National Assembly of the Republic of Armenia | Official Web Page | www.parliament.amNational Assembly of the Republic of Armenia | Official Web Page | www.parliament.am
HOME | MAIL | SITEMAP
Armenian Russian English French
Արխիվ
25.02.2010

Երկ Երք Չրք Հնգ Ուր Շբթ Կիր
01 02 03 04 05 06 07
08 09 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
 
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎ
ՉՈՐՐՈՐԴ ԳՈՒՄԱՐՈՒՄ
ՅՈԹԵՐՈՐԴ ՆՍՏԱՇՐՋԱՆ


ՍՂԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ N 8

25 փետրվարի 2010

Ժամը 12:00

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ՀՈՎԻԿ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՍԱՄՎԵԼ ՆԻԿՈՅԱՆԸ
 

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Բարեւ ձեզ, հարգելի պատգամավորներ։ Խնդրում եմ ստուգել համակարգի աշխատանքը եւ նախապատրաստվել գրանցման։ Գրանցում։ Գրանցվել է 93 պատգամավոր։ Քվորում ունենք, սկսում ենք մեր աշխատանքները։

Նախ, ես ուզում եմ մեր բոլորի անունից ողջունել այսօրվա «Բաց դաս» ծրագրի շրջանակներում մասնակից աշակերտներին եւ մանկավարժներին։ (Ծափահարություններ)։

Հարգելի պատգամավորներ, առաջարկում եմ քննարկել երեկ ընդհատված «Ապրանքային նշանների մասին», «Աշխարհագրական նշումների մասին», «ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Պետական տուրքի մասին» օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Այնուհետեւ կկազմակերպենք մի շարք քվեարկություններ։

Հարցի քննարկումը վերսկսում ենք հարակից զեկուցողի ելույթով։ Ձայնը տրվում է հարակից զեկուցող, տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Վարդան Բոստանջյանին։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Քննարկվող փաթեթը կազմված ապրանքային նշաններ, աշխարհագրական նշումներ, ինչպես նաեւ քաղաքացիական օրենսգիրք եւ պետական տուրք փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին, հետապնդում էին մեկ նպատակ։ Այսինքն՝ բազմաթիվ նպատակներ, բայց հիմնականում ապրանքային նշանների իրավական համակարգի կատարելագործման, ինչպես նաեւ մտավոր սեփականության հետ կապված հարաբերությունները, Եվրամիության օրենսդրությանը համապատասխանեցնելու նպատակ։

Այս օրինագծերի փաթեթը ունի կարեւոր նշանակություն հանրապետության համար։ Մասնավորապես, այն ստեղծում է լայն հնարավորություններ հայերանական արտադրողներին ընդհանրապես արտադրանքի որակը բարձրացնելու, միջազգային շուկաներ ներթափանցելու, ապրանքատեսականին մեծացնելու, ինչպես նաեւ արտահանման ծավալները մեծացնելու առումով։

Մենք մինչեւ օրս այս հարաբերությունները կարգավորում էինք, ունեինք օրենսդրություն համապատասխան իրավական ակտեր, դրա կարգավորման, այդուհանդերձ, մենք չունեինք աշխարհագրական նշումների վերաբերյալ օրենք։ Այս օրենքով ենթադրվող հարաբերությունների կարգավորումը իրականցվում էր ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքով, որն ըստ էության, հանդիսանալով տնտեսական համակարգի, այսպես կոչված, Սահմանադրություն, միեւնույն ժամանակ կարգավորում է բացառապես միայն հիմնական հարաբերությունները, իսկ ավելի դետալ հարաբերությունների կարգավորման ինստիտուտը պատկանում է առանձին օրենքներին, ինչը առիթ հանդիսացավ աշխարհագրական նշումների համար այսպիսի օրինագծի ներկայացումը փաթեթի միջոցով։ Փաստորեն, այս նախագծով կարգավորվում են աշխարհագրական նշումների, ծագման տեղանունների եւ երաշխավորված  ավանդական արտադրանքի անվանումների գրանցման, իրավական պահպանության, ինչպես նաեւ  օգտագործման խնդիրները։ Որքան էլ որ այն արտադրման ռեժիմում ներկայանան որպես հասարակ հարաբերություններ, դրանք բարդ հարաբերություններ են եւ, բնականաբար, այս հարաբերությունների կարգավորման առումով պետք է այս օրինագծերը չափազանց ողջունելի է, որ դրանք ՀՀ օրենսդրական ամբողջ այս դաշտը ավելի համալրվելու է կտրվածքով, կառավարությունում ներկայացվել է այս օրիանագծերի փաթեթը։

Փաթեթի անքակտելի մասն են կազմում Քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ, լրացումներ կատարելու մասին, ինչպես նաեւ «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքում նմանատիպ փոփոխություններ, որոնք ուղղակիորեն պայմանավորված են «Ապրանքային նշանների մասին», ինչպես նաեւ «Աշխարհագրական նշումների մասին» օրենքներով։ Նոր խմբագրություններ, նոր մոտեցումներ, որոնք պետք է իրենց արտացոլումը գտնեին համապատասխան երկու օրենքների մեջ։

Ես կասեի պատգամավորներին, որ փաթեթը երեք անգամ քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում։ Ի դեպ, անհրաժեշտ է նշել, որ այս փաթեթի քննարկման ժամանակ հանձնաժողովի անդամների կողմից, ներկա գտնվող պատգամավորների, ինչպես նաեւ ԱԺ աշխատակազմի իրավաբանական եւ տնտեսական վարչությունների կողմից արված առաջարակություններից ու դիտողություններից ընդունվել է 40-ից ավելի առաջարկություններ, որը շատ ողջունելի է։ Ավելին, ընդհանրապես հեղինակները, ի տարբերություն կառավարության կողմից ներկայացված այլ օրինագծերի, որտեղ համառություն էր ցուցաբերվում որեւէ փոփոխություն կատարելու, այստեղ ոչ թե միայն կատարվել է, այդ առումով ներկայացվեց նաեւ լրամշակված տարբերակը եւ հեղինակները պատրաստակամություն հայտնեցին, որ 1-ից 2-րդ ընթերցում ընկած ժամանակահատվածում նոր առաջարկությունների պարագայում դրանք կարժանանան համապատասխան ուշադրության։

Այս կտրվածքով հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն փաթեթին, ինչի մասին հայտնում եմ ձեզ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցեր հարակից զեկուցողին։ Հերթագրում։ Հերթագրվել է 10 պատգամավոր։ Առաջին հարցը՝ Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Բոստանջյան, հարցերը, ճիշտն ասած, բազմաթիվ են եւ կփորձեմ շարադրել։ Ուստի, կառաջարկեի գրանցել, քանի որ այս օրենքի նախագիծը, ըստ էության, խնդրահարույց է՝ իմ կարծիքով։

Նախ, դուք ասացիք, որ երեք անգամ տնտեսական հարցերի հանձնաժողովում քննարկել  եք։ Կարծում եմ, երեկ ինքներդ ականատես եղաք մեզ հետ միասին, որ օրենքի նախագծի վերջնական տարբերակը բաժանվեց 12.00 -ից հետո։ Ես կխնդրեի ասեք, թե ո՞ր տարբերակն է քննարկել տնտեսական հարցերի հանձնաժողովում։ Արդյոք ձեր կողմից քննարկված ամենավերջին տարբերակը նույնական է այս տարբերակին եւ հանձնաժողովը, ըստ էության, դրական եզրակացություն է տալիս այս վերջնական տարբերակին։ Սա առաջին հարցը։

2-րդը՝ նշում եք, որ այս օրենքի նպատակներից մեկը ոլորտում չափանիշները Եվրամիության ստանդարտներին համապատասխանեցնելն է։ Անկեղծ ասած, հաճելիորեն զարմացրեցիք ինձ, որովհետեւ ես այլեւս բախտ ունեմ լինելու եվրոպական ինտեգրացիայի հանձնաժողովի անդամ եւ որի նպատակն է, կարծեք թե, վերահսկել Եվրամիության հետ Հայաստանի ստորագրած գործողությունների ծրագիրը, որի մեջ հիրավի, ինչպես նշեցիք, սա եւս շատ կարեւոր խնդիրներից մեկն է, բայց մեր հանձնաժողովը, ըստ էության, որեւէ քննարկում եւ որեւէ կարծիք չի տվել։ Արդյոք չե՞ք կարծում, եթե դուք որպես այդ հանձնաժողովի անդամ գիտեիք, որ օրենքի նպատակներից մեկը Եվրամիության ստանդարտներին համապատասխանեցնելն է, առաջարկեիք հանձնաժողովում, միգուցե, հարցը քննարկվեր ինտեգրման հարցերի մշտական հանձնաժողովում։

Հաջորդ հարցերը վերաբերում են այս օրինագծի բովանդակությանը։ Եթե շարադրելու լինենք բոլոր այն, այսպես ասած, ոչ հստակ ձեւակերպումները, ապա միգուցե ժամանակը չհերիքեր։ Օրինակ, ես այսպիսի մի նախադասություն եմ ընթերցում ձեզ համար 25-րդ հոդվածից. «Միաժամանակ արդարացի հանգամանքներից ելնելով կարող է պահանջվել որոշակի գումարի հատուցում, որը վճարել է պայմանագրի համաձայն»։ Ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչպե՞ս է լիազոր մարմինը գնահատելու արդարացի հանգամանքները անարդարացի հանգամանքներից։ Կամ այսպիսի սահմանում հոդված 29-ում. «Ապրանքային նշանը ՀՀ-ում կարող է հանրահայտ ճանաչվել, եթե օգտագործման արդյունքում այն լայն ճանաչում է ստացել ՀՀ տարածքում հասարակության որոշակի շրջանակների համար այն ապրանքների եւ ծառայությունների նկատմամբ, որոնց համար օգտագործվել է ապրանքային նշան»։ Որոշակի շրջանակաները, ճիշտն ասած, էլի դժվար եմ պատկերացնում։ Ինքս սահմանումը չունեմ, բայց չեմ էլ կարծում, որ օգտագործված սահմանումը լավագույն ձեւակերպումն է։ Կամ այսպես՝ հայտատուի կողմից հիմնավոր հայտ ներկայացնելու դեպքում ո՞վ է գնահատելու հայտը հիմնավո՞ր է, անհի՞մն է, ի՞նչ չափաբաժիներով են դրանք գնահատվելու։ Եվ այսպես շարունակ։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ըստ էության, ձեր կողմից բարձրացրած բոլոր հարցերն էլ ես ուզում եմ կարեւորած լինել։ Ինչ վերաբերում է, թե ո՞ր տարբերակին ենք մենք դրական եզրակացություն տվել, բնականաբար, այն տարբերակին, որը ձեզ բաժանվել է երեք ժամ առաջ, որովհետեւ այդ տարբերակի մասին էլ մեր կողմից արված առաջարկությունների պարագայում, որին, ի դեպ, մասնակցում էր «Ժառանգություն» խմբակցությունից Լարիսա Ալավերդյանը։ Ինքն էլ գիտի, որ այդ առաջարկությունները բոլորն ընդունվել են հեղինակների կողմից։ Բնականաբար, արդեն անկախ երեք ժամվա ինստիտուտից, մենք հասկանում ենք, որ սա այն է, ինչ որ մենք ակնկալել ենք։ Բայց ես նշեցի իմ ելույթի ժամանակ, որ 1-ից 2-րդ ընթերցումն ընկած ժամանակահատվածում, պրն Սաֆարյան, մենք բոլորս կարող ենք, այդ թվում՝ դուք, ներկայացնել խնդիրներ։ Մասնավորապես, ձեր թվարկած հոդվածների վերաբերյալ ես ոչ թե ուզում եմ ամբողջությամբ համարեմ այդ հարցերին պատասխանած, բայց ինչ-որ չափով, այո, եթե ապրանքային նշանների որոշակի խմբերի հարց կար, ինչը, որ դուք բարձրաձայնեցիք, բոլոր դեպքերում, այո, դրանք մեծ օրինագծեր էին, հնարավոր է, որ մեր կողմից բացթողումներ լինեին, մենք կատերինք այդ առաջարկությունները։ Դուք կատարեք 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակ եւ կարծում եմ, որ հեղինակներն ըմբռնումով կմոտենան այդ առաջարկություններին։

Ինչ վերաբերում է այլ հանձնաժողովներում քննարկման ինստիտուտին, ամենայն հավանականությամբ դուք ճիշտ եք ասում, որ  մենք պետք է առաջարկեինք հեղինակներին, որ այն քննարկվեր նաեւ եվրոինտեգրման հանձնաժողովում։ Բայց բոլոր դեպքերում հավատացեք, որ կառավարությունը չի կարող մեզ հուշել կամ թույլ չի տա իրեն այդպես անել, որ այնտեղ պարզապես գրված լինի՝ համապատասխանեցնել Եվրամիության օրենսդրությանը։ Դա այդպես է։ Մենք համոզվել ենք դրանում։ Եվ ես կարծում եմ, որ մենք ունենք հնարավորություն վերստին համոզվելու այդ առումով 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակ։

Այս փաթեթը, ըստ էության, բավականաչափ մասով ընթացակարգային է։ Պա՞րզ չի, որ հիմնավոր է, եթե դուք ավելի խորը կարդաք։ Այս հիմնավորի վերաբերյալ որոշները կարող է պատահի նաեւ, ասենք, օրենքի նախագծում մտած չլինեն։ Եթե ուզում են, կմտցնենք, բայց  բոլոր դեպքերում հիմնավոր են կոչվում բոլոր այն հայտերը, որոնք համապատասխան պահանջների կատարման պարագայում են ընդունվում։ Եվ այնպես, որ այստեղ զարմանալի բան չկա եւ սուբյեկտիվ գործոն, իմ կարծիքով, չկա։

Ինչ վերաբերում է մյուս հարցերին, որոնց պետք է մենք խմբագրական առումով ավելի հստակ արտացոլումներ իրականացնենք, խնդիր չկա, մենք դա կանենք։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բոստանջյան։ Ես ուրախ եմ ձեր կարծիքի համար, որ այս օրինագիծը պետք է քննարկվի, եւ ձեր հորդորը բարձր եմ գնահատում, որ այս օրինագիծը նույնպես պահանջվում է, որ քննարկվի եվրոինտեգրման հացրերի հանձնաժողովում։ Առաջարկները կներկայացվեն մեր կողմից 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակահատվածում, բայց վերադառնամ մի շատ կոնցեպտուալ խնդրի, որը երեկ էլ իմ գործընկերների կողմից բարձրացվեց։ Խոսքը վերաբերում է մեր շուկան հեղեղած կեղծ ապրանքանիշերով կամ նմանակված, շփոթության աստիճանի նմանակող ապրանքանիշերին։ Հայտնի է օղիների պարագան, մի տառ փոխում են եւ սպառողը, ըստ էության, պաշտպանված չէ վատորակ օղուց եւ դրա հետեւանքներից եւ այսպես շարունակ։ Բրենդ ունեցող բազմաթիվ կազմակերպություններ բողոքներ են ներկայացրել ՀՀ եւ կարծեք թե...

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Պրն Սաֆարյան, ես հասկացա ձեր հարցը։ Ընդհանրապես նման երեւույթը, երեւի թե դուք ծանոթ եք ընդհանրապես լրատվությանը, ամբողջ աշխարհւմ կա, բայց դա չի արդարացնում, որ ՀՀ-ում եւս կա։ Հիմա պատկերացրեք, այս օրինագծերը, պրն Աղաջանյանն էլ բարձրացրեց  այդ հարցը՝ արդյոք վերահսկողության ինստիտուտ դուք տիրապետու՞մ եք, թե՞ ոչ։ Ես ձեզ ասեմ, որ այս մարմնին, այս պետական կառույցին տրված չէ այդպիսի լիազորություն։ Ոչ թե միայն տրված չէ, այլ պետք էլ չի, որ տան։ Այսպես ասած, հարաբերությունները կարգավորողը եւ միաժամանակ վերահսկողություն իրականացնողը համատեղելը միշտ ցույց է տվել, որ դա սխալ բան է։ Այս լիազորությունը մասամբ ունի տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովը, ինչպես նաեւ սպառողների իրավունքների պաշտպանության մեջ այդ օրենքը զետեղված է։ Ես կառաջարկեի այս արանքում եւս հասցնեիք դա նայել։ Եվ վերջապես աշխարհում այսպիսի ինստիտուտները դրվում են հասարակական կազմակերպությունների վրա, որոնք, իհարկե, եթե իրականացնում են անաչառ, անշահախնդիր եւ արդյունավետ գործունեություն, դրա պարագայում այդպիսի ապրանքների թիվը կրճատվում է։ Բայց բոլոր դեպքերում պետք չի դրանից սարսափել, որովհետեւ ցածր եկամուտների պարագայում զանգվածները կարողանում են մի տառը փոխելով բավականաչափ օգտված լինեն։ Այնպես որ ՀՀ-ն իդեալականության չափանիշ չի մոլորակի համար։ Ուզում եմ ասել, որ հասկանալով նայենք այս երեւույթին։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Բարի լույս բոլորին։ Էդ, որ գինեգործ եք, դա լավ է, բայց դուք Պողոս Պողոսյանը չեք։ Էդ, որ եվրոպական է, էդ էլ շատ լավ է, բայց մեր դատարանը, կարծես թե, եվրոպական դատարան չէ եւ երեկ հարց ու պատասխանից հստակ նշեց պրն Ազիզյանը, որ բոլոր վիճելի հարցերը լուծվելու են դատարանում։

Հաշվի առնելով մեր իրականությունը, արդյոք չե՞ք գտնում, որ այս օրենքի ընդունումը  կարող է բերել մի իրավիճակի, երբ Ապարան անունը կարող է օգտագործել մի տնտեսվարող սուբյեկտ, Դիլիջան անունը՝ մեկ այլ  սուբյեկտ, Ջերմուկը՝ մեկ այլ, Հանքավանը՝ մեկ այլ եւ նմանատիպ բազմաթիվ բնակավայրերի անուններ։ Արդյոք մեր իրականությունը հաշվի առնելով, երբ չեղած տեղից տնտեսվարող սուբյեկտի ձեռքից ունեցվածք են խլում, նույն ձեւով հնարավորություն չի՞ տա սա գործիք հանդիսանա, որպեսզի տեղի ունենա նաեւ ապրանքանիշի անվան տակ սեփականության վերաբաշխման։ Որքանո՞վ եք ընդունելի համարում հարցի այսպիսի քննարկումը, երբ վերջնական տարբերակը բերվում է ԱԺ քննարկումից գրեթե 1-1,5 ժամ առաջ եւ, ասենք, հանձնաժողովի նախագահը, որը ես հստակ գիտեմ, որ բոլոր հարցերին տիրապետում է հանձնաժողովից գործող հարցերի, ինքը նստած տեղից ընդամենը հարց տալու միջոցով ցանկանում է պարզաբանել։ Այսքանը։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Մարտիրոսյան, ինչ վերաբերում է ունեցվածքը վերցնելուն, ընդհանրապես տիեզերական խորհուրդ կա, որ լավ պահի, որ չվերցնեն։ Ընդհանրապես ունեցվածքը միշտ կարելի է վերցնել։

Ինչ վերաբերում է դատական գործառույթին, դա արդեն մեր Սահմանադրության նորովի ստեղծագործություն չեք անում, որ ցանկացած վիճելի երեւույթ մենք բողոքարկում ենք դատարանում։ Բայց ամենայն հավանականությամբ երեւի դուք այդպես  չկարողացաք լավ լսել պրն Ազիզյանին։ Ուրեմն, դատական  համակարգից բացի այն մնում է որպես «ժելեզնի» վեճերի պարգայում գնա դատարան։ Ես հասկանում եմ, որ հիմա կասեք ի՞նչ դատարան եւ այլն, բայց դա էական չի։ Իսկ այս կառույցը ընձեռել է ի դեմս այս օրենքների հնարավորություն, որ բոլոր վիճող կողմերը կարողանան մինչեւ դատարան գնալը իրենք ունենան հարցի քննարկման եւ այս վերաբերյալ տրամաբանական լուծումներ գտնելու հնարավորություն։ Սա շատ լավ է։ Եթե դուք հիշում եք, նախկին մեր օրենսդրությամբ, փաստորեն, ապրանքային նշանների մասին մենք գրեթե չունեինք այդ հնարավորությունը եւ միանգամից կառույցը կարող էր ընդհանրապես խոսակցությունը կտրել եւ ասել, որ դուք կարող եք դիմել դատարան։ Հիմա  այս երեւույթը մեղմացվել է եւ, բնականաբար, դա պետք է ողջունելի համարել։ Իսկ դատականի վերաբերյալ ես կարծում եմ մենք ավելորդ չխոսենք, որովհետեւ Սահմանադրության մեջ այդ հանգամանքը նշված է։

Ինչ վերաբերում է, որ դուք  պրն Սաֆարյանի ասած երեք ժամը 1,5 ժամ դարձրեցիք, ես արդեն  այդ հարցին պատասխանել եմ։ Ասացի, որ մենք արդեն ծանոթ լինելով փոփոխություններին, այդ երեք ժամը էական նշանակություն չունեցավ քննարկումը սկսելու համար։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Կարծում եմ, պրն Սաֆարյանի ասածի հետ չէր հակառակվում իմ ասածը, որովհետեւ ինքը ասաց 12-ից հետո, ես ասացի քննարկումից մի ժամ առաջ։ Մեկը մյուսին չէր հակասում։

Դատարանների հետ կապված՝ շնորհակալություն պարզաբանման համար, բայց կոնկրետ հստակեցնեմ եւս մեկ անգամ հարցս։ Նախ, շնորհակալություն պատասխանների համար, նաեւ համով-հոտով պատասխանների համար։ Կոնկրետ, օրինակ, Ապարանում ջուր է արտադրվել։ Հետո մի տնտեսվարող սուբյեկտ, որի ձեռքին մի փոքրիկ գումար կա, քանի որ Ապարանում ջուր կա, մի հատ էլ ինքն է ուզում Ապարանում ջուր արտադրի։ Ինքը այս օրենքի ընդունումից հետո կարո՞ղ է նորից Ապարան անունը կիրառել։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Այդ հարցերով ափսոս, որ դուք չդիմեցիք պրն Ազիզյանին։ Ես մտածում եմ, որ մենք ավելի քաղաքակրթված, ավելի վեհ գաղափարների ենք գնում։ Այն է՝ ասենք մեր հոգեբանությունը որոշակիորեն վտանգված նաեւ կառավարման կենտրոնացված համակարգով ասում ենք մեկը խեղճուկրակ «Ապարան» է ստեղծում, հաշվի կառնե՞ն, թե՞ ոչ։ Սա չի կարեւորը։ Ես չեմ ուզում, որ այդպիսի սուբյեկտները աշխատատեղեր կորցնեն կամ չկարողանան իրենց փոքրիկ շրջանառությունը կազմակերպել, այլ ես, որպես հայրենասեր մարդ, ինչպես նաեւ դուք, հակված ենք, որպեսզի մենք կարողանանք այնպիսի արտադրատեսակներ ունենանք, որ աշխարհի տարբեր շուկաներ մենք իրավունք ունենանք մուտք գործելու։ Մասնավորապես, սա վերաբերում է, ասենք, ինչու՞ հայկական կոնյակի վերաբերյալ մենք ընդհանրապես արդեն կարծրացած որեւէ խոսք չունենք, որովհետեւ հասկանում ենք, որ աշխարհում սա ընկալվում է որպես հատուկ արտադրանք, որը կապված է մեր արեւի հետ, քամիների հետ, տարածքի հետ եւ այլն։ Բայց մենք ունենք որոշակի արտադրատեսակներ, հատկապես գյուղմթերքների կտրվածքով։ Ես չեմ ուզում արեւի քաղաքներ նկարագրեմ, բարձր տեխնոլոգիներ եւ այլն, բայց գիտեք չէ՞ որ գյուղատնտեսական մթերքների կտրվածքով եւ ընդհանրապես բնական եւ հանքային ջրերի կտրվածքով մենք ունենք լայն հնարավորություններ հարաբերականորեն կամ համեմատաբար ավելի էկոլոգիական մաքուր արտադրանք արտահանելու։ Կուզեի ձեզ հիշեցնել այն խոսքը, որ Գերագույն խորհրդի ժամանակ ծագեց, որ Ջերմուկով կփրկենք մեր երկիրը։ Իմացեք դրա մեջ ռացիոնալ բաներ կան։ Այնպես որ, ես մտածում եմ, որ այս օրինագիծը հենց այդպիսի նպատակ է հետապնդում ոչ թե սոցիալական.. չի կարող լցնի... (Ծիծաղ դահլիճում)։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Կոնկրետ հարց է տվել, դու ուրիշ բան ես ասում, հարցին չես պատասխանում։ Եվ ճշտեցինք, որ ԱԺ-ում եւս երկու հայրենասեր կա։ Պրն Մինասյան, դուք ձեր հարցը հանե՞լ եք։ Ո՞չ։ Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աբրահամյան։ Պրն Բոստանջյան, անշուշտ, հարցեր կան, որոնք պետք է ուղղվեին հիմնական զեկուցողին, բայց հաշվի առնելով ձեր փորձառությունը եւ հավատը հանդեպ ՀՀ վաղվա օրվան, ուզում եմ այսպիսի մի հարց տալ, որը շատ ընդհանրական է եւ վստահ եմ, որ դուք տիրապետում եք այդ ամբողջ համակարգին։

Գաղտնիք չէ, որ յուրաքանչյուր նոր օրենսդրական փաթեթ ինքը պահանջում է նաեւ բազմաթիվ մասնագիտական, ուսուցողական եւ համակարգային փոփոխությունների անհրաժեշտություն։ Ձեր կարծիքով այս օրենսդրական փաթեթը պահանջու՞մ է արդյոք նման գործողություններ, թե՞ ոչ, ինչպիսի՞ հնարավոր վտանգներ կան Հայաստանում ազատ մրցակցային կարգը խախտվելուն ուղղված կամ մենաշնորհային դիրքերն ամրապնդելու մասով։

3-րդը՝ արդյո՞ք որպես նոր օրենսդրական փաթեթ ինքը չի պարունակում այնքան երկիմաստ նաեւ բառեր, որովհետեւ այստեղ կարդացինք մի քանի բառեր, որոնք, կարծում եմ, դեռեւս պարզաբանման անհրաժեշտություն ունեն։ Արդյոք սա չի՞ նշանակում, որ միանգամից այսպես արագընթաց կարգով ԱԺ-ի կողմից ընդունումը կարող է ավելի վատ հետեւանքների բերի, քան լավացնի իրավիճակը։ Ես նկատի ունեմ ձեր հանձնաժողովում քննարկվե՞լ է այս օրենսդրական փաթեթի վերաբերյալ լսումներ կազմակերպելը, ներգրավելով նաեւ հասարակության ներկայացուցիչների, որպեսզի բոլորի մտահոգությունները հնարավոր լինի նաեւ ԱԺ պատգամավորների համար ընկալելի լինի։ Այսքանը, շնորհակալություն։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Մինասյան, միշտ կառավարման համակարգում ամենավտանգավորը եղել է խելոք մարդկանց առկայությունը, ինչը այս պահին երեւաց։ Ինչպես ասել է Վլադիմիր Իլյիչը՝ սպանել է պետք այդ գիտունիկներին։ Հիմա, հարգելի Մինասյան, ձեր բոլոր բարձրացրած հարցերը չափազանց կարեւոր են, չափազանց։ Ես եւս հասկանում եմ, որ դուք հենց այնպես հարց չտվեցիք։

Ինչ վերաբերում է մենաշնորհային վիճակների մեծացմանը կամ որի վերաբերյալ մենք ազատ տնտեսական մրցակցության պարագայում դա ցանկալի չի, ողջունելի բան չի, բայց բոլոր դեպքերում մենք փոքր հանրապետություն ենք։ Տեսեք, օրինակ, այստեղ օրինագծի մեջ ես ընդունում եմ այն հանգամանքը, որ 1-ից 2-րդ ընթերցումն ընկած ժամանակահատվածում մենք կանցկացնենք նաեւ լսումներ ավելի լայն ընդգրկումով։ Բայց անկախ այս հարցից, էլի է այն ջուրը, որ վաճառվում է ամբողջ աշխարհում։ Դուք կարծում եք ինչ-որ մեկը մենաշնորհված լցնու՞մ է այդ ջուրը։ Հազարավոր տնտեսվարող սուբյեկտներ կան։ Եվ այս օրինագծի մեջ կա կոլեկտիվ նշան, որը ըստ էության, նշանակում է, որ ամենատարբեր գործարարներ կարող են հավաքվել եւ ընդհանրապես ստեղծել տնտեսական ընկերակցություն կամ այլ կերպ գրված է՝ միություն, որի պարագայւմ այդ էգիտայի տակ են աշխատում նրանք, հանուն նրա, որ միջազգային շուկաները տվյալ արտադրատեսակը կամ ապրանքը իրենց համար ընկալելի լինի։ Ուրեմն, բացի արտաքին վերահսկողական ինստիտուտներից, այստեղ տեղի ունի նաեւ հենց տվյալ գործունեությունը իրականացնողի կողմից ներքին վերահսկողություն, որի պարագայում նրա ապրանքը վտանգված չի արտաքին շուկաներ դուրս գալու համար։ Դուք  հասկացաք ինչի մասին եմ ասում։ Այդ կտրվածքով ՀՀ առումով ուզում եմ կարեւորել, որ այնպես չստացվի, որ ամեն մեկը իր բակում կամ տան մեջ մի գործունեություն ծավալի եւ դրանով ուզենա, մենք դրանով չենք կարող գրոհել համաշխարհային շուկաները։ Սա է։

Ինչ վերաբերում է լրացուցիչ քննարկումներին, այո, ես համաձայն եմ, որ մենք 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակ որեւէ պրոբլեմ չունենք եւս մեկ անգամ անդրադառնալ այս հարցին։ Իսկ ինչ վերաբերում է Հայաստանի շահերի վտանգելուն, հավատացնում եմ ձեզ։ Ում՝ ում, ձեզ չեմ կարող ապակողմնորոշեմ։ Հավատացնում եմ, որ երբեւիցե այդպիսի բան չկա։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արձագանքու՞մ եք։ Ես չեմ առաջարկում։ Ուղղակի ձեր կարծիքն եմ հարցնում։ Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աբրահամյան։ Վարդան Բաբկենիչ, շնորհակալ  եմ պատասխաանների համար։ Քանի որ մեր երկրում շատ հաճախ մտավոր սեփականության ամենատարրական պաշտպանությունը արժանանում է քամահրանքի, նույն մասնավորապես Մաքսային կոմիտեի կողմից, երբ նախատեսված օրենքով պահանջը, ըստ որի, ապրանքանիշը, որը գրանցված է եւ պետք է հաշվառվի իրենց գրանցամատյանում, որպեսզի պաշտպանվի տեղական արտադրողի շահը, բացահայտ ոտնահարվում է։ Նաեւ այս ամեն ինչը հաշվի առնելով է, որ ես ուղղեցի հարցը, որ առաջիկայում հնարավոր լինի քննարկումներ կազմակերպել եւ բոլոր նմանատիպ հարցերը առավել խորությամբ ուսումնասիրել համակարգային առումով։ Իսկ պատասխանի համար շնորհակալություն։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ես մոտավորապես մտավոր սեփականության մասին արդեն ասացի իմ նախաբանում, բայց ինչ որ անում են, մասնավորապես ձեր նշած կառույցը, մաքուր սրտով են անում։ Այս օրենքն ընդունելուց հետո, կարծում եմ, կառաջարկենք հեղինակներին, որպեսզի մտցնեն մի դրույթ, որի պարագայում սահմանափակվի, այնպես չվարվեն ապրանքային նշաններ օգտագործողների հետ, ինչպես վարվում են։ Ես կարծում եմ խնդիր չունենք։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արամ Սաֆարյան։

Ա.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Պրն Բոստանջյան, նախքան օրինագիծը ձեր հանձնաժողով մտնելը շրջանառվում էր խոսակցություն, անհանագստություններ կային, որ այս  օրինագծի ընդունման դեպքում փոքր եւ միջին բազմաթիվ արտադրողներ, որոնք գոյություն ունեին նախքան օրինագիծ ընդունելը իրենց արտադրանքով, օրինակ, «Հրազդանհաց», «Գառնու լավաշ», «Արենի» «Կարմիր սեղանի գինի» եւ այլն, այս արտադրողները կարող են այս արդյունքում էական վնասներ կրել, եթե ոչ սնանկանել։ Ես ուրախ եմ, որ 40-ից ավել առաջարկություններ ձեր հանձնաժողովի ընդունվել է օրինագծի հեղինակների կողմից։ Խնդրում եմ ձեզնից մի պարզաբանում՝ ինչպե՞ս է լուծվելու այն բազմաթիվ փոքր եւ միջին ձեռնարկությունների հարցը, որոնց ապրանքանիշերը սկսում են ընկնել այս օրենքի կարգավորման տակ։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Պրն Սաֆարյան, տեսեք, առաջին հերթին ես ուզում եմ խոսել գյուղատնտեսության մասին, որովհետեւ այս օրինագծով աշխարհագրական նշումների մենք գյուղատնտեսական մթերքների եւ արտադրատեսակների հարցն է։ Հետո կանդրադառնանք նաեւ արդյունաբերական ապրանքներին։ Հիմա ես ձեզ ասեմ։ Եթե դուք հետեւել եք, ընդհանրապես այսօրվա դրությամբ ՀՀ ստաղծված գյուղատնտեսական տնտեսությունները 340 հազարն են, որոնք, ըստ էության, չեն կարողանում ապրանքային գործունեություն իրականացնել։ Հիմա տեսեք փոքրությունն էլ, փոքրն ու միջինը իրենց չափերն ու սահմաններն ունեն։ Այսինքն՝ արտադրական ստեղծման արդյունավետության կտրվածքով։ Հիմա այս օրինագիծը երբեւիցե, ես համոզված եմ ասում, փոքր եւ միջին բիզնեսին չի նսեմացնելու, չի մղելու հետին պլան։ Եվ այս պարագայում առավել եւս բոլոր այդպիսի  կազմակերպություններն ու ձեռնարկությունները, որոնք արդեն տվյալ ոլորտում ունեն գործունեություն, արդեն ունեն փորձ եւ հմտություն, նրանք կարող են բոլոր դեպքերում արդեն հատուկ արտադրանք ՀՀ կողմից թողարկելու պարագայում հանգրվանել այդ տնտեսական ընկերակցության շրջանակներում, որի պարգայում բացարձակապես նրանց շրջանառությունը կարող է միայն մեծանալ։ Փոքրանալ հնարավոր չի։ Այնպես որ այդ կոլեկտիվ նշան կատեգորիայի տակ հայտնվում են փոքր եւ միջին ձեռնարկությունները, այն էլ ոչ բոլոր կտրվածքներով, այլ հատուկ ապրանքատեսակների առումով։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արամ Սաֆարյան։

Ա.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շատ շնորհակալ եմ։ Ներողություն եմ խնդրում, ուզում եմ հասկանալ այդ կոլեկտիվ նշան անվանումը այստեղ օրենքում նշանակում է, որ բոլոր մանրները, որոնք արտադրում են մի անվանումով արտադրանք, ուզեն-չուզեն պիտի համախմբվե՞ն եւ դառնան (չի հասկացվում)։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Այո, ինչպես աշխարհում ընդունված է։ Ուզու՞մ եք ձեր բակի ծորակից ջուր լցնե՞ք ծախե՞ք։ Ես կատակի չեմ վերածում, ամբողջ աշխարհը ինչպե՞ս է անում։ Մենք նոր հեծանիվ չենք հայտնաբերում։ Մենք շարժվում ենք այն կարգերով, ինչպես աշխարհը զարգացել է։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Սամվել Բալասանյան։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Բոստանջյան, ճիշտն ասած, ես հարակից զեկուցողներին, իմ ընկերներին հարց չեմ տալիս, բայց քանի որ երեկ կառավարության ներկայացուցիչը ուղղակի սխալ ընկալեց իմ հարցը, ես ուզում եմ մի անգամ եւս կրկնել հարցը։

Հարցը կայանում է հետեւյալում։ Այսօր քանի որ ԱՊՀ բոլոր երկրներում աշխատում են դեռ ԳՕՍՏ-երով, որը իր հետ բերում է նաեւ համապատասխան ռեցեպտուրաներ, հիմա նույն ապրանքանշանով սահմանից ներս է մտնում ինչ-որ ապրանք։ Հիմա մենք նույն ձեւի նույն ապրանքանշանով արտադրում ենք ՀՀ-ում։ Ի՞նչ է լինելու ներմուծվողի խնդիրը։ Սա 1-ին հարցը։

2-րդը՝ 5-րդ հոդվածի 5-րդ կետում  մի հետաքրքիր բառ կա, որը այդպես էլ չկարողացա հասկանալ, թե ի՞նչ բան է ֆրանչայզինգի գրանցում։ Բացատրեք, տեսնենք, թե սա ի՞նչ է որպես մասնագետ տնտեսագիտության, որովհետեւ ինձ մոտ տպավորություն է, որ այս նախագիծը ուղղակի կոմպյուտերից երեւի չգիտեմ Կուբայից կամ Եվրոպայից հանել, փոխել եւ բերել ներկայացրել են, թե ինչ լավ բան եք բերել Եվրամիության համար։
Ինձ հետաքրքրում է նաեւ այսպիսի բաներ, որովհետեւ հոդվածները, որ կարդում ես, զարմանում ես, թե հնարավո՞ր է նման ռեզինատիպ օրենք, որն ինչքան ուզես՝ կձգես, ում վրա ուզես կբարդես, ում վրա կուզես կասես՝ գնա դատարան տուր։ Այսպիսին է վիճակը։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Բալասանյան, ես ասեմ ձեզ, փաստորեն, ընդհանրապես ստանդարտ կատիգորիան մենք ունենք ծառայություն եւ ունենք պետական կառույց, որը զբաղվում է այդ հարցերով եւ անկախ այն հանգամանքից, մենք հնով, թե նորով որակական հատկանիշները չափագրելու համար է դա տրված։ Այնպես որ ապրանքային նշանների կտրվածքով սա չի ենթարկվում այս օրինագծին, որ ապրանքային նշան կամ աշխարհագրական նշան  ենք կատարում։ Բնականաբար, ոչ թե խույս են տալիս բոլոր ապրանք արտադրողները ստանդարտների ինստիտուտից, նրանք բացի ապրանքային նշանների իրավական պահպանության խնդիրը լուծելուց, սա վերաբերում է այս օրենքին, մի այլ օրենքով, ասենք, սերտիֆիկացիայի մասին, ստանդարտիզացման մասին, որը մենք ենք ընդունել, դուք հիշում եք։ Այդ օրենքներով էլ այդ ԳՕՍՏ-երի ինստիտուտն է կարգավորվում։

Ինչ վերաբերում է այդ անհայտ բառին, դա չի թարգմանվել, բայց համաշխարհային պրակտիկայում օգտագործվող կատեգորիաներ են։ Փաստորեն, ապրանքային նշան արտադրողը, դուք մոտավորապես ճիշտ ասացիք, տվյալ ծագման տեղից պայմանավորված գործունեություն է իրականացնում, բայց հանդիսանում է այլ իրավաբանական անձ։ Դրանց գրանցման ինստիտուտին է վերաբերում այս հարցը։ Եթե դուք շատ եք հակված, ես առանց որեւէ բանի ասում եմ՝ գտնել այդ բառի հայերեն հոմանիշը, որպեսզի դա մեզ մոտ չառաջացնի ապակողմնորոշվածություն։ Գիտեմ, որ Քաղօրենսգրքում կա, ես ասում եմ, որ կարող ենք Լեզվի տեսչությանը դիմենք՝ փոխենք, բայց ամբողջ աշխարհում ընդունված է։ Կարելի է Մենդելեեւի աղյուսակը  հայերի համար փոխել, ի՞նչ է եղել որ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Սամվել Բալասանյան։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բոստանջյան։ Ես ասեմ, որ նաեւ ինձ հետաքրքրում է, թե ինչքա՞ն է տեւելու այս քննարկումը, որովհետեւ, իրոք, այս օրենքի նախագծի վրա անհրաժեշտ է շատ-շատ աշխատել։ Այստեղ, իրոք, մենք գտնում ենք մանր եւ միջին բիզնեսին, արտադրողներին, որոնք, չգիտեմ ինչու՞ համար են բերվել։ Երեւի էլի ժամանակավրեպ է, ինչպես «Հարկերի մասին» օրենքն էր։ Կարելի է փոքրացնել, քչացնել, համենայն դեպս, պահանջ է Եվրամիության, կատարենք, բան չունեմ ասելու։ Բայց ինչ-որ տեղ ժամանակավրեպ է։

ԳՕՍՏ-երի հետ կապված ես մի օրինակ բերեմ։ Ասենք, սահմանից մտնում է ուկրաինական, բելառուս տեսակի կոնֆետ, շաքարային հրուշակեղեն։ Հիմա մենք էլ ենք արտադրում նույն նշանով։ Հիմա իրավունք ունի՞ մտնելու, թե՞ ոչ։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Բայց ինչու՞ իրավունք չունի։ Ներկրման վրա ստնդարտները իրենք ենթարկվում են ստանդարտների մի համակարգի, որը Ուկրաինայում է ձեւավորված։ Նա կարող է լինել միջազգային չափանիշներով, կարող է լինել բացառապես ուկրաինայով պայմանավորված։ Բոլոր պարագներում ներկրման ինստիտուտի վրա ստանդարտների փոփոխությունը բարձր է։ Ասենք Մոսկվայի «Կրասնի օկտյաբրը», որի ստնդատները բարձր են։ Մենք դա էլ ենք ընդունում, դա թանկ ենք վաճառում մեր երկրում։ Ուկրաինայից եկածը ստանդարտների առումով որակական հատկանիշների չափագրության առումով կարող է ավելի ցածր լինի, դա էլ մի քիչ էժան ենք վաճառում։ Բայց բոլոր դեպքերում մարդու կյանքին եւ առողջությանը վտանգ չպատճառող, բայց տարբեր ստանդարտներ ունեցող ապրանքատեսակներին մենք այդպես իրավունք չունենք արգելք դնել ներկրելու կամ չներկրելու համար։

Ինչ վերաբերում է այն հարցին, օրինակ, հեղինակները շտապողականություն հանդես չեն բերել եւ ասացին, որ 1-ից 2-րդ ընթերցման ընթացքում ավելի լայն ընդգրկումով մենք կարող ենք դիտարկել այս բոլոր հարցերը։ Մասնավորապես, օրինակ, ես չեմ հավակնում եւ չեմ պնդի, որ ասենք տոտալ, սա վտանգու՞մ է, թե՞ ոչ։ Ավելի շուտ ես մտածում եմ՝ ոչ։ Բայց, որ հանկարծակի այդ բաներից ընդհանրապես ձերբազատված լինենք, ես հեղինակներին կոչ եմ անում, որ վերստին ոչ միայն մեր հանձնաժողովը, այլ պատգամավորների լայն ընդգրկումով վերստին նայենք հարցերը։ Առավել եւս արդեն նշեցի, որ իրենք որեւէ խնդիր չունեն մեր առաջարկությունները նայելու եւ այն արտացոլելու արդեն վերջնական տարբերակում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արծրունի Աղաջանյան։

Ա.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Բոստանջյան, ես երկու հարց ունեմ։ Հաշվի առնելով ձեր մեծ փորձը եւ հեղինակությունը, ուզում եմ ձեր հեղինակավոր կարծիքը լսել այդ երկու հարցի վերաբերյալ։

1-ինը՝ երեկվա իմ բարձրացրած հարցի շարունակությունն է, որը դուք եւս մեջբերում արեցիք եւ մասնակի այդ հարցի մասին խոսեցիք։ Վերահսկողության մեխանիզմի մասին եմ ուզում ասել եւ առաջարկում եմ լսել նաեւ ձեր կարծիքը։ Ես նույնպես համաձայն եմ, որ մտավոր սեփականության գործակալությունը ի պաշտոնե ճիշտ չի լինի, որ վերահսկողություն իրականացնի։ Հիմա մենք կարող ենք այդ իրավասությունը լիարժեք դնել տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովի վրա։ Բացի դրանից սպառողների շահերը պաշտպանող հասարակական կազմակերպություններին հնարավորություն տալ նրանց ահազանգի հիման վրա տնտեսական մրցակցության հանձնաժողովը գործառույթներ իրականացնի, որովհետեւ, եթե մենք դա բաց ենք թողնում, ապա միանշանակ անվերահսկելի է լինում դաշտը։ Բոլոր դեպքերում, միգուցե, մենք հանդես գանք որոշակի նախաձեռնությամբ տնտեսական մրցակցության հանձնաժողովի օրենքի մեջ փոփոխություններ մտցնելու, որպեսզի նա լիարժեք  այդ գործարքնրը իրականացնի։ Սա առաջին հարցը։

2-րդ հարցը, որը նաեւ շարունակությունն է իմ գործընկեր Արամ Սաֆարյանի հարցադրմանը։ Եթե այսօր գործում են նույն նշանն ունեցող մի քանի կազմակերպություններ, կոնկրետ Ջերմուկի վրա նշենք։ Հիմա 5-10 կազմակերպություն ժամանակի ընթացքում վարկ են վերցրել, գործարաններ են սարքել, աշխատատեղեր են բացել, ես դեմ եմ ընդհանրապես խոշորացմանը։ Եթե մենք կազինոներն ենք խոշորացնում, սա էլ երեւույթ է, ճիշտ կլինի, բայց տնտեսության մի ոլորտ, որը խիստ անհրաժեշտ է, որտեղ արտադրությունը կազմակերպվում է նույն հումքի հիման վրա, անվան հետ կապված այդ տնտեսվարողի վիճակը դուք ինքներդ ավելի լավ եք պատկերցնում, թե ի՞նչ է նշանակում նոր անվանումից սկսել, շուկայում տեղ գրավել։ Այսօր արդեն սպառողը որոշակի ծանոթ է այդ անվանմանը։ Գնում է խանութ եւ որոշակի արդեն հայտնի, բոլորի կողմից ընդունելի տվյալ ապրանքատեսակը գնում է։ Իսկ եթե գործողների վերաբերյալ մենք պարտադիր պայման սահմանենք օրենքում, որ նրանք օրենքի ուժով պետք է համատեղ նշանն օգտագործեն։ Սա երեւի հնարավորություն կտա, որպեսզի աշխատատեղը պահպանվի եւ պահպանի նաեւ տնտեսվարողների շահերը, որովհետեւ փոխելով խաղի կանոնները, մենք դրանով չենք նպաստում տնտեսության զարգացմանը։ Ձեր կարծիքը այս հարցերի վերաբերյալ։ Շնորհակալություն։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, դահլիճում աղմուկ է։ Խնդրում եմ հնարավորություն տալ հարցերը հնչեցնել եւ պատասխանները լսել։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Ասեմ, որ ձեր բարձրացրած հարցերը ինչպես երեկ, այնպես էլ այսօր մնում են չափազանց հրատապ։ Վերահսկողության ինստիտուտը դա չի կարող չլինել։ Ուրեմն, ընդհանրապես տնտեսական շրջանառության պարագայում սա կարեւորագույն է։ Այդուհանդերձ, տեսեք մենաշնորհացման կտրվածքով մենք պետք է ունենանք, համապատասխան մենաշնորհացումը ունի մի քանի երանգներ եւ մենք այդ երանգները պետք է հասկանանք։ Տեսեք, ի՞նչ եմ ասում։ Փաստորեն, «Նաիրիտ» գործարանը, եթե հանկարծ ստացվեր այնպես, որ նա գործեր, լավ գործեր, իհարկե, ոչ մեկը մեզանից չէր մտահոգվի, որ եկեք բազմաթիվ նաիրիտներ ստեղծենք։ Արդեն բնականաբար այդ խոշոր քիմիական կոմպլեքսը մեր հանրապետության համար ավտոմատ դառնում է մենաշնորհ։ Եվ այդպիսի մենաշնորհի դեմ որեւէ բան չունենք։ Ուրեմն, դուք գիտեք Բավարիա հողում գարեջուր է, որը հանդիսանում է պետական սեփականություն։ Այնտեղ որեւէ մեկը չկա, որ ազատ մասնավոր տնտեսական սուբյեկտին ընձեռի հնարավորություն, որը դա չափազանց մեծ գումարներ է բերում իրենց պետական բյուջեն։

Ինչ վերաբերում է այլ երկրներին, մասնավորապես, ՀՀ-ին, կարելի է գործունեության որոշակի տեսակների մեջ մենաշնորհացման այլ ինստիտուտ տեսնել, որի պարագայում, իհարկե, չի վտանգվում մինչեւ այդ ապրանքային նշանները օգտագործող բոլոր տնտեսվարող սուբյեկտները։ Բնականաբար, այս օրինագիծը հենց այդպիսին է։ Իմացեք, ես ասում եմ 100 տոկոսով։ Այլ բան, որ ուժի զոռով ուրիշ բաներ արվի։ Բայց այս օրենքով նման բան չկա, որ հանկարծակի մեկը այդ գործունեությունը 20 հոգի լինի, 30 հոգի լինի, ուրեմն, իր շահերը նսեմացվեն։ Շահերը կնեսմացնեն միայն մի պարագայում, երբ ինքը չի համապատասխանում տվյալ ապրանքի  որակական ցուցանիշներին, որովհետեւ համաշխարհային շուկաները մինչեւ օրս, մենք արդեն 20 տարի է ազատ պետություն ենք, այդուհանդերձ շատ դժվարությամբ, գրեթե հանդես չենք գալիս միայն նրա համար, որ այդ շուկաներ ներս թողնողները դեռեւս մեր տնտեսվարող սուբյեկտների կտրվածքով չունեն այն վստահությունը, որով իրենք կարողանան այդ ապրանքը... դրա համար կան ապրանքատեսակներ, այնտեղ ուսումնասիրողներ կան, որոնք հասկանում են, որ այս ապրանքատեսակի համար մեկը պիտի պատասխան տա։ Պատասխանտվության առումով, կարծես թե, երեւույթը դառնում է  մենաշնորհ։ Բայց բոլոր պարագներում այդ կոլեկտիվ նշանը ասում է, որ բոլոր 20 հատը պետք է, ամեն մեկը իրավաբանական անձ են, խմբավորվում են, որպեսզի ներքին վերահսկողության միջոցով կարողանան այդ նույն ապրանքատեսակի համար իրականացնել համապատասխան վերահսկողություն։ Էլի մենք վերադառնում ենք վերահսկողությանը, որը տալիս է հիմք շատ հանգիստ, առանց մտահոգվելու միջազգային շուկաներից վերցնել։ Մասնավորապես, ես ասում եմ, օրինակ, եթե այդ ջուրը Գերմանիայում գրեթե 5 եվրոյի է հասնում, դա բազմապատկեք փոխանակման կուրսով, մեր հանրապետության անմահական ջրերը մենք այստեղ 100 դրամով ենք վաճառում, ես չեմ ասում հավակնենք մեծ բաների, բայց բոլոր դեպքերում հասկանում են նաեւ, որ ՀՀ համար ինչքան արգասաբեր կդառնա թեկուզ կիսով չափ  օգտվել այն գներից, որ ընդունված է ամբողջ աշխարհում եւ աշխարհն է օգտագործում այդ արտադրատեսակը եւ ոչ թե ինչ-որ 3 մլն մարդ։

Ինչ վերաբերում է տնտեսական մրցակցության հանձնաժողովի լիազորությունները վերահսկողական առումով մեծացնելու իրենք կարող է գործադիր իշխանությանը հարող կողմ լինելով, կառույց լինելով հանդերձ, չնայած այնտեղ գրված է, որ անկախ են, իրենք հենց փափագում են, որ իրենց լիազորությունները այդ կտրվածքով մեծացնենք։ Օրինակի համար ինչպես շատ հաճախ «Օրինաց երկիր» խմբակցությունը թող հանդես գա, մենք էլ ձեզ հետ։ Ի՞նչ կա, որ, որպեսզի մեծացնենք մրցակցության այդ հանձնաժողովի լիազորությունները հատկապես վերահսկողություն իրականացնելու եւ այդ առումով համապատասխան պատժամիջոցներ կիրառելու համար։ Շնորհակալություն։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Արծրունի Աղաջանյան։

Ա.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բոստանջյան, մանրամասն պատասխանելու համար եւ հարցի շարունակության համար եւս մի փոքրիկ հարց։ Ընդունու՞մ եք, որ միատեսակ ապրանքանշան դա դեռ չի նշանակում, որ, օրինակ, գրված է «Ջերմուկ», դրանից հետո նշվում է, թե որտե՞ղ է արտադրվում, ո՞ր հանքահորից, ո՞ր ՍՊԸ-ն է կամ ինչ-որ կազմակերպություն է։ Այսինքն՝ «Ջերմուկից» բացի տարբերակիչ դեռ շատ  այնտեղ տարբերակիչ կետեր կան, որոնք այդքան էլ շփոթության մեջ չեն կարող գցել։ Եվ այն նկատառումը, որ պետք է տվյալ ապրանքատեսակը բավարարի չափանիշներին, հասկանալի է։ Բայց, եթե մենք այդ չափանիշների վերահսկողությունը թողնում ենք մեկի վրա, դա ինձ թվում է որոշակի խնդիրներ կառաջացնի հետագայում աշխատելու համար, որովհետեւ սպառողը բացի, օրինակ, «Ջերմուկ» կարդալուց հետո նայում է թե որտե՞ղ է արտադրվել, ո՞ր կազմակերպությունն է արտադրել։ Այսինքն՝ նա ընտրության հնարավորություն արդեն կունենա։ Շնորհակալություն։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Պրն Աղաջանյան, իհարկե, ես հարգելով ձեր մտահոգությունը, միեւնույն ժամանակ չեմ հավակնի պատասխանել բոլոր հարցերին, չնայած կարող եմ, թե չէ կստացվի, որ բոլոր հարցերին պատասխանում եմ։ Բայց կարծում եմ, որ մենք ունենք հնարավորություն, կքննարկենք հեղինակների հետ եւս։ Այո, որեւէ խնդիր մենք չունենք ապրանքային նշանի վրա արտացոլելու, դրանից ոչ մի վտանգավոր բան չկա։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդը՝ Հակոբ Հակոբյան։ Հանու՞մ եք։ Հովհաննես Մարգարյան։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Բոստանջյան, նախ, շնորհակալություն մանրամասն պատասխանելու համար բոլոր հարցերին։ Իրոք, քննարկման ընթացքում, որպես պրոֆեսիոնալ, դուք մեկ անգամ եւս դրսեւորեցիք ձեր մոտեցումները։ Ես ուղղակի մի պարզաբանման խնդիր ունեմ, հարց չունեմ եւ ավելին պարզաբանմանս մեջ անդրադառնամ։ Դուք շատ նշեցիք, որ ապրանքատեսակների հարցում, օրինակ եմ ուզում բերեմ, նույն ֆրանսիական Բորդո քաղաքում գրեթե յուրաքանչյուր գյուղացիական տնտեսություն արտադրում է գինի մոտ 20 հազար շիշ արտադրողականությամբ, 30 հազար շիշ արտադրողականությամբ, բայց բոլորը նշում են, որ այդ խաղողը, որից պատրաստվել է գինին, աճեցվում է Բորդո քաղաքում։ Սա շատ կարեւոր  է եւ, բնականաբար, այս օրենքի տրամաբանություննն էլ այն է, եւ ամբողջ աշխարհում, երբ գնում են, տարբեր ֆրանսիական գինիներ կան, բայց հասկանում են, որ դա Բորդո քաղաքի խաղողի արտադրանքն է, որը հատուկ սորտ է։ Ուզում եմ ասել, որ բնակլիմայական պայմանները, մշակումն ունեն ազդեցություն այդ որակի վրա։ Սա կարեւոր է, այլապես տեսնում ենք, որ նույն «Գրանտ քենդին» նույն «Կրասնայա շապոչկայի» տեխնոլոգիայով արտադրում է, բայց «Կարմիր գլխարկ» է դնում անունը։ Սա ամբողջ աշխարհում ընդունված է։ Սա իմիջիայլոց։ Իսկ հիմա հարցս։

Երեկ իմ հարցի ժամանակ պրն Ազիզյանը, միգուցե, ճիշտ չընկալվեց, որ փոքր ու միջին բիզնեսի համար, դուք էլ նշեցիք քիչ առաջ, այսինքն՝ գյուղատնտեսական տնտեսությունների արտադրանքի եւ մասնավորապես խոսքս գնում էր այն երկու-երեք աշխատատեղ ունեցող գործարարների մասին, ովքեր զբաղվում են ռասֆասովկայով։ Այսինքն՝ գնում են շաքարավազ կամ հրուշակեղեն եւ առանձին պոլիէթիլենային պարկով փորձում են 1 կիլոգրամ 250 գրամ ռասֆասովկա անել եւ հարցերցի ապրանքանիշն այս դեպքում պե՞տք է ստանան, որպեսզի նշեն պոլիէթիլենային տոպարկը գնել ենք այսինչ արտադրողից, շաքարավազը՝ այսինչ ներմուծողից կամ այսինչ երկրինն է, թե՞ ոչ։ Պատասխան եղավ, որ ընդհանուր առմամբ այս օրենքի բովանդակության մեջ չկա պարտադիր սկզբունք։ Այսինքն՝ կամավոր է, ցանկացած գործունեությամբ զբաղվող կարող է ապրանքանիշ չունենալ։ Ես ճի՞շտ եմ հասկացել, թե՞ ոչ։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Լրիվ ճիշտ եք հասկացել։ Ընդհանրապես, պրն Մարգարյան, տեսեք, այս օրենքը որեւէ ձեւով չի սահմանափակում՝ ունես, չունես, ի՞նչ ես արտադրում։ Բայց ես հիշեցնեմ սովետական տարիներին Մագնիտագորսկ քաղաքում պարզվում է այդ խոշոր գործարաններում մարդիկ գնում են թունավորված, հարբած, ասում են ինչի՞ց է, պարզվում է, որ հայերը այնտեղ տեղական ջրով ու շաքարով գինի են շինում, որ այդ մարդիկ խմում են, չեն կարողանում աշխատել։ Հիմա սա ուզում է ասի, որ ես տվեցի ապրանքային նշան, դու չես կարող այդպիսի քայլ կատարես։ Կոպիտ եմ ասում, որպեսզի ավելի լավ ըմբռնեք։

Ինչ վերաբերում է մնացած սուբյեկտներին, որոնք սոցիալական փոքր խնդիր են լուծում, նրանցը օրենքի շրջանակներում բացարձակապես այդպես նեղություն տվող չկա։ Շարունակեք գործել այնքան, ինչքան կարող եք տնտեսական դաշտում դիմանալ։ Եթե հանկարծ հայտնվի, որ դուք էլ իրացման տեղ չունեք, այն ժամանակ անունը դրեք սնանկացում, գործունեության դադարեցում։ Ուզում եմ ասել, որ այս օրենքով բացարձակապես այդպիսի բան չկա, որ երկու կամ մեկ հոգանոց կամ 20 հոգանոց որեւէ սուբյեկտին գնանք ասենք՝ դադարեցրու քո աշխատանքը։ Եղա՞վ։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Ամեն դեպքում արձագանքման ցանկություն մնաց։ Խնդրեմ։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բոստանջյան։ Մեկ անգամ եւս մեզ պարզ դարձավ, որ սա կամավոր է եւ, բնականաբար, այն տնտեսվարող սուբյեկտները, ովքեր կունենան ապրանքանիշ եւ գովազդվի մարդկանց մոտ հոգեբանության մեջ կնստի այդ արտադրանքը, որ բնականաբար, տվյալ տեխնոլոգիաներին համպատասխանեն, եթե ապրանքանշան կունենան, պետք է, այդ բոլոր չափորոշիչները պարտավոր են կատարելու, թե հումքը որտեղի՞ց է այդ արտադրանքը տված եւ այլն։ Շնորհակալություն։

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Ձեզանից էլ։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Մարգարյան։ Հարցերն ավարտվեցին։ Պրն Բոստանջյան, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Այժմ հերթագրում ելույթների համար։ Հերթագրում։ Հերթագրվել է 4 պատգամավոր։ Առաջին ելույթը՝ Վարդան Այվազյան։ Խնդրեմ։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Հարգելի նախագահող, հարգելի գործընկերներ, ես փորձում էի ձեռնապահ մնայի։ Փաստորեն, հարցերի այն ուղղվածությունը, որը ես նկատեցի դահլիճում, առիթ տվեց այսպիսի մտահղացման, որ անպայման ես պետք է փորձեմ պարզաբանել օրենսդրական ամբողջական փաթեթի բուն էությունը եւ կփորձեմ իմ տեսակետը ներկայացնել, ինչը արտահայտված է օրենքով։

Համարում ենք կարեւորգույն օրենքներից մեկը թե մտավոր սեփականության, թե ՀՀ-ում արտադրվող ապրանքատեսակների իրավական պաշտպանության հետ կապված խնդիրներին։ Եվ ունենք նորամուծություն, որի անունն է աշխարհագրական նշումներ, որովհետեւ այս աշխարհագրական նշումներ հասկացողությունը մենք առաջին անգամ ներմուծում ենք որպես իրավական կիրառական տեխնիկայի նմուշ եւ փորձում ենք կիրարկել։ Հիմա իմ գործընկերներին կխնդրեմ ասել, որովհետեւ այն հարցերը, որոնք իրենց մոտ կան, ես կփորձեմ պարզաբանել։ Բացի այդ  իրավական ամբողջական դաշտ ենք մենք ապահովագրում միջազգային իրավունքի տեսակետից, որ մենք գտնվենք նույն խաղի կանոնների դաշտում։ Մասնավորապես, այստեղ մադրիդյան համաձայնագրի, փարիզյան համաձայնագրի հետ, որտեղ մենք հիմնականում անդամ ենք հանդիսանում։

Այժմ անցնենք օրենքի բուն բովանդակությանը։ Ի՞նչ են ցանկանում կատարել մեր գործընկերները։ Ունենք երկու խումբ, այսպես ասած, դասակարգման հետեւյալ իրավական հասկացողությունները։ Դրանք ապրանքային նշաններն են, դրանք բրենդներն են, որոնք տնտեսվարողները իրենց համար որպես սեփականություն գրանցում են եւ այդ ապրանքատեսակների առջեւ հանդես են գալիս, ինչը նաեւ նրանք կարող են համաշխարհային ճանաչում ունենալ։ Եվ կա աշխարհագրական նշումներ, որը նույնպես որպես գրանցում իրականացնում ես, որը կարող է գրանցել ոչ միայն մի կազմակերպություն, այլ մի քանի կազմակերպություններ՝ պահպանելով տվյալ ապրանքատեսակի աշխարհագրական անվանմանը համապատասխան ամբողջ բաղադրատոմսը, որակական հատկանիշները։ Մասնավորապես, ասում ենք Լոռու պանիր։ Կարող են արտադրել 5 գործարան, պահպանելով Լոռու պանրի որակական հատկությունները։ Կարող ենք գրանցել «Կրասնայա շապոչկա», որը լինի մեկի սեփականությունը, որեւէ մեկը իրավունք չունի հանրապետությունում նմանատիպ անունով կոնֆետ կամ շոկոլադ արտադրելու։

Այստեղ բացառություն է կազմում հանքային ջրերը եւ բնական ջրերը։ Միակ թեժ կետը, որի մասին խոսում ենք, գտնվում է հանքային ջրեր եւ բնական ջրեր հասկացողություններում, որտեղ աշխարհագրական անվանում եւ ապրանքանշան խառնվում է։ Դրա համար կառավարությունը գնացել է կոլեկտիվ հայտ գաղափարախոսությանը։ Այսինքն, եթե այսօր այն հասկացողությունը, որ արտադրանքի այս նորմի կիրառման պարագայում տնտեսվարողները կարող են տուժվել, նմանատիպ փոքր կամ միջին ձեռնարկությունները կարող են տուժել, նմանատիպ որեւէ հասկացողություն չկա այստեղ, բացառված է։ Ընդհակառակը, չի կարելի «Երազ»  ավտոմեքենա արտադրել, վրան Մերսեդեսի նշան խփել ու մարդկանց մոլորության մեջ գցել ու ծախսել։

Ինչ վերաբերում է հանքային ջրին, կա կոլեկտհիվ հայտ, երբ գրանցում են ոչ թե մի կազմակերպության սկզբնական մասում այս մեկնարկային իրավիճակում գրանցում են 4, 5, 6 կազմակերպության։ Կարող է կառավարությունը տվել է այդ հնարավորությունը, որ ըստ հայտատուի գրանցեն, բայց եթե դու գրանցել ես դրանից հետո, ինքը քեզ իրվական պաշտպանություն է տալիս, ոչ թե ամեն մեկը քնից զարթնի եւ ասի, որ ապրանքը ծախվում է, ապրանքանշանը ես խփեմ, մարդկանց մոլորության մեջ գցեմ, տարիներով չարչարված իմիջը, տարիներով չարչարված ներդրումը դարձնեն զրո։ Մենք գիտենք, որ ամբողջ դաշտը լցված է այդպիսով։ «PANASONIK»-ի մի տառը փոխում են, բերում են ապրանք են ծախում։ Դրա համար իրավական հիմքեր են ստեղծված, որպեսզի հետագայում նմանության պարագայում հարաբերակական մերժման իրավական հիմքերը։ Այսինքն՝ մենք մտնում ենք խաղի նորմալ կանոնների մեջ։ Թե չէ մեկն այստեղ մենք դնում ենք, եթե մենք ուզում ենք մեր ապրանքատեսակը այլ երկրում, ասում է՝ մեզ մոտ գրանցված է այդ ապրանքատեսակը։ Հետո նրանք շփոթեցնելու աստիճան դրսից բերում մեր շուկաներն են խաթարում։ Հետո ասում ենք մաքսային, հարկային ինչու՞ չեք հավաքում։ Ասում է՝ ես այդքան ապրանք եմ ծախսել, ինքն էլ է խառնվում։ Այսինքն՝ եթե ապրանքատեսակ ունես, պետությունը ինքը իրավական բոլոր հիմքերով պաշտպանում է տվյալ ապրանքատեսակը, մերժում է, թույլ է տալիս։ Այստեղ կան նաեւ այլ ապրանքատեսակներ, որ մեկը գրանցել է 100-200 ապրանքատեսակ, օգտագործման հիմքերն էլ է տալիս, ասում է՝ ընկեր ջան, եթե 5 տարվա ընթացքում չես օգտագործել այդ ապրանքատեսակը, չես կարող ասել սա իմն է, որեւէ մեկին չեմ տալիս, զրկում է քեզ հիմքերից։ Տալիս է նաեւ դրա հետագա աշխատելու իրավունքը։ Այսինքն՝ իրավական պաշտպանվածության ցիվիլ, տնտեսական նորալ քաղաքականության հիմքերն է դրված այստեղ։ Եթե բավարար բարք է գրված, թե չի գրված, դա հարցի երկրորդ կողմն է։ Սա է հիմնական գաղափարախոսությունը։

Աշխարհագրական նշումների մեջ ի՞նչ է ասում։ Ես արդեն նշեցի ի՞նչ է աշխարհագրական նշումներ։ Այսինքն՝ աշխարհագրական անվանումների հիման վրա դու կարող ես աշխարհագրական նշումների հիման վրա գրանցես։ Ասացի, օրինակ, Լոռու պանիր։ Այստեղ Բորդոյի գինու մասին խոսեցիք։ Այո, այդ գինու տեսակը տեղանքի, ինչը, որ գրվում է, դա սննդային անվտանգության հետ կապված պայմանավորվածություն կա, որ ինքը պարտավոր է գնի, որտե՞ղ պետք է արտադրի, ինչպե՞ս պետք է արտադրի, ի՞նչ հանքային ջուր է արտադրել, ի՞նչ բաղադրությամբ։ Դա ուրիշ խնդիր է։ Բայց, երբ մենք խոսում ենք աշխարհագրական նշումների մասին, ասում եք, սա այս տարածքի արտադրանքն է։ Եղեգնաձորի պանիր, բոլորս գիտենք այդ պանրի տեսակը, ոչխարի պանիր է։ Հիմա չի կարելի արտադրել նմանատիպ պանրատեսակ, անունը դնել «Եղեգնաձորի պանիր», որովհետեւ ինքը արդեն ֆիքսված է որպես աշխարհագրական նշում եւ արտադրանքի տեսակ։ Իսկ քանի՞ հոգի կուզեն արտադրել, ինչքա՞ն կուզեն արտադրեն, բայց պետք է պահպանեն որակական բոլոր հատկանիշները։ Իսկ ապրանքանշանը դա սեփականություն է, որի խախտման համար դու պիտի կրես բոլոր պատասխանտվությունը։ Իրավունք չունես, այդ սեփականությունը պետությունը պաշտպանում է։ Դա բրենդ է, որ մենք խոսում ենք, որ աշխարհում քեզ ճանաչում  են նույն ապրանքատեսակից։ Այդ բրենդները նաեւ լուրջ փողեր արժեն, որովհետեւ նույն ապրանքատեսակի մեջ, որը արդեն անվանի ճանաչում ունի, անկախ նրանից, որ ինքը ճանաչված բրենդ է, դուք ավել եք վճարում։ Մոտավորապես նույն կարգի ավտոմեքենաները, եթե լինում են սովորական կամ Հարավկորեական, տարբերությունը կազմում է 3-4 անգամ, որովհետեւ արդեն եկել  են այդ ճանաչման եւ որեւէ մեկին թույլ չեն տա, որ այդ նշանը օգտագործեն։ Այդ նշանի օգտագործման համար կրում ես լուրջ պատասխանատվություն։ Դրա համար դասակարգվել են հանրահայտ նշաններ, ավանդական նշաններ։ Այսինքն՝ իրավական պահպանության խնդիրն է, որ պետությունը գնում է դեպի այդ կարգը։ Դրա համար մենք բազում անգամ սա քննարկել ենք։ Հիմնական զեկուցող պրն Ազիզյանն ասաց, որ սա անցած տարվա աշնանից մինչեւ  հիմա մենք քննարկում ենք։

Միակ տեղը, որը որոշակի մտահոգության տեղիք է տալիս, դա հանքային ջրերի ոլորտն է, որ սրանից հետո, եթե որեւէ մեկը գրանցեց միայնակ։ Դրա համար եկավ կոլեկտիվ հայտ գաղափարախոսությունը։ Այսօր կա շուկայում 10 տնտեսվարող, կարեւոր չի, թե ո՞ր ջրաղբյուրից է լցնում։

Չէ, չեմ կարող ասել ի՞նչ հարց կա։ Դուք կարող եք ասել, կասեք։ Տիկին Ենոքյան, եթե ես ունեմ, դուք մի ասեք։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Ես ներողություն եմ խնդրում։ Թույլ տվեք ավարտի։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Ուրեմն, տիկին Ենոքյան, ես ձեզ հարգում եմ, խնդրում եմ իմ ասածների վրա մի զզվեք։ Ուրեմն, եկեք կանգնենք։ Հանձնաժողովում եղել եք մի քանի անգամ, բարի եղեք առաջարկություն անեք։ Համենայն դեպս, այստեղ իմ շահագրգռվածությունս ձեր նկատմամբ նաեւ մնացած հարցերում ավելի շատ է, քան ձեզ է թվում զուտ արդարության հետ կապված խնդրին։

Ուրեմն, կա կոլեկտիվ հայտ ու ամեն մի 4 ստանոկով փինաչի բակից իրա ջուրը չլցնի ու տանի միջազգային շուկա ասի՝ սա մեր համաշխարհային ջուրն է։ Ուրեմն, եկեք սրանից խոսենք։ Ու շատ նորմալ է։ Եթե նորմալ սահմանված կարգով կտանեք, նոր ամեն ինչը կգրանցեք, դրա համար գոյություն ունի կոլեկտիվ հայտ։ Կարող է գրանցվել միանգամից 30 կազմակերպություն։ 30 կազմակերպության տվյալ անվանումը կարող են տալ այսօրվա դրությամբ եւ տալիս են նաեւ այն կազմակերպություններին, որոնք ավանդական են, 60-ական թվականներին են սկսել արտադրել։ Միայն ոլորտը հանքային ջրի վրա է կարեւոր։ Տալիս են այն կազմակերպություններին, որոնք ավանդական են եղել, ստացել են 50-60-ական թվականներին։ Իսկ այդ ժամանակ մենք այդ գործարաներն ունեցել ենք։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Այվազյան։ Հաջորդ ելույթը՝ Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Մենք փոքր հանրապետություն ենք, բայց կարծում եմ մեծ հավակնություններով եւ հարուստ պատմությամբ, նաեւ նորագույն հարուստ պատմությամբ։ Եվ այդ նորագույն հարուստ պատմությունը մեզ դասեր է տվել եւ մենք, բնականաբար, այդ դասերը, եթե չենք ցանկացել նույնիսկ սովորել, ապա ստիպված տեսել ենք։ Փորձ ունենք։ Կարծում եմ այստեղ պետք չի միջազգային շուկայով մեզ ահաբեկել, որովհետեւ միջազգային շուկան, կարծես թե, քրչի բազար չի, որ ով ինչ անորակ արտադրանք ուզի՝ տանի հանի դուրս եւ այդպես հանգիստ իրացնի։ Բոլորս էլ շատ լավ հիշում ենք, որ ընդամենը, եթե չեմ սխալվում, 2-3 տարի առաջ էր, որ Միացյալ նահանգները եւ Կանադան հենց «Ջերմուկ» հանքային ջուրը արգելեցին։ Այսինքն՝ միջազգային շուկան, որ մենք ուզում ենք հանենք, խիստ ստանդարտներ ունի, եւ այդ միջազգային շուկայում դու կռանթից լցրած ջուրը հանգիստ չես կարող տանել եւ ծախես։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Այվազյան, ես խնդրում եմ, թույլ տվեք իր ելույթը շարունակի։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Միջազգային շուկայում դուք Հայաստանում չայով բացած կոնյակ չեք կարող տանել եւ վաճառել։ Կարող է չայով բացած կոնյակ դնեք պայուսակի մեջ, տանեք որեւէ ծանոթի տուն, իբր թե կոնյակ է, բայց որեւէ պետություն դա թույլ չի տա, որ չայով բացած կոնյակ տանեք։ Եվ կոնյակի համար էլ։ Հենց ԱԺ-ի շնորհիվ, նաեւ անցյալ կառավարությունների շնորհիվ կոնյակի բրենդը մենք տվեցինք ֆրանսիացիներին։ Ի՞նչ կոնյակի մասին է խոսում այսօր Հայաստանը։ Մենք ունենք բրենդի։ Մենք այդ կոնյակի իրավունքը թույլատրեցինք միայն Պեռնո Ռիկարին։ Եվ կարծում եմ, որ բոլորս քաջ գիտենք, մենք ընդամենը բրենդի ենք արտահանում։ Կոնյակ մեզ համար է։ Ուստի, բերեք չխառնենք այն հարցերը, որոնք արտաքին շուկայի հետ է կապված, ներքին շուկայի հետ կապված հարցերին։

Այս օրենքը, ըստ էության վերաբերվելու է միայն բացառապես ներքին շուկային։ Եվ այս օրենքը, պարզ խոսենք,  ընդամենը տնտեսական նոր հարաբերություններին է վերաբերվելու եւ մասնավորի սեփականության վերաբաշխման։ Ի՞նչ կոլեկտիվ պայմանագրի մասին է խոսքը։ Եթե մի տնտեսվարող սուբյեկտ վերցնում է եւ մի հատ էլ ֆիկտիվ ինչ-որ դուստր կազմակերպություն է ստեղծում ու կոլեկտիվ պայմանագիր է կապում, դրանից հետո որեւէ մեկին էլ չի թողնում, որ այդ կոլեկտիվ պայմանագրի մեջ մտնի։  Դա է լինելու։ Կամ, եթե նախկինում լցրել են նույն անվան տակ այդ արտադրանքը, հանքային ջուր է, գինի է եւ այլն, ինչու՞ մենք այսօր պետք է արգելենք, եթե արմատը նույն տեղից է։ Հիմա, եթե Ապարանի ջուր է, Ապարանում են լցնում, հո մյուս տնտեսվարողը, որ լցնելու է, հո չի գրելու «Վարդաշենի ջուր»։ Ապարանում է ստեղծվել այդ ջուրը։ Նույն Ապարանի ջուրն է։ Եթե «Դիլիջան» է, եթե «Ջերմուկ» է, մինչեւ հիմա, եթե լցվել է, այդ տնտեսվարող սուբյեկտները, որ հսկայական ներդրումներ են կատարել, այդ տնտեսվարող սուբյեկտները ի՞նչ անեն, դուրս գա՞ն դաշտից։ Ես Վայք քաղաքում լցված «Ջերմուկ» եմ խմել, հոյակապ էր ու պարզվում է պատմությունը շատ ավելի հին է, որ խորհրդային ժամանակներում դեռեւս, երբ Կրեմլ հատուկ «Ջերմուկ» են տանելուց եղել, տեխնոլոգիա են բերել, որպեսզի այդ տեխնոլոգիայով տանեն Կրեմլ։ Ջուրը մեքենաներով բերել են Վայք եւ այնտեղից տարել են։ Արտադրել են, համապատասխան ձեւով տարել են։ Հիմա, ի՞նչ, այդ Վայք քաղաքի «Ջերմուկի» արտադրամասը իրավունք չունի՞ «Ջերմուկ» կոչվելու։ Այս ի՞նչ ենք անում։

Կառավարությունը հայտարարում է, ասում է՝ մենք մոնոպոլիաների դեմ պայքարելու ենք, մեր ուղղությունը այն է լինելու, որ ազատ տնտեսկան գործունեությունը պիտի խրախուսենք։ Այսպիսի օրենքներո՞վ ենք խրախուսում։ Հլը բովանդակային մասին չեմ ասում։ Այնքան հակասություն կար, միայն 5 էջ կարդացի, արդեն հսկայական հակասություններ ի հայտ եկան։ Երբ որ նույն հոդվածի տակ տարբեր կետեր իրար հակասում են եւ թույլ են տալիս, որպեսզի լիազոր մարմինը ինքը սահմանի՝ այս հասկացությունը մտնու՞մ է դրա տակ, թե՞ չի մտնում։ Բնականաբար, կոռուպցիայի հիմք է դա էլ։ Բայց դա էլ եմ դնում մի կողմ։ Կարծես թե, մինչեւ հիմա որեւէ խնդիր չի եղել ներքին շուկայում։ Միակ խնդիրը, եթե իմ հիշողությունը չի դավաճանում, վերջերս ստեղծվեց, երբ «Օրանժ» ընկերությունը եկավ Հայաստան եւ կար «Օրանժ ֆիթնես կլուբ»։ Մինչեւ այդ, կարծես թե, որեւէ խնդիր չկար։ Օրենք ենք ստեղծում, շատ լավ ենք անում, եվրոպական չափանիշներին ենք  համապատասխանում, շատ լավ ենք անում, այդ դեպքում ասում ենք, որ այս օրենքը վերաբերում էր միայն արտահանելու դեպքում։ Ներքին շուկայում ինչի՞ եք սահմանափակում մտցնում։ Լավ, որքա՞ն կարելի է տնտեսությունն  անընդհատ աղջատել, տնտեսությունն անընդհատ կենտրոնացնել։ Վերջապես մի պահ պիտի լինի, որ ազատականացվի տնտեսությունը։  Սա ընդհանրապես գաղափարախոսության առումով։

Տեխնիկական առումով եւս կարծում եմ, որ ԱԺ-ին հերթական անգամ մեկ անգամ եւս անհարմար իրավիճակի մեջ դրեց կառավարությունը։ Ի՞նչ է նշանակում քննարկումից 1,5 ժամ առաջ վերջնական տարբերակ բերել։ Այսինքն՝ այն հարցերը, որ քննարկվում են, կաեւոր չեն, մենք պիտի թողնենք ադ հարցերի քննարկումը ու նստենք կարդանք, թե ի՞նչ օրինագիծ են բերել, չլսենք մեր գործընկերներին։ Եվ ես սա անընդունելի եմ համարում, որովհետեւ, անկախ նրանից, քաղաքական հայացքները պրն Այվազյանի հետ կիսում եմ, թե չեմ կիսում, բայց ես գիտեմ, որ մարդը իր հանձնաժողովում բերված օրենքներին տիրապետում է։ Բայց անձնավորությունը երեկ հարց է տալիս, որովհետեւ իրեն էլ են այդ ժամանակ բերել։ Հանձնաժողովի նախագահը այստեղից է պարզում վերաբերմունքը։ Ինչի՞ մասին է խոսքը։ Հանձնաժողովի անդամը կարդում է, տեսնում է այն առաջարկությունները, որ արել է, ներառվա՞ծ է են, թե՞ ոչ։ Չի կարելի, չէ՞, վերջապես։

Ես կարծում եմ, որ այստեղ մի ուղի, կարող է սխալ եմ, հնարավոր է, որ սխալ եմ։ Պրն Բոստանջյանը մոտավորապես ասաց, ես արդեն գրել եմ, բայց կարող է սխալ եմ։ Ես առաջարկում եմ հետեւյալ ուղին։ Այն ապրանքանիշերը, որոնք աշխարհագրական անուն են իրենց մեջ պարունակում, այդ ապրանքանիշերի թույլտվությունը տնտեսվարող սուբյեկտներին, որպեսզի օգտագործեն, պատկանի պետությանը։ Պետությանը վճարեն որոշակի գումար եւ իրավունք ունենան այդ ապրանքանիշից օգտվեն։ Օրինակ, «Ապարան» բառը, որը աշխարհագրական անուն է կամ «Գառնի» անունը տալ պետությանը, եւ երբ տնտեսվարող սուբյեկտը, եթե ցանկանում է Ապարանում Ապարանի ջուր լցնել կամ Ապարանի ջուրը բերել Երեւանում կամ Ղափանում լցնել, ինքը իրավունք ունենա գումարը մուծի պետությանը եւ իր էտիկետկայի վրա գրի՝ «Ապարանի ջուր»։ Էտիկետկայի ձեւը, բնականաբար, պետք է տարբեր լինի։ Դրանում խոսք չի կարող լինել։ Բայց Ապարանի ջուր, այսինքն՝ աշխարհագրական պատկանելությունը պետք է նշված լինի։ Դա վերաբերում է նաեւ հանքային ջրերին՝ «Ջերմուկին», «Դիլիջանին», «Հանքավանին»։ Ես կարծում եմ, սա այն ուղին է, որը կպաշտպանի տնտեսվարողներին եւ հնարավորություն կտա, որպեսզի տվյալ ապրանքի ծագման վայրը, իսկապես, հստակ նշվի։ Կարծում եմ սա է ուղին։ Իսկ գլոբալ առումով կարծում եմ, այնուամենայնիվ, հաշվի առնելով, թե մենք ի՞նչ իրավիճակում ենք, մեր դատարանները, իսկապես, ի՞նչ իրավիճակում են, թողնել դատարանների հույսին այսօր, դա նշանակում է տնտեսության որոշակի ոլորտների վերաբաշխում, որն անթույլատրելի է։

Եվ վերջապես, մենք այս ճանապարհով ու՞ր ենք հասնելու, ինչքա՞ն կարելի է տնտեսվարող սուբյեկտներին անընդհատ խեղճացնել, որ թողնեն գնան այստեղից։ Եվ այս քանի օրն էլ «Միլանո» խանութի տիրոջ հետ կապված այդ պատմությունը։ Երեք շաբաթ առաջ իմ բիզնեսմեն ընկերոջն եմ ճանապարհ դրել Ուկրաինա։ Լավ, ինչքա՞ն կարելի է։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ ելույթը՝ Մանվել Բադեյան։

Մ.ԲԱԴԵՅԱՆ

-Քննարկվող հարցը, չգիտեմ ինչու, այսքան բուռն կրքեր է առաջացնում։ Մինչդեռ ընդամենը բերված օրենսդրական նախաձեռնությունը համպատասխանեցնում է մեր օրենսդրությունը եվրոպականին եւ հավատացեք եվրոպական դեմոկրատիան անցել է այն ողջ ճանապարհը, որը պաշտպանում է ցանկացած արտադրողի, ընդհուպ մինչեւ իր հայաթից կռանտից ջուր ծախողի։ Եթե որեւէ մեկը կարողանում է իրա հայաթի կռանտից ջուրը ծախի, համապատասխանում է, օրինակ, սանիտարական նորմաներին, համապատասխանում է իր պարտականությունները կատարելուն՝ հարկային պարտականությունները եւ այլն, ուրեմն, ազատ տնտեսվարման սկզբունքը հենց դրանում է կայանում, որ ով ինչ ուզում է, կարող է անել։ Ես ձեզ եմ պաատասխանում, պրն Բոստանջյան, ավելի շատ։

Ասեմ, որ հետաքրքրությունս առաջացավ սկսված այն պահից, երբ ասացիք Վլադիմիր Իլյիչ Լենինը ասել է՝ սպանել է պետք նման գիտունիկներին։ Այդ բառերը Օստապ Սուլեյման Բեռտամարիա Բենդեր բեյինն է։ Չնայած, Վլադիմիր Իլյիչը իրականացրել է այդ լոզունգը, շատ չեք սխալվել, պրն Բոստանջյան։ Բայց այդ երկրի վախճանն էլ մենք տեսանք, թե ի՞նչ է լինում այն երկրի հետ, որտեղ խելոքներին վերացնում են։

Երկրում մի տեսակ մթնոլորտ է ստեղծված մարտնչող տգիտության։ Տգիտություն միշտ է եղել, բայց հայտնի ժամանակներում տգետները ամաչել են իրենց տգիտությունից։ Հիմա տգիտությունը մի տեսակ դարձել է մարտնչող եւ որեւէ բան չիմանալը գնահատվում է որպես արժանիք։

Ինչ վերաբերում է պրն Մարտիրոսյանի ասածներին, որ ես խորապես հարգում եմ իրոք, հավտացեք, պրն Մարտիրոսյան, որեւէ պատճառ ես չեմ տեսնում, որ մարդիկ պետք է ավիրվեն, պետք է Հայաստանից թողնեն գնան այն պատճառով, որ մենք այս օրենքն ընդունում ենք։ Այս օրենքն ընդամենը  ասում է, որ եթե դու չես համապատասխանում տվյալ անվանանիշին, սեփականության իրավունքով լինի դա, թե՞ կեղծիքի «իրավունքով», չակերտների մեջ է իրավունք բառը, դու այդ գործունեությամբ չես կարող զբսաղվել։

Անունների հետ աճպարարությունը դարձել է մի տեսակ ՀՀ-ում շատ տարածված մի բան։ Դրա մեջ կան ինչ-որ ավանդական բաներ։ Բոլորս հիշենք, որ ասում էին «Բջնին» լավ «Ջերմուկ» է։ Սա ուղղակի շփոթմունք է, այստեղ պետք է տրանջատենք՝ «Բջնին»՝ «Բջնի» է, «Ջերմուկը»՝ «Ջերմուկ» եւ «Բջնին» իրավունք չունի իրեն «Ջերմուկ» անվանի։ Սա ուղղակի շփոթմունք է, այս օրենքը ավելի մեծ հստակեցման կբերի։ Բայց նաեւ կա հայտնի աճպարարություն։ Որպեսզի շատ հեռու չգնամ, ինչքան դուռ լուսամուտ են արտադրում, բոլորի անունը «Եվրոստան» է, չգիտես ինչու։ Ճիշտ է, դրանք գրանցված չեն որպես «Եվրոստան», գրանցված են որպես, օրինակ, «Մանուշակ», բայց միտումնավոր օգտագործում են «Եվրոստանի» անունը եւ խաբեության մեջ են գցում մարդկանց այնպես, ինչպես, օրինակ, հայտնի թուրք մեր հարեւանները ինչ ասես արտադրում են։ Էլ «Բրյոնեն» են արտադրում, էլ «Զիլ» են արտադրում, էլ չգիտեմ ինչ ասես անում են, բա պետության ֆունկցիան արդյոք նրանում չի՞, որ կարողանա տարանջատի։ Եվ այս օրենքը մեծապես նպաստում է այդ բաներին։

Այնպես որ կարծում եմ, որ կրքերը իզուր տեղը սրվում են միգուցե այն պատճառով, որ շատ հասկացողություններ անհարթ են գրված, անհստակ են գրված եւ տեխնիկական վրիպակներ կան եւ տեխնիկական հակասություններ կան։ Բայց շտկելուց հետո, որի հնարավորությունը մենք ունենք, իրոք, 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակահատվծում, մենք  այդ ամենը կարող ենք բերենք ավելի հասկանալի եւ ճիշտ տեսքի։ Շնորհակալություն։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հաջորդը՝ Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Շնորհակալ եմ բոլոր գործընկերներին բարձրացված հարցերի եւ ելույթների համար։ Եվ ես ինքս այս օրինագիծը  դիտարկում եմ որպես միջոց պաշտպանված դարձնելու բոլորի իրավունքները, հավասարապես պաշտպանված դարձնելու բոլոր սուբյեկտների իրավունքները։ Ավանդական արտադրողների, ներկայիս արտադրողների, ապագայում արտադրել ցանկացողների, այսօրվա հասարակության, քաղաքացու, սպառողի իրավունքները եւ վաղվա սպառողի իրավունքները։

Որոշ ելույթներում նկատվեց շեշտադրում ավելի շատ մտածել արտադրողների իրավունքների մասին, բայց ես հավասարապես կարեւորում եմ այս օրինագծի դիտարկումը սպառողների իրավունքներից։ Եվ շատ կուզենայի, որպեսզի ԱԺ հատկապես այն պատգամավորները, ովքեր ավելի սերտ առնչություններ ունեցել են կամ ունեն բիզնես աշխարհի հետ, ուղղակի, իսկապես, ներկայացնեին թե  մտահոգությունները, թե սեփական դիրքորոշումը, որավհետեւ իմ պատկերցմամբ այս օրենքը կարդացող որեւէ մեկը, դա կլինի գործարար, թե սպառող, իրեն լիարժեք պաշտպանված չի կարող համարել։ Իհարկե, պատճառները օրենքում թողնված անորոշություններն են, որոնցից մի քանիսը ես վկայակոչեցի հարց ու պատասխանի ընթացքում, եւ կաշխատեմ նաեւ անդրադառնալ ելույթիս երկրորդ հատվածում։ Բայց նորից եմ կրկնում, այս օրինագծով որեւէ մեկը՝ արտադրող, թե սպառող, պաշտպանված չի կարող լինել։ Փառք Աստծո, մեր չինովնիկները հատկապես շատ մեծ տաղանդ ունեն օրենքում թողնված անորոշությունները հագուր պատշաճի կարդալու, մեկնաբանելու եւ բոլոր հարցերում։ Հետեւաբար, այո, ես գտնում եմ, որ 1-ից 2-րդ ընթերցման ռեժիմում այս օրենքը մաքսիմալ առավելագույնս պետք է զերծ պահվի անորոշություններից, տարընթերցումների տեղիք տվող դրույթներից։

Պրն Մարտիրոսյանը բարձրացրեց հարցադրում, թե ինչու՞ երեկ այդպես հապճեպ բերվում է վերջնական տեքստ բաժանվում։ Ես կարող եմ ենթադրություն անել։ Միգուցե դա ճշմարիտ ենթադրությունը չէ, բայց նաեւ չեմ կարող հերքել, որ տպավորություն է, որ ամեն գնով ուղղակի ուզում են անցկացնել օրենքը այս տեսքով, այսպես, այս շեշտադրումներով եւ այս անորոշություններով։ Եվ պատահական չէր, ես երեկ պարզապես ի զորու չէի 1,5 ժամվա ընթացքում կարդալ, հարցեր առանձնացնել եւ հարցեր տալ կառավարության ներկայացուցչին, ինչը հարկադրված արեցի այսօր հարցեր ուղղելով գլխադասային հանձնաժողովի ներկայացուցչին։ Այն դեպքում, երբ կցանկանայի այդ հարցերի պատասխանները  լսեի կառավարության ներկայացուցչի կողմից։

Հիմա վերադառնամ կոնցեպտուալ խնդրին, որը ես բարձրացրեցի եւ այստեղ բազմաթիվ օրինակներ բերվեցին։ Իսկապես, խառնաշփոթ է ստեղծվում «Լոռու պանիր», Լոռի տեխնոլոգիայով պատրաստված պանիր եւ նմանատիպ այլ խնդիրներում։ Կամ «Ջերմուկ» հանքային ջուր կամ Ջերմուկի ջուր կամ նմանատիպ այլ խնդիրներ։ Կարծես թե այս հարցերի պատասխանները այս օրինագիծը եւ կառավարության ներկայացուցիչը պետք է հստակ տար։ Այո, որեւէ մեկի ձեռնարկատիրական իրավունքների սահմանափակում կլինի, եթե այդ մարդը ցանկանում է որոշակի հայտնի տեխնոլոգիայով, եթե այդ տեխնոլոգիայից օգտվելը չի ենթադրում դրա համար որոշակի, այսպես ասեմ, արտոնագրի ստացում, լիցենզիայի ստացում եւ այլն, դա ձեռնարկատիրական իրավունքի սահմանափակում կլինի, եթե կա հայտնի տեխնոլոգիա, մարդը ցանկանում է այդ տեխնոլոգիայով որեւէ արտադրանք թողարկել, բայց պետությունն ասում է՝ գիտես, սա չի կարող արվել, որովհետեւ սա արդեն իսկ պատկանում է մեկ ուրիշին եւ դու չես կարող այդ նույն անվանումով արտադրանք թողարկել կամ ավելի ստույգ այդ նույն տեխնոլոգիայով։

Իհարկե, բնական կամ հանքային ջուրը, որը կարող է անմիջապես շշալցվել տվյալ աշխարհագրական տարածքում, բայց չի կարող բացառվել, որ նույն բաղադրությամբ ջուրը կարող է շշալցվել Երեւանում կամ որեւէ այլ վայրում։ Իհարկե, այդ դեպքում խոսք չի կարող լինել, որ մեկը կարող է օգտագործել տվյալ աշխարհագրական տեղանվան անունը, մյուսը չի կարող օգտագործել։ Ի՞նչ գրի, բա որտեղի՞ ջուր է դա։ Հետեւաբար, այս խնդիրների պատասխանը պետք է այս օրինագիծը տար։ Եթե պանիրը, իսկապես, Լոռի տեխնոլոգիայով պատրաստված պանիր է, ապա անկախ նրանից, դա Եղեգնաձորում է արտադրվում, Սյունիքում է արտադրվում, թե Լոռիում է արտադրվում, անվանումը, որպես պանրի տեսակ, մնում  է «Լոռի»։ «Լոռու պանիր» դա արդեն, միգուցե, հասկանանք Լոռիում արտադրված պանիր։ Ես ընդունում եմ, որ այս բառախաղը կարող է շատ  լուրջ հետեւանքներ ունենալ ցանկացած տնտեսվարողի եւ արտադրողի համար, ինչպես պրն Բադեյանը հիշատակեց, «Եվրոստան»-ի օրինակը։ Այո, մարդիկ կարող են տարիներ շարունակ ստեղծել հեղինակություն հասարակությանը հայտնի ապրանքային անվանում, նշան, որը հետագայում շահարկվի եւ, ըստ էության, շուկայում լուծի այն խնդիրները, որոնք չպետք է լուծի։ Բայց ես ուզում եմ, որ մենք հավասարապես բոլորս կենտրոնանանք հատկապես ոչ միայն արտադրողների իրավունքների, այլեւ սպառողների շահերի վրա։ Սպառողը նույնպես պետք է պաշտպանված լինի, անթույլատրելի է, այո, երբ որեւէ...

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Սաֆարյան, հիմա ընդմիջում է հայտարարվում։ Դուք ունեք 3,5 րոպե ժամանակ, կարող եք օգտագործել հաջորդ նիստի ժամանակ։

Հարգելի գործընկերներ, կանաչ նախասրահում... (Ձայնագրությունն այսպես է ավարտվում)։


Ժամը 14:30

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ՀՈՎԻԿ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՍԱՄՎԵԼ ՆԻԿՈՅԱՆԸ
 

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Պարոն Սաֆարյան, համեցեք, 3 ու մի քանի վայրկյան ունեք: Համեցեք, ձեր ելույթը ավարտեք:

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Բայց ուրախացնեմ` 13 ու կես, որովհետեւ խմբակցության ելույթն էլ եմ ես ներկայացնելու:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հա դե, եթե մյուս ֆրակցիան էլ հաշվենք:

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-15 րոպե ու կես:

Եվ այսպես, հարգելի գործընկերներ, թույլ տվեք շարունակել, ներկայացնել իմ դիտարկումները` մեր քննարկման առարկա դարձած, ես կասեի` բուռն քննարկման առարկա դարձած, այս օրինագծի վերաբերյալ, որը ներառում է իր մեջ ՀՀ օրենքը «Ապրանքային նշանների մասին», «Աշխարհագրական տեղանունների մասին», եւ այսպես շարունակ:

Ես արդեն նշեցի, որ թե՛ ես, թե՛ «Ժառանգություն խմբակցության իմ ընկերները, եւ թե՛ նաեւ ուզում եմ հավատալ, որ մեր գործընկերների մեծամասնությունը այս օրինագծում ցանկանում են պաշտպանված տեսնել թե՛ արտադրողի, թե՛ սպառողի շահերը եւ, եթե արտադրողների միջեւ, արտադրողների եւ սպառողների միջեւ ծագեն որոշակի խնդիրներ, կոնֆլիկտներ, ապա հնարավորություն ունենան դատական կարգով արդյունավետ յուրաքանչյուր կողմը պաշտպանել իր իրավունքները:

Իմ գործընկեր Արմեն Մարտիրոսյանը դատարանների անկախության թեման շոշափեց, բայց, իհարկե, ընդունելով տրված գնահատականները ՀՀ-ի դատական համակարգի անկախության, անաչառության վերաբերյալ, միեւնույնն է, կարծում եմ, բոլորս համակարծիք ենք, անկախ նրանից` մենք այսօր ունենք այդ արդար դատական համակարգը, թե` ոչ, գոնե պարտավորենք օրենսդրորեն ճիշտ ամրագրել բողոքարկման, վեճերի լուծման, կարգավորման եւ ընթացակարգերը:

Եթե ես անդրադառնալու լինեմ այն բոլոր ընթացակարգերին եւ մեխանիզմներին, որոնք ամրագրվել են հենց այս օրենսդրական ծավալուն փաթեթով, ապա ժամանակը չի հերիքի, եւ սա է պատճառը, որ ես շարունակում եմ կենտրոնացնել իմ ուշադրությունը առավելապես հայեցակարգային բնույթի խնդիրների վրա:

Ես արդեն ներկայացրեցի, որ, ըստ էության, անորոշություններ, տարաբնույթ մեկնաբանությունների տեղիք տվող ձեւակերպումներ եւ մեկնաբանությունների չարաշահում թույլ տվող ձեւակերպումներ առկա են օրենսդրության մեջ, եւ ուզում եմ նշել հատկապես դրանցից մի քանիսը:

Մասնավորապես 25-րդ հոդված, 3-րդ մաս, 2-րդ կետ` «Ապրանքային նշանի գրառումը չեղյալ կամ անվավեր ճանաչելու մասին որոշման ընդունումից առաջ կնքված պայմանագրերի վրա այն չափով, որ չափով որ դրանք կատարվել են մինչեւ համապատասխան որոշման ընդունումը: Միաժամանակ արդարացի հանգամանքներից ելնելով կարող է պահանջվել որոշակի գումարի հատուցում, որը վճարվել է պայմանագրի համաձայն»: Այս դրույթը ինքը տեղով անորոշությունների, կարողեների, հնարավորների, պատահիների եւ այլնի, ուրեմն, տեղիք է տալիս:

Հոդված 29, որտեղ հանրահայտ ապրանքային նշանի իրավական պահպանությունն է սահմանված` «Ապրանքային նշանը ՀՀ-ում կարող է հանրահայտ ճանաչվել, եթե օգտագործման արդյունքում այն լայն ճանաչում է ստացել ՀՀ-ի տարածքում հասարակության որոշակի շրջանակների համար, այն ապրանքների կամ ծառայությունների նկատմամբ, որոնց համար օգտագործվել է ապրանքային նշանը»: Որոշակի շրջանակներ, բացի այն, որ անհստակ է, այլ նաեւ շատ դժվար է, իսկապես, այսինքն` սուբյեկտիվիզմի շատ մեծ պատուհան է առկա այդ ապրանքային նշանը սահմանելու առումով:

Կամ մեկ այլ ձեւակերպում: Հոդված 46, 2-րդ մաս` «Հարկատուի կողմից հիմնավոր դիմում ներկայացնելու դեպքում դիտողության քննարկումը կասեցվում է մինչեւ...

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-«Ժառանգություն» պատգամավորական խմբակցության անունից ձայնը տրվում է Ստյոպա Սաֆարյանին:

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն:

«Հարկատուի կողմից հիմնավոր դիմում ներկայացնելու դեպքում դիտողության քննարկումը կասեցվում է մինչեւ դիմումում նշված ժամկետի ավարտը»:

Անհասկանալի է` ի՞նչ է նշանակում հիմնավոր դիմում, եթե, իսկապես, օրենքում սահմանված է, թե ինչպիսի պահանջների պետք է բավարարի դիմումը: Հետեւաբար, եթե դրանց պահանջները պահպանված չեն, ուրեմն, դիմումը այդ դեպքում միայն կարող է անհիմն համարվել, եւ նման ձեւակերպումը, ուղղակի, ավելի մեծ շփոթներ է առաջացնում, եւ այսպես շարունակ:

«Աշխարհագրական նշումների մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը: Մասնավորապես, երբ օրենքում օգտագործված հասկացություններն են շարադրվում, բողոքարկման խորհրդի դեպքում կա այսպիսի ձեւակերպում` դա պետական լիազոր մարմնում ստեղծված խորհուրդն է, որը լուծում է աշխարհագրական նշումների, ծագման, տեղանունների եւ երաշխավորված ավանդական արտադրանքի իրավական պահպանության հետ կապված վիճելի հարցերը:

Մենք, գիտեք, մերթ ասում ենք, որ վերահսկողություն չենք տալիս այս մարմնին, մերթ էլ ասում ենք, որ նման վեճեր լուծում է: Ես, անկեղծ ասած, մի փոքր հակասություն եմ տեսնում ընդհանուր այս օրենսդրական փաթեթի նկատմամբ, կամ փաթեթում արտացոլված կառավարության կոնցեպտուալ մոտեցման մեջ, որովհետեւ կրկին այս նույն դրույթով սուբյեկտիվիզմի բավականին մեծ պատուհան է ստեղծվում:

Վերադառնամ, օրինակ` «Ապրանքային նշանների մասին» օրենքի կրկին նույն հոդված 2-ին, օրենքում օգտագործված հասկացություններ, հանրահայտ ապրանքային նշան` «Ապրանքային նշան, որը հանրահայտ ճանաչելու մասին դիմում ներկայացնելու կամ դրա մեջ նշված ավելի վաղ թվականի դրությամբ լայն ճանաչում է ստացել ՀՀ-ի տարածքում` հանրության որոշակի շրջանակներում այդ ապրանքների եւ կամ ծառայությունների համար, որոնց նկատմամբ օգտագործվել է ապրանքային նշանը»:

Եթե մենք, իսկապես, սահմանում ենք, այսպես կոչված, ավանդական արտադրանք տվողին, շատ-շատ հարաբերական է ավելի վաղ թվականի դրությամբ լայն ճանաչում ստացած: Ես հիմա չգիտեմ` թթի օղին, ենթադրենք, որը տնական պայմաններում է արտադրվել, ավելի վաղը որն է, գործարանային վաղը, ավանդական վաղը որն է, եւ այսպես շարունակ:

Նման բաներ կան, որոնք պետք է հանվեն, բայց, թույլ տվեք, արդեն այս դիտարկումներից հետո, որոնք, հավատացեք, ընդամենը այս անորոշությունների մի մասն էին կազմում, որոնք մենք պատրաստվում ենք առաջարկների տեսքով ներկայացնել կառավարության ներկայացուցչին` լրացումներ եւ բարելավումներ կատարելու առումով, ամբողջական չեն:

Եվ խմբակցության տեսակետը ներկայացնելուց առաջ, ուղղակի, ուզում եմ հիշեցնել հատկապես երեկ` կառավարության հետ ԱԺ-ի հարց ու պատասխանի ժամանակ մեր կողմից հնչեցված, եւ կառավարության տված պատասխանների, այսպես ասեմ, որակական ասպեկտը, հաշվի առնելով նաեւ կառավարության ներկայացուցչի` պարոն Ազիզյանի այն դիրքորոշումը, որն արտահայտվեց այս դաշտում վերահսկողության, սպառողների իրավունքների պաշտպանության հետ կապված որեւէ մարմնի լիազորություն տալու, ուրեմն, կապակցությամբ:

Ինչպես նշեց երեկ պարոն Ազիզյանը, ըստ էության, եւ նաեւ իմ գործընկերները նշեցին, ճիշտ չէ, որ այս ոլորտում լիազոր մարմինը, ըստ էության, նաեւ իրականացնի վերահսկողություն: Բայց նաեւ գաղտնիք չէ, որ անորոշ ձեւակերպումներով` վերահսկողությունը թողնելով տնտեսական մրցակցության հանձնաժողովին, մենք, ուղղակի, այս խնդիրը տակավին չենք լուծում, որովհետեւ տնտեսական մրցակցության հանձնաժողովի առաքելությունը, կներեք, ամենեւին սպառողների իրավունքների պաշտպանությունը չէ:

Եվ, հետեւաբար, անհրաժեշտություն կա, իսկապես, օրենսդրորեն որեւէ մարմնի տալ այս օրենքում ամրագրված մեխանիզմների, ընթացակարգերի եւ իրավունքների պաշտպանության կամ խախտման վերահսկողության պատասխանատվությունը, գոնե դրանք արձանագրելու պատասխանատվությունը եւ իրավունքը, այլապես ստացվելու է երեկվա հարց ու պատասխանի նման, երբ տիկին Բախշյանը հարց է ուղղում փոխվարչապետին, թե ինչո՞ւ, օրինակ` Մեղրիի տարածաշրջանում գազը Իրանից մտնելու փոխարեն գալիս է, Երեւան է հասնում եւ վերադառնում Մեղրի, եւ թանկ գնով վաճառվում, հիշում եք փոխնախարարի գրավոր պատասխանը` այսինչ կառավարման մարմինը պատրաստակամ է, այնինչ կառավարման մարմինը պատրաստակամ է, այսինչ մասնավոր կազմակերպությունը պատրաստակամ է, բայց չկա անողը, այսինքն` չկա մասնավոր սեկտորը:

Կամ, երբ հարց է ուղղվում գազի, ջրի սակագների բարձրացման հետ կապված` կառավարության կողմից իրականացվող քաղաքականության միջոցով սոցիալական արդարության սկզբունքի իրացման մասին, ասվում է` մեր ուշադրության կենտրոնում է, հանձնաժողովը շատ անկախ է, շատ ավելի անկախ, երեւի, ԱՄՆ-ի նման գերտերությունը աշխարհում, երեւի թե, որեւէ մեկը չի կարող ազդել դրա վրա, որեւէ մեկը չպետք է ազդի, որովհետեւ այդ օրենքը դուք եք ընդունել: Արդյունքում որեւէ մեկի իրավունքները պաշտպանված չեն:

Հարգելիներս, այս օրինագիծը մեզ խոստանում է, եթե չասեմ` սպառնում է, նույնատիպ բարձիթողի իրավիճակ, անվերահսկելի իրավիճակ նաեւ այս ոլորտում, երբ խախտվեն արտադրողների իրավունքները, երբ խախտվեն սպառողների իրավունքները, այդ դեպքում  ասելու ենք, հարգարժան կառավարությունը ասելու է` քանի որ դուք եք ընդունել այդ օրենքը, եւ այս մարմինը իրավասու չէ դա անելու համար, այն մեկ մարմինը պատվիրակված չէ դա անելու համար, հետեւաբար որեւէ մեկը պատասխանատու չէ:

Եվ սա է պատճառը, որ «Ժառանգություն» խմբակցությունը հորդորում է բոլորին եւ նաեւ կառավարության ներկայացուցչին, առաջին, շատ զարմանալի նորությո՞ւն էր, որպեսզի... Մինչեւ հիմա էլ հորդորել ենք, անկեղծ ասած, այլ բան է, որ...

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ես խնդրում եմ, մի խանգարեք:

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-«Ժառանգություն» խմբակցությունը հորդորում է բոլոր գործընկերներին եւ կառավարության ներկայացուցչին` լրջագույն բարեփոխումների ենթարկել այս ծավալուն օրինագիծը, որպեսզի ճշգրիտ կարգավորվեն բոլոր իրավահարաբերությունները` արտադրող-արտադրող, արտադրող-սպառող, պետություն-արտադրող, պետություն-սպառող, այս բոլոր հարաբերությունները ճշգրիտ կարգավորվեն այս օրինագծով:

2-րդը` շեշտադրումն ամենեւին պատահական չէ, որ քննարկումներից այդ եզրահանգմանն ես գալիս, առավելապես վերաբերում է արտադրողների իրավունքների պաշտպանությանը, որը ողջունելի է, բայց ամբողջական չէ, եւ մենք պահանջում ենք, որպեսզի կառավարության ներկայացուցիչը` անհրաժեշտ փոփոխություններ կատարելով թե՛ լիազորություններ տա քաղաքացիական հասարակության ինստիտուտներին այս ոլորտում, թե՛ նաեւ, ուրեմն, վերահսկողության հստակ մեխանիզմներ ամրագրի իրավիճակի վերահսկողության, արդյունավետ վերահսկողության կապակցությամբ:

Եվ վերջապես փոփոխությունների 3-րդ խոշոր խումբը պետք է վերաբերի բողոքարկման` դատական կարգով վիճարկման ընթացակարգերին, որոնք նույնպես հստակ շարադրված չեն այս օրինագծում:

Գիտեք, եթե հատկապես «Աշխարհագրական նշումների մասին» օրենքի տրամաբանությունը վերցնենք, միգուցե դա Ընտրական օրենսգրքի վրա էլ տարածենք, եւ մեծամասնական ընտրակարգով ամեն մի պատգամավոր կարողանա նաեւ տվյալ մարզի աշխարհագրական անվանումը եւ նաեւ պատգամավոր դառնալու իրավունքը, ուրեմն, այսպես ասեմ, հավերժ իրեն որակի, ասենք, օրինակ` Լոռվա հավերժ պատգամավոր, մեր հարգելի գործընկեր Վիկտոր Դալլաքյան եւ այսպես շարունակ:

Չի կարելի, պարզապես, աշխարհագրական անունները դարձնել որեւէ մեկի սեփականությունը, դրանք ժողովրդի, պետության սեփականությունն են, եւ դա չի կարող դառնալ մոնոպոլ իրավունք, չի կարող դառնալ տնտեսությունը մոնոպոլացնելու հնարավորություն, եւ չի կարող դառնալ սպառողների իրավունքները, ուղղակի, ոտնահարող, եւ նաեւ ձեռնարկատիրական գործունեության իրավունքները ոտնահարող մեխանիզմ:

Այս տեսքով «Ժառանգություն» խմբակցությունը դեմ է արտահայտվում եւ արտահայտվելու օրինագծին, քանի դեռ կառավարության ներկայացուցիչը չի, ուրեմն, կատարել անհրաժեշտ փոփոխությունները:

Եվ նաեւ մեկ առաջարկություն, որը հնչում է «Ժառանգություն» խմբակցության կողմից` հաշվի առնելով այս օրինագծի կարեւորությունը, ընդունման հրամայականը, որը մենք նաեւ չենք վիճարկում, քանի որ շատ ավելի վաղ պետք է արվեր, մենք առաջարկում ենք, որպեսզի կառավարության ներկայացուցիչը եւ համապատասխան գլխադասային հանձնաժողովը խորհրդարանական լսումներ հրավիրեն` հրավիրելով տնտեսավարող սուբյեկտներին, սպառողների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող հասարակական կազմակերպություններին, առաջին ընթերցման ռեժիմից հետո այդ քննարկումները, խորհրդարանական լսումները կազմակերպելու, եւ անհրաժեշտ շտկումները օրինագծում անցկացնելու կապակցությամբ

Եվ նաեւ հորդորում եմ եվրոպական ինտեգրացիայի հանձնաժողովի  իմ բոլոր գրոծընկերներին, որպեսզի մենք նույնպես նույնատիպ խնդիր դնենք մեր հանձնաժողովի առջեւ, եւ այս օրինագիծը քննարկենք Եվրամիություն-Հայաստան գործողությունների ծրագրի շրջանակներում` Հայաստանի ստանձնած պարտավորությունների, եվրոպական ստանդարտներին` Հայաստանի օրենսդրության պահանջները համապատասխանելու տեսանկյունից, եւ 2-րդ ընթերցման ռեժիմով ներկայացվի ոչ միայն գլխադասային հանձնաժողովի զեկույցը, այլ նաեւ ներկայացվի այս մի հանձնաժողովի կարեւորագույն հարակից զեկուցումը:

Եվ նաեւ պետք է ասեմ, որ շատ կցանկանայինք, որպեսզի կառավարության ներկայացուցիչը, որը հիմնավորման մեջ նշում է, որ այս օրինագիծը ընդունվում է Հայաստանի միջազգային ստանդարտներին, եվրոպական ստանդարտներին համապատասխանելու հիմնավորմամբ, նաեւ ներկայացներ եվրոպական փորձը` կոնկրետ խնդիրների լուծման կապակցությամբ:

Վերջին հաշվով, Եվրոպայում այս խնդիրները բավականին վաղուց, եւ այս կամ այն չափով արդյունավետ լուծված իրողություններ են, եւ հարկ է, որպեսզի թե՛ եվրոպական ինտեգրացման հարցերի մշտական հանձնաժողովը, թե՛ նաեւ կառավարության ներկայացուցիչը` հիմնական եւ հարակից զեկուցումների միջոցով պատգամավորներին եւ հանրությանը ներկայացնեն այդ ուսանելի փորձը, որը որոշ խնդիրների առումով կարող է դառնալ որպես որդեգրված մոդելներ, վարքանմուշներ, օրենսդրական լուծումներ կյանքի կոչելու առումով:

Հետեւաբար, սրանք «Ժառանգություն» խմբակցության առաջարկներն էին եւ վերաբերմունքը` այս տեսքով, մեզ ներկայացված այս օրենսդրական փաթեթի կապակցությամբ:  Շնորհակալություն:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-«Հանրապետական» պատգամավորական խմբակցության անունից ձայնը տրվում է Կարեն Ճշմարիտյանին:

Կ.ՃՇՄԱՐԻՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: ԱԺ-ի մեծարգո նախագահ, փորձեմ ավելի առարկայական անդրադառնալ այս ներկայացված փաթեթին, եւ հենց սկզբից կուզենայի, որպեսզի մենք բոլորս տարանջատեինք այն գաղափարները, որոնք այստեղ հնչեցին, եւ ոլորտները, որոնց, ուղղակիորեն, ուղղակի կամ անուղղակի վերաբերում է օրենսդրական փաթեթը:

Նախ` պետք է տարբերենք իրարից մի քանի հասկացություններ` ապրանքային նշաններ, աշխարհագրական տեղանուններ, սպառողի շահերի պաշտպանություն, սերտիֆիկացում, ստանդարտացում, չափագիտություն: Սրանք բոլորը իրար հետ ուղղակի կամ անուղղակի շաղկապված, բայց լրիվ առանձին ոլորտներ են: Եթե մենք ուզում ենք այս երկու հիմնական օրինագծերի մեջ ունենալ բոլոր մեր հարցերի պատասխանը, եւ ընդհանրապես այսպիսի մի տենդենց է նկատվում, որ ցանկացած օրինագիծ բերելուց, քննադատները աշխատում են երկրի բոլոր խնդիրները փորձել լուծումները տալ այդ նույն օրինագծերով:

Սիրելիներս, այդ դեպքում մենք պետք է տարբերվենք ամբողջ աշխարհից նրանով, որ պետք է մի օրենք ընդունենք ամեն ինչի մասին եւ դրանով ավարտենք: Այստեղ դրված է կոնկրետ հարց` ապրանքային նշանների եւ աշխարհագրական տեղանունների: Եկեք խոսենք սրանից: Ի՞նչը չի բավարարում: Իմիջիայլոց, նշեմ, որ կա մի քանի զուտ խմբագրական ուղղման կարիք ունեցող արտահայտություններ, որոնք առաջինից 2-րդ ընթերցման ժամանակ, ես կարծում եմ, որ մեր հեղինակները կընդունեն պատգամավորների առաջարկները եւ կփոփոխեն:

Ընդհանուր առմամբ, կոնցեպտուալ ես կուզենայի, որ տարբերեինք մի քանի բաներ: Նախ, երբ փորձում ենք այս օրինագծերը քննադատել փոքր եւ միջին ձեռնարկատիրության պաշտպանության տեսանկյունից: Բացարձակ ոչ մի քննադատության չի դիմանում այդ արգումենտը, որովհետեւ փոքր եւ միջին ձեռնարկություն կամ փոքր ձեռնարկություն, կամ միկրո ձեռնարկություն, դա չի նշանակում ձեռնարկություն, որը պարտավոր է որեւէ մի խոշոր ձեռնարկության կամ որեւէ մի հայտնի ապրանքային նշան ունեցող ընկերության այդ նշանը օգտագործել:

Մենք ունենք բազմաթիվ փոքր ձեռնարկություններ, որոնք տալիս են, իմիջիայլոց, մեր ամբողջ համախառն ներքին արդյունքի 41 տոկոսը, որոնց զգալի մասը այդ նշանները չի օգտագործում: Բայց նաեւ ունենք փոքր ձեռնարկություններ, որոնք ի սկզբանե տրամադրված են որեւէ հայտնի արդեն ապրանքային նշան օգտագործելով:

Ես հասկանում եմ, որ այս օրենքը խիստ մասնագիտական է, եւ չեմ մեղադրում այն պատգամավորներին, որոնք այս կամ այն ձեւակերպումը կամ արտահայտությունը չեն հասկանում: Դրանք մասնագիտական ձեւակերպումներ են, որոնք տրված են ամբողջ աշխարհում նույն ձեւով:

Իմիջիայլոց, նշեմ, որ այս ոլորտը, որը ընդհանուր առմամբ կարելի է ներկայացնել որպես մտավոր սեփականության պաշտպանության ոլորտ, ՀՀ-ն միացած է գոյություն ունեցող բոլոր միջազգային կոնվենցիաներին, բոլոր: Եվ ես որքան տեղյակ եմ` այլեւս չկա որեւէ միջազգային կոնվենցիա, որին մենք միացած չլինենք:

Հետեւաբար, նաեւ այս օրենքները գրելիս մենք պետք է օգտվենք այդ տերմինաբանությունից, այս օրենքները գրելիս, ներկայացնելիս պետք է օգտվենք այս ձեւակերպումներից: Այլ բան է, որ դա հասու չէ, եւ պարտադիր էլ չէ, որ բոլոր ոչ մասնագետները դրանք ընկալեն ամբողջությամբ, ինչպես դրանք ներկայացված են:

2-րդ` փոքր եւ միջին ձեռնարկատիրության ոլորտը ընդհանրապես որեւէ ձեւով չի շոշափվում այս օրենքների մեջ: Այս օրենքներում ասվում է, որ, եթե դուք ունեք որեւէ մտավոր սեփականություն, ապա այդ սեփականությունը պետք է լինի պաշտպանված: Միայն սա է ասում, ուրիշ ոչինչ:

Մեխանիզմները, որոնք այստեղ դրված են, բոլորին հայտնի են, եւ այստեղ նորություն, այսպես ասեմ, ընդհանուր մասշտաբով գոյություն չունի: Պարզ հասկացություններ են, ասում են, որ, եթե դու սրա սեփականատերն ես, ապա, եթե որեւէ մեկը ուզում է դառնալ դրա համասեփականատեր, պետք է գա, ու ճանապարհ է տրված դրան միանալու: Էստեղ բացարձակ կապ չունի ո՛չ ստանդարտացումը, ո՛չ սերտիֆիկացումը, ո՛չ չափագիտությունը, ո՛չ էլ սպառողների շահերի պաշտպանությունը: Սպառողի շահերի պաշտպանությունը ընկնում է 3-րդ պլան այստեղ: Այստեղ զուտ տնտեսավարող սուբյեկտի արդյունաբերական սեփականության, մտավոր սեփականության խնդիր է շոշափվում: Ես կխնդրեի, որպեսզի այս հասկացությունները իրարից տարանջատենք:

Ինչ վերաբերում է սրա կիրառման մեխանիզմներին, ընդհանրապես աշխարհում կա մի քանի մոդելներ: Ինչ վերաբերում է վերահսկողությանը, ապա, օրինակ` դիցուք, ԱՄՆ-ում վերահսկողությունը` ինտելեկտուալ սեփականության պաշտպանության, իրականացնում է հետաքննությունների ֆեդերալ բյուրոն: Սպառողների շահերի պաշտպանությունը, օրինակ` Լեհաստանում իրականացնում է տնտեսական մրցակցության պաշտպանության, այսինքն` հակամենաշնորհային իրենց հանձնաժողովը: Բայց մտավոր սեփականության պաշտպանությունը հակամենաշնորհային գործունեություն իրականացնող որեւէ կառույցի երբեք չի ենթարկվում:

Հետո այստեղ հասկացություններ են հնչում, որ կառավարությունը պայքարում է մենաշնորհների դեմ: Ոչ, կառավարությունը մենաշնորհների դեմ չի պայքարում: Մեր օրենսդրության հիմքում դրված է, այսինքն` ի նկատի ունեմ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հիմքում, դրված է  մենաշնորհի չարաշահման դեմ պայքարը: Իսկ ո՞վ ասաց, որ մենաշնորհը վատ է կամ լավ: Տնտեսագիտական տեսանկյունից դա որեւէ գնահատական դրան չի տրվում: Եթե մենաշնորհը չի չարաշահվում, մանավանդ այս կարգի, մեր կարգի փոքր երկրներում, ապա դա կարող է շատ դրական ազդեցություն ունենալ:

Մենք հնարավոր էլ չէր, որ այլ օրենսդրություն ընդունեինք, որովհետեւ մեր բոլոր խոշոր ձեռնարկությունները Հայաստանում ունեին մենաշնորհ, բոլորը համարյա: Դուք պատկերացնո՞ւմ եք, եթե մենք պայքարենք «Նաիրիտի» դեմ, որպեսզի առաջանա 10 հատ «Նաիրիտ», կամ 5 հատ «Պրոմեթեյքիմպրոմ», կամ 7 հատ «Հայէլեկտրամեքենա» սա, պարզապես, հնարավոր չէր: Դրա համար, պայքարը, ընդհանուր գաղափարախոսությունը ընթանում է մենաշնորհի չարաշահման դեմ: Կիրառվո՞ւմ են արդյոք բոլոր մեխանիզմները, թե` ոչ, դա արդեն մեր գնահատելու հարցն է` որս որքան որ տեղեկացված ենք:

Ինչ վերաբերում է աշխարհագրական տեղանուններին եւ դրանց առանձնացմանը` հանքային ջրերի տեսանկյունից, դա 2003 թվականից եվրոպական դիրեկտիվներով հաստատված նորմ է եւ, եթե մենք մեր խնդիրն ենք դնում, որպեսզի մեր օրենսդրությունը ներդաշնակեցնենք Եվրոպական Միության օրենսդրության հետ, որպեսզի կարողանանք հասկանալի լինել իրար բիզնեսի տեսանկյունից, սա, էնպես, օդից չի, որ ուզում ենք համաձայնեցնել, ուզում ենք ներդաշնակեցնել, սա նպատակ ունի, որպեսզի մեր գործարարը եւ Եվրոմիության գործարարը իրար հասկանան, որպեսզի խոսեն նույն լեզվով, նույն հարթության վրա, եւ այստեղ մտածել ինչ-որ նոր բան, նոր մեխանիզմներ, դրա կրաիքը չկա, պարզապես:

Վերջացնելով խոսքս, ես, պարզապես, կոչ եմ անում մեր բոլոր գործընկերներին` կողմ քվեարկել այս նախաձեռնությանը, այս նախագծին, եւ հայտնում եմ նաեւ, որ «Հանրապետական» խմբակցությունը քվեարկելու է կողմ, եւ կառաջարկեի, որպեսզի այն բոլոր առաջարկները, որոնք կան` առարկայական, այս օրենքին վերաբերող, առաջինից 2-րդ ընթերցում ներկայացվեր հեղինակներին: Շնորհակալություն:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Եզրափակիչ ելույթներ: Հարակից զեկուցող` Վարդան Բոստանջյան:

Վ.ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Մի պահ մտածում էի, որ դրա անհրաժեշտությունը չկա էլ` եզրափակիչ ելույթի, հատկապես վերջին ելույթից հետո ամեն մի կետը դրվեց իր վրա, հա՞, ուրեմն, պետք է ընդունենք` ով որ այլ պարտադրված քաղաքական կեցվածք չունի, հասկանո՞ւմ եք, կարող են ինչ ուզում են անել այն քաղաքական ուժերը: Բայց, բոլոր պարագաներում, այո, սա  մի օրինագիծ է, որը մեզ ընձեռված է մեծ հնարավորություն` մինչեւ 2-րդ ընթերցման պարագայում կատարել համապատասխան փոփոխություններ, եւ հեղինակներն էլ բազմիցս շեշտադրեցին այդ մասին:

Դրա համար, ես բոլորից շնորհակալություն եմ հայտնում` հարցեր բարձրացնողներին, ելույթ ունեցողներին եւ խմբակցություններին եւ, բնականաբար, առաջարկում եմ, որ այս փաթեթը քվեարկենք կողմ:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հիմնական զեկուցող` Արմեն Ազիզյան, եզրափակիչ ելույթի համար:

Ա.ԱԶԻԶՅԱՆ

-Շնորհակալություն: ԱԺ-ի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, նախ ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել բոլոր պատգամավորներից այս շահագրգիռ քննարկման համար, եւ ուզում եմ նշեմ, որ իմ եզրափակիչ ելույթի գործը շատ հեշտացրեց պարոն Ճշմարիտյանը: Ինքը համարյա բոլոր բարձրացրած հարցերին հստակ պատասխաններ տվեց: Դա պայմանավորված է նրանով, որ ինքը ժամանակին ղեկավարել է այս բնագավառը եւ փայլուն տեղյակ է բոլոր խնդիրներին:

Անդրադառնամ մի 2, պարզապես,  հարցերի, որը կուզեի ասել: Համարյա բոլոր պատգամավորները հարց բարձրացրեցին, որ կան տերմիններ, որոնք տարաբնույթ մեկնաբանությունների տեղիք են տալիս: Ասեմ ձեզ, որ դա պայմանավորված է նրանով, որ մենք փորձել ենք հնարավորին չափով չհեռանալ միջազգային պայմանագրերով եւ Եվրոմիության դիրեկտիվով սահմանված նորմերից:

Եթե մենք սկսենք խմբագրել, տարբեր նոր մոտեցումներ ցույց տալ, բնականաբար, մենք կշեղվենք այդ մոտեցումներից, եւ արդեն օրենսդրությունը չի համապատասխանի այդ միջազգային չափանիշներին: Ամեն դեպքում, մենք պատրաստ ենք առաջինից 2-րդ ընթերցման փուլում փորձել ավելի հստակ ձեւակերպումներ տալ, որոշ խմբագրական ուղումներ կատարել:

Ելույթներ եղան` կապված օրենքի կիրարկման հետ, եւ շուկայում տեղի ունեցող խախտումների նկատմամբ վերահսկողության մասին: Ուզում եմ նշել, որ այսօրվա օրենսդրությունն էլ է թույլ տալիս իրավունքները պաշտպանել, սակայն այսօրվա օրենսդրությունը ենթադրում է սա, որ հարաբերությունները միայն քաղաքացիաիրավական են, այսինքն` սեփականատերը ինքը պետք է պայքարի իր իրավունքների համար:

Մենք հիմա քննարկում ենք նոր տարբերակներ, որպեսզի շուկան ավելի վերահսկելի դարձնենք, խախտումները նվազեցնենք, որպեսզի լինեն մեխանիզմներ` պետական մարմինների կողմից վերահսկելու: Նախապատրաստում ենք, որպեսզի այս տարի կամ մյուս տարվա սկզբին ձեր քննարկմանը ներկայացնենք նոր փաթեթ` իրավախախտումների դեմ պայքարն ուժեղացնելու համար, բայց դա կապ չի ունենա այս օրենսդրության հետ:

Կուզեի մի փոքր անդրադառնալ նաեւ «Ժառանգություն» խմբակցության կողմից մեր հարգելի պատգամավոր Սաֆարյանի բարձրացրած հարցերին: Եթե ցանկացած օրենքից վերցնես, ինչ-որ բանաքաղումներ կատարես, տարբեր նախադասություններ կարդաս, բնականաբար, ականջի համար դա կլինի ոչ ընկալելի, բայց, եթե օրենքի ամբողջ կոնտեքստում նայես` այդ բոլոր ձեւակերպումները տրամաբանական են եւ իմաստավորված:

Ամեն դեպքում, մենք պատրաստ ենք առաջինից 2-րդ ընթերցման ժամանակ քննարկել բոլոր առաջարկությունները: Խնդրում եմ, քվեարկության դնել նախագծերի փաթեթը` առաջին ընթերցմամբ ընդունելու համար: Շնորհակալություն:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցի քննարկումն ավարտվեց, ներկայացնեմ քննարկվող հարցերի հաջորդականությունը:

Կառավարության ներկայացրած «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը:

ԱԺ-ի պատգամավորներ Գալուստ Սահակյանի, Ռաֆիկ Պետրոսյանի, Արտակ Դավթյանի, Վարդան Բոստանջյանի, Վիկտոր Դալլաքյանի, Արամ Սաֆարյանի, Արաիկ Հովհաննիսյանի եւ Համլետ Հարությունյանի կողմից ներկայացված «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Կառավարության ներկայացրած «Ավտոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող պատասխանատվության պարտադիր ապահովության մասին» եւ մի շարք օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

ԱԺ-ի պատգամավորներ Հովհաննես Մարգարյանի, Ռուբեն Գեւորգյանի եւ Հովհաննես Սահակյանի կողմից ներկայացված «ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «ՀՀ քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Հարգելի պատգամավորներ, առաջարկում եմ առաջին հարցը` օրակարգի, քննարկենք, այնուհետեւ կազմակերպենք քվեարկություններ: Ստյոպա Սաֆարյան` վարման կարգի վերաբերյալ:

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Աբրահամյան, ձեր կողմից հարցերը ներկայացնելիս հաճելի անակնկալ մատուցեցիք` նշելով, որ «Միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ եւ ամբողջական ընթերցմամբ ընդունելու մասին:

Ես ուզում եմ հիշեցնել, որ երեկ ԱԺ-ի կողմից ընդունվել է որոշում` ընդամենը 2-րդ ընթերցումը առաջինից հետո, 24 ժամյա ընթացքում կազմակերպելու մասին, ինչը նշանակում է, որ այս օրինագիծը պետք է ունենա 3-րդ ընթերցում եւ, հետեւաբար չի կարող մեր իսկ ընդունած որոշման համաձայն ընդունվել 3-րդ ընթերցմամբ:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Պարոն Սաֆարյան, ինչ-որ տեղ կանոնակարգին համաձայն չեք հարցը բարձրացնում:

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք կառավարության...

Եթե ես կանոնակարգ եմ խախտել, կարող եք դիմել դատարան:

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկվում է կառավարության ներկայացրած «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը, պարոն Սաֆարյան, 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող` արտաքին գործերի նախարար Էդվարդ Նալբանդյան: Համեցեք:

Եվ իմ գործընկերներին խնդրում եմ, որ դահլիճում մնաք, կազմակերպենք` այս հարցի քննարկումից հետո քվեարկություններ` մի շարք:

Համոզեցի՞ք պարոն Սաֆարյանին, որ մենք ճիշտ ենք: Ոչ: Դե, դուք ե՞րբ եք համոզվում, ձեզ համոզելը շատ դժվար է:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-ԱԺ-ի հարգարժան նախագահություն, հարգարժան պատգամավորներ, առաջին ընթերցմամբ ընդունված «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ սահմանված կարգով ներկայացվել են ՀՀ ԱԺ-ի պատգամավորներ Արծվիկ Մինասյանի, Արմեն Ռուստամյանի, Միքայել Մանուկյանի, Արա Նռանյանի եւ Լիլիթ Գալստյանի առաջարկությունները, որոնք վերաբերում են ինչպես «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում նոր փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելուն, այնպես էլ «Աժ կանոնակարգ» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելուն:

Նույնաբովանդակ օրենքների նախագծերի փաթեթ սույն թվի փետրվարի 15-ին ներկայացված է ՀՀ կառավարություն համապատասխան եզրակացություն ներկայացնելու համար: ՀՀ կառավարության կողմից սահմանված կարգով համապատասխան եզրակացությունն ընդունվելուց հետո այն կներկայացվի ՀՀ ԱԺ:

ՀՀ ԱԺ-ի պատգամավոր Կորյուն Նահապետյանի առաջարկությունը` հոդվածի, տեղի վերաբերյալ, ընդունվել է, իսկ պատգամավոր Ռաֆիկ Պետրոսյանի առաջարկությունը` վերսկսման ընթացակարգերը դադարեցման եւ կասեցման վերաբերյալ, դրույթներում նախատեսելու վերաբերյալ, չի ընդունվել, քանի որ դրանից նվազում է այդ դրույթների հստակությունը: Առաջարկում եմ օրենքի նախագիծն ընդունել 2-րդ ընթերցմամբ:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հերթագրում հարցերի համար, ովքեր դրա իրավունքը ունեն: Հերթագրում: Հերթագրվել են 4 պատգամավորներ: Առաջին հարցի իրավունքը` Արա Նռանյան:

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն նախարար, առաջին ընթերցման ժամանակ, քննարկումների ընթացքում դուք ասում էիք, որ սա օրենսդրական բացթողում է, որը պետք է լրացվի, եւ որեւէ կապ չունի ինչ-որ այլ արտաքին քաղաքականություն տեղի ունեցող գործընթացների հետ, սակայն հետո մենք ստացանք առաջարկություն` 24 ժամվա ռեժիմով 2-րդ ընթերցումը քննարկելու եւ քվեարկելու վերաբերյալ: Ինչո՞վ է պայմանավորված, որ առաջին ընթերցումից հետո նման որոշում կայացվեց, եւ ինչո՞ւ չէինք կարող, օրինակ` այս 2-րդ ընթերցումը անցկացնել հաջորդ քառօրյային:

2-րդ հարցը վերաբերում է հետեւյալ հնարավոր զարգացմանը: Ի վերջո, եթե որեւէ միջազգային պայմանագիր վավերացվեց առաջնային մանդատ ունեցող 131 պատգամավորների կողմից, սակայն դեռեւս փաստաթուղթը ուժի մեջ չի մտել եւ համապատասխան վավերաթղթերը, փաստաթղթերը չեն փոխանակվել կողմերի միջեւ, եւ ՀՀ-ն որոշում է դուրս գալ այդ գործընթացից, ի՞նչ է տեղի ունենալու այդ ժամանակ, արդյոք որեւէ գերատեսչության իրավասությունով այդ գործընթացը կարելի է դադարեցնել` անտեսելով 131 հոգու քվեարկությունը: Շնորհակալություն:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Ուրեմն, ինչ վերաբերում է ձեր առաջին հարցին, նախեւառաջ ես հայտարարել էի ոչ թե որ բացթողում կա, այլ լրացման կարիք կա` հիմնված 18-րդ հոդվածի, ուրեմն, համապատասխան կոնվենցիայի: Եվ դա է եղել պատճառը, որ այս լրացումները առաջարկվել են: Իսկ հրատապության կարիքը առաջացել է, որովհետեւ համապատասխան նաեւ հանձնարարական է եղել ՀՀ Նախագահի կողմից:

Ինչ վերաբերում է 2-րդ ձեր հարցին, ապա մեր առաջարկության մեջ էլ էր ասվում, որ մինչեւ միջազգային պայմանագրի ուժի մեջ մտնելը, իսկ ուժի մեջ է մտնում պայմանագիրը, երբ որ փոխանակվում են վավերագրերը, կամ համապատասխան ծանուցում է ուղարկվում մեկ կողմից մյուսին, եւ այդ, ուրեմն, վավերացման գործընթացի ավարտի մասին ծանուցումը փոխանակելուց հետո: Մինչեւ այդ, ուրեմն, համապատասխան այս կարգով, ինչպես որ մենք առաջարկել էինք` լրացում կատարել, այդ հնարավորությունը կա, ուրեմն, կամ դադարեցնել, կամ կասեցնել:

Ինչ վերաբերում է ուժի մեջ մտնելուց հետո, ապա դա խոսքը գնում է արդեն դենոնսացիայի մասին, դա առանձին կարգ է:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արա Նռանյան:

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն նախարար, առաջին հարցի վերաբերյալ չեմ ուզում հարցնել` ինչո՞վ էր պայմանավորված նախագահի նման հանձնարարականը, բայց 2-րդի վերաբերյալ կցանկանայի ստանալ, ի վերջո, պարզաբանում:

Այսինքն, եթե 131 պատգամավոր վավերացրել են միջազգային պայմանագիրը, գերատեսչությունը, որը նախաձեռնել է, կամ Արտաքին գործերի նախարարությունը, կարող է նախաձեռնել գործընթացի դադարեցումը կամ կասեցումը, եւ Նախագահի որոշումով կասեցնել` անտեսելով վավերացման փաստը ԱԺ-ի կողմից: Շնորհակալություն:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Դուք գիտե՞ք, մի փոքր այս հարցը ներկայացնում եք ուրիշ ձեւով: Կասեցման եւ դադարեցման որոշումը գալու է ոչ թե որպես չհարգելու նշան 131 պատգամավորներին, այլ համապատասխան գործողությունների դեպքում` մյուս կողմի, որը կնքել է այդ պայմանագիրը: Սա է հարցը: Եվ, իհարկե, երկու պետությունների միջեւ որեւէ պայմանագիր, որ կնքվում է, սա է գլխավորը, որն ընդունվում է, եթե պետք է այդ կասեցնել կամ դադարեցնել:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արմեն Ռուստամյան:

Ա.ՌՈՒՍՏԱՄՅԱՆ

-Պարոն Նալբանդյան, ես մեկ հարց ունեմ: Արա Նռանյանն իմ մի հարցը տվեց` կապված նրա հետ, որ մենք մեր տեսակետը ներկայացնելիս ասացինք, որ այն առաջարկությունները, որ «Դաշնակցությունը» ներկայացնելու է, այդ առաջարկությունները հիմնական մասն են կազմում այն օրենքի նախաձեռնության, որը շրջանառության մեջ է դրված եւ, եթե դուք դա հիմա ընդունեք, մենք այդ օրենքի նախագիծը կարող ենք հետ վերցնել:

Բայց դուք այստեղ պատասխանել եք, որ, փաստորեն, այդ կարգն եք ուզում, որ պահպանվի: Ըստ էության, կքննարկվի` որպես առանձին օրենքի նախագիծ, եւ կառավարությունը այդ ժամանակ կտա իր եզրակացությունը: Հասկանալի է, որ կառավարության եզրակացության համար շատ կարեւոր է լինելու ձեր գերատեսչության տեսակետը եւ, բնականաբար, կողմնորոշող է լինելու կառավարության համար ձեր մետեցումը:

Ուստի, մենք կուզենայինք իմանալ, որովհետեւ մեր քվեարկությունն էլ` այս հարցի հետ կապված, պայմանավորված է լինելու նաեւ դրանով, մենք կուզենայինք իմանալ ձեր մոտեցումը ինչպիսին է` գաղափարի հետ կապված, օրենքի նախագծի հետ կապված` որպես արտաքին քաղաքականության կարեւոր ուղղությունը իրականացնող եւ այս գործընթացի մեջ հիմնական դերակատար անձնավորություն:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Դուք ճիշտ եք ասում, որ մեր մոտեցումը այն է, քանի որ այդպիսի նախաձեռնություն եղել է եւ ներկայացված է կառավարություն ամսի 15-ին` այս ամսվա, եւ համապատասխան կարգ գոյություն ունի, եւ այդ կարգի եւ ժամանակահատվածի նախատեսված ընթացքում կներկայացվի համապատասխան եզրակացություն կառավարությանը, եւ այդ եզրակացության ընդունումից հետո կիրազեկվի նաեւ ԱԺ-ն:

Ինչ վերաբերում է Արտաքին գործերի նախարարության կարծիքին, այո, մենք տեղյակ ենք ձեր մտահոգությունների մասին եւ մանրամասնորեն ուսումնասիրում ենք այդ առաջարկությունները: Այսօր ես որեւէ ինչ-որ հայտարարություն չեմ կարող անել այդ կապակցությամբ, որովհետեւ դա բարդ իրավական, իրավաբանական խնդիր է, եւ ոչ միայն մեկ հարց է, այլ բազմաթիվ նաեւ ենթահարցեր է այնտեղ պարունակում, եւ համապատասխան ուսումնասիրությունից հետո, եւ նաեւ ստանալուց հետո` եզրակացությունները այլ շահագրգիռ գերատեսչություններից, մենք կարող ենք միայն ներկայացնել կառավարություն համապատասխան առաջարկ:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արմեն Ռուստամյան:

Ա.ՌՈՒՍՏԱՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն պարզաբանումների համար: Մեզ համար չափազանց կարեւոր է այն հանգամանքը, որը վերաբերում է հիմնականում վերապահումների խնդրին, որովհետեւ նույն այս տրամաբանության մեջ ենք մենք վերապահումների հարցը ներկայացնում` որպես հնարավորություն արտաքին քաղաքականությունն իրականացնող այրերի համար, որպեսզի սա գործիք օգտագործվի մեր պետական ազգային շահը ավելի լիարժեք պաշտպանելու առումով, որովհետեւ վերապահումները հենց այդ նպատակն են հետապնդում եւ վերապահումների միջոցով է նաեւ դա իրականացվում:

Բազմակողմերի պարագայում դա շատ լայն տարածված պրակտիկա է: Երկկողմի առումով մենք ունենք այդպիսի` հենց մեր ԱԺ-ում ընդունած կարգ, եւ եղել է, նախադեպեր կան, ուստի, սրա հետ կապված, գաղափարի հետ կապված, այդ գաղափարը ուսումնասիրելու եւ ավելի լիարժեք իրականացնելու հետ կապված ձեր մոտեցումները շատ կարեւոր են լինելու այս քննարկումներն ավելի ճիշտ ուղղորդելու առումով: Ես կուզենայի նաեւ լսել ձեր գերատեսչության տեսակետը:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Ինչ վերաբերում է վերապահումներին, դա էլ, այ, հենց այս ձեր նախաձեռնության մեջ առաջարկների շարքին է եւ ուսումնասիրության առարկա է, բայց ես ձեզ ասեմ, որ  միջազգային պրակտիկայում, եւ դրա մասին արդեն արտահայտվել էի նաեւ ԱԺ-ում, որ միջազգային պրակտիկայով ընդհանրապես վերապահումներն արվում են բազմակողմ, ուրեմն, միջազգային պայմանագրերում, այսինքն`  երկկողմ պայմանագրերում, երբ որ արվում է վերապահում, դա նշանակում է, փաստորեն, կանգնեցնում ես այդ պայմանագիրը, եւ պետք է սկսել նոր բանակցություններ, որպեսզի ստանալ համապատասխան համաձայնություն` մյուս կողմից, հակառակ դեպքում այդ պայմանագիրը ուժի մեջ չի կարող մտնել:

Ի տարբերություն միջազգային բազմակողմ պայմանագրերի, երբ որ 2-ից ավելի կողմեր են, ուրեմն, կողմերից մեկը համապատասխան վերապահում կամ հայտարարություն, կամ գրավոր, ուրեմն, կարող է նաեւ ներկայացնել իր վերապահումները` ասելով, որ այս մասով ինքը չի կարող իրականացնել,   այս-այս մասով այսպես է իր մեկնաբանությունը եւ այլն: Այդ ժամանակ այդ միջազգային պայմանագիրը կարող է մտնել ուժի մեջ, բայց համապատասխան վերապահումներով` մեկ կողմի համար, եթե դա 2-ից ավել կողմերի մասին է խոսքը գնում:

Ընդհանրապես սա է պրակտիկան: Չնայած դեպքեր եղել են, երբ որ, ուրեմն, երկկողմ պայմանագրերի ժամանակ համապատասխան, ուրեմն, վերապահումներ են արվել: Բայց, նորից եմ կրկնում, այդ ժամանակ այդ վերապահումներն  անելուց հետո, փաստորեն, այդ պայմանագիրը կանգնեցվել է` մինչեւ համաձայնություն ձեռքբերեն մյուս կողմի հետ, այսինքն` նոր բանակցությունների միջոցով:

Ինչ որ վերաբերում է, որովհետեւ վերապահում անելն էլ դա նախաձեռնության հարց է, դա իրավաբանական հարց է, ես հիմա տամ, ուղղակի, որպես, այսպես, ոչ դեռ վերջնական պատասխան, բայց ըմբռնումն այն էր, երբ որ երեկ առաջարկներ արվեցին, որ ԱԺ-ն պետք է նաեւ նախաձեռնող լինի` ոչ միայն վավերացնող, ուրեմն, գիտեք, միջազգային պրակտիկայում չի կարող նախաձեռնողը լինի իր առաջարկի վավերացնողը:

Այսինքն` այստեղ պետք է նախաձեռնողը, այսինքն` եւ վավերացնողը իրարից տարբեր, ուրեմն, նույն իրավաբանական մարմինը, նույն ինստիտուտը չլինի: Սա ես ասում եմ ընդհանուր առմամբ, ոչ թե կոնկրետ ձեր նախաձեռնության կամ առաջարկի, որը մանրակրկիտ ուսումնասիրվում է, եւ կներկայացվի մեր կառավարությանը համապատասխան որոշում ընդունելու համար եւ ներկայացնելու համար ԱԺ:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Լիլիթ Գալստյան:

Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Նալբանդյան, ինքնին նախագծերի կամ օրինագծերի քննարկման 24 ժամյա ռեժիմը թելադրում է, պայմանավորված է տվյալ խնդրի հրատապությամբ, տվյալ պահով թելադրված անհրաժեշտությամբ, եւ ընդհանրապես...

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Ներողություն, շատ լավ չի լսվում, գիտե՞ք, մի փոքր... Որովհետեւ արձագանքում է, եւ չեմ լսում:

Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շատ լավ, ես կրկնեմ, այո՞: Օրինագծերի ընդունման 24 ժամյա ռեժիմը ինքնին թելադրված է տվյալ պահի անհրաժեշտությամբ, թելադրված է անհրաժեշտությամբ, հրատապություն է ինքնին իր մեջ պարունակում, եւ երեկ, երբ մենք քվեարկեցինք, 24 ժամյա ռեժիմով այս խնդիրը քննարկելու մեր համաձայնությունը տվեցինք, պատգամավորներս, անշուշտ, կիսում էինք այն բոլոր մտահոգությունները եւ հիմնավորումները, որոնք արվեցին 24 ժամյա ռեժիմով խնդիրը քննարկելուն:

Եվ մենք տվեցինք, նկատի ունեմ մեր առաջարկությունները` ստորագրած, պատգամավորներս տվեցինք շուրջ 9, 10 առաջարկություններ, որոնք, մեր կարծիքով, ունեին նույն հրատապությունը, թելադրված էին նույն խնդրի հրատապությամբ եւ, ուրեմն, հարցս այսպիսին է:

Եթե մենք, պատգամավորներս կիսում ենք բոլոր հիմնավորումները, ելնում ենք անհրաժեշտությունից, որ սա 24 ժամյա ռեժիմ է, եւ հարց է, եւ ունենք շատ սեւեռուն, ուրեմն, խնդիր, որտեղ լուրջ վերաբերմունք է պահանջում, ես ուզում եմ հարցնել, թե ինչո՞ւ կառավարությունն ինքն իր մեջ չունեցավ այն ռեսուրսները, ինչպես մենք կիսում ենք 24 ժամյա ռեժիմը, դուք էլ մոբիլիզացնեիք ձեր ռեսուրսները, եւ մեր առաջարկած այդ 9-ը առաջարկությունները, այնուամենայնիվ, նույն ռեժիմով, հրատապության ռեժիմով դուք էլ քննարկեիք, եւ այսօր մեզ որեւէ պատասխան տայիք, չէ՞ որ մեր բոլոր խնդիրներն ու մտահոգություններն այս նույն անհրաժեշտությամբ էին պայմանավորված:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն ձեր հարցի համար: Ես ձեզ ասեմ, որ մենք մանրակրկիտ ուսումնասիրել ենք ձեր առաջարկությունները, եւ համապատասխան ամփոփաթերթիկում, որը տարածվել է ԱԺ-ում ձեր ուշադրությանը, պատգամավորների ուշադրությանը, այնտեղ մանրամասն ամեն հարցին անդրադարձ կա, թե որն է, ինչ պատճառով, ուրեմն, առաջարկվում, ուրեմն, քննարկման այլ նախաձեռնության կոնտեքստում, եւ համապատասխան մյուս առաջարկները` որն են ընդունվել, որը չեն ընդունվել:

Ես ձեզ հիշեցնեմ, որ ըստ կարգի 3 ժամվա ընթացքում են ներկայացվում այդ առաջարկները: Բոլոր առաջարկները, որոնք ներկայացված էին, բոլոր գրավոր ներկայացված առաջարկների վերաբերյալ համապատասխան արձագանք կա այդ ամփոփաթերթիկում, որը ներկայացված է ձեր ուշադրությանը:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Լիլիթ Գալստյան:

Լ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Պարոն նախարար, ավաղ, ընդամենը մեկ մեկնաբանություն ունենք ամփոփաթերթիկում, եւ այդ բոլոր մեկնաբանությունները ընդամենը մեկ տրամաբանության մեջ են: Մեր առաջարկությունները չեն քննարկվում, որովհետեւ կառավարությունում ներկայացված էր նախագիծ, եւ այդ նախագիծը, այսպես ասած, քննարկման փուլում է կառավարությունում:

Եվ ես նորից եմ շեշտադրում, եթե դուք ձեր նախորդ խոսքում ասացիք, որ կառավարությանն անհրաժեշտ է ժամանակ, որպեսզի իրավական, փորձագիտական վերլուծություն անեք, ես կարծում եմ, որ դուք այս հրատապությամբ այս օրինագիծը բերել եք պատգամավորների եւս իրավագիտական, փորձագիտական, միջազգանագիտական, ուրեմն, գիտելիքները ստուգելու: Փորձագիտական եզրակացության համար ժամանակ անհրաժեշտ էր, բայց մենք ելնում ենք առաջնահերթությունից եւ մեզ տեղավորում ենք 24 ժամյա մեջ:

Այնպես որ, կառավարությունը եւս, կարծում եմ, կարող էր մոբիլիզացներ ռեսուրսներ, եւ այս պատասխանների մեջ տար նույնքան 24 ժամյա ռեժիմից բխող վերաբերմունք:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Ես կարող եմ միայն ասել, որ չեմ կարող համաձայնվել, որ բոլոր առաջարկներին նույն պատասխանն է տրված: Այն առաջարկներին, որոնք, ուրեմն, պարունակվում են նաեւ նախաձեռնության մեջ, որ ներկայացված է կառավարություն, իհարկե, պատասխանը մեկ է, բայց նաեւ կան 2 այլ առաջարկներ, որոնց վերաբերյալ համապատասխան բացատրություններ են տրված, որոնք չեն համապատասխանում այդ առաջին, ուրեմն, հարցադրումներին, որոնք պատասխան են ստացել միատեսակ: Սա է:

Եվ, իհարկե, այն նախաձեռնությունը, որը ներկայացված էր կառավարություն, դա, նորից կրկնեմ, դա շատ բարդ իրավաբանական եւ տարբեր էլեմենտներից բաղկացած, ուրեմն, նախաձեռնություն է, եւ ներկայացնելով երեկ, եւ անմիջապես, այսինքն` այս բոլոր հարցերի պատասխանները ստանալ` մասնագիտական, իրավաբանական, դա, իհարկե, այդքան հնարավոր չէր: Եվ դա է պատճառը, որ նաեւ, քանի որ կառավարությունում սա քննարկման առարկա է, մենք առաջարկեցինք, որ այդ եզրակացությունն ընդունումից հետո մենք կտեղեկացնենք նաեւ ԱԺ-ին:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արծվիկ Մինասյան:

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Աբրահամյան: Պարոն նախարար, ձեր կողմից ներկայացված նոր տարբերակում, այսինքն` 2-րդ ընթերցման 38.1-ը փոխվել է 39.1 հոդվածի: Կարծեք թե, տեխնիկական մի բան է, բայց իրականում շատ լուրջ փոփոխություն է տեղի ունեցել, որովհետեւ 39 հոդվածից սկսած, որը գլուխ 6-ն է օրենքում, խոսում է ՀՀ-ի համար միջազգային պայմանագրի ուժի մեջ մտնելու, պայմանագրի վերաբերյալ վերապահում կատարելու, պայմանագրում ուղղումներ կատարելու, պայմանագիրը մեկնաբանելու կանոնները:

Մինչդեռ, ձեր կողմից մատնանշված կամ փոփոխված հոդվածը վերաբերում է միջազգային պայմանագրերի կնքման ընթացակարգերը դադարեցնելուն, ինչը օրենքում շատ ավելի այլ հոդվածներով է նախատեսվում, մասնավորապես հոդված 30, որտեղ խոսվում է ուժի մեջ չմտած պայմանագրի նկատմամբ գործողություններ ձեռնարկելու մասին 31 եւ 32 հոդվածները: Ի՞նչ տարամաբանությամբ է 39.1 դարձել սա: Առաջին հարցս սա է:

2-րդ հարցը` կխնդրեի բարի լինեիք պատասխանել, որ դուք ասում եք` երկկողմանի պայմանագրերում որպես կանոն, կամ մատնանշեցիք, կամ ավելի ճիշտ` ասացիք, միջազգային իրավունքով վերապահում անելը կասեցնում է կամ կանգնեցնում է պայմանագրի գործողությունը: Կխնդրեի մատնանշեիք` այդ ո՞ր միջազգային իրավունքի, ո՞ր հոդվածի կամ ո՞ր փաստաթղթով է դա այդպես ամրագրվում, որովհետեւ իմ ձեռքի տակ է 1969 թվականի Վիեննայի կոնվենցիան, որտեղ շատ հստակ է ասվում, թե որ դեպքում վերապահումը չի կարելի անել: Եվ 19 հոդվածը, որը թվարկում է 3 ընդամենը դեպք, նախատեսում է նաեւ մի դեպք, երբ որ վերապահումը չի կարելի անել, եւ դա այն դեպքն է, երբ վերապահումն արգելվում է պայմանագրով:

Մի՞թե պարզ չէ, որ, եթե կողմերը մտադրություն չունեն վերապահումներ անել, առնվազն պայմանագրում պետք է նախատեսեին, որ վերապահում անել չի կարելի, մինչդեռ, եթե բաց է թողնվում որեւէ  միջազգային պայմանագրում այս դրույթը, դրույթի ձեւը, նշանակում է` միշտ էլ կարելի է այդ վերապահումն անել, ընդ որում երկկողմանի:

Եվ հիշեցնեմ` 2008 թվականի դեկտեմբերի 26-ին մեր խորհրդարանը այս նույն կազմով եւ գործող Նախագահի իշխանությամբ երկկողմանի պայմանագիր` Հայաստանի եւ Դանիայի թագավորության կառավարության միջեւ կնքված, կատարել է վերապահում, եւ որեւէ ձեւով Դանիայի կողմից ակնկալել կամ կասեցնել պայմանագրի գործողություն չի եղել: Այսքանը, շնորհակալություն:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Ուրեմն, պարոն Մինասյան, նախեւառաջ առաջին հարցին ես ձեզ ասեմ, որ սա պատգամավոր Կորյուն Նահապետյանի առաջարկն էր, որն ընդունվել է, որովհետեւ խոսքը գնում է նրա մասին` ոչ թե հոդվածի մեջ լրացում կատարել, այլ նոր հոդվածի մասին: 39.1 հոդվածը դա առանձին հոդված է, դա լրացում չէ որեւէ հոդվածի մեջ եւ, քանի որ տրամաբանությունը նա էր, որ այս գործընթացը` կասեցման եւ դադարեցման վերաբերյալ, կարող է կատարվել մինչեւ միջազգային պայմանագրի ուժի մեջ մտնելը, ապա դա տրամաբանական էր գտնվել, որ դա դրվի ամենավերջում: Այսինքն` ոչ թե ինչ-որ  մի պրոցեսի ժամանակ, այլ ամենավերջում: Դա էր եղել եւ դա ընդունվեց: Մենք խորհրդակցեցինք նաեւ իրավաբանների հետ, համապատասխան շահագրգիռ, ուրեմն, նախարարության հետ, եւ եկանք եզրակացության, որ առաջարկը ճիշտ էր եւ ընդունելի:

2-րդ հարցի վերաբերյալ ես ձեզ ասեմ` ես նշել եմ ոչ թե միջազգային օրենքով, այլ միջազգային ավանդույթով, այսինքն` պրակտիկայով ընդունված: Երկկողմ պայմանագրերի մեջ, երբ որ արվում է, ուրեմն, վերապահում, դա նշանակում է նոր բանակցությունների սկսում: Եթե վերապահում է անում որեւէ մեկ կողմը, դա չի նշանակում, որ այդ պայմանագիրը կարող է ուժի մեջ մտնել մինչեւ մյուս կողմը իր համաձայնությունը չտա:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արծվիկ Մինասյան:

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Պարոն նախարար, շատ կարճ ասեմ, որ 39.1 հոդվածը, որը փոխում է ամբողջ տրամաբանությունը, եւ դուք թվագրել եք այդ տեսքով, խոսում է պայմանագրի ուժի մեջ մտնելու կանոնների մասին: Իսկ դուք այստեղ այս փոփոխությամբ բերել եք ընթացակարգերի վերաբերյալ, որը կարող է լինել ինչպես մինչեւ հաստատելը կամ վավերացնելը, կամ ստորագրելը, այլ որեւէ փուլում: Այսինքն` այս ձեւակերպումը պետք է գնար սկիզբ:

Իսկ ինչ վերաբերում է պայմանագրի, երկկողմանի պայմանագրի, ուրեմն, վերաբերյալ վերապահում անելու, ապա քանի՞ օրինակ պետք է բերել միջազգային փորձից, որը վկայի կամ հաստատի, որ, այնուամենայնիվ, երկկողմանի պայմանագրերում վերապահում անելը տարածված երեւույթ է միջազգային հարաբերություններում:

Ես ուզում եմ շատ մի քիչ ավելի այլ կերպ մոտենանք այս հարցին, էլի՞, ոչ թե միջազգային պրակտիկան վկայակոչենք, մենք կարող ենք բերել բազմաթիվ օրինակներ: Շնորհակալություն:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Թե՛ միջազգային պրակտիկայով, նորից կրկնեմ, թե՛ միջազգային պայմանագրերի ստորագրման կամ, ուրեմն, ամբողջ այս գործընթացը մինչեւ ուժի մեջ մտնելու իմաստով, իհարկե, երկկողմ պայմանագրերի մեջ վերապահում անելը` թե՛ պրակտիկայով, թե՛ նաեւ տրամաբանությամբ, նշանակում է վերսկսել բանակցությունները:

Իհարկե, այդպիսի վերապահումներ բազմիցս լինում են, բայց դա նշանակում է, որ դու կանգնեցնում ես քո պարտավորությունները այդ պայմանագրի հետ, մինչեւ որ նոր բանակցություններ չվարես մյուս կողմի հետ, եւ համապատասխան պայմանավորվածության չգաս:

Մենք ամբողջ հարգանքով ենք մոտենում ձեր այն գաղափարին, որ կարող էր այս փոփոխությունները մտցվեր ամենասկզբում կամ մեկ ուրիշ մի տեղ, բայց շատ իրավաբաններ, որոնց հետ մենք քննարկել ենք երեկվա այս առաջարկությունը ներկայացնելուց հետո, եկան եզրակացությանը, որ ամենատրամաբանականը դրվի վերջում, որովհետեւ խոսքը, նորից եմ կրկնում, գնում է նրա մասին, որ այս դադարեցման կամ կասեցման գործընթացը վերաբերում է, երբ որ ուժի մեջ մտնելուց առաջ, այսինքն, փաստորեն, ամենավերջում:

Սա է եղել տրամաբանությունը, որ վերջում է առաջարկվել դնել, եւ մենք էլ ընդունել ենք այդ առաջարկը: Այնպես որ, մեծամասնության, իրավաբանների եւ փորձագետների կարծիքը դա է եղել, պարոն Մինասյան:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին: Պարոն Նալբանդյան, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը:

Հերթագրում մտքերի փոխանակության համար: Հերթագրում: Հերթագրվել է 2 պատգամավոր: Տիգրան Թորոսյան:

Տ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հաշվի առնելով այն փոփոխությունները, որոնք արվել են նախագծում` մինչ առաջին ընթերցմամբ քվեարկության ներկայացնելը, եւ մեզ բաժանվել էր, եւ այն, ինչ այսօր ունենք որպես նախագիծ, որ ներկայացվել է 2-րդ ընթերցմամբ, ես ունեմ 2 հարցադրում, որոնց մասին նաեւ երեկ եմ խոսել, փաստորեն, բայց, կարծում եմ, եթե մենք ուզում ենք լիարժեք օրենք ընդունել, ապա անպայման դրանք պետք է հաշվի առնել: Արված առաջարկություններից մեկը, ինչպես ասացի, երեկ արդեն հաշվի առնվել էր` մինչ առաջին ընթերցմամբ քվեարկության ներկայացնելը, եւ դրանց, բնականաբար, ես չեմ անդրադառնա: Այժմ խոսեմ 2 այլ մոտեցման մասին:

Երեկ ես ասացի, որ այս հոդվածում, ոչ թե ընդհանրապես այս օրենքի մեջ, այլ այս հոդվածում «ընթացակարգեր» բառի կիրառումը տեղին չէ: Եզրափակիչ ելույթի ժամանակ պարոն նախարարը ներկայացրեց սահմանումը` ընթացակարգերի, որի հետ, իհարկե, լիովին համաձայն եմ, համաձայն եմ նաեւ այն բոլոր կիրառումների հետ, որ օրենքում, մայր օրենքում կան, բայց այդ հոդվածի մեջ դա, իսկապես, տեղին չէ: Փորձեմ եւս մեկ անգամ դա բացատրել:

Ասվում է` միջազգային պայմանագրի կնքման ընթացակարգերի կասեցումը կամ դադարեցումը: Ընթացակարգերը, ինչպես երեկ ներկայացվեց, այն քայլերի ամբողոջությունն է, որոնք արվելու են ցանկացած պայմանագիր կնքելու համար: Հետեւաբար, եթե ընթացակարգերը պետք է կասեցվեն կամ դադարեցվեն, դա նշանակում է` երկրում այլ պայմանագիր հնարավոր չէ կնքել: Մինչդեռ, խոսքը իրականում այս հոդվածում մեկ բանի մասին է, որ կոնկրետ այն պայմանագիրը, որը կնքման գործընթացում է, ինչ-որ մի պահի կարող է դրա ընթացքը դադարեցվել կամ կասեցվել:

Չգիտեմ, միգուցե իմաստ ունի, բայց մեկ օրինակ կարող եմ բերել: Օրինակ` մեքենա վարելն ունի իր կարգը կամ ընթացակարգը: Եվ, եթե դուք ընթացակարգն եք դադարեցնում, դա չի նշանակում, որ մեքենայի ընթացքն եք դադարեցնում: Եթե «ընթացակարգեր» բառը շատ ցանկալի է, որ այստեղ մնա, ապա, գոնե պետք է ձեւակերպումը լինի հետեւյալը` միջազգային պայմանագրի կնքման ընթացակարգերի իրականացման կասեցումը կամ դադարեցումը: Հակառակ դեպքում, պարզապես, ակնհայտորեն իմաստային սխալ է առաջանալու այս հոդվածում: Սա մեկ:

2-րդ` կա 2 իրավիճակ, որը եւս պետք է հաշվի առնել այս հոդվածում: Դա հետեւյալն է, երբ այնպես, ինչպես հայտնի է արձանագրությունների պարագայում, կնքված է, ստորագրված է, ավելի շուտ, պայմանագիրը եւ այն ուղարկված է խորհրդարան եւ գտնվում է խորհրդարանի օրակարգում, ի՞նչ պետք է արվի այս ժամանակ:

Կարծում եմ, եթե մենք այս հոդվածում մանրամասնում ենք այն ամենը, ինչ այստեղ արձանագրված է, որ Հանրապետության Նախագահը կարող է կասեցնել, այդ մասին ծանուցել պայմանագրի մյուս կողմին եւ այլն, այսինքն` այս մանրամասնությամբ է ամեն ինչ շարադրվում, ուրեմն, կարեւոր է, որ այստեղ արձանագրել, որ, եթե պայմանագիրը գտնվում է ԱԺ-ի օրակարգում, ապա գրավոր կասեցման մասին տեղեկացվում է խորհրդարանը, կամ հետ է վերցվում պայմանագիրը:

Հակառակ դեպքում, քանի որ խորհրդարանը եւ Հանրապետության Նախագահը պետական կառավարման տարբեր թեւեր են, այս սովորական, պետք է «ընթացակարգ» բառը օգտագործեմ, ընթացակարգը, որն այստեղ նկարագրված է եւ, իմ կարծիքով, ինչպես նաեւ անցած անգամ ասացի, կարող էր եւ օրենքի ձեւակերպում չստանալ, ապա ԱԺ-ի պարագայում անպայման այստեղ գոնե առաջին կետում պետք է այդ նշումը արվի, որ, եթե պայմանագիրը գտնվում է ԱԺ-ի օրակարգում, ապա Հանրապետության Նախագահը նամակով հետ է վերցնում կամ տեղեկացնում է կասեցման կամ դադարեցման գործընթացի մասին:

Նույնը, իհարկե, պետք է ասել նաեւ Սահմանադրական դատարանի հետ կապված, որովհետեւ Սահմանադրական դատարանի հետ կապված նույնպես հարաբերությունները` Հանրապետության Նախագահի, այլ հարթությունում են, քան, ասենք, նախարարության կամ կառավարության:

Կարծում եմ, այս նախագիծը, որ լիարժեք տեսքի գա, որ այլեւս իր մեջ որեւէ թերություն չպարունակի, այս երկու փոփոխությունները անհրաժեշտ է անել: Ես, ինչպես ասացի, առաջին անգամ ելույթ ունենալով այս նախագծի հետ կապված, ասել եմ, որ ՀՀ օրենսդրությունը լիարժեք հնարավորություն տվել է նաեւ մինչ այս պահը` այս 2 գործընթացները իրականացնելու: Բնականաբար, նույն կարծիքին եմ, սակայն, քանի որ ժամանակ ունեմ, 2 բառով կուզենայի անդրադառնալ այն խնդրին, որն այստեղ այս 2 օրվա ընթացքում քննարկման առարկա դարձավ: Խոսքը վերապահումների մասին է:

Կարծում եմ, այս առումով եւս մեր օրենսդրությունը լիարժեք է այս պահին, որովհետեւ ակնհայտ է, որ վերապահումներ ճիշտ է անել մինչ արձանագրությունները խորհրդարանում վավերացնելը: Ընդ որում, դա վերապահված է Հանրապետության Նախագահին: Սա էլ է տրամաբանական, որովհետեւ մինչ վավերացումը` 2 երկրների, վերանանք հայ-թուրքական արձանագրություններից` ցանկացած պայմանագրի պարագայում, 2 երկրների խորհրդարաններում մինչ վավերացումը կարող են դեռեւս պայմանավորվածություններ ձեռք բերվել` ինչ-ինչ վերապահումների վերաբերյալ, եւ 2 կողմերն էլ այդ վերապահումները անել, եւ վավերացումից հետո ամեն ինչ նորմալ կլինի:

Մինչդեռ, խորհրդարանին, իմ կարծիքով, եթե հատուկ ռեժիմներ չկան, իսկ դրանք մենք եւս ունեցել ենք եւ այդ ռեժիմով աշխատել ենք, վերապահում անելը` զուտ խորհրդարանում առաջացած խնդիրների հետ կապված, ես համաձայն եմ նախարարի հետ, որ սա, իսկապես, նշանակում է նոր փուլի սկիզբ, քննարկումների նոր փուլի սկիզբ: Բայց չմոռանանք մեկ բան, եթե կան վերապահումներ, ըստ էության, ոչ թե զուտ արձանագրության կամ պայմանագրի հետ կապված ամրագրելու առումով, եւ դրանք, իսկապես, սկզբունքային են, ապա վերջին խոսքն ասում է խորհրդարանը` վավերացնելով: Սա մեր Սահմանադրության եւ մեր օրենսդրության շրջանակներում խորհրդարանի կարեւոր դերակատարությունը պայմանավորող մոտեցում է, եւ այն մենք ունենք:

Այնպես որ, իսկապես, եթե մենք ունենք սկզբունքային խնդիրներ, ապա ոչ ոք մեզ չի խանգարում խորհրդարանում ոչ թե գնալ, այսպես ասած, վերապահումների ճանապարհով, այլ, պարզապես, պայմանագիրը մերժելու ճանապարհով, այսինքն` չվավերացնելու ճանապարհով: Այս առումով, կարծում եմ, բոլոր մեխանիզմները, որոնք անհրաժեշտ են, եթե խնդիր կա որեւէ պայմանագիր մերժելու, որեւէ պայմանագրի կնքման ընթացքում այն դադարեցնելու կամ կասեցնելու համար, մեր օրենսդրության մեջ լիարժեքորեն մենք ունենք:

Եվ ավարտելով` շատ կաճ ամփոփեմ: Ես կարծում եմ, որ այդ իրավունքը մենք ունեինք նաեւ առանց այս նախագծի, սակայն, եթե նախագիծը մտել է խորհրդարան, քննարկվել է, առաջին ընթերցումով ընդունվել է, ապա ճիշտ կլինի 2 շտկումները եւս անել, որպեսզի այս փոփոխությունները լինեն լիարժեք եւ անթերի:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Վիկտոր Դալլաքյան:

Վ.ԴԱԼԼԱՔՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի պատգամավորներ, ԱԺ-ի մեծարգո նախագահ, ես ուզում եմ ընդգծել, որ համաձայն եմ պարոն Թորոսյանի այն հարցադրման հետ, որ ԱԺ-ն կասեցման կամ դադարեցման հետ կապված պետք է տեղեկացված լինի եւ, կարծում եմ, որ ԱԺ-ի տեղեկացվածության իմաստով կարելի է Թորոսյանի առաջարկությունն ընդունել եւ, գտնում եմ, որ հիմնական զեկուցողը կարող է իր եզրափակիչ ելույթում անդրադառնալ այս հարցին:

Նաեւ ես ուզում եմ հատուկ ընդգծել, որ հարգարժան նախարարն իր երեկվա եզրափակիչ ելույթում, ըստ էության, ընդունելի համարեց, որ այս փոփոխություններից հետո ԱԺ կանոնակարգում պետք է համապատասխան փոփոխություններ կատարվեն, եւ այդպիսի օրենսդրական նախաձեռնություն իմ կողմից ներկայացվել է:

Ես ուզում եմ անդրադառնալ մեկ կարեւորագույն խնդրի, երբ մեր գործընկերները` իմ կողմից հարգված, ՀՅԴ-ն  ներկայացնող պատգամավորները անընդհատ միանգամայն իրավացի ընդգծում են այս, եւ ընդհանրապես միջազգային պայմանագրերի վավերացման, կասեցման եւ չեղյալ հայտարարելու գործընթացի հետ կապված ԱԺ-ի դերակատարության մասին:

Ընդհանուր այդ մոտեցումը, այդ գաղափարախոսությունն ընդունելի է, որ ԱԺ-ն այս գործընթացում, ես նկատի ունեմ ընթացակարգային իմաստով, դերակատարություն ունենա, եւ մեր գործընկերները առաջարկել են, որպեսզի ՀՀ Նախագահը, առաջարկել են, որ ԱԺ-ն կարող է, ուրեմն, համապատասխան ընթացակարգերի վերաբերյալ այդ գործընթացին մասնակցել:

Մոտեցումն ընդունելի է, բայց, հարգելի գործընկերներ, ցավոք սրտի, ՀՀ Սահմանադրությունն այդ հնարավորությունը չի տալիս, եւ ես ուզում եմ մեջբերել ՀՀ Սահմանադրության 81-րդ հոդվածը: ԱԺ-ն, Հանրապետության Նախագահի առաջարկությամբ, մեջբերում եմ` վավերացնում, կասեցնում կամ չեղյալ է հայտարարում ՀՀ միջազգային պայմանագրերը:

Այսինքն, հարգելի գործընկերներ, եթե դուք ուզում էիք, որ ԱԺ-ն կասեցման, չեղյալ հայտարարելու, վավերացման ընթացակարգերի հետ կապված դերակատարություն ունենար, ապա դուք պետք է սահմանադրական բարեփոխումների ընթացքում ընդամենը մեկ ֆրազ գրեիք` օրենքով սահմանված կարգով:

Այ, եթե դուք գրեիք` օրենքով սահմանված կարգով, դուք «Միջազգային պայմանագրերի մասին» օրենքում կսահմանեիք կասեցման ընթացակարգ, եւ ԱԺ-ն կարող էր այդ գործընթացին մասնակցեր: Բայց նկատի ունեցեք, որ կա 2 բացառիկ դեպք` Նախագահը ներկայացնում է համաներման վերաբերյալ առաջարկություն, եւ դուք իրավունք չունեք այնտեղ ներկայացնել այնպիսի առաջարկություն, որը Նախագահի համար անընդունելի է, կամ դուք համաներում հայտարարում եք Նախագահի ուզած ուղղումներով կամ չեք հայտարարում:

2-րդը, եթե Նախագահին վերապահված է բացառիկ լիազորություն, որ նա ԱԺ-ին կարող է ներկայացնել պայմանագիր` վավերացման, կասեցման եւ չեղյալ հայտարարելու, դուք կարող եք ունենալ մեկ գործառույթ` դրա նկատմամբ ունենալ վերաբերմունք:

Ինչպե՞ս: Սահմանադրության մեջ նշված է, որ Հանրապետության Նախագահն օրենքով սահմանված կարգով նշանակվում է պետական պաշտոններում: Օրենքով Նախագահին կարող եք սահմանափակել: Նշված է` խորհրդարանական խմբակցությունների հետ խորհրդակցելու արդյունքում խորհրդարանական մեծամասնության ներկայացուցչին նշանակում է վարչապետ, բայց դուք չեք կարող ասել, թե վարչապետը պետք է ունենա այսպիսի կրթություն: Այսինքն` ցենզեր չեք կարող սահմանել, եթե դուք օրենքով Սահմանադրության մեջ այդ լիազորությունը չեք տվել:

Իսկ Սահմանադրության մեջ նշված է, որ ԱԺ-ի լիազորությունները սահմանվում են Սահմանադրությամբ, հետեւաբար, ցավոք սրտի, ՀՀ ԱԺ-ն չի կարող, այս գործընթացի ընթացակարգի մասին է խոսքը, որեւէ դերակատարություն ունենալ: Ես կրկնում եմ, ցավոք սրտի, որովհետեւ դա արգելում է ՀՀ-ի Սահմանադրությունը:

Ես ունեմ մեկ առաջարկություն: Ես հասկանում եմ, որ արտաքին գործերի նախարարը իրավաբան չէ, բայց Սահմանադրության տրամաբանությունն այն է, եւ «կառավարությունը» բաժնում նշված է, որ կառավարությունը Հանրապետության Նախագահի հետ համատեղ մշակում եւ իրականացնում է արտաքին քաղաքականությունը: Սահմանադրության 55-րդ հոդվածում նշված է, որ ՀՀ Նախագահը կնքում է միջազգային պայմանագրեր:

Իմ կարծիքով, ՀՀ Նախագահին պետք է տրվի օրենքով այդ գործընթացը կասեցնելու իրավունք, եւ չեղյալ հայտարարելու իրավունք, եւ այդպիսի նախաձեռնությամբ հանդես գալու իրավունք չպետք է տրվի վարչապետին, արտաքին գործերի նախարարին եւ համապատասխան գերատեսչությանը, ինչպես նշված է:

Տարբերությունը բացատրեմ: Այսինքն` կասեցնելու, չեղյալ հայտարարելու նախաձեռնության իրավունքը պետք է տալ բացառապես Հանրապետության Նախագահին, իսկ այդ նախաձեռնության հետ կապված առաջարկություն ներկայացնելու հնարավորություն կարելի է տալ եւ՛ վարչապետին, եւ՛ արտաքին գործերի նախարարին:

Սրանք բոլորովին տարբեր բաներ են: Քանի որ Հանրապետության Նախագահն է կնքում միջազգային պայմանագրերը, քանի որ կառավարությունը Նախագահի հետ միասին է մշակում եւ իրականացնում արտաքին քաղաքականությունը, ապա դրանից տրամաբանորեն հետեւում է, որ գործընթացի կասեցման բացառիկ իրավունքը պետք է տրվի Հանրապետության Նախագահին` նախաձեռնելու իմաստով, իսկ այդ նախաձեռնության վերաբերյալ առաջարկություն ներկայացնելու համար դա կարելի է տալ եւ՛ Արտաքին գործերի նախարարությանը, եւ՛, ուրեմն, վարչապետին, եւ՛ համապատասխան գերատեսչությանը, քանի որ դրանք կառավարության, այն է` գործադիր իշխանության համապատասխան օղակներն են:

Ես կխնդրեի, որպեսզի իր եզրափակիչ ելույթում հարգարժան նախարարն անդրադառնար նաեւ այս առաջարկությանը: Շնորհակալություն ուշադրության համար:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Եզրափակիչ ելույթի համար` պարոն Նալբանդյան:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Ես կարող եմ ասել` ճիշտ է պարոն Դալլաքյանը ասում, որ արտգործնախարարը իրավաբան չէ, եւ դրա համար այսպիսի նախաձեռնություններ եւ առաջարկներ, իհարկե, մանրակրկիտ քննարկվում են նաեւ իրավաբանների եւ համապատասխան գերատեսչության եւ կառույցների կողմից, եւ այս հավանությունները տրված են բոլոր այս բառակապակցություններին եւ այս ձեւակերպումներին, որոնք շարադրված են եղել նախագծի մեջ, որոնք երեկ մենք ԱԺ-ին ներկայացրեցինք եւ անցավ առաջին ընթերցմամբ, եւ 2-րդ անգամ նորից քննարկվել են, եւ անցել են ամբողջ այս ընթացակարգը:

Եվ, դրա համար, ես առաջարկում եմ այս փոփոխությունները չմտցնել, այն, որ առաջարկվեցին հենց հիմա, որովհետեւ այսպիսի շուտափույթ, 5 րոպեանոց ինչ-որ եզրակացություններ կամ փոփոխություններ, այս խոսքը այնտեղ, կամ այս խոսքը այստեղ, չնայած տրամաբանություն կա որոշ ասածների մեջ, բայց սա, կարծում եմ, այն ձեւով, ինչպես որ ներկայացված է, ճիշտ նախագիծ է, եւ ես կառաջարկեի, որ ընդունվի հենց այսպես, 2-րդ ընթերցմամբ:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Առաջարկում եք ներկայացրած ձեւով դնել քվեարկության:

Է.ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ

-Այո:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Բոլոր պատգամավորներին հրավիրում եմ դահլիճ, կազմակերպենք քվեարկություն: Պատգամավորներին հրավիրում եմ դահլիճ:

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «Բնակչության պետական ռեգիստորի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 84
Դեմ, ձեռնպահ չունենք, որոշումն ընդունվել է:

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «Հարկային ծառայության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Հարկերի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 78
Դեմ`   1
Ձեռնպահ` 2, որոշումն ընդունվել է:

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «Շահութահարկի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 67
Դեմ` 12
Ձեռնպահ` 4, որոշումն ընդունվել է:

Քվեարկության է դրվում 2009 թվականի հունվարի 26-ին Բոննում ստորագրված «Վերականգնվող էներգետիկայի միջազգային գործակալության կանոնադրությունը վավերացնելու մասին» հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 84
Դեմ, ձեռնպահ չունենք, որոշումն ընդունվել է:

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «Ապրանքային նշանների մասին», «Աշխարհագրական նշումների մասին» ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», եւ «Պետական տուրքի մասին» օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 68
Դեմ` 6
Ձեռնպահ` 8, որոշումն ընդունվել է:

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը:

Արտյուշա Շահբազյան` վարման կարգի վերաբերյալ:

Ա.ՇԱՀԲԱԶՅԱՆ

-Հարգելի պարոն Աբրահամյան, ինչպես գիտեք, այս նախագծին առաջին ընթերցումից հետո, քվեարկության ժամանակ, «Դաշնակցություն» խմբակցությունը կողմ  քվեարկեց այն հիմնավորմամբ, որ մենք կողմ ենք օր առաջ Հանրապետության Նախագահին օժտելու այն գործիքով, որը մեզ հնարավորություն կտա, ի վերջո բոլորիս մտքի մեջ դա է, օր առաջ դուրս գալու հայ-թուրքական այս գործընթացից:

Միաժամանակ մենք արեցինք առաջարկություններ` հիմնավորելով, թե ինչի համար են դրանք անհրաժեշտ: Մենք ստացանք մի պատասխան, որը, ըստ էության, պատասխան չէր, եւ անհայտ մնաց մեր առաջարկների ճակատագիրը: Այս իսկ պատճառով ՀՅԴ խմբակցությունը չի մասնակցի այս քվեարկությանը:

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «ՀՀ միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 70
Դեմ` 4
Ձեռնպահ չունենք, որոշումն ընդունվել է:

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, այժմ քննարկում ենք ԱԺ-ի պատգամավորներ Գալուստ Սահակյանի, Ռաֆիկ Պետրոսյանի, Արտակ Դավթյանի, Վարդան Բոստանջյանի, Վիկտոր Դալլաքյանի, Արամ Սաֆարյանի, Արաիկ Հովհաննիսյանի եւ Համլետ Հարությունյանի կողմից ներկայացված «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող` ԱԺ պատգամավոր Ռազմիկ Պետրոսյան:

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Անունս փոխե՞լ եք: Մեծարգո նախագահող, հարգելի գործընկերներ, մեր ԱԺ-ի ներքին կյանքը կարգավորող  «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքն անընդհատ փոփոխությունների անհրաժեշտություն ունի, որովհետեւ, ինչպես ասում են, կյանքը հարափոփոխ է, հետեւաբար մեր օրենքներն էլ են փոխվում, եւ նոր դրույթներ են մտնում օրենսդրության մեջ, եւ յուրաքանչյուր նոր դրույթ անդրադառնում է նաեւ կանոնակարգի բովանդակության վրա` ընթացակարգային տեսակետից հատկապես:

Ահա այս օրինագծի մշակման առիթ հանդիսացավ ոչ թե իմ կողմից նշված օբյեկտիվ պատճառը, այլ բոլորովին սուբյեկտիվ պատճառներ, այն է` «Առավոտ» թերթում լույս էր տեսել հոդված, որտեղ քննադատվում էր ԱԺ կանոնակարգում եզրույթների ոչ ճիշտ օգտագործման, միջազգային իրավական ակտերի վերտառությունների ոչ ճիշտ օգտագործման եւ այլ անճշտությունները:

Եվ ելնելով դրանից մենք ձեռնամուխ եղանք այս օրինագծի մշակմանը, եւ դա, պետք է ասեմ, որ հետագայում նման, ուրեմն, սխալներից, թերություններից խուսափելու նպատակով, հարգելի նախագահող, պետք է մենք որոշակի եզրակացության հանգենք, եւ առաջարկեմ, որ այդպիսի սխալներից խուսափելու նպատակով պետք է յուրաքանչյուր դեպքում, երբ «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքը վերահրատարակվում է, անպայման նշանակվի ղեկավարության կողմից դրա պատասխանատուն:

Եթե նայում եք, մեր բոլոր օրենսգրքերի շապիկների վրա գրված է ինկորպորացիան, եւ հրատարակման պատասխանատուն Արդարադատության նախարարությունն է: Արդարադատության նախարարությունը եւ ընդհանրապես կառավարությունը չի ուզում մեր ներքին կյանքը կարգավորող այս օրենքին շատ միջամտություն անել, եւ ինքը` այդ վերահրատարակելիս, հսկել այդ ճշտության վրա օգտագործվող եզրույթների, նախադասությունների եւ այլնի վրա, եւ դրա համար, մենք ենք պարտավոր յուրաքանչյուր անգամ վերահրատարակելիս անպայման նշանակել պատասխանատու, որ այդ սխալներից զերծ մնանք: Սա իմ առաջին եզրակացությունն է այդ սխալների կապակցությամբ:

2-րդ` այս նախագծում, ուրեմն, դա ինչին էր վերաբերում, հատկապես Սահմանադրության 83.2 հոդվածի առաջին մասին` կանոնադրության 18-րդ հոդվածը համապատասխանեցնելուն, ինչպես նաեւ կանոնակարգի 97 հոդվածի մի շարք կետեր համապատասխանեցնելու մասին: Օրինագիծը ձեզ մոտ է, չեմ ուզում կրկնվել այդ կետերի կապակցությամբ, ուզում եմ ասել, որ, երբ այդ գործը կատարվում էր, մենք նկատեցինք նաեւ այլ թերություններ կանոնակարգում եւ կատարեցինք նաեւ 2-րդ խումբ ուղղումները այդ կանոնակարգում:

Դա վերաբերում էր նաեւ «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքի 22-րդ հոդվածին, որի կապակցությամբ մեր գործընկերների, ՀՅԴ անդամների կողմից մի քանի նիստ առաջ, ուրեմն, հարցեր բարձրացվեցին, դա վերաբերում է ժամանակավոր հանձնաժողովի կողմից ստացված եզրակացության քննարկումը` ԱԺ-ի օրակարգ մտցնելուն:

Այս կանոնակարգի մեջ այնպես է գրված 22-րդ հոդվածում, ըստ որի այդ եզրակացությունը օրակարգ էր մտնում միաժամանակ եւ՛ մեծ օրակարգ, եւ՛ նաեւ քառօրյա նիստերի օրակարգ: «Եվ»-ն էր դրված մեջտեղը, մինչդեռ այժմ հստակեցվել է մեր կողմից, եւ նշել ենք, որ կարող է այդ եզրակացությունը սկզբում մտնել միայն մեծ օրակարգի մեջ, նոր դրանից հետո միայն քառօրյա նիստերի օրակարգի մեջ:

Եվ նշել ենք այսպես, որ գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացությամբ ԱԺ-ի որոշման նախագիծն ընդգրկվում է հերթական նստաշրջանի օրակարգում  «Լրացումներ կատարելու մասին» նախագծում, իսկ հերթական նստաշրջանի օրակարգում ընդգրկվելու դեպքում նաեւ առաջիկա չորսօրյա նիստերի օրակարգի նախագծում, եւ այդ տարընթերցումները, այդ վեճերը սրանով բացառել ենք, փաստորեն, հստակեցրել ենք, պարզել ենք այդ 22-րդ հոդվածը:

Հաջորդ փոփոխությունը վերաբերում է «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքի 99-րդ հոդվածի 3-րդ մասի «ա»2  կետին, որտեղ նշված էր, որ, մինչեւ այսօր, նշված է, որ համարվում է ԱԺ-ի պատգամավորի բացակայությունը հարգելի, եթե նա ձերբակալվել է եւ այլն, եւ այլն: Սա, կներեք, իսկապես, իրավաբանական անհեթեթություն էր, եւ ստացվում է, որ, եթե նույնիսկ պատգամավորը հետագայում, ձերբակալվելուց եւ այլնից հետո, եթե հետագայում ենթարկվում է ազատազրկման, էլի, ուրեմն, փաստորեն, նրա բացակայությունը համարվում է հարգելի` այստեղից բխող մնացած իրավական հետեւանքներով, այսինքն` պետք է աշխատավարձ ստանա, չպետք է դադարի նրա լիազորությունը եւ այլն:

Սա էլ էր հակասում Սահմանադրությանը, որտեղ գրված է` 67-րդ հոդվածում մեր Սահմանադրության, որ պատգամավորը զրկվում է, ուրեմն, իր լիազորություններից, այսինքն` մանդատը, այսպես կոչված, վայր է դնում, ժողովրդական լեզվով ասած, եթե, ուրեմն, նա դատապարտվել է ազատազրկման: Եվ մենք մտցրել ենք ճշգրտում հետեւյալ բովանդակությամբ, որ այնտեղ գրված է «կալանքը» բառից հետո լրացնել` եւ նա չի դատապարտվել ազատազրկման, կամ նրա նկատմամբ կայացվել է քրեական հետապնդումը դադարեցնելու որոշում:

Սրանով ճշրգտել ենք, բայց, իհարկե, ինչպես միշտ, կասկածների դեպքում կասկածները գնում են հօգուտ մեղադրյալների` փոխաբերական առումով, այստեղ էլ մենք հօգուտ պատգամավորների թողել ենք այն գաղափարը, որ, եթե նա դատապարտվում է թեկուզ, բայց ոչ ազատազրկման, եւ նրա մանդատը չի դադարում, նրա լիազորությունները չեն դադարում գործելուց, ապա դա կարելի է համարել, ուրեմն, հարգելի, որպեսզի նա շարունակի իր լիազորությունների իրականացումը, այդ թվում նաեւ աշխատավարձ ստանա:

Եվ ահա այս ուղղումներին, շտկումներին, ճշգրտումներին էր վերաբերում կանոնակարգի մեջ կատարվող այս փոփոխությունները եւ լրացումները:

(Այսպես է ավարտվում ձայնագրությունը):


Ժամը 16:30

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ Է ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՍԱՄՎԵԼ ՆԻԿՈՅԱՆԸ
 

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, սկսում ենք մեր աշխատանքները։ Հիշեցնեմ, որ մենք քննարկում ենք ԱԺ պատգամավորներ Գալուստ Սահակյանի, Ռաֆիկ Պետրոսյանի, Արտակ Դավթյանի, Վարդան Բոստանջյանի, Վիկտոր Դալլաքյանի, Արամ Սաֆարյանի, Արաիկ Հովհաննիսյանի եւ Համլետ Հարությունյանի կողմից ներկայացված «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ  կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցումն ավարտվեց, այժմ հիմնական զեկուցողին հրավիրում ենք ամբիոնի մոտ։ Պրն Պետրոսյան, ձեզ խնդրում ենք մոտենալ խոսափողին, որպեսզի պատասխանեք պատգամավորների հարցերին։ Հերթագրում՝ հարցերի համար։ Հերթագրվել է 3 պատգամավոր, 1-ինը՝ Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Պետրոսյան, կարող է սխալվում եմ, որովհետեւ դրա վերաբերյալ խոսեցիք, ուզում եմ ճշտել։ Արդյո՞ք ինձ մոտ այն տարբերակն է, որտեղ գրվում է՝ «եւ նա չի դատապարտվել ազաազրկման կամ նրա նկատմամբ կայացվել է քրեական հետապնդումը դադարեցնելու որոշում»։ Սա ուղղված տարբերակն է, որը համապատասխանում է Սահմանադրությանը։ Մեկ այլով ինձ մոտ կա, որ խոսում է բանի մասին, հին տարբերակն է, հա՞, երեւի, մեղադրական դատավճռի...

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Այո, դա արդեն փոխված տարբերակն է, որովհետեւ Սահմանադրությունը կարգավորում է միայն  լիազորությունների դադարեցման հարցը, իսկ Քրեական դատավարության օրենսդրությունը կարգավորում է նաեւ մինչեւ դատարան մտնելը գործի վարույթը կարճելուն, տարբեր նպատակահարմարության եւ այլ, տարբեր հիմքերով կարճվում է գործի վարույթը, այս դեպքում նույնպես պատգամավորի բացակայությունը համարում ենք հարգելի, եթե չի դատապարտվել ազատազրկման։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Խնդրում եմ պարզաբանեք ինձ համար։ Եթե անձնավորությունը նույն դատավճռով դատապարտվում է եւ արդարացվում է, 1 օր տարբերություն չկա, 1 րոպե տարբերություն չկա, նույն դատավճռով, այդ մարդու վրայից ազատազրկումը դուրս չի գալի՞ս։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Անպայման դուրս է գալիս, բայց դատավճիռն ընդհանրապես 2 տեսակ է լինում, մեղադրական դատավճիռ եւ արդարացման դատավճիռ։ Արդարացման դատավճռի դեպքում, ըստ Քրեական դատավարության օրենսդրության նա դատվածություն չի ունենում... ինչպե՞ս... արդեն նա  որեւէ պաասխանատվության չի ենթարկվում, եթե նրա նկատմամբ կայացվում է արդարացման դատավճիռ։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Դուք ավարտեցի՞ք, պրն Պետրոսյան։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Ես միայն մի նախադասություն էի ուզում ասել։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Խնդրեմ, ասեք։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Բա Հովհաննեսը որտե՞ղ է, նա կարծեմ հարց է առաջ քաշում։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Ես նկատի ունեմ՝ այս հարցի պատասխանը դուք ավարտեցի՞ք։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Այս հարցի պատասխանը ես ավարտել եմ, բայց ուզում եմ ասել, որ ԱԺ աշխատակազմում կան կարող ուժեր, աշխատակազմի ղեկավարը կամ նրա տեղակալը, կան նաեւ կանոնակարգին գիտակ պատգամավորներ, որոնցից մեկին պետք է նշանակել վերահրատարակման դեպքում հրատարակման պատասխանատու անձ՝ ձեր կողմից, պատասխանատու բոլոր իմաստներով։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Պետրոսյան։ Հաջորդ հարցը՝ Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Պրն Պետրոսյան, իրավացի եք, որ «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքը ժամանակ առ ժամանակ ունենում է փոփոխման կարիք, բայց չենք կարծում, որ այսքան շատ անգամ, չնայած, դրա մեղավորը դուք չեք, որովհետեւ ակնհայտորեն թերությունները մնում են։

Օրինակ՝ այսօր այս դահլիճում տեղի ունեցած հարց ու պատասխանը, երբ մի հոդվածով ասվում է, որ օրենքներն ընդունվում են 3 ընթերցմամբ, հետո 2-րդ մասն ասում է՝ «որպեսզի 3-րդ մասով ընդունվեն, հատուկ որոշում պետք է լինի»։ Ինչեւիցե։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Կներեք, այդպես չի ասվում, կանոնակարգում ասված է, որ ընդհանրապես օրենքներն ընդունվում են 3 ընթերցմամբ, բայց փոքր փոփոխությունները եւ այլն, իմաստը դա է։ Ոչ թե նոր օրենք է ընդունվում, այլ լրացումներ եւ փոփոխություններ են կատարվում, ապա դրանք կարող են ընդունվել 2 ընթերցմամբ։ Կանոնակարգի իմաստը դա է։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Ստյոպա Սաֆարյան։

Ս.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Ես հարց չտվեցի, ճիշտն ասած։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Դուք մի քիչ այլ կերպ մեկնաբանեցիք կանոնադրության իմաստը, բովանդակությունը։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Ավարտեցի՞ք դուք։ Լավ, դուք չեք ցանկանում արձագանքել, ափսոս։ Հաջորդը՝ Հովհաննես Սահակյան։

Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Նախ ես համամիտ եմ իմ գործընկերների հետ, հատկապես վերջին հնչեցրած կարծիքի հետ, որ, այո, մեր «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքը հաճախակի է ենթարկվում փոփոխության, որովհետեւ երբ որ պրակտիկ կյանքում ենթարկվում է փորձության, մենք տեսնում ենք, որ կան թերություններ, բացեր, որոնք պետք է լրացվեն։

Օգտվելով այս առիթից, ես կուզենայի ասել, որ ապագայում ես նույնպես պատրաստելու եմ նախագիծ, որը կվերաբերվի «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքի փոփոխություններին, վարման կարգի հետ կապված, որպեսզի մեր բոլոր ելույթները լինեն ըստ էության, այսինքն՝ բովանդակալից։

Ինչ վերաբերում է ձեր նախագծին, ես նշեմ, որ 18-րդ կետում ես ունեմ առաջարկ, քանի որ ձեր նախագիծը վերաբերում է «ԱԺ կանոնակարգ» օրենքի 18-րդ հոդվածին։ Ես առաջարկում եմ՝ «գ-2» կետ ավելացնել։ Ես ընթերցեմ... ԱԺ նախագահի լիազորությունների մեջ, որպեսզի մենք հնարավորություն տանք, ԱԺ նախագահը նույնպես հրավիրի խորհրդարանական լսումներ, եւ կատարվեն համապատասխան փոփոխություններ։ Առաջարկը ես գրավոր կներկայացնեմ ձեզ։

 Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Վերջերս մենք ունեցանք այդպիսի դեպք, երբ ԱԺ նախագահը հրավիրեց «Հասարակական կազմակերպությունների մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրինագծի վերաբերյալ խորհրդարանական լսումներ։ Այդ խորհրդարանական լսումներն ունեցան շատ կարեւոր նշանակություն, 3 հազարից ավելի հասարակական կազմակերպություններ գոհ մնացին ԱԺ-ից այդ լսումների համար, որովհետեւ նրանց իրավունքների պաշտպանությանն ուղղված, այնտեղ իրավունքները ոտնահարող, սահմանափակող բազմաթիվ հոդվածներ էին ներկայացված կառավարության կողմից ներկայացրած օրինագծում, մենք առաջարկեցինք հետաձգել 3 ամսով։ Հիմա Արդարադատության նախարարությունն այդ լսումների արդյունքում ԱԺ-ին պետք է ներկայացնի նոր օրինագիծ, որտեղ պայմանավորվել ենք, որ այդ բոլոր սահմանափակումները հանելու են։

Արդեն իսկ ԱԺ-ի պրակտիկան ցույց է տալիս, որ ԱԺ նախագահը կարող է, եթե հանձնաժողովներն իրենք չեն հրավիրում այդ խորհրդարանական լսումները, ԱԺ նախագահն իրավունք ունի, եւ դա արդյունավետ է, հրավիրելը։ Եթե իմ գործընկերները, նրանք, ովքեր ստորագրել են օրինագիծը, համահեղինակները եւ պատգամավորները դեմ չլինեն, ձեր առաջարկը կընդունվի հենց 1-ին ընթերցմամբ։

Ասեմ, որ այս օրինագիծը ներկայացնելուց հետո ես նկատել եմ նաեւ մի բան, որ այդ նույն 18-րդ հոդվածում ԱԺ նախագահն իրավունք ունի պարգեւատրելու «ԱԺ պատվո մեդալով» եւ այլն։ Էլի, եթե դեմ չեն իմ գործընկերները, 18-րդ հոդվածի «իգ» կետում ստորակետ դնել եւ ավելացնել, որ պարգեւատրում է նաեւ ԱԺ-ի շնորհակալագրով։ Եթե պատգամավորները դեմ չլինեն, սա նույնպես ես կավելացնեմ 1-ին ընթերցման այս տեքստում, եւ ձեր առաջարկը։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Պետրոսյան, եթե սահմանված ընթացակարգով այդ ամեն ինչը՝ որպես հիմնական զեկուցող, դուք անեք, եւ նախագիծը բաժանված լինի քվեարկությունից առաջ, սահմանված ժամկետում, կարծում եմ, որեւիցե խնդիր չի կարող առաջանալ։ Հարցերն ավարտվեցին։

Հարակից զեկուցման համար խոսափողի մոտ է հրավիրվում ԱԺ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Արտյուշա Շահբազյանը։

Ա.ՇԱՀԲԱԶՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, պրն Պետրոսյանը բավականին հանգամանորեն ներկայացրեց։ Ասեմ, որ հանձնաժողովը քննել է խնդիրը, փոփոխությունները համարել է անհրաժեշտ։ Ես լիազորված եմ՝ դրական եզրակացությամբ հանձնաժողովի տեսակետը փոխանցել այս քննարկմանը։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Այժմ հերթագրում՝ հարցերի համար։ Հերթագրվածներ չկան։ Հերթագրում՝ ելույթների համար։ Հերթագրվածներ չկան։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք կառավարության ներկայացրած «Ավոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրության մասին», «Վարչական իրավախախումների վերաբերյալ» օրենքում  փոփոխություններ եւ լրացումներ  կատարելու մասին», «Իրավաբանական անձանց պետական գույքի գրանցման մասին», «Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության մասին», «ՀՀ կենտրոնական բանկի մասին», «Ավտոմոբիլային տրանսպորտի մասին» եւ  «Մի շարք օրենքների նախագծերում փոփոխություններ կատարելու մասին»  օրենքների նախագծերի փաթեթը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ Կենտրոնական բանկի նախագահի տեղակալ Վաչե Գաբրիելյան, խնդրեմ, պրն Գաբրիելյան։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Մեծարգո նախագահող, հարգելի պատգամավորներ, ձեզ եմ ներկայացնում «Ավոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրության մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը եւ դրա հետ կապված հարակից օրենքների փաթեթ, որն ամբողջականացնում է «Ավոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրության մասին» համակարգը  եւ միտված է ստեղծելու այնպիսի իրավիճակ, որը կապահովի ավտոմեքենաների շահագործման հետեւանքով 3-րդ անձանց պատճառված վնասների հատուցման արդյունավետ մեխանիզմներ։

Որպես կանոն, ապահովագրության որեւէ տեսակի պարտադրումը բխում է հասարակական շահից եւ ունի առավելապես սոցիալական նշանակություն։ Այս առումով եւս այս օրենքը բացառություն չէ, այն պաշտպանում է պոտենցիալ տուժողներին՝ ապահովելով նրանց պատահարների դեպքում համարժեք փոխհատուցում ստանալու հնարավորությունը։ Ավտոտրանսպորտային միջոցների շահագործման հետեւանքով 3-րդ անձանց պատճառված վնասի համար պատասխանատվության ապահովագրությունը պարտադիր ապահովագրության առավել տարածված տեսակն է միջազգային փորձում։ Այն ունի երկարատեւ պատմություն, դեռեւս 20-ական թվականներից 1-ին անգամ այն սկսել է կիրառվել սկանդինավյան երկրներում։ Այժմ պարտադիր է Եվրոպայի բոլոր երկրներում, ինչպես նաեւ անցումային երկրների գերակշիռ մեծամասնությունում։ Բոլոր այն երկրներում, որտեղ կա պարտադիր ապահովագրություն, սա պարտադիր ապահովագրության 1-ին տեսակն է։

Հայաստանի համար ապահովագրության այս տեսակի ներդրման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է դրանով ծածկվող ռիսկերի հսկայական կարեւորությամբ եւ համատարած ընդգրկմամբ, հասարակության բոլոր խավերի համար։ Վերջին տարիներին ավոտրանսպորտային միջոցների  էական աճի հետ միասին մեծացել է նաեւ ճանապարհատրանսպորտային պատահարների եւ դրանց արդյունքում տուժած անձանց թիվը։ Եթե դինամիկան նայում ենք մինչեւ 2009-ը,  ապա ամեն տարի գրեթե 15%-ով տեղի է ունեցել նման դեպքերի աճ։  Վերլուծությունները ցույց են տալիս, որ այսպիսի համակարգն էֆեկտիվորեն կպաշտպանի թե՛ անձանց գույքային, թե՛ անձնական շահերը։

Նախագծի հիմնական դրույթներն են, որ ամրագրվում է որոշակի ավտոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող ապահովագրության պարտադիր պահանջը,  երաշխավորում է տուժողին, ինչպես նաեւ նրա ժառանգներին եւ ներկայացուցիչներին ճանապարհատրանսպորտային պատահարի արդյունքում պատճառված անձնական եւ գույքային վնասների դիմաց հատուցման վճարումը, առնվազն, ապահովագրական գումարի սահմաններում։

Օրենքի նախագծերի փաթեթը մանրամասնում է այն համակարգը, որը կոչված է ապահովելու նման համակարգի արդյունավետ գործունեությունը։ Այդ համակարգի տարրերն են՝ բյուրոն, որի հիմնական նպատակն է լինելու ավտոմեքենաների պարտադիր ապահովագրություն իրականացնող ընկերությունների կարգավորումն ինքնակարգավորման սկզբունքով եւ ճանապարհատրանսպորտային պատահարի արդյունքում... անձանց շահերի պաշտպանությունը, դրանց համակարգի բնականոն գործունեությունը։ Բյուրոյին կից կա երաշխավորման ֆոնդ, որի դերը որոշակի դեպքերում կայանալու է տուժողներին վճարվելիք ապահովագրության հատուցման երաշխավորման մեջ։ Սրանք այն դեպքերն են, երբ որ վնաս պատճառողն անհայտ է, վնասը պատճառվել է չապահովագրված, ապօրինաբար շահագործված, հափշտակված կամ հանցավոր նպատակով օգագործված ավտոտրանսպորտային միջոցի օգտագործմամբ։

3-րդ էական բաղադրատարրը դա տեղեկատվական համակարգն է, որը պարտադիր ապահովագրման համակարգի բնականոն գործունեության երաշխավորման համար կապահովի պարտադիր տեղեկատվության հավաքագրում, մշակում եւ տրամադրում ապահովագրական ընկերություններին, ոստիկանությանը։

Նախագիծը նաեւ կխթանի ապահովագրական ծառայությունների զարգացումը՝ ապահովելով սպառողների բազայի ընդլայնում, ընկերությունների կողմից տրվող պրոդուկտների ավելացում, կնպաստի ապահովագրական շուկայում մրցակցության մեծացմանը, հնարավորություն կտա ՀՀ-ի տնտեսությունում ստեղծելու ավելի բարձր ֆինանսական միջնորդությանը նպաստող մակարդակ։

Օրենքի նախագիծը խիստ մանրամասնորեն եւ երկարատեւ ժամանակահատվածում քննարկվել է ԱԺ-ում, էական փոփոխություններ է կրել ԱԺ-ում պատգամավորների հետ աշխատանքում։ Բացի դրանից, ֆինանսատնտեսական հարցերի հանձնաժողովը կազմակերպել է լսումներ հենց այս դահլիճում։ Այդ լսումներին հրավիրված էին ոչ միայն ապահովագրական ընկերությունների, այլեւ հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ։ Լսումների արդյունքում հնչած նախաձեռնությունների հետեւանքով օրենքը ենթարկվել է լրացուցիչ լրամշակման։

Մասնավորապես, ես կուզեի նշել, որ լսումների արդյունքում քննարկվեց կարեւորագույն հարցերից մեկը, դա այն էր, թե ինչպիսի ապահովագրական գումարներ ենք նախատեսում ճանապարհատրանսպորտային պատահարների դեպքում։ Մի քանի տարբերակ առաջարկվեց, որոնցից, գրեթե, միահամուռ կերպով առաջարկվեց ընդունել առավել թեթեւ տարբերակը, որը կապահովի բավարար պաշտպանվածություն, սակայն կունենա նվազագույն սոցիալական ազդեցություն սովորական ավտոսիրողների եւ ավտոմեքենա օգտագործողների վրա։

Մի քանի այլ խնդիրներ էլ հնչեցվեցին, մասնավորապես, վնասների չափերի գնահատման,  հատուցման ձեւերի եւ չափերի որոշման մեխանիզմների վերաբերյալ։ Դա նույնպես հնարավորինս արտացոլվեց նախագծում, որի համաձայն բյուրոյի խորհրդին տրվեց իրավասություն՝ սահմանել այդ ոլորտում գնահատումների մեթոդիկան, փաստաթղթերի ցանկը։ Ապահովագրական ընկերությունների կողմից հնարավորինս նեղացվեց այդ ամբողջ պրոցեսը, ասենք, կամայականորեն մեկնաբանելու հնարավորությունը։

Ամենակարեւոր փոփոխություններից մեկը, որը եւս արվեց, որն այս օրենքին տալիս է եզակիություն, դա նա է, որ ի տարբերություն մնացած բոլոր երկրների ապահովագրական բյուրոների՝ մեր օրենքը սահմանում է, որ ապահովագրական բյուրոների խորհրդի կազմում ապահովագրական ընկերությունները լինելու են փոքրամասնություն, եւ առավելապես սոցիալական ֆունկցիա կատարելու համար նրանց հավասար կերպով ներկայացված են լինելու վարորդների իրավունքների պաշտպանները, սպառողների իրավունքների պաշտպանները, ոստիկանությունը եւ Կենտրոնական բանկը։

Այսպիսով, բոլոր հնարավոր մեխանիզմները, որոնք կարելի էր այս օրենսդրական տրամաբանության մեջ ներառել, որպեսզի հնարավորինս ապահովվի սպառողների շահերը, վարորդների շահերը, սոցիալական բեռի թեթեւացում լինի, լսումների ընթացքում եւ հանձնաժողովում պատգամավորների հետ աշխատանքի ընթացքում ներառվել են օրենքի նախագծի մեջ։ Այսքանը։

Քանի որ օրենքը բազմիցս քննարկվել է հանձնաժողովում եւ լսումների ժամանակ, ես կպատասխանեմ հարցերին, որոնք կտրվեն։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Գաբրիելյան, այժմ հերթագրում՝ հարցերի համար։ Հերթագրվել է 6 պատգամավոր, 1-ինը՝ Արեգ Ղուկասյան։

Ա.ՂՈՒԿԱՍՅԱՆ

-Պրն Գաբրիելյան, ես 3 հարց ունեմ ձեզ, խնդրում եմ, եթե հնարավոր է, նշեք ձեզ մոտ, որ հետո պատասխանեք։ 1-ին հարցը վերաբերում է օրենքի մեջ ձեւակերպմանը, ես ուզում եմ կարդամ, թե ինչ է գրված՝

«Ապահովագրության գծով գույքային վնասի չափը գնահատվում է փորձագետների կողմից, որը ղեկավարվում է օրենքով, այլ իրավական ակտերով, այդ թվում բյուրոյի խորհրդի կողմից, օրենքի հիման վրա ընդունված ապահովագրական պատահարի արդյունքում առաջացած վնասների գնահատման եւ փորձաքննության կարգով եւ...»։

Դուք համաձայն չե՞ք ինձ հետ, որ այս ձեւակերպման պարագայում տուժողը երաշխավորված չէ, որ այն գումարը, որոնք իրեն կտրվեն, կհերիքի, որ իր մեքենան կամ իրեն պատճառված վնասն ամբողջությամբ փոխհատուցվի, որովհետեւ մեկ այլ հոդվածում գրված է, որ ապահովագրական ընկերությունը պարտավոր է իր մեքենան բերի այն տեսքին, ինչպես որ եղել է մինչեւ դեպքը պատահելը։ Դա նշանակում է, որ կարող է հին մասեր ուզենան դնեն եւ այլն։

Չեք գտնու՞մ արդյոք, ես հիմա պատրաստ չեմ ասել, թե ինչ փոփոխություն, բայց ինչ-որ մի փոփոխություն մտցվի այս հոդվածի մեջ, որ տուժողն ապահովագրված լինի նրանից, որ եթե պատահար է եղել, ապա ամբողջ գումարը կստանա։ Սա 1-ին հարցը։

Մենք օրենքով ֆիքսել ենք 2 թիվ, 1,5 մլն եւ 3 մլն մաքսիմալ թվերը, որոնք ապահովագրական ընկերությունը պարտավոր է փոխհատուցել։ Գումարները, որոնք փոխանցվելու են տնեսավարող սուբյեկտներին, կուզենայի իմանալ, այդ գումարների մեջ ավելացված արժեքի հարկը մտնու՞մ է, թե՝ ավելացված արժեքի հարկը դրանից ավել կարող է լինի։

3-րդ հարցը՝ օրենքի նախագծում այսպիսի ձեւակերպում կա, որ եթե 2 պատահար է տեղի ունեցել, մեղավոր եւ անմեղ կողմն ունեն տարբեր ապահովագրական ընկերություններ, ապա այդ գործընթացի մեջ երկուսն էլ իրենց մասնակցությունը պետք է ունենան, բացառությամբ այն դեպքից, եթե այդ ապահովագրական ընկերությունը նույնն է։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Պրն Ղուկասյան, 1-ին հարցը բարձրացվեց նաեւ լսումների ժամանակ։ Երբ որ վնասվել է գույքը, ապա գույքի հատուցման ժամանակ ինչպե՞ս անել, որ տուժողը լիովին փոխհատուցվի։ Ցավոք, օրենքի կարգավորման մակարդակում բազմազանության տեսակետից, քանի որ դեպքերը շատ են, մասերը շատ են եւ այլն, հնարավոր չէ գնահատման ամբողջ մեթոդիկան գրել, դա պետք է անի բյուրոն։ Կան երկրներ, որ բյուրոն մեթոդիկան չի կարգավորում։ Որպեսզի սպառողները շահենք, մենք գնացել ենք 2 ուղղությամբ, 1-ինը ասել ենք, որ բյուրոն սահմանում է այդ կարգը։

2-րդը՝ բյուրոյի խորհրդում ներառել ենք սպառողների շահերի պաշտպաններին՝ որպես մեծամասնություն։ Դա նշանակում է, երբ որ այդ փոխհատուցման կարգը եւ վնասի գնահատման կարգը հատուցվի, ասենք, բյուրոն կարող է ընդունել հետեւյալ որոշումը, որ հիմք ենք ընդունում կոնկրետ այդ մեքենայի ֆիրմայի սպասարկումն իրականացնող ծառայության գները։ Միակ մեխանիզմը, որով մենք կարող ենք ապահովել, առանց մանրամասնելու, թե կոնկրետ գինն ինչպիսին է, որովհետեւ դա օրենքով մենք որեւէ կերպ չենք կարող կարգավորել, չափազանց մանրամասն դաշտ է, մենք դա ապահովում ենք կառույցների միջոցով։ Կառույցներին տվել ենք սոցիալական սպառողներին միտված օգնություն եւ նրան տվել ենք իրավասություն մեթոդաբանությունը հաստատելու։ Եթե այդ մեթոդաբանությունը հաստատվեց, ապա նրանք ունեն վերահսկման իրավունք, եւ ապահովագրական ընկերությունները չեն կարող այլ պահեստամասեր օգտագործել, քանի որ կարգով արդեն կնախատեսվի, որ այդպիսին պետք է լինեն։ Այլ մեխանիզմներ, որոնց միջոցով հնարավոր կլինի պաշտպանել, օրենքի մակարդակով չկա։ Առավել մանրամասն եւ ծավալուն կարգավորումները պետք է ապահովագրական բյուրոն՝ ինքը... իսկ խորհուրդը փաստացիորեն, եզակի, ասենք, մենք նման դեպք չգիտենք համաշխարհային պատմության մեջ, երբ որ Ապահովագրական ընկերությունների միության ղեկավար խորհուրդը մեծամասնությամբ ապահովագրական ընկերությունները չլինեն։

2-րդ հարցը՝ եթե խոսում ենք 1,5 եւ 3 մլն փոխհատուցման գումարների մասին, այո, այդտեղ ավելացված արժեքի հարկը մտնում է։ Սա ամբողջովին նույնն է, ինչ որ քաղաքացին իր վնասի փոխհատուցումը ստանա խանութից, քանի որ խանութում այդ գինը, երբ որ վաճառվում է հանրությանը, արդեն իսկ ներառում է ավելացված արժեքի հարկը, ճիշտ նույն չափով մտնում է։ Ենթադրենք՝ վնաս է հատուցվել եւ այդ պահեստամասը կամ նոր մեքենան խանութում արժե 1,5 մլն, այդ 1,5 միլիոնով էլ նա գնելու է։ Այս տեսակետից գինն այն է, ինչ որ կա, շուկայական է։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Արեգ Ղուկասյան։

Ա.ՂՈՒԿԱՍՅԱՆ

-Գիտեք, եթե... մասին է խոսք գնում, այո, բայց կարծում եմ, այստեղ մի քիչ տեղ կա խորհելու, որովհետեւ եթե գումարն ապահովագրական ընկերությունը պետք է փոխանցի մեկ այլ տնտեսավարող սուբյեկտի, ապա այդտեղ կարող է 20% ՆԴՍ-ի հարց առաջանա։ Կարծում եմ, պետք է օրենքում նշել, որ այդ գումարի մեջ մտնում է ավելացված արժեքի հարկը։

Ինչ վերաբերում է նրան, որ եթե դեպք է տեղի ունեցել 2 անձի միջեւ, որոնք նույն ապահովագրական ընկերությունում են ապահովագրված, արդյոք ձեզ չի թվու՞մ, որ բյուրոն այդ դեպքում պետք է փորձի պաշտպանել անմեղ կողմին։ Այդպիսի մի փոփոխություն մտցնենք, որտեղ բյուրոն պաշտպանի անմեղ կողմի շահերը, ուժող կողմի շահերը։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Կարծում եմ, որ դրա անհրաժեշտությունը չկա, բայց կարելի է քննարկել դետալների տեսակետով։ Քանի որ ապահովագրական ընկերությունը շահագրգիռ է, որպեսզի նաեւ տուժողն ունենա լավ վիճակ եւ դա չառաջացնի հետագա վթարներ, ապա նա երկկողմանի շահագրգռվածություն ունի։ Սակայն ամեն դեպքում, կարծում եմ, որ հարցը բաց է եւ կարելի է քննարկել։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Ռաֆիկ Պետրոսյան։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Հարգելի պրն Գաբրիելյան, 13-րդ հոդվածում մի կետում նշված է, թե ինչն է վճարվում, երբ ապահովագրական դեպքը տեղի է ունենում, ապահովադիրն ինչ է վճարում ապահովագրվածին։ Մյուս կետում էլ նորից այդտեղ նշված է աշխատավարձ եւ այլն։

Եվ մյուսում էլ նշված է, որ այդ հարցերը լուծվում են Քաղաքացիական օրենսգրքով եւ իրավական այլ ակտերով։ Ավելի լավ չէ՞ միավորել այդ կետերը, գրել, ուղղակի, որ ապահովադիրն ապահովագրվածին վճարում է Քաղաքացիական օրենսդրությամբ նախատեսված վճարներով, որի մեջ կմտնի եւ՛ աշխատավարձը, եւ Կենսաթոշակային օրենսդրության հետ կապված, եթե հաշմանդամ է դարձել, տարբերությունը նրա աշխատավարձի եւ նշանակված կենսաթոշակի եւ այլն։ Դա կարող է նշանակություն ունենալ նաեւ Ընտանեկան օրենսգրքի համար եւ այլն, ավելի լավ չէ՞ մի կետով ձեւակերպել, որ տուժողին վճարվում է Քաղաքացիական օրենսդրությամբ նախատեսված վճարները։ Դրա ակ կմտնի եւ՛ Աշխատանքային օրենսգիրքը, եւ՛ քաղաքացիական եւ այլն։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Կան որոշակի խնդիրներ, պրն Պետրոսյան, մասնավորապես, մահվան դեպքում, որտեղ Քաղաքացիական օրենսգրքով հստակ վճարները, որպես այդպիսին, սահմանված չեն։

Բացի դրանից, 3-րդ կետում խոսքը վերաբերում է ոչ թե այդքան վճարի մասին, այլ թե ինչպես է կատարվում դա։ Ասենք, հատուցումը դադարեցվում է սահմանված կարգով, բժշկասոցիալական փորձաքննության դեպքում։

Մյուսները, 1-ին եւ 2-րդ կետը, երեւի թե, կարելի է ինչ-որ կերպ միացնել, բայց մնացած կետերն առանձին դեպքեր են քննարկում։ 1-ին եւ 2-րդ կետերի մասին կարող ենք հանձնաժողովում քննարկել, սակայն տեխնիկայի տեսակետից դրանք ոնց-որ տարբեր դեպքերին են վերաբերվում։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Ռաֆիկ պետրոսյան։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Ես այդ հարցը տվեցի, որովհետեւ հենց այստեղ, մեր մեջ արդեն կասկածներ առաջացան, թե առողջությանը պատճառված վնասի հետեւանքով կորցրած, բացի աշխատավարձից, ուրիշ էլ ի՞նչ վճարումներ են տրվելու տուժողին։ Դրա համար եմ ասում, որ եթե մենք ավելի լայն ձեւով ձեւակերպենք, «Քաղաքացիական օրենսդրությամբ նախատեսված» բառերը գրենք, ապա էլ կասկածներ չեն լինի այդ հարցում։ Մարդիկ կիմանան, տուժողը կոնկրետ կիմանա, թե ինչ է վճարվելու իրեն, բացի աշխատավարձից։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Կարող են այլ վճարներ լինեն՝ ապահովագրական ընկերությունների տեսակետից, որոնք կարող են սահմանվել պայմանագրով, ասենք, տեղափոխման ծախսերը մինչեւ հիվանդանոց եւ այլն։ Ամեն դեպքում առանձին կքննարկենք։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Պետրոսյանի խոսափողը միացրեք, մինչեւ վերջ արձագանքի։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Իսկ 3-րդ կետի կարիքը, իմ կարծիքով, ընդհանրապես չկա, հարկավոր է, որ նա էլ քննարկենք, որովհետեւ երբ բժշկասոցիալական հանձնաժողովը խումբը փոխում է եւ այլն, այդ բոլոր հարցերը կարգավորված են արդեն Քաղաքացիական օրենսգրքով։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Իրականում այստեղ վերաբերում է, թե երբ է դադարում, որովհետեւ եթե այդպիսին ճանաչվում է, ապա պետական վճարներն արդեն կան, դրա համար ապահովագրական ընկերությունները չեն շարունակում վճարել։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Վարդան Այվազյան։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Պրն Գաբրիելյան, քանի որ ես չեմ մասնակցել ձեր բուռն, երկարատեւ քննարկումներին, մի 2 հարց ունեմ։ Պրն Պետրոսյանի հարցն ուզում եմ  ավելի ընդլայնենք։

Այսինքն՝ ի՞նչ է դուրս գալիս, եթե վթարի հետեւանքով իր մոտ առաջ է եկել որոշակի պրոբլեմատիկ խնդիր, որը կապված է առողջության հետ, բացի հաշմանդամությունից։ Ինքը վճարումն ստանալու է տվյալ ապահովագրական ընկերությունի՞ց, այ, այն տարբերությունը, որն աշխատավարձին պետք է հավասարեցվի, բացի սոցապի վճարումների՞ց, թե՝ ամբողջապես է ստանում։

Ես գնացել եմ, կամ որեւիցե մեկը, տնից, տեղից հեռու, պատահական վթար է եղել, տնային պայմաններում բուժվում է։ Ինքը բերում է անաշխատունակության թերթիկ, գործատուն իրեն պարտավոր է սոցապ վճարումների հաշվին վճարել, բայց ոչ այն չափով, իսկ այն մնացած մասն ո՞վ է վճարում։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Ապահովագրական ընկերությունը վճարում է։ Խոսքը վերաբերում է միայն հաշմանդամության խմբին։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Այսինքն՝ ապահովագրական ընկերությունը փող չի վճարու՞մ։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Չէ, ապահովագրական ընկերությունը բոլոր դեպքերում վճարում է, բացի հաշմանդամությունը ճանաչելուց, քանի որ հաշմանդամության ընդհանուր ռեժիմն այնպիսին է, որ եթե պետությունը ճանաչել է, ապա այդ վճարումներն անում է։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Եթե հետեւանքն անգամ ավտովթարից  է տեղի ունեցել, կապ չունի՞։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Այո։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-2-րդ հարցը՝ բյուրոյի ձեւավորման հետ կապված խնդիրը։ Ըստ ձեր ներկայացրած տարբերակի բյուրոն ձեւավորվում է ապահովագրական ընկերություններից, ավտոսիրողներից, հասարակական կազմակերպություններից, ԳԱԻ-ից եւ Սպառողների միությունից։ Այո՞։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Ինչպես նաեւ ոստիկանությունից։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-ԳԱԻ-ն, ոնց որ, ոստիկանությունն է։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Կենտրոնական բանկը եւ 3 ապահովագրական ընկերություն, դա խորհուրդն է։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Այվազյան, ամեն դեպքում  ես խնդրում եմ ձեր հարցերը վերջացրեք, որ պատասխանեն, այլապես երկխոսության վերածվեց։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Կհասցնեմ, պրն Նիկոյան, ժամանակի զգացողությունը մոտս նորմալ է։

Այստեղից հարց՝ քանի՞ ապահովագրական ընկերություն պետք է լինի, ի՞նչ սկզբունքով եք ընտրելու այն ապահովագրական ընկերությունները, որոնք պետք է լինեն ձեւավորման բյուրոյի մեջ։ Ապահովագրական ընկերությունների ընտրությունը նախօրոք կանխորոշվա՞ծ է, թե՝ ոչ։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Ապահովագրական ընկերությունների նախօրոք կանխորոշված չէ, հիմա կարող են մասնակցել նրանք, ովքեր ունեն ռեգիոնալ ներկայացուցչություն եւ բավարում են նորմատիվ պահանջներին, օրենքով սահմանված է։

Բյուրոն կսկսի աշխատել այն պահից, երբ որ գոնե 2 կազմակերպություն անդամակցեն։ Եթե տրված ժամկետում 2 կազմակերպություն չեն անդամակցում բյուրոյին, ապա օրենքում հստակորեն գրված է, որ ապահովագրման պարտավորությունները քաղաքացիների վրա չեն տարածվի։ Նշանակում է, որ պետք է լինի ոչ թե 1 կազմակերպություն, այլ առնվազն 2։ Մենք այս պահին տայտեր ունենք 5-6 կազմակերպություններից, որոնք ուզում են մասնակցել։

Կանխորոշման սկզբունք չի կարող լինել, որովհետեւ հստակորեն օրենքով շարադրված են այն չափանիշները, որի համապատասխան իրենք կարող են լինել կամ չլինել։ Այսինքն՝ դա մեկնաբանության տեղ չունի։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Վարդան Այվազյան։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Ես շատ ողջունում եմ, որ դուք այդպես հավատացած եք, որ մեկնաբանության տեղ չունի, բայց այդ չափանիշներով վաղը կարող է 6-7 կազմակերպություն լինեն, ի՞նչ սկզբունքով եք ընտրելու դրանց միջից 3-ը։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Դա անելու է ժողովը, բյուրոն ունի ժողով, միայն բյուրո չէ։ Բյուրոյի ժողովը, որովհետեւ ինքն Ապահովագրական ընկերությունների միություն է։ Այդ ժողովում իրենք իրենց միջից ընտրելու են 3-ին։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Այվազյան, խնդրում եմ ձեր տեսակետը ելույթով անպայման արտահայտեք։ Հաջորդ հարցը՝ Արաիկ Հովհաննիսյան։

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Նախ ուզում եմ միանալ իմ գործընկերների հարցադրումներին։ Տարբեր կետերում նշված է, որ որոշակի դեպքերում կարող են ստանալ փոխհատուցում։ Մի տեղ նշված է, որ Քաղ. օրենսգրքով, Աշխատանքային օրենսգրքով, որոշ հոդվածներում առանձնակի նշվում է, որ կորցված աշխատավարձի չափով եւ եկամուտների չափով։ Կարծում ենք, որ պետք է հնարավորինս խմագրել եւ հստակեցնել, որովհետեւ ամենադժվար խնդիրներից մեկը լինելու է այս գումարների ստանալը, որովհետեւ կան ժամկետներ՝ հիվանդանոցում պառկելու, պալատի գումար եւ այլն, անընդհատ խնդիրներ են առաջանալու։

Ձեզ խնդրում ենք, որքան հնարավոր է, այս կետերին ուշադրություն դարձնել եւ հստակեցնել ձեւակերպումները։

Հաջորդ հարցը՝ հոդված 9-ի 4-րդ կետ՝ «ապա ոլորտում... գումար կարող է կիրառվել միայն Կենտրոնական բանկի նորմատիվ իրավական ակտերով սահմանված չափով եւ դեպքերում»։ Ի՞նչ ի նկատի ունեք, արդյոք օրենքով չէ՞, որ կարող են բոլոր հարցերը լուծվել, որովհետեւ մի մասն օրենքին ենք թողել, մի մասը նորմատիվ ակտերին։ Այստեղ չի՞ առաջանա  որոշակի մեկիանությունների խնդիր։

Հաջորդ հարցը՝ հոդված 10-ի 1-ին կետ՝ «Ապահովագրական ընկերությունը պարտավոր է յուրաքանչյուր անձի պահանջով կնքել... պայմանագիր», իսկ ի՞նչ է, մյուս դեպքերում չի կնքվելու՞ պայմանագիր։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-10-ի 1-ինը, սկսեմ դրանից։ Օրենքը սահմանում է բոլոր մասնակիցների պարտականությունները։ Այստեղ խնդիրը հեեւյալն է, որ  ապահովագրական ընկերությունը դիսկրիմինացիա անելու իրավունք չունի։ Եթե անձը եկել է եւ ուզում է նրանից գնել պայմանագիր, ապահովագրական ընկերությունը չի կարող մերժել։ Նա կարող է իր գներն առաջարկել, բայց եթե անհատը համաձայնվում է այդ գներով  նրանից գնել  պայմանագիրը, ապա նա մերժելու իրավունք չունի։ Սա սպառողների իրավունքի խնդիր է, որը պարտադրում է ապահովագրական ընկերությանը՝ մոտենալ առանց խտրականության իր հաճախորդներին։

Ինչ վերաբերում է 9-ի 4-ին՝։ Երբ որ չհատուցվող գումարները սահմանվում են օրենքով, թե որ դեպքում է, գումարի չափի եւ դեպքերի դետալները թողնված են նորմատիվ ակտերին։

13-ի հստակեցման վերաբերյալ, մենք կողմ ենք քննարկել ցանկացած գրավոր առաջարկություն։ Հարցերը մանրամասնորեն քննարկվել են ոչ միայն ֆինանսատնեսական հանձնաժողովում, այլեւ առողջապահության հանձնաժողովում։ Լսումներին նաեւ պրն Բաբլոյանը մասնակցեց։ Մենք հնարավորինս աշխատել ենք ամրագրել բոլոր այդ դրույթները, որոնք հատկապես կապահովեն առողջության հետ կապված բոլոր ծախսերը եւ աշխատունակության վերականգնման մնացած բոլոր ձեւակերպումները, դրանով հետեւելով մեր օրենսդրական լավագույն փորձին։ Մենք բաց ենք հստակեցնելու ցանկացած առաջարկության համար, եւ եթե մինչեւ 2-րդ ընթերցում ստանանք գրավոր առաջարկներ, անպայման մանրամասնորեն կքննարկենք։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Արաիկ Հովհաննիսյան։

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն պատասխանների համար։ Եվս մի հարցադրում՝ կապված կիրարկման մեխանիզմների հետ։ Ճիշտն ասած, բավականին շատ են հոդվածները եւ տարբեր հոդվածներ սկսում են իրագործվել տարբեր ժամկետներում։ Այստեղ չեք կարծու՞մ, որ պետք է ինչ-որ ձեւով խմբավորել, որովհետեւ  հատկապես  սկզբում գրված է, որ 10-օրյա ժամկետում սկսում է գործել օրենքը, բայց այնտեղ մինչեւ 20015, 2016 եւ այլն, թվականները գնում է, առավել եւս, որ մենք ունենք տեղեկատվության փոխանակման խնդիր, բազաների խնդիր։ Այդ 10 օրը բավարա՞ր է, որ օրենքն ուժի մեջ մտնի եւ ամբոջղությամբ իրագործվի։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Ձեզ տեղեկացնեմ, որ ընդհանրապես, ապահովագրական ոլորտի համար մենք դեռեւս անցյալ տարվանից ոչ միայն պարտադիր, այլ ապահովագրական ոլորտի համար աշխատում ենք ոստիկանության հետ, ստեղծելու ապահովագրական, ճանապարհատրանսպորտային եւ այլ պատահարների ռեգիստր։ Այժմ արդեն իսկ կա որոշակի աշխատող մեխանիզմ, որն ունի կուտակած ինֆորմացիա։ Այդ տեղեկատվության հիման վրա էլ մենք նախատեսում ենք, որ 2011-ից արդեն հնարավորություն կունենանք մեխանիզմներով սահմանել։

Նենք նաեւ  ունենք փոխըմբռնման հուշագիր ոստիկանության հետ, որտեղ մենք ապահովում ենք, եւ բացի դրանից, կառավարության կողմից հաստատված հայեցակարգ, որտեղ մենք ապահովում ենք բազաների սինխրոնիզացիա, որպեսզի մշտապես նույն տեղեկատվությունը լինի եւ տարընթերցման կարիք չլինի։

Ինչ վերաբերում է անցումային դրույթներում տրված ժամկետների տարբերություններին, դրանք հիմնականում վերաբերում են մի շարք գործառույթների, որոնք սկսելու են ավելի ուշ։ Ասենք, օրենքում կա հետեւյալ դրույթը՝ «բոնուս-մալուս» համակարգ։ Դա այն համակարգն է, որի շնորհիվ ավելի պարտաճանաչ եւ ոչ կարգազանց վարորդների համար առավել հստակ է դառնում եւ առավել էժան է դառնում ապահովագրությունը, իսկ կարգազանցների համար առավել թանկ։ Նման տեղեկատվություն կիրառելու համար մեզ պետք է, օրինակ՝ 2 տարվա տեղեկատվության կուտակում, որի հիման վրա կարելի է հաշվարկել նման գործակիցներ։ Նման համակարգը, որի մեխանիզմը մանրամասնորեն տրված է հավելվածում, մենք նախատեսում ենք կիրառել 2 տարի ավելի ուշ։ Դրա համար մի շարք դրույթներ կան, Դրանցից ոմանք անմիջապես են գործելու, ոմանք ավելի ուշ են գործելու։

Քանի որ մենք ուզում էինք ունենալ համապարփակ օրենք, որն այս պահին մեզ համար կսահմանի բոլոր հարաբերությունները, դա նույնպես մտցրել ենք օրենքի նախագծում։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Արա Նռանյան։

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Պրն Գաբրիելյան, ես մասնակցել եմ լսումներին եւ քննարկումներին, բայց քանի որ օրենքը շատ մեծ է, ես կուզենայի որոշակի ճշտումներ անել։

1-ին հարցը վերաբերում է հաշվարկի խնդրին։ Եթե հիշում եք, մենք քննարկել ենք, որ դուք վերցրել եք հաշվարկ՝ վթարների հավանական թվից ելնելով, հաշվի առնելով, որ այսօր փաստացի գրանցվում է վթարների ավելի փոքր քանակ, քան իրականում կատարվում է։ Եթե դրա պատճառով կարելի է ենթադրել, որ այդ պատահարների թիվը, եթե չեմ սխալվում, ասացիք, որ 30 հազարից եք հաշվի առնելու, եթե պարզվի, որ ավելի քիչ է, մենք ապահովագրավճարի գումարը կիջեցնենք, իսկ ո՞նց եք նայում նրան, որ մենք սկսենք ավելի փոքր գումարից, հետո նոր բարձրացնենք, եթե տեսնենք, որ վթարների թիվը շատ է։ Եթե ասեք, որ դա ռիսկային է ապահովագրական համակարգի համար, ի՞նչ երաշխիք կա, որ եթե պարզվի, որ 1-ին տարում վթարների քանակն ավելի քիչ է, ի՞նչ երաշխիքներ կան հասարակության մոտ, որ ապահովագրավճարը կիջնի ներքեւ։

Մյուսը վերաբերում է ընթացակարգերին, ես լսել եմ, որ հանձնաժողովում ասել եք, որ որոշակի բյուրոկրատական պարզեցումներ եք արել, ինձ հետաքրքիր, որ ընթացակարգի նկարագրությունը ներկայացնեք։

Եթե դեպք է պատահել, օրինակ՝ հոդված 20-ը, կարծես, ասում է, որ եթե գույքային վնասը, 2 վարորդի միջեւ է խնդիրը ծագել, իրենք կարող են հայտարարագիր ներկայացնել եւ  դիմեն ապահովագրական ընկերությանը։ Այդ դեպքում պե՞տք է ճանապարհային ոստիկանության եզրակացությունը, թե՝ չէ։

Նույնը վերաբերում է 19-րդ հոդվածին, որտեղ 200 հազար սահմանափակման մասին է գրված, որտեղ փորձագետի եզրակացությունը պետք չի։ Եթե 2 վարորդները բերեն այնպիսի հայտարարագիր, որտեղ 200 հազարից ավելի մեծ գումար է պետք, եւ կասկածներ առաջանան, որ դա մտածված է, ստեղծված իրավիճակից գումար կորզելու նպատակով, այստեղ չի՞ առաջանա խնդիր՝ այդ գումարը հատուցելու, եւ չի՞ առաջանա հարց, որ այդ իրավունքը, որ մենք տալիս ենք, պետք է նաեւ սահմանափակենք 200 հազար դրամի չափով։

Հաջորդը վերաբերում է խցանումների հնարաջոր վտանգներին։ Դուք հաշվարկե՞լ եք, այս օրենքը կիրառելու արդյունքում կարո՞ղ է խցանումների քանակը հատկապես Երեւանում շատանա։

Եվս մեկ հարց՝ կապված հավելվածի հետ, որտեղ ռիսկայնությունն էր հաշվարկվում։ Անցյալ անգամ ես հարց տվեցի, որը վերաբերում էր առողջական վիճակը պարզելուն։ Ես կուզենայի այդ հարցը կրկնել եւ կուզենայի լսել ձեր գնահատականը, թե ինչպես է գնահատվելու ապահովադիրին առերես տեսնելուց, թե ինչպիսին է իր առողջական վիճակը։

Եվ նույն հավելվածում կա նաեւ տարիքային սահմանափակման մասին, որ տարիքային սահմանափակում չլինելով, ռիսկայնությունը կարող է ավելանալ։ Դա չի՞ խոչընդոտում Սահմանադրության պահանջներին։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Սկսեմ ամենակարեւոր հարցից, ապահովագրավճարի իջնելու հարցից։ Ինչպես դուք ճիշտ նշում եք, մենք այն ժամանակ ասացինք, որ հաշվարկներն անելուց մենք վերցրել էինք այն միջազգային միտումը, համաձայն որի՝ երբ որ պարտադիր ապահովագրության օրենքը մտնում է, ապա դրանից հետո տեղի է ունենում գրանցված ավտոպատահարների շեշտակի աճ, մինչեւ 10 անգամ։ Մենք հաշվարկել ենք մի քանի տարբերակներով, 8-12 անգամ, 8-5 անգամ եւ այլն, եւ մեր գնահատականներն այդ մոտավորությունների մեջ են

Եթե հիշում եք, նաեւ մենք տալիս էինք սահմաններ, որ դա կլինի, ենթադրենք՝ 28 հազարից 34 հազար։ Պատճառներից մեկը, որ մենք ասում  էինք, որ մեր գնահատականներն այսպիսին կլինեն, կախված էր այն գործոններից մեկը, որից դա ավելանում կամ պակասում էր, դա այն էր, թե իրականում քանի պատահար կգրանցվի կամ չի գրանցվի։

Մեխանիզմների տեսակետից, մենք ավելի լավ է սկսենք միջազգային փորձով եւ մոտավոր գնահատականներով գնանք նրան, որպեսզի որեւէ խնդիր չառաջացնենք նաեւ ապահովագրական ընկերությունների կայունության տեսակետից, մնացած տեսակետից մենք դրել ենք հրապարակայնության խիստ պահանջներ։ Բյուրոն արին մեկ պարտավոր է հրապարակել իր հաշվետվությունները, այդ թվում՝ հիմնավորումները։ Ինքը պարտավորություն ունի, որ տարին մեկ առաջարկներ անել դա փոխելու վերաբերյալ, ինչպես վերեւը, այնպես էլ ներքեւը։ Եթե գտնում է, որ կարիք կա, որ այդ գործողությունն ավելի շուտ ձեռնարկել, ապա պարտավոր չէ սպասել, որ մինչեւ տարին լրանա։ Այստեղ խոշորագույն երաշխավորը հրապարակայնությունն է։

Բյուրոյի մասին հոդվածներում խիստ ուշադրություն ենք դարձրել նրան, որ ցանկացած հաշվետվություն անպայման հրապարակվի, որոնց վերաբերյալ տեղեկատվությունը հասանելի լինի թե՛ հանրությանը, թե՛ հատկապես իր ամբողջ դետալներով սպառողների շահերը ներկայացնող խորհրդի անդամներին։ Սա ընդհանուր մեխանիզմն է, որով մենք ապահովում ենք, որ ապահովագրավճարը համարժեք լինի շուկային թե՛ ներքեւ, թե՛ վերեւ գնալու տրամաբանությամբ։

Ձեր 2 հարցն ինչ-որ առումով կապված է, խցանումների եւ համաձայնության գալու հարցը։ Եթե մենք բոլոր պատահարները, որտեղ կա համաձայնություն, պահանջենք, որպեսզի անպայման լինի ճանապարհային ոստիկանության ներկայացուցիչը, ապա շատ խցանումներ կառաջանան։ Միջազգային փորձի տեսակեից, ասենք, շեմ ընտրել եւ ասել, որ եթե միայն գույքային վնասներ են եւ համաձայնություն կա, դա լավագույն փորձն է, որպեսզի հնարավորինս խցանումներ չառաջանան, միեւնույն ժամանակ առանց վեճերի հարցերը լուծվեն։

Ինչ վերաբերում է 200 հազար դրամի վնասին, եթե այդ գումարը չի գերազանցում գույքային վնասները, ապա այդտեղ փորձագետի եզրակացությունը չի պահանջվում։ Սա ներքին շեմ է, քանի որ փորձագետի ծառայությունը կարող է թանկացենլ ընդհանուր ապահովագրավճարները։ Եթե բոլոր փոքր պատահարների համար, որոնք կարող են լինել քանակով մի քանի անգամ ավելի շատ, անընդհատ պահանջվի փորձագետների առկայություն, երբ որ դրանք կարելի է ստանդարտացված կերպով գնահատել եւ արագ մշակել դեպքերի տեղեկատվությունը, ապա մենք հնարավորինս կիջեցնենք ապահովագրավճարները։ Փորձը ցույց է տալիս, որ մինչեւ այժմ այդ գումարների ներքո խարդախությունները չեն լինում։ Այսինքն՝ պարբերաբար մանր խարդախություններով զբաղվող, որոնք հիմնականում կուղղվեն մինչեւ 200 հազար դրամին, այդ վտանգները չկան։

Ինչ վերաբերում է տարիքին։ Սահմանադրության խախտում չեմ տեսնում, դա ինչ-որ առումով վերաբերում է նաեւ ձեր մյուս հարցին, դա ապահովադիրի վիճակի վերաբերյալ է։ Ապահովադիրի վիճակը, որպես կանոն, կարող է իրենք զննում չանեն, սակայն բուժծառայություն իրականացնող ընկերության կողմից ընդունված փաստաթղթերի հիման վրա անեն։ Հիմնական դրույթը, որոնք ապահովագրական ընկերություններն այս տեսակետից ուշադրություն են դարձնում, դա տեսողությունն է, քանի որ էականորեն կապված է վարելու հնարավորությունների հետ։ Բոլոր մարդկանց մոտ տարիքի հետ տեսողություն եւ ռեակցիան որոշակիորեն թուլանում է։ Դա նկատի առնում են որոշ դեպքերում, չնայած այդ նկատի առնելը, չեմ կարծում, որ որոշակիորեն սահմանափակում է մտցվում։

Ապահովագրական տեսակետից, եթե նայենք բժշկական ապահովագրությանը, այնտեղ նույնպես բոլորը չեն կարող գնել բժշկական ցանկացած ապահովագրություն։ Եթե դուք ունեք որոշակի վիճակ, դա Սահմանադրության խախտում չի լինի, եթե սրտի արատով որոշակի ապահովագրություն ձեզ չվաճառեն կամ վաճառեն, բայց շատ բարձր գներով, որը կդառնա արդեն անիմաստ։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Արա Նռանյան։

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Պրն Գաբրիելյան, երեւի, խնդիրը հասկանում եք, թե ինչու հաշվարկից սկսեցի, որովհետեւ գրեթե 400 հազար ավտոմեքենա, վճարելով մոտ 40 մլն դոլար, որքան հասկանում եմ, տարեկան գումար, դա բավականին մեծ գումար է մեր հանրապետության համար։ Եթե հաշվարկենք, որ միջինը 1000 եւ մի բան էլ ավել պատահարի համար հատուցվող վնասն է, ապա կարելի է եսնել, որ եթե այդքան չեղավ միջինը, մենք ռեզերվ ունենք իջեցնելու։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Միանշանակ։

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Ես ուզում եմ հարցնել, ճշտելու համար։ Եթե 2 հոգի հայտարարագիրը լրացրեցին, բայց 200 հազարն անցել է, դա ուժի մեջ... դեպքում, այդ դեպքում ե՞րբ է պետք ճանապարհային ոստիկանությունը, երբ որ երկուսը համաձայնության չեն եկե՞լ, միայն այդ դեպքու՞մ։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Այո, եւ բացի դրանից, միայն երկուսի համաձայնությունը չէ, եթե կա նաեւ ոչ գույքային վնաս։ Անձի առողջությանը վերաբերող դեպքում ոստիկանությունը պարտադիր է։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Հովհաննես Մարգարյան։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Ես ունեմ 2 հարց, մեկը, մասնավորապես, որ պարտադիր է մեքենաների ապահովագրումը, եւ եթե պարտադիր է, կամավոր չէ, արդյոք կա՞ նվազագույն շեմ։ Ես կուզենայի քնարկեինք, որ այն կենսաթոշակառուն, որի միջին, ամսական թոշակը 10-12 հազար դրամ է եւ ունի մեքենա, եւ կախված վառելիքի գներից, հնարավոր է, որ տարին 1 կամ 2 անգամ օգտվի։ Ինչքան ես հասկացա իմ գործընկերոջ ասածից, միջինը 30-40 հազար դրամ է լինելու, հա՞, տարեկան կտրվածքով։ Արդյոք պատրաստվու՞մ են սահմանել օրենքի հեղինակները, թեկուզ այս խավի համար միգուցե սահմանում տրվի, որ ապահովագրական ընկերությունները փորձեն կոմպենսացնել, դրանով իսկ գրավել իրենց կողմը, ինչ-որ մի սահման։

2-րդ հարցս վերաբերում է օրենքի անցումային դրույթներին։ Այստեղ լրամշակված, գրված է, ներկայացված է մեզ։ 54-րդ հոդվածի 13-րդ կետն եմ ընթերցում, մինչ այդ կետը, 12-րդ կետում նշված է, որ մինչեւ 2010 թվականի դեկտեմբերի 31-ը, եթե այս օրենքն ուժի մեջ մտավ, կամավոր հիմունքներով կնքվող ավտոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող պատասխանատվությունը, ապահովագրության պայմանագրերի գործողության ժամկետը պետք է լինի ոչ ուշ, քան 2010 թվականի դեկտեմբերի 31-ը։

Իսկ 13-րդ կետում նշված է՝  «Կենտրոնական բանկը կարող է իր որոշմամբ դադարեցնել իր անդամությունը բյուրոյին, սակայն ոչ շուտ, քան 2011 թվականի հունվարի 1-ը»։ Այստեղ չգիտեմ, կարող է թվայի՞ն տարբերություն է, նշանակում է, որ այդ գործառույթները, որոնք իրականացվում են, եթե օրենքն ընդունվի, որովհետեւ 2010 թվականի դեկտեմբերի 31-ի հաջորդ օրը հունվարի 1-ն է։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Հասկանալի է։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Այստեղ չկա օրենքի ուժի մեջ մտնելը, խոսքն այս 1-ին օրենքին է, փաթեթինը չէ։ Փաթեթի վերջում ես հավելվածն ուսումնասիրում եմ, միգուցե բացթողում է։ Այսինքն՝ ավտոտրանսպորտային միջոցների օգագործումից բխող պատասխանատվության «Պարտադիր  ապահովագրության մասին» օրենքը ե՞րբ է ուժի մեջ մտնելու, եթե ընդունվի։ Այստեղ չկա, նայում եմ, ոնց-որ չկա։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Սկսեմ 3-րդ հարցից։ 54-րդ հոդվածի 2-րդ կետով՝ «2011 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ ՀՀ տարածքում հաշվառված հաշվառման ենթակա ավտոտրանսպորտային միջոցների սեփականատերերը պարտավոր են ունենալ սույն օրենքով սահմանված կարգով կնքված պայմանագիր, բացառությամբ 8-րդ հոդվածի»։

Այսինքն՝ 2-րդ հոդվածով հստակորեն ասվում է, որ ավտոտրանսպորտային միջոցների սեփականատերերը պարտավոր են ունենալ։ Դա նշանակում է, որ օրենքի այդ պարտավորությունը քաղաքացիների համար ուժի մեջ է մտնում 2011 թվականի հունվարի 1-ից։ 54-ի 2-րդը, պրն Մարգարյան։

Ինչ վերաբերում է «Կենտրոնական բանկի մասին» դրույթին, ապա սրանով օրենսդիրն ասում է, որ Կենրոնական բանկը չի կարող դուրս գալ կայացումից առաջ, այսինքն՝ պարտավոր է կայացնել, որպեսզի դուրս գա, քանի որ բյուրոն՝ որպես այդպիսին, չի գործի, ուղղակի այդ սահմանն է դրված։ Սահմանը կարելի է տեղափոխել ըստ պատգամավորների առաջարկության։ Խոսքը վերաբերում է միայն դրան, որպեսզի սկսի գործել, մինչ այդ Կենտրոնական բանկը հստակորեն պետք է տանի այդ գործառույթները, որպեսզի ինստիտուտը կայանա։

3-րդ հարցը՝ դա բազմիցս քննարկված հարցն է սոցիալական բնույթի, թե ինչ պետք է լինի այն քաղաքացիների հետ, ովքեր շատ քիչ են օգտվում եւ չունեն այդ եկամուտները, որպեսզի ամբողջովին գնեն։ Մենք չենք նախատեսել որեւէ սուբսիդավորման մեխանիզմ, քանի որ որեւէ տեղում նման փորձ չգիտենք։

Դա հետեւյալն է՝ եթե նայում ենք օրենքին, մենք սահմանում ենք առավելագույն սահմանը։ Այդ 30-ից 40 հազարը, որ նշվեց, մեր ասած դեպքում, ասենք, բազային վճարն առանց հավելումների, ռիսկայնության համար պետք է լինի 30-34 հազար՝ նախնական հաշվարկներով։ Դա վերին սահմանն է, ապահովագրական ընկերությունները կարող են նաեւ դրանից ներքեւ առաջադրել։ Բնականաբար, կան խնդիրներ, սակայն երբ որ մենք վերցնում ենք, ասենք, 30 հազարը՝ տարեկան եկամուտների  տեսքով, ապա նույն տրամաբանությամբ երբ որ հաշվարկում էինք միջինը ոչ թե ամենախոցելի խավի համար, միջինը՝ ավտոտրանսպորտային սեփականատերերը ծախսում են, ամսական 18-15 հազար բենզինի վրա։ Այս չափանիշները, լսումների ժամանակ նույնպես այդ հարցը տրվեց։ Մենք չենք գնացել ամենաբարձր եվրոպական ստանդարտներով, որտեղ կարող է անձնական վնասի համար հատուցումը լինել անսահմանափակ կամ լինել միլինավոր եվրոներ, մենք գնացել ենք այնպիսի թվերի, որոնք քիչ թե շատ համահունչ են Հայաստանի իրականությանը։ Ներկայացրել ենք թվեր, որոնք քիչ թե շատ համահունչ են միջին եկամտին եւ այն ծախսերին, որոնք միջին ավտոսիրողը կատարում է ավտոմեքենայի վրա։ Այդ առումով կլինեն որոշակի խնդիրներ որոշ օգտագործողների հետ, սակայն գլոբալ առումով դա հաշվարկված է, որպեսզի չլինի անտանելի բեռ, եւ ավելի շատ սոցիալական օգուտ տա, քանի որ այս օրենքի ամբողջ տրամաբանությունը հիմնականում տուժողների օգտին է... քան դրվի սպառողների ուսերին նման ծանր բեռը։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Հովհաննես Մարգարյան։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն մանրամասն պատասխանի համար։ Բոլոր այն ապահովագրական բյուրոները, որոնք որ կան...

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-1 հատ է լինելու։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Այսինքն՝ բյուրոն  1 հատ, իսկ ընկերությունները կարող են շատ լինեն։ Ցանկացած ընկերություն, ինչքան հասկացա, կարող է սահմանել ապահովագրական իր չափի վճարումը։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Ոչ ավելի բարձր, քան սահմանվել է բյուրոյի կողմից։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Բայց ցածր կարելի՞ է։

Վ.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Շատ ցածր էլ չի կարելի։ Եթե հնարավորություն է տրված, որ բյուրոն ներքին սահմանը եւս սահմանի, որպեսզի հակագնագծման քաղաքականությամբ ապահովի մրցակցության բավարար ոլորտ, հակառակ դեպքում մենք կարող ենք ունենալ իրավիճակ, երբ որ կլինի 1 կամ 2 ընկերություն։ Սա նույնպես տրված է բյուրոյին, որ նա միջանցք սահմանի։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Գաբրիելյան, հարցերն ավարտվեցին։ Այժմ հարակից զեկուցման համար խոսափողի մոտ է հրավիրվում ֆինանսաբյուջետային  հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Գագիկ Մինասյանը։

Գ.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-ԱԺ մեծարգո փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, ձեր ուշադրությանն եմ ներկայացնում մեր հանձնաժողովի եզրակացությունը ներկայացված օրենսդրական փաթեթի վերաբերյալ։ Փաթեթն ԱԺ է ներկայացվել շուրջ 1 տարի առաջ, եւ անցյալ տարվա ընթացքում բավականին ինտենսիվ եւ լուրջ աշխատանքներ են գնացել փաթեթի նկատմամբ, եւ՛ հանձնաժողովի, եւ՛ կառավարության լիազոր ներկայացուցչի, ինչպես նաեւ հատուկ իմ շնորհակալությունն եմ ուզում ներկայացնել պրն Բաբլոյանի մասնակցությամբ, որը մեծ ներդրում ունի այն օրենսդրական փաթեթի տեքստի վերաբերյալ, որն այսօր պատիվ ունեմ ներկայացնելու ձեր դաին։

1-ինը, որ ուզում եմ բոլորին հիշեցնել, դա հետեւյալն է՝ ՀՀ-ում այսօր կա շուրջ 400 հազար ավտոտրանսպորտային միջոց, որոնց գործադրումը ոչ միայն հեշտացնում է մեր կյանքը, ոչ միայն պայմանավորում է մեր տնտեսական գործունեությունը, այլեւ հղի է վտանգներով։ Բոլորիս է հայտնի, թե ինչպիսի գույքային եւ առողջությանը վերաբերող վտանգներով է հղի այդ ավտոտրանսպորային միջոցների օգտագործումը։ Այս օրենքի հիմնական նպատակը տուժողների շահերի պաշտպանությունն է,  ավտոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող՝ տուժողի շահերի պաշտպանությունը։ Այս միտքը, բնականաբար, 1-ինը Հայաստանում չէ, որ ծագել է, շուրջ 1 դար առաջ երբ ավտոտրանսպորտային միջոցների քանակը բավականին մեծ էր Արեւմտյան Եվրոպայում, ակնհայտ դարձավ, որ անհրաժեշտ է ստեղծել ապահովագրության մի նոր տեսակ, որն է ռիսկի ապահովագրությունը։ Օրենքի վեպնագիրը հենց պերճախոս վկայում է այս ապահովագրության տեմակի մասին, «Ավտոտրանսպորտային միջոցների օգտագործումից բխող պատասխանատվության պարտադիր ապահովագրություն»։ Ըստ էության, սա տարբերվում է ապահովագրության մյուս տեսակներից, այսինքն՝ ավտոտրանսպորտային միջոցի տերը կարող է ապահովագրել իր ավտոմեքենան, կարող է ապահովագրել իր կյանքը, իր գույքը, կարող է նաեւ չանել, սակայն իր ռիսկը՝ ուրիշին վնաս տալու վերաբերյալ, ինքը պարտավոր է ապահովագրել։ Սա օրենքի կարեւորագույն, հումանիստական ուղղվածությունն է։ Այսինքն՝ մենք պարտադրում ենք  ավտոտրանսպորտային միջոցների օգագործողներից, որ 1-ին հերթին ապահովագրեն իրենց ռիսկը՝ ուրիշներին վնաս պատճառելու պարագայում։

Ինչու՞ է սա անհրաժեշտ, հենց այն պարզ պատճառով, որ կարող է պատահել, որ վնաս պատճառելուց հետո այդ ավտոտրանսպորտային միջոցի տերը չունենա համապատասխան միջոցներ անհրաժեշտ հատուցումն իրականացնելու համար։ Դա կարող է լինել գույքային, եւ Աստված մի արասցե, առողջության հետ  կապված վթարների պարագայում։ Կարող են լինել նաեւ դեպքեր, երբ ավտոտրանսպորտային միջոցի տերը հեռանում է վթարի վայրից կամ նա, ուղղակի, անհայտ է, եւ այս բոլոր իրավիճակների հանրագումարը բերում է այն միարժեք եզրակացությանը, որ ռիսկի ապահովագրությունը պետք է լինի պարտադիր։ Գործնականում դա այդպես է արեւմտյան բոլոր երկրներում, անցումային երկրներում, ԱՊՀ շատ երկրներում, եւ եթե մենք ընդունում ենք այս օրենքը, նաեւ այդպես կլինի Հայաստանում։

Կարեւորագույն 2 հոդված կա, 8-րդ եւ 9-րդ հոդվածները, որոնք սահմանում են հատուցման համար այն գումարները, որոնք նվազագույնն են առողջության եւ գույքային վնասների պարագայում։ Սահմանվում է 1,5 մլն դրամ՝ գույքային վնասների պարագայում, 3 մլն դրամ՝ առողջությանը պատճառված վնասների դեպքում։ Եթե 1 պատահարի դեպքում տուժել են 1-ից ավելի մարդիկ, ապա վերին սահմանը կազմում է 9 մլն դրամ։ Այսինքն՝ եթե 1 պատահարի 3 մարդ տուժեն եւ 3-ն էլ առավելագույն չափի վնաս կրեն, ապա նրանց հատուցվող գումարի չափը կլինի 9 մլն դրամ։

Այս 9-րդ հոդվածում կա մի շատ կարեւոր դրույթ, որ միշտ չէ, որ ապահովագրական գումարները բավարարելու են այն վնասների հատուցման համար, որոնք տեղի կունենան։ Այս պարագայում այդ նույն հոդվածի 5-րդ կետը հստակ նշում է, որ այդ տարբերությունը պետք է վճարի հենց տուժողը։ Իհարկե, մենք կարող էինք նաեւ գնալ այն տարբերակին, որ ապահովագրական հատուցումները լինեին շատ մեծ, գործնականում բացառվեին այդ տարբերության առկայությունը, սակայն այս պարագայում մենք պետք է համակերպվեինք այն մտքի հետ, որ մեր ավտոտրանսպորտային միջոցների սեփականատերերը շատ ավելի մեծ ապահովագրական վճարներ պետք է մուծեին։

Ինչպես ներկայացրեց հիմնական զեկուցողը, այստեղի քննարկման ժամանակ ներկայացվեց 3 տարբերակ, ես եւս հանդես եկա ելույթով։ Մենք գնացինք այն տարբերակին, որը գործնականում ապահովում է ճնշող մեծամասնությունը, այդ վթարների հատուցման պարագայում, միաժամանակ նվազագույնն է վճարի պարագայում, որովհետեւ կային տարբերակներ՝ 2,4 մլն, 1,5 եւ 5 մլն, մենք կանգ առանք 1,5 եւ 3 միլիոնի տարբերակի վրա։

Կարեւորագույն օրենք է նաեւ ապահովագրական վճարների հետ կապված 8-րդ հոդված-ը, որը հղում է կատարում նաեւ մեր հավելվածի վրա, որտեղ նկարագրված է այն  ալգորիթմը, որով բյուրոն հաշվարկելու է ապահովագրական վճարների հիմնական եւ բազիսային չափերը, եւ այդ չափերն ինքը ներկայացնելու է Կենտրոնական բանկ, հաստատման։ Դրանից հետո արդեն ապահովագրական ընկերությունները կազմելու են իրենց ապահովագրական պոլիսները եւ վաճառելու են քաղաքացիներին, որոնք օրենքի ուժով պետք է անպայման ապահովագրեն իրենց ռիսկը։

Հաջորդ դրույթը, որին ուզում եմ անդրադառնամ, դա անձնական վնասների հետ կապված գործառույթն է։ Անձնական վնասների խնդիրների կարգավորման  հետ կապված մենք ունենք դրույթ, որ տուժողն իրավունք ունի իր առողջությունը վերականգնել նաեւ ՀՀ-ի սահմանից դուրս։ Երկար քննարկումներից հետո մենք եկանք մի շատ կարեւոր որոշման եւ նախատեսեցինք 3 դեպք, երբ տուժողն իր առողջությունը կարող է վերականգնել ՀՀ-ի սահմաններից դուրս։ Դրա համար բյուրոյի կազմում ստեղծվում է հատուկ խումբ, որը դուրս է բերում ցուցակի մեջ այն բոլոր դեպքերը, որոնց բուժումը ՀՀ տարածքում հնարավոր չէ արդյունավետ իրականացնել։ Ես ենթադրում եմ, որ այդ ցանկը կլինի բավականին սահմանափակ։ Դուրս է բերում այն ընկերությունների ցուցակը, որոնք այդ բուժումներն իրականացնում են ՀՀ արածքից դուրս, եւ տուժողն իր բուժումը կարող է իրականացնել, եթե ինքն այդպիսի վնաս է կրել, այդ ընկերություններում։

Կա եւս 2 դեպք, որոնց մասին ես անպայման ուզում եմ ասեմ, տուժողը կարող է այդ ցուցակում, վնաս կրելու պարագայում իր բուժումն իրականացնել արտասահմանի այլ հիմնարկում։ Օրենքը հստակ նկարագրում է, թե այդ պարագայում հատուցումներն ինչպիսին են լինելու, ինչպես նաեւ տուժողը կարող է իր բուժումն իրականացնել ՀՀ սահմանից դուրս, եթե նույնիսկ այդ բուժման անհրաժեշտությունը կամ այդ բուժումն արդյունավետորեն կատարվում է նաեւ ՀՀ տարածքում։ Այս բոլոր, 3 դեպքերի պարագայում հստակ նկարագրված է այն մեխանիզմները, որոնցով պետք է հատուցումները տրվեն։

14-րդ հոդվածը սահմանում է, որ տուժողի մահվան պարագայում նրա իրավահաջորդներին հատվուցվող գումարը գտնվում է հենց այդ 3 մլն դրամի սահմաններում։

Ինչ վերաբերում է գույքային վնասներին, ապա այստեղ կարեւոր է 18-րդ եւ 19-րդ հոդվածները, որոնք սահմանում են, թե ինչպես պետք է... ես լռե՞մ, պրն Նիկոյան, թե՝ ոնց։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, պրն Մինասյանը ստիպված ինքը դիտողություն արեց իմ փոխարեն։

Գ.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Եվ 18-րդ եւ 19-րդ հոդվածներում սահմանված է, թե ինչպես են որոշվելու այն գումարների չափերը, որոնցով որ պետք է իրականացվի հատուցումը տուժող քաղաքացուն։ Այստեղ կարեւոր մի հանգամանքի մասին եմ ուզում նշեմ։ Մենք երկար եւ սուր վիճաբանությունից հետո եկանք եւ մեր օրենքում ամրագրել ենք նորմ, որ տուժողն ինքն է որոշում, թե ինքը կվերցնի գումարը գույքային վնասների դիմաց, թե կարտոնի ապահովագրական ընկերությանը, իրականացնելու վնասի վերականգնումը։ Սա էապես կբարձրացնի մեր տուժողի իրավունքների պաշտպանության խնդիրը։

21-րդ հոդվածի մեջ ուզում եմ անրդադառնալ մի խնդրին։ Մենք կարող ենք ունենալ 2 դեպք, երբ տուժողը եւ վնաս պատճառողը ավտոտրանսպորտային միջոցների տերեր են եւ երկուսն էլ ունեն ապահովագրական պոլիսներ, այս պարագայում մենք ամրագրել ենք նորմ, համաձայն որի՝ տուժողի ռիսկն ապահովագրած ապահովագրական ընկերությունը պետք է անպայման մասնակցի եւ պաշտպանի տուժողի շահերն այդ վթարի պարզաբանման գործընթացում, որովհետեւ հակառակ կողմի, այսինքն՝ վնաս պատճառողի ապահովագրական ընկերությունը, բնականաբար, պետք է հակված լինի նվազեցնելու այն հատուցումը, որ նա պետք է տա տուժողին։

Միաժամանակ նաեւ ամրագրված է նորմ այն քաղաքացիների համար, որոնք ավտոտրանսպորտային միջոցներ չունեն, բնականաբար, չունեն համապատասխան պոլիսներ, նրանք սովորական քաղաքացիներ են եւ այս պարագայում նրանց շահերը պետք է պաշտպանի բյուրոն։

Ապահովագրական հատուցումների ընթացակարգը, կարծեք թե, բավականին մանրամասն նկարագրված է։ Ես կարեւոր եմ համարում շեշտելու այն հանգամանքը, որ այստեղ հստակ նկարագրված են տույժեր, որոնք կրում են ապահովագրական ընկերությունները՝ սահմանված ժամկետներում հատուցումը չկազմակերպելու համար։

Օրենքի 2-րդ մասը նկարագրում է բյուրոյի կառուցվածքը։ Բյուրոն  ապահովագրական ընկերությունների միություն է, որն իր գործունեությամբ կարգավորում է այս ողջ մեխանիզմը։ Բյուրոն ունի կառավարման 3 մարմիններ, եւ ես կանդրադառնամ 3 մարմինների կազմավորմանը եւ նրանց գործառույթներին առանձին-առանձին։

1-ինը դա ապահովագրական ընկերությունների ընդհանուր ժողովն է։ Բոլոր այն ապահովագրական ընկերությունները, որոնք ցանկություն են հայտնում զբաղվելու այս գործառույթով, նրանցից յուրաքանչյուրը մեկական ներկայացուցիչով մասնակցում է այդ ժողովի գործընթացներին։ Ժողովը հիմնական որոշումները, սկզբունքային, գաղափարախոսական որոշումներ կայացնող մարմին է։ Նրա գործարքներին մասնակցում են  յուրաքանչյուր ապահովագրական ընկերության   մեկական ներկայացուցիչ, եւ նրա կարեւոր գործառույթներից մեկն է՝ ընտրել իրենցից 3 ներկայացուցիչների, որոնք պետք է ապագայում մասնակցեն բյուրոյի խորհրդի աշխատանքներին։ Բյուրոյի խորհուրդն այն մարմինն է, որն իրականացնում է կառավարման կարեւորագույն ֆունկցիաներ, ամենակարեւորն է, որ որոշում է հիմնական եւ բազիսային սակագները՝ օրենքում ներկայացված հավելվածի հիման վրա։

Այստեղ հիմնական զեկուցողն արդեն ասեց, մենք գնացել ենք բավականին լուրջ քայլի, մենք բյուրոյի խորհրդում ներառել ենք քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներին, 2 հասարական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ ուղղակիորեն պետք է մասնակցեն այդ կարեւորագույն գործառույթին, այն է՝ իրենց քվեարկությամբ որոշեն ապահովագրական հիմնական եւ բազիսային գումարների չափերը։

Բացի դրանից, 3 ներկայացուցիչ պետք է գործուղվի այդտեղ, ժողովին, այսինքն՝ ապահովագրական ընկերությունները։

Հաջորդը պետք է լինի պետական ավտոտեսչության հետ կապված գործառույթներն իրականացնող պետական լիազոր մարմինը։

Եվ վերջապես Կենտրոնական բանկը։ Այդ 2 հասարակական կազմակերպություններից մեկը պետք է պաշտպանի ավտովարորդների շահերը, իսկ մյուսը սպառողների շահերը։

3-րդ մարմինը դա գործադիր տնօրենն է, որն իրականացնում է կառավարության վերին 2 մարմինների կողմից ընդունված որոշումները եւ հաշվետու է նրանց։

Ներկայացված օրենքում հատուկ ուշադրություն է դարձվել ներքին աուդիտի գործառույթներին, ակտուարին, ինչպես նաեւ երաշխավորման ֆոնդի կառուցվածքին եւ տեղեկատվական համակարգին։ Երաշխավորման ֆոնդի միջոցները դրանք այն միջոցներն են, որոնք անհրաժեշտ են, որպեսզի հատուկ դեպքերում, երբ հայտնի չէ, թե ով է   ավտոտրանսպորտային միջոցի սեփականատերը, նա փախել է այդ վթարի պարագայից, եւ ունենք, ինչպես ես ասացի, 21-րդ հոդվածի 4-րդ կետում դեպքեր, երբ բյուրոն պետք է ինքը կարողանա սպասարկել այն քաղաքացիների իրավաբանական գործառույթներում առաջացող շահերը, որոնք ավտոտրանսպորտային միջոցի սեփականատերեր են եւ չեն կարող ունենալ այդպիսի պոլիսներ։

Ես ավարտեցի իմ կարճ զեկույցը, պատրաստ եմ ձեր հարցերին պատասխանել, սակայն ուզում եմ 1 անգամ եւս ասել, որ շուրջ 1 տարվա ընթացքում բավականին աշխատանքներ են կատարվել այս օրենքի վրա, մեր 2 հանձնաժողովների կողմից։ Մենք ունեցել ենք լսումներ, որոնց արդյունքում լրամշակվել է օրենքի նախագիծը։ Ես համոզված եմ, որ ձեր առաջարկություններն էապես կբարելավեն օրենքի նախագիծը 1-ից մինչեւ 2-րդ ընթերցում։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Մինասյան, բավականին հանգամանալից եւ հիմնական զեկուցողին... հարիր զեկույցի համար։ Այժմ հերթագրում՝ հարցերի համար։ Հերթագրվել է 7 պատգամավոր, 1-ին հարցը՝ Վարդան Այվազյան։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Պրն Մինասյան, ես իմ ելույթում կներկայացնեմ այն հիմնական մտահոգությունները, որոնք, կներեք, որ ես չեմ կարողացել խորհրդարանական լսումներին մասնակցել։ Մեկ կարեւոր հարց՝  չեք առաջարկու՞մ, որ գործադիր տնօրենի աշխատավարձը հենց հիմիկվանից սահմանափակենք, գրենք, ասենք, պատգամավորի աշխատավարձից 1,5 անգամ ավել, որ հանկարծ չլինի, որ մի 4-5 միլիոնանոց աշխատավարձ ստանա։

2-րդը՝ բյուրոյի ձեւավորման սկզբունքին եմ ես գալիս, որովհետեւ հիմա մեր բազային աշխատավարձը դարձել է պատգամավորի բազային աշխատավարձ, միշտ, որպես ամենափոքր, դրա համար եմ ես առաջարկում դրա հետ կապված։

Բյուրոյի ձեւավորման սկզբունքները... այն պարագայում, երբ որ ապահովագրական ընկերությունների ցանկությունն ավելի շատ է լինելու մասնակցելու այս գործընթացին, շատ մասնակիցներ կան, այդ պարագայում ձեւավորումն ըստ ներկայացուցչական ժողովի ընթացքում է ընտրվու՞մ, եւ ի՞նչ պարիտետով է գնալու։

3-րդը՝ իրավական առումով, պրն Պետրոսյանն էլ... քանի որ մենք այստեղ քննարկել էինք մի քանի հարց, երեւի, դա դուք տաք, որ վնասների փոխհատուցման չափի, քանակի մասին փորձագետի միջոցով են որոշում եւ մեղավորության աստիճանն էլ է փորձագետի միջոցով որոշվում։ Մենք իրավական նոր համակարգ ենք ստեծու՞մ, թե՝ ոնց։ Այսինքն՝ որ կարող է փորձագետը գա, որը վարձված է տվյալ ապահովագրական ընկերության կողմից, բյուրոյի կողմից, եւ մեղավորության աստիճանը որոշվի, այդտեղ ֆինանսավորումն էլ տալու են ապահովագրական ընկերությունները։ Այստեղ շահի հետ կապված բախում չկա, որովհետեւ ինքը պետք է որոշը, թե մեկը մյուսին ինչքան պետք է տա։ Այստեղ չե՞ք տեսնում կոռուպցիոն ռիսկ, որ թափանցիկության ինչ-որ այլ մեխանիզմ կիրառվի։

Գ.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Ինչ վերաբերում է գործադիր տնօրենի աշխատավարձին, ապա ես կարծում եմ, որ այդ աշխատավարձը պետք է մոտավորապես նույնը լինի, ինչպես որ ապահովագրական ընկերություններում նույն գործառույթն իրականացնող մարմնի ղեկավարի աշխատավարձը, հակառակ պարագայում մենք կունենանք իրավիճակ, երբ մենք չենք կարող համապատասխան որակական հատկանիշներ ունեցող մարդկանց ներգրավել այս կարեւորագույն գործում։ Եթե աշխատավարձներն ապահովագրական ընկերությունում նույն ֆունկցիան իրականացնող մասնագետինն էապես ավելի լավը լինի, մենք պետք է համակերպվենք այն մտքի հետ, որ պետք է... ավելի անորակ մասնագետ։

Ինչ վերաբերում է բյուրոյի մասնակիցներին, ապա բյուրոյի մասնակիցները բոլոր ապահովագրական ընկերություններն են, որոնք զբաղվում են այս գործառույթով, այսինքն՝ ԱՊԱ-ով։ Բյուրոն ունի 3 կառավարման մարմին, ժողով, ժողովի մասնակիցները բոլոր ապահովագրական ընկերությունների ներկայացուցիչներ են։

2-րդ մակարդակը դա խորհուրդն է, եւ ժողովն իր միջից  ընտրում է 3 ներկայացուցիչ, այդ 2-րդ մակարդակում ներկայացված լինելու համար։ Այդ խորհրդի կազմում, բացի այդ 3 ապահովագրական ընկերությունների ժողովի կողմից ընտրված ներկայացուցիչներից, կան եւս 4 այլ սուբյեկտներ՝ կենտրոնական բանկը, մարդու իրավունքները պաշտպանող հասարակական կազմակերպության ներկայացուցիչը, սպառողների շահերի պաշտպանության հասարակական կազմակերպության ներկայացուցիչը, ինչպես նաեւ պետավտոտեսչության ներկայացուցիչը։

Ինչ վերաբերում է 19-րդ հոդվածին, ապա ես ուզում եմ այդ հոդվածի սկիզբն ընթերցել՝ «Քաղաքացիական, քրեական կամ դատական կարգով վարդական գործ հարուցված լինելու դեպքում պատճառված գույքային վնասի չափը գնահատվում է դրանում... աստիճանը որոշվում է՝ գործն ըստ էության լուծող եւ օրինական ուժի մեջ մտած դատական կարգով, իսկ այդպիսի գործ հարուցված չլինելու դեպքում, այսինքն՝ 1 ավտոմեքենա խփել է մեկ ուրիշ ավտոմեքենայի եւ քրեական գործ չի հարուցվել։ Այդպիսի գործը լուծող դատարանի ակտը չընդունվելու դեպքում բյուրոյի կողմից որակավորված փորձագետների կողմից, բացառությամբ սույն հոդվածի...», այսինքն՝ բյուրոյի կողմից որակավորված փորձագետն է ասում, մի ավտոմեքենան որ խփել է մյուս ավտոմեքենային, թե մեղավորության աստիճանը որքան է եւ դա ինչքան պետք է գնահատվի։

Եվ պետք է ընթերցեմ ձեզ համար 3-րդ կետը... դուք կասեք, հենց որ ես ավարտեմ։ Եվ այն դեպքում, երբ դատական հայց ներկայացված չէ, այդ դեպքում որոշվում է փորձագետի կողմից եւ փորձաքննությունն իրականացնելիս եւ գույքային վնասները գնահատելիս փորձագետը պարտավոր է ղեկավարվել օրենքով, այլ իրավական ակտերով, այդ թվում՝ բյուրոյի կողմից, սույն օրենքի հիման վրա ընդունված, ապահովագրական պատահարի արդյունքում առաջացած վնասների գնահատմամբ, եւ՛ փորձաքննության կարգով, եւ՛ մեթոդաբանությամբ։ Եթե դատական հայց չկա, դատական գործ չի սկսվել, այս խնդիրն իր վրա է վերցնում փորձագետը, որն առաջնորդվում է օրենքներով եւ իրավական այլ ակտերով։ Ի դեպ՝ այս դրույթը, ինչպես նաեւ շատ այլ դրույթներ նորություն չեն։ Այս սկզբունքն է, որ գործնականում գործում է բոլոր արեւմտյան երկրներում։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Վարդան Այվազյան։

Վ.ԱՅՎԱԶՅԱՆ

-Պրն Մինասյան, շնորհակալություն, ճիշտ է, ձեր բացատրությունը որոշակի չափով, մասամբ բավարարեց, բայց ես ունեմ իմ տեսակետը այդ վնասի գնահատման չափի, փորձագետի կողմից։ Դատական ակտը եթե չեղավ, ես կասեմ, որ ես մեղավոր չեմ, փորձագետով չի, այստեղ ուրիշ խնդիր է։

Աշխատավարձի վերաբերյալ եմ ուզում հարց տամ։ Մենք այստեղ պարտադիր դնում ենք պարտադիր ապահովագրություն, մարդկանց ստիպում ենք գումար վճարեն, եւ այդ վճարված գումարների հիման վրա աշխատավարձ է սանալու։ Պատգամավորի աշխատավարձը ՀՀ-ում համարվում է սոլիդ աշխատավարձ, բարձր աշխատավարձ, դրա համար ասում եմ՝ 1,5 անգամ ավել։ Եթե այդ սահմաններում կուզեն, թող ցածր տան, բայց առավելագույն սահմանը, եկեք, սահմանենք, որ մեր կողմից, օրենքով պարտադրված քայլերի պարագայում, մարդկանց վճարված գումարի պարագայում չլինի, որ վաղը չէ մյուս օրը շատ մեծ գումար տան ու Մաֆրոդիի պատմությունը ստանանք, հետո մյուս օրն էլ սնանկանան, ասենք՝ լավ չնայեցինք։ Կառավարման համակարգին առաջարկում են, մենք ստանում ենք, ասենք, 300 հազար, կլինի 450 հազար, նորմալ, սոլիդ աշխատավարձ է, ինչու՞ են, օրինակ, դեմ մեր բանկի գործընկերները։ Հո դեմ չե՞ք դրա հետ կապված։  Գործադիր տնօրենի աշխատավարձը սահմանենք՝ առավելագույնը պատգամավորի աշխատավարձից 1,5 անգամ  ավել, 450, հա, ի՞նչ է եղել, 450 հազար, նորմալ է, պատգամավորի աշխատավարձ է։ Չլինի, որ վաղը չէ մյուս օրը մեր հավաքված գումարներից ստանան 5 մլն, 6 մլն։

Գ.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Պրն Այվազյան, ես չեմ բացառում, եթե դուք այդ առաջարկն անեք, ես կարծում եմ, ձեր ներկայությամբ մենք կքննարկենք այդ առաջարկը եւ կգանք ընդունելի որոշման։ Այստեղ կարեւոր հանգամանք է, կարծում եմ, նաեւ այն, որ մենք պետք է այնպիսի գործառույթներ իրականացնենք, որ ձեր ասածը հանկարծ, Աստված մի արասցե, իրողություն չդառնա, այն կուտակված գումարներն անբարեխիղճ կամ անորակ կառավարման արդյունքում չկորեն։ Դրա համար մենք պետք է չզլանանք, հացը հացթուխին տանք, մի հատ էլ ավել տանք, միայն թե այնպես չլինի, որ այդ հավաքված գումարները քոռուփուչ լինեն... (Ձայնագրությունը այսպես է վերջանում)։




ԱԺ Նախագահ  |  Պատգամավորներ|  ԱԺ խորհուրդ  |  Հանձնաժողովներ  |  Խմբակցություններ  |  Աշխատակազմ
Օրենսդրություն  |   Նախագծեր  |  Նիստեր  |   Լուրեր  |  Արտաքին հարաբերություններ   |  Գրադարան  |  Ընտրողների հետ կապեր  |  Հղումներ  |  RSS
|   azdararir.am