք են Ռոբերտ Քոչարյանը, Գագիկ Խաչատրյանը, Գագիկ Ծառուկյանը, Ռոբերտ Նազարյանը, Մհեր Սեդրակյանը, Հովիկ Աբրահամյանը և այլոք: Ցավում եմ, որ նման անուններ եմ հնչեցնում ամբիոնից, առհասարակ, դեմ եմ հատուկ գործերի վերաբերյալ հարցեր հնչեցնելուն և խոսելուն, բայց, քանի որ գրեթե ամբողջ ընթացքում հատուկ գործերի վերաբերյալ հարցեր էին հնչում, հետաքրքիր է, թե ո՞վ պետք է խոսի այս ամենի մասին, այս բաժնի մասին, կարծես, բոլորն անտեսեցին:

Եվ, ավարտելով, ուզում եմ դիմել ժողովրդին և ասել, որ, այո, սիրելի ժողովուրդ, ավելի լավ է ուշ, քան երբեք, թեկուզ և փոքր քայլերով, բայց իրավական ճանապարհով, բոլոր թալանված միջոցներն էլ վերադարձվում են պետությանը, և ժողովրդավար պետությունում նման դեպքերը պետք է իսպառ բացառվեն: Եվ շնորհակալություն եմ հայտնում գլխավոր դատախազին հաղորդումը նման մանրամասնություններով ներկայացնելու համար։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Այժմ վերջին ելույթը՝ Բաբկեն Թունյան: Հանո՞ւմ եք, պարոն Թունյան:

Հարգելի գործընկերներ, խմբակցության անունից նույնպես ելույթներ ունենք: «Հայաստան» պատգամավորական խմբակցության անունից ձայնը տրվում է Արթուր Խաչատրյանին: Համեցեք:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տիկին գլխավոր դատախազ, զեկույցի հետ կապված, հաղորդման հետ կապված՝ ցանկալի կլիներ, որ վիճակագրությունից բացի, լիներ նաև վերլուծություն կամ ավելի շատ լիներ վերլուծություն: Օրինակ՝ ինչո՞ւ հանկարծ թմրանյութերի շրջանառությունն այդքան շատացավ, ինչո՞ւ բացահայտումները նվազեցին, ինչո՞ւ ոստիկանական բռնությունները դարձան միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունների ուշադրության առարկա։ Ինչո՞ւ ոստիկաններից ընդամենը 4 հոգու նկատմամբ է կկիրառվել, նու, 4 հոգի է դատապարտվել, և քանի՞ հոգու նկատմամբ կան հաղորդումներ: Ինչո՞ւ եք կալանավորումներն օգտագործում որպես պատժի միջոց։ Էստեղ պարոն Վարդանյանը շատ հետաքրքիր տրամաբանությամբ փորձեց դա հիմնավորել, ասում է՝ հլը նայեք մարդ եղել է, որին չեն կալանավորել, ինքը գնացել է, կրկնակի հանցագործություն է գործել: Էդ տրամաբանությամբ բոլորին պետք է կալանավորել,: Դե դուք էլ հակառակն ասեք, իսկ քանի՞ հոգի է, որ խափանման միջոցի է ենթարկվել, բայց որևէ հանցագործություն չի գործել, ունե՞ք էդ վիճակագրությունը: Երկրից գնացել է ինչ-որ մեկը, է, տնային կալանք տայիք, թող չգնար, ՍԷԿՏ համակարգը փակեիք, թող չգնար: Էդ տրամաբանությամբ, էլի եմ ասում՝ բոլորին, ցանկացած մարդու, պետք է կալանավորել, ի վերջո, էլ ի՞նչ ասեմ:

Հացադուլից Հայաստանի Հանրապետությունում մարդ է մահացել։ Ես, անկեղծ, չեմ հիշում՝ տենց բան երբևիցե եղե՞լ է, թե՞ չէ, եթե եղել է, ներողություն, բայց մարդը հացադուլ է անում բանտում և մահանում է։ Արդյո՞ք դրան պետք չէ անդրադառնալ, վերլուծել պատճառները:

Բայց և այնպես 2 շատ կարևոր տեղեկություն եք տրամադրել թե՛ այս տարի մի և թե՛ անցյալ տարի: Չեք հիշի, բայց ես կհիշեմ, որ անցյալ տարի ես ձեզ հարցրի երբ դուք խոսեցիք, որ ամեն շաբաթական պարբերությամբ ձեզ զեկուցում են մարտի 1-ի դեպքի մասին, ասացի՝ սենց ո՞նց կլինի, Նիկոլ Փաշինյանը դեռևս 2018 թվականի օգոստոսի 17-ին հայտարարել է, որ մարտի 1-ի գործը, ըստ էության, ամբողջովին բացահայտված է: Ձեր պատասխանը հիշո՞ւմ եք. դա քրեաիրավական տեսանկյունից այդպես չէ: Այսինքն՝ մի փուչիկ միանգամից պայթեց։ Հիմա, երկրորդ փուչիկն է փչվում՝ դրսի ուժերը Հայաստանում հեղաշրջում էին կազմակերպում: Ես ձեզ հարց տվեցի, ասացի՝ կա՞ որևէ մեկի նկատմամբ հարուցված քրեական գործ դրսի պատվերով Հայաստանում հեղաշրջում նախապատրաստելու մեղադրանքով։ Ասացիք՝ ոչ, չկա: Մի փուչիկ ևս պայթեց: Վինի Թուխը երկու փուչիկ ուներ, երկուսն էլ պայթեցին, հետաքրքիր է երրորդն ինչ փուչիկ կփչվի:

Մյուսը՝ արտահերթ ընտրությունների հետ կապված: Ասում ենք՝ ժողովուրդ, դուք մի նախընտրական ծրագրով եկել եք իշխանության, ժողովրդին էդ խոստումն եք տվել, ձեր Կառավարության ծրագիրն էլի լրիվ ուրիշ բան է ասում, դուք կորցրել եք լեգիտիմությունը և ասում եք՝ իրավիճակ է փոխվել։ Այո, իրավիճակների փոփոխությամբ պայմանավորված՝ բազմաթիվ երկրներում արտահերթ ընտրություններ են կազմակերպվում: Ճապոնիայի օրինակը շատ եմ բերել, մարդը եկավ խոստացավ, որ երբ դառնա վարչապետ, Օկինավայից կհանի ամերիկյան ռազմաբազաները, տեսավ, որ չի ստացվում, իրավիճակ է փոխվել, ներողություն խնդրեց, գնաց:

Դևիդ Քեմերոնը Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ էր, բրեքսիթից հետո դուրս է եկավ: Ձեր տրամաբանությամբ արտահերթ ընտրություններ, ընդհանրապես, չպետք է լինեն: Բայց տենց չէ, չէ՞ … (Խոսում են դահլիճում:) Մի ընդհատեք, էլի, խնդրում եմ: Հա, ուփսի հետ կապված, ընդհանրապես, դա էլ է անարգանքի դրսևորում։ Ի դեպ՝ որ ասում էի՝ Ազգային ժողովի վարքի ձախողումն այ էդ ուփսերով է պայմանավորված, բայց ուրախ եղեք, պարոն Սիմոնյան, ձեզանից ավելի վատ վարկանիշ ունի ձեր սարքած ասֆալտը, էս՝ 8-րդ գումարման Ազգային ժողովը կար, ասֆալտում էիք, հիմա Բաղրամյանով գնացեք, կտեսնեք, թե ինչ գեղեցիկ կարկատաններ են: Այնպես որ, պարոն Սիմոնյան, ուրախ եղեք, ձեր ղեկավարած Ազգային ժողովից ավելի ցածր վարկանիշ ունի ձեր իշխանությունների գցած ասֆալտը: Սրտիկը գնացեք ասֆալտ անողներին դրեք: Ազգային ժողովի նախագահ է, սրտիկ է անում, է, պարզ է, որ էս Ազգային ժողովը պետք է պլինտուսի մակարդակ ունենա, էլի, ի՞նչ եք ուզում:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Դե, Վինի Թուխից չեմ կարողանում խոսել, սրտիկ եմ դնում:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Դե, Վինի Թուխից չեք կարողանում խոսել, ի՞նչ անեմ, դժբախտ մանկություն եք ունեցել, մուլտ չեք նայել, գիրք չեք կարդացել … (Խոսում են դահլիճում:) Մի ընդհատեք էլի, տհաճ է արդեն, ընդհատեք կամ անվտանգությանը կանչեք թող հանեն տանեն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Դե, ելույթ ունեցողը դուք եք:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Կանչեք, թող հանեն տանեն, գոնե կասենք՝ սկզբունքային մարդ եք: Բայց դուք ասում եք՝ չէ, մենք արտահերթ ընտրություններ արել ենք Նիկոլ Փաշինյանը հրաժարական է տվել: Նիկոլ Փաշինյանը հրաժարական տվեց, դարձավ վարչապետի պաշտոնակատար նույն լիազորություններով: Լավ, գոնե արձակուրդ գնար ձևի համար, էդ էլ չարեց: Այսինքն՝ մարդն էնքան չի վստահում սեփական թիմակիցներին, որ չի ասում՝ լավ, ֆորմալ առումով գոնե ես գնամ, ընտրություններ անեմ, էս մեկը թող մնա վարչապետ: Այ, էդքան չի վստահում։ Լավ, ինչևէ, ես հույս ունեմ՝ էն մի րոպեն կվերականգնեք

Մի քանի առավել կարևոր խնդիրներ՝ սահմանազատման հետ կապված:

Սահմանազատման հետ կապված. մենք ի՞նչ ենք ասում, ասում ենք՝ հլը մի հատ փորձենք հասկանալ, թե ինչի՞ հիման վրա է տեղի ունենում սահմանազատումը, հասկանանք՝ ինչի՞ հիման վրա, որովհետև ասում եք՝ Սովետական Միության հանրապետությունների վարչական սահմաններ: Հանձնաժողովում քննարկման ժամանակ ես խնդրեցի թե՛ տիկին Կարապետյանին, թե՛ պարոն Վարդանյանին՝ նշել էդ փաստաթղթերի մեջ էն կետերը, որտեղ հստակ նշված են վարչական սահմաններ, հղումը կա, չներկայացվեց, դա իրենց հորինածն է, որովհետև էդ թղթի մեջ «վարչական սահմաններ» նշումը չկա։ Հիմա, մենք ասում ենք՝ 1988 թվականին էս թուղթն է ստորագրվել, հասկանանք, թե ի՞նչ սահման կա, որովհետև էստեղ գրված է՝ Նոյեմբերյանի շրջանի Ոսկեպար և Բաղանիս սովխոզներին փոխհատուցել տարածք: Էդ տարածքը փոխհատուցվե՞լ է, էդ վարչական սահմանը, որը դուք որպես հիմք եք ընդունում, էդ տարածքը փոխհատուցվա՞ծ է, թե՞ չէ: Սարիգյուղ, Վազաշեն, Դիտավան, էս էլ՝ Իջևանի շրջան, տարածքները փոխհատուցվա՞ծ են, թե՞ չէ, ասում են՝ դա գաղտնիք է: Լավ, չիմանա՞նք մեր երկրի տարածքը որտեղո՞վ է անցնում: Ասում եք՝ միլիմետրի ճշգրտությամբ գիտեք: Հիմա կոնկրետ հարց եմ տալիս. այ, էս տարածքներում փոխհատուցում արվա՞ծ է, թե՞ չէ, սա ընդունո՞ւմ եք, թե՞ չէ, եթե ընդունում եք, քարտեզները բերեք և ցույց տվեք:

Վերջապես, Արցախի Հանրապետության մասին. պատմական զեղծարարությունների մի ամբողջ պլեադա է: 1991 թվականին արդեն, երբ Հայաստանը համաձայնեց ստորագրեց Ալմա-Աթայի հռչակագիրը և այլն, ճանաչեց Արցախն Ադրբեջանի կազմում: Բա ի՞նչ եք բանակցում: Ասում եք՝ 1996 թվականին Լիսաբոնում ԵԱՀԿ-ն ընդունեց, չէ, ԵԱՀԿ-ն ոչ մի բան էլ չի ընդունել, Հայաստանը վետո է դրա վրա դրել, և դա եղել է գլխավոր քարտուղարի, ներողություն, գործող նախագահի հայտարարությունը: Նույն տրամաբանությամբ էլ Ադրբեջանը հետո վետո է դրել Քի Վեսթի վրա։ Այսինքն՝ չի եղել տենց բան, բայց, այո, 1996 թվականին եղել է դա՝ որպես ելակետ: Հետո՞ ինչ ենք ունեցել. մի քայլ ավելի բարձր՝ ընդհանուր պետություն, որն Ալիևը կոչեց Սևից ավելի սև։ Եկեք ընդունենք, որ հորիզոնական հարաբերությունները շատ ավելի բարձր են, քան թե Արցախն Ադրբեջանի կազմում ինքնավարություն: Հետո եղավ Քի Վեսթը, որի մասին էդքան խոսում են, որ ասում եմ՝ դե, մի հատ ցույց տվեք էն թուղթը, որտեղ գրված է, որ Մեղրիի փոխանակում կա: Նշել եմ բազմաթիվ միջազգային աղբյուրներ, որոնք ասում են՝ տենց բան չկա: Հետո եղավ Կազանը, որն էլի դա չէր ենթադրում, էդ էլ միջազգային հանրությունն է ընդունել: Եթե միջազգային հանրությունն ընդունել է, ինչո՞ւ էր ասում՝ Արցախի, Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը պետք է որոշվի ազատ կամարտահայտության միջոցով, որին պետք է մասնակցեն նույն համամասնությունները, որևէ սահմանափակում չպետք է լինի: Ասում եք՝ տարածքային ամբողջականություն, մեկը մյուսին չի հակասում:

Իմ ձեռքին, լրիվ պատահաբար, դուք էլ ինտերնետ ունեք, կարող եք նայել, 1995 թվականի N 1244 բանաձևն է, որտեղ ՄԱԿ-ն ընդունում էր Սերբիայի՝ նույն ժամանակ Հարավսլավիայի, տարածքային ամբողջականությունը, բայց հետո ընդունեց Կոսովոյի անկախությունը, որովհետև տարածքային ամբողջականությունը չի արգելում ժողովուրդներին՝ ինքնորոշման սկզբունքի հիման վրա անկախություն հռչակել: Դուք հակառակն եք պնդում, ասում եք՝ միջազգային հանրությունն ասում էր՝ Արցախն Ադրբեջանի կազմում է: Ասում էր՝ էսօր իրավաբանորեն Ադրբեջանի կազմում է, բայց պետք է ստանա իրավունք, բայց, որպեսզի մերկապարանոց չհնչեմ, բացեք նայեք, օրինակ՝ Արցախում ընտրությունների վերաբերյալ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հայտարարությունը: Ասում են՝ մենք ընդունում ենք, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը պետք է ժողովրդավարական ընտրություններով ձևավորի իշխանություն, բայց դա չպետք է կանխորոշի իր հետագա կարգավիճակի որոշումը: Այսինքն՝ ընդունում են, որ կարգավիճակն առկախված է, որ Ադրբեջանի մաս չէ:

Հիմա, ի՞նչ տեղի ունեցավ: Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, ասաց՝ միջազգային գործընկերները մեզ պնդում են խնդրում են, հորդորում են, որ մենք իջեցնենք նշաձողը: Այ, ես էն ժամանակ դեռ էնտեղ էի նստում, ու էլի իմ գործընկերներից հարցրել են՝ ովքե՞ր են էդ միջազգային գործընկերները, մեկի անունը տուր:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Խաչատրյան, մի րոպե ընդհատեմ: Խնդրում եմ մի րոպե ավելացրեք պարոն Խաչատրյանին, որովհետև ընդհատվել էր:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ովքե՞ր են էդ միջազգային գործընկերը: Ոչ ոք անուն չի տվել, ինչքա՞ն մի քիչ՝ էլի ոչ ոք անուն չի տվել: Մեկ էլ՝ հանկարծ, հոպ, Պրահան, որտեղ Հայաստանի իշխանությունները ճանաչեցին Արցախն Ադրբեջանի կազմում: Ադրբեջանը, դրանից ոգևորված, շրջափակեց Արցախը, հետո մի քայլ ավելի գնացին, ճանաչեցին Ադրբեջանի 86,800, բայց Ադրբեջանը՝ 29,800, դե, ճանաչել է: Դե, ճանաչել է, դե, 60 կմ-ը հետ բերեք։

Ինչևէ, Ադրբեջանն ասաց՝ դե, եթե ճանաչում ես՝ ճանաչում ես, վերջ, իմ տարածքն է, և եղավ այն, ինչ եղավ: Իսկ հիմա ասում են՝ այ, մենք ասում էինք … Տեսեք, թե ինչ տրամաբանություն է. ասում է՝ չգնացին Սոֆիա՝ բանակցելու, գնացին Եվլախ: Այսինքն՝ Ադրբեջանը հարձակվեց, որովհետև գնացին բանակցությունների Եվլախո՞ւմ: Ժողովուրդ, լո՞ւրջ, հասկանո՞ւմ եք, թե ի՞նչ է ասում, ասում է՝ Ադրբեջանի հետ պետք է գնային Սոֆիայում բանակցելու, բայց, քանի որ գնացին Եվլախ, Ադրբեջանը հարձակվեց։ (խոսում են դահլիճում) Լավ էլի: Հա, էլի:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Խաչատրյան, ավարտեք:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-… (Խոսում են դահլիճում:) Հա, բայց դա չբերեց էդ ամեն ինչին, բերեց նրանով, որ ասացիք՝ դու… Եվ մյուս խնդիրը. դուք ասում եք՝ …

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Խաչատրյան, ցավոք սրտի, ավարտվել է ձեր ժամանակը, պիտի խնդրեմ, որ ավարտեք:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Մի 10-20 վայրկյան էլ, էլի: Լավ, եթե իմ խոսքից, մեջբերում եք անում, լրիվ արեք, ես ասացի՝ Հայաստանը հրաժարվել էր Արցախի անվտանգության երաշխավորի պարտավորությունից, հանձնառությունից, և դա ճանապարհ բացեց Ադրբեջանի ագրեսիայի համար: Այո, դուք ձեռքերդ լվացիք, Արցախը թողեցիք մենակ Ադրբեջանի դեմ և եղավ այն, ինչ եղավ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-«Քաղաքացիական պայմանագիր» պատգամավորական խմբակցության անունից ձայնը տրվում է Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանին: (Խոսում են դահլիճում:)… Պարոն Խաչատրյան, դե, ավարտեք ելույթը:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Դե ակնհայտ է, որ ուզում եք ամեն ինչ անել, որ Հայաստանին ներքաշեք պատերազմի մեջ, խաղաղապահներին բերեք, հետո գաք ասեք՝ նախկին իշխանությունները, դե. նենց վիճակ ստեղծեցին, որ հիմա, ուզած-չուզած, մենք մենակ մեր անվտանգությունը չենք կարողանալու ապահովել, ստեղծեք մի իրավիճակ, որտեղ, կկարողանաք Հայաստանի Հանրապետությունում իշխանափոխություն իրականացնել։ Ընդհանրապես իշխանափոխություն իրականացնելու համար, կարծում եմ՝ որոշ մարդիկ պատրաստ են հոգիները վաճառել, որոշներն էլ արդեն վաճառել են և ոչ միայն հոգիները, այլ նաև ինչ հնարավոր է վաճառել։ Եվ զարմանում եմ, որ մտածում եք, որ Հայաստանի Հանրապետության ժողովուրդը սեպտեմբերի 27-ին տեղի ունեցած դեպքերից հետո չի հասկացել ու չի հասկանում, թե ինչ է տեղի ունենում, թե որ ուժերն են ուղղորդվում, որ ուժերն են ուղղորդում, ինչի համար են ուղղորդում: Նպատակը Հայաստանի Հանրապետություն չունենալն է կամ ունենալ մի միավոր որևիցե կազմի մեջ, ասենք՝ Ռուսաստան-Բելառուս կազմի մեջ, որը կունենա հպատակ իշխանություն, ոնց 30 տարի եղել է, որ զանգում էին, սպասում էին՝ տեսնեին շնորհավորելո՞ւ է, թե՞ չի շնորհավորելու, որ ընտրությունները կեղծվում էին, որովհետև գիտեին, որ հեսա, մեկ է՝ իրենց շնորհավորելու են, իրենք էլ հավերժ մնալու էին իշխանություն, որ բանակը թալանում էին, վերկենում, գնում են հիմա: Բա, բանակը, որ թալանում էիք, որ գալիս էիք էն մարդկանց հետ, որոնք ՈւԱԶ-ներով մարդկանց ուտելիքը, զինվորների ուտելիքը, կանսերվաները գողանում էին, էդ մարդկանց կողքին նստում, հետները քեֆեր էիք անում, հետներն ընտրություններ էիք կեղծում, հետները բանակից մարդ էիք ազատում, դաշնակցական փոխնախարար էիք նշանակում, բա էդ ամեն ինչը, որ անում էիք, չէի՞ք մտածում, որ քարեր նետելու ժամանակից հետո գալու է քարեր հավաքելու ժամանակը: Էդ քարերը հավաքելու ժամանակն էլ մեր սերնդի վրա ընկավ: Նենց չէ, որ մենք դրա համար երջանիկ ենք, նենց չէ, որ մենք դա էինք ուզում: Եկաք արեցիք, ժողովուրդն էլ դա հասկանում է, երևի, չգիտեմ՝ արդեն որերորդ անգամն է, որ այս ամեն ինչն ասում եմ: Մենակ մի բան կարող եմ ասել՝ չի ստացվելու էդ, չենք թողնելու, ես անձամբ, էս մարդիկ՝ էստեղ նստած, մենք չենք թողնելու, որ Հայաստանն իր անկախությունը կորցնի: Հայաստանն ունի, ունենալու է իր հստակ սահմանները, Հայաստանը լինելու է հավերժ, Հայաստանի ժողովուրդն ընտրություն է կատարելու, Հայաստանի ժողովուրդն է ընտրելու, թե որ իշխանությունը: Դու՝ չէ, Արթուր Խաչատրյան, Վինի Թուխը՝ չէ, Քոչարյան Ռոբերտը՝ չէ, Սերժը՝ չէ, էն մնացածը՝ չէ, Հայաստանի Հանրապետության ժողովուրդն է ընտրություն կատարելու: Եթե կընտրի ուրիշ մարդու, կգա ուրիշ մարդ, կղեկավարի, հետո չի ուզենա՝ էդ ուրիշ մարդուն կփոխի: Էդ մենք ենք բերել, որ դուք էսօր էստեղ եք հայտնվել, արտահերթ ընտրություններից եք խոսում: Դուք սնանկ եք, մեր չկատարած բաներից եք խոսում: Դուք սնանկ եք. ոչ ասելիք ունեք, ոչ դեմք ունեք: Դուք դեմք չունեք, որով կարող եք հանդես գալ: Իրար մեջ խոսում եք, ասում եք՝ դե, լավ, դու մի երևա, քեզ չեն սիրում, էս անգամ դու մի արա, արի պարկեշտ մեկին գտնենք բերենք և էդ պարկեշտ մարդու միջոցով հանդես գանք: Ընդունում եք, որ դուք պարկեշտ չեք, ընդունում եք, որ դուք չկաք թե՛ որպես քաղաքական գործիչ, թե՛ որպես Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի: Սնանկ եք: Եկել եք արտահերթ ընտրություններից եք խոսում: Էդքան … Մանդատները դրեք, դուք կարո՞ղ եք մանդատ դնել, իրար մեջ պաշտոնի համար էնքան կգզվռտվեք, որ աղմուկը մինչև եսիմ ուր կհասնի: Մանդատ դրեք, արտահերթ ընտրություններ … Կարող ենք 10 ամիսը մեկ ձեզ տանել արտահերթ ընտրությունների, հաղթել, բերել: Ուղղակի, էս ժողովրդից մենք պարտավորություն ենք ստանձնել, խաչ ենք վերցրել. տանում ենք, առաքելություն ունենք: Չէ մի չէ, դաշնակցականները … Արա, որ չեն գալիս դաշնակցականները, տենց բաներ խոսում, որ չեն գալիս … Մի հատ ձեր անցած պատմությունը նայեք էլի, մի հատ ձեր արածները նայեք, էլի: Արծվիկ Մինասյանը եկել է էստեղ, ասում է, գժվելու բան է, եկել է ասում է՝ Եկեղեցին, որը կանգնած է քաղաքական պրոցեսի ակունքներում: Ցնդելու բան է: Եկեղեցին ո՞նց պիտի կանգնած լինի քաղաքական պրոցեսների ակունքներում։ Գնացեք կուսակցություն գրանցեք, Դոգի կուսակցությունը կա, թող մի հատ էլ ձեր կուսակցությունը լինի, իրար հետ մրցեք հաջորդ ընտրություններին: Աստված մի արասցե, հանկարծ չմտածեք, որ ես որևիցե բան ունեմ մեր հավատքի, մեր Առաքելական եկեղեցու դեմ: Ոչ, ես Հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդ եմ, և Հայ առաքելական եկեղեցին լի է պարկեշտ մարդկանցով, Աստծոհավատ մարդկանցով, բայց էն, ինչ դուք անում եք: Այ գնում ես մտնում ես եկեղեցի, մի վեդրո ջուր են լցնում մոմի տակ, որ հանկարծակի եթե էդ մոմից էսքան մնա, հալեցնեն. նորից մոմ սարքեն. վաճառեն: Տնտեսական հիմնարկ է դարձել, տնտեսական հիմնարկ է, մեծ, գերշահույթ հետապնդող բան։ Գիտե՞ք՝ մոմի շահույթն ինչքա՞ն է, ասենք՝ հարյուրապատիկ շահույթ է:

Եկել են՝ թե՝ մենք, հիմա բուռն … Լավ, էլի, լավ, էլի մարդկանց, ժողովրդին գժի տեղ մի դրեք, էշի տեղ մի դրեք, էլի, մարդիկ էնքան խելացի են, ամեն ինչից տեղյակ են, հույզերի վրա էլ խաղացիք, Եռաբլուրի հույզի վրա էլ խաղացիք, հույս չկա:

Գեղամ ջան, Նազարյան ջան, ես մեծագույն հարգանք ունեմ քո առաջ, անկեղծ, որպես մարդ քեզ շատ եմ հարգում, բայց որ ասում ես ատելության խոսքի մասին, դուք ձեր կողքինների ասածները տեսե՞լ եք։ Գեղամ Մանուկյանը վերջին հայհոյանքներն է գրում, Իշխան Սաղաթելյանը հարցազրույցի ժամանակ վերջին հայհոյանքներն է տալիս, Քոչարյան Լևոնի օգնականը լրագրող է ծեծում: Է, գիտես՝ ես չե՞մ ուզում լրագրող ծեծել, ես դրա իրավունքը չունեմ: Ես դրա մասին նույնիսկ մտածելու իրավունք չունեմ, չի կարելի տենց բան անել, դա արգելված է, դա մշակույթ է, դրանք բարքեր են, որոնք անցյալում են: Չի կարելի մարդ ծեծել, չի կարելի մարդկանց գործից ազատել իրենց բաների պատճառով։ Գնա, մի հատ իրենց ասա էդ ամեն ինչը, իրենք էդ բարքերով եղել են ու էդ բարքերով մնացել են։

Կամ Արծվիկ Մինասյանն ասում է՝ հող եք հանձնում, հիմա արի ու մի ասա՝ եկել-գնացել եք՝ տարածքների հետ կապված, սկզբից մտցրել եք Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բանի մեջ, հետո դուք, դաշնակցականներդ, գնացել քվեարկել, հանել եք, քվեարկությունները կան, եկել եք, դոշ եք ծեծում: Ո՞վ է Հայաստանի Հանրապետության տարածքից հող հանձնում, ո՞վ: Դուք եք հանձնում, Որ հանձնեինք, էսքան կռիվ չէր լինի, էլի, որ հանձներ, էսքանի միջով չէինք անցնի էլի: Փորձում ենք Հայաստանի Հանրապետությունն             աշխարհի քարտեզի վրա կտոր-կտոր ամրապնդել որպես անկախ պետություն:

Ասում է՝ ճանաչել ենք Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը: Այո, որովհետև էդ տարածքային ամբողջականությունը մեր տարածքային ամբողջականության հետ է փոխկապված, որովհետև երբ դու ասում ես՝ էս է, եղբայր, քոնը, ավելիի բան չունենաս, ավելիի հույսեր չունենաս, Էս է քոնը, դրանով դու ֆիքսում ես քո տարածքային ամբողջականությունը: Ասում ես՝ էս քոնն է, էս իմն է: Երբ մենք Տավուշում սահմանազատում ենք անում, ասում ենք՝ էս քոնն է, որովհետև դաշնակցությունն էլ է քվեարկել դրա համար, Սերժենք էլ են քվեարկել դրա համար, ասում ենք՝ էս քոնն է, բոլորը գիտեն, էդտեղ ապրող գյուղացին էլ գիտի, որ էն քոնն է, էս՝ իմն է։ Այո՞. այո, համաձայնվում, ֆիքսում ես: Ի՞նչ է ձեր ուզածը։ Չեք խաբելու ժողովրդին, չեք խաբելու մեզ:

Ներողություն եմ խնդրում, տիկին դատախազ, ելույթս քաղաքական ստացվեց, անդրադարձ չկատարեցի: Մի անդրադարձ ունեմ, ընդամենը. ինչի՞ Վինի Թուխն ու իր փուչիկները մինչև հիմա բանտում չեն, բայց վստահ եմ, որ դա էլ է ժամանակի հարց, որովհետև էդ Վինի Թուխները, էդ կաշառակերները, էդ թռած … Արա, երկքաղաքացի … Գալիս էին, նստում էին Ազգային ժողովում, կեսից շատը երկքաղաքացի էին, Ռուսաստանի քաղաքացի: Արա,էս ի՞նչ հայրենասեր եք դուք, է՞դ էր ձեր հայրենասիրությունը: Հիմա էն մեկն էլ Կանադայի քաղաքացի է: Էդ ի՞նչ է: Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացուն բան չունեք առաջարկելու, դուք սնանկ եք:

Ասում եմ՝ եթե արտահերթ ընտրություն եք ուզում, հարց չկա, դրեք մանդատները, տեսնեմ՝ կարողանո՞ւմ եք մանդատ դնել: Դուք ձեր պարտավորությունները ձեր ընտրողների առաջ կատարե՞լ եք, ատելության խոսքի՞ց եք խոսում: Հլը ձեր խոսքին հետևեք:

Ի՞նչ ասեմ. շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, ելույթների հատվածն ավարտվեց:

Այժմ եզրափակիչ ելույթի հնարավորություն ունի Գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանը: Համեցեք։

Ա.ՎԱՐԴԱՊԵՏՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, Ազգային ժողովի հարգելի փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, երկու օր է՝ Ազգային ժողովում քննարկվում է Դատախազության տարեկան հաղորդումը: Այս երկու օրերի ելույթներում ավելի շատ հարցեր հնչեցին, քան հարց ու պատասխանի ընթացքում: 10 րոպեում օբյեկտիվորեն անհնար է անդրադառնալ ձեզանից յուրաքանչյուրի բարձրացած հարցին, բայց ես խնդրում եմ, որ այդ հարցադրումները գրավոր, անպայման, ուղարկեք մեզ, որովհետև մենք այդ բոլոր հարցադրումների պատասխաններն ունենք, մեր իրավասությունների և լիազորությունների շրջանակներում այդ հարցադրումների պատասխանները ձեզ կտրամադրվեն։

Ես կցանկանամ մի հարցի մասին խոսել, որը երկու օրերի ընթացքում անընդհատ ինձ մտահոգում էր ու, կարծես, այդ հարցի լուծումը ես միայնակ գտնել չեմ կարող։ Մենք անընդհատ քննարկում ենք ատելության խոսքի, բռնության կոչի, խուլիգանության, անհամաչափ ուժի կիրառման վերաբերյալ հարցադրումներ։ Ուրբաթ օրը ճեպազրույցի ընթացքում, լրագրողներից մեկն ինձ հարց ուղղեց, ներողություն եմ խնդրում, բառացի պիտի մեջբերեմ. թքել կարելի՞ է: Ոչ, թքել չի կարելի. Ստիպված՝ լրագրողին ուղիղ պարզաբանել եմ, որ չի կարելի: Ամեն ինչ չէ քրեորեն պատժելի, բայց արդյո՞ք մենք էն հասարակությունն ենք, որի հետ միայն Քրեական օրենսգրքով է պետք խոսել։ Եթե դատախազը քրեական հետապնդում չի հարուցելու, ուրեմն, անե՞նք, ուրեմն, կարելի՞ է, հետո էլ գանք, ասենք՝ դատախազ, ինչո՞ւ հանրային քրեական հետապնդում չես հարուցում, եթե հանցակազմ չկա: Հանցավորությունն աճել է, աճել են բռնության դեպքերը: Ես անընդհատ սպասում էի, որ ինձ կհարցնեք՝ իսկ ընտանեկան բռնությունների ո՞ր տոկոսն է կազմում ատելության հողի վրա կամ ատելության պատճառով ձևավորված ագրեսիայի արդյունքում դրսևորված բռնությունը։ Հարց չհնչեց, ասեմ, որ ամենասիրողական վերլուծությունը ցույց կտա, որ գրեթե բոլորը:

Հարց ու պատասխանի ընթացքում ինձ համար ակնհայտ էր, որ յուրաքանչյուրդ անհանգստացած եք արտաքին անվտանգային հարցերի վերաբերյալ, այդ հարցերն ինձ էլ ուղղվեցին, և վստահ եմ, որ յուրաքանչյուրդ ուզում եք մեր հայրենիքը տեսնել անվտանգ, բայց արդյո՞ք հնարավոր է լուծել անվտանգային հարցերը երկրի ներսում, եթե մենք անընդհատ միմյանց հետ խոսում ենք ատելության խոսքով: Պատասխանը միանշանակ է. ոչ: Նույն իրավիճակի հետ ես բախվում եմ իրավապահ համակարգում: Ինձ հարց ուղղեց տիկին Ստեփանյանը, եթե չեմ սխալվում, հարցրեց՝ ինչո՞ւ այս տարի ձեր ելույթի ընթացքում դուք չեք քննադատել նախաքննությունը: Նախաքննական մարմինը ոչ միայն քննադատվում է, նախաքննական մարմնի յուրաքանչյուր արարք կա՛մ միջնորդագրի, կա՛մ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ համապատասխան գրության, կա՛մ բանավոր զրույցի, կա՛մ քրեական վարույթի շրջանակում դառնում է քննարկման առարկա։ Ես վիճակագրություն ներկայացրի, չգիտեմ՝ ուշադի՞ր էիք, թե՞ չէ, թե քանի միջնորդագիր էր ներկայացվել ու իրավապահ համակարգի քանի ներկայացուցիչ էր ենթարկվել քրեական պատասխանատվության։ Դա է ճանապարհը՝ իրավական գործիքակազմով արձագանքել ոչ հարիր ամբիցիաներին, որոնք չեն բխում պաշտոնական լիազորություններից, ինչպես արձագանքել կարգապահական խախտումներին, զանցանքներին, այդ թվում՝ անհամաչափ ուժի կիրառմանը:

Հանցավորության դեմ պայքարում պառակտված իրավապահ համակարգն անզոր է, և մեր մոտեցումն այսպիսին է ու այսպիսին է լինելու։ Մենք չենք ներքաշվելու հանրային տիրույթում որևէ սադրանքի կամ ոչ իրավական քննարկման մեջ: Ես թույլ չեմ տալու, որ իրավապահ համակարգը, ներողություն, ցեխ շպրտի իրար վրա՝ ներքաշվելով որևէ քաղաքական դիսկուրսի մեջ: Իրավապահ համակարգն իրականացնելու է իր գործառույթները։

Հարգելի պատգամավորներ, ավարտելով ելույթս, երկար չեմ խոսելու, ընդգծում եմ, որ Ազգային ժողովից հնչող քաղաքական խոսքն ազդում է հասարակության խոսույթի որակի վրա, ու սրանք ուղղակի բառեր չեն: Սա երևում է յուրաքանչյուր քրեական գործից, յուրաքանչյուր քրեական գործով վերցված ցուցմունքից, յուրաքանչյուր քրեական գործով կազմվող մեղադրական եզրակացությունից: Մեզանից յուրաքանչյուրի խոսքին հետևում են մարդիկ, ձեր խոսքին հետևում են ձեր ընտրողները, դուք նրանց վարքագծային մոդելն եք։ Եվ, ըստ այդմ՝ ես կարծում եմ՝ կա ընտրություն, կամ ինքնավերահսկողություն ունենալ, և բարձրացնել հարցեր առանց անձնական վիրավորանքների: Ես վստահեցնում եմ, որ բոլոր հարցերը, որոնք քննարկվեցին, այդ թվում՝ տիկին Թովմասյանի կողմից մանրակրկիտ մեջ բերված բոլոր հրապարակումներն արդեն ստուգման առարկա են դատախազությունում։ Եվ մենք կարծում ենք, որ սա է երկխոսության ճանապարհը, մենք այդպես ենք խոսում:

Մյուս տարբերակն էլ, որ յուրաքանչյուր տարի հավաքվենք ու քննարկենք, թե քանի քրեական վարույթ կա ում վերաբերյալ՝ ատելության խոսքով ու հաշվենք, թե ում նկատմամբ է շատ, ում նկատմամբ է քիչ: Վստահ եմ՝ դրանից ոչ մեկը չի շահելու: Ես նաև վստահեցնում եմ, որ իրավապահ համակարգը հանցակազմի առկայության դեպքում վարույթ նախաձեռնելու է, անհրաժեշտ գործողությունները կատարելու է, հիմքերի առկայության դեպքում հետապնդում հարուցելու է ու գործն ուղարկելու է դատարան՝ ով ուզում է՝ լինի, ում վերաբերյալ ուզում է՝ լինի: Դուք կոնկրետ գործերից խոսեցիք, բայց ես նորից կցանկանամ ընդգծել, որ Դատախազությունը յուրաքանչյուր գործով է իրականացվում և իրականացնելու է իր գործառույթը, այդ թվում՝ մեղադրանքի պաշտպանության գործառույթը։ Շնորհակալ եմ:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին դատախազ: Հարգելի գործընկերներ, նիստն ավարտվեց։ Շնորհակալություն։