Ֆրանսիայի Հանրապետության Սենատի նախագահ Քրիստիան Պոնսլեի հովանավորությամբ նոյեմբերի 4-ին Վերսալյան պալատում կայացավ Հարավկովկասյան խորհրդարանների նախագահների արդեն երրորդ հանդիպումը, որին մասնակցում էին ՀՀ ԱԺ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանը, Վրաստանի խորհրդարանի նախագահ Նինո Բուրջանաձեն, Ադրբեջանի Միլի մեջլիսի նախագահ Մուրթուզ Ալեսքերովը:
Օրակարգում էին նախապես համաձայնեցված թեմաներ` զբոսաշրջության զարգացումը եւ մշակութային ժառանգության արժեւորումը:
Սենատի նախագահ Քրիստիան Պոնսլեն, բացելով հանդիպումը կարեւորեց Հարավային Կովկասի երկրների խորհրդարանների նախագահների պարբերական հանդիպումները խորհրդարանական դիվանագիտության զարգացման առումով: Հաջողություններ մաղթելով հանդիպման մասնակիցներին` նա հույս հայտնեց, որ նմանատիպ քննարկումների արդյունքում հնարավոր կլինի լուծումներ գտնել Հարավային Կովկասում կուտակված հիմնախնդիրներին եւ Ֆրանսիայի Սենատի աջակցության պատրաստակամությունը հավաստիացրեց:
Զբոսաշրջության ինդուստրիայի ֆրանսիական գործակալության նախագահ Միշել Բեկոն ներկայացնելով զբոսաշրջության զարգացման արդի միտումները` կարեւորեց Հարավային Կովկասում զբոսաշրջության զարգացման նոր տեխնոլոգիաների ներդրումը: Ծավալված քննարկման ընթացքում կողմերը ներկայացրին իրենց տեսակետները. Վրաստանի խորհրդարանի նախագահ Նինո Բուրջանաձեն կարեւորեց Վերսալյան ձեւաչափով քննարկումները, որոնք հնարավորություն են տալիս անդրադառնալ տարբեր հիմնահարցերի: Նրա կարծիքով` քաղաքական խնդիրները չպետք է խանգարեն մշակութային հիմնահարցերի լուծմանը:
Ադրբեջանի Միլի մեջլիսի նախագահ Մուրթուզ Ալեսքերովը անդրադարձավ տարածաշրջանային ընդհանուր խնդիրներին, խաղաղության եւ կայունության կարեւորությանը, նա եւս ընդգծեց փարիզյան քննարկումների կարեւորությունը:
ՀՀ ԱԺ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանը կարեւորեց երկխոսության կայացումը` շնորհիվ Ֆրանսիայի Սենատի նախագահ Քրիստիան Պոնսլեի հետեւողական ջանքերի: Նա կարեւորեց նման քննարկումները տարածաշրջանի զարգացման, ընդհանուր խնդիրների լուծման համար: ՀՀ Աժ նախագահը որպես կոնկրետ քայլ առաջարկեց ստեղծել հատուկ աշխատանքային խումբ` չորս երկրների մասնակցությամբ, որոնք հանդիպումների միջեւ ընկած ժամանակահատվածում կզբաղվեն առաջադրված խնդիրների լուծմամբ: Նշվեց, որ Ազգային ժողովը «Զբոսաշրջության եւ զբոսաշրջային գործունեության մասին» օրենք ընդունեց, որը կանոնակարգում է ոլորտի զարգացման իրավահարաբերությունները: Զբոսաշրջությունը Հայաստանում գնահատվում է որպես տնտեսության զարգացման գերակա ուղղություն, ընդունված է զբոսաշրջության զարգացման հայեցակարգ եւ պետական ծրագիր, ստեղծված է հյուրանոցների որակավորման համակարգի, զբոսավարների եւ ուղեկցորդների լիցենզավորման, առողջարանային համակարգի վերականգնման, ոլոտի հարկային դաշտի հստակեցմանն անհրաժեշտ օրենսդրական բազան: Անդրադառնալով զբոսաշրջության զարգացումը խոչընդոտող հանգամանքներին` Աժ նախագահը ընդգծեց ցամաքային հաղորդակցության միջոցների սահմանափակությունը` կարեւորելով Հարավկովկասյան հանրապետությունները միացնող երկաթուղու վերագործարկումը, որըշահեկան կլինի ոչ միայն քաղաքական, առեւտրատնտեսական առումով, այլեւ զբոսաշրջության զարգացման համար: Քննարկումների արդյունքում կողմերը ընդունեցին Արթուր Բաղդասարյանի առաջարկությունը եւ որոշեցին ստեղծել աշխատանքայի խումբ` բաղկացածերեք պատգամավորից եւ գործադիր իշխանության երկու ներկայացուցչից, որոնք կզբաղվեն տարածաշրջանի զբոսաշրջության հնարավորությունների ուսումնասիրմամբ, դրա համար կվճարի Ֆրանսիայի Սենատը եւ պատմամշակութային հուշարձանների պահպանության խնդիրներով:
Սենատոր Իվ Դոժը` մշակութային հարցերի մասնագետ, որ աշխատակցել է UNESCO-ին, ներկայացրեց երկրորդ թեման` մշակութային ժառանգության արժեւորումը:
Ծավալված քննարկման ժամանակ ադրբեջանցի պատգամավորները չհապաղեցին հնչեցնել արդեն բոլորին ձանձրացրած հին սկավառակը Հայաստանի «ագրեսոր» լինելու, բռնագրավված տարածքների ու փախստականների մասին, այդ տարածքներում իբրեւ թե ադրբեջանական մշակույթի հուշարձանների ոչնչացման մասին: Թեպետ պարոն Պոնսլեն քանիցս կոչ արեց անդրադառնալ խնդրո առարկային, բայց պարոնայք Գուլիեւը եւ Ջաֆարովը շարունակեցին իրենց զրպարտությունները: ՀՀ Աժ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանը հարկադրված եղավ դիմադարձել մեղադրանքները` նշելով, որ պատմության հիմքերը դեռ անցյալ դարասկզբի ցեղասպանություն են գալիս եւ հազարավոր վկայություններ կանմիանգամայն հակառակի մասին` ինչպես են Ադրբեջանի ու Թուրքայի տարածքում ոչնչացվել ու ոչնչացվում պատմական հայկական հուշարձանները: Խորհրդարանի նախագահը կոչ արեց համարձակություն ունենալ նայելու ներկայի աչքերին ու առաջ գնալու քայլեր անել, քանի որ թշնամությունը լավագույն ուղեկիցը չէ եւ պետք է մտածել տարածաշրջանային զարգացումներն ապահովելու մասին: Առավելեւս, որ աշխարհի համար մեր տարածաշրջանը թե քաղաքական, թե առեւտրատնտեսական առումով հետաքրքրություն է ներկայացնում իր ամբողջության մեջ եւ քաղաքական խնդիրները չպիտի խանգարեն, որ բարի կամք ու համարձակություն ունենանք միմյանց հետ տարբեր հարցերում համագործակցելու: Երեք հանրապետությունները Եվրախորհրդի անդամներ են եւ ընդգրկված են «Ընդլայնվող Եվրոպա. նոր հարեւաններ» ծրագրում, իսկ դա պատասխանատու ու կարեւոր քայլ է Եվրոպայի ու Եվրամիության կողմից, որ պիտի համարժեք արձագանք գտնի: Բացի ազգային օրենսդրությունների եվրաչափանիշներին համապատասխանեցումից խորհրդարանները ունեն նաեւ կարեւոր այլ առաքելություն. քաղաքական` երեք հանրապետություններում հակամարտությունների հաղթահարման մթնոլորտի ստեղծումը:
Քառյակի հաջորդ հանդիպումը այբբենական կարգով որոշվեց անցկացնել Ադրբեջանում, ապա` Հայաստանում: Որոշվեց հետայսու, հանդպումների ու քննարկումների արդյունավետության բարձրացման նպատակով, հանդիպումները կազմակերպել տարին երկու անգամ:
Հանդիպման աշխատանքները ավարտվեցին լրագրողների համար մամլո ասուլիսով, որտեղ կողմերը կարեւորեցին քառյակի աշխատանքը: Ֆրանսիայի Սենատի նախագահ Ֆրանսուա Պոնսլեն, իբրեւ կազմակերպիչ, իր գոհունակությունը հայտնեց, որ առաջին անգամ ձեռք են բերվում կոնկրետ համաձայնություններ ու պայմանավորվածություններ հետագա գործունեության համար: ՀՀ ԱԺ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանը պատասխանելով լրագրողներից մեկի հարցին` կարեւորեց ժողովրդավարության զարգացումը տարածաշրջանում, որը քաղաքական, տնտեսական զարգացման ու հակամարտությունների խաղաղ կագավորման հնարավորություն կապահովի` ոչ շատ հեռու ապագայում հնարավոր դարձնելով տարածաշրջանի երկրների անդամակցությունը Եվրամիությանը:
Հարավկովկասյան խորհրդարանների նախագահներին Սենատի նիստում իրենց ողջույնը հղեցին Ֆրանսիայի Սենատի պատգամավորները եւ կառավարության անդամները: Քառյակի երրորդ հանդիպումը Փարիզում լայնորեն լուսաբանվեց ֆրանսիականլրատվամիջոցներով:
