ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՌՈՒԲԵՆ ՌՈՒԲԻՆՅԱՆԸ

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Բարի լույս, հարգելի գործընկերներ: Խնդրում եմ զբաղեցնել ձեր տեղերը, տեղադրել քարտերը և նախապատրաստվել գրանցման: Գրանցում: Քվորում ունենք, սկսում ենք մեր նիստը: Շարունակում են քննարկել ««Պետական վերահսկողական ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Ձայնը տրվում է հարակից զեկուցող ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Արուսյակ Մանավազյանին: Համեցեք:

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Բարև ձեզ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ: Գլխադասային հանձնաժողովում քննարկվել է «Պետական վերահսկողական ծառայության մասին» օրենքում փոփոխությունների նախագծի փաթեթը: Դրանից հետո այլ, նաև լրացուցիչ քննարկումներ ենք ունեցել: Նախագծին հանձնաժողովը դրական եզրակացություն է տվել: Իհարկե, նախագծի հետ կապված մեկ շեշտադրում է եղել, որը վերաբերել է համայնքներին և ՏԻՄ-երի անկախության որևէ խոչընդոտ կհանդիսանա այդ փոփոխության դրույթը կոնկրետ: Իհարկե, քննարկումները եղել են բավականին ընդլայնված, և արդյունքում օրենսդրական, սահմանադրական որևէ խոչընդոտ, իհարկե, չի լինելու: ՏԻՄ-երը լինելու են անկախ, ինքնավար, և այս փոփոխությունը միայն Պետական վերահսկողության ծառայության կողմից դրսևորելու է օրինականության ստուգման, ուսումնասիրության, մշտադիտարկման սկզբունքը: Ըստ այդմ, առաջարկում եմ նախագծին կողմ քվեարկել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Արծվիկ Մինասյան:

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Տիկին Մանավազյան, երկու հարց ունեմ: Առաջինը՝ այս փոփոխությունն արդյո՞ք քննարկվել է համայնքների միությունների հետ, տեղական ինքնակառավարման այլ մասնագիտացված կազմակերպությունների հետ, և եթե, այո, ապա ի՞նչ մտահոգություններ են ասվել, և արդյո՞ք էդ մտահոգությունները քննարկման առարկա դարձել են հանձնաժողովում, ու լուծումներ տրվե՞լ են, թե՞ ոչ: Եվ երկրորդ հարցը, այնուամենայնիվ, սահմանադրական կարգավորումների համաձայն՝ համայնքներն ունեն ինքնուրույնության, անկախության այնպիսի աստիճան, որը թույլ պետք է տա իրենց, որպեսզի ինքնուրույն իրենց ծրագրերի իրականացման շրջանակներում կայացնեն որոշումներ և կրեն պատասխանատվություն: Արդյո՞ք այդ առումով չի խոչընդոտվում նրանց ֆինանսական անկախությունը որոշումների կայացման և կիրառման տեսակետից, այսինքն՝ գործադրման տեսակետից:

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Մինասյան: Իհարկե, քննարկում եղել է տարածքային նախարարության կողմից, այսինքն՝ ընդլայնված կազմով է եղել քննարկումը, և որևէ համայնքների միության մտահոգության հարց չի դրվել: Այսինքն՝ հիմնական հարցը եղել է, այո, ՏԻՄ-երի անկախության և ինքնուրույնության, ազատության հետ կապված ֆինանսական մասով քննարկումը, որի շուրջ նաև արդարադատության փոխնախարարը, մի շարք իրավաբաններ նայելով՝ իրավական որևէ խնդիր էդտեղ չեն բարձրաձայնել, որ ունենք նման խնդիր, իսկ գաղափարական մասով ասեմ, էլի, ինքնուրույնության մասով՝ ՏԻՄ-երի ինքնուրույնությունը չի դրվում այս նախագծով որևէ ռիսկի տակ, այսինքն՝ ունեն իրենց բյուջեն՝ հաստատված բյուջեն, Պետական վերահսկողական ծառայությունը չի կարող գնա, այդ բյուջեում արված որևէ ծախսի արդյունավետության կամ անհրաժեշտության, առաջնահերթության համար որևէ դիտարկում կամ ուսումնասիրություն անի, այսինքն՝ ինքը պետք է ընդամենն օրինականությունը ստուգի: Շնորհակալ եմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Տեսեք, մենք ունենք թե՛ սահմանադրական կարգավորումներ էդ առումով և թե՛ նաև օրենքում նախատեսված անհրաժեշտ մասնագիտական մեխանիզմներ վերահսկողություն իրականացնելու և նաև ֆինանսական վերահսկողություն իրականացնելու առումով: Ինչո՞ւմն է հարցը, որ հիմա փոխվում է էդ մեխանիզմը և Պետական վերահսկողական ծառայությանը տրվում է, ըստ էության, գործառույթ՝ մտնել Սահմանադրությամբ և Տեղական ինքնակառավարման եվրոպական խարտիայով երաշխավորված տեղական ինքնակառավարման մարմինների լիազորությունների տիրույթ: Ի վերջո, ուզում եմ հիշեցնել, որ ամիսներ առաջ էլ նման մեծամասշտաբ լիազորություն տրվել է դատախազությանը: Ի՞նչն է պատճառը, որ սենց հետևողականորեն փորձ է արվում պետական կենտրոնական ինստիտուտներին մխրճել տեղական ինքնակառավարման մարմիններ: Կան հստակ կանոններ, եթե էդ կանոնները հստակ չեն, հստակեցնենք էդ կանոնները, բայց նոր ինստիտուտներ բերել տեղական ինքնակառավարման մարմինների վրա, ի՞նչն է խնդիրը, ըստ էության: Եվ միությունների մասով խնդրեմ ավելի մի քիչ մանրամասնել՝ կոնկրետ ո՞ւմ հետ է քննարկումները եղել, ո՞ր միությունների:

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Միությունների հետ քննարկում չենք ունեցել, ունեցել ենք տարածքային նախարարության ներկայացուցչի հետ, և խարտիայի և Սահմանադրության հետ կապված, կրկնում եմ՝ այո, այդ հարցը եղել է, բարձրացվել է այդ մտահոգությունը, և մտահոգությունը փարատվել է: Օրենսդրությունը և իրավական բոլոր նորմատիվ ակտերով ուսումնասիրություն է եղել, որ որևէ կերպ այս փոփոխությունը նրա հետ որևէ բան չունի: Ես կխնդրեմ, նաև այս մասով իր դիտարկումն ամփոփիչ ելույթում Պետական վերահսկողական ծառայության պետ պարոն Պետրոսյանը կանդրադառնա ևս, բայց ՏԻՄ-երի անկախության մասով որևէ խնդիր և խոչընդոտ այս առումով չկա: Ես նաև կարող եմ ասել՝ ինչու եմ կողմ, որպեսզի Պետական վերահսկողական ծառայությունն ունենա նաև այդ գործիքակազմը՝ օրինականության ստուգման մասով, որովհետև ՏԻՄ-երում և վերջին տարիներին իրենց բյուջեները, դոտացիաները, սուբվենցիաները բավականին մեծ են, և սա պետք է նաև զգոնություն և ազդակ լինի իրենց կարողությունների զարգացմանը և ուշադիր լինեն, որպեսզի կարողանան օրինականությունը, էդ ծախսերի օրինականությունն ապահովելու համար մասնագետներ ներգրավվեն և խնդիրներ չունենանք, որովհետև դա տանելու է, ավելի վատ հետագիծ է ունենալու, քան մենք սպասում ենք: Զուտ այս առումով Պետական վերահսկողական ծառայության այս կարգավորումը շատ կարևոր եմ համարում:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Վահե Ղալումյան, հանում եք: Տրդատ Սարգսյան, հանում եք: Արման Ղազարյան:

  Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Տիկին Մանավազյան, իհարկե, իմ գործընկերը՝ պարոն Մինասյանը, իմ հարցերի ցանկը, որ պետք է հնչեցնեի, որոշակի հարցեր տվեց, սակայն համայնքների ստուգման բազմաթիվ գործիքակազմեր կան, այդ թվում՝ վարչական վերահսկողություն կա, դատախազությանը հենա արդեն տվել ենք մեծ լիազորություններ, երբ ուզում մտնում է, երբ ուզում դուրս է գալիս: Էստեղ իրականում համայնքների ինքնուրույնության խնդիրը վերանում է, էստեղ ուրիշ բան չկա, և դուք ասում եք՝ մենք շահագրգիռ կողմերի հետ չենք քննարկել, ՏԿԵՆ-ի հետ ենք քննարկել: Բնական է, ձեր ՏԿԵՆ-ն է, դրական եզրակացություն կտա, և էստեղ «Ստուգումների մասին» օրենքում հակասություն կա, որովհետև «Ստուգումների մասին» օրենքն այլ բան է կարգավորում, իսկ դուք ՊՎԾ-ին տալու եք մեծ հնարավորություն, որ երբ ուզենա, ինքը մտնելու է և ստուգելու էդ համակարգը: Բացի դա, նաև իրենք իրենց բյուջեները, ծախսարդյունավետությունը, մնացած բոլորը թափանցիկ ներկայացնում են: Ինքը էդտեղ ի՞նչ պիտի ուսումնասիրի. էդ ուսումնասիրություն է, ինքը բյուջեն ընդունում է, ուղարկում արդարադատության նախարարության դրական եզրակացության, իր հաստիքացուցակն օրինակ էլ հաստատում է ՏԿԵՆ-ի հետ, և մնացած բոլոր հարցերը «Գնումների մասին» օրենքով ղեկավարվում է: Դա թափանցիկ է, ՊՎԾ-ն էստեղ ի՞նչ ունի անելու, որ մի հատ էլ լրացուցիչ գործիքակազմ եք դնում:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Ղազարյան, ավարտեք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Ավարտում եմ: Սա զուտ մահակ է համայնքներին և համայնքի ղեկավարիներին ճնշելու և ևս մեկ անգամ բերելու ձեր դաշտ, որ էն համայնքի ղեկավարը, որը ձեր սրտով որոշում չի կայացնելու, մտցնելու է ՊՎԾ-ն և սկսելու է էդ մարդկանց ճնշել: Էդ է ամբողջ խնդիրը:

Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Պարոն Ղազարյան, շնորհակալ եմ հարցի համար, բայց բացարձակ չեմ կիսում ձեր մտահոգությունը, որ համայնքի ղեկավարների ծախսերի ընթացքը, այսինքն, բերելու ենք ՊՎԾ-ի դաշտ և փորձելու ենք դրանով ճշտել: Դիցուք՝ խնդրում եմ՝ մեկ օրինակ բերեմ, միգուցե շատ կոպիտ կլինի այդ օրինակը, բայց կարող է ավելի ճիշտ հասկանանք: Տեսեք, ենթադրենք՝ ինչ-որ համայնքում, օրինակ՝ չգիտեմ, Փամբակի համայնքի ղեկավարն ավագանու որոշմամբ որոշել է, որ իր համայնքի ղեկավարի տեղակալի համար մեքենա պետք է գնեն, ծառայողական մեքենա: Մեքենայի գնման անհրաժեշտությունը, արդյունավետությունը որևէ մեկը չի դնելու և գնա, ասի՝ ինչո՞ւ եք ավագանիով որոշել այդ մեքենան գնել: Այդ գնման ընթացակարգը և օրինականությունը, այո, պետք է նաև, պետք է իմանանք՝ արդյո՞ք էդտեղ գնումը ճիշտ է արվել, փոխկապակցված անձինք կա՞ն, կամ ինչպե՞ս է արել, արդյո՞ք էն է արժեքը, որով գնում է: Ես խնդրում եմ՝ սա մի դիտարկեք, որ մենք կա՛մ համայնքը, կա՛մ ՊՎԾ-ն ճնշում է գործադրելու: Համայնքների անկախության և ինքնուրույնության վրա որևէ ազդեցություն չի ունենալու էս նախագիծը:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Տիկին Մանավազյան, էդ ձեր ասած գործընթացը հիմի կարգավորվում է ավելի կարևոր ու ավելի լավ, քան թե ձեր բերած նոր օրենքով, և դուք չասացիք՝ էստեղ «Ստուգումների մասին» օրենքի խախտում կա, որովհետև «Ստուգումների մասին» օրենքով այլ բան է նախատեսվում, բայց դուք ՊՎԾ-ին լիազորություն եք տալիս, որ ինքն առանց իրազեկելու մտնի էդ համայնք ցանկացած պահի՝ հաշվի չառնելով էդ համայնքի բնականոն աշխատանքի գործունեությունը: Եվ էդ մասին, որ ասում եք՝ «Գնումների մասին» օրենքը թափանցիկ է, արդարադատության նախարարությունն ուղարկում է էն նորմատիվային ակտերը, որոնք ֆինանսական բնույթի են: Սրանք լրիվ մեր ՏԻՄ-ի մասին օրենքով, «Գնումների մասին» օրենքով կարգավորվում է: Էս ուղղակի, ՊՎԾ-ին էս լիազորությունը տալու բանը չեմ հասկանում, ճիշտն ասած, ավելորդ է. ես ասում եմ՝ ավելորդ, դուք ասում եք՝ չէ, կարևոր է: Դրանք բոլորը կարգավորվում են, և վերջին հաշվով համայնքի ավագանին է որոշում: Ինքնուրույնությունից եք խոսում, եթե համայնքի ավագանին գտնում է, որ առաջնային պահանջվող խնդիրները լուծել է, և համայնքի կարիքների համար անհրաժեշտ է ծառայողական մեքենա գնել, որն, ըստ գործող նորմերի, լիտրաժին, կիլոմետրաժին համապատասխանում է, թող գնի, ի՞նչ խնդիր կա:

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Պարոն Ղազարյան, մենք վերջերս…

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

- Թող գնի ինքը:

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Եթե ավարտեցիք, շարունակեմ: Մենք վերջերս… Նաիրի համայնքում Հաշվեքննիչ պալատը եզրակացություն էր ներկայացրել, որի 80 տոկոսը՝ մեծ մասը, գնումների ընթացակարգին վերաբերող խնդիրներ էր: Այդ ընթացակարգերը, եթե Հաշվեքննիչ պալատը մեզ չներկայացներ էդ խնդիրները, ստուգման ընթացակարգերով ինչպե՞ս էր դա պարզվելու, ուզում եմ հասկանալ: Հաշվեքննիչ պալատն ունի տարվա համար նախատեսված պլան, իսկ Պետական վերահսկողական ծառայությունը ցանկացած պահի ձեր, իմ դիմումի հիման վրա կարող է էդ ուսումնասիրությունը կատարել օրինականության վերաբերյալ միայն, և որևէ ձևով ես չեմ համարում, որ դա ճնշում է կամ խոչընդոտ է այս նախագիծն ընդունելու համար:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հատկացված ժամանակը սպառվեց: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը:

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Եզրափակիչ ելույթ, չէ, ներողություն: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Արման Եղոյան: Ծովինար Վարդանյանը չէր կարողացել գրանցվել, իրեն էլ ավելացրեք և Գառնիկ Դանիելյանին:

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Քանի որ ես երեկ չհասցրի էս թեմաներով հարց ուղղել Պետական վերահսկողական ծառայության պետին, հիմա եմ հարցս ուղղում: Պարոն Պետրոսյան, ես խնդրում եմ ևս մեկ անգամ շատ հստակ պարզաբանեք՝ կոնկրետ ի՞նչը կարող եք համայնքներում ստուգել. դիցուք՝ արված ծախսերի նպատակահարմարությունը, արված ծախսերի նպատակայնությունը, այսինքն՝ ծախսվե՞լ են արդյոք այն նպատակով, որի համար դուրս է գրվել գումարը, արված ծախսերի արդյունավետությունը: Էս ամբողջ կոմպլեքսից եկեք շատ հստակ տարանջատենք՝ ի՞նչը ստուգելու լիազորություն է տրվում ՊՎԾ-ին, և ի՞նչը ստուգելու լիազորություն ոչ մի դեպքում, միևնույն է, ՊՎԾ-ն չի ունենալու: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արսեն Թորոսյան:

 Ա.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, ես մի գաղափարական, հայեցակարգային հարց եմ ուզում բարձրացնել: Մենք անկախությունից ի վեր տեղական ինքնակառավարման մարմինների զարգացումով ենք զբաղվում և անկախության ուժեղացումով: Ուզում եմ հասկանալ՝ կարո՞ղ է ինչ-որ բան է փոխվել, հիմա հակառակ պրոցեսն ենք տանում, որովհետև սա միակ օրինագիծը չէ, որ համայնքներին կենտրոնական իշխանության վերահսկողության տակ բերելուն է նաև միտված ինչ-որ ձևով: Այլ օրինակներ էլ կան: Ուզում եմ, որ սրա շուրջ բանավեճ ունենանք, որտեղ, եթե, այո, ուրեմն շատ բան պետք է փոխենք, մենակ էս օրենքը չպիտի փոխենք, պետք է, կարող է ինչ-որ մի օր էլ որոշենք, որ համայնքներում էլ ընտրություններ պետք չէ անել, համայնքներում ավագանիներ պետք չեն, որոնք պետք է էս վերահսկողությունը նաև իրականացնեն թե՛ համայնքի սեփական եկամուտներից արվող ծախսերի նկատմամբ, թե՛ դոտացիաների, սուբվենցիաների և այլն: Իմ կարծիքով, պետք է էստեղ զգույշ լինենք, և առաջինից երկրորդ ընթերցում, ինչքան էլ իրավաբանները, արդարադատության նախարարությունը կամ այլ գործընկերներ դրական եզրակացություն են տվել և ասել են, որ էստեղ որևէ խնդիր չկա, ես էստեղ տեսնում եմ խնդիր էս մասով, և առաջինից երկրորդ ընթերցում առնվազն տեղական ինքնակառավարման մարմիններին վերաբերող հոդվածներում շտկումներ անենք, որպեսզի էդ մեր որդեգրած քաղաքականությունից չշեղվենք: Իսկ եթե, նորից եմ կրկնում, այնուամենայնիվ, որոշել ենք փոխել էդ քաղաքականությունը, ապա էդ քաղաքականությունը պետք է փոխել ամբողջովին և ոչ թե հատվածական, երբ ընդհանրապես մենք ասում ենք, որ տեղական ինքնակառավարման մարմիններն անկախ են, և պետք է զարգացնենք իրենց անկախությունը, բայց տենց դիսկրետ տարբեր տեղեր փոփոխություններ ենք անում դրան հակառակ: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Վլադիմիր Վարդանյան:

   Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, մի քիչ մենք բացարձակացնում ենք տեղական ինքնակառավարման մարմինների դերը: Այո, ՏԻՄ-ն անկախ է պետական իշխանություններից, և՛ պետական իշխանությունները, և՛ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում իշխանությունը դիտարկվում է որպես հանրային իշխանության բաղկացուցիչ մաս, բայց դա չի նշանակում, որ ՏԻՄ-երն ընդհանրապես պետք է ունենան այնպիսի աստիճանի ավտոնոմիա, որ մենք, ըստ էության, չկարողանանք խոսել մեկ միասնական ունիտար պետության մասին: Սա ինչ վերաբերում է ՏԻՄ-երի հետ կապված հարաբերություններին: Ինչ վերաբերում է նախագծին, տիկին Մանավազյան, ամենայն հարգանքով, պետք է նշեմ, որ առնվազն պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովում մենք ունեցել ենք դիտարկումներ նախագծի վերաբերյալ և էդ դիտարկումները ներկայացրել ենք աշխատանքային քննարկման ընթացքում պարոն Ղալումյանի մոտ, և քանի որ այդ քննարկումը տեղի է ունեցել արդեն հանձնաժողովի նիստից հետո, երբ տեքստում այլևս որևիցե բան փոխել հնարավոր չէր, մենք համապատասխան դիրքորոշում կհայտնենք առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակահատվածում: Սա որևիցե եղանակով չի առնչվում նրան, որ Պետական վերահսկողական ծառայությունը պետք է իրավասություն ունենա նաև այն գումարները ստուգել, որոնք պետական բյուջեից ուղղորդվել են համայնքային բյուջեներ: Միաժամանակ գնումների գործընթացը, որպես այդպիսին, պետք է այստեղ արձանագրենք, որ մենք չունենք տեսչական մարմին, որը գնումների օրինականության գործընթացի նկատմամբ կարող է ամբողջական վերահսկողություն իրականացնել: ՊՎԾ-ն այս տեսանկյունից կարող է իրականացնել այդ տեսչական մարմնի գործառույթը: Մեր դիտարկումները պայմանավորված են նրա հետ, որ ՊՎԾ-ն, ըստ էության, ի տարբերություն այլ տեսչական մարմինների, կարող է գործել բացառապես վարչապետի հանձնարարությամբ կամ վարչապետի համաձայնությամբ, այսինքն՝ ի տարբերություն այլ տեսչական մարմինների, որոնք պետք է գործեն՝ ելնելով օրենքից, այսինքն՝ կա օրենք, կա խախտում, կա արձանագրում, այստեղ հանձնարականի էլեմենտը կա, ինչը կարող է որոշակիորեն խրթին դարձնել գործընթացը, բայց առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակահատվածում, իմ կարծիքով, մենք կարող են լավարկել օրենքը և վերացնել այն բոլոր հակասությունները, որոնք այստեղ առկա էին: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արթուր Խաչատրյան: (Խոսակցություն դահլիճում): Վահագն Ալեքսանյան:

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, ես կարծում եմ՝ ՏԻՄ-երի անկախությունը պետք չէ, էլի, էդքան ֆետիշացնել, հարգելի գործընկերներ, հաշվի առնելով էն փաստը, որ ՏԻՄ-երի բյուջեի քանի տոկոսն է պետական դոտացիա, ՏԻՄ-երի ծախսերի քանի տոկոսն է նաև էդ դոտացիա պլյուս սուբվենցիա, որպես էդպիսին: Այսինքն, հիմա էստեղ խոսքը նրա մասին է, որ Կառավարությունը կամ պետությունը թող ամբողջ փողը տա ՏԻՄ-երի բյուջեին, բայց ՏԻՄ-երի բյուջեի ծախսերի օրինականության ու չարաշահումների գծով վերահսկողության ոչ մի լծակ, որպես էդպիսին, չունենա: Իմ ընկալմամբ, դա սխալ մոտեցում է, ժողովուրդ ջան, կատարելապես սխալ մոտեցում է: Այսինքն՝ ի՞նչ է նշանակում ՏԻՄ-ի բյուջեն կազմված լինի 80 տոկոս դոտացիայից, 20 տոկոս սեփական եկամուտներից, մի հատ էլ ՏԻՄ-ի կատարած ծախսերի մեծ մասը՝ ահռելի մասն էլ կազմված լինի պետության դոտացիայից ստացած իրենց փողից ու մի հատ էլ պետական սուբվենցիայից, բայց դրա նկատմամբ վերահսկողություն չլինի: Պետական վերահսկողական ծառայությունը գնում է, նախարարությունները ստուգում է, օրինակ՝ առողջապահության նախարարությունը. հիմա ի՞նչ, ուրեմն Պետական վերահսկողական ծառայությունն իրե՞ն է ենթարկեցնում առողջապահության նախարարությունը, կամ առողջապահության նախարարությունում այսուհետ որոշումները կատարվում են նենց, որ ՊՎԾ-ին հաճո լինի՞: Չէ, ՊՎԾ-ն ստուգում է կատարած ծախսերի օրինականությունը, էդքան բան: Մեր մի շարք համայնքապետ գործընկերներ, մեր կուսակցությանը պատկանող, խնդրել են, ասել են՝ մենք ուզում ենք, որ տենց ստուգող մարմին լինի, մենք ուզում ենք, որ ինչ-որ մեկը գա, կարողանա մաքսիմալ պարզ, մաքսիմալ խորը ուսումնասիրություններ կատարի, որ մենք էլ իմանանք՝ ինչ կա: Հիմա, եթե ինչ-որ մեկը կոնկրետ խնդիր չունի չարաշահումների հետ կապված, գնումների գործընթացում չարաշահումների հետ կապված, կատարված ծախսերում չարաշահումների հետ կապված, ընդհանրապես չեմ պատկերացնում, թե ինչ խնդիր կարող է առաջացնել Պետական վերահսկողական ծառայությունը: Այսինքն, ինքը չի ասելու՝ ինչո՞ւ ես որոշել ասֆալտ անել: Ինքն ասելու է՝ ինչո՞ւ ես էս ասֆալտը նենց արել, որ չգիտեմ, մեջը, ենթադրենք՝ 100 միլիոն դրամ փող են կերել, եթե դրա հետ խնդիր ունեն, ունեն, եթե չէ, չէ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Նարեկ Գրիգորյան:

 Ն.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, ես ուզում եմ էս հարցի շուրջ մի բան ասել. 2016 թվականին, երբ ես ավագանի էի Նորատուսում, մի հարցի շուրջ վեճ ունեցա և միակ ընդդիմադիր ավագանին էի և դեմ քվեարկեցի, և եթե չեմ սխալվում, էդ որոշումը հետո 2021 թվականին նոր չեղարկվեց, այսինքն՝ մինչ էդ պլանային ստուգումը Հաշվեքննիչ պալատի: Հիմա, հարգելի ընդդիմադիր գործընկերներ, էս նախագիծն ավելի շատ դուք պետք է սրան կողմ քվեարկեք, որովհետև ընդդիմադիր ավագանիներին լիազորություն ենք տալիս, հնարավորություն ենք տալիս ինչ-որ տեղ գրություն գրելու և հաջորդ օրը կամ հաջորդ ամիս ստուգում բացելու և ստուգելու դրա օրինականությունը: Ես հասկանում եմ նաև ձեզ. ձեր ժամանակ, օրինակ, գյուղապետերին չէին ստուգում, ուղղություն չէին ցույց տալիս, թողնում էին զապաս կալանավոր, կոպիտ ասած, որ հանկարծ ընտրություններին մի բան նենց չգնար, միանգամից մտներ Պետական վերահսկողական ծառայությունը, կալանավորեր և այլն, և այլն, բայց հիմա մենք ուզում ենք ստուգում անել, ուղղությունը տալ համայնքային ղեկավարներին, որպեսզի նրանք էլ էդ նույն սխալը չկատարեն: Եթե նրանք գողություն չեն անում, եթե նրանք թալան չեն անում, իմ կարծիքով՝ էստեղ ոչ մի խնդիր չկա: Ընդդիմադիր ավագանու անդամներն էլ կոգևորվեն էս հարցից և ցանկացած հարցի շուրջ, երբ կմտածեն օրինականության հետ խնդիր ունի, գրություն կգրեն Պետական վերահսկողական ծառայություն. կգա, կստուգի: Ես էլ եմ կոչ անում կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ծովինար Վարդանյան:

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, ուզում եմ նախ նշել ի գիտություն, որ տվյալ նախագիծը քննարկվել է ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովում: Դա է գլխադասային հանձնաժողովը, որը քննարկել է: Հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն: Պետք է նշեմ՝ ինչի մասին է նախագիծը, հասցնեմ ուղղակի տեղավորվել: Էն վերահսկողական ստորաբաժանումը՝ ֆինանսների վերահսկողության ստորաբաժանումը, որը եղել է ֆինանսների նախարարությունում, այժմ տեղափոխվում է Պետական վերահսկողական ծառայության ներքո: Ինչ է ենթադրում սա: Սա գալիս է էն տրամաբանությունից, որ ֆինանսների նախարարությունում դա քաղաքականություն մշակող մարմին է, և ոչ թե վերահսկողություն իրականացնող: Այսինքն՝ էստեղ կա տակը կոնկրետ հիմնավորում և իր տրամաբանությունն ունի: Ինչ վերաբերում է նրան, թե տեղական ինքնակառավարման մարմինների մասով տարբեր գերատեսչություններ են նշվում, որ ինչու սրա միջոցով չէ, ինչու նրա միջոցով չէ: Ազգային ժողովի համար հիմնականը դա Հաշվեքննիչ պալատն է, որը կարելի է ասել, արդեն իսկ եղած փաստերն է կարողանում հաշվեքննել, հընթացս որևէ անօրինական գործողության պարագայում պետական բյուջեի ծախսերը համայնքում անվերահսկելի են էն իմաստով, որ միջամտություն անհնար է էդ պարագայում: Եվ էս եղել է էդ տրամաբանությունը, որ ինչո՞ւ է տեղափոխվում էս ՊՎԾ-ի տակ և ինչո՞ւ է էս գործառույթը, և ամենակարևորը, որ էստեղ ոչ ոք չի վիճարկում որոշումների կայացման փաստը: Այսինքն՝ անկախության մասին է խոսքը գնում, ոչ ոք չի ասում՝ ինչո՞ւ դու որոշեցիր, չգիտեմ, ամենաթանկ ավտոմեքենան գնել քեզ համար, համայնք ջան, կամ ինչո՞ւ որոշեցիր էսինչ որոշումը կայացնել, այլ գործընթացի օրինականության հարցն է կանգնած, որը պետական և հանրային ֆինանսների մասին է, և հաշվետվողականությունը շատ կարևոր է էս հարցում: Եվ պետք է ասեմ, որ հանձնաժողովը պատրաստ է, առաջին երկրորդ ընթերցում բաց է քննարկումների համար: Խնդրում եմ համեցեք և ամենակարևորը, խնդրում եմ… Մի վայրկյան էլ, պարոն Ռուբինյան: Խնդրում եմ ինստիտուցիոնալ մոտենալ հարցին: Ես և հանձնաժողովը ինստիտուցիոնալ հիմնվել ենք արդարադատության նախարարության և այլն... պատրաստ եմ բոլոր կողմերին հրավիրել և անել քննարկում: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Գառնիկ Դանիելյան:

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Եթե չեմ սխալվում, մի քանի ամիս առաջ մենք էստեղ օրենք ընդունեցինք, որ դատախազությունը կարող է մտնել համայնքներ և ստուգել: Հիմա նորից էլի փաստորեն մենք մի նոր գործիքակազմ ենք մտցնում: Սա մահակ է տեղական ինքնակառավարման մարմինների գլխին: Սա ինչքան էլ, որ դուք կուզեք ներկայացնեք, սա մի բանի համար է արվում, որ էն համայնքի ղեկավարները, որոնք ընդդիմադիր հայացքներ ունեն, էդ մահակն օգտագործվի հենց նրանց գլխին: Էստեղ ուրիշ բաներ եք խոսում, ասում եք՝ դե, գիտեք՝ ինչ… Էն գործիքակազմերը, որ կար ձեր ձեռքի տակ, ի՞նչն է խանգարել, որ կիրառեք: Էդ դատախազությունը, որ, օրինակ՝ եկեք, էստեղ ասեք՝ էն, որ օրենք ենք ընդունել, որ դատախազությունը կարող է ստուգել, մտնել համայնքները, չի աշխատել: Ինչո՞ւ չի աշխատել, ի՞նչն է խանգարել: Ի՞նչն է խանգարել մինչև հիմա, որ էն գերատեսչությունները, որ պիտի զբաղվեն համայնքներով, չեն զբաղվել: Հիմա նոր գործիքակազմ եք մտցնում: Սա, իհարկե, պիտի մեզ համար շատ լուրջ մտահոգության առարկա դառնա, և էն ժամանակ, երբ ըմբոստ համայնքի ղեկավարները չհամաձայնվեն իշխանությունների հետ, անմիջապես հրամանը կլինի, և այն, որ ասում է, եթե հրամանը կա, գործը կճարվի, էլի, ի՞նչ խնդիր կա: Հիմա ի՞նչն է խնդիրը, ի՞նչն է պրոբլեմը, որ մինչև հիմա էն գործիքակազմերը, նորից եմ կրկնում, որ դուք մտցրել եք ստուգման, չի լինում: Հիմա էստեղ եկել եք, ասում եք՝ համայնքապետերը մեզ խնդրում են, որ գան, ստուգեն: Խնդրում են, դատախազությունում թող մի հատ դիմում գրեն կամ ասեն, շուտ-շուտ կգան, կստուգեն, խնդիր չկա: Պրոբլեմ չկա էդ առումով:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արթուր Խաչատրյան, որը կխոսի նաև «Հայաստան» խմբակցության անունից:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, այս հարցը հարցի տեսքով ես տվեցի երեկ, ուղղակի դահլիճում մի քանի հոգի մարդ կար, նորից կրկնեմ, էստեղ սահմանումների մեջ սահմանված է «օրինականություն» եզրույթը. «Օրինականություն վերահսկվող օբյեկտի գործունեության համապատասխանությունը Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ» և այլն, և այլն: Կարող եք կարդալ: Ես չեմ կարծում, որ էս էն օրենքն է, որտեղ «օրինականություն» ունիվերսալ եզրույթը պետք է սահմանվի: Ինչո՞ւ հենց էստեղ, arlis.am-ով նայեք, տեսեք՝ քանի հարյուր օրենքում էս բառն օգտագործվում է: Եթե ուզում եք մի տեղ սահմանեք, դրեք մի հատ ավելի լուրջ, ոչ թե ավելի լուրջ, ավելի համապարփակ և ընդգրկուն օրենքի մեջ դա սահմանեք: Սա ինձ հիշեցնում է, երբ «Զբոսաշրջության մասին» օրենքն էին քննարկում, էնտեղ «սփյուռքահայ» բառն էին փորձել սահմանել: Հանդիպեցինք, խոսեցինք հանձնաժողովի հետ, մարդիկ հանեցին, որովհետև նախ՝ անհասկանալի է՝ ինչու պետք է «սփյուռքահայ» բառը սահմանվի, և երկրորդ՝ ինչո՞ւ պետք է հենց էդ օրենքում սահմանվի: Կառավարման օրինականությունն ընդհանրապես անհասկանալի է: Ի՞նչ է նշանակում կառավարման օրինականություն: Մյուսը՝ էստեղ խնդիր գնաց վերահսկողություն գործունեության և ծախսերի օրինականության վերաբերյալ: Եթե էդ ունիվերսալ մոտեցմամբ ենք գնում, էդ դեպքում պետք է օրենքում գրվի՝ ինքը բոլոր ծախսերի նկատմամբ է օրինականությունը վերահսկում, այլ ոչ թե միայն սուբսիդիաների, սուբվենցիաների կամ դոտացիաների կառավարման օրինականությունը: Էդ դեպքում մտցրեք նաև սեփական եկամուտները, բայց դա չենք անում, որովհետև հասկանում ենք, որ կա խարտիա, որը սահմանափակում է պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների լիազորությունները: Եթե էդ լիազորություններն իրականացնելու ժամանակ ՏԻՄ մարմինների կողմից օրենք է խախտվում, դրա համար կա Ոստիկանություն, դրա համար կա դատախազություն, քննչական մարմիններ կան: Ունիվերսալ էդ իրավունքները, գործառույթներն ինչո՞ւ ենք էս դրվագով տալիս Պետական վերահսկողական ծառայությանը: Տեսեք, եթե դա սուբվենցիա և սուբսիդիա է, ես լիովին հասկանում եմ. լիովին հասկանում եմ՝ պետությունը գումար է տվել, գնում է նայի՝ իր գումարն ըստ նպատակի է ծախսվել, թե չէ: Եվ էստեղ էլ արդեն եթե անտրամաբանական է էդ դրամը տրվում, ոչ թե համայնքը պետք է պատժվի, այլ, օրինակ՝ էդ գումար տվողը: Ես հիշում եմ՝ էն ժամանակ, երբ տարածքային նախարարությունում էի աշխատում, համայնքներից մեկը սուբվենցիա էր ուզել գերեզմանի պարիսպը կառուցելու համար: Նախորդ Կառավարությունը դեմ քվեարկեց, ասաց՝ ոչ, տրամաբանությունն այն է, որ սուբվենցիան պետք է նպաստի զարգացմանը՝ բիզնես միջավայրի զարգացմանը: Հաջորդ Կառավարությունը եկավ, կողմ քվեարկեց: Լավ, թողնենք. դա կառավարման փիլիսոփայությունն է, ոնց որ պարոն Թորոսյանն էր ասում:

Հիմա, սեփական եկամուտներ և դոտացիաներ. էդ ամեն ինչը, համաձայն Տեղական ինքնակառավարման եվրոպական խարտիայի պահանջների, ֆինանսական առումով առավել թույլ տեղական ինքնակառավարման մարմինների պաշտպանությունը պահանջում է ֆինանսական համահարթեցման ընթացակարգեր, և էդ դեպքում նույն խարտիայի համաձայն՝ համահարթեցման խողովակով տրված գումարները համարվում են սեփական եկամուտներ: Համահարթեցման միջոցով տրված փողը դա պետության լավությունը չէ, դա պետության պարտավորությունն է: Դու տալիս ես էդ գումարը տեղական ինքնակառավարման մարմիններին և ասում ես՝ դա քո փողն է: Հիմա այս 3 համայնքներից մի քանի ղեկավարի հետ էի խոսում, ասում են՝ մեր համայնքից պետական բյուջե պատիկներով անգամ ավելի շատ փող է լցվում՝ եկամտային հարկ, շահութահարկ, ավելացված արժեքի հարկ, ակցիզային հարկ և այլն: Դրա էսքան մի կտոր մասը գալիս է մեզ մոտ համահարթեցման խողովակով, մյուսները ավելի քիչ են տալիս, ավելի շատ են ստանում: Որպեսզի ապահովվի համայնքների հավասար զարգացումը, գործում է էդ մեխանիզմը: Դրա համար եմ ասում՝ թող պետական կառավարման մարմինները չխառնեն էդ ամեն ինչը: Սրանով կոպտորեն խախտվում է տեղական ինքնակառավարման իրավունքը: Քաղաքական գնահատականներ արդեն տրվեց: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անունից ելույթ կունենա Վահե Ղալումյանը:

 Վ.ՂԱԼՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, գլխադասային հանձնաժողովի դրական եզրակացությունից հետո տեղական ինքնակառավարման մասով մենք էլ բավականին շատ քննարկումներ ենք ունեցել, ու ասեմ, որ էստեղ հնչած բոլոր դիտարկումներին անդրադարձել ենք, և մենք էլ գտնում ենք, որ օրենքը որոշակի առնչություններ ունի շատ նուրբ ձևով՝ տեղական ինքնակառավարման մասով: Ես ուզում եմ բոլոր կարծիքներին չանդրադառնալ, մի շատ կարևոր նրբության անդրադառնալ, որ էստեղ չհնչեցվեց: Համամասնական ընտրակարգի կիրառումից հետո ստեղծվել է մի իրավիճակ, որ համայնքներում համայնքապետը գործող ավագանու մեծամասնության ներկայացուցիչն էր, մինչև էդ՝ համամասնական ընտրակարգի կիրառումը, համայնքի ավագանին հակակշիռ է եղել համայնքապետին և հնարավորություն է ունեցել համայնքապետի գործունեությունը վերահսկի որպես մի փոքր ընդդիմադիր: Հիմա համայնքապետը համայնքի ավագանու ներկայացուցիչն է, և որն իր վերահսկողական գործառույթներն ամբողջությամբ չի իրականացնում: Եվ ես կարծում եմ, որ օրենքի նախագիծն առաջինից երկրորդ ընթերցմամբ պետք է անդրադառնա այս մասերին: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց: Եզրափակիչ ելույթ, տիկին Արուսյակ Մանավազյան, համեցեք:

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ես, իհարկե, լսելով բոլորիդ մտահոգությունները ՏԻՄ-ի անկախության հետ կապված՝ վերահաստատում եմ այն պնդումը, որ այս նախագիծը միանշանակ շատ կարևոր է: Սա զգոնություն կբերի համայնքներում՝ ունենալով մեծ բյուջե, և համայնքի ղեկավարը կամ ավագանին, նույն ինքը ավագանին, իրենք պետք է նաև այս օրենքի ընդունումից հետո նախաձեռնեն՝ ունենալ աշխատակազմում մասնագետներ, բյուջե այնպես հատկացնեն, որ ներգրավվեն գնումների և մնացած՝ իրավաբանի, չգիտեմ, հնարավոր բոլոր կարողություններով՝ բարձր մասնագիտական կարողություններով աշխատակազմ, որպեսզի իրենք օրինականության հետ որևէ խնդիր չունենան: Եվ ես այն ընկալումը չեմ հասկանում, որ ինչու ենք փորձում համայնքին տալ. իրենք անկախ են և ազատ են, բայց պետք է ունենան, օրինականության սկզբունքը պետք է պահպանեն: Պետք չէ գնալ, էական խախտումներ հայտնաբերել, նոր դատախազություն: Դատախազությունն իրավասություն ունի ստուգում անելու էական խախտում և հանցակազմ տեսնելու դեպքում: Մենք չենք խոսում հանցակազմի մասին: Էս նախագիծը պոտենցիալ հանցակազմ փնտրելու մասին չէ համայնքներում և իրենց գործունեության մեջ: Եվ, այո, ես նաև կխնդրեմ նախաձեռնել, որ համայնքներն այսուհետ ունենան պարտադիր ներքին և արտաքին աուդիտ: Դա հաշվետվողականության ձև է և շատ կարևոր է: Շնորհակալ եմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Պետրոսյան, համեցեք:

 Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հարգարժան նախագահող, Ազգային ժողովի հարգելի պատգամավորներ, շնորհակալություն հարցադրումների համար: Ես ամփոփման խոսքի փոխարեն անդրադառնամ մի քանի էական հարցադրումների: Թեպետ, ցավալիորեն երեկ կիսադատարկ դահլիճում ենք ներկայացրել օրինագիծը, բայց շնորհակալ եմ, պարոն Խաչատրյան, մասնավորապես, բավական արդյունավետ քննարկում ենք ունեցել: Ես ուզում եմ երեկ մեջբերված երկու կարևոր իրավական մեր օրենսդրությունից հղումներ կատարել բառացիորեն, որպեսզի ՏԻՄ-երի ինքնավարության, անկախության նորմի, այդ թվում՝ նաև Տեղական ինքնակառավարման եվրոպական խարտիայի մասով և Սահմանադրության մասով, մասնավորապես, ձեր մտահոգությունները փորձենք փարատել: Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության գլուխ 9-ը վերաբերում է տեղական ինքնակառավարմանը: Հոդված 188-ում հստակ նշվում է իրավական և մասնագիտական հսկողությունը ՏԻՄ-երում: Համայնքի սեփական խնդիրների իրականացման նկատմամբ Կառավարության լիազոր մարմինն օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով իրականացնում է իրավական հսկողություն: Այսինքն՝ ՏԻՄ-երն արդեն իսկ գործադրի կողմից լիազոր մարմնի լիազորությամբ կամ ՏԿԵ նախարարության պատվիրակմամբ մարզպետների աշխատակազմերի կողմից իրականացնում են իրավական հսկողություն: Իրավական հսկողությունն այն է, ինչը «Պետական վերահսկողական ծառայության մասին» օրենքի նոր նախագծի մեջ ավելի բացազատված է: Պարոն Խաչատրյան, թե ինչու ենք օրենքի նախագծում ևս մեկ անգամ «օրինականության» եզրույթը սահմանել, խնդրեմ, քննարկենք, հանենք, որպեսզի ձեր բերած սփյուռքահայության մասին լրացուցիչ ձևակերպումների տեղիքը չտանք: Ես դեմ չեմ դրան, բայց դրանից բովանդակությունը չի փոխվում:

«Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում՝ հոդված 95-ում, նշված է տեղական ինքնակառավարման մարմինների լիազորությունների իրականացման նկատմամբ հսկողության հիմնական սկզբունքները: Տեղական ինքնակառավարման մարմինների սեփական լիազորությունների իրականացման նկատմամբ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազոր մարմինն օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով իրականացնում է իրավական հսկողություն: Պետության պատվիրակած լիազորությունների իրականացման նկատմամբ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազոր մարմիններն օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով իրականացնում են իրավական և մասնագիտական հսկողություն: Խոսքը դարձյալ իրավական հսկողության մասին է լիազոր մարմինների՝ գործադրի մաս կազմող մարմինների, իսկ գործադիր կառավարման համակարգի մարմիններում օրենքով և Սահմանադրությամբ վարչապետին վերապահված վերահսկողական լիազորություններն իրականացնում է պետական վերահսկողական ծառայությունը: Այսինքն՝ նշված լիազոր մարմիններն ի սկզբանե արդեն գործող օրենքով սահմանված են որպես Պետական վերահսկողական ծառայության վերահսկողության օբյեկտ՝ իրենց սեփական լիազորության իրականացման նկատմամբ: Տվյալ վերահսկողության օբյեկտների սեփական լիազորությունների, այն է՝ իրավական հսկողության, վարչական և մասնագիտական հսկողության՝ ՏԻՄ-երում իրականացման նկատմամբ վերահսկողությունը, վերապահվում է պետական վերահսկողական ծառայությանը: Ահա և ամենը:

Եվ վերջին հղումը Տեղական ինքնակառավարման եվրոպական խարտիային՝ հոդված 8. տեղական ինքնակառավարման մարմինների գործունեության վարչության հսկողությունը. տեղական ինքնակառավարման մարմինների ցանկացած վարչական հսկողություն կարող է իրականացվել միայն Սահմանադրությամբ կամ օրենքով նախատեսված ձևերով և դեպքերում: Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ցանկացած վարչական հսկողություն, որպես կանոն, պետք է ծառայի միայն օրինականությանը և Սահմանադրության սկզբունքներին հետևելու ապահովմանը, այդուհանդերձ, վարչական հսկողությունը կարող է ներառել նաև վերադաս մարմինների՝ տեղական ինքնակառավարման մարմիններին պատվիրակված լիազորությունների կատարման հսկողությունը. սա՝ օրենսդրական հիմնավորումները ձեր բարձրաձայնած մտահոգությունների:

Պարոն Եղոյան, հստակ ասում եմ՝ նոր նախագծով ՏԻՄ-երի իրականացրած կառավարման, այդ թվում՝ նաև դոտացիաներով համահարթեցված սեփական բյուջեի կատարման նկատմամբ դրանց արդյունավետությունը, հայեցողությունը, քաղաքականությունը, առաջնահերթությունը, առաջնայնությունը որևէ կերպ վերահսկման ենթակա չեն: Դա վերապահված է տեղական ինքնակառավարման մարմիններին և, մասնավորապես, ավագանու ինստիտուտին՝ որպես վերահսկող համայնքի ղեկավարի, որի մասով նաև, այո, կան մտահոգություններ, որոնք պարոն Ղալումյանը հնչեցրեց: Խոսքը բացառապես վերաբերում է այն դեպքերին, հիմա կոնկրետ առարկայական դեպք մատնանշեմ, դիցուք՝ ունենք համայնք, ընդ որում, այդ համայնքի ղեկավարն այսօր մեր կուսակցության, մեր թիմի անդամ է: Համայնքում կառուցվում է պետական միջոցներով դպրոց, և համայնքում նաև հիմնանորոգվում է համայնքային միջոցներով, որի բյուջեի 60-70 տոկոսը դարձյալ պետական բյուջեից տրամադրված դոտացիայի շնորհիվ է ձևավորված՝ սեփական միջոցներով մանկապարտեզ: Դպրոցի և մանկապարտեզի կառուցապատողը, տեխնիկական հսկողությունը, հեղինակային հսկողությունը, որպես կանոն, իրականացնում են տվյալ տարածաշրջանում ավելի լայն հզորություններ ունեցող տնտեսավարողները: Հանրային գնումներով շահած են էդ գնումները: Դպրոցում առկա է բավականին լուրջ, այսպես ասած, առերևույթ խախտումներ, հավելագրումներ, այդ թվում՝ նաև ընթացակարգային խախտումներ, «Գնումների մասին» օրենքի խախտումներ, որոնք ՊՎԾ-ն պատշաճ փաստաթղթավորել է, զեկուցել է Հանրապետության վարչապետին տեղեկանքի տեսքով, ուղարկել է իրավական գնահատականի, և նախաձեռնվել է քրեական վարույթ: Նույն կառուցապատողի աֆիլացված ընկերությունն իրականացնում է սեփական միջոցներով համայնքային նշանակության օբյեկտի կառուցում: Պետական վերահսկողական ծառայությունը չի կարողանում այդտեղ վերահսկողություն իրականացնել, թեև առկա են ողջամիտ կասկածներ առ այն: Այո, օպերատիվ, հետախուզական ծառայություն իրականացնող մարմինների հետ համագործակցությամբ, բնականաբար, այդ ամեն ինչը փաստագրվում, և ընթացքը լուծելուն ուղղված գործողություն է ձեռնարկվում…

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Պետրոսյան, ավարտեք:

 Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-…Բայց վերջնարդյունքում ՊՎԾ-ի մասին օրենքով այս լիազորությունները հստակեցնելու արդյունքում նպատակն այն է՝ ոչ թե կանխավարկածը, որ համայնքապետերին անպայման պատժել կամ բռնելն ու դատելը, կանխավարկածն այն է, որ կանխարգելիչ, նախականխարգելիչ գործունեություն ծավալենք համայնքներում, գործողությունների արդյունքում նաև… Մատնանշեմ նաև մի փաստ, որ մեկ տասնյակից ավելի համայնքներ այս պահին ՊՎԾ-ի մեր գնումների վերահսկողության վարչության մասնագետների հետ…

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Պետրոսյան, ավարտեք:

 Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-…Անուղղակիորեն խորհրդակցության մեջ են հանրային գնումների խորհրդատվություն տրամադրելու մասով: Ահա ամենը: Շնորհակալություն: Ափսոս, ժամանակը շատ քիչ էր: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում են Կառավարության կողմից ներկայացված ««Պետական պաշտոններ և պետական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ պաշտպանության նախարարի տեղակալ Արման Սարգսյան: Համեցեք:

 Ա.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, Կառավարության օրենսդրական նախաձեռնության կարգով ձեր քննարկմանը ներկայացված ««Պետական պաշտոններ և պետական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծի համաձայն՝ զինված ուժերում արհեստավարժ պայմանագրային զինվորական ծառայության ամբողջական կայացման նպատակով սահմանվում են բանակի՝ գլխավոր շտաբի սերժանտի, կորպուսի վարչության սերժանտի և շտաբի սերժանտի պաշտոններ ու դրանց վարձատրության գործակիցները:

Արևմտյան պետությունների, ինչպես նաև Արևելյան Եվրոպայի բանակների սերժանտական համակարգի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ գնդային մակարդակից բարձր սերժանտական համակարգը ներառում է գլխավոր շտաբի, բանակային ուղղությունների և շտաբային սերժանտների առկայություն, որով նաև ապահովվում է սերժանտական համակարգի հրամանատարական ուղղահայացը:

Հարգելի գործընկերներ, սույն նախագիծը նաև քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում և ստացել դրական եզրակացություն, ուստի, խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Գեղամ Մանուկյան:

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Ավելի շատ մեր դիրքորոշման արձանագրում է, հարց չէ: Հանձնաժողովում քննարկման ժամանակ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավորների անունից նաև խոսել ենք այս հարցով, որ պաշտպանության նախարարությունը, գլխավոր շտաբի ներկայացուցիչները շատ հանգամանալից հանձնաժողովում նույնիսկ աշխատանքային կարգով առիթ չեն ունեցել ներկայացնել սերժանտական ինստիտուտի ներդրման մանրամասները: Հանձնաժողովի նախագահը երեկ տեղյակ պահեց, որ հաջորդ շաբաթ նման առիթ լինելու է՝ գլխավոր շտաբի պետի տեղակալի մասնակցությամբ: Մենք դրա համար ձեռնպահ ենք քվեարկել առաջին ընթերցմամբ, մինչև ամբողջական պատկերը ունենանք, դրանից հետո դիրքորոշումն ավելի հստակ կլինի: Այսքանը:

 Ա.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Արձագանքեմ: Շնորհակալություն, պարոն Մանուկյան, արդեն իսկ գլխավոր շտաբի պետի տեղակալը և մարտական պատրաստության վարչության պետը տեղեկացված են, և պայմանավորված օրը և ժամին այդ քննարկումը տեղի կունենա:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք: Արձագանք ունե՞ք, պարոն Մանուկյան:

  Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Չէ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Չունեք: Շնորհակալություն: Հարցերն ավարտվեցին:

Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի անդամ Վահագն Ալեքսանյանին:

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, հարցը քննարկվել է պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովում, ստացել դրական եզրակացություն: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Հարցեր չկան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան. եզրափակիչ ելույթներ չեն լինի: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված ««Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հիմնական զեկուցող՝ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի տեղակալ Հասմիկ Ավագյան: Համեցեք:

   Հ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, սիրելի քաղաքացիներ, նախարարական սոցիալական կոմիտեի կողմից Հայաստանի Հանրապետության կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունն առաջարկ է ստացել սահմանել մարզադպրոցների անվանակոչության վերաբերյալ ընդհանրական չափորոշիչներ, որի հիմքում ոլորտը կարգավորող նախարարի հրամանով մանկապատանեկան մարզադպրոցների անվանակոչության կարգ ստեղծելու համար անհրաժեշտություն է առաջացել «Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի մասին» օրենքում լրացում կատարել և սահմանել լիազորող նորմ, որովհետև ներկայումս «Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի մասին» օրենքում չկա լիազորող նորմ, որի հիմքով Հայաստանի Հանրապետության կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի հրամանով կսահմանվի մանկապատանեկան մարզադպրոցների անվանակոչության կարգ: Միևնույն ժամանակ, բազմաթիվ դիմումներ, առաջարկներ, ողջամիտ քննարկման ենթակա լուծումներ են առաջարկվում նախարարությանը՝ քննարկելու անվանակոչության վերաբերյալ առաջարկները, և զուգահեռաբար կարևորելով վաստակաշատ անձանց և սպորտում ավանդ ունեցող անձանց, այդ թվում՝ օլիմպիական խաղերի, Եվրոպայի չեմպիոնների, աշխարհի չեմպիոնների մեծ ներդրումը սպորտի զարգացման, մարզիկների կրթության և հայրենասիրական դաստիարակության գործում՝ մարզադպրոցների անվանակոչումը կհանդիսանա նրանց նվիրումով աշխատանքի յուրատեսակ գնահատականը: Սույն նախագծի ընդունմամբ առանձնահատուկ հարգանքի տուրք կմատուցվի կյանքի մեծ մասը սպորտին և նրա զարգացմանը նվիրված անձանց, ինչպես նաև նրանց նկատմամբ նրանց անվամբ անվանակոչելը կապահովի մանուկների և պատանիների հոսք դեպի մանկապատանեկան մարզադպրոցներ:

Ես խնդրում եմ կողմ քվեարկել սույն նախագծին: «Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի մասին» օրենքում լրացում կատարելու համար, մասնավորապես, սահմանվում է «Ժ.9» կետով մանկապատանեկան մարզական կազմակերպությունների անվանակոչության և անվանափոխության կարգը և չափորոշիչները: Շնորհակալ եմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Լիլիթ Գալստյան:

 Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տիկին փոխնախարար, ես ուզում եմ ճշտել՝ արդյո՞ք արդեն այդ չափորոշիչները մշակված են, թե՞ ոչ, որոնք պիտի հիմք հանդիսանան Կառավարության համապատասխան որոշման կամ կարգի սահմանմանը, և մինչ այս մարզադպրոցները, որոնք համայնքային և ընդհանրապես հանրապետական նշանակության են, ի՞նչ չափանիշներով են անվանակոչվել, և այսօր դուք հիմա կարգ եք սահմանում և վերապահում եք լիազորություն լիազոր մարմնին, իսկ այդ չափորոշիչները մշակվա՞ծ են, թե՞ ոչ:

 Հ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Գալստյան, հարցադրման համար: Սույն կարգի մասով չափորոշիչների վերջնական տեսքը քննարկման փուլում է, բայց մենք ունենք հստակ սահմանված կետեր, մասնավորապես, օլիմպիական չեմպիոնների մասով հստակ է միջազգային սպորտային հարթակում, որ նրանք չափանիշ են արդեն իրենց անվամբ կոչելու մանկապատանեկան մարզադպրոցները, զուգահեռաբար քննարկման փուլում է, վերջնական տեսքի են բերվում չափորոշիչները: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

   Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Տիկին փոխնախարար և նաև գործընկերներ, ձեզ եմ դիմում, արդյո՞ք նպատակահարմար կամ ավելի գործնական չէր լինի այդ չափորոշիչները վերջնական տեսքի բերել, հետո գալ այստեղ և Ազգային ժողովից ակնկալել դրական քվեարկություն այդ լիազորությանը: Ճիշտն ասած, ես էդպես չէի առարկի կամ նույնիսկ հարցը չէի բարձրացնի, եթե սա ավանդույթ չլիներ կոնկրետ ԿԳՄՍ նախարարության համար, գոնե այդ ոլորտը, որ հետևում եմ, որովհետև սա առաջին դեպքը չէ, որ օրենքի մակարդակով, ասենք թե, հաստատումներ ենք անում, երբ մշակված նախագծեր, ռազմավարություններ կամ չափորոշիչներ չկան: Ես կոնկրետ երկու կարևոր ոլորտների մասին խոսեմ, մեկը՝ «Երիտասարդական քաղաքականության մասին» օրենքն է, երբ այդ քաղաքականությունը առհասարակ մշակված չկա, և չկա ռազմավարություն, և մյուսը՝ ակադեմիական քաղաքը, որի ընդհանրապես ռազմավարությունը գոյություն չունի: Ես կարծում եմ՝ տրամաբանական պիտի լիներ, և էդ շղթան ունի տրամաբանություն՝ սահմանել չափորոշիչները, հետո գալ և մեզանից՝ Ազգային ժողովից, պահանջել՝ հաստատել ձեր այդ լիազորությունը:

 Հ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տիկին Գալստյան, գլխադասային հանձնաժողովում քննարկվել է հարցը: Մենք դրական պատասխան ենք ստացել, կամքը ձերն է, որոշումը՝ ձերը: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը:

 Հ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ:

  Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում գիտության, կրթության, մշակույթի, սփյուռքի, երիտասարդության և սպորտի հարցերի մռտական հանձնաժողովի անդամ Նարեկ Բաբայանին: Համեցեք:

 Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան պարոն փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, ինչպես նշվեց արդեն, հարցը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, ստացել դրական եզրակացություն: Տիկին Գալստյան, ճիշտն ասած, մի քիչ նորամուծություն էր ձեր ասածը, այսինքն՝ Կառավարությունը մշակի լիազորող նորմեր և գա, ստանա կամ չստանա դրա իրավունքը՝ մշակելու իրավունքը, լիազորությունը: Բազմաթիվ այլ օրենքներում, բոլոր օրենքներում լինում են լիազորող նորմեր, որ Կառավարությունը մշակի համապատասխան կարգերը, որից հետո նոր, ասենք՝ 6-ամսյա ժամկետում կամ ավելի մեծ ժամկետում մշակում են: Չգիտեմ, տարօրինակ էր: Շնորհակալություն: Այսքանը:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցեր, հերթագրում: Հարցեր չկան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Լիլիթ Գալստյան:

 Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Տիկին փոխնախարար և նաև հանձնաժողովի ներկայացուցիչ պարոն Բաբայան, առանձնապես խոսելու անհրաժեշտություն, ցանկություն չունեի, բայց դուք դրդեցիք, որովհետև նախ՝ փոխնախարարը, ես կարծում եմ, որ ոչ պատշաճ և ոչ կոռեկտ հայտարարություն արեց, մոտավորապես, որը կարող եմ այսպես մեկնել կամ մեկնաբանել. ուզում եք քվեարկեք, ուզում եք՝ ոչ, մեկ է՝ մենք որոշել ենք: Եվ խնդիրը չի վերաբերում, իսկապես խնդիրը չի վերաբերում նրան, որ ես կամ մեր խմբակցությունից որևէ մեկը պիտի առարկի, որ որևէ մարզադպրոց սպորտի բնագավառի որևէ երախտավորի անունով անվանակոչվի, մանավանդ, որ մենք այդ բնագավառում հրաշալի երախտավորներ ունենք և նրանց գնահատելը, արժևորելը շատ կարևոր է, և նաև ցուցիչ ուրիշների համար, որ գնահատվելու է քո ներդրումը և այլն, և այլն, բայց խնդիրն այն մասին չէ, ոչ էլ էդքան պարզունակ էր մոտեցումս, որ լիազորությունները տալիս ենք, իսկ հետո հակադարձ պահանջում՝ ունենալ մինչ այդ արդեն կանխորոշված: Խոսքն այն մասին է, որ նվազագույնը պիտի ունենալ այն հայեցակարգը և չափորոշիչների նվազագույն սահմանը, որի շրջանակում պիտի որոշում կայացվի՝ ինչո՞ւ պիտի այս կամ այն մարզադպրոցը տվյալ անձի անունով անվանակոչվի և ոչ: Տիկին փոխնախարարից ես չլսեցի ընդհանրապես էդ մասին որևէ խոսք, և շատ ճիշտ պիտի լիներ, այո, գոնե նախագիծ ունենալ պատկերացումների, թե ինչ չափանիշներով է տվյալ դպրոցի անունը կրելու այս կամ այն երախտավորի անունով, և ինչ-որ մենք փորձառություն ունենք, ի վերջո շատ վերջերս ինչ-որ մի մրցաշար կազմակերպվեց, այդ ոլորտում անհայտ, այդ ոլորտում որևէ ներդրում չունեցող անձի անունով: Իմ ասածը, իմ մոտեցումը վերաբերում է նրան, սահմանել չափանիշներ, հետո տալ գործիքակազմը:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Զարուհի Բաթոյան: Միացրեք Զարուհի Բաթոյանի…

 Զ.ԲԱԹՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ: Տիկին Գալստյան, ճիշտն ասած, իմ տպավորությամբ տիկին փոխնախարարը, հակառակը՝ շեշտեց նախ հանձնաժողովի լիազորությունները՝ այն, որ դրական եզրակացություն է ստացել և մեր լիազորությունները, մեր ազատ կամքը քվեարկությամբ արտահայտելու, և էստեղ էն մասին չէ, թե կուզեք կողմ կքվեարկեք, կուզեք դեմ. բնականաբար, դա մեր կամքով է, բայց ես ուզում եմ ընդամենը հիշատակել, որ առանց լիազորող նորմի՝ չափորոշիչների մշակումը տեխնիկապես նաև, կարծում եմ, որ գրեթե անհնար է: Ինչո՞ւ, որովհետև չափորոշիչների մշակման գործընթացը ենթադրում է ռեսուրսների ներդրում: Ռեսուրսների ներդրման համար անհրաժեշտ են նաև իրավական հիմքեր, և ես վստահ եմ, որ դուք դա շատ լավ ձեր փորձառությամբ գիտեք, բայց չնայած դրան՝ տիկին փոխնախարարը նշեց, որ նվազագույն չափորոշիչներն արդեն կան, որոշակի քննարկված են, այդ թվում՝ օլիմպիական չեմպիոնների մասով և միջազգային փորձի, ուստի, էստեղ ես կարծում եմ, որ շատ կարևոր է, այո, նախ՝ ունենալ լիազորող նորմ, որի միջոցով և որի հիման վրա մենք կուղղենք ռեսուրսներ: Դրանք կլինեն մարդկային ռեսուրսներ, դրանք կլինեն ֆինանսական ռեսուրսներ, որովհետև մյուս կողմից, եթե մենք խոսում ենք էս ռեսուրսների ուղղորդման մասին, դրանք չեն կարող ուղղորդվել առանց իրավական հիմքերի: Էդ իմաստով ես կարծում եմ, որ կարևոր է էս նախագծի ընդունումը, և, իհարկե, իմ գործընկերներին կոչ եմ անում, այդ թվում՝ նաև ձեզ, կողմ քվեարկել նախագծին: Շնորհակալ եմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Բաբայան, եզրափակիչ ելույթի համար համեցեք:

 Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Շնորհակալություն, տիկին Բաթոյան, դուք 90 տոկոսով արդեն ասացիք: Տիկին Գալստյան, փոխնախարարը նշեց, որ օլիմպիական չեմպիոնների դեպքում գրեթե, այսինքն՝ գրեթե չէ, 100 տոկոսով էդ հարցը դրված է, այսինքն՝ օլիմպիական չեմպիոնների անունով անվանակոչվելու է: Նշեց, որ աշխարհի չեմպիոնների և Եվրոպայի չեմպիոնների մասով նույնպես կլինի էդ հնարավորությունը, մնացած ավելի լայն ֆիլտրները, էդ ամեն ինչը պետք է դեռևս քննարկվի: Կլինի դա նախագիծ, կլինի դա e-draft.am-ում դրված, կարող եք ձեր կարծիքը հայտնել, կարող եք քննարկել, կարող ենք նախարարության մեր գործընկերների հետ քննարկել էդ փուլում նույնիսկ, բայց ասել, որ ոչինչ չասաց, էն դեպքում, երբ ասաց՝ օլիմպիական չեմպիոններինը՝ հաստատ, աշխարհի չեմպիոններինը, Եվրոպայի չեմպիոններինը՝ 90 տոկոսով, և մնացածը՝ նույնպես: Ասում եք՝ ոչ մի բան չասաց: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Տիկին Ավագյան, եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք. ոչ: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված ««Կենսաբանության և բժշկության նվաճումների կիրառման առնչությամբ մարդու իրավունքների և արժանապատվության պաշտպանության մասին» կոնվենցիան վավերացնելու մասին» օրենքի նախագիծը:

Հիմնական զեկուցող՝ առողջապահության նախարարի առաջին տեղակալ Լենա Նանուշյան: Համեցեք:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, «Կենսաբանության և բժշկության նվաճումների կիրառման առնչությամբ մարդու իրավունքների և արժանապատվության պաշտպանության մասին» կոնվենցիան, որը նաև անվանում են Օվիեդոյի կոնվենցիա, ստորագրման համար բացվել է 1997 թվականի ապրիլի 4-ին և ուժի մեջ է մտել 1999 թվականի դեկտեմբերի 1-ին: Հայաստանի Հանրապետության կողմից այն ստորագրվել է 2024 թվականի մայիսի 16-ին: Օվիեդոյի կոնվենցիայի նպատակը և կարգավորման առարկան կենսաբանության և բժշկության նվաճումների կիրառման ոլորտում մարդու արժանապատվության և ինքնության պաշտպանությունն է, առանց խտրականության, յուրաքանչյուրի անձնական անձեռնմխելիության և այլ իրավունքների ու հիմնարար ազատությունների երաշխավորումը:

Օվիեդոյի կոնվենցիան բազմակողմ միջազգային պայմանագիր է՝ ուղղված կենսաբանության և բժշկության ոլորտում մարդու արժանապատվության և իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանության երաշխավորման կառուցակարգերի ապահովմանը: Դրա պայմանագրային բնույթը պարտավորեցնում է այն վավերացրած պետություններին՝ ընդունել օրենսդրություն կամ համապատասխանեցնել գործող ներպետական օրենսդրությունը կոնվենցիայի հիմնարար սկզբունքներին: Օվիեդոյի կոնվենցիան միակ միջազգային պայմանագիրն է, որը չի անդրադառնում կենսաբանության և բժշկության ոլորտում մարդու իրավունքների՝ պարզապես առանձին հարցերի շրջանակին: Այն կենսաբանության և բժշկության ոլորտում ունի իրավունքների և ազատությունների պաշտպանությանն ուղղված համապարփակ կարգավորումների տիրույթ: Ինչպես արդեն նշեցի, կոնվենցիայի կարգավորումներն ունեն շրջանակային բնույթ և սահմանում են այդ ոլորտում հիմնարար ուղենիշային սկզբունքները, որոնց վրա հիմնվելով՝ շարունակաբար միջազգային իրավակարգավորման են ենթարկվում կոնվենցիայի կենսաբանության և բժշկության ոլորտում մարդու արժանապատվության և իրավունքների ազատություններին առնչվող առավել զգայուն և խոցելիություն ունեցող հարաբերությունները: Ինչպես նշեցի, կոնվենցիան մարդու իրավունքների պաշտպանության ոլորտում Եվրոպայի խորհրդի կողմից մշակված օրենսդրական փաթեթի բաղկացուցիչ մասն է և սահմանում է, մի քանի կոնկրետ հարցեր եմ ուզում ձեզ ներկայացնել, պացիենտի իրազեկված համաձայնությունը ցանկացած բժշկական միջամտության համար, բժշկական գաղտնիքի պահպանման անհրաժեշտությունը, ֆինանսական շահի արգելքն օրգանների և/կամ հյուսվածների փոխպատվաստման ընթացքում և մի շարք այլ նմանատիպ հարցեր: Կարևոր է արձանագրել, որ Օվիեդոյի կոնվենցիան սահմանում է կենսաբանության և բժշկության նվաճումների կիրառման ոլորտում իրավունքների պաշտպանության երաշխավորող նվազագույն պահանջները, որոնք պետք է ապահովվեն կոնվենցիայի անդամ պետությունների կողմից: Իհարկե, անդամ պետությունները կարող են սահմանել պաշտպանության առավել խիստ կարգավորումների շրջանակ, ինչը կոնվենցիայով արգելված չէ: Առավել մանրամասն, եթե հարցեր կլինեն, կպատասխանեմ: Շնորհակալություն: Խնդրում եմ հաստատել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Արմենուհի Կյուրեղյան:

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Տիկին Նանուշյան, խնդրում եմ նշեք՝ ասենք, ԵՄ երկրներից և ընդհանրապես, քանի՞ երկիր է վավերացրել արդեն այս կոնվենցիան, ու ճշտե՞լ եք արդյոք, թե, եթե չեն վավերացրել, ինչ պատճառ կա, և արդյո՞ք որևէ վերապահում մեր Կառավարությունը չի առաջարկում կամ չի տեսել որևէ վերապահում առաջարկելու անհրաժեշտություն: Եթե տեսել է, ո՞ր հարցում:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, տիկին Կյուրեղյան: Երեսունհինգից ավելի երկրներ արդեն իսկ ստորագրել և վավերացրել են այս կոնվենցիան: Իհարկե, եղել են մի քանի երկրներ, որոնք վերապահում են ունեցել, բայց Հայաստանի Հանրապետությունը, ճիշտ եք, մեկ հոդվածի հետ կապված վերապահումով է ստորագրել: Հարցը վերաբերում է կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածին, որը վերաբերում է սեռի հատկանիշով երեխայի խտրական ընտրության բացառմանը: Եթե ժամանակս ների, ուղղակի ավելացնեմ, որ այն որոշակի հակասություն ունի մեր ազգային «Մարդու վերարտադրողական առողջության և վերարտադրողական իրավունքների մասին» օրենքի 11-րդ հոդվածի 3-րդ մասին, որի համաձայն՝ մենք թույլ ենք տալիս, որ 3 միևնույն սեռ ունեցող երեխաների դեպքում 4-րդ երեխայի սեռն արդեն կարելի է որոշել, ինչը մեր կարծիքով ներկա պահին ժողովրդագրական կարևոր նշանակություն ունի մեր երկրի համար: Արձագանքեք, հետո…

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Ես խիստ կարևորում էի, որ դուք անպայման էդ վերապահումն արձանագրեք, որովհետև, եթե չէր ներկայացվում, էստեղ հանկարծ հակառակը չարվեր, և եթե ինչ-որ բան ունեք ավելացնելու, ավելացրեք:

Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տիկին Կյուրեղյան, այո, ճիշտ է՝ կարևոր է, որ այստեղ նույնպես հիշեցնենք, որ նման վերապահումով է երկիրը միացել, և դրա մասին փաթեթում ներառված է բացատրությունը և տեղեկանքը, թե ինչու է երկիրը կարևոր համարում դեռևս այս կետի վերապահմամբ միացումը: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Զարուհի Բաթոյան:

 Զ.ԲԱԹՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ: Նախ՝ ես ուզում եմ կարևորել Օվիեդոյի կոնվենցիայի ընդունման և վավերացման միջև այս կարճ ժամանակահատվածը, որովհետև մենք ունենք նախադեպեր բազմաթիվ, երբ միանում ենք կոնվենցիաներին, բայց տասնյակ տարիներով դրանք չենք վավերացնում: Եվ մի դիտարկում ունեմ, գուցե դա հետագայում քննարկելի հարց է: Ճիշտն ասած, ինձ համար մի փոքր տարօրինակ է վերապահման մասով, էն իմաստով, որ կոնվենցիան ավելի բարձր իրավական ակտ է, քան օրենքը, և եթե մենք օրենսդրական խնդիր ունենք, ապա այդ մասով պիտի վերանայենք, այսինքն՝ էս, թե ինչու է դա հանդիսացել վերապահման պատճառ, այլ հարց է, բայց հարցս վերաբերում է էլի օրենսդրությանը: Տիկին Նանուշյան, ունե՞նք արդեն կոնկրետ օրենսդրական փոփոխությունների կա՛մ փաթեթ, կա՛մ ծրագիր, և ո՞ր օրենքին է դա վերաբերում, որը պետք է մենք նախաձեռնենք՝ պայմանավորված այս կոնվենցիայի վավերացմամբ: Շնորհակալ եմ:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, տիկին Բաթոյան: Անդրադառնամ վերապահմանը, որ այն դեպքերում, երբ երկիրը վերապահումով է միանում կոնվենցիային, դա նշանակում է, որ որևէ անհրաժեշտություն այլևս չկա ներսում օրենքների ազգային օրենսդրության փոփոխման համար: Իհարկե, միշտ էլ հնարավորությունը կա վերապահումը վերանայելու, բայց էս պահին նպատակահարմար ենք գտել վերապահումով միանալ: Ինչ վերաբերում է օրենքների փոփոխություններին, մենք որոշակի աշխատանք արդեն իսկ կատարել ենք: Հիմնական մասերով կոնվենցիայի հակասության սկզբունքային կետեր չունենք, բայց լրացուցիչ լրամշակումների, փոփոխությունների անհրաժեշտություն կլինի, որովհետև մի շարք կետեր ուղղակի մեր օրենսդրությամբ չեն սահմանված կամ այլ կերպ են սահմանված, բայց դրանք սկզբունքային չեն, և կոնվենցիան վավերացնելուց հետո համատեղ, իհարկե, մեր Կառավարության մյուս գործընկերների հետ փաթեթը կմշակենք: Իհարկե, ձեզ հետ քննարկելով՝ ընթացք կտանք:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Զ.ԲԱԹՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ: Իսկապես, տիկին Նանուշյան, կարևոր է ոչ միայն չեզոք, այսինքն՝ չեզոք օրենսդրության պարագայում մենք անհրաժեշտություն ունենք խրախուսման նորմերի: Ինչպես հասկացա, հենց էդպիսի փոփոխության պիտի դիմենք, հետևաբար, կարևորում ենք էդ աշխատանքը, և, բնականաբար, Ազգային ժողովը նաև շահագրգռված է այս կոնվենցիային համապատասխան վերանայելու թե՛ առողջապահական ոլորտի, թե՛ հարակից օրենսդրությունը, որը կնպաստի մեր օրենսդրությունն էս կոնվենցիայի միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան իրավական կարգեր ունենալուն: Շնորհակալ եմ:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Բաթոյան: Ուղղակի արձագանքեմ, քանի որ ժամանակս չհերիքեց մի երկու օրինակ նշելու, օրինակ՝ կոնվենցիայով մենք ունենք առանձին հոդված՝ 18-րդ հոդվածը, որը վերաբերում է էմբրիոնների լաբորատոր հետազոտությանը, և այս հոդվածով սահմանվում է, որ լաբորատոր հետազոտություն իրականացնելուց էմբրիոնների վրա պետք է պահպանվի, ապահովի էմբրիոնի համարժեք պաշտպանությունը, կամ հաջորդ կետը, որով արգելվում է հետազոտական նպատակներով մարդու էմբրիոն ստեղծելը: Նման կետերն ուղղակի բացակայում են մեր օրենսդրության մեջ, և նմանատիպ այլ կետեր կան, որոնք իրականում սկզբունքային չեն, և մենք համաձայն ենք դրանք կիրառելու մեր օրենսդրությամբ: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Պարոն Սարգսյան, դուք էլ զբաղեցրեք ձեր տեղը:

Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում մարդու իրավունքների պաշտպանության և հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Տիգրան Պարսիլյանին:

 Տ.ՊԱՐՍԻԼՅԱՆ

-Բարև ձեզ, Ազգային ժողովի հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկեր, իրականում շատ կարևոր նախագիծ ենք քննարկում, որովհետև Օվիեդոյի կոնվենցիան միջազգային եզակի փաստաթուղթ է էս ոլորտում՝ մարդու իրավունքները և արժանապատվությունը կարգավորելու նպատակով, և սա ևս մեկ քայլ է մեր ժողովրդավարական ուղուն: Իհարկե, տիկին Նանուշյանը շատ մանրամասն ներկայացրեց: Ես պարզապես կուզեի ավելացնել, որ իրականում, տիկին Բաթոյան, ձեր նշած էս կարճ ժամանակահատվածում մեր հանձնաժողովը և առողջապահության հանձնաժողովը, ինչպես նաև առողջապահության նախարարությունը ունեցել են բազմաթիվ աշխատանքային քննարկումներ, այդ թվում՝ Եվրոխորհրդարանի մեր գործընկերների հետ, այդ թվում՝ ներառելով ոլորտային մասնագետների: Եվ ինչպես նշեց տիկին Նանուշյանը, էս կոնվենցիան իրականում լուրջ հակասություններ, սկզբունքային հակասություններ որևիցե չունի, այլ ավելի շատ լրացնում է մեր էս ոլորտի օրենսդրությանը: Կուզենայի շեշտել նաև, որ ընդդիմության ներկայացուցիչներն էլ շատ ակտիվ մասնակցություն են ունեցել այս փուլում և շատ լավ տեղեկացված են էս ամեն ինչից, այդ պատճառով առաջարկում եմ պատեհ պահի կողմ քվեարկել նախագծին: Շնորհակալ եմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Արսեն Թորոսյան:

 Ա.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, սա կարևոր կոնվենցիա է, որ մենք պետք է վավերացնենք՝ միանալով արդեն վավերացված երկրների ընտանիքին, և, այո, մեր օրենսդրությունը, որտեղ կլինեն բացեր, համապատասխանեցնենք դրան: Ես ուզում եմ խոսել վավերացման ժամանակ, ստորագրման ժամանակ մեր կողմից վերապահմանը: Տիկին Նանուշյանը նշեց, որ էդ վերապահումը ժողովրդագրական խնդիր է լուծում: Ես ուզում եմ կտրուկ չհամաձայնել դրա հետ. որևէ ժողովրդագրական խնդիր էդ օրենսդրական կարգավորումով մեր երկրում չի լուծվում, որովհետև ընդունման պահից, որը եղել է 2021 թվականի հունիսը, մինչև 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ն այդ կարգավորման շնորհիվ Հայաստանի Հանրապետությունում որպես 4-րդ երեխա ծնվել է 16 տղա ընդամենը և 3 աղջիկ: Սրանով նորից, ևս մեկ անգամ ցույց է տրվում, որ, այնուամենայնիվ, էդ խտրականությունը առկա է, այսինքն՝ մենք ունենալով արդեն իսկ ծնունդների՝ բնական ծնունդների դեպքում կտրուկ շեղում բնական թվերից, երբ, օրինակ՝ 105 տղային մոտավորապես հասնում է 100 աղջիկ, ու մենք ունենք էս պահի դրությամբ 109-ին 100, այսինքն՝ սեռով պայմանավորված հղիության ընդհատումների մասով ունենք խնդիր: Ես կարծում եմ, որ մենք պետք է վերադառնանք մեր նախկին կարգավորմանը, երբ սեռով պայմանավորված հնարավոր չէր որոշել արհեստական վերարտադրողական օժանդակ տեխնոլոգիաներով, թե ինչ երեխա է ծնվելու, և մենք արդեն մեր գործընկերների հետ, ուզում եմ տեղեկացնել, որ ունենք նախաձեռնություն, որը կդնենք շուտով շրջանառության մեջ էս կարգավորումը փոխելու համար: Պատեհ պահին, իհարկե, կոչ եմ անում կողմ քվեարկել կոնվենցիային: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Եզրափակիչ ելույթ, պարոն Պարսիլյան, ուզո՞ւմ եք ունենալ: Պարոն Պարսիլյան, չեք ուզում ունենալ: Տիկին Նանուշյան, եզրափակիչ ելույթ չեք ունենա: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետության ու Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկի միջև ««Համընդհանուր առողջապահական ծածկույթի ծրագրի իրականացում» վարկային համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» օրենքի նախագիծը:

Հիմնական զեկուցող՝ առողջապահության նախարարի առաջին տեղակալ Լենա Նանուշյան: Համեցեք:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, Հայաստանի Հանրապետության ու Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկի միջև 2024 թվականի հուլիսի 25-ին ստորագրվել է «Համընդհանուր առողջապահական ծածկույթի ծրագրի իրականացում» վարկային համաձայնագիրը, որով նախատեսվում է Հայաստանի Հանրապետությանը տրամադրել 102 մլն եվրո արժողությամբ վարկ: Ծրագրի նպատակն է բարելավել առաջնային բժշկական օգնության որակը և իրագործումը և բարձրացնել առողջապահական ծախսերի արդյունավետությունը և նվազեցնել առողջապահական ծառայություններից օգտվելու ֆինանսական խոչընդոտները: Պետք է նշեմ, որ սա առաջին վարկային ծրագիրն է Համաշխարհային բանկի հետ, որտեղ մենք արդյունքների վրա հիմնված համաձայնագիր ունենք, այսինքն՝ մի քանի տարիների համար գծագրվել են, նախանշվել են այն արդյունքները, որոնց Կառավարությունը՝ ի դեմս առողջապահության նախարարության, պետք է հասնի ռեֆորմների միջոցով, և միայն այդ դեպքում վարկային միջոցներից առհանումներ կարվեն պետական բյուջե, որը կհամալրի առողջապահության բյուջեն: Նշեմ այն բոլոր ոլորտները արդյունքների, որոնց շուրջ կառուցված է համաձայնագիրը. արդյունքների ոլորտ 1. դա բժշկական օգնության որակի բարելավումն է: Առաջնային բժշկական օգնության ծառայությունների որակի բարելավումը Հայաստանում հիվանդությունների տարածվածության ամենաբարձր մակարդակն ունեցող հիմնական ոչ վարակիչ հիվանդությունները կանխարգելելու, հայտնաբերելու և վերահսկելու համար ծառայությունների մատուցման բարեփոխումների միջոցով, այդ թվում՝ առաջնային բժշկական օգնություն տրամադրող հաստատություններում բժշկական օգնության, սպասարկման ընթացիկ մոդելի վերանայման, առաջնային և երկրորդական բժշկական օգնության մակարդակներում ընտրված որոշակի, որոնք հիմնական բեռ են հանդիսանում ոչ վարակիչ հիվանդությունների համար, բժշկական օգնության արձանագրությունների կամ պրոտոկոլների մշակում և իրականացում՝ հեշտացնելու համակարգված և բարձր որակի բժշկական օգնության և ուղղորդման գործուն համակարգը, կատարողականի վրա հիմնված պայմանագրերի իրականացում, որոնք ներառում են որակի ցուցանիշներ՝ ի լրումն քանակի, ծածկույթի ցուցանիշների և ճշգրտված ֆինանսական խրախուսական գումարների, և բուժաշխատողների շարունակական մասնագիտական զարգացման և լիցենզավորման համակարգի մշակում և ներդնում:

Արդյունքային երկրորդ ոլորտը վերաբերում է առողջապահական ծախսերի արդյունավետության բարձրացմանը, ներառում է առողջապահական ծախսերի արդյունավետության բարձրացումը՝ անդրադառնալով կրիտիկական ծախսերի դրդապատճառներին, մասնավորապես՝ դեղագործական արտադրանքի համար կատարվող բարձր ծախսերին՝ նորից բարեփոխումների միջոցով, այդ թվում՝ մրցունակ գնագոյացման ընդունում և իրականացում էլեկտրոնային դեղատոմսերի միջոցով, ինստիտուցիոնալ կարողությունների ամրապնդում առողջապահական տեղեկատվական համակարգերի բարելավման հետ մեկտեղ՝ այս բարեփոխումներն իրականացնելու համար մշտադիտարկումն ու կատարումը ուժեղացնելու նպատակով: Եվ արդյունքային երրորդ ոլորտը վերաբերում է առողջապահական ծառայություններից օգտվելու ֆինանսական խոչընդոտների նվազեցմանը: Սրանք նույնպես ուղղված են բարեփոխումների իրականացմանը, մասնավորապես՝ առողջության ապահովագրության ծրագրի բյուջետային տողի համար պետական ֆինանսավորման ավելացում և այս ծրագրի իրականացում, գործառնական ծրագրի իրականացման համար գործառնական և կառավարման հիմքերի ստեղծում և առողջապահական հիմնական փաթեթի արժեքի սահմանում և դրա վերանայման, անընդհատ ճկուն վերանայման գործիքների մշակում:

Պետք է նշեմ, որ վարկային ծրագիրը համահունչ է Կառավարության 2021-2026 թվականների ծրագրին և Կառավարության կողմից սահմանված Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության համակարգի 2023-2026 թվականների զարգացման ռազմավարությանը, ինչպես նաև բոլոր այն միջազգային պարտավորություններին, որոնց շրջանակներում Հայաստանի Հանրապետությունը հանձնառություններ է վերցրել՝ իրականացնել բարեփոխումներ, որոնք միտված են առողջության համապարփակ ծածկույթի ապահովմանը մեր երկրում: Խնդրում եմ հաստատել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Թադևոս Ավետիսյան:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Տիկին Նանուշյան, իհարկե, համաձայն եմ, որ պարտք վերցնելը, ասենք՝ 100 միլիոնով, 200 միլիոն դոլարով, եվրոյով, SDR-ով համապատասխանում է Կառավարության 2021-2026 թվականների ծրագրին: Էդտեղ չեմ էլ վիճում. տեսնում ենք էդ միանշանակ, բայց մի քանի կարևոր էստեղ խնդիրներ են առաջանում: Իհարկե, դուք եք զեկուցում, սա մի քիչ ավելի նաև ձեր ոլորտից դուրս, ֆինանսների ոլորտին է վերաբերում, ֆինանսական կայունության, նաև որոշակի կառավարման սկզբունքներին, բայց վստահ եմ՝ Կառավարությունում քննարկած կլինեք: Հիմա փող եք վերցնում պարտքով՝ միջնաժամկետ թե երկարաժամկետ, որ ընթացիկ ծախսեր հոգաք: Սա լավ սկզբունք չէ: Երկրորդը. էն, ինչ նշեցիք, դրա մի մասը՝ առյուծի բաժինը, ձեր նախարարության գործառույթն է, որ պիտի անեք, այսինքն՝ հիմա էդ պարտքով փողը վերցնում եք՝ ի՞նչ անեք: Աշխատավարձ ստանում եք, էդ գործը պիտի անեք հիմա: Լրացուցիչ պարտք ինչո՞ւ եք վերցնում: Եվ, վերջապես, երրորդ հարցը տոկոսին է վերաբերում: Ի՞նչ տոկոսով եք էդ փողը վերցնում, որովհետև քիչ փող չէ, էլի, 102 միլիոնն էն 13 ու քանի միլիարդին է ավելանում, և, բնականաբար, շատ կարևոր է հասկանալ, թե ընթացիկ սպասարկման ինչ բեռ է բերում:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, պարոն Ավետիսյան: Նախ՝ ես չասացի, որ պարտք վերցնելը համապատասխանում է Կառավարության ծրագրին: Ես ասացի, որ բոլոր էն ռեֆորմները, որոնք պետք է իրականացվեն այս ծրագրի շրջանակներում, որոնց շուրջ կազմված են ցուցանիշներ՝ արդյունքահեն ցուցանիշներ, որոնք հիմք են հանդիսանալու վարկի առհանման կամ մասնահանման համար, դրանք համապատասխանում են Կառավարության ծրագրին և առողջապահության ռազմավարության բոլոր էն բարեփոխումներին, որոնք մենք իրականացնում ենք և իրականացրել ենք:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Տիկին Նանուշյան, ներողություն: Հարգելի գործընկերներ, բազում-բազում գործընկերներ, զբաղեցրեք ձեր տեղերը: Շարունակեք, տիկին Նանուշյան:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ինչո՞ւ պարտք, և ուզում եմ ասել, որ սա ոչ թե աշխատավարձերի վճարման է գնալու, պարոն Ավետիսյան, այլ ինչպես նշեցի, ցանկացած նախանշված ցուցանիշ, որին հասնելու ենք Կառավարության աշխատանքի միջոցով… Դուք արձագանքեք, ես շարունակեմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Ուրեմն, առանց էն էլ ժամանակը քիչ էր, ձեզ էլ խանգարեցին. համարյա բան չհասկացա: Տեսեք, նորից կրկնեմ, էդ տոկոսն ասեք, էդ կարճ է, էլի, էդ մի թիվ է, կասեք արագ, կարևոր է՝ ինչ տոկոսով եք վերցնում: Մեկ էլ էլի մի կարճ բան: Ընթացիկ ծախսերը, էն, ինչ որ ասում եք՝ մշակենք լիցենզավորման էսինչ, էնինչ, եթե նայեք, ձեր նախարարության գործառույթների մեջ է: Եթե էս պարտքը չվերցնենք էլ, դա դուք պիտի անեք, դրա համար աշխատավարձ եք ստանում, վստահ եմ՝ նաև պարգևատրումներ, ոչ միայն դուք, նաև բարձրաստիճան պաշտոնյաները, որ էդ գործն անեք, էլի: Հիմա ասում եմ՝ էդ պարտքը, որ վերցնում եք, ի՞նչ անեք, մանավանդ, որ էստեղ լսեցինք էս երեք օրը, որ լիքը փող է հավաքվում, ստվերը կրճատվել է, 4,2 միլիարդ դոլար, չգիտեմ ինչից ավելի փող եք հավաքել որպես Կառավարություն: Բա, էդքան լիքը փող կա, հիմա նորից պարտք եք վերցնում ընթացիկը սպասարկելու համար: Ասում եմ՝ էդ էլ լավ կանոն չէ ֆինանսական կայունության տեսանկյունից: Սենց լիքը խնդիրներ, էլի:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Պարոն Ավետիսյան, եթե կարելի է, շարունակեմ: Ուրեմն, այս պարտքը կամ վարկային ծրագիրը ոչ թե ուղղված է աշխատավարձերի վճարմանը, այլ հստակ վարկային համաձայնագրում նշված է, թե ինչին է ուղղված: Սա բյուջետային վարկ է, և բոլոր էն ցուցանիշները, որոնք մենք հանձն ենք առել, որ կհասնենք այս 3-4 տարիների ընթացքում, որի համար պետք է իրականացնենք մեծածավալ աշխատանքներ, միայն ամեն տարի, յուրաքանչյուր տարի յուրաքանչյուր ցուցանիշին հասնելու պարագայում այդ վարկը կմասնահանվի և կտրամադրվի պետական բյուջեին և պետական բյուջեից կհամալրվի առողջապահության բյուջեին, որպեսզի իրականացվի էն բոլոր ռեֆորմները մեծածավալ, մասնավորապես, մարդկանց բժշկական ծառայությունների հասանելիությանն ուղղված առողջության համապարփակ ապահովագրության ռեֆորմը, որը գիտեք, սահմանված է և՛ Կառավարության ծրագրով, և՛ առողջապահական ռազմավարական ծրագրով: Տոկոսադրույքի հետ կապված պետք է ասեմ, որ վարկը լողացող տարեկան տոկոսադրույք ունի 6-ամսյա EULIBOR-ով և լողացող սպրեդով, որն անցյալ տարվա օգոստոսի դրությամբ կազմում է 4,577 տոկոս: Մայր գումարի մարումը նշեմ, որ իրականացվելու է 2039 թվականի հուլիսի 15-ից մինչև 2049 թվականի հունվարի 15-ը՝ վարկի գումարի 5 տոկոս հավասարաչափ չափաբաժիններով:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հովիկ Աղազարյան, հանում եք: Արթուր Խաչատրյան: Պարոն Խաչատրյան, դուք ձեռք մի տվեք, հիմա կմիացնեն: Միացավ:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Տիկին Նանուշյան, վարկի ժամկետայնությունը, վարկի ծախսման ուղղությունները, և երրորդ հարցս. երրորդ հարցը, հետո մի հատ էլ կա:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Լավ, առաջինը ո՞րն էր:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Նորից կրկնենք: Առաջինը՝ վարկի ժամկետայնությունը, արտոնյալ ժամկետը, ե՞րբ եք ակնկալում վարկը ստանալ, ստանալու և վարկային համաձայնագիրը կնքելուց հետո էդ «commitment fee»-ն ինչքա՞ն է կազմելու, և ինչո՞ւ էս հարցը չի քննարկվել ֆինանսական հանձնաժողովում:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, պարոն Խաչատրյան: Վարկի մարման ժամկետը կազմում է 25 տարի, որից արտոնյալը կազմում է 15 տարի: Վարկի սպասարկման գծով վճարումները կատարվում են կիսամյակային կտրվածքով՝ յուրաքանչյուր տարվա հունվարի 15-ին և հուլիսի 15-ին, իսկ մայր գումարի վճարումը կատարվելու է, մարումը սկսվելու է 2039 թվականի հուլիսի 15-ից մինչև 2049 թվականի հունվարի 15-ը: Ծրագրի ավարտը, այն հանձնառությունները, այն ցուցանիշները, որոնք դրված են, նախատեսում են 2029 թվականի սեպտեմբերի 30-ը, և պետք է նշեմ, որ այս վարկային համաձայնագիրը քննարկվել է Ազգային ժողովի և՛ առողջապահության, և՛ ֆինանսական հանձնաժողովներում: Արձագանքեք` շարունակեմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ   

-Արձագանք:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Բա ես ո՞ւր էի. ես էդ հանձնաժողովի անդամ եմ: Ի՞նչ է նշանակում: Հա, ֆինանսական հանձնաժողովից… Պարոն Կարապետյան, դուք հիշո՞ւմ եք, որ էս հարցը մեր հանձնաժողովում քննարկված լինի:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Տնտեսական…

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Էս ի՞նչ էր:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Ես երևի սխալ…

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Դուք հաստատ սխալ եք ասել:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Ես ասեմ…

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Էս ինչ… (Խոսակցություն դահլիճում):

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Վերջ: Արձագանքն ավարտվեց:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Չէ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ոնց չէ, արդեն անջատվել է խոսափողը:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Թող չանջատեր: Մի րոպե, չեմ վերջացրել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Դե, ասեք:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Եվ մյուս հարցը, ես հարցրի: Տեսեք, վարկը ոնց է գործում: Էսօր, որ դուք վարկային համաձայնագիրը կնքեք, լավ, դոնորը փողը սառեցնում է, և էդ սառեցնելու համար ինքը ձեզանից փող է գանձում: Դուք ասում եք՝ 2029 թվին վերջանալու է: Էդ դեպքում ինչո՞ւ եք էսօր փող վերցնում, որի ստանալը կապված է իրականացնելու հետ: Ինչո՞ւ եք էդ վնասը տալիս էս պետությանը:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Ճիշտն ասած, ես լավ չհասկացա՝ վնասն ինչով ենք տալիս: Ընդհակառակը, ես կարծում եմ, որ հստակ սահմանված է այն բոլոր օգուտները, որոնք այս ծրագրի շրջանակներում մեր քաղաքացիները ստանալու են՝ կապված ֆինանսական մատչելիության և մնացած բժշկական ծառայությունների որակի բարձրացման և այլ մնացած հարցերի հետ կապված: Ինչ վերաբերում է հանձնաժողովներին, ես երևի հանձնաժողովի անունը սխալ ասացի, քննարկվել է տիկին Ծովինար Վարդանյանի հանձնաժողովում, իր հետ և առողջապահական հանձնաժողովում:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արմենուհի Կյուրեղյան:

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Տիկին Նանուշյան, ես փորձեմ հարց տալ էնպես, որ հասկանաք վնասն ինչում է: Նայեք, հիմա դուք էստեղ տեղեկանքում գրել եք, որ այս վարկի նպատակն առողջապահության համապարփակ ապահովագրության ներդրման ընթացքում բարելավելն է բժշկական օգնության որակը, և մյուս արդյունքայինը՝ առողջապահական ծախսերի արդյունավետության բարձրացումը, առողջապահական ծառայությունների հասանելիությունը և այլն, և հետո ավելացրել եք նաև, որ նախատեսվում է այս միջոցներն ուղղել համապարփակ ապահովագրական համակարգի կիրառման շրջանակում սուբսիդավորման նպատակով: Ասել է թե, էս գումարը դուք վերցնում եք, և պետք է ուղղվեն ապահովագրական համակարգը ներդնելու ընթացքում: Հիմա հարց. ե՞րբ եք ըստ ձեր հաշվարկների նախատեսում, այսինքն, ե՞րբ եք դուք պատկերացնում, որովհետև Ազգային ժողովը դեռ չի հաստատել, զեկույցի մեջ էլ գրված էր, որ դեռ գնում են ապահովագրական համակարգի անցման օրենքի քննարկումները: Ըստ ձեզ, ե՞րբ օրենքը կընդունվի, և ե՞րբ մենք, մեր երկիրը…

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Տիկին Կյուրեղյան, ավարտեք:

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-…Մենք էդ համակարգը կներդնենք և էս ծախսերը անենք: Ինչքա՞ն ժամանակից հետո կլինի ձեր հաշվարկով:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, տիկին Կյուրեղյան: Առողջության համապարփակ ապահովագրության հարցը ներառված է ինչպես Կառավարության 2021-2026 թվականների միջոցառումների ծրագրում, այնպես էլ Կառավարության կողմից հաստատված առողջապահության զարգացման ռազմավարության մեջ: Առողջապահության նախարարությունը Կառավարության մյուս գործընկերների հետ անցյալ տարվանից սկսած նախաձեռնել է օրենքի մշակման աշխատանքները, որը բազմաթիվ անգամ քննարկվել է տարբեր շահագրգիռ կողմերի հետ՝ և՛ ֆինանսների նախարարության, և՛ հասարակական կազմակերպության, և ներգրավված է եղել միջազգային կազմակերպություն, այդ թվում՝ նաև Ազգային ժողովի հանձնաժողովներում է քննարկումներն իրականացվել, և օրենքի նախագիծն արդեն իսկ ուղարկվել է Կառավարություն՝ Կառավարության արդեն հաստատմանը ներկայացնելու և հետագայում Ազգային ժողով ներկայացնելու պլաններով:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

  Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Տիկին Նանուշյան, 2023 թվականի փետրվարի 2-ից, երբ ապահովագրական էդ համակարգի հայեցակարգն արդեն ընդունվեց, արդեն պետք է ըստ էդ հայեցակարգի՝ 2024 թվականին և՛ ունենայինք օրենքը, և՛ ունենայինք արդեն կիրարկումը կոնկրետ խավերի նկատմամբ, 2025 թվականին արդեն բոլոր թոշակառուները, մեկ տարի հետո՝ բոլորը պարտադիր: Էսօր դուք զեկույցում գրել եք՝ քննարկումներ, մշակումներ են իրականացվում, այսինքն՝ մենք դեռ չգիտենք՝ վերջնական համաձայնեցված էդ նախագիծը երբ կունենանք, երբ կմտնի Ազգային ժողով, և երբ դա կընդունվի, բայց էս պայմանագրի… Գործընկերս՝ Խաչատրյանը, հարցրեց: Ասեմ ձեզ՝ ըստ պայմանագրի, ե՞րբ ենք վարկեր մուծելու: Մուծելու ենք նախ՝ միանվագ վճար 0,25 տոկոս, պարտավորության վճար 0,25 տոկոս՝ այդ չօգտագործված, սառեցված գումարի համար: Մենք քանի՞ տարի հետո ենք սկսելու օգտագործել, օգտագործածն էլ իր տոկոսն ունի: Եվ մենք… Փաստացիորեն 102 միլիոնը 42 միլիարդ դրամ է:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք:

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Հիշեցնեմ, որ դուք անցած տարվա բյուջեում 18 միլիարդ էիք նախատեսել ապահովագրական համակարգի ներդրման համար:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք:

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-42 միլիարդ վարկ ենք վերցնում, չգիտենք՝ երբ ենք օգտագործելու, բայց միանվագ և պարտավորության 0,25 տոկոս ենք վճարելու: Մի հատ հաշվեք՝ 42-ի 0,25-ն ինչքան է:

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Տիկին Կյուրեղյան, եթե կարելի է, շարունակեմ: 0,25 տոկոսը մուծվելու է միայն այն դեպքում, երբ ցուցանիշը սահմանված էր որոշակի ժամկետով հասնելու համար: Մենք այդ ցուցանիշին չենք հասել, ասենք՝ օրինակ կարող եմ բերել, որ որակին ուղղված ԱԱՊ-ի օղակի բժիշկների վերապատրաստումն էլ է նշված որպես ցուցանիշ, և այդ ցուցանիշին մենք պետք է հասնեինք տարվա ընթացքում, և դրա համար նախատեսված է, ենթադրենք՝ որոշակի 5 միլիոն մասնահանում վարկային ծրագրից: Եթե չենք հասնում այդ ցուցանիշին, դա նշանակում է՝ միայն այդ չմասնահանված գումարի նկատմամբ, որը նշանակում է, որ լրացուցիչ պետք է ամեն ձևով աշխատանքներն էնպես տանենք, և մենք այդպես էլ նախատեսում ենք, որ բոլոր ցուցանիշներին պետք է հասնենք և կատարենք մեր պարտականությունները: Ինչ վերաբերում է ապահովագրության հետ կապված, ապա պետք է, ինչպես արդեն ասացի, և՛ Կառավարության ծրագրով, և՛ ռազմավարությունով հաստատված է, և այդ հանձնառությունն ունենք, և այս վարկային համաձայնագիրն էլ ստորագրելով՝ ևս մեկ հանձնառություն է, որ համակարգում ներդրվելու է:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, հիմա կգնանք ընդմիջման, իսկ ընդմիջումից հետո քվեարկություններ ենք ունենալու. խնդրում եմ, ուշադիր լինել: Ընդմիջում: