ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ Է ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ՀՈՎԻԿ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ
 

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Բարեւ ձեզ, հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ  ստուգել համակարգի աշխատանքը եւ նախապատրաստվել գրանցման։ Գրանցում։

Գրանցվել է 100 պատգամավոր։

Քվորում ունենք, սկսում ենք մեր աշխատանքները։ Ես, ավանդույթի համաձայն, ցանկանում եմ մեր բոլորի անունից՝ իմ գործընկերների, շնորհավորել այսօրվա «բաց դաս» ծրագրի մասնակից բոլոր աշակերտներին եւ մանկավարժներին։

Ծ Ա Փ Ա Հ Ա Ր ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, առաջարկում եմ քննարկել երեկ ընդհատված «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը, հետո կկազմակերպենք քննարկված հարցերի քվեարկությունները։ Փաստորեն, հարցի քննարկումն ընդհատվեց պրն Դալլաքյանի ելույթի ընթացքում։

Խնդրեմ, պրն Դալլաքյան, դուք ունեք 5 րոպե, նախապատրաստվի Արծվիկ Մինասյանը։

Վ.ԴԱԼԼԱՔՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի պատգամավորներ, Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, երեկ ես հնարավորություն ունեցա իմ տեսակետը մասամբ արտահայտելու ներկայացված օրինագծի վերաբերյալ։ Եվ ես կարծում եմ, որ ընդհանուր առմամբ ընդունելի է այս նախաձեռնության գաղափարախոսությունը։

Եվ ես ուզում եմ ձեզ հիշեցնել, որ Ազգային ժողովի կանոնակարգի 93-րդ հոդվածը նախատեսում է միջազգային պայմանագրերի վավերացման, կասեցման եւ դադարեցման ընթացակարգը, եւ բովանդակության մեջ կան որոշակի շտկման առանձնահատկություններ եւ անհրաժեշտություն, ես համապատասխան օրենսդրական նախաձեռնություն ներկայացրել եմ։ Եվ, ըստ էության, այս օրենսդրական նախաձեռնությունը նույնպես միտված է այդ կարեւորագույն հիմնախնդիրների լուծմանը։

Եվ օգտվելով առիթից, որ որպես հիմնական զեկուցող հանդես է գալիս իմ կողմից հարգված արտաքին գործերի նախարարը, ես կխնդրեի, որպեսզի նախարարն իր եզրափակիչ ելույթում անդրադառնար խորհրդարանի քառօրյա նիստերի առաջին օրվա ընթացքում մի շարք պատգամավորների այն մտահոգություններին, որ մասնավորապես հայ-թուրքական արձանագրությունների նախաստորագրման եւ ստորագրման գործընթացի ընթացակարգի հետ կապված տեղի են ունեցել որոշակի խախտումներ, կան որոշակի պրոբլեմներ։

Ես, իհարկե, ունեմ իմ սեփական գնահատականն այս հարցի վերաբերյալ եւ ուզում եմ ձեզ ներկայացնել ՀՀ Սահմանադրական դատարանի հունվարի 12-ի որոշման հետեւյալ տողերը, մեջբերում եմ՝ «Գործի քննության առիթ է հանդիսացել Հանրապետության Նախագահի Սահմանադրական դատարանում մուտքագրված դիմումը։ Ուսումնասիրելով դիմումը, գործով զեկուցողի գրավոր հաղորդումը՝ Հանրապետության Նախագահի պաշտոնական ներկայացուցչի գրավոր բացատրությունը, հետազոտելով արձանագրությունները եւ գործում առկա մյուս փաստաթղթերը, Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրական դատարանը պարզեց...»՝ մեջբերման ավարտը։

Այսինքն, իմ տպավորությամբ, Սահմանադրական դատարանը գնահատական եւ եզրակացություն է տվել ինչպես նախաստորագրման, այնպես էլ ստորագրման ընթացակարգին, եւ ըստ էության, տվել է նաեւ բովանդակային գնահատական։ Այսինքն՝ Սահմանադրական դատարանի որոշման այն դրույթը, որ այս արձանագրությունները համապատասխանում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը, իմ գնահատականով, ներառում է եւ՛ ընթացակարգային հիմնախնդիրները, եւ՛ բովանդակային հիմնախնդիրները։ Հակառակ պարագայում Սահմանադրական դատարանը գործը չէր ընդունի, եթե նախաստորագրման եւ ստորագրման պարագայում տեղի ունենային խախտումներ։ Սա է պահանջում նաեւ Սահմանադրական դատարանի հայտնի որոշումը եւ «Սահմանադրական դատարանի մասին» օրենքը։

Եվ ավարտելով իմ ելույթը, ես կառաջարկեի, որպեսզի հիմնական զեկուցողն անդրադառնար նաեւ իմ առաջարկությանը, որպեսզի Ազգային ժողովի կանոնակարգի համապատասխան փոփոխություններն այս փաթեթի հետ միասին ներկայացվեն պառլամենտին։ Շնորհակալություն ուշադրության համար։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Հարգարժան նախագահող, հարգելի գործընկերներ, քննարկման ներկայացված «Միջազգային պայմանագրերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն եւ լրացում կատարելու հարցը, իսկապես, հրատապ է եւ իսկապես, կարեւոր է։

Եվ միանգամից նախորդ ելույթ ունեցողին անդրադառնալով, պնդմանն անդրադառնալով պետք է ասեմ, որ կարծեք թե, նորից սխալ է ներկայացվում Սահմանադրական դատարան գործի ներկայացման, գործի քննության ընթացակարգերին վերաբերող օրենսդրական պահանջները։

Եվ ուզում եմ հիշեցնել «Սահմանադրական դատարանի մասին» օրենքի այն հոդվածը, ըստ որի՝ Սահմանադրական դատարանն իր որոշման մեջ անդրադառնում է միայն այն հարցերին, որոնք իր գործի քննության ընթացքում ուսումնասիրության առարկա են եղել։ Եվ եթե Սահմանադրական դատարանը քննության չի ենթարկել օրենսդրության պահանջների համապատասխանության, պայմանագրերի կնքման հարցը, նշանակում է Սահմանադրական դատարանն այս հարցն իր գործում քննության առարկա եւ ուսումնասիրության առարկա չի դարձրել։ Եվ այն անպայմանորեն առնվազն պետք է գործի քննության առարկա դառնա Ազգային ժողովում՝ համապատասխան մասնագիտացված հանձնաժողովի կողմից։

Այժմ անդրադառնամ օրինագծի ներկայացմանը, մասնավորապես հիմնավորումով ներկայացված է, որ անհրաժեշտ ճկունություն է անհրաժեշտ հաղորդել ՀՀ դիվանագիտությանը։ Միաժամանակ ընդունելի է ճկունություն հաղորդելու մոտեցումը, ցանկությունը, ձգտումը։ Ուզում եմ նաեւ հիշեցնել Սահմանադրության հայտնի դրույթը, որ «Պետական մարմինները եւ պաշտոնատար անձինք չեն կարող իրականացնել այնպիսի գործողություններ, որոնց համար լիազորված չեն Սահմանադրությամբ կամ օրենքով»։ Եվ հետեւաբար, եթե խոսքը գնում է միջազգային պայմանագրերի կնքման ընթացակարգերը դադարեցնելու, կասեցնելու կամ որոշակի գործողություն ձեռնարկելու ուղղությամբ, անպայմանորեն այն պետք է նախատեսված լինի օրենքով։

Եվ թեեւ դե-ֆակտո՝ այսօր Հայաստանի օրենսդրությունը որեւէ ձեւով չի արգելում Նախագահին կասեցման փաստացի գործողություն իրականացնել կամ գործընթացից դուրս գալու հնարավորություն ունենալ, այնուամենայնիվ, այս դրույթները, իսկապես, անհրաժեշտ է, որպեսզի օրենքում լինեն, որպեսզի թե՛ Նախագահը եւ թե՛ նաեւ, հիմա կասեմ՝ ինչու՝ նաեւ Ազգային ժողովը, պետք է հնարավորություն ունենան շարժվելու օրենքի պահանջներով։

Առ այդ, կարծում եմ, որ շատ կարեւոր է քննարկման առարկա դարձնել օրենքով առաջարկված մոտեցումը։ Այն թեեւ անհրաժեշտ, սակայն բավարար ձեւակերպում չի պարունակում իր մեջ, որովհետեւ առաջին՝ վերապահելով միայն Հանրապետության Նախագահին այդպիսի իրավասություն, հետագայում զրկում է Ազգային ժողովին այդպիսի իրավասությամբ հանդես գալու հնարավորությունից։

Բերեմ մեկ կոնկրետ օրինակ՝ քանի որ օրենքի նախագիծը խոսում է պայմանագրերի կնքման բոլոր ընթացակարգերի մասին, պատկերացրեք մի իրավիճակ, երբ Ազգային ժողովը վավերացրել է պայմանագիրը, որը նույնպես ընթացակարգում նախատեսված է, սակայն մինչեւ վավերագրերի փոխանակման պահը Հանրապետության Նախագահը որոշում է կասեցնել պայմանագրի ընթացքը, այսինքն՝ գործողության մեջ դնելը։ Այդ դեպքում Նախագահը չի կարող անտեսել Ազգային ժողովին, եւ ըստ էության, պարտավոր է ներկայացնել Ազգային ժողովին համապատասխան որոշման նախագիծ կամ առաջարկ, որպեսզի Ազգային ժողովը վերացնի իր այն որոշումը, որով վավերացրել է արձանագրությունը։

Այսինքն, այդ տեսակետից, եթե մենք այստեղ Ազգային ժողովին անտեսում ենք, ստացվում է, որ փոփոխությունը ոչ միայն կիսատ է դառնում, այլ նպատակային չի լինում, եւ Ազգային ժողովը դուրս է մնում գործընթացից։ Մինչդեռ թե՛ միջազգային պայմանագրերին վերաբերող Վիեննայի 1969 թվականի կոնվենցիան եւ թե՛ նաեւ Հայաստանի Հանրապետության օրենքը չեն սահմանափակում այդպիսի հնարավորությունը, բայց պահանջում են, որ դա լինի ներպետական օրենսդրությամբ նախատեսված։

Ըստ այդմ՝ օրենքի նախագիծն այս առումով կարիք ունի վերանայման, վերաշարադրման եւ հնարավորության ընձեռման, որ Ազգային ժողովի կողմից վավերացված, սակայն ուժի մեջ չմտած պայմանագիրը նույնպես հնարավոր է, որ կասեցվի դրա ընթացքը գործողության մեջ դնելը կամ դադարեցվի այն։ Եվ հետեւաբար՝ Ազգային ժողովը պետք է ունենա այդ հնարավորությունը։ Ընդ որում՝ նախաձեռնություն դրսեւորելը ոչ միայն գործադիրի ֆունկցիա պետք է դառնա այս դեպքում, այլ նաեւ Ազգային ժողովի ֆունկցիա եւս։ Եվ դա  է նաեւ վկայում միջազգային փորձը նույնպես։

Երկրորդ կարեւոր խնդիրը այս ներկայացված նախագծի հետ, որն իր այս բովանդակությամբ թերի է եւ ամբողջությամբ չի ապահովում անհրաժեշտ ճկունությունը, վերաբերում է անհրաժեշտ հիմքերին։ Մասնավորապես խիստ հայեցողական լիազորություն է նախատեսված օրենքի նախագծում՝ Նախագահի կողմից այսպիսի վարքագիծ դրսեւորելու համար։ Սակայն, եթե մենք ուշադիր դիտարկում ենք նույն Վիեննայի կոնվենցիայի 18-րդ հոդվածը, այնտեղ շատ հստակ է ասում, որ՝ «Նախապես որեւէ կողմ, եթե ցանկանում է դուրս գալ գործողության մեջ չմտած պայմանագրից կամ կասեցնել կամ դադարեցնել այն, ապա նա նախապես պետք է հայտարարի դրա մասին»։ Սա նշանակում է, որ օրենքով պետք է լինեն այն հիմքերը, որը կանխատեսելիություն է ապահովում եւ նաեւ հնարավորություն է տալիս Հայաստանի Հանրապետության անունից հանդես գալացող անձանց ի սկզբանե իմանալու, թե ո՞ր հիմքերով են իրենք պարտավոր կամ առնվազն հնարավորություն ունեն դուրս գալու համար։

Հետեւաբար կարեւոր է, որպեսզի նախատեսվեն այդպիսի հիմքերը, եւ որպես առաջարկ կարող ենք  անել, որ այդպիսի հիմքեր կարող են նախատեսվել ինչպես այն դեպքում, երբ պայմանագրի մյուս կողմը հայտարարում է այնպիսի նախապայմանների մասին կամ ձեռնարկում է այնպիսի գործողություններ, որոնք անհամատեղելի են պայմանագրի առարկայի եւ նպատակների հետ կամ այդպիսիք կդառնան հետագայում, կամ կատարել է խարդախություն, կաշառել է Հայաստանի Հանրապետության ներկայացուցչին, ուժի կամ դրա կիրառման սպառնալիքի միջոցով գործադրել է հարկադրանք, կամ անհիմն խախտել է պայմանագրի կնքման ընթացակարգերին առնչվող ժամկետները։

Ինչու՞ ենք կարեւորում այս ձեւակերպումները, որովհետեւ սրանք՝ այս նշվածները, նույնիսկ հիմք են, ըստ կոնվենցիայի, գործողության մեջ մտած պայմանագրից դուրս գալու համար, էլ ուր մնաց նախագիծը կամ որ նույնն է՝ մինչեւ գործողության մեջ մտնելը պայմանագրերը, սրանք հիմք չդառնան։ Հետեւաբար, իրավական դիրքերն ամրացնելու տեսակետից Հայաստանի Հանրապետության, անհրաժեշտ է, որ այս հիմքերն ամրագրվեն։

Եվ առաջարկում ենք նաեւ հաջորդ հիմքը, հիմքը վերաբերում է այն դեպքին, երբ Հայաստանի Հանրապետության կողմից միակողմանիորեն չեղյալ հայտարարելու գործընթացի համար կարող է նաեւ հիմք հանդիսանալ նաեւ այն, որ պայմանագրերի կնքման ընթացքում չեն պահպանվել Հայաստանի Հանրապետության օրենքի պահանջները, այլ կերպ ասած՝ Սահմանադրությամբ եւ օրենքով նախատեսված ընթացակարգերը խախտվել են։ Եթե մենք չենք ամրագրում այս դրույթները, մենք խոցելի ենք դառնում միջազգային իրավունքի տեսակետից, որովհետեւ հակառակ կողմը կամ դիմացի կողմը կամ պայմանավորվող մյուս կողմը, կամ որեւէ երրորդ կողմ, որպեսզի տեսնի, հասկանա, ընկալելի դառնա Հայաստանի վարքագիծն իր համար, ինքը պետք է ի սկզբանե իմանա, թե Հայաստանն իր ներպետական օրենսդրությամբ ինչպիսի՞ լծակներ ունի այդ գործադրելու համար։

Հաջորդ առաջարկը վերաբերում է վերապահման ինստիտուտի ներառմանը։ Ցավոք, «Հայաստանի Հանրապետության օրենքը միջազգային պայմանագրերի մասին» խոսք անգամ չի ասում այն դեպքի մասին, երբ պայմանագիրը ներկայացնում են վավերացման եւ Ազգային ժողովն ունենա վերապահում անելու իրավասություն։ Եվ թեեւ որոշ սահմանադրագետներ փորձում են 89 հոդված, 55 հոդվածի համապատասխան, հոդվածին հղում կատարելով նշել, որ դա Նախագահի բացառիկ լիազորությունն է, բայց ուզում եմ հիշեցնել, որ Ազգային ժողովը մասնակցում է միջազգային պայմանագրերի վավերացման գործընթացին իր քվեարկությամբ։ Եվ հետեւաբար նա նույնպես պետք է հնարավորություն ունենա մասնակցել պայմանագրի այնպիսի դրույթներով վավերացմանը, որն անխոցելի կդարձնի թե՛ Հայաստանի դիրքերը միջազգային ասպարեզում եւ մյուս կողմից՝ կապահովի Սահմանադրական դատարանի իրավական դիրքորոշումների իրացումը։

Ընդ որում, եթե այդպիսի վարքագիծ չի դրսեւորել Հանրապետության Նախագահը, ապա այդպիսի հնարավորություն պետք է ունենա Ազգային ժողովը, որովհետեւ երրորդ երկրների առջեւ, միջազգային հանրությունում չեն քննարկելու, թե տվյալ երկրում Նախագա՞հն է հանդես գալիս, թե՞ Ազգային ժողովը, այլ հանդես է գալիս երկրի անունից մեկ միասնական փաստաթուղթ։ Այդ տեսանկյունից Ազգային ժողովի մասնակցությունը խիստ կարեւոր է։ Եվ վերապահում առաջարկելու եւ այն ձեւակերպում տալու հնարավորությունն ուժեղացնում է Հայաստանի դիրքերը։

Ի վերջո, մենք պետք է քաջ գիտակցենք, որ վերապահում չանելով կամ այդպիսի ինստիտուտ չնախատեսելով, մենք թուլացնում ենք Հայաստանի միջազգային իրավունքը նաեւ այն առումով, որ որեւէ մեկնաբանություն որեւէ միջազգային պայմանագրի, առավել եւս հայ-թուրքական հայտնի արձանագրությունների, չի կարող վկայակոչվել Սահմանադրական դատարանի որոշումը, եթե այն չի դարձել վերապահման համար հիմք։ Ընդ որում, այս դեպքում վերապահում ասելով պետք է հասկանալ բացառապես առանց նախապայմանների քաղաքական հայտարարության իրավական ձեւակերպումը, ինչն ընկալելի է թե՛ միջազգային հանրության, թե՛ երրորդ կողմի եւ թե՛ նաեւ Թուրքիայի Հանրապետության կողմից։

Ավարտելով խոսքս, երրորդ առաջարկն էլ կա, որոնք, կարծում եմ, գրավոր կներկայացնենք մենք, վերաբերում է պայմանագրի վավերացման մինչեւ ընթացքը, դրա դուրս գալու եւ կասեցնելու ընթացքին։ Այսքանը, շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ելույթներն ավարտվեց։ Խմբակցությունների կողմից կա երկու հայտ։ «Ժառանգություն» պատգամավորական խմբակցության անունից ձայն է խնդրել պատգամավոր Ստյոպա Սաֆարյանը։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Բարի լույս բոլորին։ Երեկ, կարծում եմ, շատերն այստեղ նստածներից, միգուցե, լսել են իմ ելույթը, որտեղ ես, ուղղակի, արտահայտել էի իմ անձնական դիրքորոշումը։ Եվ այսօր «Ժառանգություն» խմբակցության անունից կներկայացնեմ խմբակցության դիրքորոշումը, որի փաստարկները մասամբ ներառում են երեկ հնչեցված տեսակետները, դիրքորոշումները, եւ նաեւ կհնչեցնեմ նոր դիրքորոշումներ։

Հարգարժան պրն նախարարը քաջատեղյակ է «Ժառանգություն» խմբակցության դիրքորոշմանը՝ կապված հայ-թուրքական արձանագրություններին, եւ ես պատահական չէ, որ այս արձանագրությունների հիշատակումով եմ սկսում ելույթս, թեպետ օրինագիծը, ինչպես իրավացիորեն նշվում է, վերաբերում է ոչ միայն այդ, այլ կարող է վերաբերվել բոլոր միջազգային պայմանագրերին։ Բայց քանի որ այս հարց ու պատասխանի ընթացքում ակնհայտ դարձավ, որ այս փոփոխությունները, գոնե, այս պահին այսպես հրատապ, անհետաձգելի, ուրեմն,  կատարելու քայլը խորհրդարանում պայմանավորված է ՀՀ Նախագահ Սերժ Սարգսյանի արած հայտարարությամբ, հետեւաբար, կարծում եմ, չենք կարող խուսափել հայ-թուրքական արձանագրությունների զուգահեռ հիշատակումից։

Եվ նաեւ հիշատակում եմ այն կապակցությամբ, որ թվում է, թե «Ժառանգություն» խմբակցությունը, ով շահագրգռված է եւ դեմ է արտահայտվում այս երկու արձանագրությունների բովանդակությանը, պետք է որ ողջուներ մի քայլ գործադիր իշխանության կողմից կատարված, որի նպատակն է Հայաստանին դուրս բերել միջազգային պայմանագրերի հետ կապված կնքման ընթացակարգերի գործընթացից, եթե այդպիսի անհրաժեշտություն ծագի։

Եվ քանի որ, ինչպես նշեցի, այս փոփոխությունների կատարման գաղափարը սերտորեն կապված է ընդամենը Սերժ Սարգսյանի հայտնի հայտարարության հետ, բայց պաշտոնական մակարդակով բազմիցս տեսակետ է հայտնվել, որ Հայաստանի Հանրապետությունը ցանկություն չունի տապալելու այս գործընթացը, ամեն ինչ անելու է վավերացնելու առումով, հետեւաբար՝ նաեւ այս տեսանկյունից «Ժառանգությունը» անգամ այս կոնտեքստում չի կարող շահագրգռված լինել այս օրենսդրական փոփոխության կատարմամբ, որովհետեւ սա ընդամենը, ինչպես նշվեց բազմիցս թե՛ հանձնաժողովի նիստում՝ ուրբաթ օրը կայացած,  թե՛ նաեւ երեկվա հարց ու պատասխանի ընթացքում, ընդամենը գործող Նախագահի արած հայտարարությունը կյանքի կոչելու քայլ է։ Եվ մասնավորապես մեր մտահոգությունների առարկա հայ-թուրքական արձանագրությունների կապակցությամբ որեւէ նշանակություն չունի, քանի որ քաղաքական որոշումը մեկն է՝ մինչեւ վերջ շարունակել այդ՝ մեր համար անընդունելի գործընթացը։

Երեկ ելույթի ընթացքում նաեւ ներկայացվեցին մեր որոշ պատկերացումները միջազգային պայմանագրերի մասին ՀՀ-ում կատարվելիք փոփոխությունների վերաբերյալ։ Որքան լայն ենք մենք տեսնում խնդիրներն այս օրենքում փոփոխությունների համատեքստում, եւ այդ փաստարկներից որոշները կրկնվեցին նաեւ այսօր, ուստի ես դրանց չեմ անդրադառնա։ Բայց անգամ այն խնդիրների տիրույթում, որին վերաբերում է սույն օրենսդրական փոփոխությունը, այսինքն՝ միայն կասեցման եւ դադարեցման հետ կապված, պետք է խոստովանել, որ անգամ այդ փոքրիկ տիրույթում միեւնույնն է, այս օրենսդրական նախաձեռնությունը լավագույն լուծումները չէ, որ առաջարկում է։  Ավելի հստակեցնեմ. խոսքը վերաբերում է երկու մեխանիզմների՝ կասեցման եւ դադարեցման։

Չեմ ուզում անդրադառնալ, թե ի՞նչ է նշանակում, որովհետեւ դրանց բացատրությունները տրվեցին երեկ եւ բազմիցս։ Կասեցման ընթացակարգի դեպքում կամ դադարեցման ընթացակարգի դեպքում, մեր խորին համոզմամբ, անհրաժեշտ է, որպեսզի օրենսդրորեն ամրագրվեն հստակ չափանիշներ, որի պարագայում ոչ միայն գործադիր իշխանությունը, այլ նաեւ այս օրենքն ընթերցող յուրաքանչյուր ոք կկարողանար հասկանալ կամ արդարացված համարել, թե ինչու՞ է գործադիր իշխանությունն իրացնում կասեցման մեխանիզմ, բայց ոչ դադարեցման մեխանիզմ։

Շատ կոնկրետ պրակտիկ օրինակ եմ վկայակոչում. ենթադրենք հայ-թուրքական արձանագրությունների գործընթացի հետ կապված գործադիրն ընդունում է կասեցման որոշում, բայց ոչ դադարեցնելու որոշում, ի՞նչ չափանիշների հիման վրա է դա լինելու, ինչպե՞ս է նա մեզ բոլորիս համոզելու, որ ճիշտը կասեցումն էր եւ ոչ թե դադարեցումը։ Այս հարցերը եւ նմանատիպ հարցերը մնում են անպատասխան անգամ այս փոքրիկ լուծման պարագայում։ Եվ կներեք, Հայաստանի ներկայիս իշխանությունը կարող է կասեցնել, մի 10 տարի իր հետ հույսեր կապել տալ միջազգային ատյաններում, որ երբեւէ մի իքս ժամի նրանք կվերականգնեն գործընթացը, եւ թե՛ ընտրվելու, թե՛ վերընտրվելու, թե՛ վերարտադրվելու բոլոր խնդիրները կլուծեն։

Հետեւաբար, մեր ցանկությունը, որ երեկ էլ արտահայտվեց, մեկն է՝ հստակեցրեք չափանիշները. ո՞ր պարագայում է Հայաստանի Հանրապետությունն օգտագործելու կասեցման մեխանիզմները եւ ո՞ր պարագայում դադարեցման մեխանիզմները։

Ավելորդ չեմ համարում հիշեցնել, որ ինչպես երեկ նշվեց մեր կողմից, դադարեցման քայլը կատարելու համար Հայաստանի Հանրապետությունն ունի միանգամայն բոլոր օրենսդրական լուծումները, եւ դա «Միջազգային պայմանագրերի մասին» Վիեննայի կոնվենցիայի 18-րդ հոդվածն է, որը թույլ է տալիս, շատ հստակ է, այնքան հստակ է, որ դրա անգամ է՛լ ավելի հստակեցման կարիքը ներպետական օրենսդրության մեջ չկար։

Պրն Թորոսյանը երեկ կասեցման դե-ֆակտո, եթե չասեմ նաեւ՝ դե-յուրե օրինակ վկայակոչեց. Հայաստանի Ազգային ժողովի օրակարգում գտնվում են 2003 թվականից օրակարգ մուտք եղած միջազգային պայմանագրեր, ի՞նչ է սա, եթե Հայաստանի Հանրապետությունը չի վավերացնում այդ պայմանագրերը, ի՞նչ է սա, եթե ոչ հենց կասեցում։ Հետեւաբար, մի փոքր պարզ չէ, հասկանալի չէ այս օրենսդրական լուծման անհրաժեշտությունը, այն էլ այսպես հրատապ տեսքով։

Եթե այն զուգորդված լիներ պրն նախարարի կողմից քաղաքական գնահատականով, որ այո՛, Հայաստանի իշխանություններն այլեւս տեսնում են, որ հայ-թուրքական գործընթացի հետ կապված Թուրքիան ժամանակ է ձգձգում, կասեցնում է ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը, չի պատրաստվում ողջամիտ ժամկետներում վավերացնել եւ դրա համար մենք բերել ենք այս փոփոխությունները, միգուցե, մենք ասեինք՝ լավ, մի փոքր ավելի հստակեցումներ, եթե ցանկանում եք անել, դա խնդիր չէ։

Մենք անգամ խնդիր չենք համարում, եթե այս ամենն ընդամենը Սերժ Սարգսյանի հայտարարությունը կյանքի կոչելու նպատակ է... եւ միանգամայն դրան էլ ենք օրինաչափ նայում։ Հայտարարություն է արվել, հանձնարարություն է դրվել եւ բնականաբար, պետք է այդ հանձնարարությունը կատարվի։ Եվ իր թիմը որոշել է, որ այդ հանձնարարությունը կատարվի, որպեսզի չմնա չկատարված հանձնարարություն, բայց մի փոքր կրկին հակասություն է առաջանում բուն գործընթացի առումով, եթե այս ամենը, այդ ամենի հետ մենք գործ ունենք, այդ դեպքում ինչու՞ հրատապ, ինչու՞ անհետաձգելի, ինչու՞ 24 ժամում եւ այսպես շարունակ։

Հետեւաբար, հարգելի գործընկերներ, մենք գտնում ենք, որ «Միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքն ունի բազմաթիվ լրամշակումների կարիք... ձեր ելույթները կարող եք, պրն Հարությունյան, ունենալ հերթագրվելով կամ խմբակցության կարծիքի համար հայտ ներկայացնելով։ Եվ հետեւաբար, մենք պատկերացնում էինք, որ գործադիրն այո՛, կվերացներ բոլոր այն թերությունները, որոնք առկա էին «Միջազգային պայմանագրերի մասին» օրենքում, այդ թվում՝ վերապահումների ինստիտուտի կապակցությամբ, որպեսզի Ազգային ժողովը՝ որպես վավերացնող մարմին, նույնպես ունենար վերապահումներ կատարելու իրավունք եւ ընթացակարգ, այդ թվում՝  «Սահմանադրական դատարանի մասին» օրենքում, այդ թվում՝ ուրեմն, բազմակողմ եւ երկկողմ միջազգային պայմանագրերի կնքման չափանիշների հարցում եւ այսպես շարունակ։

Եվ քանի որ սա ընդամենը կիսաքայլ է, իսկ մենք կողմ ենք, իսկապես, համարձակ, խիզախ եւ ազգային շահերից բխող թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին քաղաքականության եւ չենք ընդունում կիսաքայլերը, «Ժառանգություն» խմբակցությունը դեմ է քվեարկելու այս օրենքին։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հայ հեղափոխական դաշնակցության պատգամավորական խմբակցության տեսակետը ներկայացնելու համար ձայնը տրվում է Արմեն Ռուստամյանին։ Պատգամավորներին կոչ եմ անում համբերություն, հանդուրժողականություն, յուրաքանչյուր պատգամավոր իրավունք ունի իր տեսակետը հայտնելու։

Պրն Հարությունյան, անձամբ ձեզ եմ ուղղում իմ հորդորը։

Ա.ՌՈՒՍՏԱՄՅԱՆ

-Մեծարգո նախագահություն, հարգելի գործընկերներ, նախ ես ուզում եմ, որ մեր այս քննարկումը ճիշտ տեղն ընկնի, շատ հստակ ասենք, որ այս փոփոխությունների անհրաժեշտությունն ինչո՞վ է պայմանավորված եւ ինչի՞ է ծագել ընդհանրապես այս օրենքի մեջ նման փոփոխություններ կատարելու անհրաժեշտությունը։

Ակնհայտ է, որ դա առաջացել է հայ-թուրքական արձանագրություններով պայմանավորված իրավիճակով, եւ դրա հետ կապված առաջացած խնդիրներով։ Եթե դա այդպես չի, անհասկանալի է դառնում ընդհանրապես անհետաձգելիությունը եւ դրա հետ կապված մնացած ընդհանրապես մոտեցումներն ու հիմնական հաստատումները։ Երբ որ խնդիրն այսպես է դրվում, կարծում եմ, շատ բան ընկնում է իր տեղը, եւ մեր քննարկումներն էլ կդառնան նպատակային։

Եվ հենց էս իմաստով մեր մոտեցումը շատ հստակ է՝ այո՛, իսկապես, առաջացել են լուրջ խնդիրներ եւ սա պայմանավորված է այս լուրջ գործընթացով։ Մենք էսպիսի գործընթացի մեջ մեր երկրով չենք հայտնվել արդեն վաղուց նորանկախացումից հետո, այնքան կենսական նշանակություն ունեն այս արձանագրությունները մեր համար, որ բնականաբար, առաջացրել են լուրջ խնդիրներ մեծ հնչեղություն ձեռք բերած։ Եվ դրա հետ կապված մենք պարզել ենք, որ մեր եղած գործիքները՝ նաեւ օրենսդրական, այսօր բավարար չեն, որպեսզի կարողանանք մեր շահերն արդյունավետ պահպանել, կարողանանք միջազգային հարաբերություններում տեր կանգնել մեր ազգային պետական շահերին, որի համար կոչված է Արտգործնախարարությունը, որի համար մեր արտաքին քաղաքականությունն է ընդհանրապես իրականացվում։

Եվ եթե սա է խնդիրը, իսկ սա՛ հենց պետք է լինի խնդիրը, մեր համոզմամբ, ուրեմն, մենք պետք է ստեղծենք օրենսդրական հիմքեր մեր շահերն ավելի արդյունավետ պաշտպանելու համար։ Արդյոք այս փոփոխությունն անհրաժե՞շտ է այդ առումով, այո՛, անհրաժեշտ է, բայց բավարա՞ր է, բավարար չէ։ Բավարար չէ նաեւ այն տեսանկյունից ելնելով, որ հստակ հայտարարվում է նաեւ նրա մասին, որ այսօր Հայաստանը կանգնած է մի խնդրի առաջ, որ շատ հնարավոր է դուրս գա գործընթացից։ Եվ դրա մասին բարձրաձայն ասվում է ասելով, որ անգամ մենք մշակում ենք էքզիթ սթրաթեջի, այսինքն՝ դուրս գալու ռազմավարություն։

Լավ, շատ հավակնոտ եւ շատ լուրջ հայտարարություն է սա, եւ ես կարծում եմ, եթե մենք այդ տրամաբանությունն ենք շարունակում, դա չպիտի միայն սահմանափակվի այդ էքզիթ սթրաթեջին նրանով, որ երաշխավորենք վավերացումը թուրքերի վավերացման պարագայում, միեւնույն ժամանակ ստեղծենք հնարավորություններ՝ դուրս գալու այս գործընթացից։ Համաձայնեք, որ մոտեցումը նախ՝ իր մեջ հակասական է, երկրորդը՝ բավարար չի, եւ որպեսզի դրա մեջ ավելի չխորանամ, ես պարզապես ասեմ. եթե մենք այդ ռազմավարությունն ենք ուզում ընդհանրապես իրականացնել եւ ամբողջացնել, որտե՞ղ պետք է լինի Ազգային ժողովի դերը, ինչու՞ պետք է Ազգային ժողովն այդ դերակատարությունը չունենա։

Ի՞նչ է, մեր գործադիրը միայն պետք է այդ էքզիթ սթրաթեջիով զբաղվի՞։ Ինչու՞ պիտի Ազգային ժողովը չունենա օժանդակելու եւ էդ խնդիրների մեջ անմիջական մասնակցություն ունենալու հնարավորություն։ Եվ այս իմաստով, երբ որ նայում ենք բերված նախագծին, պարզ է դառնում, որ ընդհանրապես Ազգային ժողովը շրջանցված է։ Եվ մեր փոփոխությունները, որի մասին ես չեմ ուզում անդրադառնալ, դրա մասին խոսեց Արծվիկը Մինասյան, հենց դրան է կոչված։

Մեր բոլոր մոտեցումներն ուղղված են նրան, որպեսզի Ազգային ժողովն էլ իր մասով մասնակցի այդ դուրս գալու ռազմավարության գործին եւ իր, ոչ թե օժանդակողի դերում հանդես գա, գործադիրի քայլերն օժանդակողի, այլ ինքնուրույն առանձին դերակատարություն ունենա։ Եվ սա, իսկապես կհզորացնի մեր դիրքերը, կամրացնի մեր դիրքերը։ Ասում է՝ մենք ավելի լավ է թուրքերից շատ բան սովորենք էս առումով։ Իրենք հենց էդ են անում, իրենք շատ լավ, ամբողջ աշխարհն էլ գիտի՝ էդ ե՞րբ Թուրքիան դառավ էդպիսի ժողովրդավարական երկիր, էդ ե՞րբ Թուրքիայում էդպես տարանջատվեցին օրենսդիրն ու գործադիրը եւ այլն, եւ այլն։ Էնտեղ միշտ էլ եղել է ռազմական ռեժիմ, ռազմական ռեժիմն է ընդհանրապես ամեն ինչ ղեկավարում, ինչի՞ մասին է խոսքը։ Սահմանադրությունը Թուրքիայի որեւէ մեկը բացի կարդա, կտեսնի, թե էդտեղ ինչ ռեժիմ է գործում, բայց կարողանում են, չէ՞, օգտագործել, այսպես ասած, ժամանակակից տերմինոլոգիան, կարողանում են մի թեւը մյուս թեւին լրացնելով, իրար փոխլրացնելով իրենց երկրի շահերը պաշտպանել։

Ինչու՞ մենք նույն բանը չպիտի անենք, մանավանդ, էսօր կանգնած ենք հենց էդ խնդրի հետ դեմ հանդիման՝ Թուրքիայի նման մեծ փորձ ունեցող պետության առաջ։ Ուրեմն, մեր հարցը հենց դրան է վերաբերում, մենք պարտավոր ենք, ուղղակի, Ազգային ժողովին տալ այդ հնարավորությունը։ Ազգային ժողովը, ավել հնարավորություն պետք չի տալ, պետք է ուղղակի օգտագործել էն դաշտը, որն Ազգային ժողովն ունի Սահմանադրությամբ եւ օրենքներով։ Սահմանադրությամբ տրված են լիազորություններ՝ քիչ են, շատ են, ի՞նչ են, բայց մենք դա էլ չենք օգտագործել այսօր։ Օրենքները, որոնք մենք կարող ենք, մենք ենք ընդունում օրենքները, չհակասելով Սահմանադրությանը, բացել այդ դաշտն այնպես, որ Ազգային ժողովը կարողանա լիարժեք աշխատել այդ դաշտում։ Եվ հենց էդ նույն տրամաբանությամբ օգնել մեր այսօրվա պաշտոնյաներին՝ արտաքին քաղաքականություն իրականացնելու համար։

Արտաքին քաղաքականությունը, այո, Սահմանադրությամբ իրականացնում է Հանրապետության Նախագահը, նա է պատասխանատուն, բայց Հանրապետության Նախագահն առաջնային մանդատ ունենալով, առաջնային մանդատ ունի նաեւ Ազգային ժողովը, ինչու՞ պիտի առաջնային մանդատ ունեցող Ազգային ժողովն այս կարեւոր կենսական հարցում ունենա դիտորդի կամ կողքից օժանդակողի միայն դերակատարություն, բացարձակապես անհասկանալի մոտեցում է։

Եվ էս առումով մեր համար անընդունելի է էս մոտեցումը, եւ մեր փոփոխությունները հենց դրան են վերաբերում։ Նույն այդ ռազմավարությունը, որն ուզում ենք ամբողջացնել, օրինակ՝ վերապահումների մասին միայն անդրադառնամ։ Վերապահումների իրավունքը, հարգելիներս, ամբողջ աշխարհում օգտագործվում է հենց դրա համար։ Վերապահումներով երկիրն իր շահերը պաշտպանելու հետ կապված հայտարարություններ է անում, վերապահումներ է անում, սա է ձեւը։ Եվ մենք մեզ զրկում ենք վերապահում անելու լայն հնարավորությունից, վերապահելով դրա իրավունքը միայն Նախագահին, ինչու՞։

Ինչու՞ Ազգային ժողովը չպիտի ունենա իր կողմից վերապահումներ անելու հնարավորություն, ինչու՞ պիտի մենք մի տեղ կենտրոնացնենք մեր, էսպես ասած, գլխավոր ուժը, ինչու՞ պիտի չբազմազանեցնենք մեր հնարավորությունները եւ ինչու՞ պիտի վերապահումների  հնարավորությունը չսահմանենք հենց օրենքով, որպեսզի պարզ դառնա էս ամեն ինչը։ Վերապահումները միայն նրա համար չեն, որ դա դիտվի, հենց վերապահում ես անում, ասում են՝ չէ, ուրեմն, դու նախապայմաններով ես ուզում խոսել։ Ո՞վ ասեց, ի՞նչ նախապայման, ես նախապայմաններին դեմ եմ ուզում խոսել՝ ընդհակառակը, ես ուզում եմ, որ իմ երկիրը հետագայում միջազգային դատարաններ քարշ չտան տարբեր մեկնաբանություններ դեմ տալով եւ պահանջելով, որ մենք ենթարկվենք իրենց մեկնաբանություններին։

Նախապայմանների դեմն առնելու, ճանապարհը փակելու համար հենց վերապահումներն են անհրաժեշտ։ Եթե ես դեմ չեմ առարկային, դեմ չեմ նպատակին այդ պայմանագրի, ո՞վ ինձ կարող է ասել, որ դու լինելով անկախ, ինքնուրույն պետություն, էդ վերապահումն անելու իրավունք չունես։ Թող ցույց տան որեւէ միջազգային նորմ, որը հակառակն է ասում դրա, էդ նորմերն ընդհակառակը՝ ասում են դա ձեր իրավունքն է, դա ձեր անկախ պետության իրավունքն է, եթե դուք չեք հակասում Վիեննայի կոնվենցիայի սահմանած նորմերին, դուք կարող եք ցանկացած պարագայում ձեր հաստատումներն անել, ձեր հայտարարություններն անել, ինչի՞ մասին է խոսքը։

Ինչի՞ մենք այդ իրավունքը մեզ չվերապահենք, որպեսզի ավելի լիարժեք կարողանանք պաշտպանել մեր շահերը։ Եվ ես վստահ եմ, որ էսպիսի երկչոտ ձեւով մենք էս խնդրից չենք կարող դուրս գալ հաջողած։ Մենք պետք է իսկապես մեր բոլոր հնարավորություններն էսօր մոբիլիզացնենք՝ օրենսդրական, սահմանադրական, մեր միջազգային իրավունքով ձեռք բերած իրավունքներն ու հնարավորությունները, որպեսզի կարողանանք դեմն առնել էս բոլոր վտանգների։ Եվ սրա՛ն է ուղղված լինելու մեր առաջարկությունները։

Իհարկե, մենք առանձին օրենքով էլ ենք սա ներկայացրել։ Առանձին օրենքով մենք շրջանառության մեջ դրել ենք եւ ուղարկվել է կառավարություն, հուսով ենք, կառավարությունն առնվազն այս քննարկումներից հետո դրական եզրակացություն կտա։ Բայց ես ասում եմ, եթե այս օրենքի մեջ այս փոփոխություններն ընդունվեն, մեր ասած հիմնական փոփոխություններն ընդունվեն, ես հայտարարում եմ մեր ֆրակցիայի անունից, մենք կարող ենք էդ օրենքի նախագիծը հետ վերցնել, որովհետեւ դրա անհրաժեշտությունը չի լինի։ Մենք կունենանք ամբողջական այս փուլի համար, ես չեմ ասում մեր առաջարկություններն էլ են ամբողջությամբ փակում հարցը, էլ ամբողջ դաշտն օգտագործել ենք՝ ոչ, բայց առնվազն կկատարենք շատ ավելի լուրջ մի քայլ, որով շատ ավելի կմեծացնենք մեր զինանոցը։ Եվ մեր շահերը, ես վստահ եմ, դրանից հետո շատ ավելի արդյունավետ կպաշտպանվեն։

Սա պետք  է լինի օրենքի նպատակը, սա պետք է լինի մեր քննարկման իմաստը, եւ եթե սա լինի, մենք որեւէ խնդիր չունենք։ Ուրեմն, իսկապես, քայլը, այո՛, անհրաժեշտ է, բայց ոչ բավարար, եկեք ավելի լրացնենք։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Խմբակցությունների ելույթներն ավարտվեց, եզրափակիչ ելույթներ... պրն Թորոսյան, կա՞ անհրաժեշտություն, Շիրակ Թորոսյան, համեցեք։

Շ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգարժան գործընկերներ, ուզում եմ նաեւ ողջունել դահլիճում ներկա Երեւանի պետական համալսարանի պրակտիկանտներին եւ բաց դասի մասնակից մեր սիրելի աշակերտներին։ Անցնելով մեր օրենքի նախագծին, պետք է նշեմ հետեւյալը, որ նախ՝ մենք ծանոթ ենք արդեն՝ ինչի մասին է խոսքը, երեկվա նիստում բուռն քննարկումներ եղել են այս առումով։

Ուզում եմ որոշ կարծիքներ հայտնել այստեղ ելույթների ընթացքում հնչեցված մտքերի հետ կապված, հիշեցնեմ, որ ՀՀ Սահմանադրությամբ միջազգային պայմանագրեր կնքելու իրավունքը վերապահված է ՀՀ Նախագահին։ Եվ բնականաբար, եթե Սահմանադրությամբ վստահվում է Նախագահին պայմանագրեր կնքել, նաեւ ենթադրվում է, որ պետք է վստահվի նաեւ այդ պայմանագրերը կասեցնել կամ դադարեցնել՝ ըստ հանգամանքների։

Էստեղ կարծիքներ հնչեցին, թե ինչու՞ առաջարկված նախագծում չի բերվում կոնկրետ մեխանիզմներ, թե ի՞նչ պարագաներում պետք է դադարեցվեն կամ կասեցվեն միջազգային պայմանագրերը։ Ուզում եմ նշել, որ ՀՀ սահմանադրությամբ Նախագահին վերապահված այդ լիազորությունը՝ պայմանագրեր կնքելու հետ կապված, չի նախատեսում, թե ի՞նչ հանգամանքներում եւ ի՞նչ պարագաներում է Նախագահը կնքում այդ պայմանագրերը կամ համաձայնագրերը։ Այսինքն, եթե գործընթացն իրականացվում է Հանրապետության նախագահի տնօրինությամբ, եւ Ազգային ժողովի ֆունկցիան է հետագայում վավերացնել կամ չվավերացնել այդ պայմանագիրը կամ համաձայնագիրը, ապա կասեցումը եւ դադարեցումը եւս նախատեսված է հենց այդ տրամաբանությամբ, որ Նախագահը կարող է կնքել կամ կասեցնել։

Եթե էդ կնքման պրոցեսին մենք չենք կարող մասնակցել եւ չենք կարող ասել ՀՀ Նախագահին, թե ինչու՞ է կնքում կամ չի կնքում այսինչ կամ այնինչ պայմանագիրը, հետեւաբար՝ կասեցման կամ դադարեցման հետ կապված եւս Ազգային ժողովն այդ լիազորությունը, ըստ երեւույթին, այս տրամաբանությամբ չի կարող ունենալ։

Իսկ ինչ վերաբերում է վավերացման գործընթացում Ազգային ժողովի դերակատարմանը, այսինքն՝ ունենա վերապահման իրավունք, թե չունենա վերապահման իրավունք, կարծում եմ, սա քննարկելու խնդիր է, եւ կառավարությունն իր տեսակետը կարտահայտի։

Որպես արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի ներկայացուցիչ եւ հանձնաժողովի կարծիքը հայտնող, ես կխուսափեմ այդ հնչեցրած կարծիքները մեկնաբանելուց։ Ուզում եմ նշեք,որ երեկվա մեր քննարկումների ժամանակ այստեղ բավական հիմնավոր կարծիք հնչեց, առաջարկություն՝ ավելի շուտ, թե ինչու՞ չի նախատեսված մեխանիզմ, եթե Նախագահը որոշում է կասեցված կամ դադարեցված, պայմանագրի ընթացակարգի կասեցված կամ դադարեցված իրավիճակից հետո անցնել պայմանագրի նորից կնքման ընթացակարգերին։

Եվ այդ առումով կառավարության կողմից արդեն ձեզ բաժանված նոր՝ լրամշակված նախագծում կա ավելացված 38.1 հոդվածի 5-րդ բաժինը։ Ուզում եմ ընթերցել այն՝ «Միջազգային պայմանագրի կնքման ընթացակարգերի կասեցման դեպքում այդ պայմանագրի կնքման ընթացակարգերը կարող են ՀՀ Նախագահի կողմից վերսկսվել սույն հոդվածի 2-րդ մասում նշված իրավասու անձանց եւ մարմինների նախաձեռնությամբ եւ սույն հոդվածի 3-րդ եւ 4-րդ մասերում սահմանված կարգով»։ Հիշեցնեմ, որ 3-րդ եւ 4-րդ մասերում սահմանված կարգը կասեցման եւ դադարեցման ընթացակարգն էր, նույն ընթացակարգով էլ կարող է Նախագահը վերսկսել կասեցված ընթացակարգերը։

Ուզում եմ նաեւ հարգարժան խորհրդարանին ներկայացնել, որ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում մենք այսօր  ունեցել ենք նիստ՝ կապված հենց այս օրինագծի հետ։ Եվ նիստում քննարկվել է «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի քննարկման հատուկ կարգը, քննարկվել է այս խնդիրը եւ Ազգային ժողովի որոշման նախագիծը, որով նախատեսվում է, որ այս «Պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի 2-րդ ընթերցմամբ քննարկումը կազմակերպել 1-ին ընթերցմամբ դրա քննարկումից հետո 24 ժամվա ընթացքում։

Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովը դրական եզրակացություն է տվել Ազգային ժողովի որոշման այս նախագծին, եւ կհորդորեինք նաեւ, որ քվեարկությամբ խորհրդարանը եւս կողմ քվեարկեր այս նախագծին։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Եզրափակիչ ելույթի համար ձայնը տրվում է արտաքին գործերի նախարար Էդուարդ Նալբանդյանին։

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Հարգարժան Ազգային ժողովի նախագահություն, հարգարժան պատգամավորներ, ես կանդրադառնամ որոշ հարցերի, որոնք բարձրացվել էին երեկ եւ այսօր։

Ուրեմն, առաջինը՝ հայ-թուրքական արձանագրությունների կնքման վերաբերյալ, որ ընթացակարգերը չեն պահպանվել, չնայած, այսօր մենք լրիվ ուրիշ հարց ենք քննարկում, բայց քանի որ բազմաթիվ անգամ սա հնչեց, ես կցանկանայի եւս մեկ անգամ ասել այն, ինչ որ արդեն ասվել էր հենց Ազգային ժողովում եւ նաեւ գրավոր պատասխաններում՝ համապատասխան հարցումների. որ ըստ «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքի, ուրեմն, 8-րդ, 12-րդ, 14-րդ, 12-րդ հոդվածներով նախատեսված ընթացակարգերով պետք է անցնեն պայմանագրերի կնքումը, եթե չի նախատեսված այլ ընթացակարգ, եւ դրա մասին ամրագրված է 18-րդ հոդվածի 2-րդ մասով, որն իրավասություն է տալիս ՀՀ Նախագահին այլ ընթացակարգ նախատեսել։ Եվ այդ պատասխանն արդեն տրվել էր եւ մի անգամ եւս ես կցանկանայի դրա մասին հնչեցնել, էնպես որ, որեւէ բան չի խախտվել։

Երկրորդը՝ որեւէ միջազգային պայմանագրի նախագծի շուրջ բանակցությունների կամ նախաստորագրելու վերաբերյալ հանրությանն իրազեկելու պարտավորություն օրենքով մեր նախատեսված չէ։ Դրա համար նաեւ, առավել եւս՝ ես կասեմ, որ Հայաստանի նախաձեռնությամբ հայ-թուրքական արձանագրությունները 6 շաբաթ առաջ ստորագրումից առաջ հրապարակվեցին։ Դա աննախադեպ քայլ է, որովհետեւ որեւէ երկրում որեւէ երկրի կողմից միջազգային պայմանագրեր կնքելու դեպքում նախապես ստորագրումից առաջ պայմանագրերը, նախագծերը չեն հրապարակվում, հրապարակվում է միայն ստորագրումից հետո։

Մեր նախաձեռնությամբ էր, որ դրանք հրապարակվեցին 6 շաբաթ առաջ, որպեսզի պարզ լինի ինչի մասին է եւ իրազեկվի մեր ժողովուրդը։ Եվ որեւէ բան չկար թաքցնելու, չնայած, ասեկոսեներ կային, բայց հրապարկվելուց հետո պարզ եղավ, որ չկան այն բաները, ինչի մասին ենթադրություններ էին արվում։

Ինչ վերաբերում է քննարկվող օրենքի նախագծում օգտագործված «ընթացակարգեր» տերմինին, որն առաջարկվում էր փոխել «ընթացք» տերմինով, հայտնեմ, որ նախագծում օգտագործվել է գործող օրենքի տերմինաբանությունը։ Մասնավորապես 8-րդ հոդվածում օգտագործվում է «ընթացակարգեր» տերմինը։ Այսպես, ըստ այդ հոդվածի, «Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրի կնքումը, սույն օրենքով սահմանված կարգով, միջազգային պայմանագրի կնքման նախաձեռնության դրսեւորման եւ այդ պայմանագրի վավերացման կամ հաստատման հետ կապված եւ դրա ուժի մեջ մտնելու համար անհրաժեշտ ընթացակարգերի ամբողջություն է»։

Ինչ վերաբերում է կասեցման ընթացակարգերի վերսկսմանը, իհարկե, երեկ էլ դրա մասին հնչեցվեց, եւ ես ասեցի, որ դա ընդունելի առաջարկ է, եւ մենք այսօր, արդեն համապատասխան առաջարկն արվել է, որը, պրն Թորոսյանն էլ դրան անդրադարձավ, ներկայացվել է ձեր ուշադրությանը, որը նախատեսում է 38.1 հոդվածը լրացնել 5-րդ մասով, հետեւյալ բովանդակությամբ՝ «Միջազգային պայմանագրի կնքման ընթացակարգերի կասեցման դեպքում, այդ պայմանագրի կնքման ընթացակարգերը կարող են ՀՀ Նախագահի կողմից վերսկսվել սույն հոդվածի 2-րդ մասում նշված իրավասու անձանց եւ մարմինների նախաձեռնությամբ, եւ սույն հոդվածի 3-րդ եւ 4-րդ մասերում սահմանված կարգով»։

Ինչ վերաբերում է պրն Դալլաքյանի առաջարկին, որ Ազգային ժողովի կանոնակարգի վերաբերյալ էր՝ փոփոխության մասին, եթե հարգելի պատգամավորները գտնում են, որ դրա կարիքը կա, ես կառաջարկեի այս փոփոխությունը մտցնել, հաստատելուց հետո անդրադառնալ առանձին այդ կանոնակարգի, եթե անհրաժեշտությունը կա, այդ հարցին։

Ուրեմն, ինչ վերաբերում է վերապահումների վերաբերյալ նախաձեռնությանը, պրն Ռուստամյանն էլ նշեց, որ այդպիսի նախաձեռնություն արվել է, ուղարկվել է կառավարություն։ Եվ, իհարկե, կուսումնասիրվի այդ առաջարկը եւ ընդունված կարգով, համապատասխան արձագանք կտրվի այդ նախաձեռնությանը։

Հարգելի պատգամավորներ, առաջնորդվելով Ազգային ժողովի կանոնակարգի 67-րդ հոդվածի 5-րդ կետով, առաջարկում եմ՝ «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի 2-րդ ընթերցմամբ քննարկումը կազմակերպել 1-ին ընթերցմամբ դրա ընդունումից հետո 24 ժամվա ընթացքում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ավարտեցի՞ք, պրն Նալբանդյան։

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Այո։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Կարող եք նստել, զբաղեցնել ձեր տեղը։ Բոլոր պատգամավորներին հրավիրում եմ դահլիճ, որովհետեւ կազմակերպելու ենք քվեարկություն։

Հարգելի պատգամավորներ, օրենքի նախագծի հեղինակը եւ գլխադասային հանձնաժողովը, առաջնորդվելով Ազգային ժողովի կանոնակարգի 67-րդ հոդվածի եւ 5-րդ կետով, առաջարկել է օրենքի նախագծի 2-րդ ընթերցմամբ քննարկումը կազմակերպել 1-ին ընթերցմամբ դրա ընդունումից հետո 24 ժամվա ընթացքում։ Ագզային ժողովի որոշման նախագիծը բաժանված է ձեզ բոլորիդ։

Առաջարկում եմ կազմակերպել քննարկված հարցի քվեարկությունները, ինչպես նաեւ ներկայացված որոշման նախագիծը։ Խնդրում եմ նախապատրաստվել քվեարկության։

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Անահիտ Բախշյանի եւ Արմեն Մարտիրոսյանի կողմից ներկայացված «Հեռուստատեսության եւ ռադիոյի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 24
Դեմ՝ 70
Ձեռնպահ՝ 3

Որոշումը չի ընդունվել։

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Նախագիծը... վարման կարգի վերաբերյալ՝  Արտյուշա Շահբազյան։

Ա.ՇԱՀԲԱԶՅԱՆ

-Հարգելի նախագահ, Հայ հեղափոխական դաշնակցություն խմբակցությունն այս հարցի քննարկումից առաջ վերջնականացնելու կարիք ունի իր տեսակետը, եւ 20 րոպե վերցնում ենք խորհրդակցության համար։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-20 րոպե ընդմիջում։

                                                                    Ը Ն Դ Մ Ի ՋՈՒ Մ

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ զբաղեցնեք ձեր տեղերը, նիստը շարունակում ենք։ Պրն Մխիթարյան, զբաղեցրեք ձեր տեղը, նիստը սկսենք։

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 88
Դեմ՝ 5
Ձեռնպահ՝ 2

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի 2-րդ ընթերցումը դրա 1-ին ընթերցումից հետո 24 ժամվա ընթացքում կազմակերպելու մասին» Ազգային ժողովի որոշման նախագիծը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 87
Դեմ՝ 6
Ձեռնպահ՝ 1

Որոշումն  ընդունվել է։

Ներկայացնեմ քննարկվող հարցերի հաջորդականությունը։ Կառավարության ներկայացրած «Բնակչության պետական ռեգիստրի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Կառավարության ներկայացրած «Շահութահարկի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Ավելացված հարկերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Կառավարության ներկայացրած «Հարկային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

2009 թվականի հունվարի 26-ին  Բոննում ստորագրված «Վերականգնվող էներգետիկայի միջազգային գործակալության կանոնադրությունը»։

Եվ հինգերորդ՝ կառավարության ներկայացրած «Ապրանքային նշանների մասին»,  «Աշխարհագրական նշումների մասին», «ՀՀ քաղքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Պրն Աբրահամյան, մի առաջարկ կա՝ ուղղակի, հետայսու քննարկվելիք հարցերի հերթականությունը շարադրելիս կխնդրեինք, որպեսզի համարները նույնպես հիշատակվեն, որպեսզի մենք անընդհատ չմոտենանք քարտուղարություն։ Իրենք էլ անընդհատ նեղվում են, որ շատ հաճախակի մեզ օգնում են հերթականությունը...

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Իմ կարծիքով, դա իրենց պարտականությունն է, պրն Սաֆարյան, թող չնեղվեն։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք կառավարության ներկայացրած «Բնակչության պետական ռեգիստրի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկուցող՝ ՀՀ Սփյուռքի նախարար Հրանուշ Հակոբյան։ Տիկին Հակոբյան, համեցեք։

Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Մեծարգո պրն նախագահ, հարգարժան գործընկերներ, ես ուզում եմ հիշեցնել հարցի բովանդակությունը։ Մենք 1-ին ընթերցմամբ ընդունեցինք մի կարեւոր հարցադրում, որը վերաբերում էր երկքաղաքացիության ինստիտուտի առավել պարզեցմանն ու թափանցիկ դարձնելուն։

Բանն այն է, որ երկքաղաքացիություն ձեռք բերող, ստացող քաղաքացին, Հայաստանի Հանրապետությունում պահանջվում էր, որ պետք է անպայման որեւէ տեղ հաշվառվի։ Այս դժվարությունը հանելու համար առաջարկություն եղավ եւ 1-ին ընթերցմամբ ընդունվեց մի նախագիծ, որի համաձայն, փաստորեն, օտարերկրյա պետություններում առավելապես եւ մշտապես ապրող քաղաքացին, որը ստանում կամ ձեռք է բերում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն, գրանցվում է պետական ռեգիստրում այն հասցեով, որտեղ ինքն ապրում է։

Այս ընթացքում՝ վերջին նիստից եւ այս նիստի ժամանակահատվածում, փաստորեն, առաջարկություններ չեն եղել։ Սակայն մենք շահագրգիռ քննարկում ենք կատարել պետական-իրավական հանձնաժողովում։ Պրն Հարությունյանն արեց առաջարկություն, որ մենք մի քիչ ավելի ընդլայնենք այս խնդիրը։ Բանն այն է, որ մենք միայն Նախագահի հրամանագրով քաղաքացիություն ստացող քաղաքացիների խնդիրն էինք կարգավորել։ Մենք այն ընդլայնեցինք եւ գրեցինք քաղաքացիություն ձեռք բերող։ Դա նշանակում է, որ ավելի լայն հասկացություն ենք վերցնում, որ բոլորին իրավունք ենք տալիս հաշվառվել այն հասցեով, որտեղ իրենք ապրում են։

Եվ հիշում եք, որ անցած հարցումների ժամանակ «առավելապես» բառն առավելապես քննարկման առարկա դարձավ։ Մենք օրենսդրության ուսումնասիրման արդյունքում ավելացրեցինք «առավելապեսի» կողքին՝ «կամ մշտապես բնակվող»։ Այս երկու փոփոխություններով վերախմբավորվել է հոդվածը եւ ներկայացվում է ձեր դատին։

Խնդրում եմ այն հարմար պահի 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու համար։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Առաջարկություն է ներկայացրել միայն պրն Դավիթ Հարությունյանը, որն ընդունվել է։ Պրն Հարությունյան, հարց ունե՞ք... չունեք։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը, տիկին Հակոբյան։

Հարակից զեկուցող՝ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Հովհաննես Սահակյան։

Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, ձեզ եմ ներկայացնոում «Բնակչության պետական ռեգիստրի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ։

Նշեմ, որ նախագիծը քննարկվել է Ազգային ժողովի պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովում եւ ստացել է դրական եզրակացություն։ Ուստի, հանձնաժողովի անունից խնդրում եմ, որպեսզի պատեհ առիթով դրվի քվեարկության։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Լավ, շնորհակալ ենք։ Հերթագրում՝ ելույթների համար։ Հերթագրում։

Ելույթներ չունենք։

Ամփոփիչ ելույթների համար... չունե՞ք, տիկին Հակոբյան, եզրափակիչ ելույթի անհրաժեշտություն կա՞... Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք կառավարության ներկայացրած «Շահութահարկի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Ավելացված հարկերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկուցող՝ էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Գառնիկ Բադալյան։

Համեցեք։

Գ.ԲԱԴԱԼՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, 1-ին ընթերցումից հետո «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի վերաբերյալ ոչ մի դիտողություն եւ առաջարկություն չի եղել։

Իսկ «Շահութահարկի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծի վերաբերյալ եղել է ընդամենը մեկ առաջարկություն։ Առաջարկությունը տրվել է ԱԺ տնտեսական հարցերով մշտական հանձնաժողովի կողմից։ Հանձնաժողովն առաջարկում է 1% շահութահարկի կանխավճարի չմուծելը տարածել նաեւ ոսկերչությանը վերաբերող այլ գործունեության տեսակների վրա։ Առաջարկն ընդունվել է, որովհետեւ այն առավել կնպաստի տվյալ ոլորտում փոքր եւ միջին բիզնեսի զարգացմանը։

Ելնելով վերոնշյալից, խնդրում եմ օրենքների նախագծերի փեթեթն ընդունել 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Քանի որ պատգամավորների կողմից առաջարկություններ չեն ներկայացվել, ուստի հարցեր չեն կարող լինել։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող՝ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վարդան Սուրենի Այվազյան։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, ներկայացված օրենսդրական փաթեթը փոքր ակնարկով ներկայացնեմ, որ վերաբերում էր ավելացված արժեքի հարկի եւ շահութահարկի մասին օրենսդրական փոփոխությանը։ Սա բարելավում է լուրջ բիզնես միջավայրը, մասնավորապես թանկարժեք մետաղների եւ այդ ոլորտով զբաղվող բոլոր ձեռներեցներին՝ թե՛ իրացումից սկսած, թե՛ ձեռքբերումից սկսած, թե՛ նաեւ իրացման հետագա գործընթացներին, որովհետեւ այստեղ շահութահարկի գինը շատ բարձր էր, կանխավճարային վճարումները նախնական շահութահարկի 1%-ը խաթարում էր ամբողջ իրենց տնտեսական գործունեությունը եւ չէին կարողանում։

Ուստի, մենք կառավարության հետ որոշեցինք, որ 1% կանխավճարային վճարումները հանել, թույլ տալ բիզնեսին նորմալ զարգացման համար։ Ուստի, առաջարկում ենք օրենսդրական փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջապես ընդունել։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հերթագրում՝ ելույթների համար։ Հերթագրում։

Ելույթներ չկան։

Ամփոփիչ ելույթի անհրաժեշտություն կա՞... չունեք։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի պատգամավորներ քննարկում ենք կառավարության ներկայացրած «Հարկային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկուցող՝ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արմեն Ալավերդյան։

Ա.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, քանի որ այս նախագիծը քննարկվել է դեռեւս 2009 թվականի աշնանային նստաշրջանում, երկու խոսքով հիշեցնեմ, որ դա վերաբերում էր հարկային մարմնի կողմից գրավոր տրվող հարցումներին գրավոր պատասխաններ տալու խնդրին։

Այն է՝ հարկային մարմնին այսուհետ պարտադրվում է, որ եթե գրավոր, բանավոր կամ որեւիցե այլ կերպ հարցումներ են տրվում, ապա հարկային մարմինը պարտավոր է դրանց համապատասխան ընթացք տալ, պարզաբանում տալ, հետո տեղադրել ինտերնետ կայքում եւ այլ պաշտոնական, ուրեմն, միջոցներով տեղեկացնել բոլոր հարկ վճարողներին, այլ ոչ թե միայն կոնկրետ այդ հարկ վճարողին։ Այս փաթեթի հետ կապված «Հարկային ծառայության մասին» օրենքում, ուրեմն, իրավասությունն է վերցվում, իսկ «Հարկերի մասին» օրենքում լրացում է կատարվում, որպեսզի դա այդ «Հարկերի մասին» օրենքով կարգավորվեր։

Այս փաթեթի վերաբերյալ պատգամավորներից ստացվել է գրավոր առաջարկ, մեկ առաջարկ Արծրունի Աղաջանյանն էր գրել, որպեսզի մենք հստակեցնենք, ոչ թե միայն պարզաբանենք, այլ հստակեցնենք այսպես՝ գրավոր, բանավոր, հեռախոսային՝ այդ թվում, էլեկտրոնային հարցադրումներին հարկային մարմինը պետք է տա համապատասխան պարզաբանումներ։ Պարզաբանման տրման կարգը սահմանում է, թե ասենք, հեռախոսով ինչպե՞ս եւ այլն, հարկային մարմինը, էս առաջարկությունը մեր կողմից ընդունվել է եւ ներառվել է օրենքի նախագծում։

Այնպես որ, ուրիշ առաջարկություններ չկան, ուստի խնդրում եմ այս նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունել հարմար պահի։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հերթագրում՝ հարցերով դիմելու համար... հա, 2-րդ ընթերցում է։ Պրն Սաֆարյան, դուք ունե՞ք, չունեք։ Հարակից զեկուցող՝ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վարդան Այվազյան, Սուրենի Այվազյան։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ինչպես ներկայացրեց հիմնական զեկուցողը, 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակ եղել է միայն մեկ առաջարկություն։

Դե-ֆակտո այսպես է ստացվում, որ մենք գործող իրականությունն օրենքով ամրագրում ենք եւ դնում ենք այդ պարտավորությունը հարկային ծառայության մարմինների վրա, որ տան նրանք պարզաբանումներ։

Իսկ կարգը, համենայն դեպս,  թե ի՞նչ տարբերակով է դրվում, դրա համար էս օրենսդրական փոփոխությունն առաջարկում ենք 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունել։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հերթագրում՝ ելույթների համար։ Հերթագրում։

Ելույթներ չկան։

Ամփոփիչ ելույթների համար ցանկություն կա՞... չունեք։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք ՀՀ Նախագահի կողմից ներկայացված 2009 թվականի հունվարի 26-ին Բոննում ստորագրված Վերականգնող էներգետիկայի միջազգային գործակալության կանոնադրությունը։ Հիմնական զեկուցող էներգետիկայի եւ բնական պաշարների նախարարի տեղակալ Արեգ Գալստյան։

Համեցեք։

Ա.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգարժան պատգամավորներ, ձեր քննարկմանն է ներկայացվում վերականգնող էներգետիկայի միջազգային գործակալության կանոնադրությունը վավերացնելու մասին հարցը։

2009 թվականի տարվա սկզբին 138 պետությունների կողմից ստորագրվեց հիմնադիր փաստաթղթերը, այդ թվում՝ կանոնադրությունը, եւ փաստորեն, այդ ժամանակահատվածում նաեւ որոշում ընդունվեց նստավայրն այդ նոր գործակալության ընտրել Աբու-Դաբիի Մազդար քաղաքը։ Այս գործակալությունը ՄԱԿ-ի հովանու տակ է ստեղծված նույնպես, ինչպես ժամանակին ստեղծվել է ատոմային էներգետիկայի գործակալությունը, եւ հիմնական նպատակն է այդ գործակալության՝ խթանել վերականգնվող էներգետիկայի ներդրումն ամբողջ աշխարհում։

Խնդրում եմ այս  կանոնադրությունը վավերացնել։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հերթագրում՝ հիմնական զեկուցողին հարցերով դիմելու համար։ Հերթագրում։

Հերթագրվել է 3 պատգամավոր, Հակոբ Հակոբյան։

Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Ես խնդրում եմ ավելի մանրամասն, հա՞, բացատրեք, թե ի՞նչ կտա Հայաստանի Հանրապետությանն այս պայմանագիրը վավերացնելուց հետո։

Ա.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Կանոնադրությունը վավերացնելուց հետո մենք լիարժեք անդամ կլինենք այդ գործակալության։ Եվ ինչպես մեր փորձը ցույց է տալիս, որ մենք երկար տարիներ եղել ենք ՄԳՏ-ի անդամ, նմանատիպ միջազգային կազմակերպությունները հնարավորություն են տալիս նախեւառաջ՝ ծանոթանալ ավելի մանրամասն այն զարգացումներին, որոնք տեղի են ունենում տվյալ ոլորտը կանոնակարգող գործակալության կողմից։

Երկրորդը՝ նմանատիպ գործակալությունները հնարավորություն են տալիս նաեւ կազմակերպել ավելի զարգացած երկրների կողմ, ուրեմն, տեխնոլոգիաների անմիջապես օգտագործումը, եւ նպաստավոր դաշտ են ստեղծում պիլոտ նախագծերի տեսքով, որպեսզի այդ տեխնոլոգիաները ներմուծվեն ավելի քիչ զարգացած երկրներում։ Առաջին հերթին՝ դա, ինչ ես կուզեի ասել։

Բացի դրանից, ամբողջ աշխարհում այդ ուղղությամբ կատարվում են շատ արագ զարգացումներ եւ՛ օրենսդրական դաշտում, եւ՛ համապատասխան խթանիչ միջոցառումներ իրավական։ Էդ ամեն ինչը մենք կարող ենք ավելի արագ եւ առանց պրոբլեմների ներմուծել եւ ծանոթանալ անմիջապես  մեր մոտ։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արձագանքելու ցանկություն կա՞... փաստորեն, մենք ունենք 1 րոպե, առաջարկում եմ ընդմիջում 1 ժամ, կշարունակենք ընդմիջումից հետո։

  ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ՀՈՎԻԿ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՍԱՄՎԵԼ ՆԻԿՈՅԱՆԸ
 

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք մեր աշխատանքները: Արմեն Մարտիրոսյան, համեցեք:

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցս հետեւյանում է կայանում` արդյոք այս համաձայնագրին միանալու դեպքում մենք հնարավորություն կունենանք նորագույն տեխնոլոգիաներ ներմուծել Հայաստանի էներգետիկայի բնագավառում` վերականգնվող էներգետիկայի բնագավառում: Մուտք կունենա՞նք այդ նորագույն տեխնոլոգիաների դաշտ եւ մուտք կունենա՞ք համապատասխան ֆինանսական ռեսուրսների դաշտ, որ հնարավորություն ունենանք այդ տեխնոլոգիաները ներմուծելու:

Եվ մի այսպիսի ինձ, մեզ տրված այս թղթի մեջ, փաստաթղթի մեջ գրված է հետեւյալը` «Տեղեկանք վերականգնվող էներգետիկայի միջազգային գործակալությանը միանալու նպատակահարմարության վերաբերյալ»: Այդ բաժնում գրված է` «20թ. էլեկտրաէներգիայի պահանջարկի մինչեւ 35%-ը, որոնց օգտագործումը թույլ կտա բավարարել 20թ էլեկտրաէներգիայի պահանջարկի...», այսինքն` մինչեւ 2020 թվականը մինչեւ 35% արտադրվող էլեկտրաէներգիայի մեջ վերականգնվող էներգետիկայի բաժինը լինելու է մինչեւ 35%:

Ա.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցերի համար: Առաջին հարցի վերաբերյալ, ճիշտն ասած, մենք արդեն իսկ բավականին լավ համագործակցելով Եվրամիության տարբեր կառույցների հետ, եւ այս նոր պլատֆորմը, որ քննարկվում է, այդ պլատֆորմն էլ Եվրամիության, նրանք միշտ հնարավորություն ընձեռում են նոր տեխնոլոգիաներին ծանոթանալու եւ ներմուծելու, իհարկե, պիլոտների տեսքով, եւ բավականին լուրջ ֆինանսական հնարավորություններ, ֆինանսներ ներգրավելու առումով հնարավորություն էլ առ այսօր մենք ունենք: Որպես օրինակ ես բերեմ` երկու ֆինանսական միջազգային կառույցներ` գերմանական KF բանկը եւ Եվրոպական զարգացման բանկը, նրանք արդեն իսկ մեզ տրամադրել են բավականին փափուկ փողեր, եւ մեր տեղական բանկերի միջոցով մենք արդեն տրամադրում ենք վերականգնվող էներգետիկայի համար վարկեր, ավելի փափուկ, ավելի լավ պայմաններով, կամ միջին տոկոսադրույքները գոյություն ունեն մեր ֆինանսական շուկայում:

Ես կարծում եմ, որ այս կառույցը, որը կստեղծվի, եւ այս կառույցին պրակտիկորեն միացել են բոլոր հզոր պետությունները, հարուստ պետությունները եւ Եվրամիոթյունն էլ որպես առանձին միավորում, նրանք նախատեսում են բավականին լուրջ գումարներ, տաբեր ֆոնդերի տեսքով, որպեսզի այն, ինչ ներդրվում եւ արագ տեմպերով զարգանում է զարգացած երկրներում, նույն գործողությունները, նույն տեմպերը նույնպես կիրառելի լինեն նաեւ մեր նման երկրների համար:

2-րդ հարցը, կապված 35%-ի հետ: Դուք գիտեք, որ մենք արդեն իսկ ունենալով 2 կասկադ` հիդրոկայանների կասկադ, ունենք բավականին մեծ մասնաբաժին մեր ընդհանուր արտադրանքի բալանսում, եւ այս վերջին 5 տարիների ընթացքում մեզ հաջողվեց նաեւ փոքր հիդրոկայանների միջոցով բավականին ինտենսիվ, այդ թվում նաեւ այդ ներդրումային քաղաքականությանը նպաստող այդ մեխանիզմները կիրառելով մենք ունեցանք մոտավորապես 2,5 անգամ աճ փոքր ՀԷԿ-երի արտադրանքով, 120 միլիոն կիլովատ ժամից 2009-ին արդեն ունեցանք 300 միլիոն կիլովատ ժամից ավել: Մոտավորապես, մենք այդ սահմաններում արդեն կարողանում ենք ապահովել մեր բալանսի մեջ այդ տոկոսադրույքը, հաշվի առնելով զարգացումները եւ 2025 թվականին կամ 30 թվականին մեծանալու է նաեւ մասնաբաժինը ատոմային էներգետիկայի, կարծում եմ, մենք կարող ենք ոչ միայն պահպանել մոտ 30%-ը մեր ընդհանուր բալանսի մեջ, այլ` ավել, նկատի ունենալով, որ մենք կունենանք եւ՛ գեոտերմալ աղբյուրներից նոր հզորություններ, եւ՛ քամու էներգետիկայից, եւ՛ ամբողջությամբ կօգտագործենք մեր արկա հիդրոպոտենցիալը, իհարկե, տնտեսապես ընդունելի: Շնորհակալություն:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Վերջին հարցը` Արա Նռանյան:

Հա՞, Արմեն Մարտիրոսյան, արձագանքման համար: Արմեն Մարտիրոսյան:

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցս  մի փոքր շարունակեմ: Օրինակ, փոքր       ՀԷԿ-երի պարագայում պետությունը պարտավորվածություն վերցրել է, որ արտադրված հոսանքը կգնի, իսկ հողմաէլեկտրակայանների, կամ արեգակնային էլեկտրակայանների եւ մնացած ալտերնատիվ էներգիա արտադրող ձեռնարկությունների արտադրանքը եւ՞ս պատրաստ է պետությունը գնել:

Ա.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Օրենքում ամրագրված է հետեւյալ դրույթը` վերականգնվող էներգետիկայի կամ վերականգնվող աղբյուրների միջոցով արտադրված էլեկտրաէներգիան, անկախ նրանից, թե դա հողմա է, հիդրո է, գեոտերմալ է, շուկայում, մեր պարագայում բաշխիչ ցանցը պարտավոր է 15 տարվա ընթացքում ամբողջությամբ արտադրված էլեկտրաէներգիան գնել այն սակագնով, որը որոշված է հանձնաժողովի կողմից: 15 տարվա ընթացքում:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Թա՞նկ է:

Ա.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Եթե հանձնաժողովը որոշել է, դա արդեն ոչ մեկ չի կարող ասել, թանկ է:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հանձնաժողովի որոշումից է կախված:

Ա.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

 -Հանձնաժողովի որոշումից է կախված, սակագինը ինքն է որոշում:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արա Նռանյան:

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աբրահամյան: Ունեմ հետեւյալ հարցերը.

1-ին` թեեւ Ֆինանսների նախարարությունը ներկայացրել է տեղեկանք, մեր պետության համար ֆինանսական պարտավորությունների վերաբերյալ, սակայն որեւէ թվային տվյալ չկա: Կարո՞ղ եք ասել, ինչքա՞ն է կազմելու ՀՀ անդամավճարը այս կազմակերպությանը, գործակալությանը անդամակցելու արդյունքում, որովհետեւ հոդված 12-ը նշում է, որ բյուջեն ձեւավորվում է ՄԱԿ-ի գնահատման սանդղակի  վրա ասամբլիայի կողմից սահմանված կարգով, սակայն ցանկալի կլիներ, որ դուք թիվ հայտարարեք, կոնկրետ ինչքա՞ն ենք մենք տարեկան վճարելու:

2-րդ հարցը հետեւյալն է, շարունակելով միտքը բյուջեի վրա բեռի մասով: Մենք այս գործակալությունում գործուղելու՞ ենք ՀՀ ներկայացուցիչ, ինչ-որ քաղաքացի, որը բարձր վարձատրվող պաշտոնյա է լինելու Աբու-Դաբի նստավայրով: Մենք նման բեռ ունենալու՞ ենք:

3-րդ հարցը` մենք ակտիվ մասնակցում են տարբեր միջազգային կազմակերպություների գործունեությանը, որպես պետություն, եւ վճարում ենք միլիոնավոր դոլարներ ամեն տարի անդամակցելու համար: Բնական է, որ շատ դժվար է ակնկալել, որ Հայաստանը, որպես փոքր եւ զարգացող պետություն, կարող է ունենալ իր տարածքում միջազգային կազմակերպությունների գրասենյակ: Սակայն, վերականգնվող էներգետիկայի մասով մենք ունենք բավականին լավ ցուցանիշներ: Մեր էներգետիկ ոլորտը, ես կարծում եմ, որ հեղինակություն ունի միջազգային ասպարեզում, ի վերջո, որպես ատոմակայան շահագործող պետություն, արդյոք չե՞ք մտածում, որ սա այն ոլորտն է, որ կարող ենք մենք ինքներս ձգտել միջազգային կազմակերպությունների գրասենյակները տեղակայել հենց ՀՀ-ում, ինչը բազմաթիվ դրական հետեւանքներ կունենա թե՛ մեր երկրի քաղաքական վարկի, թե՛ ընդհանրապես, միջազգային կազմակերպությունների հետ շփման մասով, այսինքն` երկրի հեղինակությունը կբարձրանա, մենք կունենանք միջազգային պաշտոնյաներ, որոնք աշխատում են ՀՀ-ում, ի վերջո նաեւ այն գումարները, որոնք մենք վճարում ենք որպես անդամավճար, որոշ չափով կվերադառնան նաեւ ՀՀ: Շնորհակալություն:

Ա.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Առաջին հարցը վերաբերում է անդամավճարությանը: Ես կարող է մի քիչ սխալվեմ, շուրջ 500 դոլարի մասին է խոսքը գնում, 470 քանի դոլարի մասին է անդամավճարը, կարծում եմ, որ դա մեծ գումար չէ եւ մենք ի վիճակի ենք նման գումար վճարել:

2-րդը` այս պահին` հիմա, Աբու-Դաբիում երբ սկսեցին աշխատել գործակալության հիմնական կառույցները` քարտուղարությունը, կատարվում են ընտրություններ, տարբեր հանձնաժողովների կազմում, որոնք նոր էին ստեղծվում, եւ նոր կատարվում են այդ պրոցեսները: Մեր դեսպանությունը բավականին լավ ներգրավված է այդ աշխատանքներին, մեր նախարարությունն էլ ամբողջ տեղեկատվությունը ստանում է, եթե մեր պետության եւ մեր համար որեւէ հարմար, այդ հանձնաժողովներում, հարմար պաշտոնի հնարավորություն ընձեռվի, անպայման մենք կփորձենք մասնակցել:

Վերջին հարցը, կապված նմանատիպ գործակալություններին ապահովել պայմաններ, որ նամնատիպ գործակալությունները, այդ թվում Հայաստանում գործեն: Ես կարծում եմ, որ դա բավականին բարդ հարց է, որովհետեւ, որպես օրինակ բերեմ, այս վերականգնվող էներգետիկայի գործակալության նստավայրը ընտրելու համար բավականին լուրջ պայքար էր գնում, եւ արդյունքում, այդ թվում Գերմանիայի նման երկիրն էր պայքարում, բայց այնուամենայնիվ, ՄԱԿ-ի շրջանակներում Աբու-Դաբին կարողացավ հաղթել եւ նստավայրը որոշվեց ընտրել Մազդար քաղաքում: Իհարկե, եթե մենք կարողանանք, ինչու չէ, նմանատիպ...

Հ.ԱԲԱՐՀԱՄՅԱՆ

-Արա Նռանյան, արձագանքման համար:

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես ուզում եմ, որ մեր երկիրը ինքն էլ հավակնի նման կազմակերպություններ, գրասենյակներ բերելու համար` միջազգային կազմակերպությունների գրասենյակները Հայաստանում տեղակայելու համար: Ես հասկանում եմ, որ բավականին դժվար աշխատանք է, եւ սա չի  վերաբերում նաեւ ձեր ոլորտին, ուղղակի օգտվելով հարցից հնչեցնում եմ: Սա վերաբերում է նաեւ այլ նախարարությունների գերատեսչություններին: Մենք երբեւիցե նման խնդիր մեր առջեւ չենք դրել, եւ այսօր դժվար է ասել հե՞շտ է, թե՞ դժվար: Ես կարծում եմ, որ ժամանակն է ասել, այն գերատեսչությունները, որոնք որոշ չափով ինտեգրված են միջազգային հանրության գործունեության մեջ ավելի ակտիվ, նման հավակնություններ աստիճանաբար ցուցաբերեն:

Ինչ վերաբերում է աշխատակցին, ես հասկացա, որ քարտուղարության աշխատակից ունենալը քննարկվում է, եւ դա ցանկալի է: Խոսքը նրա մասին է, որպես ներկայացուցիչ, որովհետեւ քարտուղարության աշխատակիցը վճարվելու է քարտուղարության հաշվին, իսկ մեր ներկայացուցիչը` մեր: Շնորհակալություն:

Ա.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Ես ուղղակի կարող եմ իմ փորձից ասել, ինչպե՞ս ենք մենք աշխատում ՄԱԳԱՏԷ-ում հետ Վիեննայում: Բավականին սերտ համագործակցություն ունենք եւ դեսպանության միջոցով մենք ունենք հնարավորություն բոլոր կարեւոր նիստերին մասնակցել, ամբողջական ինֆորմացիային տիրապետում ենք, եւ այնտեղ միշտ ունենք մեկ հոգի, որը բոլոր կարեւորագույն նիստերին մասնակցում է: Կարող ենք նմանատիպ պրակտիկան էլ կիրառել այս դեպքում:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցող` արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի անդամ Շիրակ Թորոսյան:

Շ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգարժան գործընկերներ, ԱԺ քննարկմանն է ներկայացվել ՀՀ Նախագահի կողմից «Վերականգնվող էներգիայի միջազգային գործակալության կանոնադրությունը», որը ստորագրվել է 2009 թվականի հունվարի 26-ին Բոննում` Գերմանիայում: Գործակալության ստեղծման նախաձեռնությամբ հանդես է եկել ԳՖՀ-ն եւ այդ նախաձեռնությունը շատ արագ, մեծ արձագանք է գտել ամբողջ աշխարհում, եւ շատ արագ, ինչպես նշեց հիմնական զեկուցողը, 138 երկիր միացել են այս կանոնադրությանը` գործակալության ստեղծման փաստաթղթին, ինչից ենթադրվում է, որ ստեղծված գործակալությունը հետաքրքրություն է շարժել աշխարհի երկրների համար: Կանոնադրության նպատակն է խթանել վերականգնվող էներգետիկայի լայնատարած եւ ընդլայնվող ընդունումը եւ օգտագործումը` կայուն զարգացման ակնկալիքով:

Ի՞նչ է տալիս ՀՀ-ին, միանալով այս կանոնադրությանը: Վերականգնվող էներգետիկայի միջազգային գործակալությանը Հայաստանի միանալը հնարավորություն է ընձեռում տեղեկացված լինել վերականգնվող էներգետիկայի ոլորտում իրականացվող քաղաքականության հիմանական գործիքներին, խթաններին, ներդրման մեխանիզմներին, լավագույն փորձառությանը, առկա տեխնոլոգիաներին, ինտեգրված համակարգերին եւ սարքավորումներին, ռիսկի գործոններին եւ դրանց կիրառման հնարավորություններին, մասնակցել բազմաբնույթ քննարկումներին, օժանդակություն եւ խորհրդատվություն ստանալ վերականգնվող էներգետիկայի ֆինանսավորման եւ դրանց հետ առնչվող մեխանիզմների կիրառման վերաբերյալ, կատարելագործել գիտելիքները` մասնակցելով վերապատրաստումներին, ծանոթանալ տեղական եւ միջազգային տեխնիկական ստանդարտների, նորմերի զարգացմանը եւ կատարել համատեղ ուսումնասիրություններ:

Այսինքն` ՀՀ-ն  միանալով այս կանոնադրությանը, էապես շահում է, եւ  հարցը քննարկվել է արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում, հանձնաժողովը, հաշվի առնելով այս ամենը, իր դրական եզրակացությունն է տվել:

Ուզում եմ ներկայացնել նաեւ, որ մենք ունենք մեր ձեռքի տակ ՀՀ արդարադատության նախարարությանը տեղեկանքը, որում նա հայտնում է, որ կանոնադրության դրույթները չեն հակասում ՀՀ օրենսդրությանը, եւ չեն պարունակում ՀՀ օրենքներում փոփոխություններ կատարելու կամ նոր օրենքներ ընդունելու նորմեր:

ՀՀ ֆինանսների նախարարությունը տեղեկացնում է, որ կանոնադրությանը միանալով ՀՀ-ն ստանձնում է որոշակի ֆինանսական պարտավորություններ: Ֆինանսական պարտավորությունների մասով հարց ու պատասխանի ընթացքում այստեղ քննարկվեց, չեմ ուզում անդրադառնալ մանրամասներին, միայն կարող եմ նշել, որ ՀՀ ֆինանսական պարտավորությունը, դա կանոնադրությամբ նախատեսված վճարումներն են, որպես անդամավճար, այս գործակալությանը:

Մենք մեր ձեռքի տակ ունենք Սահմանադրական դատարանի որոշումը, որը եւս նշում է, որ այս կանոնադրությունը չի հակասում ՀՀ Սահմանադրությանը: Շնորհակալություն:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցեր հարակից զեկուցողին: Հերթագրում: Հարցեր չկան, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հերթագրում ելույթների համար: Հերթագրում: Հերթագրվել է մեկ պատգամավոր` Արմեն Մարտիրոսյան:

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Շատ հազվագյուտ է պատահում, որ ոչ քննադատական ելույթով եմ հանդես գալիս ամբիոնից: Սա այդ բացառիկ դեպքերից մեկն է, եւ բավականին, այնուամանայնիվ, կարեւորում եմ այս հարցը, ուստի ելույթ խնդրեցի: Իսկապես, մենք այսօր մի քանի ուղղություն կա, որին մենք պետք է առաջնային ուշադրություն դարձնենք, հատկապես այն առումով, որ այդ ուղղությունները միտված են ապագա գործընթացներին: Մեկ անգամ չէ, որ այս ամբիոնից բարձրացրել եմ միջին եւ փոքր ջրամբարներ կառուցելու, Հայաստանի ամբողջ տարածքում` խնդիրը, եւ երկրորդելով այսօրվա այս կանոնադրության հաստատումը, նաեւ, բնականաբար, կարեւորելու եմ վաղը էներգետիկայի բնագավառում մեր զարգացումների երաշխավորված զարգացումների ապահովվածության խնդիրը:

Նկատի ունեմ այն հանգամանքը, որ արդեն իսկ պարզ է որ, ըստ էության, ածխաջրածինների քանակը երկրագնդում գնալով նվազում է, եւ այն գնալով թանկանում է եւ, բնականաբար, կանխատեսումները, որոնք արվում են, արդեն իսկ ցույց են տալիս, որ շատ կարճ ժամանակ հետո ածխաջրածինները բավականին թանկ են լինելու: Բայց, ըստ էության, մեր էներգետիկայի մի հսկայական մաս նաեւ ածխաջրածինների հաշվին է ապահովում, ուստի վերականգնվող էներգետիկայի խնդիրը ես շատ եմ կարեւորում:

Շատ եմ կարեւորում նաեւ այն հանգամանքը հաշվի առնելով որ, ըստ էության, այսօր մենք անխնա փորձում ենք ոչնչացնել մեր բնությունը: Անխնա ոչնչացնում ենք մեր բնությունը, տարբեր հանքատեսակների կամ փայտանյութի անօրինական հատման առկայության պայմաններում, եւ միեւնույն ժամանակ բարձրաձայնում ենք զբոսաշրջության եւ հատկապես դրա էկոզբոսաշրջության ուղղությունը զարգացնելը: Բայց չէ որ հենց ալտերնատիվ վերականգնվող էներգետիկայի շնորհիվ է, որ հնարավոր է ապահովել մեր, ըստ էության, ալպիական գոտու էկոլոգիական մաքրությունը:

Ես կարծում եմ, որ պետությունը բավականին ուշադրություն պետք է դարձնի այս ուղղությանը, եւ մեծ աջակցություն ցուցաբերի: Ես հենց այնպես չտվեցի այն հարցը, որ հողմաէլեկտրաէներգիայի, էլեկտրակայանների եւ ջերմային, կներեք, արեգակնային էլեկտրակայանների արտադրանքը բավականին թանկ է: Բայց արդյո՞ք պետությունը այսօրվա թանկությունը պայմանավորելով պետք է կողմ քաշվի: Ես կարծում եմ, որ` ոչ: Նախ` առաջին հերթին, դա նորագույն տեխնոլոգիաների մուտք է ՀՀ:

2-րդ` դա ենթակառուցվածքներ են, որոնք անպայման պետք է, նաեւ համապատասխան կադրեր են, որ պետք է ստեղծենք, որ վաղը չէ մյուս օրը կարողանանք այս բնագավառում եւս համապատասխան զարգացվածության աստիճան ապահովենք: Որպեսզի հեռու չգնամ, մի քաջ օրինակ բոլորիս ասեմ, կապված բջջային հեռախոսների հետ: Ընդամենը մի քանի տարի առաջ բջջային հեռախոսները բավականին մեծ էին, բավականին թանկ էին, բայց տեխնիկական զարգացումը բերեց նրան, որ այն բավականին էժանացավ, մատչելի դարձավ, ֆունկցիաները շատ ավելի շատ են, քան առաջ, եւ այսօր մենք դա լայնորեն օգտագործում ենք:

Նույն օրինակը, կարծում եմ, վաղը կվերաբերի եւ՛ արեգակնային էներգետիկային, եւ՛ հողմնային, փառք Աստծո, արծես մենք այդ երկուսից էլ օժտված ենք` լեռնային միջավայրը թույլ է տալիս, որպեսզի եւ՛ արեւի բարձր անցունակություն ունենանք, եւ՛ թույլ է տալիս, որպեսզի անընդհատ քամիների առկայություն ապահովի:

Իմ համար շատ վառ օրինակ էր, օրինակ 2001 թվականին, երբ ես այցելել էի Հունաստան, եւ բավականին շրջեցի Հունաստանով, հետաքրքիր մի տենդենց կար: Ըստ էության, բոլոր այդ տանիքներին արեգակնային այդ փոքր համակարգերը կային, եւ՛ էլեկտրաէներգիա ստանալու համար, եւ՛ ջուրը տաքացնելու համար: Ես կարծում եմ, որ պետությունը պետք է ողջունի նմանատիպ նախաձեռնությունները, այդ թվում նաեւ բիոգազի միջոցով էլեկտրաէներգիա ստանալու այդ տեխնոլոգրաների զարգացումը: Հատկապես գյուղական վայրերում, կարծում եմ, սա եւս կարելի է  ներդնել, ուստի առաջարկում եմ, որ իմ գործընկերները կողմ քվեարկեն, բայց միեւնույն ժամանակ հարգելի զեկուցողին, պրն Գալստյան, խնդրում ենք հետայսու առավել ուշադրություն դարձնել եւ կառավարության առջեւ հարց բարձրացնել, որպեսզի համապատասխան ֆինանսավորումը մատչելի լինի, եւ արտադրվող էլեկտրաէներգիան այնուամենայնիվ գնվի: Շնորհակալություն:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ելույթներն ավարտվեցին: Եզրափակիչ ելույթներ` պրն Թորոսյան, կա՞ անհրաժեշտություն: Պրն Գալստյան: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք կառավարության ներկայացրած «Ապրանքային նշանների մասին»,  «Աշխարհագրական նշումների մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող` Էկոնոմիկայի նախարարության մտավոր սեփականության գործակալության պետ Արմեն Ազիզյան: Պրն Ազիզյան, ես պետք է խնդրեմ, որ դուք ինչքան հնարավոր է, մանրակրկիտ ներկայացնեք այս օրենքի բովանդակությունը:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն: ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր ուշադրությանն է ներկայացվում «Ապրանքային նշանների մասին»,  «Աշխարհագրական նշումների մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Պետական տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը: Օրենքների նախագծերի փաթեթի ներկայացումը պայմանավորված է ապրանքային նշանների եւ աշխարհագրական նշումների իրավական պահպանության համակարգի կատարելագործման անհրաժեշտության, եւ նպատակ ունի համապատասխանեցնելու մտավոր սեփականությանը վերաբերող ՀՀ օրենսդրությունը Եվրամիության չափանիշներին: Նախատեսվում է, որ փաթեթում ներառված 2 հիմնական օրենքները, դրանք են` «Ապրանքային նշանների մասին» եւ «Աշխարհագրական նշումների մասին» օրենքների նախագծերը պետք է փոխարինվեն ներկայումս գործող «Ապրանքային նշանների եւ սպասարկման նշանների, ապրանքի ծագման տեղանունների մասին» գործող օրենքը: Այն ընդունվել է 2000 թվականին, հիմնականում համապատասխանում է առեւտի համաշխարհային կազմակերպության պահանջներին, սակայն բազմաթիվ դրույթներ չեն համապատասխանում միջազգային, մասնավորապես` եվրոպական չափանիշներին:

Նախ` ապրանքային նշանների մասին: ՀՀ-ն մտավոր սեփականության օբյեկտների պաշտպանության առումով ամենամեծ ակտիվությունը նկատվում է ապրանքային նշանների հարցում: Եթե զարգացած երկրների համար մտավոր սեփականության օբյեկտներից ամենաակտիվը հեղինակային իրավունքի օբյեկտներն են եւ գյուտերն են, ապա զարգացող երկրների համար, մասնավորապես ԱՊՀ երկրների համար, նույնիսկ Արեւելյան Եվրոպայի երկրների համար բնորոշ է ապրանքային նշանների ակտիվությունը: Դա պայմանավորված է պլանային տնտեսությունից շուկայական հարաբերությունների անցումով եւ դրա արդյունքում նոր գոյացած մասնավոր ընկերությունների կողմից իրենց ապրանքային նշանների գրանցումով, դրանց առաջխաղացման եւ պաշտպանությունը ապահովելու միտումներով:

Այս պայմաններում շատ կարեւոր է, որ ապրանքային նշաններին վերաբերող օրենսդրությունը լինի հստակ, համահունչ միջազգային չափանիշներին, ապահովի բիզնեսի եւ սպառողների շահերը:

Գործող օրենքն ունի մի շարք թերություններ: Նախ` իրավական պահպանության առումով կան ոչ հստակ ձեւակերպումներ, որոնք տարաբնույթ մեկնաբանությունների տեղիք են տալիս, եւ ինչպես ապրանքային նշանների գրանցման փուլում, այնպես էլ ծագած վեճերի քննության ժամանակ որոշակի խնդիրներ են առաջացնում: Դրանից բացի, հնացել եւ երկրների ճնշող մեծամասնության կողմից վաղուց չի կիրառվում մեր երկրում առայժմ գործող ապրանքային նշանների գրանցման ընթացակարգը: Ըստ գործող օրենքի, ապրանքային նշանների գրանցման հայտերի փորձաքննությունը եւ գրանցման կամ մերժման մասին որոշումների կայացումը իրականցվում է լիազոր մարմնի կողմից, առանց շահագրգիռ կողմերի մասնակցության եւ իրենց կարծիքը հաշվի առնելու: Իհարկե, ցանկացած որոշում հետագայում կարող է վիճարկվել դատարանում, սակայն սա շատ ժամանակատար է, եւ որոշ դեպքերում չի բացառում ոչ օբյեկտիվ որոշումների ընդունումը:

Ներկայացված նախագծով նախատեսվում է, որ ապրանքային նշանների փորձաքննության ընթացակարգի կատարելագործման հետեւանքում ներգրավված կլինեն բոլոր շահագրգիռ անձինք: Նախատեսվում է, որ գրանցման ներկայացված ապրանքային նշանների բոլոր հայտերի մասին տեղեկատվությունը լիազոր մարմինը հրապարակում է համընդհանուր ծանոթացման համար, եւ ցանկացած շահագրգիռ անձ, երկամսյա ժամկետում կարող է դիտողություններ կամ առարկություններ ներկայացնել գրանցման դեմ, դրանով իսկ դառնալով փորձաքննության գործընթացի մասնակից:

Գրանցման դեմ առարկություններ կարող են ներկայացնել ավելի վաղ գրանցված ապարանքային նշանների իրավատերը, ինչպես նաեւ ավելի վաղ իրավունքների տիրապետողները, որոնք գտնում են, որ ապրանքային նշանի գրանցման եւ օգտագործման հետեւանքով կխախտվեն իրենց ավելի վաղ ծագած իրավունքները: Միայն շահագրգիռ կողմերի փաստարկների քննարկման արդյունքում է որոշվում տվյալ ապրանքային նշանը գրանցման ենթակա՞  է, թե՞ գրանցումը պետք է մերժվի: Սա շատ կարեւոր է: Ըստ էության, խուսափվում է պետական մարմնի կողմից միանձնյա որոշումների ընդունումը, դրանով իսկ ապրանքային նշանների գրանցման գործընթացը դարձնելով թափանցիկ:

«Ապրանքային նշանների մասին» գործող օրենքով սահմանված չեն դրույթներ, որոնք հնարավորություն կատան ապահովելու ապրանքային նշանների նկատմամբ իրավունքների գրավադրումը, եւ դրանք արգելանքի տակ դնելը, ինչը որոշակի խնդիրներ է առաջացնում, երբ նման անհրաժեշտություն է առաջանում պրակտիկայում:

Գործող օրենքով նախատեսված չէ նաեւ հավաստագրված նշանների իրավական պահպանություն տրամադրելու պայմաններն ու կարգը, ինչը շատ կարեւոր է ապրանքների համապատասխանության գնահատման բնագավառի զարգացման համար:

Գործող օրենքով նախատեսված չէ նաեւ ապրենքային նշանների միջազգային գրանցման մասին Մադրիդյան համաձայնագրին համապատասխան իրականացվող որոշ գործառույթներ, որոնք անհրաժեշտ է իրականացնել, երբ ՀՀ-ում գրանցված ապրանքային նշանի իրավատերը ցանկանում է մտավոր սեփականության համաշխարհային կազմակերպության միջազգային բյուրոյի միջոցով այն գրանցել նաեւ այլ երկրներում, ինչպես նաեւ հակառակ դեպքում, երբ միջազգային բյուրոից ստացվում են ծանուցագրեր, որոնցով խնդրարկվում է օտարերկրյա իրավատու ապրանքանշանների միջազգային գրանցումները տարածել ՀՀ-ի նկատմամբ:

Այժմ աշխարհագրական նշումների մասին: Գործող օրենսդրությամբ աշխարհագրական նշումների իրավական պահպանությունը, կարելի ասել, չի տրամադրվում, քանի որ օրենսդրությունը աշխարհագրական նշումների գրանցում չի նախատեսում, որն իր հերթին Քաղաքացիական օրենսգրքում առկա դրանց վերաբերող սակավ դրույթների կիրառումը դարձնում է ոչ արդյունավետ: Մասնավորապես, հստակ սահմանված չէ աշխարհագրական նշման օգտագործման իրավունք ունեցողների շրջանակը, ինչպես նաեւ ապրանքի այն առանձնահատկությունները, որոնց համապատասխանեցնելու դեպքում միայն կարող է կիրառվել աշխարհագրական նշումը: Ապրանքների ծագման տեղանունների իրավական պահպանությունը կարգավորվում է «Ապրանքային եւ սպասարկման նշանների, ապրանքի ծագման տեղանունների մասին» օրենքի 2-րդ մասով: Սակայն մի շարք դրույթներ, որոնք համահունչ չեն եւ նույնիսկ հակասում են Եվրամիության օրենսդրությանը: Խոսքը վերաբերում է ծագման տեղանման գրացման իրավասություն ունեցող անձանց որոշմանը, ապրանքների առանձնահատկությունների ամրագրմանն ու համապատասխան արտադրանքի տեխնիկական հատկորոշումների ստեղծմանը:

Ինչ վերաբերում է երաշխավորված ավանդական արտադրանքին, ապա գործող օրենսդրության համաձայն, մեր երկրում նման հասկացություն սահմանված չէ: Այն Եվրամիության երկրներում էլ է վերջերս սահմանվել, եւ մեր կարծիքով մեր երկրում էլ կգտնվեն սննդամթերքի ավանդական տեսակների արտադրողներ, որոնք ցանկություն կունենան պաշտպանելու իրենց արտադրանքի անվանումները: Ներկայացված նախագծով կարգավորվում են աշխարհագրական նշումների, ծագման տեղանունների եւ երաշխավորված ավանդական արտադրանքի գրանցման, իրավական պահպանության եւ օգտագործման հետ կապված հարաբերությունները, ընդ որում, ապրանքների ցանկում ներառված են գինիները եւ սպիրտային խմիչքները, սակայն հանված են բնական եւ հանքային ջրերը, ինչը պայմանավորված է Եվրամիության պահանջների նախագծին համապատասխանեցնելու անհրաժեշտությամբ: Նախագիծը ենթադրում է նշված օբյեկտների իրավական պահպանության հիմք դնել, դրանց պետական գրանցումը, որի համար սահմանվում են գրանցման կարգն ու պայմանները: Աշխարհագրական նշումների, ծագման, տեղանունների, եւ երաշխավորված ավանդական արտադրանքի գրանցումն իրականացվում է համարիա նույն ընթացակարգով, որը նախատեսված է «Ապրանքային նշանների մասին» օրենքի նախագծով: Գրանցված ախարհագրական նշման կամ ծագման տեղանման օգտագործման իրավունք կարող է ստանալ ցանկացած անձ, որը սահմանված պահանջների համաձայն արտադրում է համապատասխան արտադրանքը: Օգտագործման իրավունքը տրվում է 10 տարի ժամկետով, որը կարող է երկարաձգվել ամեն անգամ եւս 10 տարով: Գրանցված եւ երաշխավորված ավանդական արտադրանքի անվանումը կարող են օգտագործել այն արտադրողները, որոնք ապահովում են արտադրանքի տեխնիկական հատկանիշները:

Փաթեթի մյուս` «ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը ներկայացված է հիմնականում այն պատճառով, որ Քաղօրենսգրքի դրույթները համապատասխանեցվեն փաթեթում ներառված այդ երկու օրենքների նախագծերին:

Վերջինը` «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի ներկայացումը հիմնականում պայմանավորված է «Ապրանքային նշանների մասին» եւ «(չի հասկացվում)  մասին» օրենքների նախագծերի ընթացակարգերով նախատեսված նոր գործողություններով, ինչպես նաեւ որոշ խմբագրական փոփոխություններ կատարելու անհրաժեշտությամբ: Առաջարկվող օրենքների նախագծերում հաշվի են առնվել ապրանքային նշանների եւ աշխարհագրական նշումների վերաբերյալ Եվրամիության բոլոր դիրեկտիվների պահանջները: Օրենքների նախագծերը Եվրամիության մասնագետների կողմից ենթարկվել են փորձաքննության եւ ստացվել է դրական եզրակացություն:

Նախագծերը քննարկվել են գլխադասային հանձնաժողովում, ստացվել են պատգամավորների բազմաթիվ առաջարկություններ: Ատացել ենք նաեւ ԱԺ աշխատակազմի իրավաբանական եւ վերլուծական վարչությունների առաջարկությունները, որոնք համարյա բոլորը ընդունվել են եւ ներառված են լրամշակված տարբերակում: Շնորհակալություն:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ավարտեցի՞ք: Հարցեր հիմնական զեկուցողին: Հերթագրում: Հերթագրվել է 10 պատգամավոր: Արմեն Մարտիրոսյան:

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

Շնորհակալություն: Նախ, ասեմ, որ անընդունելի էր այս եղանակը, որ նորացված  տարբերակը մի ժամ առաջ բերեցին, եւ մենք հիմա նորացված տարբերական ենք քննարկում եւ նայում, բայց, այնուամենայնիվ, եթե եկել է, հիմա արդեն հարցերը տանք: Պրն Ազիզյան, նախ` առաջին հերթին, գլոբալ առումով, շատ կարեւոր, կարծում եմ, մեկ խոսք ասացիք, որ վեճերը պետք է դատարանում հարթվեն, բայց այսօր ՀՀ այս ներկա իրավիճակում, երբ որ դատարանները գործադիր իշխանության հրահանգները կատարող մարմին են դարձել ընդամենը, որքանով նմանատիպ, չեմ ուզում ասել ժամանակավրեպ, բայց որքանո՞վ է արդարացված նմանատիպ օրենքը բերելը: Չեք կարծում, որ սա հնարավորություն կտա, որպեսզի սեփականության վերաբաշխում տեղի ունենա: Առաջին հարցս:

Երկրորդը` կոնկրետ օրինակ: Չեք կարծու՞մ, որ կոռուպցիոն ռիսկեր իրենց մեջ բավականին կպարունակեն լիազոր մարմնի կողմից ապրանքանիշերը հաստատելու խնդիրը: Օրինակ հոդված 9-ում կա ապրանքային նշանի գրանցումը մերժելու բացարձակ հիմքեր, այդ կետերը շարադրված են, բայց երկրորդ կետով նշվում է` «Սույն հոդվածի 1-ին մասին  2-րդ, 3-րդ եւ 4-րդ կետերը չեն կիրառվում»: 3-րդ կետը գրում ` «Սույն հոդվածի 1-ին մասի 8-րդ եւ 9-րդ կետերում գրված նիշերը կարող են ներառվել»: Այսինքն` կարծես թե մեկը մյուսին հակասություն է դառնում, եթե մենք նայում ենք այն, ինչ թղթի վրա գրված է, եւ ընդամենը լիազոր մարմինն է որոշելու, սուբյեկտիվ գնահատական է սա արդեն, որովհետեւ երկու կետ իրար հակասում են, թե այս մեկը արդեն որոշակիորեն համապատասխանու՞մ է, թե՞ չի համապատասխանում, ասենք` պետական զինանշանները մի քիչ մե՞ծ են, թե՞ փոքր են: Չափանիշներ այս հոդվածներում գոյություն չունեն եւ դրանից հակասություն է առաջանում:

Օրինակ, 10-րդը` 1-ի կետի, 9-րդ հոդվածի 10-րդ ենթակետը` «Պարունակում է մեծ նշանակություն ունեցող հոգեւոր կամ մշակութային ժառանգություն հադիսացող խորհրդանիշեր, մասնավորապես` կրոնական», ո՞րն է չափանիշը մեծ նշանակության: Շողակաթը մեծ նշանակությա՞ն է, թե՞ ոչ,  Գառնիի տաճարը մեծ նշանակությա՞ն է, թե՞ ոչ, 12-րդ դարի վանքը, որը քանդվել եւ մատուռ է դարձել, դա մեծ նշանակությա՞ն է, թե՞ ոչ: Նմանատիպ խնդիրներ, կարծես թե եւս կան, եւ այս ամենը մի փոքր ամփոփելով, չեք կարծու՞մ, որ այս պահին, այս տեսքով դեռեւս ընդունելի չէ այս օրինագիծը: Շնորհակալություն:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Մարտիրոսյան: Նախ` վեճերը դատարանում լուծելու խնդրի մասին: Այլ տեղ չկա նմանատիպ հարցերը լուծելու, որովհետեւ վեճը լինելու է կա՛մ տնտեսավարող սուբյեկտի կա՛մ ֆիզիկական անձի միջեւ եւ պետական մարմնի միեւջեւ, կա՛մ երկու տնտեսավարող սուբյեկտների կամ անձանց միջեւ, այսինքն` այլ տեղ չկա: Ասեմ, որ բոլոր օրենքների նախագծերը մշակելու ժամանակ մենք շատ երկրների օրենսդրություն ենք ուսումնասիրել, եւ բոլոր երկրները այս իրավասությունը վերապահել են միայն դատարանին: Եթե համեմատենք այսօրվա մեր գործող օրենքը եւ ներկայացվածը, որոշակի գործառույթներ գործող օրենքում վերապահված են լիազոր մարմնի բողոքարկման խորհրդին: Խոսքը վերաբերում է գրանցումները չեղյալ հայտարարելուն: Այդ գործառույթները նույնպես տեղափոխել ենք դատարան, որ բոլոր վեճերը լուծվեն դատարանում: Մենք միշտ ելնում ենք այն սկզբունքից, որ  դատարանում վեճերը լուծվելու են արդարացի: Այդ կանխավարկածը մենք միշտ ընդունում ենք, եւ այլ տարբերակ չունենք: Եթե կարողացա պատասխանել այս հարցին` այսքանը:

2-րդը` կոռուպցիոն ռիսկերի մասին, շատ կարեւոր հարց է: Ընդհանրապես, կոռուպցիոն ռիսկերը, իմ կարծիքով, կան բոլոր դեպքերում, երբ կա շփում անձի եւ պետական մարմնի հետ: Առավել եւս կոռուպցիոն ռիսկերը ավելանում են, երբ կա բիզնեսի շփումը պետական մարմնի հետ: Դա միշտ կա: Հենց դրա համար էլ, ես իմ զեկուցման ժամանակ նշեցի, օրենքում լուրջ փոփոխություն է կատարված գրանցման գործընթացում, որ այդ երկու ամսվա ընթացքում ցանկացած անձ կարող է առարկություններ ներկայացնել ապրանքային նշանի գրանցման դեմ, եւ դառնալ գրանցման գործընթացի մասնակից, այսինքն` դա մաքսիմալ թափանցիկությունն է, որը կարելի է ապահովել գրանցման ժամանակ:

2-րդը` կոռուպցիոն ռիսկերը նվազում են, երբ չկա շփումը` ֆիզիկական շփումը հայտատուի եւ պետական մարմնի հետ: Դրա ուղղությամբ էլ է տարվում աշխատանքներ, իհարկե, դա չի կարող լինել այս օրենքի դրույթները, սակայն մենք կամաց-կամաց անցնում ենք սահմանափակելու շփումը հայտատուի եւ լիազոր մարմնի հետ: Ներդրվում են էլեկտրոնային եղանակով հայտերի ներկայացման ընթացակարգ եւ հետագա բոլոր գրագրությունները, շփումները հայտատուի հետ պետք է լինեն միայն էլեկտրոնային եղանակով: Օրենքի նախագծում դա նախատեսված է: Եթե տեսնեք, հայտերը ներկայացվում է լիազոր մարմնին կա՛մ գրավոր, կա՛մ էլեկտրոնային եղանակով: Ասեմ, որ գյուտերի հայտերը այսօրվա դրությամբ մենք հնարավորություն ունենք ընդունել էլեկտրոնային եղանակով, առանց հայտատուի գալու լիազոր մարմին: Նախատեսում ենք, որ այս տարի նույնպես մենք ապրանքային նշանները կարող ենք ընդունել էլեկտրոնային եղանակով, եւ դրանով կխուսափվի շփումից:

Ձեր նշված երկիմաստ մեկնաբանությունները, որ դուք ասացիք, որ կարող է լինի 9-րդ եւ 10-րդ հոդվածներում, ընդհանրապես հստակ չէինք կարող ցանկ սահմանել, թե որո՞նք են մեծ հոգեւոր արժեք, որոնք` փոքր: Սա հիմնականում վերաբերելու է, այդ հայտերը հրապարակվելու են, առարկություններ ստանալու ենք, ցանկացած անձ կարող է ներկայացնել առարկություն, այսինքն` հանրային քննարկում է լինելու առարկողների հետ, եւ ես կարծում եմ, եթե լիազոր մարմինը ճիշտ որոշումներ չընդունի, դատարանը միշտ կարող է այն ուղղել: Այսքանը, շնորհակալություն

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արձագանքու՞մ եք, պրն Մարտիրոսյան: Արմեն Մարտիրոսյան:

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես, պրն Ազիզյան, հենց 9-րդ կետի հակասությունների մասին նաեւ հարց տվեցի, որ, ըստ էության, 1-ի կետը եւ 2-րդ, 3-րդ կետերը իրար հետ հակասության մեջ են մտնում: Սա եւս:

Մի այսպիսի հարց էլ` բոլորիս քաջ հայտնի է «Էվիան» ապրանքանիշը, եւ ասենք, ջուր են արտադրում Հայաստանում, պարզ է, մեր մոտ էլ լեռնային աղբյուրների ջուրը պետք է գնահատվի, եւ լոգոյի վրա` էտիկետկայի վրա, պարտադիր սարեր են լինում: Հիա կարո՞ղ է որոշակի ձեւով համարվի, որ դա «Էվիանի» կրկնօրինակ է, քիչ անհաջող, եւ  այդ ջրերի արտադրությունը, այսինքն` ընդհատվի, դադարեցվի:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կապված 9-րդ հոդվածի հետ, հակասություն չկա, պրն Մարտիրոսյան, որովհետեւ եթե 9-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ից 4-րդ կետերում ասում են այն  ապրանքանշանները, որոնք բացարձակ հիմքերով չեն կարող գրանցվել, 9-րդ հոդվածի 2-րդ մասը ասում է, որ եթե նրանք ձեռք են բերել  տարբերակիչ հատկություններ: Արդյունքում, հայտի ներկայացման թվականը տվյալ նշանով տարբերակիչ հատկություն է ձեռք բերել այն ապրանքների համար, որոնց համար գրանցում է ներկայացվել, այսինքն` այստեղ ես հակասություն չեմ տեսնում:

Կապված «Էվիանի» հետ: Որաշակի խնդիր «Էվիանը» Հայաստանում չունի` գրանցված ապրանքային նշանը, այսինքն` եթե շփոթելու աստիճան նման եղավ, այդ դեպքում կարող է խնդիր լիներ: Այսօրվա դրությամբ խնդիր չունենք: Խոսքը վերաբերում է միայն այն ապրանքային նշաններին, կարող են մերժվել, որոնք որ շփոթելու աստիճան նման են: Սարերը տարբեր են լինում, պրն Մարտիրոսյան: Այսքանը:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ավարտեցի՞ք: Հակոբ Հակոբյան:

Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Պրն Ազիզյան, խնդրում եմ 5 ցուցանիշ այսօրվա գործող նույն համակարգին վերաբերող դաշտին` օրենսդրական, իրավական եւ կիրառվելիք, եւ 5 ցուցանիշ, այս նոր օրենսդրությունը ի՞նչ կտա մեզ: Հակառակ դեպքում ես կմտածեմ, թե 2-ը ուղղակի 3-ով ենք փոխարինում: Մեկ հարց:

2-րդը` խնդրում եմ ասեք, իրավահաջորդության գաղափարը, այն նշանները, անվանումները, գրանցումները, որ մենք այսօր ունենք, դրանք վաղը բոլորը փոխվելու՞ են, թե՞  ինքնուրույնաբար, սա մենք հաշվի ենք առնում, որ կա, հետո նոր  շարունակում ենք: Այսինքն` հինը վերացնում ենք, նորն ենք սկսու՞մ, թե՞ հնի վրա ուղղակի ձեւափոխում ենք:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Հակոբյան: Տարբերությունները 5 չեն, տարբերությունները բազմաթիվ են: Ես իմ ելույթի ժամանակ ասացի, փոխվում է եւ՛ իրավական պահպանության նորմերը, եւ՛ գրանցման ընթացակարգերը, այսինքն` տարբերությունները շատ էական են, դրան գումարած, ես նշեցի զեկուցման ժամանակ, որ այս երկրում չի պահպանվում աշխարհագրական նշումները: Դա ոնց որ թե նոր գաղափար է մեր օրենսդրության մեջ:

2-րդը` չկա գաղափար երաշխավորված ավանդական արտադրանքի: Դա նույնպես նոր  պահպանություն է տրամադրվում այդ  արտադրանքներին: Սա զուտ տեխնիկական փոփոխություն չի` մեկ օրենքը երեք նոր օրենքներով, այլ հակառակը, սա կատարելագործվում է գործող օրենսդրությամբ:

2-րդը` նախկինում գործող ապրանքային նշաններին, ոչինչ չի վերանում, բոլոր ապրանքային նշանները շարունակելու են գործել: Օրենքը վերաբերում է նոր իրավահարաբերություններին, օրենքը ընդունելուց հետո: Շնորհակալություն:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Պրն Հակոբյան, չունե՞ք արձագանքելու ցանկություն: Ռաֆիկ Պետրոսյան:

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հարգելի պրն Ազիզյան, առաջին օրինագծում` «Ապրանքային նշանների մասին» կա հիմնական հասկացություն` հավաստագրային նշան, ապրանքային նշան, որը օգտագործվում է ապրանքների կամ ծառայությունների որոշակի բնութագրերի համապատասխանության հավաստման համար: Հիմա խնդրում եմ, մի հատ ժողովրդական լեզվով բացատրեք, էս ի՞նչ նշան է, եւ սպառողը ապրանքի վրա ինչը՞ պետք է նայի, որովհետեւ սա է վերջին հաշվով ունենալու հասարակական մեծ նշանակություն` սպառողի իրավունքների պաշտպանությունը, որպեսզի համոզվի, որ այդ ապրանքը դա է: Սա մեկ` առաջին հարց:

2-րդը` ապրանքային նշանների խախտման վերաբերյալ ի՞նչ վիճակագրական տվյալներ կան Հայաստանի մասին, Հայաստանի գործարարների կողմից այդ նշանները խախտելու մասին, եւ միջազգային արբիտրաժներում կամ դատարաններում գործեր կա՞ն արդյոք, թե՞ ոչ, ինչի՞ն են վերաբերում, ի՞նչ նշանները խախտելուն: Սա էլ երկրորդ: Վերջ:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Պետրոսյան: Հավաստագրային նշանները գործող օրենսդրությամբ սահմանված չեն եղել, դրանք նոր են նախատեսվում, նոր օրենքում: Հավաստագրային նշանները նրանք են, որ որոշ ընկերություններ, որոնք իրականացնում են համապատասխան գնահատում, օրինակ` փորձաքննություններ են կատարում որոշակի ապրանքների, ստեղծում են իրենց հավաստագրային նշանը, հայտարարում են դրա մասին, եւ սպառողները, տեսնելով այդ նշանները ապրանքների վրա, որոշակի լրացուցիչ ապահովություն են տեսնում դրա որակի հետ կապված, դրա բաղադրության հետ կապված, այսինքն` հավաստում է, որ ապրանքը համապատասխանում է սահմանված պահանջներին: Դա ընկերությունների կողմից է ստեղծվում: Պետությունը ինքը ունի  նման նշաններ, որոնք գործում են գնահատման բնագավառում, սակայն կարող են լինել ընկերություններ, որոնք իրենք ուզենան իրականացնել այդ գործողությունները, այսինքն` լրացուցիչ անգամ հավաստեն, թե տվյալ ապրանքը համապատասխանու՞մ է, ցուցանիշները համապատասխանու՞մ են, թե՞ ոչ, այսինքն` իր փորձաքննության արդյունքում:

2-րդը` ապրանքային նշանների խախտումների վերաբերյալ: Ապրանքային նշանների խախտումների վերաբերյալ գործերը հիմա վերջերս բազմազան են, բազմաթիվ են, դա նաեւ ուրախացնում է, որովհետեւ դաշտը աշխուժացել է, ընկերությունները փորձ են անում պաշտպանել իրենց ապրանքային նշանները, եւ՛ օտարերկրյա ընկերություններն են փորձում Հայաստանում իրենց շահերը պաշտպանել, եւ՛ տեղական ընկերությունները: Կոնկրետ վիճակագրությունը չեմ կարող ասել, միջինում տարեկան մոտավորապես 20, 25 դատական գործեր են լինում, որոնք վերաբերում են ապրանքային նշաններին: Դա մեր Հայաստանի դատարաններում են այդ վեճերը: Այլ ատյաններում` միջազգային ատյաններում դատական վեճեր չկան մեր ապրանքային նշանների հետ կապված: Այսքանը, շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար Պետրոսյան Ռաֆիկ:

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Մեր ապրանքային նշանների մասին արտասահմանյան դատարաններում, արբիտրաժներում չկա, իսկ մեր գործարարների կողմից նրանց նշանները խախտելու մասին կա՞, թե՞ ոչ: Սա չպատասխանվեց:

Մեկ էլ, թե հավաստագրային նշանը պարտադի՞ր է, թե իրավունք ունի ապրանք արտադրողը դնի ապրանքի վրա: Այդ երկու պահերը խնդրում եմ ասեք:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հավաստագրային նշանը միայն կամավոր է,  իսկ այլ ատյաններում մեր ապրանքային նշաններին վերաբերող չկա, նույնպես չկա, նման վեճեր գոյություն չունեն: Այսքանը:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը, Ռաֆիկ Գրիգորյան:

Ռ.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Ազիզյան, ճիշտն ասած նախագծի հետ հիմնավորումը չկա, չգիտեմ ինչ պատճառով, եւ ինձ մոտ առաջացան հարցեր:

1-ինը` բացի նրանից, որ պետք է համապատասխանեցնել Եվրոպական օրենսդրությանը, ձեր ներկայացման ընթացքում միշտ նշում էիք գործող օրենսդրության անկատարությունը: Ի տարբերություն իմ որոշ գործընկերների, այսպիսի հարց` արդյոք ուշացած չէ՞ այս օրենքի ընդունումը: Սա առաջին հարցը:

2-րդը` կարծում եմ դուք նշեցիք, որ ապրանքային նշանների գրանցման ժամկետը 2 ամիս է: Արդյոք քննարկվե՞լ է հանձնաժողովում այս խնդիրը եւ այդ ժամկետի վերաբերյալ ինչու՞ 2 ամիս, սա պարտադիր կխնդրեի անդրադառնալ:

Բողոքարկման խորհրդի վերաբերյալ: Չե՞ք կարծում, եթե դուք վերացնում եք բողոքարկման խորհուրդը, քանի որ նոր օրենք ենք ընդունում, սկզբնական շրջանում, որպեսզի շատ հայտեր չներկայացվեն դատարաններ, պահպանվի անկախ բողոքարկման խորհուրդը, որպեսզի կարողանան բացատրություններ տալ մեր տնտեսավարող սուբյեկտներին, նրանից հետո նոր բողոքարկման խորհուրդը, բողոքարկման խորհուրդը լուծարել: Շնորհակալություն:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Գործող օրենքը, իրոք, ունի շատ հակասություններ Եվրամիության դիրեկտիվների հետ: Դա ուշացած չէ: Ապրանքային նշանների իրավահարաբերությունները, դրա հետ կապված վեճերը, գրանցումների մեծ ծավալը ՀՀ-ում նոր է սկսվում, եւ ես կարծում եմ, որ հիմա իսկական ժամանակն է, որ մեր օրենսդրությունը համահունչ լինի միջազգային չափանիշներին:

2-րդը` փորձաքննության ժամկետի հետ: 2 ամիս չէ փորձաքննության ժամկետը: 2 ամիս, պարզապես լիազոր մարմինը սպասելու է առարկություններին: Ընթացակարգը հետեւյալն է` հայտը ստանալուն պես 1 ամսվա ընթացքում իրականացնում է նախնական փորձաքննություն, փաստաթղթերի համապատասխանությոնն է ստուգվում, որից հետո հայտը հրապարակվում է, սպասվում է 2 ամիս, եւ այդ 2 ամիսը ներառված, 3 ամիսվա ընթացքում, այսինքն` հայտը հրապարակելուց 3 ամսվա ընթացքում լիազոր մարմինը պարտավոր է որոշում կայացնել: Փորձաքննությունը, ըստ էության, կտեւի մոտավորապես, եթե չլինեն առարկություններ եւ քննարկումներ, մոտավորապես 4 ամիս: Ասեմ, որ այսօրվա օրենքով փորձաքննության տեւողությունը 6-ից 7 ամիս է, մեկ ամիս նախնական փորձաքննության համար եւ 6 ամիս փորձաքննության համար: Այսինքն` կարելի է ասել, որ փորձաքննության ժամկետնել է օրենքով կրճատվում: Սա ելնում է բիզնեսի շահերից, որպեսզի, ավելի շուտ ինֆորմացիա ունենան ապրանքային նշանի գրանցման ճակատագրի մասին:

3-րդ հարցը վերաբերում էր բողոքարկման խորհրդին: Այս հարցը քննարկվել է բազմաթիվ անգամ: Բողոքարկման խորհրդի իրավասությունները մենք այս նախագծով նվազացրել ենք, բողոքարկման խորհրդին միայն թողել ենք, միայն հայտատուին ենք հնարավորություն տալիս, որպեսզի մերժման դեպքում առարկի բողոքարկման խորհուրդը, երբ որ հայտատուն չի համաձայնում փորձագետի որոշման հետ, բողոքարկման խորհուրդը հանդես գա որպես արբիտր:

Ես ասեմ, որ մենք առաջինից  երկրորդ ընթերցման ժամանակ կփորձենք քննարկել բողոքարկման խորհրդի լիազորությունների ինչ-որ մի մասը պակաս պահպանելու, չնայած իմ անձնական կարծիքն է, որ ավելի լավ կլիներ, որ վեճերը տեղափոխվեին դատարան: Չնայած բազմաթիվ անգամ հանձնաժողովում քննարկման ժամանակ մեզ նմանատիպ բաներ ասել են, որ ավելի լավ կլիներ, որ մինչեւ դատարան` արտադատարանական քննարկում լիներ բողոքարկման խորհրդում, նոր գնային դատարան: Ես պատրաստ եմ այս հարցը քննարկել, կխնդրեմ առաջարկություն ներկայացնել: Շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար Ռաֆիկ Գրիգորյան:

Ռ.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես, միեւնույն է, իմ կարծիքին եմ, որ այդ խորհրդի վերաբերյալ եւ՛ առաջարկությունը կլինի, եւ՛ քննարկումները կանենք: Ես, ոչ թե փորձաքննության ժամկետը, ապրանքային նշանների գրանցման ժամկետը, դուք ձեր խոսքում ասացիք` 2 ամիս: Եթե ես չգիտեմ, կոնկրետ այս հարցի վերաբերյալ երեւի թե ես նույնպես իմ առաջարկությունը կներկայացնեմ, որովհետեւ իմ կարծիքով, այդ ժամկետի վերաբերյալ նույնպես քննարկում պետք է տեղի ունենա, որովհետեւ, իմ կարծիքն է դա, ժամկետը հնարավոր է, որ չբավարարի: Շնորհակալություն:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Այսինքն, ես ինչպես հասկացա, դուք առաջարկում եք երկարացնե՞լ այդ ժամկետը:

Ռ.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ (առանց խոսափողի)

-Ես չեմ նշում երկարացնել, կա՛մ երկարացնել, կա՛մ քննարկման առարկա է դառնում: Հիմնավորումը չկա, ես սկզբից շեշտեցի:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ընդհանրապես, միջազգային պայամանգրով նախատեսվում է տրամադրել ողջամիտ ժամկետ, որպեսզի երրորդ անձինք հնարավորություն ունենան ներկայացնել իրենց կարծիքները: Եվրոպական երկրներում այդ ժամկետը հիմնականում կազմում է 3 ամիս, որին ես էլ եմ կողմնակից: Սակայն դրան կողմնակից չեն մեր հայտատուները, այսինքն` մեր բիզնեսի ներկայացուցիչները, որոնք ասում են, որ եթե առաջարկություններ կամ առարկություններ ունենա, 2 ամսում էլ կներկայացնի, 1 ամսում էլ կներկայացնի, դրանով իսկ արհեստականորեն երկարաձգվում է փորձաքննության ժամկետը, եւ բիզնես առաջարկությունը հետեւյալն է, որ հնարավորինս կրճատվի այդ ժամանակը: Դրա համար մենք հեռացանք մի քիչ այդ եվրոպական ժամկետից` միջին 3 ամսվա ժամկետից, վերցրեցինք փոքր` 2 ամիս, որդեգրելով, որ դա ողջամիտ ժամկետ է մեր երկր համար: Պատրաստ ենք քննարկել, եթե կան այլ առաջարկություններ: Շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հաջորդ հարցը Արծրունի Աղաջանյան:

Ա.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Ազիզյան, երկու հարց ունեմ:

1-ինը` 2000 թվականի օրենք ընդունելուց հետո, մինչեւ հիմա, ունե՞ք տվյալներ, ինչքա՞ն են եղել ապրանքային նշանի գրանցման մերժման դեպքերը, ավելի ճիշտ` նույնանման, շփոթելու աստիճան նման ապրանքանշանների մերժման դեպքերը: Հետո, դուք ասում եք մեզ չեն դիմել նույնանման կամ շփոթության աստիճանի նման ապրանքանիշերի գրանցման հարցով բողոքներ չի եղել: Դուք ընդհանրապես հետեւու՞մ եք շուկայում նման իրադրության առկայության դեպքում սպառողների շահերը պաշտպանելու համար եթե կա նման բան, դուք` ինքներդ որոշում կայացնեք, արգելեք, որովհետեւ այն ապրանքը, որը ներկրվում է դրսից եւ եթե տեղում է արտադրում նույնանման` շփոթելու աստիճան նման արտադրանք, դրանք որակապես խիստ տարբերվում են իրարից, եւ սպառողների մեծ մասը պարզապես չեն կարող տեսնել կամ նկատել, կամ շփոթվում են, վերցնում են այն ապրանքը, որը չունի այդ որակը: Շուկայում, ինձ թվում է, որ դուք էլ գիտեք, նման դեպքերը շատ են: Դուք նման գործառույթ իրականացրե՞լ եք, իրականացնու՞մ եք, եւ եղե՞լ են նման դեպքեր:

Նաեւ այդ հարցի շարունակությունը` ինչքանո՞վ եք դուք համագործակցում տնտեսական մրցակցության հանձնաժողովի հետ: Կա՞ նման աշխատանքի փորձ: Նրանք եւս կարո՞ղ են այս հարցում ձեզ հետ միասին այս խնդիրը լուծել, որպեսզի նման երեւույթներ տեղի չունենան:

2-րդը վերաբերում է «Աշխարհագրական նշումների մասին» օրենքին: Օրենքում նշվում է, որ սույն օրենքի դրույթները տարածվում են գյուղատնտեսական արտադրանքի եւ սննդամթերքի նկատմամբ, բացառությամբ, ներողություն, այդ թվում գինիների եւ սպիրտային խմիչքների նաեւ, բացառությամբ բնական եւ հանքային ջրերի:

1-ինը` ինչու՞ միայն այդ ապրանքների վրա` գյուղատնտեսական: Այդ դեպքում, բերեք վերնագիրը գրենք «Գյուղատնտեսական աշխարհագրական նշումների մասին»:

2-րդը` այդ դեպքում ինչու՞ ենք մենք հանում բնական եւ հանքային ջուրը, նա էլ է գյուղատնտեսական արտադրանք, վերջին հաշվով, կամ ինչու՞ չենք կարող տարածել այլ ապրանքների վրա, որը տվյալ տարածաշրջանում է արտադրվում, օրինակի համար, ասենք` Հայաստանի արդյունաբերական մի արտադրանքը, որը հանածո է, եւ այլ երկրի, որ տարբերություն կա որակական հատկանիշների մեջ: Ինչու՞ չենք թույլատրում, որ դա նաեւ վերաբերի այդ արտադրանքներին: Այսինքն` իմաստը ո՞րն է, սրա գաղափարախոսությու՞նը, սկզբու՞նքը: Շնորհակալություն:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աղաջանյան:  Մերժման դեպքերը բազմաթիվ են: Հստակ չեմ կարող ասել թիվը, կարող եմ ասել ինչքան են գրանցված: Շուրջ 16 հազար ապրանքային նշաններ են գրանցված ազգային ընթացակարգով եւ շուրջ 30 հազար միջազգային ընթացակարգով, այսինքն` Մադրիդյան համաձայնագրի շրջանակով: Մերժվում է մոտավորապես, ես կոնկրետ թիվ որ չասեմ, 5-ից 10%-ը հավանաբար մերժվում է շփոթելու աստիճան նմանությամբ: Գնալով այդ մերժումները պակասում են, որովհետեւ մեր ինտերնետային կայքում արդեն որոնման համակարգը դրված է, եւ շատ հայտատուներ, մինչեւ հայտ ներկայացնելը որոնում են կատարում, եւ դրա արդյունքում խուսափում ենք ավելորդ հայտերի քննարկումից:

Հարց եղավ, արդյո՞ք, դուք երեւի նկատի ունեք մեր գործակալությունը` լիազոր մարմինը, զբաղվու՞մ է շուկայի վերահսկողությամբ, այդ բազմաթիվ խախտումները, ես ինքս էլ եմ տեսնում, որոնք կան շուկայում, արդյոք մենք գործառույթ ունե՞նք վերահսկելու եւ կանխելու դա: Ո՛չ, նման գործառույթ մենք չունենք: Ընդհանրապես, իրավունքների պաշտպանության հարցը բոլոր երկրներում դրված է իրավատերերի վրա: Իրավատերը ինքը պետք է շուկայում, երբ որ տեսնում է, որ շուկայում խախտված են իր իրավունքները, համապատասխան միջոցներ ձեռնարկի, որոնք կան եւ՛ Քրեական օրենսգրքում, եւ՛ Քաղաքացիական դառավարության օրենսգրքում, եւ՛ Քաղօրենսգրքում:  Սակայն, սովորաբար այդ միջոցառումները չեն իրականացվում իրավատերերի կողմից, մանավանդ օտարերկրիա իրավատերերի կողմից: Գիտեք, որ ոստիկանությունում ստեղծված է հատուկ ստորաբաժանում, որը լիազորված է նման գործառույթների իրականացնելու, սակայն նրանք չեն իրականացնում այդ գործողությունները ի պաշտոնե, ինչպես ասում են` էքսոֆիսո, այլ դիմում ունելաու դեպքում:

Խախտումների դեմ պայքարը լուրջ խնդիր է: Մենք նախատեսում ենք նոր օրենսդրական նախաձեռնություններ, հավանաբար այս տարվա ընթացքում կներկայացնենք ձեր քննությանը, խստացնելու խախտումների նկատմամբ պատժամիջոցները եւ հավանաբար կփորձենք նաեւ ի պաշտոնե գործողություններ իրականացնելու հնարավորություն տանք որոշ մարմիններին, որպեսզի առանց իրավատերերի դիմումների, երբ ակնհայտ խախտումներ են տեսնում, կարողանան որոշակի միջոցառումներ ձեռնարկել: Ես կարծում եմ, մենք այս տարվա ընթացքում այդ հարցին կարող ենք անդրադառնալ:

Վերջին հարցը` «Աշխարհագրական նշումների մասին» օրենքում, ինչու՞ է ներառված գինիները, սպիրտային խմիչքները, գյուղատնտեսական արտադրանքները, բացի հանքային ջրերից: Ընդհանրապես, աշխարհագրական նշումները եւ ծագման տեղանունները հիմնականում կիրառվում են սննդամթերքի եւ գյուղատնտեսական արտադրանքի նկատմամբ, որովհետեւ դրանք ունեն հիմնականում այն սպեցիֆիկ յուրահատկությունները, որոնք պետք է պաշտպանվեն, եւ այդ անվանումները պետք է պաշտպանված լինեն: Հիմա քննարկումներ են գնում միջազգային ատյաններում, մասնավորապես` Եվրամիությունում, որպեսզի նման մոտեցումներ ցուցաբերվեն նաեւ արդյունաբերական ապրանքներին, սակայն դա դեռ քննարկման փուլում է: Մենք չենք ուզում ավելի առաջ ընկնել եւ տարածել օրենսդրությունը բոլոր ապրանքների վրա: Հավանաբար ինչ-որ ժամանակ հետո, մի քանի տարի հետո, մենք կանդրադառնանք նաեւ այլ ապրանքատեսակներին:

Հիմա, ինչու՞ է բացառված օրենքի նախագծից հանքային ջրերը: Հանքային ջրերը մինչեւ 2003 թվականը, որպես աշխարհագրական նշումներ պաշտպանվում էին Եվրամիության երկրներում: 2003 թվականից ընդունվեց դերեկտիվ, որով խստորեն պահանջվեց բոլոր երկրներից հանել հանքային ջրերը, որպես աշխարհագրական նշում պաշտպանելու համակարգից, մի շարք պատճառներով: Նախ` հանքային ջրերը հիմնականում չեն համապատասխանում աշխարհագրական նշման դասական ձեւակերպմանը: Նրանց վրա որեւիցե գործողություն, բացի նրանից, որ ընդերքից ստանում են եւ որոշակի վերամշակում են իրականացնում, մարդկային որեւիցե գործոն, կամ հատուկ բնակլիմայական պայմաններ չեն կարող ազդել հանքային ջրի վրա: Բացի դրանից, շատ կարեւոր է, որ սպառողների իրավունքներն են խախտվում, երբ որ նույն անվանումով տարբեր արտադրողներին, տարբեր որակ ունեցող հանքային ջրերը հայտնվում են շուկայում, եւ սպառողների համար դժվար է լինում տարբերելու, թե որը` որն է: Դրա համար նախատեսված է, որ հանքային ջրերը այսուհետ պետք է պաշտպանվեն ապրանքային նշաններով, որպեսզի սպառողները հնարավորություն ունենան տարբերելու: Շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար Արծրունի Աղաջանյան:

Ա.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Պրն Ազիզյան, դուք նշեցիք, որ նույնական կամ շփոթելու աստիճան նման ապրանքանիշերի վերահսկողության վրա դուք գործառույթ չունեք, եւ  մտածում եք իրավապահ մարմիններին ընդգրկել այդ աշխատանքներում, այդ դեպքում ինչու՞ չեք առաջարկում, կամ եթե մենք առաջարկենք, հենց օրենքում նախատեսենք նման գործառույթ, որ դուք իրավունք ունեք, տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովի հետ միասին,  նման գործառույթ իրականացնելու: Թե չէ ի՞նչ է ստացվում, նույն ապրանքի մեջ մի տառ են փոխում, կամ մի քիչ գրելու ձեւն են փոխում, մենք սպառողի շահերը պետք է պաշտպանենք, սպառողը չի կարողանում տեսնել դրանց տարբերությունը:

Նույն հարցը իմ գործընկերը նաեւ տվեց, բայց էլի պատասխանի մեջ վերջնական պարզ չի: Ամենակարեւոր խնդիրը, որ այսօր շուկան լցված է բազմաթիվ շփոթեցնող նույնանման արտադրանքով, բայց ոչ մի վերահսկողություն, ոչ մի սպառողի պաշտպանության գործընթաց չի իրականացվում: Ճիշտ չի՞ լինի, որ մենք օրենքում միանշանակ նախատեսենք նման գործառույթ, որ դուք պարբերաբար, եռամսյակը մեկ, կիսամյակը մեկ վերահսկում եք, եւ այդ ուղղությամբ...

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աղաջանյան: Ձեր բարձրացրած հարցը բազմաթիվ անգամ է ինձ տրվել, եւ ես միշտ ասել եմ, որ ես դեմ եմ լինելու դրան, որ գրանցող գործակալությունը լինի նաեւ վերահսկող: Դա պարտադր պետք է տարբերվեն իրարից: Մեկ մարմին պետք է գրանցումներն իրականացնի եւ փորձաքննությունը, եւ եթե պետությունը լիազորի մեկ այլ մարմնի վերահսկողություն իրականացնել շուկայի նկատմամբ, ապա դա պետք է լինի այլ մարմին, այլ ոչ թե դա, որպեսզի չլինեն շահերի բախում: Դա իմ կարծիքն է:

Ես ձեզ ասեմ` մտավոր սեփականության իրավունքների խախտումները Հայաստանում բազմազան են: Դա միայն չի վերաբերում ապրանքային նշաններին: Դա վերաբերում է եւ հեղինակային իրավունքին, առավել եւս: Ես կարծում եմ, մենք շուտով առիթ կունենանք քննարկելու այդ նոր օերնսդրական փաթեթը, որտեղ կքննարկենք այդ հարցը բոլորը միասին, ոչ միայն ապրանքային նշանների վերաբերյալ: Շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը` Սամվել Բալասանյան:

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Ազիզյան, ճիշտն ասած փաթեթը ուշ բերեցին եւ ես մտածեցի, որ 3 ժամվա ընթացքում հնարավոր չէր ամբողջը ուսումնասիրել, ես մտածեցի, մանավանդ ԱԺ նախագահը ասաց, որ շատ մանրամասնորեն կներկայացնի կառավարության ներկայացուցիչը, բայց, փաստորեն, շատ քիչ ներկայացվեց, եւ անհասկանալի է հիմա պատգամավորներին, թե ինչի՞ մասին է խոսքը: Որովհետեւ շատ ծավալուն փաթեթ է, եւ ծավալուն փաթեթում կան հոդվածներ, որոնք առանձին-առանձին պետք է բացատրվեր:

Ես, քանի որ արդեն ասում է, որ լիագումար նիստում գնում է քննարկումները, ինձ հետաքրքրում է հետեւյալ հարցերը: Նախ եւ առաջ, հիմա այդ նույնացման հետ կապված, տեսեք ի՞նչ է ստացվում: Այսօր մեր ՀՀ-ի արտադրողները դետ աշխատում են հին ԳՕՍՏ-երով, այսինքն` այնպես է, որ գրանցվել են, բայց հին ԳՕՍՏ-երով են աշխատում: Հիմա նմանատիպ ապրանքներ ներմուծվում է տարբեր երկրներից: Դա կապ չունի, թե ի՞նչ ապրանքատեսականի է: Բայց հիմա, այս օրենքի ընդունումով մենք ի՞նչ ենք փոխում այդտեղ: Այսինքն` փոխում ենք, որ նման ապրանքներ չներթափանցե՞ն` նույնատիպ, նույնանուն, այսինքն` մենք հիմա այդ պարզաբանումը այս օրենքով կարո՞ղ եք տալ, հստակեցնել, որը շատ կարեւոր է:

2-րդը` փաստորեն, ընթացակարգի հետ կապված, դուք արդեն ասացիք, թե ի՞նչ ընթացակարգով է ընթանալու գրանցումները, բայց ինձ հետաքրքրում է, ճիշտ չէ՞ր լինի, որ լիներ մեկ պատուհանի գաղափարը, որը շատ կարեւոր է: Եթե այս օրենքի նախագծի հետ կապված, օրինակ, ես մի հոդված ասեմ, 9-րդ հոդվածը` ապրանքային նշանի գրանցումը մերժելու բացարձակ հիմքերը: Ես խնդրում եմ ուղղակի բացատրեք 12-րդ եւ 13-րդ կետերը: Հիմա ինձ հետաքրքրում է, այո, հիմա ի՞նչ է լինելու հետագայում, կապված այն խնդիրների հետ, որ ուղղակի արգելվելու է այն նշանները, որոնք, այսինքն` մարդկանց կողմից հայտ է ներկայացվելու: Արդյոք ճիշտ չի՞ լինի մեկ պատուհանի գաղափարը դնենք այս օրենքի նախագծի մեջ, որպեսզի հետագայում, բնականաբար, կոռուպցիոն ռիսկերից մենք խուսափենք, որովհետեւ շատ կարեւոր օրենքի նախագիծ է, անհրաժեշտ է սա, մանավանդ Եվրախորհրդի պահանջ է, մենք պետք է այս պարտավորությունը կատարենք: Այո, աղավաղված է այս ամենը մեր հիմա գործող օրենքում, եւ անհրաժեշտ է որ մենք կարողանանք նոր օրենքի նախագիծ ընդունենք: Բայց ընդունենք այնպիսի օրենքի նախագիծ, որ, իրոք, օգուտ կա, օգուտ տա հետագայում բոլոր արտադրողներին, բոլոր այն ներմուծվող ապրանքների հետ կապված, որի հետ կապված այ, այսպիսի խնդիրներ եւ հարցեր չծագեն, ինչպես հիմա ծագեցին ԱԺ-ում:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բալասանյան: Առաջին հարցը վերաբերում էր գործող ԳՕՍՏ-երով արտադրվող արտադրանքը եւ նմանատիպ արտադրանքների ներմուծմանը: Այս օրենքը ընդհանրապես նման հարցեր չի շոշափում, որովհետեւ ԳՕՍՏ-երը հիմնականում բերում են ապրանքների որակական հատկանիշներին: Ապրանքային նշանների օրենսդրությունը որեւիցե կապ որակական հատկանիշների հետ չի կարող ունենալ: Ապրանքային նշանները դրանք այն նիշերն են, որոնցով մակնիշվում են ապրանքները, այսինքն` ԳՕՍՏ-երի հետ սա որեւիցե կապ չի կարող ունենալ:

Մեկ պատուհանի սկզբունքը: Ես ասացի, ասեմ, որ ամբողջ աշխարհում փորձաքննությունները արվում են մի ձեւով, բոլոր երկրներում: Դա արվում է լիազոր մարմնի կողմից հայտը ստանալուն պես եւ որոշակի ժամանակում: Այլ ընթացակարգ լինել չի կարող: Միեւնունն է, պետք է պետական մարմինը այդ փորձաքննությունը իրականացնի: Մեկ պատուհանի սկզբունքը, ես ասացի, որ համարյա ներառված է օրենքում, որ մենք կարող ենք էլեկտրոնային ձեւով շուտով ստանալ հայտերը, եւ կարիք չլինի գալ լիազոր մարմին, եւ ներկայացնել հայտը: Դա արվեց նաեւ, ես քիչ առաջ նշեցի, կոռուպցիոն ռիսկերից խուսափոլու համար:

Ինչ վերաբերում է մերժման հիմքերին, դուք նշեցիք, 11 եւ 12-րդ մասե՞րն եք ասում` 12, 13: Ես ընթերցեմ` «բաղկացած, կամ պարունակում է աշխարհագրական նշում, եւ գրանցման է ներկայացվել այնպիսի ապրանքների համար, որոնք չեն ծագել տվյալ աշխարհագրական վայրից...» եւ այլն, եւ այլն: Սա ասում է, որ եթե աշխարհագրական նշում կա գրանցված, եւ հայտ է ներկայացվում ապրանքային նշանների գրանցման, որտեղ այդ աշխարհագրական նշումը կիրառված է, դա մերժման ենթակա է, որովհետեւ կարող է շփոթություն առաջացնի սպառողների համար: Այսքանը:

Հաջորդը վերաբերում է գինիներին` «Բաղկացած կամ պարունակում է գինիների անհատականացնող աշխարհագրական նշում այն գինիների համար, որոնք չեն ծագել տվյալ աշխարհագրական վայրից...» եւ այլն: Ասեմ, որ գինիներին վերաբերող ապրանքային նշանների օրենսդրությունը բավականին խիստ է բոլոր երկրներում, որպեսզի մեկ վայրում ծագած գինիները չշփոթես մեկ այլ վայրում ծագած գինիների հետ: Սա շատ կարեւոր է, որպեսզի մենք այս դրույթը ունենանք օրենքում: Շատ դեպքերում սա օգտագործվում է այն նպատակներով, որ համբավ ունեցող վայրերի անվանումներ են նշվում գինիների պիտակների վրա, սակայն իրականում այն չի համապատասխանում: Սա է, շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար Սամվել Բալասանյան:

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Պրն Ազիզյան, մենք օրենքի նախագիծ ենք քննարկում, հետաքրքիրը գիտե՞ք որն է, այո, այսօր մեզ պետք է, որ մենք կարողանանք աշխատատեղեր ստեղծենք, ասենք, հիմա Արտաշատում աճեցված խաղողից մենք չե՞նք կարող, ասենք` Աշոցքի շրջանում տանել, գինի արտադրել, որի անունը դնենք «Արտաշատ»: Չե՞ք կարող նման բան անել: Այսինքն` կոնկրետ, ես օրինակի վրա ասացի, որ ավելի պարզ լինի, որովհետեւ դրա հետ կապվում է բոլոր տեսակի ապրանքատեսակները, որովհետեւ, այլապես ստացվում է, որ ամեն մի տարածք պետք է ունենա սպեցիֆիկ արտադրություն, իրեն նշանով, իրեն ամեն ինչով: Հնարավո՞ր է նման բան, չէ՞ որ մեր երկիրը շատ փոքր երկիր է, եւ կարող ենք մենք տարբեր տեղեր տարբեր գինիներ արտադրել, նաեւ այլ արտադրատեսակներ:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Իհարկե, շատ ուրախ կլինեի, եթե ձեր ասածը լիներ, որպեսզի ամեն վայրում արտադրված գինիները անվանվեին այդ վայրի անուններով, սակայն Հայաստանում դա այսօր հնարավոր չի: Այս օրենքը չի բացառում, որպեսզի Արտաշատում արտադրված խաղողը շշալցվի Իջեւանում եւ վրան գրվի «Արտաշատ», եթե դա սպառողին մոլորության մեջ չի գցում, որեւիցե աշխարհագրական նշման հետ: «Արտաշատ» աշխարհագրական նշում մենք չունենք, այնպես որ, կոնկրետ ձեր հարցին ես պատասխանեցի, որ խնդիր չլինի: Չնայած ես կարող եմ ասել իմ անձնական կարծիքը: Ես շատ կուզենայի, որ մեր երկրում արտադրվող գինիները կապ ունենային իրենց ծագման վայրի հետ: Առայժմ դա հնարավոր չէ: Շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցի համար` Վարդան Այվազյան:

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Պրն Ազիզյան, երկու թե երեք անգամ մենք քննարկել ենք այս օրենքը, հիմնականում եղել են բազում առաջարկներ: Հիմա ես ուզում եմ, այս հարցիս իմաստը նաեւ նրա մեջ է կայանում, որ մի քանի սկզբունքային հարցադրումներ ճշտեմ:

1-ինը` մենք ներկայացրեցինք, որ դատական համակարգից հանենք այդ բազմանշանակ բառերը, այսինքն` խելամիտ ծավալ, այդ հարաբերական հասկացությունները, դրանք հանվա՞ծ են, թե՞ հանված չեն, մասնավորապես, որոնք հիմք էին հանդիսանում ապրանքային նշանները վերագրանցման ժամանակ, այսինքն` չգրանցելու համար, որովհետեւ մենք ասում ենք, ավելի լավ է ֆիքսեք:

2-րդը` օրենքի պարզեցման խնդիրը: Օրենքի բովանդակությանը շատ անհրաժեշտ է, հիմա ես ձեզ ընթերցեմ մի նախադասություն, որը կազմված է ընդամենը 100 քանի բառից, դուք ինձ բացատրեք, թե սա ի՞նչ է: «Սույն օրենքի...»,  հոդված 24-ը, սկզբից սկսվում է, նախադասությունը ավարտվում է, երեւի որ ընթերցեմ, շատ ավելի վատ կլինի:

Պարզեցման գործընթացի հետ կապված: Ես կխնդրեմ, որովհետեւ շատ նորամուծություններ են սրանք, կոնվենցիայի հետ կապված խնդիր է, դուք ամբողջապես վերարտագրել եք այստեղ: Եթե կարելի է... Սա 2-րդ:

3-րդը` անցումային ժամանակահատված նախատեսու՞մ եք, թե՞ չեք նախատեսում, որովհետեւ ճիշտ նշեցին մեր գործընկերները, նույնը ես ներկայացրեցի հանձնաժողովում: Հիմա կան գրանցված ապրանքային նշաններ, աշխարհագրական նշումները նորամուծություն է, հասկանում եմ, որ մինչեւ գրանցվեն, մինչեւ պահանջենք, այստեղ խնդիր կա, որ մինչեւ այդ գրանցումները վերահաստատվի, մինչեւ այդ ժամանակահատվածները... , այդ ինտերվալը չկորի: Ուստի, թե գործողության մտնելու ժամկետը, կամ ընդհանրապես, բուն գործողության մտնելու ժամկետի մեջ անցումային դրույթ դուք նախատեսու՞մ եք, թե՞ չեք նախատեսում: Սա 3-րդ հարցը, եւ երեւի այսքանով մենք ապահովենք այն խելամիտ ծավալը, որովհետեւ դատական, երբ որ դուք թողնում եք դատարանին որոշելու, երբ որ դուք գրում եք կա՛մ այս հիմքով, կա՛մ այս սրանով, կա՛մ նրանով, դատարանում համենային դեպս տնտեսավարող պաշտպանվածության խնդիրը շատ ահավոր դառնում է վտանգավոր: Մենք ավելի շատ պետք է առաջնորդվենք առանց որեւէ բանից վախենալու, որ այս «կամ»-երը հնարավորություն են տալիս մանեւելու անսահմանափակ աստիճան, որովհետեւ նայեցեք, նույն նմանատիպ մի օրինակ էլ ես ձեզ բերեմ: Հոդված 23-ի 7-րդ հոդվածի վերջին մասը: 7 «կամ» ենք գրում մենք ապրանքոային նշանների հարաբերական հիմքերը մերժելու համար եւ դա տալիս ենք, որ դա դատավորը այդ «կամ»-երի շրջանակներում որեւէ մեկի պարագայում որոշի` այո, կամ` ոչ: Վերջ ի վերջո մենք ունենք տնտեսական ակտիվության հետ կապված խնդիրներ: Ո՞նց է ձեր մոտեցումը:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Այվազյան, ես հիշում եմ ձեր սկզբունքային դիրքորոշումը, այն ոչ հստակ ձեւակերպումների վերաբերյալ, որ դուք միշտ մտահոգված էիք, որ դատարաններում դա կարող է տարբեր մեկնաբանություններ ունենալ: Մենք այն ժամանակ էլ, իհարկե, փոխել եք այդ լրամշակված տարբերակում, մաքսիմալ փորձել ենք հստակեցնել, ինչքան որ հնարավոր էր, դա ներառված է, պրն Այվազյան, սակայն ես չեմ կարող ասել, որ դա 100%-ով է, որը որ հնարավոր չէ: Մենք չենք կարող օգտագործման ծավալները կապել որոշակի թվերով: Ամեն դեպքում սուբյեկտիվիզմը կա, սակայն մենք տվել ենք ինչ բան է իրական օգտագործումը, փորձել ենք մաքսիմալ դա բացել: Կարծում եմ, չպետք է լինի տարակարծություններ, տարբեր մեկնաբանությոններ այս հարցում: Կարծում եմ, աշխատել ենք հնարավորին չափ հստակեցնել:

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ(առանց խոսափողի)

-Խնդում եմ դրա ձեւակերպումը:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Ես հիմա պարզապես պետք է գտնեմ, որտեղ էր դա: Եթե համաձայնվեիք, մենք հետո աշխատանքային կարգով ձեզ հետ կնայեինք, միեւնույն է, աշխատանքային կարգով կնայենք:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար` Վարդան Այվազյան:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Դուք էլի հարց ունեիք, պրն Այվազյան: Այո: Իհարկե, խմբագրական առումով կարող ենք ձեզ հետ աշխատել, սակայն շատ պարզ այս օրենքը իրականում չի կարող լինել, որ շատ պարզ լինի: Ես պատրաստ եմ, որ մենք առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ փորձենք ավելի պարզեցնել: Այո, հավանաբար, պրն Պետրոսյան, մենք կփորձենք, այո, կարճացնելով ավելի հեշտ ընկալելի դարձնել օրենքը:

Անցումային ժամկետը: Ասեմ, որ սա կարեւոր հարց է, որովհետեւ օրենքի նախագիծը մշակվել էր դեռ անցյալ տարի: Ներկայացված նախագծով ներկայացված է մինչեւ 2010 թվականի հուլիսի 1-ը, որը, ընդունում ենք ողջամիտ ժամկետ չի: Բնականաբար, այն պետք է երկարացվի, որովհետեւ օրենքը, պարզապես կառավարությունը ուշ ներկայացրեց ԱԺ, երկար քննարկումներ էր գնում, եւ մենք պատրաստ ենք ձեզ հետ քննարկել, այդ ժամկետը երկարացնելու համար: Մենք գիտակցում ենք, որ դա ողջամիտ չէ: Շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը` Արա Նռանյան:

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Ազիզյան, ես ուզում եմ որոշ չափով շարունակել պրն Այվազյանի հարցադրումը, խոսքը նրա մասին է, թե ինչպե՞ս է լինելու, ի՞նչ ճակատագիր է ունենալու ներկայումս գրանցված ապրանքային նշանները: Հոդված 66-ի առաջին մասը արդյոք նշանակու՞մ է, որ դրանք շարունակելու են գործել մինչեւ իրենց ժամկետի ավարտը, որովհետեւ այնտեղ նշված է, որ օրենքի պահանջներին համապատասխանելու դեպքում, թե՞ պետք է վերանայվեն, կարող է, այսինքն` նրանք, ովքեր կես տարի, մեկ տարի առաջ գրանցվել են, չեղյալ համարվի իրենց ապրանքային նշանը եւ կրկին գնան գրանցման դաշտ: Առաջին հարցս հետեւյալն է, այսինքն` ներկա գրանցվածները, եթե մնալու են մինչեւ իրենց ժամկետի ավարտը, ապա խնդիր չկա:

Քանի որ հանձնաժողովում, իսկապես, ակտիվ քննարկումներ են եղել, եւ բազմաթիվ առաջարկությունները դուք ընդունել եք եւ  առաջին հայացքից երեւում է, որ որոշ բաներ ընդունել եք, բայց, քանի որ ամբողջ ծավալին ծանոթանալ այս կարճ ժամանակում չէինք կարող հասցնել, ինձ հետաքրքրում է, որքա՞ն է կառավարությունը շտապում 2-րդ ընթերցման համար: Կարո՞ղ ենք մենք ակնկալել, որ մի երկու ամիս գոնե ժամանակ կունենան պատգամավորները այս փաստաթղթին ծանոթանալ եւ գրավոր, կոնստրուկտիվ առաջարկություններ ներկայացնեն, որ բարեփոխենք, ի վերջո մայր օրենքի մասին է խոսքը, թե կարող է այնպես ստացվի, որ մյուս քառօրյա երկրորդ ընթերցման համար բերեք, եւ պատգամավորները չհասցնեն իրենց տեսակետները հայտնել:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Նախ` գրանցված ապրանքային նշանները որեւիցե մեկը ռեվիզիա չի անելու այս օրենքը ուժի մեջ մտնելուց հետո, նման բան նախատեսված չի, եւ գրանցված ապրանքային նշանները եւ 66-րդ հոդվածի առաջին մասը հենց այդպես էլ ասում է, որ շարունակում են գործել սույն օրենքով սահմանված պահանջներին համապատասխան, այսինքն` իրավահարաբերություններ են լինելու այս օրենքի համաձայն, այլ ոչ թե որեւիցե մեկը վերանայելու է գրանցված ապրանքային նշանները, դա բնականաբար:

2-րդ, կապված` կառավարությունը շտապու՞մ է, թե՞ ոչ: Բնականաբար` ոչ: Սա մենք համարում ենք, որ դեռ քննարկելու բազմաթիվ խնդիրներ ունենք   ԱԺ-ի հետ, եւ մենք չենք խնդրելու հաջորդ նստաշրջանին 2-րդ ընթերցումը կազմակերպել: Մենք կարող ենք ավելի մեծ ժամանակ տալ քննարկումների համար: Շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը` Հովհաննես Մարգարյան:

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Ազիզյան, ես սկսեմ իմ գործընկերոջ հարցից, էլի հոդված 66-ից: Անցումային դրույթները, ես կուզենայի 2-րդ մասը ընթերցեիք` «Ապրանքի ծագման տեղանուն պարունակող ապրանքների նշանները, որոնց գրանցումն իրականացվել է մինչեւ սույն օրենքի ուժի մեջ մտնելը, տվյալ ապրանքի ծագման տեղանվան գրանցումից հետո մինչեւ 2010 թվականի հունիսի 30-ը պետք է համապատասխանեցվեն սույն օրենքին` «Աշխարհագրական նշումների մասին» ՀՀ սահմանված պահանջներին», այսինքն` այստեղ արդեն ամրագրվում է, իսկ օրենքի ուժի մեջ մտնելու մասում դուք ամրագրում եք, որ` «Օրենքն ուժի մեջ է մտնելու պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող 10-րդ օրվանից», այսինքն` մի կողմից եթե դիտարկենք, որ 2, 3 ամիս, մինչեւ 2-րդ ընթերցում պետք է քննարկենք, կարծում եմ, սա պետք է փոխվի, այս դրույթը: Մեկ:

Երկրորդ հարցս հետեւյալն է` եթե պետք է նորից գրանցվեն եւ տասնյակ հազարավոր են այդպիսի ապրանքանշանների գրանցվողների, իրավաբանական անձանց կամ սուբյեկտների թիվը լինելու, արդյոք ձեր, որքան որ հասկացանք, լիազոր մարմինը դուք եք լինելու, ձեր վարչությունը, գործակալությունը, հիմա քանի՞ աշխատող ունեք, եւ քանի աշխատող է պահանջվում, որ այդ կարճ ժամկետում, բնականաբար, երբ օրենքը ընդունվի, այդ կարճ ժամկետում այդ վերագրանցումը իրականացվի, այսինքն` կբավարարի ձեր աշխատակիցների թվաքանակը:

Երրորդ հարցս վերաբերում է, քիչ առաջ դուք փաստեցիք, որ աշխարհագրական նշումների համար անհրաժեշտություն չկա գյուղատնտեսական մի շարք ապրանքների, բացառություն կազմելով սպիրտայինը եւ գինիները: Հարցս հետեւյալն է` սպառողը ո՞նց է կարողանալու տարանջատել, որ սա Սեւանի՞ ջուրն է, թե՞ Դիլիջանի: Չնշվի՞, որ դա Դիլիջանի հանքերից է, կամ Սեւանի, Գառնիի եւ այլն, եւ այլն, որովհետեւ դուք ասացիք, հիմնական բաղադրություն եւ այլն, եւ այլն, դրանք էապես տարբերվում են, եւ պետք է, որ ցանկացած սպառող իրազեկված լինի: Մասնավորապես խոսքը գնում է նրա մասին, որ ցանկացած ապրանք տարանջատելու համար նաեւ այդ աղբյուրը, թե ո՞ր աղբյուրից է սպառողի համար:

Ի վերջո վերջին հարցս: Այստեղ ապրանքների սահմանում չկա, սահմանման մեջ ի վերջո ապրանքներ ո՞րն ենք համարում, ո՞ր ապրանքային նշաններն ենք դնում: Սա ինչու՞ եմ ասում, որովհետեւ մենք ունենք շատ կազմակերպություններ, որոնք մեծածախ առեւտրով են զբաղվում, կոնկրետ` շաքարավազ, հացահատիկային կուլտուրաներ, եւ ռասֆասովկա են անում, այսինքն` գնել է այդ արտադրանքը, նրա գործառույթը դա է, 2, 3 աշխատող ունի, հա, հիմա այստեղ ինքը որպեսզի գրանցվի, ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ իր համար: Նոր ապրանքանի՞շ պետք է հանի, որ պոլիէթիլենը այստեղի արտադրանք է, պոլիէթիլենային պարկերով է ռասֆասովկա անում, շաքարավազը այստեղի եւ այլն: Այս ամսին կուզենայի մանրամասնեիք:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Մարգարյան: Նախ` պրն Այվազյանը նման հարց տվել էր, անցումային դրույթների վերաբերյալ, ես արդեն նշեցի, որ ժամկետը, բնականաբար, պետք է երկարաձգվի, անցումային դրույթների, որովհետեւ նա մեր կարծիքով էլ ողջամիտ չէ:

2-րդը` դուք հարց տվեցիք վերագրանցման վերաբերյալ, եւ որ պետք է տասնյակ հազարավոր վերագրանցումներ լինեն: Ոչ մի վերագրանցում էլ չի նախատեսվում: Բոլոր ապրանքային նշաններն էլ շարունակելու են գործել, ոչ մի վերագրանցում չի լինելու, պարզապես վերագրանցում, կարող է պատահի վերագրանցվեն մի քանի ապրանքային նշաններ, որոնք պարունակում են աշխարհագրական նշումներ: Դրանք կարող են լինել միայն մի քանիսը: Խոսքը գնում է այդ ապրանքային նշանների մասին, իսկ մնացած այդ ապրանքային նշանները շարունակելու են գործել:

Հարց եղավ, որ հանքային ջրերի վրա կիրառեն աղբյուրների անվանումները, բնակավայրերի անվանումները: Իհարկե, այս օրենքը դա չի սահմանափակում: Պարզապես «Աշխարհագրական նշումների մասին» օրենքում սահմանվում է, որ հանքային ջրերը չեն պաշտպանվում որպես աշխարհագրական նշում: Դա ենթադրվում է, որ դրանք պետք է պաշտպանվեն ապրանքային նշաններով: Սովորաբար, հանքային ջրերին վերաբերող ապրանքային նշանները կա՛մ պարունակում են, կա՛մ նույնական են մոտակա բնակավայրի անվան հետ: Դա բոլոր երկրներում է այդպես, դա Հայաստանում էլ է այդպես, եւ դա կարող է շարունակվել սրանից հետո էլ: Նման սահմանափակում չկա:

Վերջին հարցը, որ դուք ասացիք, որ փոքր ընկերությունները ինչի՞ պետք է գրանցեն իրենց ապրանքային նշանները: Ապրանքային նշան ունենալը, դա կամավոր է: Ցանկացած ընկերություն կարող է ունենալ ապրանքային նշան, կարող է չունենալ: Կարող է ունենալ, եւ չգրանցել, եթե չի ուզում դա պաշտպանի, չի ուզում արգելի այլ տնտեսավարող սուբյեկտների օգտագործել այն: Ձեր նշած այդ փոքր վերամշակող կամ փաթեթավորող ընկերությունները, եթե չեն ուզում հանդես գալ իրենց առանին ապրանքային նշաններով, նրանք կարող են իրենց գործունեությունը շարունակել առանց գրանցման կամ առանց ապրանքային նշանի կիրառման: Այսքանը, շնորհակալություն:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Ժամանակ ուղղակի չի մնում արձագանքելու: Ուզում եք վաղը թողնենք: Լավ, արձագանքման համար Հովհաննես Մարգարյան:

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ինձ շատ էր հետաքրքրում մասնավորապես վերջին հարցը, որին դուք պատասխանեցիք, որ որեւէ պրոբլեմ չունենք գրանցվելու, այսինքն` ապրանքանիշ հանելու իրենց համար: Դա շատ կարեւոր է, որովհետեւ այդպիսի տնտեսավարող սուբյեկտների թիվը այսօր շատ է մեր երկրում:

(Այսպես է ավարտվում ձայնագրությունը):

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ է ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ՀՈՎԻԿ  ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, հերթական նստաշրջանի 4-օրյա նիստերի յուրաքանչյուր չորեքշաբթի օրվա վերջին նիստում ՀՀ վարչապետը եւ կառավարության անդամները կանոնակարգի 105-րդ հոդվածով սահմանված կարգով պատասխանում են պատգամավորների գրավոր եւ բանավոր հարցերին։

Այս պահին մենք ունենք Սամվել Բալասանյանի եւ Անահիտ Բախշյանի գրավոր հարցերը, որոնց կառավարությունը պատասխանել է։ Եթե պատգամավորները ցանկանում են հնչեցնել հարցերը, խնդրում եմ մոտենալ խոսափողին։

Սամվել Բալասանյան, 2-րդ խոսափող։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, հարգելի կառավարության անդամներ, ասում եմ՝ շատ ուրախ լուր եմ ստացել։ Փաստորեն, մի ճանապարհ, որը երեւի մի 4-5 անգամ առաջարկություն է կատարվել, այսօր ընդառաջել են, եւ Ախուրյան-Կառնուտ-Հովիտ-Բենիամին ճանապարհի 17 կմ-անոց հատված այսօր շինարարական աշխատանքներ են սկսվելու, այս պահին գնում է նախագծանախահաշվային աշխատանքներ։

Ես ուղղակի մի պարզաբանում էի ուզում իմանալ եւ պարզաբանեցինք, որ, փաստորեն, համայնքի ղեկավարները, ինչպես նաեւ համայնքի բնակիչները մտածում էին, որ ճանապարհի 3 կմ-անոց հատված, ընդամենը սարքվելու է 14կմ, այսինքն՝ 3կմ պակաս էր մնալու։ Բայց այստեղ մի հարց է ծագել նորից, որ Հովիտ գյուղը, որը գտնվում է մոտ 1կմ հեռավորության վրա, արդյոք դա, այս պահին նախագծանախահաշվային այդ բանը մտնելո՞ւ է այդ ծրագրի մեջ, թե՞ ոչ, որովհետեւ այդտեղ, կարծես թե, մի փոքր հատված մնում է բաց։

2-րդ հարցս՝ փաստորեն, Ախուրյան-Գյումրի ճանապարհը, որը մի քանի տարի առաջ վերականգնվեց եւ վերջապես այդ ճանապարհը հիմա գործում է նորմալ, սկսել են փոսեր առաջանալ, որը եթե պահպանություն չիրականացվի, փաստորեն, մենք նորից փաստի առաջ ենք կանգնելու, ինչպես այս ճանապարհի հետ ենք կանգնել փաստի առաջ, եւ նորից այդպիսի մեծ գումարներ են դրվելու։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Բայց, փաստորեն, լուծում ստանում է։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Այո, շնորհակալություն, իհարկե։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի տրանսպորտի եւ կապի նախարար Գուրգեն Սարգսյանը։

Պրն Բալասանյան, ռեսուրսները սահմանափակ են, կամաց-կամաց մեր բոլոր խնդիրները պետք է լուծենք։ Դրա համար հարկավոր է ըմբռնումով մոտենալ կառավարության գործունեությանը։

Գ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավոր, իսկապես այդ ճանապարհի հետ կապված որոշ մտահոգություններ կային բնակչության կողմից, սակայն այդ մտահոգությունների հիմքը մեզ անհայտ մնաց, որովհետեւ իսկապես ճանապարհն ի սկզբանե նախագծվել էր ամբողջովին, այսինքն՝ 17 կմ-անոց հատվածը պետք է մտներ վերանորոգման, եւ հիմա նախագծային աշխատանքներն այս պահին սկսվել են։ Կավարտվեն եւ կհայտարարվի շինարարության մրցույթը։ Հետագայում մենք կհետեւենք նաեւ այդ շինարարական պրոցեսներին ձեզ հետ համատեղ։

Ինչ վերաբերում է այդ մեկ կիլոմետրանոց հատվածին, ես կխնդրեի նիստից հետո իրար հետ նայենք, թե այդ որ մասում է ընկնում, իրար հետ պարզաբանենք նաեւ այդ հատվածի հետ կապված։

Ինչ վերաբերում է Ախուրյանի ճանապարհին, ապա այդ պահպանման եւ շահագործման աշխատանքներն ընթանում են բոլոր ճանապարհներով, այդ թվում՝ նաեւ այդ ճանապարհի հետ կապված, եւ ձմեռվանից հետո այդ ամառային վերանորոգման աշխատանքները կսկսվեն, բոլոր խնդիրները մեզ հատկացված ռեսուսրների շրջանակներում կլուծենք։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-2-րդ խոսափող։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Պրն նախարար, ճիշտն ասած, ես ափսոսում եմ, որ հիմա այդ, չգիտեմ ո՞վ է պահպանում այդ ճանապարհը, բայց նորմալ պահպանի, որովհետեւ փոսեր են գոյացել եւ ամբողջն արդեն ցեխի մեջ է, որպեսզի կարողանան պահպանել եւ նորից փաստի առաջ չկանգնեն։

Ես ուղղակի, ասում եմ՝ այո՛, կխնայենք մեր միջոցները, որպեսզի կարողանանք փոսային որոշ նորոգումներով այդ ճանապարհը պահպանել։

Գ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Ճիշտ եք ասում, պրն Բալասանյան, ուղղակի այդ վերանորոգման աշխատանքները կարող ենք սկսել ապրիլ ամսվանից, որովհետեւ համապատասխան եղանակային պայմանները պետք է բավարար լինեն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Բոլորս ճիշտ ենք ասում, պրն Սարգսյան։ Շնորհակալություն։

Տիկին Բախշյան, դուք ցանկություն ունե՞ք։ 3-րդ խոսափող։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Իմ հարցապնդումն ուղղված էր կառավարությանը եւ հատկապես պրն վարչապետին, որովհետեւ ես առաջարկություններ եմ ներկայացրել, որոնց մասին պատասխանի մեջ ոչինչ չկա գրված։

Ինչի՞ն էր վերաբերում։ Կառավարության ընդունած «Ավագ դպրոցների ռազմավարությանը հավանություն տալու մասին» ծրագրում գրված է հետեւյալ նախադասությունը. «Հանրակրթության բոլոր մակարդակներում մեկ սովորողի հաշվով ֆինանսավորումը նույնն է, այնինչ որքան բարձրանում է կրթության աստիճանը, այդքան ավելի շատ ֆինանսական միջոցներ են պահանջվում»։

Հանրակրթության երեք մակարդակներում տարրական, միջին, ավագ կրթության կազմակերպման ֆինանսավորումը պետք է տարբերակել։ Իմ բարձրացրած խնդիրը սրա՛ն էր վերաբերում։ Այինինչ ինձ պատասխանում գրված է, որ կա տարբերակված ֆինանսավորում, որոնք են՝ բնակավայրի միակ, սահմանամերձ, լեռնային ու բարձրլեռնային։

Ինչպես տեսնում եք, իմ հարցապնդման մեջ տարբերակված ֆինանսավորման նպատակն այլ է, իսկ նույնիսկ վերոհիշյալ տարբերակումներն այսօրվա բյուջեով էլ չեն պահպանվում։ Համեմատելու համար ներկայացնեմ 10 թվականի բյուջեում հետեւյալ տարբերակված ֆինանսավորումները եւ գործակիցները՝ բարձրլեռնային՝ 1,2, լեռնային՝ 1,02, միեւնույն բնակավայրում մինչեւ 400 աշակերտ ունեցող դպրոցներին՝ 1,2 գործակից, իսկ սահմանամերձը՝ ընդհանրապես չկա։

Երկու տարի է, որ ավագ դպրոցը կա։ Նույն ռազմավարական ծրագրով նախատեսվել է նպաստավոր ֆինանսական համակարգի ներդրում կառավարության հատուկ որոշումով։ Այդ համակարգը նկատի ունի ֆինանսավորել ավագ դպրոցը 3 գործոնով, որը նույնպես չի իրականացվել։

Հարցապնդումս նրան էր վերաբերում, որ կառավարության այս որոշումները չեն կատարվել։ Եվ առաջարկություն էր ներկայացված պրն վարչապետին 2006թ. օգոստոսի 24-ի որոշման մեջ փոփոխություն կատարել, մասնավորապես 3-րդ, 4-րդ կետերն ուժը կորցրած ճանաչել, որովհետեւ այդ որոշմամբ նախատեսվում էր կրթության նախարարի եւ մարզպետների դպրոցներին տրված ֆինանսավորումը վերանայել։ Մի դպրոց, որ շատ աշակերտ ունի, լավ է աշխատել՝ շատ ֆինանսավորում ունի, կողքի դպրոցը չունի։ Փաստորեն, կառավարությունը մի որոշումով, որը հակառակ էր առաջին վարկային ծրագրի տրամաբանությանը, որոշում էր այս դպրոցից վերցնել եւ մյուսին տալ, որը հակառակ է վարկային ծրագրերին, որով հսկայական գումար է ներդրվել։

Ուզում եմ ասել՝ այս հարցապնդումն իմ բարձրացրած հարցերի պատասխանը չի պարունակում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի Արմեն Աշոտյանը՝ կրթության եւ գիտության նախարար։

Ա.ԱՇՈՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի տիկին Բախշյան, ուզում եմ ինձ հնարավորություն տրված շրջանակներում, այն է՝ սակավ ժամանակահատվածում, բայց այն մեծ գրությունը, որ մենք ձեզ ուղարկել ենք, ներկայացնեմ թե՛ մեր գործընկերներին, թե՛ մեր լրատվամիջոցներին, որպեսզի ձեր դիտարկումները չընդունվեն որպես միանշանակ պնդումներ։

Իրականում շատ երկարաշունչ պատասխան է ձեզ ուղարկվել, որով մենք ոչ միայն արձագանքել ենք ձեր առաջարկներին, քիչ հետո կանդրադառնամ, այլ նաեւ ներկայացրել ենք ամբողջ նախապատմությունը դպրոցների ֆինանսավորման բարեփոխումների տեսակետից 1-ին, 2-րդ եւ 3-րդ վարկային գծերով։ Ստիպված ենք եղել դա անել, որովհետեւ նամակում բարձրացված խնդիրները, որոնք դուք մեզ ուղարկել եք, չեն վերաբերել միայն առաջարկություններին, այլ նաեւ որոշակի գնահատականներ են պարունակել իրենց մեջ, մասնավորապես պնդումներ, որոնք ասում են, որ գումարները ծախսվել են առ ոչինչ այդ տարիների։

Ուզում եմ ընդամենը մի քանի թիվ ասել մինչեւ խնդրին անդրադառնալը։

Առաջին վարկային ծրագրով է սկսվել ֆինանսական բանաձեւի վերանայումը դպրոցների ֆիանսավորման համար, եւ 15 մլն ամերիկյան դոլարից այդ ուղղությամբ ծախսվել է ընդամենը 43 հազար ամերիկյան դոլար։ Այսինքն՝ նամակում նկարագրությունները եւ մոտեցումները թվերով չեն ամրապնդվում։

2-րդ վարկային ծրագրով համապատասխան գումարից ընդամենը 17 հազար ամերիկյան դոլար է, որ հատկացված է եղել վերակառուցելու այդ բանաձեւը եւ վերանայելու։ 14 հազար, ներեցեք։

Իսկ 3-րդ վարկային ծրագրով ընդհանրապես գումար չկա։ Այսինքն՝ հսկայական վարկային միջոցների վատնման մասին խոսելն այդքան էլ ճիշտ չէ, կարծում եմ։

Կոնկրետ ձեր առաջարկությունների մասով ձեզ հղված պատասխանում երեք առաջարկություններն էլ փաստացի շոշափված են։ Վստահ եմ, որ ձեզ համար ամենակարեւորը եղել է 3-րդ կետը՝ շարունակել աշակերտ թվով տարբերակված ֆինանսավորման բանաձեւի կատարելագործման աշխատանքները։ Ուզում եմ ձեզ ասել, որ այդ աշխատանքները սկսվել են մինչեւ ձեր նամակը եւ շարունակվել  նաեւ ձեր նամակից հետո, որովհետեւ գործող բանաձեւը, որը մտահղացվել է 10 տարի առաջ, 98 թվականին է ստեղծվել այդ բանաձեւը, բնականաբար, այդ ժամանակահատվածում համապատասխանում էր իր նորությամբ, իր մոտեցումներով ամբողջական ֆինանսական խնդիրներին, որ մենք ունենք, 10 տարի հետո ակնհայտ է, որ անգամ ամենալավ սարքավորումը, որը 10 տարի առաջ ներդրել ես, 10 տարի հետո վերանայման կարիք ունի։ Այստեղ մենք այդ վերանայումն արդեն սկսել ենք, մասնավորապես դպրոցների պահպանմանն ուղղված 15 մլն-ից ավել դրամի բազմաբաղադրիչային բացվածքը տալու համար, որը կդնեն կախվածության մեջ այդ ֆինանսավորումը թե՛ դպրոցի չափսերից, թե՛ տարածքից, թե՛ այլ ցուցանիշներից։

Այն, ինչ դուք առաջարկում եք, կարգավորված են ֆինանսների եւ կրթության նախարարների համատեղ հրամանով, եւ դա արված է՝ ելնելով այն օրենսդրական մոտեցումներից, որ մարզպետարանները, մարզպետները նույնպես կրթական բնագավառում ունեն որոշակի լիազորություններ, մասնավորապես իրենց վերապահված տարածքներում համապատասխան պետական քաղաքականությունն ապահովելու տեսակետից։ Իհարկե, ես նաեւ տեղերից գիտեմ այդ ինֆորմացիան, եւ ավելին ձեզ ասեմ, կառավարության վերջին քննարկումների ժամանակ պրն վարչապետի ուշադրությանը ներկայացվել է այդ խնդիրը, եւ խնդրին համապատասխան արձագանք տրվել է, համապատասխան հրահանգ կա` ավագ դպրոցների մասով չվերանայել բյուջեները եւ վերաբաշխումներ չանել։ Համապատասխան հրահանգը տրված է մարզպետարաններին փոխվարչապետի կողմից։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աշոտյան։ Ցավում եմ, որ նամակի մեջ ինձ նույնպես երկար-բարակ բացատրել եք նպատակը։ Ես ձեզ եմ գրել, դուք էլ ինձ եք գրել, դրա կարիքը բոլորվին չկար։

2-րդ՝ այդ կառավարության որոշման վերաբերյալ այնտեղ համաձայնություն կար ինձ հետ, որ գուցե թե այդ կառավարության որոշումը, չգիտես ինչո՞ւ, հետադարձ էր գրված։ Ես կարծում եմ, հետընթաց պիտի գրվեր, որովհետեւ իսկապես դա վարկային ծրագրով դրված կարեւոր նպատակ՝ խթանել միջդպրոցական մրցակցությունը, դա, ընդհակառակը, երբ մարզպետն իրավունք ունի այս դպրոցի գումարը, որն ինքն իր խորհրդով պիտի տնօրինի, վերցնի մյուսին տա, էդ իրավունքը չի կարելի տալ մարզպետին, դա պիտի վերանայվի։

3-րդ՝ ես ձեզ եմ հարցնում, եթե 14 հազար դոլար ծախսվել է վարկային ծրագրով այդ բանաձեւը վերանայելուն, եւ առաջարկվել է, այնտեղ գրված է, տարբեր առաջարկներ են արվել, եւ նախագիծ է ներկայացվել ու չի կիրառվում։ Դա ի՞նչ է նշանակում։ Դա չի՞ նշանակում արդյոք, որ այդ գումարը ներդրվել է, բայց արդյունքը չունենք։

Ես գիտեմ, թե դպրոցներում, հատկապես ավագ դասարաններում, ինչ խնդիրներ կան՝ հատկապես ֆինանսավորման հետ կապված։ Սա շատ լուրջ հարց է, պետական հարց է, որովհետեւ կրթության արդյունավետությունը ֆինանսավորման ուղիղ համեմատական է։ Տարբեր աստիճաններում պետք է, անհրաժեշտ է կրթության ֆինանսավորման տարբերակված բանաձեւ։ Նա՛եւ շենքերի համար, իհարկե, համաձայն եմ։ Տարբեր շենքերի 15 մլն են տալիս, դա նույնպես խելացի չի։ Շնորհակալություն։

Ա.ԱՇՈՏՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, տիկին Բախշյան, այս հնարավորության համար՝ նորից անդրադառնալու նաեւ մեզ համար շատ ցավոտ խնդրին։

Դուք ասում եք՝ ինչո՞ւ ենք գրել։ Թեպետ դուք մեր կոլեգիայի անդամ եք, մեզ համար հաճելի է, նաեւ որպես կրթական բնագավառի աշխատող ժամանակին եւ նաեւ մասնագետ, ձեզ հետ առնչվել այս տեսակի փաստաթղթաշրջանառային ոճով։

2-րդ հարցով, տիկին Բախշյան, պետք է ասել, որ ուղիղ համեմատական չէ։ Միջազգային փորձը ցույց է տալիս, որ միշտ չէ, որ այն երկիրը, որը ծախսում է ամենամեծ գումարը հանրակրթության վրա, ստանում է ամենամեծ արդյունքը։

3-րդ խնդրով պետք է ձեզ նորից ասեմ, որ ավագ դպրոցների մասով կա այդ հրահանգը, եւ որեւէ նոր վերաբաշխում այդտեղ չի լինելու։

Եվ վերջապես, քանի որ ձեր բարձրացված  խնդիրներն ընդհանուր առմամբ բավականին լուրջ են, իսկ գրավոր խնդիրներին մենք հստակ պատասխաններ տվել ենք, եկեք ընդհանուր խնդիրների քննարկումը ձեր համաձայնությամբ տեղափոխենք ԱԺ կողմից կազմակերպվելիք լսումներին, որտեղ քննարկվելու է ավագ դպրոցների խնդիրն ավելի համապարփակ, եւ այնտեղ հնարավորություններն ավելի լայն կլինեն ներկայացնելու փոխադարձ կարծիքներ, եւ մեզ համար հնարավորություն կլինի նաեւ բացատրելու, ներկայացնելու ձեզ կառավարության մոտեցումներն այդ բարեփոխումների իրականացման տեսակետից։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Գրավոր հարցերն ավարտվեցնին։

Խնդրում եմ նախապատրաստվել հերթագրման` բանավոր հարցերով կառավարությանը դիմելու համար։

Ուզում եմ տեղեկացնել իմ գործընկերներին, որ բնապահպանության նախարարը գտնվում է գործուղման մեջ։

Հերթագրում։

Հերթագրվել են տասնվեց պատգամավորներ։ Առաջին հարցի իրավունքը՝ Ստյոպա Սաֆարյան, 3-րդ խոսփող։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Բարի երեկո, հարգելի կառավարություն։

Ես, ճիշտն ասած, փետրվարի 11-ին գրավոր հարց էի ուղարկել։ Իհարկե, «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքն ասում է, որ 14-օրյա ժամկետում է պատասխանում, բայց պատասխան չի ստացվել։ Ինչեւիցե, ես հասկանում եմ, որ դեռեւս կառավարությունն ունի այդ լիմիտն օրերի, բայց դա ամենեւին չի նշանակում, որ 14-րդ օրվա վերջին օրը պետք է պատասխան բերվի, նաեւ իմ կարծիքով։

Բանավոր հարցս վերաբերում է սոցիալական արդարության խնդրին եւ ՀՀ կառավարության քաղաքականությանն այս համատեքստում։

Հարգելի կառավարություն, ինչպես հրաշալի տեղյակ եք, ՀՀ Սահմանադրությունն ամրագրում է, որ ՀՀ-ն սոցիալական, իրավական, ժողովրդավարական պետություն է։ Միգուցե մենք կարիքն ունենայինք սոցիալական պետության չափանիշները հստակ ֆիքսելու, որպեսզի կարողանայինք ասել, թե մեր երկրում ո՞ր իրողություններն են սոցիալապես անարդար եւ որոնք են արդար, կառավարության ո՞ր քայլերն են խրախուսում սոցիալական արդարությունը եւ ո՞ր քայլերը՝ անարդարությունը։ Այնուամենայնիվ, հարցը վերաբերում է սրա հետ ուղղակիորեն կապված փոքր եւ միջին բիզնեսի, ազգաբնակչության համար սոցիալական արդարության սկզբունքի ապահովմանը։

Ես կցանկանայի այս խոսափողից հնչեցնել կոնկրետ մի քանի դեպքեր, որոնք ուղղակիորեն առնչվում են սոցիալական արդարության խնդրին։ Խոսքը մասնավորապես գազի սակագների սպասվելիք բարձրացումն է, որն ամենեւին չի կարող բնութագրվել իբրեւ կառավարության կողմից սոցիալական արդարության սկզբունքը հարգող քաղաքականության իրականացում, քանի որ որեւէ կերպ ոչ միայն արդարացված չեն այդ սակագները, ոեւէ կերպ այս տարիների ընթացքում չի բարձրացվել ժողովրդի գնողունակությունը, որպեսզի կարողանար այս սարսափելի թանկացումները մինչեւ 140% ուղղակի դիմակայելու համար, այլ նաեւ պարզապես կառավարության հակակշռող քայլերը տեսանելի չեն։

2-րդ խնդիրը՝ ոսկու շուկայի հայտնի միջադեպն է անավարտ։

Մենք բազմիցս զգուշացրել ենք, որ ՀԴՄ-ների անխոհեմ ներդրումը, առաջինը խոշոր հարկատուներին օրենքի շրջանակներ չբերելը, նրանց կողմից միջին եւ փոքր բիզնեսի ներկայացուցիչների համար անհրաժեշտ փաստաթղթային հենքի չապահովելը եւ նման բաները հանգեցնելու են նրան, որ իսկապես տեղի է ունենալու անարդարությունների դեմ բողոքի ակցիաներ։ Եվ այսօր կառավարությունն ինքն ականատեսն է, ի դեմս այդ շուկայի աշխատակիցների, այն բողոքի, որը կանխատեսվում էր մեր կողմից, եւ որը որեւէ կերպ հաշվի չառնվեց։ Մենք այդպես էլ չտեսանք, որ որեւէ խոշոր գործարար կամ մի քանի գործարարներ իրենք բողոքի ցույցեր անեն, բայց անընդհատ տեսնում ենք, որ սովորական մարդիկ, ովքեր սոցիալական անարդարության զոհ են դառնում, ուղղակի անընդմեջ բողոքի ցույցեր են կազմակերպում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի...

Պրն Սաֆարյան, ժամանակը սպառվում է, խոսում եք, ավարտեք։

Շնորհակալ եմ ըմբռնումով մոտենալու համար։

Հարցին կպատասխանի Տիգրան Սարգսյանը՝ ՀՀ վարչապետ։

Տ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, մի շարք քաղաքական գնահատականներ տրվեցին, որոնց հետ ես կտրականապես համաձայն չեմ, չեմ կիսում ձեր քաղաքական դիրքորոշումը։

Այն, որ կան սոցիալական խնդիրներ Հայաստանում, դա ակնհայտ է, եւ մենք ունենք հստակ ծրագիր, որն ուղղված է այդ սոցիալական խնդիրների լուծմանը։

Ինչ վերաբերում է ձեր կողմից բարձրացված այն խնդրին, որ այսօր հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը քննարկում է գազի սակագնի բարձրացման խնդիրը, բնականաբար, այդ խնդիրը գտնվում է նաեւ կառավարության ուշադրության կենտրոնում, քանի որ այն կարող է առաջացնել նաեւ սոցիալական խնդիրներ, առաջին հերթին՝ անապահով խավերի համար։ Մենք կոնսուլտացիաներ ենք իրականացնում կարգավորող հանձնաժողովի հետ, տեղյակ ենք նրանց մեթոդաբանության մանրամասներին եւ, բնականաբար, ուշիուշով հետեւում ենք, թե ի՞նչ հիմնավորումներ են ընկած սակագնային քաղաքականության հիմքում։ ԱԺ-ն օրենքով ամրագրել է հանձնաժողովի անկախությունը հենց այն բանի համար, որպեսզի չլինեն քաղաքական միջամտություններ եւ որպեսզի հանձնաժողովն անկաշկանդ աշխատի օրենքի շրջանակներում, եւ զերծ լինի ցանկացած տիպի քաղաքական միջամտություններից։ Եվ բնականաբար, մենք ձեզ հետ միասին պարտավոր ենք ապահովել հանձնաժողովի համար այնպիսի պայմաններ, որ նրա որոշումները լինեն օբյեկտիվ եւ բխեն օրենքից։ Այդ իսկ պատճառով, մենք այսօր զերծ ենք մնալու այդ սակագնային քաղաքականության գնահատականներից, նամանավանդ որ դեռեւս պաշտոնական որոշում հանձնաժողովը չի կայացրել։

Միեւնույն ժամանակ ուզում եմ ձեզ տեղյակ պահել, որ, բնականաբար, սոցիալական խնդիրները, որոնք առաջանում են գների բարձրացման պատճառով, գտնվում են մեր ուշադրության կենտրոնում։ Մենք ստացել ենք Հանրապետության Նախագահի հանձնարարականը՝ մշակել եւ ներկայացնել առաջարկություններ, թե ինչպես մենք պետք է մեղմացնենք գների բարձրացման բացասական ազդեցությունն առաջին հերթին սոցիալապես անապահով խավերի վրա։ Մենք այդպիսի միջոցառումների ծրագիր ենք այսօր մշակում, շուտով այն կներկայացնենք եւ՛ Հանրապետության Նախագահին, եւ՛ նաեւ հանրության դատին։

Ինչ վերաբերում է տոնավաճառների խնդրին, կարծում եմ համաձայն կլինեք, որ մենք պետք է գործենք օրենքի շրջանակներում, եւ օրենքի խախտումն անընդունելի է։ Այսօր Պետական եկամուտների կոմիտեն, երբ հայտնաբերում է, որ տոնավաճառներում կան օրենքի խախտումներ, նա գործում է օրենքի պահանջներին համապատասխան։

Ցավոք պետք է նշենք, որ կան տնտեսավարող սուբյեկտներ, անհատ ձեռներեցներ, որոնք պատրաստ չեն դեռեւս օրինական դաշտում աշխատել եւ, բնականաբար, դա առաջացնում է դժգոհություններ։ Բայց մենք հետեւողական ենք լինելու եւ տոնավաճառները բերելու ենք օրինական դաշտ։ Եվ դա հենց նաեւ խոշոր բիզնեսին հարկելու կարեւորագույն գործիք է։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն վարչապետ։ Դուք միանգամայն իրավունք ունեք չկիսելու մեր քաղաքական գնահատականները։ Կառավարության սկզբունքն է չմիջամտել անկախ մարմինների գործունեությանը, կառավարության միջուցե գործելաոճն է ուշադրության կենտրոնում պահել գնաճի խնդիրները, բայց ասացեք խնդրեմ, այդ ամբողջի արդյունքում ինչպե՞ս է հաղթահարվելու ֆինանսատնտեսական ճգնաժամից է՛լ ավելի շատ տուժած ազգաբնակչության սոցիալական վիճակը, ինչպե՞ս է այն բարելավվելու, եթե սրանք են լինելու մոտեցումները, սկզբունքները եւ անելիքները։

Տ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ուզում եմ ասել, որ կառավարության սկզբունքները բխում են օրենքի պահանջներից, եւ այդ օրենքներն ընդունվել են ԱԺ կողմից։ Այդ օրենքներում հստակ ամրագրված է, որ հանձնաժողովը պետք է լինի անկախ, ինքնուրույն եւ զերծ քաղաքական միջամտություններից։ Դրա համար էլ հատուկ օրենք է ընդունվել, դրա համար էլ կառավարությունից այլեւս դուրս է գտնվում հանրային ծառայություններ կարգավորող հանձնաժողովը։ Եվ ես կարծում եմ, որ դուք շատ ճիշտ օրենք եք ընդունել, կառավարությունը պարտավոր է այդ օրենքով ղեկավարվել, ինչպես նաեւ դուք  պարտավոր եք այդ օրենքով ղեկավարվել։

2-րդ հարցադրման հետ, այո՛, ես համաձայն եմ, որ գների բարձրացման պարագայում կառավարությունը պետք է հստակեցնի իր սոցիալական քաղաքականությունը եւ առաջին հերթին անապահով խավերին պետք է զերծ պահի գների բարձրացումից։ Դրա համար էլ ես ձեզ տեղյակ եմ պահում, որ մենք ունենք Հանրապետության Նախագահի հանձնարարականը, եւ հենց այդպիսի միջոցառումներ ենք մշակելու, որոնք առաջին հերթին ուղղված են լինելու պաշտպանելու անապահով խավերին։ Եվ դա նշանակում է, որ մեր սոցիալական քաղաքականությունը լինելու է թիրախային։ Առաջին հերթին օգնություն կստանան այն ընտանիքները, որոնք սոցիալապես խոցելի են։

Ես համոզված եմ, որ մենք կկարողանանք անհրաժեշտ միջոցներ հայթայթել, որպեսզի այդ խավին պաշտպանենք գների բարձրացումից։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Անահիտ Բախշյան, նախապատրաստվի Հրայր Կարապետյանը։ 3-րդ խոսափող։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Միանգամայն համաձայն եմ, պրն վարչապետ, ձեզ հետ, որ օրենքի շրջանակներում պետք է գործեն բոլորը եւ օրենքը բոլորի վրա պետք է տարածվի։ Այ, եթե բոլորի վրա տարածվեր օրենքը, այստեղ այդ հարցերը չէինք բարձրացնի։

Բայց մեկ ուրիշ հարց եմ ես ուզում բարձրացնել այն մասին, թե ինչպես է լինում, որ շատ բարձր մակարդակով, այսինքն՝ վարչապետի, փոխվարչապետի մակարդակով հանձնարարականներ են տրվում տարբեր պաշտոնյաների, իրենք գրավոր պատասխանում են՝ այդ հանձնարարականները  կատարելու են, նույնիսկ գրում են, թե երբ, ինչպես, բայց, այնուամենայնիվ, չեն կատարում։ Խոսքս Սյունիքի մարզպետ պրն Խաչատրյանի մասին է, եւ մասնավորապես, Մեղրիում քաղաքացիների կողմից բարձրացված հետեւյալ խնդրի հետ կապված, որ նրանք խնդրել էին Մեղրու տարածաշրջանում հեղուկ գազի պահեստավորման հնարավորություն եւ այնպիսի վաճառք կազմակերպել, որ գինը թանկ չլինի։ 600 դրամ է, մարզպետն իր նամակում գրել է, որ 1 կիլոգրամը  600 դրամ է Մեղրիում, երբ Երեւանում 400-440 դրամ է։

Ինձ մոտ կան եւ՛ պրն Գեւորգյանի՝ փոխվարչապետ, նամակներն այն մասին, որ իրենք հանձնարարականը հանձն են առել իրականացնել, եւ՛ անձամբ Սյունիքի մարզպետի նամակը, որ ինքը պատրաստ է այն իրականացնել, բայց  գործը տեղից չի շարժվել։ Ավելին, պրն մարզպետը շատ զարմացել է, որ ես շարունակում եմ այս խնդիրը բարձրացնել, ասում է՝  նպատակահարմար չի այդ գործողությունն անել։ Ասում եմ՝ նպատակահարմար չէր, գրեիք փոխվարչապետին, որ նպատակահարմար չի։ Այնինչ, գրել եք. «Տեղեկացվում է ձեզ, որ Մեղրի քաղաքում գազի պահեստավորման համար համապատասխան տարողություններ, տարածք  առանձնացվել է, Ագարակ քաղաքում այդ նպատակով տարածք է հատկացվել, իրականացվում է շինարարական աշխատանքներ, պատրաստվում է միայն բեռնաթափման համար ռետինե խողովակների ձեռքբերում Իրանի Իսլամական Հանրապետությունից»։

Ասում եմ՝ այդ ի՞նչ մի դժվար բան է, 4-5 ամիս է այդ խողովակը չե՞ք կարողանում բերել, այն դեպքում, եթե 600 դրամով ծախում եք այդ գազը։ Կա, փաստորեն, խողովակն էլ կա, մեքենան էլ կա, ամեն ինչը կա, ինչո՞ւ չեք էժանացնում։ Եվ եկամուտների կոմիտեի նախագահ Գագիկ Խաչատրյանն է ասել, որ պատրաստ է ընդառաջել, բոլո՛րը, բոլորը գրել են, որ պատրաստ են ընդառաջել, բայց խնդիրը չի լուծվում։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի Արմեն Գեւորգյանը՝ փոխվարչապետ, տարածքային կառավարման նախարար։

Բայց նոր լիազորություննե՞ր են տրվել մարզպետներին գազի գործով զբաղվելու, պրն Գեւորգյան։ Ըտենց օրենք չենք ընդունել մենք, չգիտեմ ես։

Ա.ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ

-Հարգելի տիկին Բախշյան, նախ՝ թույլ տվեք չհամաձայնել ձեր այն դիրքորոշման հետ, որ տրված հանձնարարականները չեն կատարվում։ Դուք առիթ եք ունեցել նաեւ նմանատիպ հայտարարություններ անել մամուլում, որի կապակցությամբ մեր նախարարության կայքէջում եւ նաեւ այդ թերթի խմբագրությունը պարզաբանումներ է ստացել։ Եթե հիշում եք, դուք այդ հարցը բարձրացրեցիք հուլիսին ինձ հետ հանդիպման ժամանակ ձեր ֆրակցիայի ներկայացուցիչների հետ միասին, որից հետո հանձնարարական է գնացել ձեր նշված երեք նախարարություններին եւ գերատեսչություններին։ Այն է՝ Էներգետիկայի նախարարություն, Սյունիքի մարզպետարան եւ Պետական եկամուտների կոմիտե, ուսումնասիրել խնդիրը եւ ներկայացնել առաջարկություններ՝ արդյոք հնարավո՞ր է ձեր բարձրացված խնդիրը կարգավորելու։

Դուք նաեւ մամուլում ասել եք, որ հանձնարարություններ է տրված Մեղրիի եւ Ագարակի քաղաքապետին եւ որոշ ընկերություններին, ինչը նմանատիպ բան արված չէ, որովհետեւ ես չէի կարող Մեղրիի քաղաքապետին եւ մասնավոր ընկերություններին հանձնարարություն տալ։

Եվ մեր գերատեսչությունների ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ցավոք սրտի, այդ պահի դրությամբ եւ հիմա էլ տեխնիկական հնարավորություններ ներմուծվող հեղուկ վառելիքի համար Մեղրիի տարածաշրջանում մասնակիորեն վաճառք կազմակերպելը հնարավոր չի, որովհետեւ այդ վաճառքը կազմակերպելու համար համապատասխան միջոցներ եւ տեխնիկական պայմաններ են պետք։ Այդ տեխնիկական պայմանները եւ միջոցները, դա պետական հիմնարկների խնդիրը չի կամ պետական մարմինների։ Այդ վաճառքով, եթե տեղյակ եք, այսօր զբաղվում են մասնավոր ընկերությունները, մասնավոր կազմակերպությունները։ Եվ ո՛չ Սյունիքի մարզպետը, ո՛չ Արմեն Գեւորգյանը, ո՛չ Մովսիսյան Արմենն իրավունք չունեն ստիպելու մասնավոր ընկերություններին այս կամ այն տարիֆային քաղաքականություն՝ գազի գինը վաճառեն։ Եվ ասել, որ ոչ մեկը չի զբաղվել։ Ցավոք սրտի, զբաղվել են, բայց ցավոք սրտի այն արդյունքը, որ դուք կուզենայիք, հնարավոր չի այսօր իրականացնել կամ արձանագրել։ Բայց բոլորը զբաղվել են եւ նաեւ ձեզ դրա մասին պատասխանել են։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Թույլ տվեք կարդալ ձեր ինձ ուղղված նամակից հատված. «Սյունիքի մարզպետը հայտնում է, որ Մեղրու տարածաշրջանում հեղուկ գազի պահեստավորման հնարավորության եւ վաճառքի կազմակերպման հարցը քննարկվել է Մեղրու, Ագարակի քաղաքային համայնքների ղեկավարների եւ հեղուկ գազի վաճառք իրականացնող տնտեսավարող սուբյեկտների հետ։ «Պարզ ջուր» ՍՊԸ-ն ունի 20տ հեղուկ գազի պահեստավորման համար համապատասխան տարողություն եւ այն բեռնաթափելու տեխնիկական հնարավորություն, իսկ Ագարակ եւ Մեղրի քաղաքներում կան հեղուկ գազի վաճառքի համար 5 մասնագիտացված մեքենա։ Մեղրիի եւ Ագարակի քաղաքապետարանները պատրաստակամ են տարածքներ հատկացնելու ավտոմեքենաների կայանատեղման համար եւ հնարավորինս օժանդակելու հեղուկ գազի իրացման կազմակերպման աշխատանքներին։

Նկատի ունենալով վերոհիշյալը, անմիջական ներկրողի կողմից Մեղրիում հեղուկ գազի պահեստավորման դեպքում կկրճատվի Երեւան քաղաքից Մեղրի տեղափոխելու ճանապարհածախսը եւ տարածաշրջանում կիջնի հեղուկ գազի ձեռքբերման ինքնարժեքը։

Մեղրու տարածաշրջանում հեղուկ գազի պահեստավորման հնարավորության եւ վաճառքի կազմակերպման հարցի վերաբերյալ Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահը հայտնում է, որ իր իրավասությունների շրջանակում կօժանդակի անմիջապես ներմուծողների կողմից Մեղրու եւ Ագարակի համայնքներում մանրածախ վաճառք իրականացնողներին հեղուկ գազի տրամադրումը։

Հարգանքով՝  Ա.Գեւորգյան»։

Ես լավ չեմ հասկացե՞լ։

Ա.ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ

-Ե՛վ։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Եվ ի՞նչ, խնդրում եմ ասեք։ Դուք ի՞նչ եք ասում։ Ասում եք, որ կարող են անել եւ պետք է անեն, եւ կան բոլորի նամակները, որ պատրաստ են։ Այստեղից չի՞ հետեւում, որ այդ հարցը պիտի լուծվի։ Ուրեմն, ես հայերեն չե՛մ հասկանում։ Կամ, չգիտեմ, ի՞նչ է նշանակում այս ձեր գրածը։ Դուք ասում եք, էս... Ի՞նչ եմ արել, ասել եմ այն, ինչ դուք եք ասել։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ավարտեցի՞ք, տիկին Բախշյան։

Համեցեք։

Ա.ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ

-Տիկին Բախշյան, նամակի պատասխանի իմաստը հետեւյալն էր, որ բոլոր պետական մարմինները՝ սկսած Պետական եկամուտների կոմիտեից, վերջացրած Սյունիքի մարզպետարանից, այդ թվում՝ տեղական ինքնակառավարման մարմինները, պատրաստակամ են աջակցելու մասնավոր բիզնեսին՝ ստեղծել անհրաժեշտ պայմանները այդ ձեր բարձրացված խնդրին լուծում տալու համար։ Բայց այդ խնդրի համար պետք է մասնավոր ընկերությունները համապատասխան նախաձեռնություն ցույց տան, ներդրումներ կատարեն եւ հարցը լուծեն։ Ընդամենը սա է։ Եվ բոլոր պետական մարմինները պատրաստ են աջակցելու մասնավոր բիզնեսին այդ հարցը լուծելու համար։ Ոչ պետական մարմինները պետք է կազմակերպեն այդ հեղուկ վառելիքի վաճառքը Սյունիքի մարզում, մասնավորապես Մեղրիում։ Այսքանը։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հրայր Կարապետյան, 3-րդ խոսափող։

Փաստորեն, միջամտելը հակառակ էֆեկտն ունի։

Հ.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցս վերաբերում է վերջին մեկ տարվա ընթացքում ՀՀ ԱԺ կողմից վավերացված այն բոլոր վարկային պայմանագրերին... Իհարկե, սա բացատրելի է, երբ ճգնաժամ է, ֆինանսական ներարկումներ են պետք, եւ ԱԺ-ում, կարծես թե,  մեծ մասն այս վարկային ծրագրերի կոնսենսուսով է վավերացվել հենց այդ գիտակցությունից ելնելով։ Վերջին նիստի ժամանակ էլ մենք Ասիական բանկի ծրագիրը վավերացրեցինք, կարծեմ, կես միլիարդ դոլարի ծրագիր էր։

Ես ուզում եմ ուղղակի իմանալ՝ արդյո՞ք կառավարությունը գտնում է, որ դեռեւս կա այն սահմանը մինչեւ, որ կարելի է դեռեւս վարկային միջոցներ ներգրավել մեր տնտեսության մեջ։ Եվ կա՞ այդպիսի սահման, որից հետո այլեւս չի կարելի լրացուցիչ վարկեր ներգրավել, որովհետեւ հետագայում հնարավոր է, որ մեր միջազգային պարտքերը կկազմեն այնչափ, որ մեր տնտեսական ինքնիշխանությունը, նաեւ քաղաքական ինքնիշխանությունը դնեն հարցականի տակ։ Եվ արդո՞ք կառավարությունն ունի վարկերի, պարտքերի մարման ժամանակացույց, եւ ի՞նչ հատվածում է դա ծրագրավորվում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի Տիգրան Դավթյանը՝ ՀՀ ֆինանսների նախարար։

Տ.ԴԱՎԹՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար։ Ես փորձեմ պարզաբանել իրավիճակը եւ ներկայացնել։

Մենք պետք է, նախեւառաջ, հստակեցնենք հասկացողությունները։

ՀՀ պետական պարտք։ Պետական պարտքի մեջ ներառվում են 4 կոմպոնենտներ։ Դա ՀՀ կառավարության արտաքին պարտքն է, դա Կենտրոնական բանկի արտաքին պարտքն է, դա պետական երաշխիքներն են եւ ներքին պարտքն է։

Խոսելով պարտքի ընդհանուր ծավալի մասին, ասեմ, որ հունվարի 1-ի դրույթամբ ՀՀ ընդհանուր պետական պարտքը կազմում է ՀՆԱ-ի 38%։ Այս թիվը ես ուղղակի ուզում եմ հրապարակել, որովհետեւ տարբեր մեկնաբանություններ կան եւ տարբեր թվեր են բերվում։ Սա ընդհանուր պարտքն է՝ ներառյալ այդ 4 կոմպոնենտները, որ ես նշեցի։

Այստեղ ամենամեծ մասնաբաժինը եւ կարեւորագույնը, որն առանձնապես կարող է մեզ անհանգստացնելու տեղիք տալ,  ՀՀ կառավարության արտաքին պարտքն է, որի ծավալը համախառն ներքին արդյունքի հետ համադրելով՝ կազմում է ընդամենը 28 %-ի չափով։ Սա համապատասխանում է միջազգային ընդունված չափանիշներին եւ մակրոտնտեսական տեսակետից էական վտանգ չի ներկայացնում, որովհետեւ, գիտեք, միջազգային պրակտիկայում սովորաբար ռիսկային է համարվում, երբ կառավարության արտաքին պարտքն անցնում է 50 %-ից։ Խոսքը վերաբերում է կառավարության պարտքին։

Ինչ վերաբերում է ընդհանուր պետական պարտքին, որի խոշորագույն կոմպոնենտը հանդիսանում է կառավարության արտաքին պարտքը, ապա նրա ընդհանուր ծավալը, ասացի, կազմում է 38% ՀՆԱ-ի նկատմամբ։ Այս տարվա ընթացքում այն մի փոքր կավելանա, կկազմի մոտավորապես 45-46%։ Այստեղ նույնպես համարվում է, ընդհանուր պետական պարտքը դառնում է ռիսկային, երբ ընդհանուր պետական պարտքի ծավալը գերազանցում է 60%։

Բացի դրանից, այդ չափաքանակը ֆիքսված է օրենսդրության մեջ։ Եվ մենք օրենսդրությամբ սահմանափակումը դրված է 60 %-ի, այդ առումով մենք նաեւ օրենսդրական երաշխիքներ ունենք, որ այդ չափաքանակը չի ավելանա։ Բացի դրանից, օրենքով նախատեսված է նաեւ միջոցառումներ 50 %-ը  գերազանցելու պարագայում ի՞նչ գործողություններ պետք է անի կառավարությունը, մասնավորապես իջեցնի դեֆիցիտը մինչեւ 3%։

Այնպես որ, այս բերված թվերն ակնառու վկայում են, որ այն մակարդակը, որ մենք ունենք այս պահի դրությամբ, ռիսկեր չեն պարունակում։

Իհարկե, պետական պարտքն անցյալ տարի էականորեն ավելացավ, եւ մենք այդ տեղն ունեինք, որովհետեւ տարվա սկզբին նա կազմում էր անցյալ տարի մոտավորապես 15 %-ի կարգի, եւ մենք հասկանալով, որ հակաճգնաժամային որպես միջոցառում, լրացուցիչ միջոցներ ներգրավեցինք, բայց ընդհանուր առմամբ նա այս պահի դրությամբ ռիսկային չի համարվում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Հ.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն նախարար, տեղեկության համար։ Ուղղակի ես կարծում եմ, որ կառավարությունը պարբերաբար պետք է այս մասին քարոզչությամբ հանդես գա, որպեսզի բոլոր այն մտավախությունները, թե այ, այնքան պարտք է կուտակվել, որ մեր սերունդները դրա տակից չեն կարող դուրս գալ, որ մենք հետագայում մեր երկրի ինքնուրույնությունը, անվտանգությունն ենք հարցականի տակ դրել։

Ես կարծում եմ, այդ ամեն խոսակցությունները մարդկանց մոտ առաջացնում են անհավատություն, այսինքն՝ դեպի ապագան որոշակի հիասթափություն եւ այլն, եւ այլն։ Սա, կարծում եմ, ոչ մեկին ձեռնտու չէ՝ ո՛չ ընդդիմությանը, ո՛չ իշխանությանը։ Այնպես որ, ես կարծում եմ, այս մասին պետք է պարբերաբար հանդես գալ զեկուցումներով, որպեսզի մարդիկ հասկանան, որ այդքան էլ անհուսալի չի վիճակը, հնարավոր է այս ճգնաժամային պայմաններից դուրս գալ՝ առնվազն երկրի անվտանգությունն չոտնահարելով։ Ուրիշ հարց, ես վստահ եմ, որ դուք պարբերաբար մոնիթորինգ եք անում, թե, օրինակ, փոքր եւ միջին ձեռնարկատիրությանը հատկացվող վարկերն ինչպիսի արդյունավետությամբ են օգտագործվում կամ, այստեղ երկար ժամանակ քննվում էր եւ խոսվում էր խորհրդարանում, թե ճանապարհների այդ շինարարությունն ինչպես պիտի ընթանա եւ ինչպես պիտի բացառվեն կոռուպցիոն ռիսկերը եւ այլն։ Սա, իհարկե, այլ հարց է, բայց, կարծում եմ, ամենակարեւոր հարցն այն է, որ կառավարությունն առնվազն պատկերացնում է, թե այս պարտքերի տակից երկիրն ինչպես է դուրս գալու։ Շնորհակալություն։

Տ.ԴԱՎԹՅԱՆ

-Միանշանակ համաձայն եմ ձեզ հետ, եւ հավաստիացնում եմ, որ կառավարությունը, ոչ միայն կառավարությունը, նաեւ միջազգային կազմակերպությունների հետ համատեղ ամենօրյա մոնիթորինգ է իրականացվում՝ եւ՛ իրավիճակը կառավարելի է, եւ՛ այս պահի դրությամբ ոչ մի մտավախություն չի առաջացնում։ Մենք պատրաստ ենք պարբերաբար ձեզ տեղեկացնել տարբեր ձեւաչափերով։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արծվիկ Մինասյան, նախապատրաստվի Վարդան Խաչատրյանը։ 3-րդ խոսափող։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Նախ՝ որոշ անդրադարձ անեմ գազի գնի հետ կապված խնդրին, որ բարձրացվեց վարչապետի կողմից, նաեւ առ այն, որ կառավարությունը մտածում է փոխհատուցել կամ որոշակի մեղմ քաղաքականություն վարել հատկապես սոցիալապես անապահովների համար։ Կարծում եմ, եթե այդպիսի ծրագրեր մշակված են, անհրաժեշտ է առնվազն հրապարակավ եւ մանրամասն ներկայացնել։ Կարծում եմ, նաեւ պատգամավորներն էլ պետք է  ներգրավվեն այդ քննարկումների մեջ, հատկապես խոսքը վերաբերում է ընդհանրապես սակագների բարձրացման քաղաքականության վերանայումներին։ Եվ եթե կառավարությունն այդ առումով որոշակի խնդիրներ ունի չմիջամտելու, սկզբունքը կիրառելու հետ, առնվազն ԱԺ-ն այդ հնարավորությունն ունի, եւ կառավարությունը կարող է այդ դեպքում ներառել ԱԺ-ին այդ խնդիրների կարգավորման գործում։

Իսկ այժմ հարցս, որը վերաբերում է կառավարությանը, ինչը բխում է նաեւ Սահմանադրության ուղիղ պահանջից, որ օրենքը պետք է կատարվի բոլորի կողմից, եւ նաեւ պրն վարչապետի վերահաստատումը, որ օրենքը պետք է կատարվի բոլորի կողմից, ուզում եմ ուղիղ հարց տալ կառավարությանը՝ հարգարժան կառավարություն, ինչո՞ւ կառավարությունն արդեն 2 տարուց ավելի է, չի կատարում օրենքի այն պահանջը, ըստ որի ԱԺ պատգամավորների կողմից ներկայացված օրենսդրական նախաձեռնության վերաբերյալ պետք է տանք կարծիք, եզրակացություն։ Խոսքը վերաբերում է կենսապահովման նվազագույն բյուջեի եւ կենսաապահովման նվազագույն զամբյուղի վերաբերյալ, այդ թվում՝  մեր խմբակցության կողմից ներկայացված օրինագծին։ Բացի դա, կառավարությունը դեռեւս անցյալ տարի իր ծրագրով պետք է ներկայացներ նաեւ այս օրենսդրական փոփոխության իր նախագիծը։ Ոչ այն է կատարվել, ոչ այս է կատարվել։ Եվ սրանից հետո կառավարությունն ի՞նչ սոցիալական քաղաքականության մասին պետք է խոսի եւ օրենքի դրույթների պահպանման կամ կատարման մասով ի՞նչ պատճառաբանություն պետք է բերի։

Ես հարցն ուղիղ եմ հնչեցնում եւ ակնկալում եմ ուղիղ պատասխան։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի Տիգրան Դավթյանը՝ ՀՀ ֆինանսների նախարար։

Տ.ԴԱՎԹՅԱՆ

-Պրն Մինասյան, իմ պատասխանը երեւի կարճ կլինի։

Իրոք, համաձայն եմ, որ պետք է հստակ այդ ժամկետներով խնդիրը լուծվեր, բայց ես կարող եմ ուղղակի ձեզ խոստանալ, որ կճշտենք 2 տարի առաջվա այդ պատճառները եւ ձեզ անպայման կտեղեկացնենք դրա մասին։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն նախարար, կարճ պատասխանի համար։ Կարծում եմ, երկու տարի առաջվա պատճառներն առնվազն պետք չի ճշտել, առնվազն, կարծում եմ, արագընթաց կարգով հարկ է ներկայացնել եզրակացություն, որովհետեւ օրենքի պահանջն արդեն 2007թ. դեռեւս պետք է կատարվեր, երբ կառավարությունը մեթոդաբանությունը պետք է որոշեր։ Չի որոշել այդ մեթոդաբանությունը, եւ մենք շրջանառության մեջ էինք դրել օրենքով զամբյուղի կազմն ու կառուցվածքը, նաեւ բյուջեի մեծությունը սահմանելու հարցը, ինչը շատ կարեւոր էր ոչ միայն կառավարության կողմից վարվող սոցիալ-տնտեսական քաղաքականության համար, այլեւ երկրի ազգաբնակչության իրական սոցիալական անապահովության աստիճանը որոշելու համար։ Հակառակ դեպքում, կառավարության կողմից իրականացվող ցանկացած ծրագիր պարզապես մոտավոր հաշվարկների ծրագիր կարող է դիտվել։ Այսքանը, շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ավելացնելու բան չունե՞ք, պրն Դավթյան։

Տ.ԴԱՎԹՅԱՆ

-Ոչ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Վարդան Խաչատրյան, նախապատրաստվի պատգամավոր Հովհաննես Մարգարյանը։ 3-րդ խոսափող։

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Հարցս վերաբերում է արտաքին հարաբերությունների ոլորտին։ Մինչ այժմ մենք պարբերաբար լսել ենք Թուրքիո բարձրագույն պաշտոնյաների հայտարարությունն այն մասին, որ առանց ղարաբաղյան հարցում ադրբեջանամետ լուծումների, Հայաստանի հետ եղած հարաբերությունների կարգավորում չի կարող տեղի ունենալ։

Այս մասին արտահայտվել է, որպեսզի չերկարացնենք շատ, փաստորեն, Թուրքիայի վարչապետը, արտգործնախարարը, Թուրքիո պառլամենտի նախագահը, միեւնույն ժամանակ նաեւ գենշտաբի ղեկավարը, որը համարվում է ուղղակի Թուրքիայում իշխանության ղեկն իր ձեռքում պահող գլխավոր կերպարը, որը հայտարարել է, որ այս մասին ճշմարտացի արտահայտվում է միայն վարչապետը։

Ես ուզում եմ լսել,  ինչպես նաեւ հազարավոր մեր քաղաքացիներ, թե ո՞ր փաստարկների հիման վրա է,   որ այսպիսի արտահայտությունները երկրի կողմնորոշում մեր կողմից չեն ճանաչվում, որովհետեւ անալոգիական, թեթեւ, անգամ մակերեսային ուսումնասիրությունը մեզ ցույց կտա, որ եթե Չինաստանի արտգործնախարարը որեւէ կողմնորոշում է հայտնել, եթե Ամերիկայի պետնախարարն է որեւէ կողմնորոշում հայտնել, եթե Ռուսաստանի արտգործնախարարը կամ Պետդումայի նախագահն է որեւէ կողմնորոշում հայտնել, դա դիտարկվում է որպես տվյալ պետության կողմնորոշում։ Մեզանում ոչ միայն դա չի դիտարկվում, այլեւ մենք շարունակում ենք գործընթացը։

Եվ կխնդրեի հարցի 2-րդ մասին եւս պատասխանել։ Այսօր չակերտներում փակ էքսպերտային քննարկումների արդյունքում առաջ է քաշվում մի տարբերակ, որով հնարավորություն է ընձեռվում իբր թե Թուրքիայի նախապայմանը, այնուամենայնիվ, վատ են, այսինքն՝ առերեւույթ, բայց պահել գործառույթների մեջ։ Դա հետեւյալն է, որ  խրոնոլոգիական կապի մեջ դնել հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը ղարաբաղյան հիմնահարցից։ Այսինքն՝ ճշգրիտ նշել անվերապահորեն երկու կողմերի կողմից ընդունված, բայց լատենդ պահված այն ժամանակահատվածը կամ ճշգրիտ ժամկետը, երբ տեղի կունենա ինչպիսի փոփոխություներով, արդեն կանխավ պայմանավորված, ղարաբաղյան գործընթացի լուծումը։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի Էդվարդ Նալբանդյանը՝ արտաքին գործերի նախարար։

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավոր, բազմիցս այս հարցին պատասխանվել է, եւ նորից կրկնեմ այն, ինչ ասվել է։

Այս երկու գործընթացները կապակցված չեն։ Դա Հայաստանի դիրքորոշումն է։ Այդ մոտեցմամբ եւ այդ փոխըմբռնմամբ մենք սկսել ենք բանակցությունները թուրքական կողմի հետ։ Եթե թուրքական կողմը նույն ըմբռնումը չունենար, այս բանակցությունները չէին սկսվի։ Բանակցությունները վարվել են այդ նույն փոխըմբռնմամբ եւ եկել ենք արձանագրությունների ստորագրման։ Արձանագրությունների մեջ որեւէ կապակցվածություն չկա Ղարաբաղի գործընթացի հետ։ Այդ նույն մոտեցումն ունեն նաեւ միջնորդ երկրները։ Շվեյցարիան է արտահայտվել այս կապակցությամբ, այս կապակցությամբ արտահայտվել են նաեւ ղարաբաղյան հիմնախնդրի բանակցություններում միջնորդ հանդիսացող Միացյալ Նահանգները, Ֆրանսիան եւ Ռուսաստանը։ Կարծեմ, ամեն գալուց այստեղ եռանախագահները, երբ ժուռնալիստներն իրենց  հարց են տալիս, իրենք նորից  պատասխանում են եւ զարմանում են, որ տասնյակ անգամ պատասխանից հետո նորից հարցնում են՝ կապվա՞ծ է, թե՞ կապված չէ։ Այսինքն՝ այդ հարց տվողը միգուցե շահագրգիռ է, որ կապվա՞ծ լինի։  Կապված չէ՛ եւ չի՛ կարող լինի, եւ Հայաստանն այս հարցը որեւէ ձեւով չի կապակցելու այս հայ-թուրքական կարգավորման հետ։ Եթե թուրքական կողմն ինչ-որ նոր, արդեն արձանագրությունները ստորագրելուց հետո նախապայմանների լեզվով է խոսում, ուրեմն, դա արդեն իր խնդիրն է, Թուրքիայի խնդիրն է՝ համապատասխան հետեւանքներով։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Հարգելի պրն նախարար, իմ հարցի մեջ գոյություն ուներ մի երանգ, որը դուք չշոշափեցիք։

Այդ բոլոր արտահայտած կողմերը՝ սկսած Շվեյցարիայից, վերջացրած ԱՄՆ-ով եւ եռանախագահներով, գտնում է, որ Թուրքիո դիրքորոշումը չի արտահայտում բարձրագույն պաշտոնյաների ողջ բազմությունը, Թուրքիո։ Ինչպես նաեւ 2-րդ հարցի հատվածին ես կցանկանայի պատասխանեք՝ խրոնոլոգիական որեւէ կապի քննարկում այսօր ընթանո՞ւմ է, թե՞ ոչ։

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Ո՛չ, չի՛ ընթանում, չի՛ ընթացել եւ չի՛ ընթանում, եւ ո՛չ էլ ընթանալու է։ Սա առաջինը։

Եվ 2-րդ՝ չեմ կարծում, որ այդ արտահայտվող բազմաթիվ երկրների ներկայացուցիչները եւ, իմիջիայլոց, ոչ միայն եռանախագահ երկրները եւ ոչ միայն Շվեյցարիան, այլ նաեւ Եվրամիության անունից է այսպիսի հայտարարություն ասվել, տարբեր միջազգային կառույցների անունից է ասվել։ Այսինքն՝ որ իրենք կարծում են, որ որեւէ երկրի վարչապետի, Նախագահի, արտգործնախարարի հայտարարությունները չեն արտահայտում այդ երկրի կարծիքը, բայց բոլոր դեպքում, բոլորն էլ ասում են, որ այս երկու գործընթացները կապակցված չեն կարող լինել։ Վերջին այսպիսի կոչ արված է նաեւ Եվրամիության զեկույցում՝ Թուրքիային վերաբերվող, որը վերաբերում էր Թուրքիայի անդամակցության վերաբերյալ բանակցություններին Եվրամիության հետ, որտեղ կոչ է արվում առանց նախապայմանների գնալ վավերացմանը եւ իրագործմանը, այս պայմանավորվածությունը։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հովհաննես Մարգարյան, նախապատրաստվի Սամվել Բալասանյանը։ 3-րդ խոսափող։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, հարցը, որ պետք է ուղղեմ կառավարությանը, դա վերաբերում է Գյումրու տեխնոպարկին, որի հետ կապված դեռ ամիսներ առաջ 2010թ. բյուջեն հաստատելուց իմ կողմից հարց բարձրացվեց։ Կարծես թե, տեղից շարժվում է այս հարցը եւ այսօր որոշակի բանակցությունների արդյունքում շենքի հարցը լուծվում է։

Պրն Երիցյան, այն ժամանակ կար մտահոգություն, որ նախանշվել էր Գյումրիում մանկավարժական ինստիտուտի վթարային մասնաշենքը, որպեսզի այդտեղ կառուցվեր տեխնոպարկ։ Դրանից հետո հաջորդեց նույն ինստիտուտի ռեկտորի կողմից գրություն ինձ, որ համաձայն չեն  այդ շենքը տրամադրելուն, սակայն  բոլորովին վերջերս բանավոր համաձայնություն էր ձեռք բերվել, եւ ես զրուցեցի, որ այդ մասնաշենքի, կարծես, մեկ կամ երկու հարկը տրամադրվում է տեխնոպարկ կառուցելուն։ Բնականաբար, տեխնոպարկը ծառայելու է նաեւ որպես տեխնիկական բազա նույն ինստիտուտի համար։

Ես կուզենայի ճշգրտել, չնայած գրավոր ուղարկել եմ՝ կից ներկայացնելով գրությունը, կարծում եմ, օրերս կստանամ պատասխանը, թե ե՞րբ է սկսվելու այդ աշխատանքները, ի՞նչ գումար է նախապատրաստվում 2010թ., որպեսզի իրացվի այդ նպատակի համար, եւ մոտավորապես ինչքան աշխատատեղեր են լինելու։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի Ներսես Երիցյանը՝ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարը։

Ն.ԵՐԻՑՅԱՆ

-Նախ՝ ասեմ, որ կրթության եւ գիտության նախարարի հետ համատեղ այդ քննարկումն արել ենք, նաեւ այդ ինստիտուտի տնօրինության հետ։ Կա ընդհանուր ընկալում, որ նպատակահարմար է այդտեղից սկսել։ Դա եւ՛ քաղաքի պատմական կենտրոնի վերականգնման առումով է կարեւոր, եւ՛ նաեւ միջավայրը, որ կա այդ համալսարանի շուրջ։ Համալսարանական այդ  միջավայրը շատ կարեւոր կլինի հաջողության հասնելու առումով։

Մի նախադասությամբ ուզում եմ ամփոփել, որ տեխնոպարկն ինքը համալսարանական միջավայր է, ինքն արտադրական միջավայր չէ, չնայած չի բացառվում, որ ընկերություններ լինեն, որտեղ հետազոտողները եւ ընկերությունները համատեղ կարող են բիզնես ծրագրերի վրա աշխատել։

Ծրագիրը քննարկում ենք Համաշխարհային բանկի հետ այդ ամբողջ վարկային փաթեթի շրջանակներում։ Այնպես որ, այդ  ծրագիրն իր ամբողջական տեսքը ստանալուց հետո ԱԺ-ում էլ է քննարկվելու եւ հավանության է արժանանալու։ Բայց կա Համաշխարհային բանկի ընդհանուր մոտեցումը, որ սա երկարաժամկետ կարեւոր տարածքային զարգացման ծրագիր է եւ կարող է լուրջ արդյունքներ բերել երկարաժամկետ հատվածում։

Կառավարությունը նաեւ նախատեսել է մոտ 200 մլն դրամ Էկոնոմիկայի նախարարության բյուջեում, որն այս տարի կոնկրետ առարկայական արդյունքներ կունենա այն իմաստով, որ կստեղծվի ուժեղ թիմ, որը կաշխատի այդ ծրագրերով, եւ նաեւ ներդրողների հետ, եւ  Համաշխարհային բանկի հետ աշխատանքներ կտարվեն, նաեւ մեկ գիտահետազոտական լաբորատորիա, որը կոնկրետ փոքր բիզնեսին կօգնի ձեւավորվել, եւ նոր տիպի բիզնեսներ կառաջանան Գյումրիում։ Այս տարի այդ երկու գաղափարախոսությունը դրված է։

Իսկ շինարարական ամբողջ նախագծման աշխատանքները եւ ամբողջ տեխնոքաղաքի, այդպես ավելի մեծ հայեցակարգ կա, դրա նախագծումը եւ վիզուալիզացիան, տեսլականն այս տարի պատրաստ կլինի, եւ մենք կքննարկենք այդ հարցերը։

Կոնկրետ շենքի շինարարական, այդ նախագծանախահաշվային աշխատանքներն այս տարի կավարտենք։ Ծրագիրը, կարծում եմ, կակտիվանա եւ կամ տարվա վերջին, կամ եկող տարվանից կսկսեն այդ շենքի վերականգնման եւ միջակայքի բարելավման աշխատանքները։ Սրանք են այն պլանները, որով մենք ուզում ենք շարժվել առաջ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Փաստորեն, ի լուր գյումրեցիներիս, հնարավոր է, որ տարվա վերջ սկսվի աշխատանքները, կամ հաջորդ տարի, եւ բնականաբար, այդ շենքը, դուք նշեցիք, պատմամշակութային արժեք է իրենից ներկայացնելու։

Եվ ըստ պայմանավորվածությունների, ես կուզենայի մի հարց եւս, որը հնչեցրեցի, պրն Երիցյան, ամբո՞ղջ ծավալով է շենքն այդ նպատակին օգտագործվելու, թե՞ մի մասը։

Ն.ԵՐԻՑՅԱՆ

-Ինքը՝ շենքը, երեք մասից է բաղկացած լինելու՝ համալսարանական հետազոտական մաս, եւ դա բոլոր համալսարանների համար պիտի բաց լինի, դա մեր գիտության, կրթության նախարարի հետ մեր պայմանավորվածությունն է, որ բոլորն օգտվեն ժամանակակից այդ լաբորատոր հետազոտական հնարավորություններից։ Լինելու են ծառայությունների մաս, որ մարդիկ կարողանան իրենց գաղափարները գրանցել, բիզնես սկսել եւ այլն, եւ որոշակի տարածք նաեւ սկզբնական շրջանում, որպեսզի բիզնեսները կարողանան հարմարավետ ենթակառուցվածքներ ունենալ եւ իրենց գաղափարներն իրականություն դարձնել։ Դրանից հետո դուրս են գալու շրջապատ, որովհետեւ այնտեղ ազատ տարածքներ կան, եւ հնարավոր է բիզնեսները 6 ամսից մինչեւ 1 տարվա ընթացքում դուրս գան այդ տարածքից։ Լինելու է նաեւ ընդհանուր կրթական միջավայր, որտեղ կարելի է դասեր եւ դասախոսություններ կազմակերպել։ Ասենք, շատ լավ օրինակ է Սինոպսիսը։ Այնտեղ կա այդ միջավայրը՝ ձեւավորած ավելի փոքր մասշտաբի վրա։

Իսկ ծրագրի ամբողջ կենսունակությունն ապացուցելու համար հիմա վերլուծություններ են տարվում։ Այնտեղ մոտավորապես միջավայրը ստեղծվելուց հետո պետք է կարողանանք հիմնավորել, որ 50-100 ընկերություններ միանգամից կձեւավորվեն 1-2 տարիների ընթացքում բոլոր այն ուղղություններով, որ տեխնոպարկի մասով նշված են, հիմնականում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, ոսկերչություն, դիզայն, այդ ոլորտներում է նախատեսված։ Դրա հիմնավորումները հիմա անում ենք, որ կարողանանք ամբողջական նախահաշիվը ձեւավորել։ Իսկ դա երեւի քիչ չի  Գյումրիի համար՝ նոր գաղափարների մասով։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Սամվել Բալասանյան, 2-րդ խոսափող։

Պրն Ներսիսյան, կարող եք դուք...

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ուրեմն, հարցս վերաբերում է քաղաքաշինությանը։ Փաստորեն, այսօր գիտեք, որ աղետի գոտում շատ մեծ շինարարություն է ընթանում։ Մոտ 400 հազար բնակարան միայն կառուցվելու է Գյումրի քաղաքում։ Գիտեմ, որ շատ հեեւողական է այդ ամեն ինչը կառավարության կողմից, մանավանդ վերջին ստուգումից հետո, բայց իմ հարցը վերաբերում է 88 վթարային շենքերին, որը նույնպես հետագայում կարող է դառնալ, ասում են, մեր գլխին աղետ, որովհետեւ վթարայնության աստիճանը գնալով մեծանում է՝ 2-րդ կարգ էր, հիմա դարձել է 3-րդ, 4-րդ։ Արդեն ահազանգեր կան։ Լավ է, այս տարվա ձմեռը ձյունառատ չէր, որ, ասենք, ավելի շատ քայքայեր, բայց, համենայնդեպս, անձրեւային շրջաններում կսկսեն նորից քայքայվել։

Եթե սովորական թվաբանական հաշվարկ կատարենք՝ սովորական, ասենք, 88 շենքում այսօր ինչքան մարդ է բնակվում, մոտավորապես 3000 ընտանիքներ են բնակվում։ Հիմա ավելի լավ չի՞ լինի, որ թեկուզ ինչ-որ տեղ միջոցներ գտնենք 1 տարի, չգիտեմ, 2013 չվերջացնենք, գոնե այս խնդիրը լուծենք, որպեսզի նորից եւս 3000 ընտանիքներ ուղղակի թողնենք անօթեւան, որովհետեւ, իրոք, ես երեւի ամեն բյուջեին առաջարկություն կատարել եմ։ Միշտ ելույթ եմ ունեցել, միշտ կառավարությանը դիմել եմ այս հարցով։

Ուղղակի ասեմ, որ  նաեւ շնորհակալ ենք մեր Նախագահին, որ այդ 4000 բնակարանները սկսեցին կառուցել, որովհետեւ տարիներ շարունակ բարձրացվում էր հարցը՝ տնակներ-տնակներ, եւ այսօր մենք, փաստորեն, այդ գործը սկսեցինք։ Հիմա էլ սկսենք այս 88 շենքերի հարցը, որովհետեւ, իրոք, խնդիր է, էլի՛, որովհետեւ արդեն իսկ երկրաշարժ տեսած շենքեր են, ամեն քայլափոխ կարող են այդ քայքայումից փլվել։

Ես ուղղակի խնդրում եմ, որպեսզի հետեւողական լինեք եւ այս հարցին լուծում տրվի։ Չգիտեմ, նախագծանախահաշվային փաստաթղթերը, գիտեմ, որ լրիվ պատրաստ վիճակում է, ուսումնասիրված է դեռ 2-3 տարի առաջ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի Վարդան Վարդանյանը՝ քաղաքաշինության նախարար։

Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար։ Այո՛, իսկապես նման խնդիր մենք Գյումրիում ունենք, եւ ոչ միայն Գյումրիում, այլ հանրապետության բոլոր բնակավայրերում։ Բազմաբնակարան շենքերի մոտ 30-40 %-ն այսօր գտնվում են 2-րդ եւ 3-րդ աստիճանի վթարայնության վիճակում։

Գյումրիի հետ կապված մենք ուսումնասիրություններ կատարել ենք։ Մեր նախնական խոշորացված հաշվարկով մոտ 4 մլրդ դրամ է հարկավոր, որպեսզի այդ 88 բազմաբնակարան շենքերը վերականգնողական աշխատանքներ իրականացնեն։ Հարցը մի քանի անգամ քննարկվել է կառավարությունում, եւ ազատ միջոցների առկայության դեպքում կանդրադառնանք այդ շանքերի ամրացման աշխատանքներին։

Բոլոր դեպքերում, մենք առայժմ Գյումրիում լայնածավալ բնակարանային շինարարություն ենք կատարում, դուք ինքներդ էլ գիտեք, մինչեւ 2013թ. միայն Գյումրի քաղաքում, իսկ Շիրակի մարզում մոտ 5 հազարից ավել բնակարաններ են կառուցում։ Ես կարծում եմ, այդ ծրանգիրն ավարտելուց հետո նոր կանդրադառնանք բազմաբնակարան շենքերի  ամրացման խնդիրներին։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-2-րդ խոսափող։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Պրն նախարար, ուղղակի, ճիշտ է, ես գիտեմ, որ հանրապետությունով մեկ նման խնդիր ունենք մենք, բայց այստեղ ավելի շատ ասում է տեղայնացված է ընդհանուր աղետի գոտու հետ կապված, որովհետեւ գիտեք, որ նման երկրաշարժ է տեսել այդ շենքերը, եւ քայքայումը, իրոք, գնալով մեծանում է։ Այսօր տեղեր կան, որ ասում են՝ կտուրից, եթե նայես, առաջին հարկը կտեսնես։ Այ, այդպիսի վիճակ կա հենց Ստրոյմաշինայի թաղամասում , որտեղից ինձ հա՛ դիմում են։

Ես ասեմ, որ նույնիսկ 13 թվականին չվերջացնենք այդ մասը, գոնե սա վերանորոգենք՝ թեկուզ 4 մլրդ-ն ուղղելով այս ուղղությանը։ Հավատացեք, կխնայենք շատ մեծ գումարներ։ Ավելի շատ, քան թե այսօր, ասենք, չգիտեմ, երեւի մի 2-3 տարի կսպասենք այդ վերջին հատվածի համար։ Շատ կարեւոր խնդիր եմ բարձրացնում։ Եվ ուշադրություն դարձրեք, եթե մտածենք, որ 13 թվականից հետո պետք է սարքեն՝ կսարքեն, ի՞նչ ասեմ։

Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Իսկապես դուք շատ լուրջ խնդիր եք բարձրացնում, բայց առայժմ, փառք Աստծո, Գյումրիում 4-րդ աստիճանի վթարայնության շենքեր մենք չունենք, բոլորը 3-րդ աստիճանի վթարայնություն են։ Ինչպես ես ասացի, համապատասխան գումար լինելու դեպքում, ես կարծում եմ, հնարավորություն կունենանք այդ գումարն առաջնային ուղղելու Գյումրիի վրա։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արծրունի Աղաջանյան, նախապատրաստվի Ռուբեն Թովմասյանը։ 3-րդ խոսափող։

Ազատ միջոցները ո՞նց անենք, որ շատանա, պրն Վարդանյան, մի քիչ։

Ա.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի կառավարություն, պրն վարչապետ, ես եղել եմ Արթիկի եւ Անիի տարածաշրջանի բնակավայրերում, հանդիպել եմ բնակչության հետ։ Նրանց հուզում է այսօր առաջին հերթին ոչ թե հայ-թուրքական հարաբերությունները կամ արձանագրությունները, այլ գազի եւ ջրի թանկացումը։

Սա սոցիալական խնդիր է, որովհետեւ մի հանրապետությունում, որտեղ կան 500 հազար թոշակառու, 130 հազար նպաստավոր ընտանիք, 110 հազար հաշմանդամներ, այս գազի եւ ջրի թանկացումը, սակագների բարձրացումը լուրջ մտահոգություն է առաջացրել։

Անցած տարի Անիի տարածաշրջանի սահմանամերձ գյուղերը գազիֆիկացվեցին, որոնց համար, ես ասել եմ, շնորհակալություն եմ ուզում  հայտնել բնակչության կողմից, բայց այսօր մարդիկ մտահոգված են, որովհետեւ գազը հասնելով գյուղ՝ այսօր նրանք չգիտեն ներտնտեսային ցանցն իրականացնե՞ն, թե՞ ոչ, որովհետեւ յուրաքանչյուր ընտանիք մինիմում 100-150 դրամ ծախս է անելու, որովհետեւ մտածում են՝ թանկանալու դեպքում նրանք ի վիճակի կլինե՞ն այդ սակագնով գազն օգտագործել։

Բացի այդ, եթե այսօր որոշակի հնարավորություն է առաջացել մեր շատ քիչ քանակությամբ անտառատարածքները պահպանել, ապա թանկացումից հետո վտանգ կառաջանա անտառահատումների վերաբերյալ։

Բացի այդ, նաեւ ջրի հարցում։ Եթե գազի թանկացումն ինչ-որ տեղ հիմնավորում են տարադրամի կուրսի բարձրացմամբ, ապա հասկանալի չէ, թե ի՞նչ հաշվարկների հետեւանքով են թանկանում Նոր Ակունքի ջրմուղում՝ օրինակ, 65%, Լոռի ջրմուղ-կոյուղում՝ 64%, իսկ Շիրակում այն թանկանում է արդեն 78 %-ով, 120 դրամ է 1 խմ-ը, դառնում է 214 դրամ։

Այդ առումով ես, ճիշտն ասած, չեմ ընդունում, որ եթե օրենքը թույլ չի տալիս միջամտել, ապա ընդհանրապես պետք է այդ մասին չմտածել։ Այն հնարավորությունը, որ ունի կառավարությունը, ոչ մեկը չունի։ Դուք եք տեղյակ, թե կառավարությունը շփվում է անմիջապես բնակչության հետ, ինչպես են նրանք ապրում, եւ հնարավորություն ունեք վերահաշվարկելու, ճշգրտելու, թե այն հաշվարկը, որը ներկայացրել է «Հայռուսգազարդ»-ը, իրականությանը համապատասխանո՞ւմ է, թե՞ ոչ։ Այդ առումով ես երեք հարց ունեմ, պրն վարչապետ։

1.Դուք, ինձ թվում է, հաշվարկել եք։ Համամի՞տ եք նրանց ներկայացրած այն հաշվարկին, որի հիման վրա ուզում են բարձրացնել սակագինը։

2.Ոչ թե միջամտել, պարզապես նրանց ներկայացնել այն ինֆորմացիան, որպեսզի հանձնաժողովը լիարժեք պատկերացնի՝ ինչի մասին է խոսքը։

3-րդ՝ ամենավատագույնը։ Եթե միանշանակ ընդունվելու է այդ սակագները, որոշակի սուբսիդավորման կամ ինչ-որ մի ծրագիր մշակե՞լ եք այդ անապահով ընտանիքներին որոշակի աջակցություն, օգնություն ցուցաբերելու համար։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի Տիգրան Դավթյանը՝ ֆինանսների նախարար։

«Ֆինանսի պոյուտ ռոմանսի», պրն Դավթյան։

Տ.ԴԱՎԹՅԱՆ

-Վարչապետն իր ելույթում արդեն անդրադարձավ այդ խնդիրներին, ես ուղղակի մի քանի փաստարկ ավելացնեմ։

Սակագների բարձրացումը, այդ թվում՝ նաեւ խմելու ջրի, գազի, բնականաբար նաեւ պայմանավորված են այն կապիտալ ներդրումներով, որոնք արվում են այդ ոլորտների ենթակառուցվածքները բարելավելու, որոնք հետագայում ներառվում են այդ սակագնի հաշվարկի մեջ։ Այդ էլեմենտն էլ մենք պետք է հաշվի առնենք, որովհետեւ, ասենք, եթե խմելու ջրի մասին է խոսքը, վերջին շրջանում հսկայական ներդրումներ արվեցին, այդ թվում՝ նաեւ վարկային ծրագրերի շրջանակներում, եւ շարունակվելու են այդ ներդրումներն իրականացվել ենթակառուցվածքների սիստեմատիկ բարելավման ուղղությամբ։ Եվ բնականաբար, այդ ծախսերն այս կամ այն ձեւով պետք է արտացոլվեն նաեւ վերջնական սպառողի եւ սակագնի վրա։

Անկախ հանձնաժողովն, իհարկե, մանրամասն իրականացնում է այդ հաշվարկները։ Կարծում եմ, որ այն հաշվարկները, որոնք ներկայացվում են ընկերությունների կողմից, այդ թվում՝ նաեւ գազի սակագնի բարձրացման հետ կապված,  ջրի սակագնի բարձրացման հետ կապված, ունեն բավականին լուրջ հիմնավորումներ, հաշվարկներ, որոնք մանրամասն նայվում են անկախ հանձնաժողովի կողմից։ Այն հիմնավորումները, որոնք բավարար հիմնավորված չեն լինում, բնականաբար, մերժվում են։ Բայց այստեղ այդ ամեն ինչն ունի նաեւ օբյեկտիվ   հիմնավորումներ, որոնք պայմանավորված են, որ չկրկնվեմ, գազի պարագայում ներմուծվող գազի, այդ թվում՝ նաեւ փոխարժեքի փոփոխման հետ կապված հանգամանքներից, իսկ խմելու ջրի պարագայում՝ այն մեծածավալ ներդրումներով, որոնք իրականացվում են այդ ենթակառուցվածքները նորմալ եւ այսօրվա պահանջներին համապատասխան մակարդակի հասցնելուն։ Այդ ամեն ինչն ունի բավականին լուրջ տնտեսական եւ օբյեկտիվ հիմնավորումներ։

Իրոք, սոցիալական հետեւանքների առումով վարչապետն արդեն նշեց, որ կառավարությունում բավականին մանրամասն Նախագահի հանձնարարականով մենք քննարկում ենք հնարավոր փոխհատուցման տարբերակները եւ, կարծում ենք, որ սոցիալապես առավել չպաշտպանված հատվածի համար մենք կգտնենք տարբերակներ, որոնք որոշ չափով կփոխհատուցեն այդ հնարավոր սակագների բարձրացումը։ Սա է, շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Ա.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Պրն նախարար, 2008թ., երբ քննարկում էինք 2009թ. բյուջեն, ես ձեզ հարցրեցի աշխատավարձերի վերաբերյալ, թե ինչու չի բարձրանում կամ ինչ մոտեցում ունեք։

Ուզում եմ հիշեցնել, պարզապես, որ Հայաստանում երկու տարի չի բարձրացել աշխատավարձերը եւ թոշակները։ Սա եւս մեկ անգամ ապացուցում է, որ այս քայլերն ինչ-որ տեղ տեղին չեն։

Հիմա դուք տեղյա՞կ եք, թե «Հայռուսգազարդ»-ում ինչ չափի աշխատավարձ են ստանում, եւ ասել, թե նրանց աշխատավարձը ցածր է։ Նման բան չի կարող լինել, որովհետեւ չափից ավելի բարձր է նրանց աշխատավարձը։

Նրանց ներկայացրած հիմնավորումները, ես էլ եմ վերցրել այն բոլոր հիմնավորումները, որոնք նրանք ներկայացրել են, դրանք պարզապես թվեր են, որոնք ներկայացրել են։ Այ, կառավարությունը պետք է այդ թվերի ներքեւի մասն ուսումնասիրեր, թե ինչպես են նրանք ներկայացնում այդ բարձրացումը։

Եվ մի փաստարկ եւս՝ տարադրամի փոխանակման արժեքի բարձրացումը։ Ժամանակին ունեցել են գերշահույթներ, թող որոշ ժամանակ, 2010թ. որոշակի սպասեն այդ առումով։

Եվ բացի այդ, իսկ եթե վաղը, ամռան ընթացքում տարադրամի փոխարժեքը կտրուկ անկում ունենա, հետհասանելի՞ կլինի սակագների այն չափաքանակը, որ իրենք սահմանում են։ Այսինքն՝ հիմնավորված չի, միանշանակ։ Այն, ինչ  ներկայացրել են, ներկայացրել են շատ շուտ, եւ որոշակի տարադրամի փոխանակման այսպիսի կուրս գոյություն չուներ, ֆինանսական ճգնաժամ չկար։

Ես չեմ առարկում, եթե երկու տարին մեկ աշխատավարձերի բարձրացում ունենանք, թոշակների բարձրացում, տնտեսությունն աճ ունենար, միգուցե իսկապես կարելի է այդ բարձրացումն իրականացնել։ Բայց երկու տարին այլ ցուցանիշներ է ներկայացնում մեզ, այլ իրավիճակ է հանրապետությունում։ Այդ առումով եւ՛  Ֆինանսների նախարարությունը, եւ՛ կառավարությունը լուրջ պետք է մտահոգվեն։

Նորից եմ ուզում ասել,  ջրի սակագնի բարձրացման վերաբերյալ ընդհանրապես խոսակցություն չի գնում, չե՞ք մտածում այդ մասին։ Շնորհակալություն։

Տ.ԴԱՎԹՅԱՆ

-Հավաստիացնում եմ ձեզ, որ հանձնաժողովը մանրակրկիտ եւ շահագրգիռ ուսումնասիրում է այդ առաջարկները, օրենքով սահմանված կարգով կանի ամեն հնարավորը, որպեսզի հնարավորին չափ զսպի սակագնի բարձրացման հետ կապված հնարավորությունները։

Իսկ ինչ վերաբերում է աշխատավարձերի բարձրացմանը, ես էլ ձեզ եմ ուզում հիշեցնել, որ անցյալ տարի ֆիանսատնտեսական գլոբալ ճգնաժամի տարի էր, այդ առումով տնտեսությունը բավականին լուրջ խնդիրներ ունեցավ։ Բնականաբար, սա միայն ցանկություն չի, սա նաեւ հնարավորության խնդիր է աշխատավարձերի բարձրացման հետ կապված։ Բայց, այնուհանդերձ, անցյալ տարի մենք նույնիսկ ճգնաժամի պարագայում կարողացանք աշխատավարձերը եւ՛ բարձրացնել, եւ՛ ընդհանուր եկամուտների մակարդակը, միջին աշխատավարձերը 11 %-ով բարձրացան։

Այնպես որ, այստեղ ցանկությունների...

Թոշակները 16 %-ով 2009թ. բարձրացվեցին։

Այնպես որ, այդ առումով մենք պետք է այստեղ հնարավորությունների եւ ցանկությունների մեջ իրականությունը փնտրենք։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Պրն Աղաջանյան, այդ սակագները նաեւ Հանրապետության Նախագահի ուշադրության կենտրոնում է, ինքը շատ հետեւում է, ամեն ինչ անելու է, որպեսզի հնարավորինս ցածր լինի։

Ռոբերտ Թովմասյան, նախապատրաստվի Դավիթ Հարությունյանը։ 2-րդ խոսափող։

Ռ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Հարգելի կառավարություն, մարզերում հանրակրթական դպրոցները եւ՛ բյուջեով, եւ՛ կառավարման առումով ենթարկվում են մարզպետարաններին։ Եվ այդ առումով, ըստ ինձ, մարզպետարանները ծանրաբեռնված լինելով իրենց համար ավելի կարեւոր համարվող հարցերով, կարծես թե, աչքաթող են արել դպրոցներում կրթության հարցը։ Միաժամանակ, տնօրենների ընտրության հարցում ունենում են, կարելի է ասել, որոշիչ եւ, ըստ ինձ, կողմնակալ դեր։ Ծնողներից մեկն ինձ բողոքում էր, որ տարրական դասարանի ուսուցիչը նույնիսկ լեզվի արատ ունի, եւ երեխան սկսել է բառերը ճիշտ չարտաբերել։

Հարց կառավարությանը՝ արդյոք չե՞ք մտածում այն մասին, որ հանրակրթական ամբողջ դաշտը պետք է հանել մարզպետարանների տրամադրության տակ գտնվելուց եւ տալ Կրթության, գիտության նախարարությանը, որի միակ աշխատանքը կրթությանը նպաստելն է։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ավելի օբյեկտիվ կարող էր առաջարկել՝ մարզպետին փոխելու հարցը, քանի որ ձեր հարաբերություններն այնտեղից է գալիս։

Հարցին կպատասխանի Արմեն Աշոտյանը՝ կրթության եւ գիտության նախարար։

Օբյեկտիվ պետք է լինեք, օբյեկտի՛վ բոլոր հարցերում։ Եթե մարզպետի հետ լավ հարաբերություններ ունենայիք, նման հարց չէր բարձրանա։

Ա.ԱՇՈՏՅԱՆ

-Հարգելի նախագահ, հարգելի խորհրդարան, հարգելի պատգամավոր, հարցն այնքան սրտամոտ է եւ արիդական, որ կողքից կարող է տպավորություն ստեղծվել, որ ես եմ ձեզ խնդրել։ Խնդրում եմ ասեք, որ այդպիսի իրողություն չի եղել։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Այդ մասին չուզեցի բարձրաձայնել, պրն Աշոտյան։

Ա.ԱՇՈՏՅԱՆ

-Ավելի լավ է այդ դեպքում ես ասեմ, որպեսզի կանխենք հնարավոր խոսակցությունը։

Իրականում խնդիր չկա եւ իրավացիության աստիճանն այստեղ մեծ է, համակարգելու բոլոր լիազոր մարմինների համապատասխան գործառույթները՝ համապատասխան օրենքներով ֆիքսված եւ տարանջատված։ Խոսքը գնում է նախարարություն-մարզպետարաններ, իսկ որոշ ուսումնական հաստատությունների դեպքում՝ մեր նախարարություն-գործընկեր նախարարություններ, մեր նախարարություն-համայնքներ եւ  այլն։ Մեր ոլորտի մեջ շահառուների ամենամեծ քանակը վարչական առումով, կառավարչական առումով Կրթության եւ գիտության նախարարության անմիջական ենթակայության տակ չեն։ Նախարարության գործառույթները, նախեւառաջ, քաղաքականության մշակումն է եւ քաղաքականության նկատմամբ վերահսկողական գործառույթներն են՝ իրականացման։

Առաջին քայլն այդ ուղղությամբ արվել է, եւ ԱԺ-ում հավանության է արժանացել «Հանրակրթության մասին» օրենքը, որն իր մեջ ներառել է մի դրույթ առ այն, որ ավագ դպրոցներն իրենց գերատեսչական ենթակայությամբ պատկանում են Կրթության եւ գիտության նախարարությանը։ Սա բավականին լուրջ քաղաքական որոշում էր, եւ կառավարության կողմից ներկայացված առաջարկը հավանության արժանանալով ԱԺ-ում՝ այլեւս դարձել է իրականություն։ Օրենքից բխող ենթաօրենսդրական համապատասխան ակտերը մշակվել են, եւ ավագ դպրոցների փոխանցումը մեր նախարարության ենթակայության տակ, ինքնանպատակ չէ, այլ նպատակ ունի այդ բավականին կարեւոր հանգուցային բարեփոխումը մեր հանրակրթական բնագավառում, որի վրա ծախսվել են եւ ծախսվելու են բավականին մեծ գումարներ, մաքսիմալ արդյունավետ դարձնել՝ ուղիղ ենթակայությունն ապահովելով լիազոր մարմնին, մարմնի հետ համապատասխան կապերն ապահովելով։

Մենք ավագ դպրոցների բարեփոխման ծրագրի ավարտին կունենանք շուրջ 150 ավագ դպրոցներ հանրապետությունում։ Կարծում եմ, ամբողջական դաշտը ծածկելու ցանկություններ չունենալով, բայց նախարարությունը, այնուհանդերձ, այդ 150 ավագ դպրոցներում կլինի լիազոր պատասխանատու մարմին եւ անմիջական ղեկավարությանը կենթարկի նաեւ այդ դպրոցները՝ իհարկե, պահպանելով դպրոցական ազատությունների եւ դպրոցական ինքնավարության այն բոլոր սկզբունքները, որոնք մենք նույնպես պարտավոր ենք պահպանել՝ ելնելով հենց նույն օրենքի պահանջներից։

Ավելի հավակնություններ նախարարությունն այս պահին չունի, կառավարությունում այդ մոտեցումները չեն քննարկում, որովհետեւ մեր թիվ մեկ խնդիրը՝ հիմա ապահովել այն հարցերի լուծումը, որոնց պատճառով մենք ավագ դպրոցներն առաջարկեցինք տեղափոխել մեր համակարգ։

Երբ բարով-խերով, ինչպես ասում են, հաջողությամբ ավարտվի ավագ դպրոցների բարեփոխումը, եւ մենք տեսնենք, որ իրականում տարիներ հետո ավագ դպրոցների ենթակայությունը՝ գերատեսչական, մեր նախարարությանը...

Դուք, որ հարց տաք, ես կշարունակեմ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Պրն Թովմասյան, արձագանքելու...  2-րդ խոսափող։

Ռ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Ես, իհարկե, ընդունում եմ ԱԺ նախագահի դիտողությունն ինձ, բայց ես ասեմ, որ դրա հետ ոչ մի կապ չուներ մեր հարաբերությունները։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ես հումորով ասացի։

Ռ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Չէ, մենք այդ հարցում պրոբլեմներ չենք ունեցել։

Ես ուրախ եմ, որ կառավարությունում նույնպես քննարկվել եւ եփվել է այս հարցն այս ուղղությամբ, եւ ես, ճիշտն ասած, ինձ համարելով որպես բավականին կրթված մարդ, ինձ համար ծանր է տանել, որ այսօրվա սերունդը մի փոքր ավելի քիչ գիտելիքներով ավելի հարստացած է, քան մեր սերունդը։ Դուք երեւի ինձ հասկանում եք, անցել ենք սովետական դպրոց եւ այլն։ Ես ուրախ եմ, որ այդ  հարցին դուք այդպես պատրաստված  ասացիք եւ միտում կա, որպեսզի ամբողջ դաշտը, ես այնպես հասկացա, որ կառավարությունը մտածում է, որ փակի։ Շնորհակալություն։

Ա.ԱՇՈՏՅԱՆ

-Օգտվելով նաեւ ձեր դիտարկումներից՝ ես ուզում եմ շարունակել պատասխանել։ Իրականում, եթե մենք կարողանանք հաջողել ավագ դպրոցների բարեփոխման գործում, ապա կարող ենք ասել, որ հանրակրթության համար որակի տեսակետից մեր նախարարությունը լիարժեք պատասխանատվություն կունենա՝ առանց այլ դպրոցների գերատեսչական ենթակայությունը փոխելու։

Կոնկրետ դպրոցի կադրային քաղաքականությունը, ի դեպ, ինչպես նաեւ բուհերի կադրային քաղաքականությունը որոշվում է դպրոցի տնօրենի մակարդակով։ Եվ այստեղ մենք ունենք «Հանրակրթության մասին» օրենքը։ Այդ օրենքը շատ կարեւոր օրենք է, ուստի, հաճախ եմ ես նաեւ ցիտում այդ օրենքը, եւ այդ օրենքից է բխում մեր այն բոլոր փոփոխությունների անհրաժեշտությունը, որ մենք հիմա անում ենք։ Այդ օրենքով մենք նախատեսում ենք մանկավարժական ատեստավորումների վերականգնում, տարակարգերի սահմանում, ինչպես նաեւ դպրոցական կառավարման գործում վերահսկողական մեխանիզմների ներմուծում։

Կոնկրետ մարզպետարանների հետ հարաբերությունների մասով նորից ակնարկեմ, որ հենց այսօր քիչ առաջ, այստեղ գալուց առաջ նաեւ քննարկվել է վարչապետի մոտ մարզետարանների հետ նախարարությունների տարվող աշխատանքը։ Համապատասխան գնահատման համակարգը կա, մեր կրթության մասով բավականին աշխատանքային լուրջ հարաբերություններ կան գրեթե բոլոր տեղերում։ Իհարկե, խոստովանենք, որ եթե լուրջ ֆինանսական ներդրումներ մոտ ապագայում մենք չենք անում հանրակրթության մեջ, դա դեռեւս չի նշանակում, որ մենք չենք կարող բարելավել հանրակրթության որակը, որովհետեւ ներքին այնքան մեծ ռեալիզացված ռեսուսրներ կան, որոնց մի մասը շաղկապված են։ Հենց դուք շատ իրավացիորեն, ամբողջ երկու հարցի մեջ էլ այդ կարմիր թելով անցնում էր, դա կառավարման որակի խնդիրն է։ Անգամ այս ռեսուրսներով կառավարման որակի նոր մակարդակով մենք կկարողանանք ապահովել առավել արդյունավետ հանրակրթություն։

Այս պահին այսքանը, մնացյալ հարցերը մենք կարող ենք ձեզ ընթացքից տեղյակ պահել։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Դավիթ Հարությունյան, նախապատրաստվի Հրանտ Մադաթյանը։ 2-րդ խոսափող։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Հարգելի կառավարություն, իմ հարցը վերաբերելու է ճանապարհային երթեւեկությանը։ Ես չէի տա այդ հարցը, եթե այն չշոշափեր տասնյակհազարավոր մեր համաքաղաքացիների շահերը։

Գաղտնիք չէ, որ տրանսպորտային միջոցի ոչ ճիշտ կանգառի կամ  կայանման դեպքում ճանապարհային ոստիկանության աշխատակիցները հանում են մեքենայի պետհամարանիշը։ Եվ այդ երեւույթն այնքան տարածված է, որ ոչ միայն վարորդների, այլ հենց ճանապարհային ոստիակնության աշխատակիցների մի զգալի մասի մոտ ձեւավորվել է այն սխալ ըմբռնումը, թե դա օրինական գործողություն է։ Իրականում, կարծում եմ, որ կառավարությանը քաջ հայտնի է, որ դա ուղղակիորեն խախտում է «Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության ապահովման մասին» օրենքի պահանջը, սակայն անգամ մի կողմ թողնելով, որ դա խախտում է օրենքի պահանջը, սա բերում է իր հետ մի շարք այլ լուրջ վտանգներ։ Եվ թերեւս ամենակարեւոր վտանգն այն է, որ այդ խախտումն այլեւս հնարավոր չէ վերացնել, այսինքն՝ սխալ կայանված տրանսպրտային միջոցն առանց պետհամարանիշի, չխախտելով օրենքը, վարորդն իրավունք չունի վարել։ Եվ այն շարունակում է խոչընդոտել, եթե վարորդը, նորից եմ կրկնում, օրինապահ  է, ապա այն շարունակում է խոչընդոտել ճանապարհային երթեւեկությանը, իսկ եթե վարորդն օրինապահ չէ եւ իր մեքենան շարունակում է վարել մինչեւ հարցի լուծումը, ապա այդ դեպքում նա խախտում է մեկ այլ օրենք՝ «Վարչական իրավախախտումների մասին» օրենքը, եւ ենթակա է լրացուցիչ տուգանքի մինչեւ 100 հազար դրամ։

Ես չեմ ուզում հռետորական հարց տալ, թե ինչո՞ւ կառավարությունը չի հետեւում օրենքի պահպանմանն իր իսկ կառույցների կողմից, ես ավելի պարզ հարց կուզենայի տալ՝ հարգելի կառավարություն, քանի՞ ժամ է անհրաժեշտ, որպեսզի օրենքի այս պահանջը կատարվի այնպես, ինչպես այն ամրագրված է։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Գեւորգ Դանիելյան՝ արդարադատության նախարար։

Բայց շատ դաժան եք, պրն Հարությունյան, շատ դաժան եք, շատ։ Քանի ժամ է պետք...  (Ծիծաղ դահլիճում)

Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Կարծում եմ, իսկապես հարցադրումն իրավաչափ է։ Թեպետ այս հարցն ամբողջությամբ վերաբերում է կոնկրետ ոստիկանության գործունեությանը, բայց, բնականաբար, կանդրադառնա կառավարությունը համապատասխան ձեւով այս հարցադրմանը։

Իսկ ինչ վերաբերում է ավանդույթներին, որոնք իսկապես իրավախախտման ձեւով է ընթանում, այդ թվում՝ նաեւ իրավախախտումները կանխելու ոլորտում։ Սա, կարծեմ, եզակի դեպք չի։ Այսպիսի դեպքեր շատ կարելի է բերել։ Եվ իհարկե, մտահոգիչ է։ Բայց կոնկրետ այս հարցադրման առնչությամբ ասեմ, որ կառավարության նախաձեռնությամբ մշակվել է մի նոր օրինագիծ, որն էապես կնպաստի այս ոլորտում իրավիճակի բարելավմանը։ Խնդիրն այն է, որ ընդհանրապես կայանատեղերի խնդիրը կա նաեւ հանրապետությունում, նաեւ մտածում ենք վճարովի կայանատեղեր պատրաստելու, որը հնարավորություն կտա մարդկանց, նախ՝ իսկապես լուծելու այս խնդիրը, այդ թվում՝ նաեւ վարորդներին, ինչպես նաեւ համայնքային իշխանություններին հնարավորություն կտրվի ավելի վերահսկելի դարձնել այս  ոլորտը։

Կոնկրետ այն ավանդույթները, որոնք ձեւավորվել են վարչական զանցանքները նախականխելու ոլորտում, իսկապես շատ են։ Ես կրնում եմ, սա եզակի դեպք չէ, պարզապես հարցը բարձրացվել է, մենք կփոխանցենք իրավասու մարիններին, սահմանված կարգով կփորձենք հետեւել, որպեսզի սա չունենա տարածված բնույթ։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-2-րդ խոսափող։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Անկեղծորեն ասած, ես ակնկալում էի ավելի, այսպես ասենք, հստակ պատասխան ժամկետի առումով, որովհետեւ եթե օրենքի պահանջ է, կարծում եմ, մենք պետք է հետեւենք մեկ այլ օրենքի պահանջին, որ վարչական մարմինները պարտավոր են հետեւելու օրինականությանը, եւ կառավարությունը եւս  հանդիսանում է վարչական մարմին։ Ուղղակի կոչ եմ անելու ձեզ, որպեսզի դուք ուղղակի այսօր այդ հանձնարարականը տաք, եւ այս հարցը դրանով ավարտված կլինի։

Օրենքում նախատեսված են համապատասխան մեխանիզմները՝ ի՞նչ պետք է անի ոստիկանության աշխատակիցը նման դեպքերում, եւ պետք է ուղղակի հետեւել օրենքին։

Ամեն դեպքում, շնորհակալություն, որ դուք պատրաստ եք ընդունելու դա եւ լուծելու այդ հարցը։

Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Ես էլ եմ շնորհակալ, բայց չեմ կարծում, թե ժամերով այս ամբիոնից խոսելն իրավաչափ է։ Բնականաբար, եթե հայտարարություն է արվում այն մասին, որ կառավարությունը պատրաստակամ է այս հարցը դարձնել քննարկման առարկա, մանավանդ որ, էլի եմ կրկնում, սա եզակի դեպք չէ, եւ երեկ չի ծագել այս իրավիճակը, տասնյակ տարիներ շարունակ ձեւավորվել է ինչ-որ մի ավանդույթ՝ վատ ավանդույթ, բայց ձեւավորվել է, եւ ոչ միայն այս ոլորտում։ Հետեւաբար, եթե բարձրացվել է հարց...(չի լսվում)

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Պրն Դանիելյանն ուզում ա ասի՝ ձեր ժամանակից է գալիս, պրն Հարությունյան, դուք, որ այն ժամանակ արդարադատության նախարար էիք... (ծիծաղում է), բայց պրն Սարգսյանը, պրն վարչապետը, ոնց որ, խոստացավ, որ ինքը կտա նման հանձնարարական համապատասխան կառույցներին։

Հրանտ Մադաթյան, 2-րդ խոսափող, նախապատրաստվի Խաչիկ Հարությունյանը։

2-րդ խոսափող։

Հ.ՄԱԴԱԹՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն նախագահ։ Հարցս ուղղում եմ գյուղատնտեսության նախարար պրն Ալավերդյանին։

Տեղյակ ենք, որ ԱԱ խորհրդում, կառավարությունում մշակվում եւ քննարկվում է գյուղատնտեսության զարգացման առաջիկա տարիների ռազմավարական ծրագրերը։ Այդ ծրագրերն առավել կհստակեցնեն գյուղատնտեսության ոլորտում գործադրվող ջանքերը, կօգնեն գյուղացուն իր անելիքները որոշել առավել հստակորեն։

Հարցս հետեւյալն է՝ գարունը հեռու չէ, առաջիկա գյուղատնտեսական աշխատանքների ընթացքում ինչո՞վ ենք օգնելու, մասնավորապես Գեղարքունիքի մարզի, Ճամբարակի, Վարդենիսի եւ Սեւանի տարածաշրջանների գյուղացիներին պարարտանյութով, գյուղտեխնիկայով, սերմացուի եւ մնացած մյուս հարցերում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ո՞վ է պատասխանելու, պրն վարչապետ։

Հա, Գերասիմ Ալավերդյան՝ գյուղատնտեսության նախարար։

Գ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար։ Հարգելի պրն Մադաթյան, ես ասեմ, ոչ թե տեղյակ ենք, որ քննարկվում է, այլ այդ քննարկումները կազմակերպվել է նաեւ մեր առաջարկություններով։ Մեր մասնագետների հետ միասին մենք բոլորս այդ ծրագիրը ներկայացրել ենք քննարկման, եւ բավականին լուրջ, հաջող փաստաթուղթ ենք պատրաստել, շատ շուտով կներկայացնենք նաեւ ձեր դատին։

Իսկ ինչ վերաբերում է գարնան գյուղատնտեսական աշխատանքների նախապատրաստմանը, այո՛, այսօր նախապատրաստական աշխատանքներ մենք իրականացնում ենք։ Ոչ միայն Գեղարքունիքի նշված համայնքներին, այլ ընդհանրապես հանրապետությունում նախատեսում ենք այս տարի  Հայաստան ներկրել, Հանրապետության Նախագահի պայմանավորվածություն ունենք Ուլյանովսկի երկրամասի նահանգապետի հետ, մոտ 5 հազար տոննա սերմացու։ Ինչպես գիտենք, պարարտանյութն  ազատականացված է,  դա մասնավոր բիզնեսների գործն է, բայց մենք հանդիպել ենք բոլոր ներկրողների հետ, պայմանավորվել ենք, որ հստակ ժամկետներում որակյալ պարարտանյութ բերենք՝   ինչքան հնարավոր է, ավելի մատչելի գներով։ Այժմ մարզպետարաններից մենք ստանում ենք իրենց պահանջարկի մասին տեղեկատվություն, թե ինչքան պահանջարկ ունեն, եւ այդ աշխատանքները մենք մարզպետարանների հետ համագործակցված կատարում ենք։ Այնպես որ, գարնան գյուղատնտեսական աշխատանքներին, այո՛, մենք պատրաստ ենք, համագործակցում ենք համապատասխան մարզպետների, համայնքի ղեկավարների հետ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-2-րդ խոսափող։

 Հ.ՄԱԴԱԹՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն նախարար։ Ես ուզեցի ասել, որ մենք տեղյակ ենք, որ դուք զբաղվում եք այդ հարցով։ Ես կուզենայի, մանավանդ որ 1-2 օրից սկսելու է գարունը, եւ մեր ժողովուրդը, հիմնականում գյուղացիները ձեր խոստումներին բոլորն էլ սպասում են, ոչ միայն խոստումներին, այլ խոստումներ, որոնք կարող են գործ դառնալ, ես կուզենայի իմ տրված հարցը, մասնավորապես իմ ժողովրդի հարցն է ինձ հետաքրքրում, կուզենայի, որ դուք ինչո՞վ կարող եք այս տարի ուրախացնել մեր ժողովրդին, մեր գյուղացիներին կոնկրետ խոստումներով, ոչ թե այստեղից խոստացածը մնա թղթի վրա, այլ կոնկրետ խոսքերով, կոնկրետ գործով ինչո՞վ կարող եք Գեղարքունիքի մարզի, մասնավորապես, ասացի, Ճամբարակի, որը սահմանամերձ շրջան է, Վարդենիսը նույնպես, Սեւանն էլ բարձրլեռնային շրջան է, որտեղ ժողովուրդը, գյուղացին հենց մենակ դրանով է ապրում։ Կուզենայի, որ կոնկրետ խոստումներ տայիք եւ այդ խոստումները գործի վերածեիք։ Շնորհակալություն։

Գ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Պրն Մադաթյան, ես կխնդրեի թեկուզ հենց վաղը մենք հանդիպեինք իրար հետ, ես ձեզ մանրամասն ներկայացնեի, թե Գեղարքունիքի մարզում ինչ ենք նախատեսել։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Խոստումներն առանձին կտա ձեզ։ Ցտեսություն։

Գ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Եվ կներկայացնենք, անհրաժեշտության ... (Ձայնագրությունն այսպես է ավարտվում)