ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

 

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Բարև ձեզ, հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ տեղադրել քարտերը և նախապատրաստվել գրանցման։ Գրանցում։

Գրանցվել է 71 պատգամավոր, քվորում ունենք, կարող ենք սկսել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-«Ազգային ժողովի ութերորդ գումարման տասներորդ նստաշրջանի օրակարգում լրացումներ կատարելու մասին» Ազգային ժողովի որոշման նախագիծը ներկայացնելու համար ձայնը տրվում է Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանին։ Համեցեք։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, «Ազգային ժողովի ութերորդ գումարման տասներորդ նստաշրջանի օրակարգում լրացումներ կատարելու մասին» Ազգային ժողովի որոշման նախագծի առաջին բաժնում ներառված է պարտադիր քննարկման մեկ հարց, որն ընդգրկվում է ութերորդ գումարման տասներորդ նստաշրջանի օրակարգում առանց քվեարկության։

Երկրորդ բաժնում այն հարցերն են, որոնց վերաբերյալ գլխադասային հանձնաժողովները ներկայացրել են դրական եզրակացություն։ Դրանք վեցն են, որոնք նույնպես ընդգրկվում են ութերորդ գումարման տասներորդ նստաշրջանի օրակարգում առանց քվեարկության։

Երրորդ բաժնում ընդգրկված հարցեր չկան։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ձեզ ներկայացվեց «Ազգային ժողովի ութերորդ գումարման տասներորդ նստաշրջանի օրակարգում լրացումներ կատարելու մասին» Ազգային ժողովի որոշման նախագիծը։ Խնդրում եմ հարցեր տալու համար գրանցվել։ Գրանցում։

Հարցեր չկան։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ես էլ էի ձեզ կարոտել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։

Գրանցված պատգամավորներ չկան։

Հարգելի գործընկերներ, ձայնը տրվում է պարոն Սիմոնյանին՝ Ազգային ժողովի 2025 թվականի նոյեմբերի 11-ին գումարվող հերթական նիստերի օրակարգը ներկայացնելու համար։ Համեցեք։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, Ազգային ժողովի 2025 թվականի նոյեմբերի 11-ին գումարվող հերթական նիստերի օրակարգի նախագծի առաջին բաժնում պարտադիր քննարկման ենթակա 15 հարց կա։ Դրանք հերթական նիստերի օրակարգում ընդգրկվում են առանց քվեարկության։

Երկրորդ բաժնում 7 նախագիծ կա։ Ազգային ժողովի խորհուրդը նոյեմբերի 10-ի նիստում քննարկել է այս բաժնում նախագծերի ընդգրկման, դրանց քննարկման հաջորդականության հետ կապված առաջարկները և քվեարկությամբ հաստատել դրանք։

Հարգելի պատգամավորներ, «Հայաստանի Հանրապետության 2026 թվականի պետական բյուջեի մասին» օրենքի նախագծի քննարկումը կսկսվի չորեքշաբթի օրվա առաջին հիմնական նիստում։

Տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովն առաջարկել է Ազգային ժողովի պատգամավորներ Սերգեյ Բագրատյանի և Նարեկ Ղահրամանյանի ներկայացրած ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը քննարկել հատուկ ընթացակարգով, այն է՝ նախագծի երկրորդ ընթերցմամբ քննարկումը կազմակերպել առաջին ընթերցմամբ ընդունելուց հետո՝ 24 ժամվա ընթացքում։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հարցերի համար գրանցում։ Գրանցված պատգամավորներ չկան։

Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։

Գրանցված պատգամավորներ չկան։ Համեցեք, պարոն Սիմոնյան։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի 2025 թվականի նոյեմբերի 11-ին գումարվող հերթական նիստերի օրակարգի նախագծի երկրորդ բաժինն ընդունելու մասին հարցը։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 55

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 20

Որոշումն ընդունվել է։

Սկսում ենք աշխատանքները։ Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Ազգային ժողովի պատգամավորներ Սերգեյ Բագրատյանի և Նարեկ Ղահրամանյանի ներկայացրած ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ Ազգային ժողովի պատգամավոր Սերգեյ Բագրատյան։ Համեցեք։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, ձեզ եմ ներկայացնում ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը։

«Հոդված 1. «Պետտուրքի մասին» 1997 թվականի դեկտեմբերի 27-ի ՀՕ-186 օրենքի 19.6 հոդվածի 15-րդ մասում 29-ապատիկի փոխարեն՝ «55-ապատիկի» բառով փոխարինել։

Հոդված 2. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող 10-րդ օրը և տարածվում է դրա ուժի մեջ մտնելուց հետո լիցենզիա ստանալու նպատակով ներկայացվող հայտերի մասով ծագած հարաբերությունների նկատմամբ»։

Նախագծի հիմնավորումը, ընթացիկ իրավիճակը, իրավական ակտի անհրաժեշտությունը. «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծի, այսուհետ՝ նախագիծ, մշակումը պայմանավորված է Հայաստանի Հանրապետությունում մշակող արդյունաբերության գերակա ճյուղ համարվող ծանր արդյունաբերության խթանման, ինչպես նաև ռազմավարական նշանակություն ունեցող ապրանքների, սև մետաղների արտադրության և ներքին առևտրի կանոնակարգման անհրաժեշտությամբ:

Նպատակ ունենալով զարգացնել առավել բարձր ավելացված արժեք ունեցող ապրանքների արտադրությունն ու հումքային ռեսուրսների ներքին սպառումը, տեղում սև և գունավոր մետաղների ջարդոնի վերամշակման, թափոններից մետաղների կորզման և առավել բարձր ավելացված արժեքով արտադրանքների արտադրության խթանմանը՝ ՀՀ կառավարությունը մի շարք որոշումներով արգելել է սև և գունավոր մետաղների ջարդոնի և թափոնների արտահանումը, ինչպես նաև սահմանափակել է սև մետաղից պատրաստված պարզ և ցածր ավելացված արժեք ունեցող ապրանքների արտահանումը:

Դրա հետ մեկտեղ, 2024 թվականին «Պետական տուրքի մասին» օրենքում կատարվեց լրացում՝ 19.6 հոդվածի 15-րդ կետով, համաձայն որի՝ ԵԱՏՄ արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքների անվանացանկը (ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ) դասակարգչի 7214 և 7215 ապրանքային խմբերին դասվող պողպատե ամրանների՝ «Բացթողում՝ ներքին սպառման համար», «Վերամշակում՝ մաքսային տարածքում» և «Վերամշակում՝ ներքին սպառման համար» մաքսային ընթացակարգերով, յուրաքանչյուր մինչև մեկ տոննայի ներմուծման լիցենզիա տրամադրելու համար սահմանվեց պետտուրքի բազային տուրքի 29-ապատիկի չափով։

Հարգելի գործընկերներ, օրենքի նախագծի նպատակն այն է, որպեսզի մենք կարողանանք մեր տեղական արտադրողին պաշտպանել արտաքին ներգործություններից, այսինքն՝ շատ ավելի էժան կարողանում են ներկրել արմատուրա և նաև մետաղական այլ ապրանքներ, որը պայմանավորված է հիմնականում մեր հարևան երկրում՝ Իրանում, աշխատավարձերի հետ կապված, գազի, էներգակիրների, էլեկտրաէներգիայի հետ կապված ցածր գներով։

Դրանքով պայմանավորված, քանի որ Հայաստանի Հանրապետությունում ներմուծվում է էժան արմատուրա և մենք պետք է պաշտպանենք մեր արտադրողներին, այս օրենքի ընդունումով ցանկանում ենք այս խնդիրը լուծել։

Նախկինում 29 հազար էր դրված, իսկ հիմա առաջարկում ենք 55 հազար դրամ՝ 1 տոննայի հաշվարկով, որպեսզի հավասարակշռենք ներմուծվող ապրանքի գինը և արտադրվող ապրանքի գինը։ Սրանով իսկ, ինչպես ողջ աշխարհում է ընդունված, դա կոչվում է պրոտեկցիոնիզմ, այսինքն՝ ազգային արտադրանքի պաշտպանություն իրականացնել, մենք չա ենք իրականացնում, որովհետև եթե մենք իմանանք՝ երկարատև մրցակցության դեպքում մեր արտադրողները կարող են այլևս չկարողանալ արտադրել և մյուս երկրներն իրենց ապրանքը կրկնակի կարող են խնդիրներ առաջացնել մեր տնտեսության համար, մենք փորձում ենք պաշտպանել տեղական արտադրողի շահերը: Նպատակը սա է։

Կառավարության հետ քննարկումների արդյունքում Կառավարության մեր հարգելի գործընկերներն առաջարկեցին 55 հազարի փոխարեն կիրառել 45 հազար պետական տուրք, և հիմնավորեցին՝ ինչու 45 հազար, որովհետև իրենք հիմքում գրեցին էներգակիրների աշխատավարձի հետ կապված խնդիրները։ Եվ բացի այդ, քանի որ այլևս Իրանի հետ մենք զրոյական մաքսատուրք ենք կիրառում, իսկ նախկինում 5 տոկոս էր, այդ 5 տոկոսը կազմում է 10 հազար դրամ, դրանից ավելացված արժեքի հարկը՝ 2 հազար դրամ, գումարային դառնում է 45 հազար դրամ։

Հետևաբար՝ մենք ընդունում ենք Կառավարության մեր գործընկերների առաջարկը՝ հաշվի չառնել արժույթի տատանումները, որովհետև իրանական արժույթն այս պահին արժեզրկվում է, բայց վաղը կարող է նորից վերականգնվել:

Այս իմաստով՝ մենք այն 10 հազար դրամը, որ 45-55 հազարի սահմանում ունեինք, նպատակ ուներ նաև արժույթի հետ կապված խնդիրը լուծել։ Բայց կոմպետենտ վերլուծության արդյունքում գտնում ենք, որ պետք չի արժույթի տատանումը դնել ինքնարժեքի մեջ։

Այս իմաստով՝ որոշեցինք, որ 45 հազարը բավարար է և առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ կընդունենք Կառավարության առաջարկը։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում։ Արման Ղազարյան, համեցեք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Բագրատյան, իհարկե, որ տեղական արտադրանքը փորձում եք խթանել, որպեսզի շուկան մրցունակ լինի, դա լավ բան է, իհարկե, բայց հարցս վերաբերում է հետևյալին՝ ունե՞ք հաշվարկ։ Ինչքա՞ն, ձեր ասելով, արմատուրա է՝ մետաղ, որոնք օգտագործվում են շինարարության մեջ, բերվում դրսից, այդ թվում՝ Պարսկաստանից, հիմնականում, մենք գիտենք, Իրանից, և ինչքա՞ն է տեղական արտադրանքը, և ձեր բերած թանկացումների արդյունքում հաշվարկ ունե՞ք՝ շինարարության մեջ 1քմ բետոնացման աշխատանքների դեպքում ինչքա՞ն է ինքնարժեքը բարձրանալու, թե՞ ոչ։

Եվ երկրորդ հարցը. այդ ներկրողները, որ բերում էին, քանի՞ տնտեսվարող Կառավարության, որոնք ապրում էին դրանով, դրանց խնդիրը ո՞նց եք լուծում՝ այս օրենքը բերելով։ Այսինքն՝ դուք ավտոմատ էնպես եք սարքելու, որ իրենք մրցակցությունից դուրս մնան, սենց ասած, բերված օրենքով։ Բա նրանց ապրելու, ապրուստի միջոցը, աշխատանքով ապահովելու խնդիրը ո՞նց եք լուծելու դուք։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Հարցերի համար շնորհակալություն, պարոն Ղազարյան։ Ձեր մտահոգությունները տեղ ունեն, իհարկե, բայց ասեմ, որ տնտեսվարողների հետ կապված խնդիր չկա՝ ինչ իմաստով, որովհետև ներկրողները շարունակում են ներկրել։ Մենք քննարկել ենք ներկրողների հետ այս նախագիծը։ Ներկրողները համաձայնվել են, որ այս մինչև 55 հազարը կարող են իրենք մրցակցել։ Այսինքն՝ այս դեպքում տեղական արտադրողի և Իրանից ներկրողի գները հավասարվում են։ Հիմա մենք, եթե Կառավարության առաջարկն ընունենք և 45 հազարը կիրառենք, ներկրողների համար ավելի ձեռնտու կլինի: Այսինքն՝ իրենք մոտ 10 հազար ավելի էժան գին կունենան Հայաստանում՝ իրենց շահույթը մեջը, և տնտեսվարողների իմաստով որևէ խնդիր չի առաջանա։

Կոնկրետ թվային տվյալները՝ ձեր ասած ներկրման չափաքանակի, միշտ տարբեր են եղել՝ 30, 40, 50 և այլն, այդ իմաստով Կառավարության մեր գործընկերը ճշգրիտ թվերը կասի, կխնդրենք, որ ճշգրիտ ասի, որովհետև դա ավելի շուտ Կառավարության տիրույթում է, թե այս պահին քանի տոննա է ներկրվում, քանի տոկոսն է ներկրվում, ավելի լավ է Կառավարության ներկայացուցիչն այդ մասին տեղեկացնի։

Հետևաբար՝ ձեր մտահոգությունները, այո, տեղ ունեն, պարոն Ղազարյան, բայց մենք աշխատում ենք, որպեսզի հավասարակշռենք, որովհետև մենք…, ժամանակը լրացավ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արձագա՞նք։ Հարգելի գործընկերներ, աղմուկ է դահլիճում։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Բագրատյան, ես այդպես չհնչեցրեցի հարցը։ Այդ ներկրողները, որոնք ապրանքը ներկրում են, ես չգիտեմ՝ ինչ չափի մարդկանց հետ եք, ինչ խումբ տնտեսվարողների ինչ տոկոսի մասին է խոսքը, որոնց հետ դուք արդյո՞ք ունեցել եք քննարկում կամ հանրային կարծիք, լսումներ արվե՞լ են, թե՞ չէ, ես չգիտեմ, դա դուք կիմանաք, նրանց մոտ մտահոգություն կա, որ իրենք շուկայից դուրս են մղվելու։ Ես չգիտեմ, կարող է դուք տաս հոգու հետ խոսել եք, բայց հստակ կա այդ մտահոգությունը, և ես ուզում եմ, որ այս օրենսդրական փոփոխությունն անելուց մի հատ էլ խորը մտածեք, որ վաղը, մյուս օրն էլի խնդիրների առաջ չկանգնեք, որովհետև դրանք սովորեցրել եք դուք, որ գան Կառավարության դեմ, անմիջապես գալու են Կառավարության մոտ և իրենց ձայնը բարձրացնեն, որովհետև այստեղ լսելի չի իրենց ձայները։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ղազարյան։ Նորից եմ ասում, ձեր հարցն իսկապես տեղ ունի, այդ հարցը քննարկման ենթակա է, բայց մենք փորձել ենք հնարավորինս հավասարակշռել՝ քննարկելով ներկրողների հետ, քննարկելով տեղական արտադրողների հետ։ Կառավարության հետ երկարատև քննարկման արդյունքում՝ մենք փորձել ենք պաշտպանել տեղական արտադրողին: Իհարկե, սա չի նշանակում, որ դա պետք է միշտ լինի։ Պետք է մի կետից այլևս տեղական արտադրողին թույլ տալ, որպեսզի ինքը կարողանա ավելի էժան հնարավորություններ ստեղծի, ավելի էժան արտադրանք տալ, որովհետև, ի վերջո, այդ արտադրանքի ինքնարժեքը նստել է և շինարարության, շենքերի, տների արժեքի վրա։ Այդ իմաստով, իհարկե, երկարատև պրոտեկցիոնիզմ մենք չենք կիրառելու: Շնորհակալություն հարցի համար։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Եղոյան, պարոն Ղահրամանյան, խնդրում եմ լռություն ապահովել դահլիճում։ Հարգելի գործընկերներ, մի ստիպեք պատգամավորների անվանական անուններ տալ աղմուկի պատճառով։

Արթուր Խաչատրյան՝ հաջորդ հարցի համար։ Համեցեք։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Թույլ կտա՞ք ես զեկուցողին տեսնեմ։

Պարոն Բագրատյան, իհարկե պրոտեկցիոնիստական քաղաքականությունն այն է, ինչ մենք միշտ ասում էինք, և տեղական արտադրողին խթանելը, իհարկե, շատ ոգևորող քայլ է, դա ամեն տեղ է օգտագործվում։ Ես չեմ հասկանում՝ ինչու ասացիք՝ երկարաժամկետ տենց բան չենք անելու։ Ամեն դեպքում, օրենքը, որ մշակվում է, փոփոխություն է առաջարկվում, որոշակի իրավիճակային փոփոխության հետևանք է լինում։ Ես կխնդրեի՝ դուք նշեիք երկու թիվ, որովհետև դուք եք օրենքի հեղինակը, և կխնդրեմ Կառավարության վրա հղում չանել։

Մետաղի ամրանների սպառման ծավալների դինամիկան վերջին երեք տարում կխնդրեմ ներկայացնել և տեղական և ներմուծվող չափաբաժինների հարաբերությունը։ Այսինքն՝ տեղեկան արտադրանքը որքանով է կարողանում տեղական շինարարական պահանջները բավարարել։ Շնորհակալություն։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Խաչատրյան։ Այո, օրենքի հեղինակը ես եմ և օրենքը միտված է պաշտպանելու տեղական արտադրողին։ Այդ տվյալները, որ դուք առաջարկում եք, որ ես բարձրաձայնեմ, խիստ փոփոխական են։ Սկզբնական շրջանում դա եղել է ամբողջովին ներմուծում, երբ մենք արդեն արտադրությունը կազմակերպել ենք, տեղական արտադրության ծավալները բարձրացել են մինչև 50 տոկոս, փոխլրացվել են, ներկրողը՝ 50 տոկոսով, հիմա նորից տատանումներ կան։ Այսինքն՝ այս պահի դրությամբ, որ ասենք՝ այս պահին ինչքանն է ներկրվում և ինչքանն է արտադրվում, նույնիսկ Պետեկամուտները կարող է հստակ, ճշգրիտ թիվ չկարողանա ասել։ Դրա համար ես ասացի՝ դինամիկան Կառավարության ներկայացուցիչը կներկայացնի, բայց ես ասեմ, որ մենք հավասար խմբաքանակներով որոշակի հնարավորություն ենք ստեղծել, որ այս պահին էլ հավասարվեն խմբաքանակները՝ ներկրման և արտադրվող, որովհետև հակառակ պարագայում տեղական արտադրողը հնարավոր է, որ ավելի ռեալ սկսի աշխատել, այսինքն՝ ուշադրություն չդարձնի ծախսային մասին, չկարողանա…, ժամանակը, խնդրում եմ ասեք։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, արձագանք։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Պարոն Բագրատյան, ամեն դեպքում ես կխնդրեի հստակ ասել՝ ամրանների, այսինքն՝ որ օգտագործվում է, 23 կամ 22, 23, 24 և կարող եք 25-ի գոնե առաջին կիսամյակով, դրանց սպառման դինամիկան մեծացե՞լ է, փոքրացե՞լ է, որովհետև պարզ է, չէ՞, ձեր էս, ինչ հիմա դուք եք անում, ինչը, որ դուք եք զեկուցում, շատ նման է ցեմենտի էդ ինչ-որ զեկուցված։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Ճիշտ եք։

   Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Եվ երկուսով էլ հասկանում ենք սրա, էս ձեր օրենսդրական փոփոխության նպատակը և ի՞նչ ենք գուժում այստեղից։ Շնորհակալություն։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Համաձայն եմ, պարոն Խաչատրյան, որ այո, շատ նման է և անալոգ է ցեմենտի արտադրության, և այո, պետտուրքի կիրառումը, և նաև կարծում եմ՝ դուք էլ գիտեք, որ այս պահին Միացյալ Նահանգները բոլոր երկրների նկատմամբ գրեթե կիրառում է այս մեխանիզմը, պրոտեկցիոնիզմ է կիրառում իր արտադրողներին պաշտպանելու համար։ Չինաստանի հետ, դուք տեսաք, որ սկսած 50 մինչև 100 տոկոս մաքսատուրք ավելացրեց, որպեսզի տեղական արտադրողին պաշտպանի։ Հետևաբար՝ մենք նույնպես կիրառում ենք դա։ Նորից եմ ասում, որ 22, 23, 24 թվականներին, աստիճանաբար, տեղական արտադրողի ծավալները մոտեցել են մինչև 50 տոկոս, բայց հստակ թիվը կարող է ասել Կառավարության ներկայացուցիչը, որովհետև, նորից եմ ասում, այդ տվյալները անընդհատ հիմա իսրայելաիրանական հակամարտության ընթացքում նորից խիստ տատանում տվեց։ Այսինքն՝ ինքը կոնկրետ չունի հունվար ամիս, հուլիս ամիս, որովհետև անընդհատ տեղաշարժեր են լինում։ Հենց նաև այս իմաստով կիրառվել է այս տուրքը։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Էդուարդ Աղաջանյան՝ հաջորդ հարցի համար։ Համեցեք։

 Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Պարոն Բագրատյան, նշված ապրանքատեսակի վրա ներկրման համար ձեր կողմից նշված արդեն իսկ շեմը սահմանելով՝ հարկային, բնական է, որ ընդհանուր գումարը կամ գինը տվյալ ապրանքի կբարձրանա։ Մեր շուկայում պարզ է տրամաբանությունը և նպատակը, թե ինչի համար է սա արվում՝ մասնավորապես՝ պաշտպանելու համար ներքին արտադրողին։ Բայց, ըստ էության, հաշվի առնելով այն էֆեկտը, որ այն կունենա և ինչը գործնականում կնշանակի, որ դա ազդեցություն կունենա ընդհանուր շինարարության և վերջնական, ուրեմն, ստեղծված ապրանքների և մասնավորապես՝ շինարարական պրոյեկտների վրա։

Հարցս հետևյալն է. սենց դեպքերում սովորաբար նման բան արվում է հետևյալ երկու դեպքերից մեկում։ Մեկ՝ երբ սա ռազմավարական նշանակության ապրանք է, և երկրորդ՝ երբ կա հեռանկար, որ ներքին արտադրողը կհասնի ինչ-որ պահի այդ ցածր գնին։

Հիմա ուզում եմ հասկանալ՝ այս երկու համատեքստում ի՞նչ վերլուծություններ կան։ Կխնդրեմ կիսվել մեզ հետ։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Աղաջանյան։ Տեսեք, շինարարության մեր գործընկերները, որոնք նախագծանախահաշվային աշխատանքներ են պատվիրում, հիմնականում, նաև մեր հորդորն է եղել, որպեսզի իրենք ավելի շատ աշխատեն տեղական արտադրողների գնացուցակով։ Այսինքն՝ մենք վստահ ենք, որ տեղական արտադրողը գնային այդ սեգմենտը պահելու է ավելի երկար ժամանակ, և´ տեսանելի է, և´ նաև կառավարելի է։ Բայց եթե մենք թողնենք, որ դա միայն ներկրման տվյալների վրա հիմնված լինի, ներկրումը կարող է խիստ տատանվել աշխարհաքաղաքական իրավիճակներից ելնելով։ Գները, ինքնարժեքը, օրինակ՝ մեր հարևան Իրանը տվյալ դեպքում ավելի շատ էներգակիր է վաճառում, քան ապրանք է վաճառում։ Այսինքն՝ ունենալով էմբարգո էներգակիրների վրա, ապրանքների մեջ էներգակիրների արժեքը խիստ բարձր է, կարող եմ ասել՝ մինչև 80, 90 տոկոսն էներգակիրների գինն է, քան տվյալ ապրանքի գինը։ Այսինքն՝ նպատակն այն է, որ լրացուցիչ վալյուտա ձեռք բերի, և այդ իմաստով…, ժամանակը սպառվեց, խնդրում եմ ասեք։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, արձագանք։

 Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Եվս մեկ հարց. արդյոք կա՞ վիճակագրություն՝ բացի Իրանից ներկրված արմատուրաներից և տեղում արտադրվածներից, այլ, երրորդ պետություններից արդյո՞ք ներկրումներ կան, և դրանց գնային միջակայքն ինչքան է։

Եվ երկրորդը, ևս կրկնեմ նախորդիվ հնչեցված հարցը՝ մի քիչ ավելի մանրամասնելով, հա՞։

Ըստ էության, եթե որոշում է կայացվում գնալ պրոտեկցիոնիստական ճանապարհով, այստեղ երկու տրամաբանություն կա։ Առաջինը, որ սա տրվում է ինչ-որ ժամանակահատվածի համար, որի ընթացքում ակնկալվում է, որ տեղական արտադրանքը կիջեցնի ինքնարժեքը գոնե, մոտավորապես, էն մակարդակին, ինչը մենք հիմա ներկրում ենք կամ ինչը, դուք ասացիք, որ կա ակնկալիք, որ ինչ-որ պահի դրսից ներկրված ապրանքը պիտի թանկանա։

Հիմա, այս երկուսից ո՞ր մեկն է, ու նախորդ հարցիս կխնդրեմ պատասխանեք։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Պարոն Աղաջանյան, նախկինում ամենաշատը ներկրվել է այլ ապրանքատեսակն Ուկրաինայից, բայց ռուս-ուկրաինական հակամարտությունից հետո բավականին բարդ խնդիրներ առաջացան և որոշ ժամանակ ներկրվեց նաև Ռուսաստանից։

Վերջին ժամանակներս, հաշվի առնելով լոգիստիկ մեծ ծախսերը, գիտեք՝ արմատուրան ծավալով և քաշով մեծ, ընդհանրապես ծանր արդյունաբերությունն ինքը լոգիստիկ լուրջ խնդիրներ է ունենում, ամենահնարավոր տարբերակն Իրանի Իսլամական Հանրապետությունից ներկրումն է, և վերջին ժամանակներս միայն Իրանի Իսլամական Հանրապետությունից է ներկրվում։ Քանի որ տեղական արդեն առնվազն երեք արտադրող ունենք, որոնք գնալով իրենց կայուն արտադրությունն իսկապես ավելացնում են և տեսակարար կշիռն է մեծանում, հետևաբար՝ մենք Իրանի Իսլամական Հանրապետության արտադրողներին նույնպես, որպես բարեկամ երկիր, չենք փորձում խանգարել, այլ փորձում ենք բերել հավասար մրցակցային հնարավորությունների, և այդ ժամանակ ավելի շատ ծառայությունների և որակի պայքար կգնա, մրցակցություն կլինի, ոչ թե ապրանքային գների։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արման Եղոյան։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Բագրատյան, օրենքի ընդհանուր տրամաբանությունը հասկանալի է և տրամաբանությունը հնչում է արդարացված և հիմնավորված։ Բայց կոնկրետ դեպքում մենք ի՞նչ ունենք։ Մենք ունենք, ինչքան գիտեմ, հայկական երկու ընկերություն, որոնք արտադրում են…

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Երեք։

Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Բայց մեկը չի աշխատում։ Երեքն են, մեկը չի աշխատում, այսինքն՝ երկու ընկերություն ունենք։ Աշխատո՞ւմ է երրորդը։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Հա, աշխատում է։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Շատ լավ, թեկուզ երեք, հարցի բովանդակության մեջ դա բան չի փոխում, որոնք իրենք են, չէ՞, ներկայացնում իրենց ինքնարժեքը և իրենք են հիմնավորում, թե ինչու պետք է մենք տուրքը պարսկականի վրա բարձրացնենք։ Բայց մենք ստուգե՞լ ենք արդյոք՝ այդ իրենց ներկայացրած թիվը ճի՞շտ է, թե՞ չէ։ Արդյո՞ք դա այն նվազագույն գինն է, որի պայմանում իրենք կարող են ընդհանրապես շուկայում գոյություն ունենալ, թե՞ այստեղ մենք կարող է գործ ունենանք ոչ մրցակցային իրավիճակի հետ։ Ո՞րն է այդ թիվը։ Մենք մեր կողմից, առանց իրենց ասելու, հաշվե՞լ ենք այդ թվերը և որտեղի՞ց ենք վերցրել հիմնավորումները, բացի իրենցից։ Շնորհակալություն։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, պարոն Եղոյան։ Իհարկե, հաշվարկել ենք, այո, Կառավարությունում երկարատև քննարկել ենք՝ ինքնարժեքի իջնելու հնարավորությունները փորձել ենք հասկանալ։ Իրականում հնարավորություններն այնքան սուղ են, որ որևէ էներգակիր չենք կարող իջեցնել, որովհետև գազը ներկրվում է, գիտեք, այդ գները բոլորիս են հայտնի, էլեկտրաէներգիայի գները բոլորիս են հայտնի, որոնք մեծ ծավալ են զբաղեցնում, և ներքին շուկայում գնվող սև մետաղների գինը բոլորիս են հայտնի։ Այս երեքի և աշխատավարձերի գումարի արդյունքում ստացվող ինքնարժեքը տեսանելի ինքնարժեք է։

Եվ մեր արտադրողները, այո, ներկայացրել են Կառավարությանը ողջ հնարավորությունները, և դրա հիման վրա որոշվել է, որ, քանի որ մեր արտադրողը զիջում է ներկրողին միայն էներգակիրների գներով, մենք, կարելի է ասել չակերտների մեջ, սուբսիդավորել ենք։ Պետտուրքը տվյալ դեպքում, կարծես թե, փոխարինում է սուբսիդավորմանը։ Սա է տեղի ունեցել։       

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, ունե՞ք արձագանք։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Այսինքն՝ պարոն Բագրատյան, դուք այստեղ բացառո՞ւմ եք որևէ հակամրցակցային հետևանք կամ որևէ գերշահույթի հնարավորություն, արդյո՞ք այդ թվերն այդ աստիճանի ճշգրտությամբ հաշվարկված են, որովհետև, նորից եմ ասում, մենք գործ ունենք երկու, թող լինի երեք, ընկերության հետ։ Մենք պիտի էստեղ շարժվենք մեղավորության կանխավարկածով։ Այսինքն՝ շատ բնական է, որ բիզնեսը կարող են պայմանավորվել, գին պայմանավորվել, ինչ-որ գին դնել, հետո բողոքել, որ ինքնարժեքից ներքև են իջնում։ Ամեն ինչ հնչում է տրամաբանական և հիմնավորված, եթե իսկապես իրենք չեն դիմանում շուկայում։ Եթե իսկապես արդեն իրենք փակվելու եզրին են հիմա, այսինքն՝ եթե մենք սա անենք, փակվելո՞ւ են, ինչպես ցեմենտի ժամանակ ասում էին, որ կլինկերի ժամանակ, ուղղակի կփակվեն։ Ա՞յդ իրավիճակն է այնտեղ, թե՞ ուղղակի գործերը լավ չեն, չգիտեմ, ասենք՝ նվազագույն շահույթով են, օրինակ՝ աշխատում։

  Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար։ Պարոն Եղոյան, տեսեք, ես նշեցի չորս բաղադրիչ՝ հումք, էլեկտրաէներգիա, գազ, աշխատավարձ։

Հումքի գինը հստակ կա, էլեկտրաէներգիայի գինը բոլորս գիտենք, գազի գինը բոլորս գիտենք, աշխատավարձն էլ… Մենք կարող ենք ասել՝ աշխատավարձ մի տվեք, դրա հաշվին ցածր արտադրեք։ Բայց այդ աշխատավարձ ստացող մարդիկ մեր քաղաքացիներն են, որոնք միջին աշխատավարձից մի քիչ բարձր կամ միջին աշխատավարձի կարգի աշխատավարձ են ստանում, հիմա մենք ի՞նչ ասենք, արտադրողին ասենք՝ աշխատավարձ մի վճարեք, բայց կարողացեք մրցակցել։ Կարող ենք ասել, բայց դա հարցի լուծում չի, և այն գները, որ ունի այսօր Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը, աշխարհում որևէ երկիր չունի այդ գինը։ Այսինքն՝ միջազգային գների հետ կապ չունեցող գին ունի ինքը և այդ գնով հնարավոր չի որևէ երկրում մրցակցել, ոչ թե Հայաստանի Հանրապետությունում։ Նույնիսկ այնպիսի երկրներ, որոնք մետաղի որևէ խնդիր չունեն, նրանք չեն կարող մրցակցել այս պահին Իրանի արտադրած ամրաններին։ Սա է պատճառը։ Շնորհակալություն հարցի համար։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Մարինա Ղազարյան։

 Մ.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Պարոն Բագրատյան, շատ ողջունելի է, որ ուզում եք խթանել տեղական արտադրանքը, բայց ես ունեմ հետևյալ հարցերը։

Պրոտեկցիոնիզմի քաղաքականությունը դուք նշել եք՝ երկար տևել չի կարող։ Արդյո՞ք օրենքով պետք է կարգավորեինք այդ հարցը, հնարավո՞ր չէր, օրինակ՝ Կառավարության որոշումով դա կարգավորել։ Դա մեկ հարց։

Ինչքա՞ն ժամանակ է լինելու, եթե դա կարճաժամկետ է լինելու։ Խնդրում եմ նշեք՝ ինչքան եք դուք նախատեսում՝ ինչքան ժամանակ պետք է գործի այդ օրենքը։

Մյուս հարցը. խոսե՞լ եք դուք մեր գործարարների հետ՝ արդյո՞ք անհրաժեշտություն կա, որ այդ օրենքն ընդունվի, և տեղական հումքը կբավարարի՞, թե՞ ոչ։

Մյուս հարցերը կտամ պատասխանից հետո։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Ղազարյան, հարցերն իսկապես կարևոր հարցեր են։ Եվ այդտեղ ասեմ ձեզ, որ ժամկետը, թե ինչքան պետք է պետական հովանավորչություն ունենան մեր արտադրողները, կախված է ավելի շատ իրանական շուկայի կարգավորումից։ Եվ, քանի որ այն սանկցիաները, որ կիրառվում են Իրանի նկատմամբ, ինքը հնարավորություն չունի որևէ կերպ իր արտադրանքը վաճառել, քան շատ մեծ ցածր գին կիրառելով, այսինքն՝ պետական դեմպինգ կիրառելով։ Այսինքն՝ սա ի՞նչ է նշանակում. իրենք սուբսիդավորում են իրենց արտադրությունը 30, 40 տոկոսով։

Հիմա պետք է մեր երկիրն այնքան անհրաժեշտ համարի, որ ինքն էլ սուբսիդավորի 30, 40 տոկոսով։ Չի բացառվում, որ ժամանակի ընթացքում, երբ մեր պետական բյուջեն այնքան հարուստ կլինի, որ մենք ոչ թե կգնանք պետտուրքի բարձրացման ճանապարհով, այլ սուբսիդավորելով այդ…, բայց այս պահին չկա այդ հնարավորությունը, պետտուրք ենք կիրառում։ Ժամանակը լրացավ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, արձագանք։

  Մ.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Բագրատյան, ամեն դեպքում տեսեք, եթե պրոտեկցիոնիզմի քաղաքականությունն ենք մենք վարում, այնուամենայնիվ, ես ենթադրում եմ, որ պետք է արտադրանքը լինի որակյալ։ Մենք կարո՞ղ ենք ասել, որ մեր ներքին արտադրողները կապահովեն որակյալ արտադրանք։

  Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Կարևոր հարց է, տիկին Ղազարյան։ Իրականում մենք, մեր տեղական արտադրողը միջազգային ստանդարտներին համապատասխան է արտադրում, որովհետև այլընտրանք չկա, գիտեք, որ դրանք կիրառվում են մեր շինարարության մեջ, բազմաբնակարան շենքեր են կառուցվում, և ամենայն խստությամբ հետևում է, որ այդ որակը միջազգային չափանիշներին համապատասխան լինի։ Այդտեղ մենք վստահ ենք այդ հարցում։

Շնորհակալ եմ հարցի համար, մնացածի հետ կապված էլի ընթացքում կփորձեմ ելույթի պատասխանի ժամանակ նորից անդրադառնալ, որովհետև ծավալուն են հարցերը։ Շնորհակալ եմ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ալխաս Ղազարյան։ Հարգելի գործընկերներ, հարցերն ավարտվեցին, պարոն Բագրատյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող՝ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Բաբկեն Թունյան։

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, շատ հետաքրքիր քննարկում է, ես փորձեմ հնչած հարցերին անդրադառնալ։

Նախ՝ մեր գործընկերների հարցերից սկսեմ, որ ասում եք՝ խոսե՞լ եք տնտեսվարողների հետ։

Բնականաբար շատ ենք քննարկել, անգամ, դուք կհիշեք, մենք 29 հազար դրամ, երբ տուրք սահմանեցինք (դա անցած նստաշրջանի ընթացքում էր), այդ ժամանակ հանդիպել ենք թե´ արտադրողների, թե´ ներկրողների հետ։ Բոլորի հետ էլ խոսել ենք։ Ընդ որում, 29 հազար դրամ տուրք սահմանելու ժամանակ այս նույն մտահոգությունները կային, որ կարո՞ղ է սա բերի գնի թանկացման, կարո՞ղ է սա բերի ներմուծման սահմանափակման, բայց էս վերջին 3-4 ամիսների դինամիկան ցույց է տվել, որ ոչ գինն է թանկացել, իսկ քանակներն էլ հակառակը, ներկրման ծավալներն ավելացել են։

Երկրորդ կարևոր հանգամանքը, որ պարոն Եղոյանն էր կարծեմ հարցնում, որ մենք արդյո՞ք ստուգել ենք այդ տվյալները։

Բնականաբար, եթե այդպես չլինի, մենք ոչ մի որոշում չենք կարող կայացնել, ու այդ տիպի հարցերի հանդեպ միշտ ուշադիր ենք։

Երրորդ՝ քանի՞ ընկերությանն է սա վերաբերում։ Այստեղ հարց հնչեց, որ կարող է դրանով մենք ներմուծողների աշխատանքը վերացնենք, այսինքն՝ իրենք մնան առանց գործ։

Ոչ, ներկրման ոլորտը սրանից չի տուժի։ Այսինքն՝ որոշումն այնքան բալանսավորված է, որ ոչ մեկը փակվի, ոչ մյուսը, այլ հավասարակշռված աշխատեն։ Բայց այս որոշումը չկայացնելու դեպքում մենք կարող է ունենանք մի հատ իրավիճակ, երբ տեղական արտադրողները փակվեն, այդ դեպքում մենք կունենանք իրականում աշխատատեղերի կորուստ, հետագայում՝ նաև ներկրվող ապրանքի գների աճ:

Հիմա քանի՞ հոգու է սա վերաբերում, դա էլ ասեմ։ Այս պահին կա երեք արտադրող, անունները կարող եմ հիմա ասել, չորրորդն ընթացքի մեջ է, որ պիտի վերջնական արտադրանք տա՝ ամրան արտադրի, բայց խոսքը միայն այս չորս ընկերություններին կամ երեք ընկերություններին չի վերաբերում։ Խոսքը վերաբերում է նաև միջանկյալ արտադրանք արտադրող ընկերություններին, որոնք կիսաֆաբրիկատ են վաճառում այս վերջնական արտադրանք արտադրողներին։ Խոսքը վերաբերում է նաև մի քանի հարյուր փոքր ԱՁ-ներին, որոնք էլ իրենց հերթին մետաղի ջարդոն են ապահովում թե´ այս վերջնական արտադրանք արտադրողների համար, թե´ պոլուֆաբրիկատ արտադրողների համար։ Այսինքն՝ այս դեպքում մենք գործ ունենք մի քանի հազար մարդու հետ։

Ու հարց է՝ արդյո՞ք արժե, որ մենք հովանավորչական միջոցառում կիրառենք, թե ոչ։ Ըստ էության, մենք այդ հարցի պատասխանը, հարգելի գործընկերներ, օգոստոսին տվել ենք՝ Ազգային ժողովը կողմ է քվեարկել 29 հազար դրամ տուրք սահմանելուն։ Դրանով արդեն իսկ ասել է տեղական արտադրողին, որ այո, պետք է այս պահին արտադրել։ Բայց մենք այն ժամանակ էլ մտածում էինք, որ միգուցե տուրքի չափը բավարար չլինի խնդիրը լուծելու համար։ Եվ, քանի որ ընթացքում տեղի ունեցան որոշ փոփոխություններ պայմանների, այդ թվում՝ ԵԱՏՄ-ի մաքսատուրքերի այդ պայմանի վերացումը, իրանական փոխարժեքի նվազումը, այդ պատճառով անհրաժեշտություն է առաջացել։ Եվ ամենալավ տարբերակը չի, բնականաբար, այս տարբերակով հարցերը լուծել, բայց այս դեպքերում մենք, իմ կարծիքով, տեղական արտադրությունը, անկախ նրանից՝ ծավալներն ինչքան են, պիտի փորձենք պաշտպանել։

Ոնց որ բոլոր հարցերին անդրադարձա, եթե թվերի հետ մանրամասն հարցեր կան, մենք հանձնաժողովի նիստին մեր գործընկերներին կհրավիրենք, թող գան, մասնակցեն։ Եթե թվերի հետ կապված ինչ-որ հարցեր կան, կպարզաբանենք։

Հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն, բոլորիդ կոչ եմ անում կողմ քվեարկել։

Վերջում նաև մի հանգամանք էլ նշեմ, որ հարցը, իրոք, հրատապ է, անգամ տարբերակ էր քննարկվում, որ մենք այս որոշումը արտահերթ տարբերակով ընդունենք, չարեցինք, բայց դրա փոխարեն առաջարկել ենք երկրորդ ընթերցումը կազմակերպել առաջինից հետո՝ 24 ամսվա ընթացքում։

Եվ նաև մի ինֆորմացիա էլ ասեմ, օրինակ՝ Վրաստանում կամ Ռուսաստանում, որտեղ կա ամրանների արտադրություն, ներկրվող ամրանների համար ոչ միայն տուրք է գործում, այլ ընդհանրապես դա սահմանափակված է, արգելված է պատրաստի արտադրանք ներկրել էդ երկրներ, որոնց մասին խոսում էի։ Այնպես որ, հարգելի գործընկերներ, կոչ եմ անում կողմ քվեարկել, եթե առաջարկներ կան, խնդրում եմ մինչև 2-րդ ընթերցում ներկայացնել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Թունյան, հարցեր չեն կարող լինել, որովհետև ժամանակը սպառվել է։

Հարակից զեկուցող՝ էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Էդգար Զաքարյան։

 Է.ԶԱՔԱՐՅԱՆ

-Հարգելի նախագահող, հարգելի գործընկերներ, քանի որ գործընկերներս մանրամասն ներկայացրեցին արդեն հարցի էությունը, ես ընդամենը պատասխանեմ մի քանի թվային հարցերի, որոնք պարոն Խաչատրյանը և մյուս գործընկերները բարձրացրեցին։

Եթե խոսում ենք Հայաստանում առաջացած պահանջարկից, ես ասեմ, որ 2023 թվականին՝ մոտ 240 հազար տոննա, 2024 թվականին՝ 251 հազար տոննա, իսկ 2025 թվականի առաջին ինն ամիսների ընթացքում արդեն 231 հազար տոննա վաճառվել է:

Եթե խոսում ենք ներկրումներից, ասեմ, որ 2025 թվականին արդեն իսկ 130 հազար տոննա ներկրվել է, իսկ 2023 թվականին ամբողջ տարվա ընթացքում՝ այդ 133 հազար տոննան, 2024 թվականին՝ 168,407 տոննա։

Այստեղ մի հետաքրքիր նկատառում՝ տեղական արտադրանքի հետ կապված։ Բոլորդ գիտեք, որ Կառավարության կողմից իրականացվող քաղաքականության արդյունքում են ստեղծվել այս ձեռնարկությունները, և ինչպես պարոն Թունյանն ասաց, երեք կամ չորս ձեռնարկություններ չեն այս ոլորտում աշխատող, այլ կան նաև այլ մետաղաձուլարաններ, որոնք կիսաֆաբրիկատներ են մատակարարում վերջնական արտադրանք արտադրողներին, բայց հատկանշական է նշել, որ վերջին երկու ձեռնարկությունն այս տարի է, որ գործարկվել է։ Այսինքն՝ մենք նախորդ տարիներին տեղական արտադրանքի մեծ ծավալ չենք ունեցել, ունեցել ենք ընդամենը մեկ ձեռնարկություն, և հիմնական պահանջարկը մենք կարողացել ենք մատակարարվող, ներմուծվող ամրաններով ապահովել։ Բայց այս պահին ունենք արդեն երեք ձեռնարկություն, որոնք վերջնական արտադրանք են տալիս, չորրորդն էլ պատրաստվում է մինչև տարվա վերջ վերջնական արտադրանք տալ։

Ասեմ, որ երեք ձեռնարկությունները՝ արդեն իրենց կարողություններով և արտադրողականությամբ, կարողանում են ամբողջ ներքին պահանջարկը լրացնել։ Բայց մեր խնդիրը դա չէ, որ թողնենք միայն ներքին արտադրողները կարողանան ամբողջ ծավալով ներքին շուկան լրացնել, այլ նաև հավասարակշռող գին ենք դրել, որպեսզի և´ ներմուծողները կարողանան շարունակել իրենց գործունեությունը, և´ նաև մենք մտածենք արտահանման մասին, որովհետև արտադրող ձեռնարկությունները բավականին լավ որակի արտադրանք են տալիս, և հնարավորություն կա ճիշտ սերտիֆիկացման դեպքում նաև արտահանում իրականացնել։ Այսքանը, եթե հարցեր կան, շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցեր չեն կարող լինել, շնորհակալություն։ Ելույթների համար գրանցում. Արթուր Խաչատրյան։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, այստեղ քննարկվում է, ցավոք սրտի, ոչ թե մերկանտիլիզմի ու լիբերալիզմի քաղաքատնտեսական ընտրության մեջ է, որը, իհարկե, շատ հետաքրքիր է, ավելի շուտ տնտեսակցության վիճակի մասին է խոսքը։ Այն, ինչ հիմա ներկայացվում է, շատ նման է ցեմենտային կլինկերի տուրքերի փոփոխությանը, թե´ կլինկերը, թե´ արմատուրան, նու, ամրանները, օգտագործում են շինարարության մեջ։

Տուրքերի բարձրացումը մի նպատակ ունի՝ փոքրացող շուկայում ապահովել տեղական արտադրողին։ Եթե շուկան լիներ մեծ և ընդարձակվող, տեղ բոլորի համար կլիներ, բայց քանի որ շինարարությունը չի կարող անվերջ աճել, Հարկային օրենսգիրքը փոխելով, սահմանափակելով եկամտահարկի հետվերադարձի ժամկետը 2025 թվականով Երևանով, շինարարությունն արագ աճեց քաղաքում՝ Երևանում, մարզերում փոփոխությունն ակնկալված արդյունքը չի տվել, գոնե թվերը ցույց չեն տալիս, որ մենք ունենք շինարարական բում մարզերում։ Խոսքը չի գնում Երևանին հարակից, երբ, ասենք՝ Աբովյանից ավելի հեշտ է հասնել Քանաքեռ, քան Քանաքեռից՝ Երևան։

Ուտի, ես այս նախաձեռնությունը կարող եմ գնահատել որպես մեգաթրենդի շուկայի նվազման, շինարարական շուկայի նվազման առաջին զգուշացում։ Տնտեսությունը, տնտեսական աճը, որի մասին վաղը կխոսեն և դիֆերամբներ կձոնեն, հիմնված է եղել շինարարության վրա, ոչ արտահանելի շինարարության վրա, որը հասել է հագեցման կետին և մեզ սպառնում են բավականին ծանր օրեր՝ նվազող տնտեսական աճով։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Էդուարդ Աղաջանյան։ Կարևորը, որ տնտեսական աճով, պարոն Խաչատրյան։ Համեցեք (խոսում է դահլիճից)։

Չեք կարողանում, էլի, ասեք, ասում եք՝ նվազող տնտեսական աճ (դահլիճից՝ մեկնաբանության կարիք կարծում եմ՝ չկա)։

Ես կորոշեմ, պարոն Խաչատրյան, և տեղից չխոսեք։ Պարոն Խաչատրյան, խնդրում եմ տեղից չխոսել և չմիջամտել իմ աշխատանքին։ Համեցեք։

Պարոն Խաչատրյան, ձեզ նախազգուշացում եմ հայտարարում և խնդրում եմ այլևս չմիջամտել իմ աշխատանքին։ Համեցեք։

  Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, նախ՝ այս ելույթի հնարավորությունն օգտագործելով, կուզեի հարց ուղղել պարոն Թունյանին։

Պարոն Թունյան, ձեր ելույթում դուք նշեցիք, որ նախքան հարկերի սահմանումը, մասնավորապես՝ 29 հազար դրամի վերաբերյալ, գները և դրանից հետո, ըստ էության, չեն տատանվել, ինչը նշանակում է, որ դրանից առաջ, փաստորեն, ներկրողները գերշահույթ էին գեներացնում։ Եթե սա է ճիշտ ընկալումը, կխնդրեմ հաստատեք կամ հերքեք։

Իսկ ընդհանրապես, հարգելի գործընկերներ, ես կարծում եմ, որ նմանատիպ հարցեր քննարկելուց մենք պետք է, այնուամենայնիվ, ինստիտուցիոնալ մոտեցում ցուցաբերենք։ Եվ հասկանալու համար, թե ընդհանրապես ինչ ոլորտներին ենք մենք այս արտոնությունները տալիս, ես կարծում եմ, որ պետք է, միգուցե Կառավարության կողմից կամ Ազգային ժողովում օրենք ընդունվի մի շարք ոլորտների վերաբերյալ, որոնք մենք համարում ենք ռազմավարական, օրինակի համար, և իմանանք, որ կոնկրետ այս ոլորտների նկատմամբ մենք ունենք էսինչ քաղաքականությունը, որովհետև բոլորս գիտենք, որ պրոտեկցիոնիզմը միշտ չէ, որ լավ է, կամ առհասարակ, առնվազն իմ ընկալմամբ և դոմինանտ տնտեսագիտական մտքի և ուսուցման համաձայն՝ վատ բան է։

Եվ հետևաբար՝ ես կարծում եմ, որ այն առաջնահերթությունները, որոնք պետք է սահմանվեն, կրկնում եմ, կա´մ Կառավարության, կա´մ Ազգային ժողովում, այստեղ պետք է դառնան ուղեցույց մեզ, որպեսզի մենք որոշում կայացնենք՝ այս կամ այն ոլորտին տրամադրենք նմանատիպ աջակցություն, թե ոչ։ Հակառակ դեպքում, ցանկացած ոլորտի ներկայացուցիչներ՝ գործունեություն ծավալող Հայաստանի Հանրապետությունում, կարող են հավաքվել՝ ոլորտային, դիմել Ազգային ժողով՝ պայմանական ու, չգիտեմ, օրինակի համար՝ դեղձի արտադրության համար քվոտա սահմանելու համար դիմեն մեզ, ինչը տրամաբանական չի լինի։ Կխնդրեմ այս մասին նաև քննարկում ունենալ։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, պարոն Ղազարյա՞ն, պարոն Թունյա՞ն։ Համեցեք։

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Աղաջանյան, ձեր հարցին անդրադառնամ։

Ճիշտ եք, եթե գնի փոփոխություն տեղի չի ունեցել տուրք ներկրելուց հետո, ես գերշահույթ չէի ասի, ուղղակի մարժան է մեծ եղել ու իրենք դա փոխհատուցել են, այսինքն՝ դա օգտագործել են նրանով, որ շուկայում իրենց կշիռը մեծացրել են։ Այսինքն՝ որ մարժան մեծացել է, արդեն իրենց ձեռնտու է եղել ոչ միայն սահմանակից շրջաններում վաճառել, արդեն բարձրացել են ավելի վերև էլ, ըստ այդմ՝ տեղական արտադրողների մասնաբաժինը կրճատվել է։ Բայց մի բանի հետ լրիվ համաձայն եմ՝ այդ երկարաժամկետ մեր տեսլականի հետ, որ հասկանանք՝ ընդհանրապես մենք ավելի շատ գնում ենք ազատ շուկայական մրցակցության ճանապարհո՞վ, թե՞ որոշ դեպքերում՝ հովանավորչության, ու պիտի հասկանանք՝ որոնք են այդ միջոցառումները և որ դեպքերում են դրանք արդարացված։

Այդ հարցն ահագին երկար ժամանակ ես էլ եմ բարձրացնում, պիտի այս հարցով մենք վերջնական տեսանելի ու անտեսանելի քաղաքականություն ներկայացնենք։

Պարոն Խաչատրյան, ճիշտն ասած, ես ձեր ելույթը լսում էի, ուզում էի հասկանալ՝ վերջը, դուք ի՞նչ տեսակետ եք ուզում արտահայտել կամ ինչի՞ն եք կողմ, ըտենց էլ չհասկացա։ Բայց վերջում հասկացա, որ դուք ուզում եք այս փոփոխությունը ցույց տալ որպես շուկայի նվազման, տնտեսական ակտիվության նվազման ինդիկատոր։ Այսինքն՝ մենք ունեցել ենք մի հատ իրավիճակ, երբ մեկ ամրան արտադրողի փոխարեն արդեն ունենք երեք ամրան արտադրող, ներմուծումը փոխարինում ենք տեղական արտադրությամբ, դուք սա ներկայացնում եք որպես բացասական ինչ-որ զարգացում։

Դուք նշեցիք, որ վաղը, դե, բնականաբար, 10–րոպեանոց ելույթների ժամանակ առիթ կունենաք ավելի հանգամանորեն անդրադառնալ, շատ լավ կլինի։ Կանդրադառնաք, մենք էլ կանդրադառնանք, որովհետև եթե ոչ արտահանելի տնտեսության մասին խոսում եք, լավ կլինի ձեր ժամանակվա երկնիշ տնտեսական աճի արտահանելիությանը նույնպես անդրադառնանք, որովհետև հենց ձեր շարքերում նստած ձեր թիմակիցների մեծ մասը դրա հետ կապված լրիվ տարբեր կարծիքներ ունեն։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Բագրատյան, ավելացնելու բան ունե՞ք։ Համեցեք։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, հարցերը, որոնք բարձրացվել են, իսկապես տնտեսական բնույթի են և բազմաթիվ տեսություններ կան, որոնք վիճարկելի են, և պարոն Աղաջանյանի ասած այն տեսակետը, որ արդյո՞ք այս պրոտեկցիոնիզմը, ի վերջո, մեզ կարող է վնասել, թե՞ չի կարող վնասել, մենք այս հաշվարկներն ունենք, և արդյո՞ք ռազմավարական ուղղությունը որոշել ենք, թե կոնկրետ որ ուղղություններով մենք պետք է պրոտեկցիոնիզմ կիրառենք։

Սա շատ կարևոր հանգամանք է։ Այո, համակարգված աշխատելը շատ էֆեկտիվ է, որ մենք հասկանանք, որ առնվազն այս ուղղություններով, որ մենք ունենք արտադրություն և որոնք ռազմավարական են, այդտեղ մենք պրոտեկցիոնիզմ կարող ենք կիրառել։ Մեծ հաշվով կան երկրներ, որոնք երբևէ պրոտեկցիոնիզմ չեն կիրառում, լիբերալ հարաբերություններ են, թողնում են բաց մրցակցային հնարավորություններ, ով կարող է, թող դիմանա, մրցակցի։ Բայց սա կարող է վտանգավոր լինել, որովհետև այլևս մենք՝ գտնվելով աշխարհագրական որոշակի խոցելի սահմանափակ տարածքում, այսինքն՝ հարևանները փակել են սահմանները, մենք պետք է պրոտեկցիոնիզմ կիրառենք, որովհետև եթե մենք ուզում ենք ունենալ սեփական ռազմարդյունաբերություն, պետք է ունենանք սեփական մետաղի արտադրություն, որպեսզի կարողանանք այդ արտադրանքը կազմակերպել։ Մասնավորապես, նշեցի, նույնը շինարարության ոլորտի, այսինքն՝ այն տեսակավորումը, որ մենք պետք է կատարենք, այո, պետք է մենք համատեղ աշխատենք Կառավարության գործընկերների հետ և սահմանենք այն ռազմավարական կարևորագույն ուղղությունները, որտեղ, այո, պետք է նաև պրոտեկցիոնիզմ կիրառենք։ Սա էր ասածս, կարծում եմ, որ այս բանավեճը երկար պետք է տևի, ինքն անպայման օգնում է տնտեսության զարգացմանը։

Շնորհակալություն ակտիվ քննարկման համար։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ձեզ ևս շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Այժմ քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Ինտերնետով հրապարակային և անհատական ծանուցման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ արդարադատության նախարար Սրբուհի Գալյան։ Համեցեք, տիկին Գալյան։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, ձեզ ներկայացնում եմ նախագծերի փաթեթ, որով լուծվում է շատ մեծ խնդիր, որը կապված է պատշաճ ծանուցումների իրականացման հետ։

Մենք մեր երկրում ունենք այնպիսի իրավիճակ, երբ պետություն-քաղաքացի հարաբերություններում հատկապես, որոշ դեպքերում նաև քաղաքացի-քաղաքացի հարաբերություններում անձինք չեն կարողանում ծանուցվել պատշաճ և չեն կարողանում իրացնել իրենց իրավունքներն ու իրենց պարտականությունները, քանի որ ներկա պահին մեր երկրում չի գործու ինտերնետային ծանուցումների համակարգը, այլ կերպ ասած՝ էլեկտրոնային ծանուցումների միանական համակարգը։ Նախագծերի փաթեթը միտված է այս խնդիրը լուծելուն։

Այս փաթեթով կարելի է ասել՝ ներդնում ենք էլեկտրոնային ծանուցումների մի ամբողջական մեխանիզմ՝ սկզբից մինչև վերջ նկարագրված, և եթե այդ մեխանիզմով անձը ծանուցվի և ծանուցումը բոլոր փուլերով անցնի, ապա անկախ ամեն ինչից՝ անձը համարվելու է պատշաճ ծանուցված:

Նկարագրեմ, թե ինչպես է մեխանիզմն աշխատելու։ Ֆիզիկական անձանց պարագայում գործելու է էլեկտրոնային հարթակ, թվային միջավայր, որտեղ անձը մուտք է գործելու խիստ նույնականացման միջոցով, այսինքն՝ նույնականացման քարտի կամ բջջային նույնականացման միջոցով: Ծանուցումը տեղադրվելու է այդ հարթակում, և եթե անձը մուտք գործի հարթակ, ապա համարվելու է ծանուցված: Անձը կարող է նաև տրամադրել իր հավելյալ կապի միջոցները՝ անձնական էլեկտրոնային փոստ, հեռախոսահամար, որով նա հավելյալ կտեղեկացվի այն մասին, որ հարթակում ծանուցում է տեղադրվել։

Այս հանգամանքն արժանի է շեշտադրման, որովհետև մեր քաղաքացիներին հուզում է այն հարցը, թե արդյոք իրենք կարո՞ղ են իրենց նախընտրած տարբերակով ծանուցվել, և դրա պատասխանն է՝ այո։

Եթե հարթակում ծանուցումը տեղադրելուց հետո երեք օրվա ընթացքում անձը մուտք չգործի համակարգ, սկսելու է աշխատել հաջորդ քայլը, այն է՝ ծանուցումը հիբրիդային առաքանու միջոցով պատվիրված նամակով ուղարկվելու է անձի հաշվառման հասցեով: Հիբրիդային առաքանին, դա այն է, երբ ծանուցողը որևէ ծրար կամ նամակ չի ուղարկում, այլ էլեկտրոնային ծանուցումն ավտոմատ փոխանցվում է փոստին, փոստն այն ծրարավորում է և ուղարկվում անձի հաշվառման հասցեով:

Այս տարբերակը դեռ թողել ենք, որպեսզի հնարավոր խնդիրներից խուսափենք, այսինքն՝ այն դեպքերում, երբ անձը չբացի և չծանոթանա ծանուցմանը, ապա ծանուցումը նրան ուղարկվի նաև փոստային առաքանու միջոցով: Եթե այս եղանակով ուղարկելուց հետո 7-րդ օրվա դրությամբ ֆիքսվում է, որ անձը չի ստացել ծանուցումը կամ հրաժարվել է ստանալ, ապա ծանուցումը տեղադրվում է azdarar.am հարթակում, այսինքն՝ իրականացվում է հրապարակային ծանուցում, և azdarar.am-ում տեղադրելուց հետո՝ 7-րդ օրը, անձը համարվում է պատշաճ ծանուցված։

Մի շատ կարևոր շեշտադրում. եթե ֆիզիկական անձը հարթակի միջոցով տվել է համաձայնություն, որով հավաստում է, որ իրեն բացառապես էլեկտրոնային եղանակով ծանուցումներ կարող են ուղարկվել, ապա ծանուցումներն իրականացվելու են բացառապես էլեկտրոնային եղանակով, և այդ դեպքում ծանուցումը տեղադրելուց հետո 3-րդ օրն անձը համարվելու է պատշաճ ծանուցված, անկախ այն հանգամանքից՝ անձը մուտք է գործել տվյալ հարթակ, թե ոչ: Այսինքն՝ տվյալ դեպքում այլևս չի իրականացվելու լրացուցիչ հիբրիդ փոստով և azdarar.am հարթակով ծանուցում:

Իրավաբանական անձանց և անհատ ձեռնարկատերերի դեպքում ծանուցման համար օգտագործվելու է հարկային մարմնի հաշվետվությունների ներկայացման էլեկտրոնային կառավարման համակարգը: Սա այն հարթակն է, որտեղ կազմակերպությունները, հատկապես՝ տնտեսվարողները, կարելի է ասել ամենօրյա ռեժիմով մուտք են գործում: Հետևաբար՝ սա ընդունել ենք որպես իրավաբանական անձանց և անհատ ձեռնարկատերերի ծանուցման հարթակ։ Կազմակերպություններն աշխատելու համար մտնելու են հարթակ և տեսնելու են իրենց ծանուցումները՝ ստացված ոչ միայն Պետական եկամուտների կոմիտեի կողմից, այլ նաև այլ մարմիններից:

Իրավաբանական անձինք և անհատ ձեռնարկատերերը պատշաճ ծանուցվելու են, ծանուցումը ՊԵԿ համակարգի իրենց անձնական էջում տեղադրվելու օրվան հաջորդող երրորդ օրվանից։ Եթե վերջիններս այդ ընթացքում մուտք չգործեն համակարգ, ապա ծանուցումը միանգամից տեղադրվելու է azdarar.am կայքում: Տեղադրելուց հետո 5-րդ օրը նրանք համարվելու են ծանուցված:

Ծանուցումների տեղադրման կարգը, այդ թվում նաև, թե որն է լինելու ծանուցման հարթակը, որ կայքում է գործելու պաշտոնական էլեկտրոնային փոստը և տեխնիկական այլ մանրամասները, սահմանվելու են Կառավարության որոշմամբ:

Մեկ նորամուծություն ևս. պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններից բացի, իրավաբանական անձանց և անհատ ձեռնարկատերերին ևս հնարավորություն է տրվելու միանալ այս հարթակներին և այլ անձանց ծանուցել էլեկտրոնային եղանակով, որը ևս կհամարվի պատշաճ ծանուցում: Թերևս, այսքանը։ Խնդրում եմ կողմ քվեարկել նախագծի ընդունմանը։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար գրանցում. Արմեն Խաչատրյան։

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Շատ կարևոր նախագիծ և կասեի՝ ուշացած, դեռևս մի քանի տարի առաջ պետք է սա բերվեր, որովհետև շատ կարևոր է։

Հիմա մի հարց. ասում եք՝ եթե մուտք չգործի հարթակ, ապա ուղարկվելու է, հա՞, հիբրիդային տարբերակով էլի փոստի միջոցով։ Սա է ինձ հետաքրքիր, և ասում եք՝ Կառավարության որոշմամբ կսահմանվի, թե էլեկտրոնային հարթակը որն է լինելու, ինչպես է լինելու, բայց միաժամանակ նաև ասում ենք, որ azdarar.am-ում այդ ամեն ինչը տեղադրվում է։ Հիմա ո՞րն է լինելու հարթակը՝ azdarar.am-ը, թե նոր հարթակ պետք է ստեղծվի։ Այսքանը, շնորհակալություն։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Խաչատրյան։ Տեսեք, azdarar.am-ը հրապարակային ծանուցման հարթակն է և դա ծանուցման գործընթացի վերջին շղթայի գործիքն է, երբ անձը չի մտնում այն հարթակը, որը պետք է սկսի գործել հունվարի 1-ից և որը լինելու է լրիվ այլ հարթակ, պետական համակարգ, էսպես կարող եմ ասել, բայց անունը դեռևս չեմ կարող նշել, որովհետև աշխատանքներն ամփոփման փուլում են հարթակի ձևավորման, և azdarar.am-ը պետք չէ շփոթել այդ հարթակի հետ։ Կրկնում եմ, azdarar.am-ը գործընթացի վերջին փուլում աշխատող հարթակն է, որը վերջին քայլով միտված է ապահովելու անձի պատշաճ ծանուցումը։

Ինչ վերաբերում է հիբրիդային ծանուցման հարցին, ապա քայլերի հաջորդականությունը ես նկարագրեցի։ Առաջնահերթ գործելու է նոր հարթակը, որտեղ կախվելու են ծանուցումները, և քաղաքացին հնարավորություն է ունենալու մուտք գործել այդ համակարգ և բացել ծանուցումը կամ գնալ հղմամբ այլ պետական մարմնի համակարգ, օրինակ՝ Ոստիկանության համակարգ և տեսնել իրեն վերաբերելի ծանուցումը, կամ այդ ծանուցումը ստանալու է իր էլեկտրոնային հասցեով։ Եթե չբացի, ներողություն եմ խնդրում, այդ դեպքում նոր ծանուցումը ծրարավորվելու է և ուղարկվելու է հաշվառման հասցեով։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ունե՞ք արձագանք, համեցեք։

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ամեն դեպքում, փաստորեն, ունենում ենք երկու էլեկտրոնային հարթակ, մեկը՝ սկզբնական ծանուցման, և սկզբնական ծանուցումը պատշաճ չանցնելու հետևանքով, արդեն տեղադրում ենք azdarar.am-ում։ Երկու էլեկտրոնային հարթակ, այստեղ կարծում եմ՝ արժե մտածել՝ արդյո՞ք պետք է, թե չէ։

Լավ, հասկացա, այդքանը։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Կարելի՞ է։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, իհարկե։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Տեսեք, կրկնում եմ, մեկն անհատական ծանուցումների համակարգ է ենթադրում, այսինքն՝ քաղաքացու կաբինետի տեսքով եկեք պատկերացնենք այդ հարթակը. քաղաքացին մուտք է գործում, տեսնում է, որ իր վերաբերյալ կա ծանուցում, իսկ azdarar.am-ն այլևս հրապարակային ծանուցումների հարթակ է և, նորից կրկնում եմ, այս գործընթացի շղթայում նկարագրված վերջին քայլն է, որը կարելի է ասել՝ նախատեսել ենք կրկին օրենքի իմաստով ծանուցման պատշաճ լինելը հավաստելու համար։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Էդուարդ Աղաջանյան։

 Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, տիկին Գալյան, նախագիծը ներկայացնելու համար։ Իմ հարցը հետևյալն է, մի քանի հարց ունեմ։

Առաջինը. կխնդրեմ նկարագրեք՝ այս պահի դրությամբ ինչ կարգավորումներ են գործում, արդյո՞ք միայն ֆիզիկական ծանուցման մասին է խոսքը, և արդյո՞ք այդ վերջին էտապի azdarar.am-ում տեղադրելու և 7-օրյա ժամկետում ծանուցված համարելու նորմը գործում է, թե ոչ։

Երկրորդը. էն օնլայն հարթակը, որի մասին դուք խոսում եք և որը Կառավարության որոշմամբ պետք է հաստատվի, արդյո՞ք դա նշանակում է, որ բոլոր քաղաքացիները պարտավոր են լինելու ունենալ և գրանցվել այդ հարթակում՝ անխտիր բոլորը։

Եվ երրորդը. ընդհանրապես արդյո՞ք էս հարցը Կառավարությունում չի քննարկվում ընդհանուր թվայնացման համատեքստում՝ հաշվի առնելով, որ եթե խոսքը գնում է ծանուցման ընդհանուր ընդհանրական անձնական համակարգի մասին, միգուցե դա լինի ընդհանուր թվայնացման համատեքստում բոլոր ծառայությունների մատուցման և ստացման համատեքստում, որպեսզի տենց քաղաքացիները տասնյակ և ավելի անհատական գրասենյակներ չունենան։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Առաջին հարցի հետ կապված նշեմ, որ հիմա գործում է թղթային ծանուցման եղանակը՝ զուգորդված որոշ դեպքերում հրապարակային ազդարարման տարբերակով։ Այսինքն՝ հրապարակային ազդարարումն այսօր էլ մեր երկրում որոշ իրավիճակներում գործում է։ Օրինակ՝ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վարույթներով, երբ հաշվառման հասցեով տեղ չի հասնում համապատասխան պատվիրված նամակը, պատշաճ ծանուցման եղանակ համարվում է նաև azdarar.am-ում համապատասխան ծանուցման տեղադրումը։ Դատական նիստերին ներկայությունն ապահովելու տեսանկյունից, կրկին հրապարակային ծանուցման մեթոդը գործում է։ Այսինքն՝ այսօր մենք azdarar-ի և թղթայինի համակցված տարբերակն ունենք, բայց խնդիրը չի լուծվում, որովհետև շատ ժամանակ է խլում այդ գործընթացը պետական մարմիններից։

Հաջորդ հարցին անդրադառնալով, պետք է նշեմ, որ հենց մեր պետության ընդհանուր թվայնացման համատեքստում էլ հարցը քննարկվել է։ Եվ դա է պատճառը, որ հիմա այս ամբիոնից նաև չեմ նշում այն հարթակի անունը, որը գործելու է, բայց մի բան պարզ է, որ բոլոր ծառայությունների մատուցման միասնական հարթակի մի մաս է կազմելու ինչ-որ պահից, երբ բոլոր ծառայությունները թվայնացված լինեն։ Իսկ մինչ դա հարթակը կգործի առանձին՝ ապահովելով մեր քաղաքացիների համար հասանելիություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տիկին Գալյան, հարցերն ավարտվեցին, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հիմնական զեկուցող՝ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյան։ Համեցեք։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, նախագիծը կարևոր դերակատարություն կունենա մեր կյանքում։ Ես սա անվանում եմ թղթից դեպի թիվ անցնելու հնարավորություն, որովհետև եթե մենք փորձենք հասկանալ, թե վերջին, առնվազն 10-15 տարիների ընթացքում Հայաստանի Հանրապետությունում ինչքան թղթային ռեսուրս է ծախսել պետությունը ծանուցումների համակարգի վրա, ապա կտեսնենք, որ, նու, եթե այլ հանգամանքներում լիներ, կասեինք՝ սա լուրջ վատնում է պետական միջոցների, որովհետև ծանուցումը պատրաստվում է, դատարանները, տվյալ պահին՝ պետական մարմինները, մեծ քանակի թուղթ են օգտագործում, այդ թուղթն ուղարկում են փոստով, փոստային ծառայությունները գումարվում են, դրան գումարվում են նաև անձի ծանուցված կամ ոչ ծանուցված լինելու հանգամանքը։ Շատ դեպքերում անձը, որպես կանոն, ողջախոհ անձը, որը բարեխիղճ դրսևորում ունի, փորձում է ծանուցվել, այն անձինք, ովքեր ամեն կերպ խուսափում են ծանուցումից, դրանք շարունակելու են խուսափել ծանուցումից նաև ցանկացած էլեկտրոնային համակարգի ներդրման պարագայում, բայց, այդուհանդերձ, մենք ունենալու ենք հնարավորություն, որպեսզի մեր քաղաքացիները շատ ավելի արդյունավետ եղանակով ծանուցվեն և´ արագության տեսանկյունից, և´ բովանդակության տեսանկյունից, և´, կներեք, ծանուցման պահպանման տեսանկյունից, որովհետև էլեկտրոնային փաստաթուղթը, ուզենք թե չուզենք, ավելի հավանական է, որ երկար ժամանակով կպահպանվի, քան թղթայինը։

Սա շատ կարևոր նախագիծ է։ Նախագիծը քննարկվել է Ազգային ժողովի պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, ես հանդես եմ եկել այն ժամանակ էլ, որպես հարակից զեկուցող, նաև պարտավոր եմ տեղեկացնել Ազգային ժողովի պատգամավորներին, որ տեխնիկական պատճառներով և տեխնիկական պատճառը պայմանավորված է նրանով, որ կարծես նախագծին բոլորը խոսեցին դեմ, բայց քվեարկության պահին ձայների հարաբերակցությունն այնպիսին էր, որ 3-3 էր, երեք՝ ձեռնպահ, երեք՝ կողմ, և «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» օրենքի շրջանակներում ֆորմալ նախագիծը չի ստացել հանձնաժողովի դրական եզրակացությունը։ Բայց ես ուզում եմ, նաև որպես պատգամավոր, իմ անունից ասել, որ հանձնաժողովում քննարկումները և նիստում քննարկումները, և նիստից առաջ քննարկումները, և նիստից հետո քննարկումները վկայում են այն մասին, որ հանձնաժողովը դրական է տրամադրված նախագծին, և թեև սա հարակից զեկուցողի ելույթ է, որի շրջանակներում ես պարզապես պետք է ներկայացնեմ հանձնաժողովի դիրքորոշումով, այն ֆորմալ բացասական է։ Բայց նաև պետք է կոչ անեմ ձեզ՝ դրական քվեի արժանացնել այս նախագիծը, որովհետև այս նախագիծը չափազանց կարևոր է մեր քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց, ինչպես նաև պետական մարմինների կյանքը հեշտացնելու և ծանուցումների համակարգին նոր շունչ և նոր բովանդակություն տալու համար։ Այսքանը, եթե հարցեր կան, սիրով կպատասխանեմ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, հարցեր։ Հարցեր չկան, պարոն Վարդանյան։

Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Գրանցված պատգամավորներ չկան։ Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, պարոն Վարդանյա՞ն, տիկին Գալյա՞ն։ Շնորհակալություն, հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի գործընկերներ, այժմ քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Պրոբացիայի ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ արդարադատության նախարարի տեղակալ Տիգրան Դադունց։ Համեցեք։

 Տ.ԴԱԴՈՒՆՑ

-Ազգային ժողովի մեծարգո փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, նախագծով հետևյալ կարգավորումներն ենք նախատեսում։ Հիշեցնեմ՝ գործող օրենսդրական կարգավորումների պայմաններում Պրոբացիայի ծառայությունում աշխատանքի ընդունված ծառայողին արդարադատության ոլորտի հերթական կոչում կարող է շնորհվել Պրոբացիայի ծառայությունում որոշակի ժամկետով ծառայելու դեպքում։

Նման պայմաններում պետական այլ մարմիններում արդեն իսկ դասային աստիճան կամ կոչում ունեցող անձինք, աշխատանքի անցնելով Պրոբացիայի ծառայությունում, հայտնվում են ոչ բարենպաստ պայմաններում՝ պայմանավորված կոչումներ շնորհելու համար ծառայության ժամկետի հաշվարկի հետ։

Եվ բաց է մնում, փաստորեն, պետական այլ մարմիններում աշխատած անձանց մասով հերթական կոչումի շնորհման համար տվյալ մարմնում ծառայության ժամկետը հաշվակցելու հարցը։

Եվ նշվածով պայմանավորված էլ առաջարկվում է «Պրոբացիայի ծառայության մասին» օրենքի 11-րդ հոդվածը լրացնել նոր մասով և սահմանել, որ պետական այլ մարմիններում ծառայած և Պրոբացիայի ծառայության պաշտոններում նշանակված ծառայողներին հերթական կոչումը շնորհելիս հաշվի է առնվում նաև այդ մարմիններում տվյալ կոչումով կամ դասային աստիճանով ծառայության ժամկետը։

Ինչ վերաբերում է նախագծով ներկայացված մյուս առաջարկությանը, հարկ է նշել, որ գործող օրենսդրությամբ պրոբացիայի ծառայողների նկատմամբ կարող է կիրառվել նաև արտահերթ կոչում, այդ թվում՝ իրենց զբաղեցրած պաշտոնի համապատասխան կոչումից ավելի բարձր կոչումի շնորհում խրախուսանքի տեսակը, բայց առկա կարգավորումները վկայում են, որ նման խրախուսանքի տեսակը չի կարող կիրառվել առավելագույն կոչում ունեցող պրոբացիայի ծառայողների նկատմամբ։ Այսինքն՝ առկա է ներքին հակասություն օրենքում և անհրաժեշտություն է առաջացել լրացում կատարել օրենքում, և պրոբացիայի ծառայողներին, որպես խրախուսանք, հնարավորություն ընձեռել շնորհելու զբաղեցրած պաշտոնի համապատասխան կոչումից մեկ աստիճանով ավելի բարձր կոչում, բացառությամբ գնդապետի կոչումից բարձր կոչումների։

Հիմնական փոփոխություններն այսքանն էին, խնդրում եմ կողմ քվեարկել նախագծի ընդունմանը։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցեր չեն կարող լինել։

Հարակից զեկուցող՝ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյան։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, այս նախագիծը, ըստ էության, փորձ է բալանսավորել և որոշակի առումով համապատասխանության ռեժիմ մտցնել Պրոբացիայի ծառայության և այլ ծառայություններից տեղափոխվող անձանց, սենց ասեմ, կոչումային կարգավիճակի միջև, որովհետև Պրոբացիայի ծառայությունը նոր է ձևավորվել, Պրոբացիայի ծառայություն տեղափոխվում են տարբեր համակարգերից, և այդ ինտերօպերաբիլիթին պետք է ապահովվի բոլոր հանգամանքներում։

Մենք ընդհանրապես այս նախագիծը բավական երկար քննարկել ենք հանձնաժողովում, բայց պետք է միասնական նաև մոտեցում որդեգրենք առ այն, թե կոչումների շնորհման, դասային աստիճանների շնորհման հարցում ինչ մոտեցում ենք որդեգրելու, որովհետև այսօր էլ տարբեր մարմիններ, տարբեր ծառայություններ, տարբեր ռեժիմներ տարբեր կոչումների համակարգեր են օգտագործում, և այս միասնականությունը, իհարկե, օգտակար կլինի՝ հասկանալու համար, թե անձինք որ պարագայում և ինչ եղանակով պետք է կարողանան գնահատել տարբեր համակարգերում ստացած կոչումները։

Հանձնաժողովը դրական եզրակացություն է տվել նախագծին, խնդրում եմ արժանացնել այն դրական քվեի։ Այսքանը, շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Վարդանյան։ Հարցեր չեն կարող լինել, շնորհակալ եմ։

Մտքերի փոխանակություն։ Գրանցված պատգամավորներ չկան։ Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, պարոն Դադունց։

Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված ««Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություն և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ արդարադատության նախարարի տեղակալ Տիգրան Դադունց։ Համեցեք։

 Տ.ԴԱԴՈՒՆՑ

-Շնորհակալություն։ Հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, նախագծով առաջարկվում է սահմանել ընդհանուր կարգավորում, ըստ որի՝ քրեական դատավարությունում վերաքննիչ բողոքները, որպես կանոն, պետք է քննվեն գրավոր ընթացակարգով։ Այսինքն՝ ամրագրվում է վերաքննիչ բողոքները գրավոր ընթացակարգով քննելու ընդհանուր օրենսդրական կանխավարկած՝ դրանից սահմանելով որոշակի բացառություններ։

Հատուկ նշվեմ, որ քրեական դատավարությունում գրավոր ընթացակարգը նորություն չէ, այժմ էլ որոշ վարույթներ գրավոր ընթացակարգով են քննվում, նախագծով այդ վարույթների ցանկին ավելանում են վերաքննության վարույթն ամբողջությամբ:

Նախագծով բացառություն են լինելու այն դեպքերը, երբ կողմի միջնորդությամբ կամ սեփական նախաձեռնությամբ դատարանը գա եզրահանգման, որ վերաքննությունն անհրաժեշտ է իրականացնել բանավոր ընթացակարգով կամ, երբ վերաքննիչ դատարանը բավարարի նոր ապացույցներ ներկայացնելու կամ ապացույցներ հետազոտելու միջնորդությունը:

Այս բացառությունների սահմանումը պայմանավորված է արդար դատաքննության իրավունքի պատշաճ երաշխավորման անհրաժեշտությամբ։ Ընդ որում, դատարանը չի կարող կամայականորեն կիրառել այս կարգավորումը, քանի որ ընդհանուր կանոնն այն է, որ յուրաքանչյուր դեպքում դատարանը պետք է հիմնավորի և պատճառաբանի, թե ինչու է գրավոր ընթացակարգի այդ կանոնից շեղվել։

Քանի որ սահմանվում է բողոքների քննության գրավոր ընթացակարգ, ենթադրվում է, որ սա հանգեցնելու է դատարանի ծանրաբեռնվածության թեթևացմանը և բողոքների ավելի արդյունավետ քննությանը, հետևաբար՝ որպես հաջորդ քայլ, նախագծով առաջարկվում է սահմանել վերաքննիչ բողոքների քննության 6-ամսյա ժամկետ, որը դատարանի պատճառաբանված որոշմամբ կարող է մեկ անգամ երկարաձգվել մինչև չորս ամսով։ Այսինքն՝ այս կարևոր փոփոխությունը հանգեցնելու է նրան, որ քրեական դատավարությունում վերաքննիչ բողոքների քննության հստակ ժամկետներ է այսուհետ սահմանվելու։

Սրանով մենք կարծում ենք, որ կերաշխավորվի գործերի քննության ողջամիտ ժամկետների պահպանումը վերաքննիչ դատարանում։

Նաև անդրադառնամ մյուս կարգավորումներին։ Մասնավորապես վերաքննիչ բողոքների գրավոր քննությունից բանավոր քննության անցնելու դեպքում նաև հստակ ժամկետներ են սահմանվում դատական նիստեր նշանակելու համար, որի նպատակը կրկին գործի քննության ողջամիտ ժամկետները պահպանելն է։

Նաև նախագծով մենք առաջարկում ենք փոփոխության ենթարկել դատական ակտի մասին կողմերին ծանուցելու ժամկետները, մասնավորապես՝ առաջարկվում է դատավճիռները կողմերին ուղարկելու ժամկետ սահմանել՝ երկշաբաթյա ժամկետ՝ գործող հնգօրյա ժամկետի փոխարեն, ինչը հնարավորություն կտա դատարաններին՝ ավելի պատշաճ կերպով կազմակերպել դատական ակտերի ուղարկման պրոցեսը։

Ընդհանուր կարգավորումներն այսքանն էին, խնդրում եմ կողմ քվեարկել նախագծի ընդունմանը։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում։

Հարցեր չկան, շնորհակալություն, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող՝ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Արուսյակ Ջուլհակյան։

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Մեծարգո փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, նախագիծը, ըստ էության, ներկայացվեց հիմնական զեկուցողի կողմից մանրակրկիտ ձևով, ինձ ընդամենը մնում է ասել, որ հանձնաժողովում հարցը քննարկվել է մանրամասն և արժանացել դրական եզրակացության։ Եվ ես ձեզ կոչ եմ անում նաև քվեարկել կողմ այս նախագծին։ Այսքանը, շնորհակալություն, հարցերի դեպքում՝ կպատասխանեմ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար գրանցում, համեցեք։ Շնորհակալություն, հարցեր չկան։

Մտքերի փոխանակություն։ Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք։ Շնորհակալություն։

Հարգելի գործընկերներ, անցնում ենք հաջորդ հարցի քննարկմանը։ Քննարկում ենք Ազգային ժողովի պատգամավորներ Ռուբեն Ռուբինյանի և Գեղամ Նազարյանի ներկայացրած ««Հայաստանի Հանրապետության տոների և հիշատակի օրերի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ Ազգային ժողովի փոխխոսնակ Ռուբեն Ռուբինյան։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, ձեզ եմ ներկայացնում ««Հայաստանի Հանրապետության տոների և հիշատակի օրերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը։

Հարգելի գործընկերներ, 2000 թվականի ապրիլի 3-ին ընդունվել է և մինչ այժմ գործում է «Հայրենիքի պաշտպանության համար զոհվածների հիշատակի հավերժացման մասին» օրենքը, որը սահմանում է, որ հավերժացման ենթակա են հայրենիքի պաշտպանության համար ռազմական գործողությունների, այլ մարտական առաջադրանքների, ծառայողական պարտականությունների կատարման ժամանակ զոհվածների հիշատակը, այլ պետությունների տարածքներում զինվորական պարտքը կատարելիս զոհվածների հիշատակը, հայրենիքի պաշտպանության ժամանակ ստացած վնասվածքներից, ցնցումներից և հիվանդություններից մահացածների, ինչպես նաև ռազմական գործողությունների, այլ մարտական առաջադրանքների կամ ծառայողական պարտականությունների կատարման ժամանակ անհայտ կորածների հիշատակը, մարտական գործողությունների պատճառով գերության մեջ հայտնված և զոհված, սակայն հայրենիքին նվիրված` իրենց պատիվն ու արժանապատվությունը բարձր պահած անձանց հիշատակը, օտարերկրյա այն քաղաքացիների հիշատակը, ովքեր զոհվել են Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության համար:

Նաև օրենքը սահմանում է հայրենիքի պաշտպանության համար զոհվածների հիշատակի հավերժացման հիմնական ձևերը, որոնցից մեկը հիշարժան օրերի և համապետական հիշատակի օրվա ընդունումն է։ Սակայն մինչ օրս նման համապետական հիշատակի օր ընդունված չէ, և մենք կարծում ենք, նաև հաշվի առնելով վերջին տարիների իրադարձությունները՝ ապրիլյան պատերազմի, 44-օրյա պատերազմի, Հայաստանի դեմ հարձակումների օրերին, 2023 թվականի սեպտեմբերյան իրադարձությունների օրերին մեր տված զոհերի փաստը, և նաև 2025 թվականի օգոստոսի 8-ին անկախության հռչակագրի ընդունման փաստը, կարևոր են դարձնում մեկ օրվա սահմանումը, որի ընթացքում մենք կհարգենք տարբեր տարիների ռազմական իրադարձությունների ժամանակ հայրենիքի պաշտպանության համար իրենց կյանքը զոհվածների հիշատակը, կխոնարհվենք նրանց առաջ։ Եվ մենք առաջարկում ենք, որպեսզի այդ օրը լինի հունվարի 27-ը, այսինքն՝ Բանակի օրվան՝ հունվարի 28–ին, նախորդող օրը։

Ինչո՞ւ ենք առաջարկում այդ օրը, որովհետև նախ՝ մենք չենք կարող օր, որն ինչ-որ ռազմական իրադարձության օր է, որովհետև այդ դեպքում անխուսափելի հարց կառաջանա՝ ինչու այդ օրը և ոչ մյուս օրը։ Հետևաբար՝ պետք էր ընտրել օր, որը որևէ կոնկրետ ռազմական իրադարձության օր չէ, բայց պետք էր նաև ընտրել օր, որը որոշակի տրամաբանություն և սիմվոլիզմ ունի։ Մենք համարում ենք, որ հունվարի 27-ը կարող է լինել այդ օրը, երբ առաջին օրը մենք հարգանքի տուրք կմատուցենք հայրենիքի պաշտպանության համար զոհվածներին, կհարգենք նրանց հիշատակը, իսկ հաջորդ օրը՝ Բանակի օրը, արդեն, որպես շարունակվող կյանքի և անկոտրում կամքի խորհրդանիշ՝ կտոնենք Բանակի օրը։

Պետք է նաև մասնավորեցնեմ, որ սա չի նշանակում՝ մոռացության մատնել պատմության մեջ կարևորություն ունեցող այլ օրեր, սա չի նշանակում՝ փոխարինել դրանք, նաև տարբեր մարդիկ տարբեր օրերի հետ անձնական, ընտանեկան կապ ունեն, դա նույնպես չի ջնջվում դրանով։ Սա նշանակում է՝ ընտրել մեկ օր, երբ մենք կհարգենք նշածս բոլոր կատեգորիաների անձանց հիշատակը։ Եվ նաև պետք է ասեմ, որ սա պարզապես սգո օր չէ, սա հիշատակի օր է, խոնարհումի օր է։

Առաջարկվում է, որպեսզի այդ օրը կոչվի հայրենիքի պաշտպանության համար զոհվածների հիշատակի օր, և առաջարկում ենք, որ այդ օրը լինի ոչ աշխատանքային, որպեսզի հնարավորություն լինի պետական պաշտոնյաների, մասնավոր անձանց համար այցելել գերեզմաններ, Եռաբլուր, այլ բնակավայրերի համապատասխան վայրեր, որպեսզի դպրոցականները կարողանան այցելել համապատասխան վայրեր և այսպես շարունակ։

Նաև ի՞նչ է ենթադրում այսօրվա սահմանումը, որ այդ օրվան ընդառաջ և այդ օրը դպրոցներում, համալսարաններում կարող են անցկացվել միջոցառումներ, հեռուստաընկերությունները կարող են ռեպորտաժներ պատրաստել և այսպես շարունակ։ Այսինքն՝ օրը ոչ միայն գերեզմաններ այցելելու մասին է, այլ նաև միջոցառումների մի համախմբի մասին է, որի նպատակն է հիշել հայրենիքի պաշտպանության համար իրենց կյանքը տված զոհերին։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցերի համար հերթագրում։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ես տեղից հիշեցի, որ ասացի՝ Վաշինգտոնի անկախության հռչակագիր, նկատի ունեի՝ խաղաղության հռչակագիր։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ալխաս Ղազարյան, համեցեք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Հարգելի գործընկերներ, քննարկվում է մի նախագիծ, որով պետք է սահմանվի հունվարի 27-ը որպես հայրենիքի պաշտպանության համար զոհվածների հիշատակի օր։ Ինչպես հիմնական զեկուցողը նշեց, այդ օրը լինելու է ոչ աշխատանքային օր։

Ուզում եմ անդրադառնալ նաև հանձնաժողովում տեղ գտած քննարկումների արդյունքներին։ Պետք է նշեմ, որ հանձնաժողովում քննարկման արդյունքում, չնայած այսօր մեր ընդդիմությունն այս պահին այստեղ չի, ամեն ջանք դրվեց, որպեսզի ձեռնպահ քվեարկվի այս նախագծին ընդդիմության կողմից։ Ես սա ինչի համար եմ հիշեցնում, որ հեսա շարունակաբար գալու են և նման կարևոր նախագծի քննարկման ժամանակ ներկա չեն, բայց նախ՝ հանձնաժողովի նիստում ձեռնպահ են քվեարկել, այսուհետ էլ գալում են և սկսեն, այսպես, պաթետիկ ելույթներ ունենալ։

Ես պետք է նշեմ, որ նախագիծը մեծ կարևորություն և նշանակություն ունի բոլորիս համար, այս պահին էլ իմ գործընկերներին կոչ եմ անում կողմ քվեարկել նախագծին։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար գրանցում։ Շնորհակալություն, տիկին Ղազարյան։

Հարակից զեկուցող՝ արդարադատության նախարարի տեղակալ Տիգրան Դադունց։

 Տ.ԴԱԴՈՒՆՑ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, ինչպես արդեն նշվեց, «Տոների և հիշատակի օրերի մասին» օրենքում առաջարկվում է սահմանել հայրենիքի պաշտպանության համար զոհվածների հիշատակի օր։

Նախագծով Կառավարությունը փոփոխություններ է առաջարկել, որով հստակեցվել է այդ օրվա անվանումը, և Կառավարության առաջարկությունն ընդունվել է։ Ըստ այդմ՝ խնդրում ենք կողմ քվեարկել նախագծին։ Շնորհակալ եմ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Հարցերի համար գրանցում։ Հարցեր չկան։

Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Գրանցված պատգամավորներ չկան։ Պարոն Ռուբինյան, համեցեք, եզրափակիչ ելույթի համար։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, միայն մի բան ավելացնեմ. ընդդիմությունը, իհարկե, ներկա չէ քննարկմանը, բայց ես լիահույս եմ, որ այս նախագիծը կընդունվի Ազգային ժողովի միաձայն քվեարկությամբ, որովհետև շատ կարևոր է, որ մենք ունենանք հարցեր, որոնց շուրջ կունենաք կոնսենսուս։ Եվ ես կարծում եմ՝ հայրենիքի պաշտպանության համար զոհվածների հիշատակը հարգելուն նվիրված օրի սահմանումը պիտի լինի այդ կոնսենսուսի մաս։ Ես կարծում եմ, որ ընդհանրապես հայրենիքի պաշտպանությունը չպիտի քաղաքականացվի, որովհետև հայրենիքը բոլորինս է, անկախ նրանից՝ մենք ՔՊ-ական ենք, դաշնակցական, հանրապետական և այլն։

Ես լիահույս եմ և կոչ եմ անում ընդդիմադիր գործընկերներին՝ նույնպես կողմ քվեարկել այս նախագծին։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, հարցի քննարկումն ավարտվեց, կհանդիպենք ընդմիջումից հետո։

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՌՈՒԲԵՆ ՌՈՒԲԻՆՅԱՆԸ

 

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ զբաղեցնել տեղերը: Քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը. հիմնական զեկուցող՝ միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցիչ Կարեն Անդրեասյան, համեցեք:

 Կ.ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում «Միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի մասին» օրենքում լրացում կատարելու նախագիծը: Նախագծով առաջարկվում է նախատեսել լիազորող նորմ, որի հիման վրա Կառավարությունը կկարողանա Եվրոպական դատարանի վճիռներով և որոշումներով սահմանված արդարացի փոխհատուցման գումարի վճարման կարգ սահմանել: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի վճիռներով և որոշումներով սահմանված արդարացի փոխհատուցման գումարի վճարումը Հայաստանի Հանրապետության անվերապահ պարտավորությունն են, այդուհանդերձ հարկ է նշել, որ սահմանված ժամկետում արդարացի փոխհատուցում ստանալու համար դիմումատուները պետք է ներկայացնեն անհրաժեշտ փաստաթղթեր, որը գործնականում ուղեկցվում է որոշակի խնդիրներով. մասնավորապես՝ վերջիններիս կողմից անհրաժեշտ փաստաթղթերը ներկայացվում են ոչ ամբողջական կամ այնպիսի ժամկետում, որը վարչապետի աշխատակազմին հնարավորություն չի տալիս սահմանված ժամկետում ապահովելու արդարացի փոխհատուցման գումարի վճարումը: Վերոնշյալի հաշվառմամբ անհրաժեշտություն է առաջացել ընդունելու Եվրոպական դատարանի վճիռներով և որոշումներով սահմանված արդարացի փոխհատուցման գումարի վճարման համար անհրաժեշտ փաստաթղթեր ներկայացնելու և վճարումն իրականացնելու կարգ, որը կարող է ապահովվել «Միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի մասին» օրենքում համապատասխան լիազորող նորմ սահմանելու միջոցով: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել առաջարկվող նախագծին:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Պարոն Անդրեասյանին հարցերով դիմելու համար կարող եք գրանցվել: Իսկ մինչ պատգամավորները գրանցվում են, ասեմ, որ այսօր «Բաց դռներ»-ի շրջանակներում մեզ են այցելել Եղեգնաձորի վարժարանի ուսանողները և դասախոսները: Ողջունում ենք ձեզ: Բարև ձեզ, բարի գալուստ:

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 Էս, որ դատարկ են, էդ ընդդիմությունն ա: Էս, որ մի քիչ մարդ կա, դա իշխանությունն ա, եթե ինչ: Հարցերի համար Միքայել Թումասյան, համեցեք:

 Մ.ԹՈՒՄԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Անդրեասյան, կասեք՝ ինչ ասել է արդարացի, և արդյո՞ք Եվրոպական դատարանը, երբ որ արդեն վճիռ է կայացնում, այնտեղ չի նշում գումարի չափը: Շնորհակալություն:

 Կ.ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ հարցի համար: Նշում է, և հենց այդ նշված չափն է համարվում արդարացի փոխհատուցում: Սա տերմին է, որ օգտագործում է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի բոլոր փոխհատուցումների հետ կապված, քանի որ եթե նման բարձր դատարանը նշել է այդ չափը, դա համարվում է արդարացի չափ:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ (առանց խոսափող)

-Արձագանք:

 Մ.ԹՈՒՄԱՍՅԱՆ

-Այսինքն՝ արդյո՞ք մենք ունեցել ենք դեպքեր, երբ որ Եվրոպական դատարանը նշել է մի գումարի չափ, բայց վճարվել է մեկ այլ չափ:

 Կ.ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ

-Չէ, ամենևին խնդիրը չափի մասին չէ, խնդիրը միայն տեխնիկական է, որ այդ չափը, որը ցանկանում է Կառավարությունը վճարել և վճարում է հիմնականում բոլոր դեպքերում, ուղղակի առաջանում են տեխնիկական բարդություններ, երբ հենց այն կողմը, որը պետք է ստանա փոխհատուցումը, ասենք պատշաճ չի ներկայացնում այն թղթերը, այն դիմումը, այն ամեն ինչը, ինչ որ պետք է անել իր կողմից գործողություն, որպեսզի ստանա այդ արդարացի փոխհատուցումը, և դրա հետ կապված հիմա առաջարկում ենք լիազորող նորմ, որը Կառավարությանը կտա հնարավորություն էնպիսի կարգավորումներ ստեղծել կարգի միջոցով, որը արդեն քաղաքացիներին կստիպի ճիշտ, պատշաճ գործընթացներ անցել, որպեսզի ստանալ փոխհատուցումը ժամանակին և ձգձգումներ չլինեն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Սերգեյ Բագրատյան, համեցեք:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Անդրեասյան, իսկ Եվրոպական դատարանի վճիռները հնարավո՞ր է, որ ասենք, երբ որ վերաբերում է մեր Կառավարությունը, հաճախ նաև ոչ ուղղակի կերպով է Կառավարությանն առնչվում, հնարավո՞ր է, որ ռեգրեսիվ հայցով մենք, Կառավարությունն էլ կարողանա էն մեղավորից էդ գումարը ստանալ, որի իսկապես ուղիղ մեղքով է դա առաջացել: Ի նկատի չունեմ միայն դատարաններին, ի նկատի ունեմ նաև էն կազմակերպությունների կառույցներին, որոնց մեղքով հաճախ նման խնդիրներ են առաջանում: Ունե՞նք նման պրակտիկա: Միջազգային պրակտիկայում կա՞ նման հնարավորություն: Շնորհակալություն:

 Կ.ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆ

-Պրակտիկայում միջազգային կա: Կա նման հնարավորություն, բայց թե Հայաստանում ինչքան նման գործեր կան, էս պահին թվեր չեմ տիրապետում, չեմ կարող ասել:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցող՝ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյան: Համեցեք, պարոն Վարդանյան:

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, ըստ էության, նախագիծը, թեև անդրադառնում ա չափազանց կարևոր խնդրին՝ արդարացի փոխհատուցման կարգը սահմանելուն և դրա առանձնահատկությունները մատնանշելուն օրենսդրության մեջ, բայց այս նախագծի նպատակը հետևյալն է՝ ապահովել Սահմանադրության պահանջը, երաշխավորել, որպեսզի միջազգային իրավական ներկայացուցչի գրասենյակն ունենա օրենսդրական համապատասխան լիազորող նորմ, որի շրջանակներում Կառավարությունը կկարողանա օրակարգով նախատեսված կարգով մշակել և ընդունել այն կարգը, որն անհրաժեշտ է նման արդարացի փոխհատուցում տրամադրելու համար: Նախագիծը քննարկվել է հանձնաժողովում, նախագիծը ստացել է դրական եզրակացություն: Առաջարկում եմ դրական քվեով արժանացնել այն:

  Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարցեր:

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Եթե հարցեր կան, սիրով պատասխանեմ:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարցերի համար գրանցում: Պարոն Վարդանյան, նենց հստակ եք ներկայացնում՝ չեմ կարծում, որ հարցեր կլինեն, այնուամենայնիվ: Համեցեք, զբաղեցրեք ձեր տեղը: Ելույթների համար, մտքերի փոխանակության համար գրանցում, հարգելի գործընկերներ: Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնու՞մ եք: Պարոն Վարդանյան, դե, իզուր եմ հարցնում, հասկացա: Շնորհակալություն, հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Ազգային ժողովի պատգամավորներ Հասմիկ Հակոբյանի և Վլադիմիր Վարդանյանի ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ Ազգային ժողովի պատգամավոր Հասմիկ Հակոբյան: Քանի որ հեղինակները հարց, բան չեն ներկայացրել, հարցեր չեն կարող լինել, ուստի խնդրում եմ մանրամասն ներկայացնել նախաձեռնությունը:

 Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, այս օրենքի նախագծի համար հիմք են հանդիսացել բազմաթիվ այն դեպքերը, երբ հիվանդների կամ նրանց ընտանիքի անդամների կողմից բուժաշխատողները ենթարկվել են բռնության, ծեծի, վիրավորանքի: Ներքին գործերի նախարարության վիճակագրական տվյալների համաձայն՝ միայն 2023-25 թվականների ընթացքում բուժաշխատողների բռնության ենթարկվելու 27 դեպք է արձանագրվել, և սա միայն արձանագրված բռնության դեպքերն են: Պարզ է, որ մի քանի տասնյակ հարյուր անգամ ավել են այն դեպքերը, երբ խոչընդոտվում են նրանց մասնագիտական աշխատանքը կամ սպառնալիքներ են հնչում: Հաշվի առնելով այս ցավալի վիճակագրությունը՝ առաջարկում ենք խնդիրը լուծել քրեական պատասխանատվության սպառնալիք նախատեսելով:

Առաջին ընթերցման ժամանակ նաև հնչած հարցերից և քննարկումների ժամանակ խոստացել էինք այս ընթացքում լրամշակել նախագիծը, և նախագիծը որոշակի փոփոխության է ենթարկվել, լավարկվել է, և այս քննարկումների արդյունքում ուզում եմ նաև շնորհակալություն հայտնել թե՛ իրավակիրառ մարմիններին՝ քննարկումների մասնակցության համար, թե՛ մեր գործադիրի գործընկերներին, և թե՛ հատկապես համահեղինակ պարոն Վարդանյանին: Եվ այսպես՝ առաջարկում ենք Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգիրքը լրացնել նոր՝ 187.1 հոդվածով, որով բուժաշխատողի մասնագիտական, ինչպես նաև ոչ մասնագիտական, օժանդակող գործունեությանը խոչընդոտելը, որը պացիենտի կյանքի կամ առողջության համար իրական վտանգ է ստեղծել, պատժվում է տուգանքով՝ առավելագույնը տասնապատիկի չափով կամ հանրային աշխատանքով՝ առավելագույնը 100 ժամ տևողությամբ կամ ազատության սահմանափակմամբ՝ առավելագույնը 1 տարի ժամկետով կամ կարճաժամկետ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը 1 ամիս ժամկետով:

Բուժաշխատողի մասնագիտական, ինչպես նաև ոչ մասնագիտական օժանդակող գործունեությանը խոչընդոտելը, որը կատարվել է բուժաշխատողի նկատմամբ բռնություն գործադրելու սպառնալիքով կամ բռնություն գործադրելով, պատժվում է տուգանքով՝ առավելագույնը քսանապատիկի չափով կամ հանրային աշխատանքներով՝ 100-200 ժամ տևողությամբ կամ ազատության սահմանափակմամբ՝ առավելագույնը 2 տարի ժամկետով կամ կարճաժամկետ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը 2 ամիս ժամկետով կամ ազատազրկմամբ՝ առավելագույնը 2 տարի ժամկետով: Բուժաշխատողի մասնագիտական, ինչպես նաև ոչ մասնագիտական օժանդակող գործունեության ցանկացած եղանակով խոչընդոտելը, որի արդյունքում պացիենտի առողջությանն անզգուշությամբ պատճառվել է ծանր կամ միջին ծանրության վնաս կամ պացիենտին անզգուշությամբ առաջացրել է մահ, պատժվում է ազատազրկմամբ՝ 3-6 տարի ժամկետով:

Այս օրենքով մեր Քրեական օրենսգիրքը լրացվում է ոչ միայն լրացմամբ, ոչ միայն մեսիջ ենք մենք ուղարկում մեր հանրությանը, այլև այս օրենքի ընդունմամբ լուրջ կանխարգելիչ գործիքակազմ ենք առաջ բերում, որպեսզի պաշտպանենք այն անձանց իրավունքները, որոնց իրավունքները չպաշտպանելը վտանգում է այլոց կյանքն ու առողջությունը: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել նախագծին: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարակից զեկուցող՝ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Ալխաս Ղազարյան, համեցեք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ հարգելի գործընկերներ: Պետք է նշեմ, որ նախագիծը, ինչպես միշտ եմ նշում, բավականին սպասված նախագիծ է: Ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել գործընկերներիս՝ էս նախագծով հանդես գալու համար: Պետք է նշեմ, որ նախագիծը առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում բավականին մանրամասն քննարկվել է ինչպես աշխատանքային քննարկումների ժամանակ, այնպես էլ հանձնաժողովի նիստի ընթացքում, այնպես որ կոչ եմ անում այս անգամ ևս կողմ քվեարկել նախագծին:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցող՝ արդարադատության նախարարի տեղակալ Գևորգ Քոչարյան, համեցեք:

 Գ.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, ինչպես տիկին Հակոբյանը նշեց, այո, մենք ունենք մտահոգիչ վիճակագրություն և պետության պարտականությունն է այդ արատավոր երևույթին վերջ դնելու, և մեր աշխատանքային քննարկումների ընթացքում էլ Կառավարությունը հայտնել է իր համաձայնությունը մեր Ազգային ժողովի գործընկերների նախաձեռնությանը, և մենք էլ գտնում ենք, որ քրեաիրավական լրացուցիչ գործիքակազմը կնպաստի այս արատավոր և վտանգավոր երևույթի կանխարգելմանը, և այս նախագծի շահառուներն, ըստ էության, ոչ միայն բուժաշխատողներն են, հենց որոնց իրավունքների պաշտպանությանն է միտված, այլ նաև բուժծառայություն, բուժսպասարկում ստացող այն բոլոր անձիք, որոնց անուղղակի նաև ազդում է, ուրեմն, բուժաշխատողների նկատմամբ կիրառվող բռնության և բռնության դեպքերը: Գտնում ենք, որ անհրաժեշտությունը առկա է և խնդրում ենք նաև նախագծին կողմ քվեարկել:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Համեցեք: Պարոն Բագրատյան, համեցեք:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Նախ՝ ողջունում եմ Եղեգնաձորի դպրոցի սաներին: Շատ ուրախ եմ, որ Ազգային ժողովում մասնակցում են նիստին, և նախագծի վերաբերյալ կցանկանայի մի փոքր քննարկում անել: Նախագծին ամբողջովին կողմ եմ և ընդունում եմ: Ե՛վ ճիշտ է և՛ անհրաժեշտ է, բայց, այնուամենայնիվ հարց է առաջանում, իմ մոտ հարց կա, թե օրինակ՝ արդյո՞ք ճիշտ ենք անում, որ դա առանձնացնում ենք, որ կոնկրետ բուժաշխատողների հետ կապված, որովհետև օրինակ՝ արդյոք դա նշանակում է, որ կարելի է, ասենք պարզ քաղաքացիների նկատմամբ, պատշաճի նկատմամբ, տնտեսագետի, դասախոսի նկատմամբ, մանկավարժի նկատմամբ կարելի՞ է նոր սանկցիաներ ավելացնել, որովհետև մենք նայել ենք բռնությունը, որ ամեն դեպքում, բոլոր հնարավոր ձևերով դատապարտելի է և Քրեական օրենսգրքում տեղ ունի դա: Իսկ եթե մենք բուժաշխատողներին առանձնացնում ենք, իհարկե հասկանում եմ կարևորությունը, որովհետև դա առաջին անհրաժեշտության, կարծես թե, կյանքի, մահվան հետ կապված խնդիր է, բայց օրինակ՝ կարծում եմ, որ մանկատներում մանկավարժի աշխատանքի նկատմամբ բռնություն կամ հենց սաների նկատմամբ բռնությունը արդյո՞ք առանձնացման կարիք ունի, թե՞ չէ: Էստեղ մասնագիտական, խտրական վերաբերմունք կա՞, թե՞ չէ:

Նորից եմ ասում՝ նախագծին ամբողջովին կողմ եմ և կողմ եմ քվեարկելու: Ձեր եզրափակիչ ելույթում խնդրում եմ անդրադառնալ այս հարցին: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Եզրափակիչ ելույթի կարի՞ք: Ո՞չ, ոչ: Պատգամավորը բան ա հարցնում: Եկեք պատասխանեք, խնդրում եմ: Էս էն դեպքն ա, որ ես եմ պահանջում եզրափակիչ ելույթ: Համեցեք:

 Գ.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Բագրատյան, հարցի համար: Ըստ էության, տեսեք՝ սա այն առանձնահատուկ դեպքերից է և լրացուցիչ պաշտպանության են ենթակա, ուրեմն բուժաշխատողները, որոնք առանձին մի կոնտինգենտ են, որոնք, ոչ թե ես ասացի էստեղ ոչ միայն բուժաշխատողի իրավունքների պաշտպանության մասին է, այլ առավել ևս էն բոլոր անձանց, ում առողջության պաշտպանությանը, առողջության պաշտպանությանը միտված է բուժաշխատողների, բժշկական հանրույթի, ուրեմն, աշխատանքը:

Մենք ունենք Քրեական օրենսգրքում տարբեր հանցակազմեր, որոնցում որպես, ուրեմն, ծանրացնող հանգամանք առկա է անձի պաշտոնական դիրքով պայմանավորված նրա նկատմամբ, ուրեմն, ծառայողական պարտականությունները կատարելու նկատմամբ, դրանով պայմանավորված նրա նկատմամբ բռնությունը, այսինքն՝ միայն բուժաշխատողների նկատմամբ չի, որ սա Քրեական օրենսգիրքը յուրահատուկ մոտեցում է ցուցաբերում, բայց լրացուցիչ, նոր, առանձին, ուրեմն, հոդվածի նախատեսման նպատակն այն է, որ այս արատավոր երևույթի դեմ պայքարին ավելի կշիռ հաղորդենք:

Մենք ունենք նաև առանձին, ուրեմն, հանցակազմեր Քրեական օրենսգրքով նախատեսված, օրինակ՝ լրագրողի մասնագիտական գործունեությանը խոչընդոտելը, ունենք հանցակազմեր, ուրեմն, որոշակի իրավիճակներում քննիչի, դատախազի, դատավորի, փաստաբանի մասնագիտական գործունեությանը խոչընդոտելու համար, այսինքն՝ քրեական օրենսդրությունը գնում է այն ուղղությամբ, որտեղ կա խնդիր: Եթե չունենայինք, մենք էս արատավոր պրակտիկան ու մտահոգիչ վիճակագրությունը, գուցե էս հարցը չծագեր, ինչպես չի ծագել ամբողջ էս ժամանակահատվածի ընթացքում, բայց քանի որ ունենք արդեն վիճակագրություն, որը մտահոգիչ է, ուրեմն ստիպված ենք նաև դրան լուծում գտնել: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցի քննարկումն ավարտվեց: Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Հայաստանի Հանրապետության ընդերքի մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի տեղակալ Ասատուր Վարդանյան, համեցեք:

 Ա.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեզ եմ ներկայացնում ««Հայաստանի Հանրապետության ընդերքի մասին» օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծերը: Ներկայացված նախագծերով առաջարկվում է սահմանային շերտում և սահմանային գետի ափերին գտնվող հանքերևակումներից ավազի և ավազակոպճային խառնուրդի պաշարների ուսումնասիրության կամ ավազի արդյունահանման իրավունք, արդյունահանելու իրավունք ձեռք բերելու համար: Դիմումին կից ներկայացնել նաև ազգային անվտանգության, արտաքին գործերի և պաշտպանության բնագավառի լիազոր մարմինների համաձայնությունները: Առանց այս համաձայնությունների դիմումին ընթացք չի տրվի: Հստակ սահմանվել է սահմանային գետերի հունի գետավազի արդյունահանման արգելք: Գետի հունից ավազի արտահանման դեպք բացահայտելու դեպքում ազգային անվտանգության, արտաքին գործերի պաշտպանության բնագավառի լիազոր մարմինները համապատասխան տեղեկատվությունը կփոխանցեն բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնին, որն էլ 3 աշխատանքային օրվա ընթացքում որոշում կկայացնի ընդերքօգտագործողի գործունեությունը կասեցնելու վերաբերյալ: Գետի հունի փոփոխության առկա վտանգները կանխարգելելու նպատակով նախատեսվել է միանգամյա թույլտվության տրամադրման գործող ընթացակարգում կատարել լրացում՝ նախատեսելով նաև մեկանգամյա թույլտվություն տրամադրումը գետերի հուների արգելապատնեշների կառուցման նպատակով:

Նախատեսվել է, որ միանգամյա թույլտվություն ստացած անձը պարտավոր է գետի հունի արգելապատնեշի կառուցման նպատակով արդյունահանման աշխատանքների մեկնարկի օրվա, իրականացվող աշխատանքների ծավալի և տևողության վերաբերյալ տեղեկատվությունը փոխանցի տեսչական մարմնին առնվազն 3 օր առաջ: Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքում սահմանվել է վարչական պատասխանատվություն՝ գետի հունից արդյունահանում իրականացնելու պարագայում: Վարչական տուգանք 20 միլիոն դրամի չափով, և ընդերքօգտագործման իրավունքի ողջ ընթացքում նման դեպքի կրկնման դեպքում ընդերքօգտագործման իրավունքը ենթակա կլինի դադարեցման:

Սահմանվել է նաև, որ սահմանային շերտում և սահմանային գետի ափերին գտնվող հանքերևակումներում օգտակար հանածոյի արդյունահանման աշխատանքները պետք է իրականացվեն բացառապես GPS համակարգով կահավորված և այդ համակարգը սերվերային ենթակառուցվածքին անխափան միացված հանութաբարձիչ և հանութափոխադրիչ տեխնիկական միջոցների և ավտոմոբիլների միջոցով:

Սահմանվել է նաև վարչական պատասխանատվություն այդ, նման պահանջը չիրականացնելու համար՝ 5 միլիոն դրամի չափով: Նախագծով նաև խստացվել են Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքով որոշ իրավախախտումների համար սահմանված վարչական պատասխանատվության չափերը: Նախագիծը բավական երկար ժամանակ քննարկվել է: Լավ քննարկում ենք ունեցել նաև տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում: Առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում հիմնականում կատարվել են տեխնիկական բնույթի փոփոխություններ: Խնդրում եմ հավանության արժանացնել: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն կարող լինել, պատգամավորներն առաջարկներ չեն ներկայացրել, ուստի կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցող՝ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Ալեքսանդր Ավետիսյան, համեցեք:

 Ա.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, գլխադասային տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովը դրական եզրակացություն է տվել նախագծին, ուստի խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Զբաղեցրեք ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Համեցեք, հարգելի Նարեկ Գրիգորյան:

   Ն.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Մեծարգո Ազգային ժողովի նախագահ, հարգելի գործընկերներ, պարոն Վարդանյան, ճիշտն ասած էս վերջում՝ հանդիպումների ընթացքում, Գեղարքունիքի մարզի Գեղարքունիք համայնքում ինձ ասեցին, որ էդ Գավառագետի հունի հետ կապված մաքրման աշխատանքները, ըստ էության, չի իրականացվում, այնինչ գարնան այդ վարարումների ժամանակ մարդկանց տներն ա լցվում ջուրը, և ընդհանրապես Գավառագետի մի մասը ափամերձ հատվածներում կահավորվել է որպես էդպիսին և ինքը շատ արդյունավետ տարբերակ էր, որ այլևս վարարման ժամանակ գետը չլցվի մարդկանց տները:

Ես կուզենամ էս մասով նաև հետևողական լինեք: Ես խոստացել էի ժողովրդին, որ էս մասին կասեմ և էս Գավառագետի հունի մաքրման աշխատանքները և կահավորման աշխատանքները հավուր պատշաճի կիրականացվեն: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Արձագանք: Համեցեք, այո:

 Ն.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Գրիգորյան, հարցի համար, ավելի ճիշտ խոսքի համար: Անպայման այդ տեղեկատվությունը կփոխանցեմ Ջրային կոմիտեին: Հիմա էլ Ջրային կոմիտեն ա զբաղվում գետերի մաքրման աշխատանքների պլանավորմամբ և իրականացմամբ, և անպայման էդ հարցը հետևողական կլինենք, կքննարկենք, կներկայացնենք:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցի քննարկումն ավարտվեց: Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացված «Ռիելթորական գործունեության մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ Կադաստրի կոմիտեի ղեկավար Սուրեն Թովմասյան: Համեցեք, պարոն Թովմասյան, խնդրեմ:

 Ս.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, թույլ տվեք ներկայացնել օրենքի կարգավորման տիրույթը և նախևառաջ՝ ցանկանում եմ նշել, որ մինչ այս պահը Հայաստանի Հանրապետությունում ռիելթորական գործունեության վերաբերյալ օրենսդրական կարգավորումները բացակայել են, և այս օրենքի մշակմամբ և ընդունմամբ մենք փորձ ենք անում կարգավորել համապատասխան ոլորտը, անշարժ գույքի վերաբերվող համապատասխան ոլորտը: Եվ բովանդակային առումով օրենքով նախատեսված է մի քանի կարևորագույն դրույթներ և համապատասխան կարգավորումներ, որոնցով նախատեսվում է, որ պետք է ներդրվի համապատասխան էլեկտրոնային համակարգ, որտեղ պետք է ցուցակագրվող գույքերը ստուգում անցնեն և այնուհետև՝ որպես առաջարկություն ցուցակագրվեն: Պետք է որակավորման քննություններ անցկացվեն, որի ընթացքում մասնագետներն, ովքեր ցանկություն ունեն ստանալ այդ որակավորման վկայականը, կունենան հնարավորություն դիմել համապատասխան քննությանը, որի կարգը հետագայում կսահմանի Կառավարությունը, և հարցաշարերը կհաստատվեն, և որից հետո՝ քննության անցկացումից հետո, արդեն հնարավորություն կունենա տվյալ ոլորտում գործունեություն ծավալել: Բացի դա, ներ է դրվում անշարժ գույքի կառավարման ինստիտուտ, որով նախատեսվում է, որ այ էն օրավարձով կամ վարձակալությամբ տրամադրվող գույքերը, որոնք այսօր օրենսդրական կարգավորումների արդյունքում խնդիրներ ունեին, կունենան հնարավորություն, որպեսզի օրենքի ընդունումից հետո գույքը հանձնվի կառավարչին կառավարման՝ գրանցվելով մեկ գործարք, և այնուհետև կառավարիչը, համապատասխան արդեն սեփականատիրոջ անունից, կկառավարի գույքը՝ օրական վարձակալության հանձնելով կամ երկարաժամկետ կառավարում իրականացնելով՝ առանց տվյալ գործարքները Կադաստրի կոմիտեում գրանցում իրականացնելու:

Սա բավականաչափ կհեշտացնի այն կարգավորումները, որոնք որ գործում են այսօր: Ռիելթորական օրենքի կարգավորման տրամաբանության ներքո նաև գործելու է համապատասխանաբար պայմանագրերի հանդեպ որոշակի պահանջներ, որոնք սեփականատերերի միջև պետք է կնքվեն և մյուս կողմից ռիելթորների միջև պետք է կնքվեն, նաև սեփականատերերը գույքի ունենալու են հնարավորություն էլեկտրոնային համակարգ մուտք գործելու և իրենց գույքը հենց իրենք էլ ցուցակագրելու՝ առանց ռիելթորական ծառայության կամ միջնորդական ծառայության դիմելու և համապատասխանաբար, արդեն ինչպես նշեցի, էլեկտրոնային համակարգում հավաքագրվելու է անշարժ գույքի վերաբերյալ, առաջարկությունների վերաբերյալ հավուր պատշաճի տեղեկատվություն, որի հիման վրա նաև հնարավորություն է ստեղծվելու վերլուծել Հայաստանի Հանրապետությունում անշարժ գույքի առաջարկությունները, որը բովանդակային առումով այսօր բացակայում է, քանի որ չունենք միասնական էլեկտրոնային համակարգ այդ հաշվառումները, առաջարկություններն իրականացնելու: Սա մեզ թույլ կտա, որպեսզի մենք կարողանանք անշարժ գույքի շուկայի վերլուծության արդյունքում տալ համապատասխան կանխատեսումներ, համապատասխան պահանջարկ, առաջարկի վերլուծություն իրականացնել և հետագայում նաև որոշել նաև հավասարակշռության կետը, թե որ տիպի անշարժ գույքի վերաբերյալ ինչպիսի առաջարկ և ինչպիսի պահանջարկ է առկա շուկայում, այսինքն՝ բովանդակային առումով օրենքը կարգավորում է լայն տիրույթ ինչպես մասնագիտական գործունեության, այնպես էլեկտրոնային համակարգերի ներդրման, այնպես էլ ստեղծում է թվային գործիքակազմ, որով վերլուծվելու է Հայաստանի Հանրապետության անշարժ գույքի շուկան:

Առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ տեղի է ունեցել որոշակի փոփոխություններ: Այդ փոփոխությունները քվեարկվել են հանձնաժողովում: Ես կուզենամ առանձնացնել դրանցից մի քանիսը: Ուրեմն կարևոր եմ համարում առանձնացնել այն հատվածը, որով մենք սահմանել էինք, որ ռիելթորական գործունեություն իրականացնող անձի համար, որպեսզի ինքը դիմի քննության մասնակցությանը, պետք է առնվազն ունենա բարձրագույն կրթություն: Բավականին քննարկումների արդյունքում հնչեցվեց առաջարկություն, որ քանի որ ոլորտը կարգավորված չի եղել և երկար տարիներ առկա են մասնագետներ, ովքեր որ մասնակցում են այս գործունեությանը, բայց չունեն բարձրագույն կրթություն, անհրաժեշտ է նաև այս հարցը կարգավորել և մենք լուծումը տվել ենք հետևյալ տրամաբանությամբ, որ որոշակի ժամանակահատված՝ 2 տարի, մենք 6–ամսյա հատուկ դասընթացներ ծրագիր կհաստատենք և բուհերի կողմից կկազմակերպվի, որին մասնակցելով՝ դիմումատուն կունենա այդ սերտիֆիկատը, որով կդիմի որակավորման քննությանը սերտիֆիկատ, որակավորում ստանալու համար, բայց և այնպես ինքը հետագայում պարտավորված կլինի բակալավրիատի կրթության վերաբերյալ հաստատող փաստաթուղթ ներկայացնել: Չներկայացնելու պարագայում այդ որակավորման վկայականի գործողությունը օրենքի ուժով կդադարեցվի: Ինչպես նաև մեկ այլ առաջարկություն էր հնչել, որ մենք սահմանել էինք, որ գույքի ցուցակագրման համար սեփականատերերը պետք է վճարեն մեկ ցուցակագրվող գույքի համար 5000 դրամ: Հնչեցվեց առաջարկություն, որ դա կարելի է նվազեցնել և 5000 դրամի փոխարեն մենք սահմանել ենք 1000 դրամ: Մնացածը բովանդակային առումով ներառված է նախագծում: Այսքանը, շնորհակալություն: Կխնդրեմ պատեհ պահի կողմ քվեարկել:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մենակ Բաբկեն Թունյանն ա, որ հարց կարող է տա, որովհետև գրավոր առաջարկն ինքն է ներկայացրել: Եթե հարց չունեք, համեցեք, նստեք: Պարոն Թունյանը ելույթ կունենա՝ որպես տնտեսական հարցեր մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ և հարակից զեկուցող: Համեցեք:

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, նախագիծը քննարկել ենք տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում: Առաջինից երկրորդ ընթերցում կատարել ենք մի շարք փոփոխություններ, էդ թվում նաև էն առաջարկներն ենք հաշվի առել, որոնք հնչում են նաև պատգամավորների կողմից, մասնավորապես՝ օրինակ՝ բարձրագույն կրթության պահանջին վերաբերող հատվածը: Մենք էդտեղ հնարավորություն ենք տվել, որ մարդիկ, առաջիկա 2 տարում որակավորման դասընթացներ անցնելով, կարողանան շարունակել իրենց աշխատանքը, բայց հետագայում արդեն բարձրագույն կրթության պահանջը պարտադիր կդառնա: Գրանցման վճարների հետ կապված ենք փոփոխություններ արել ավելի նվազման ուղղությամբ և խմբագրական ու տեխնիկական բնույթի մի շարք փոփոխություններ:

Նաև ասեմ, որ մասնագիտական համայնքի հետ քննարկումներ ունեցել ենք մինչև առաջին ընթերցումը և էս ընթացքում էլ էլի առաջարկներ ստացել ենք, բայց, քանի որ օբյեկտիվորեն, եթե նայենք, անհնար ա բոլոր առաջարկները և էս պահին եղած բոլոր հարցերը հասցեագրել, մենք որոշել ենք, որ էս պահին նախագծերի փաթեթը կընդունենք և արդեն հետագայում, եթե կարիք կլինի դրան վերստին անդրադառնալ, երբ պետգործիքակազմերը կսկսեն աշխատել ըստ անհրաժեշտության նորից էս մասով, եթե կարիք լինի, փոփոխություններ կանենք: Նախագիծը և փաթեթը շատ կարևոր է, բխում է թե՛ շուկայի խաղացողների, թե՛ մեր քաղաքացիների շահերից, որոնք անշարժ գույքի հետ կապված գործարքներ ենք կատարելու: Այնպես որ, հարգելի գործընկերներ, նախագծին հանձնաժողովը դրական եզրակացություն է տվել: Կոչ եմ անում կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Շնորհակալություն: Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնու՞մ եք: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացված ««Չափումների միասնականության ապահովման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Նարեկ Հովակիմյան, համեցեք:

Ն.ՀՈՎԱԿԻՄՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, հարգելի գործընկերներ, ձեր ուշադրությանն եմ ներկայացնում «Չափումների միասնականության ապահովման մասին» օրենքի նախագիծը: Օրենքի նախագիծը առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում Ազգային ժողովի պատգամավորների կողմից առաջարկություններ չեն ներկայացվել, իսկ Կառավարության կողմից ներկայացված տեխնիկական բնույթի առաջարկությունների հիման վրա կատարվել են շտկումներ՝ հիմնականում տեխնիկական բնույթի: Օրենքի նախագծի նպատակն է կարգավորել Հայաստանի Հանրապետությունում չափումների միասնականության ապահովման իրավական հիմքերը, որոնք ուղղված են օրենքի կիրառման արդյունքում արձանագրված իրավական բացերի կարգավորմանը, չափումների ոչ հավաստի արդյունքներից բխող բացասական հետևանքների կանխմանը, սպառողների իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանությանը, ինչպես նաև տնտեսության կայուն զարգացմանը: Օրենքում կատարված փոփոխություններով հստակեցվել են չափումների միասնականության ապահովման իրավական, կազմակերպաիրավական և գործառնական հիմքերը:

Մի քանի բովանդակային փոփոխությունների մասին էլ ներկայացնեմ. օրենքի կարգավորման առարկան ընդլայնվել է, սահմանվել է նաև պահանջներ՝ մեծությունների, չափման միավորների և միջոցների, չափման մեթոդների, չափանմուշների և ստանդարտ նմուշների պահպանման և կիրառման վերաբերյալ: Վերանայվել և ճշգրտվել են մի շարք սահմանափակումներ, ներդրվել են նոր տերմիններ, օրինակ՝ սոցիալական և տնտեսական նշանակություն ունեցող չափման միջոցներ, չափման մեթոդիկա, չափման ռեֆերենս և այլն: Կառավարության կողմից նոր իրավակարգավորումներով սահմանվելու են մասնավորապես չափածրարված արտադրանքի, ոչ ավտոմատ կշեռքների կիրառման և չափման միջոցների ու չափիչ շշերի վերաբերյալ նոր հասկացություններ: Նախագծով ընդլայնվում են Չափագիտության ազգային մարմնի լիազորությունները, ինչպես նաև տեսչական մարմնի լիազորությունները: Շնորհակալություն: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն կարող լինել: Տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Ալեքսանդր Ավետիսյանը հանդես կգա հարակից զեկույցով: Խնդրեմ, համեցեք:

 Ա.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, այս նախագիծը ևս դրական եզրակացության է արժանացել տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի կողմից: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Շնորհակալ եմ: Մտքերի փոխանակության համար մարդ չգրանցվեց: Եզրափակիչ ելույթի համար, կարիք չունե՞ք: Շնորհակալություն: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության ջրային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և ««Հայաստանի Հանրապետության ջրի ազգային ծրագրի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ շրջակա միջավայրի նախարարի տեղակալ Արա Մկրտչյան: Դահլիճում լռություն խնդրում եմ:

 Ա.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգելի նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, երկրորդ ընթերցման ռեժիմով ներկայացնում եմ «Հայաստանի Հանրապետության ջրային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և ««Հայաստանի Հանրապետության ջրի ազգային ծրագրի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը, որով նախատեսվել են ջրային ոլորտում առկա խնդիրներին ուղղված մի քանի կարգավորումներ և լուծումներ, մասնավորապես՝ հակահեղեղային միջոցառումները այսուհետ նույնպես կհամարվեն որպես ազատ ջրօգտագործման դեպքեր: Էլեկտրական էներգիայի արտադրության լիցենզիայի ժամկետի երկարաձգման դեպքում ջրօգտագործման թույլտվությունը ավտոմատ չի երկարաձգվի: Արարատյան դաշտի վերականգնվող ստորերկրյա ջրային ռեսուրսների ծավալը տարեկան 1,1 միլիարդ խորանարդ մետրից նվազեցվել է և համապատասխանեցվել փաստացի ծավալին՝ 926 միլիոն խորանարդ մետր, որը կբաշխվի ջրօգտագործողների միջև՝ ըստ ջրօգտագործման գերակա ուղղությունների և չափաքանակների:

Սահմանվել է, որ կարմիրգրքային և էնդեմիկ ձկնատեսակների ձվադրավայրերի առկայության հարցը կկարգավորվի ՇՄԱԳ գործընթացի իրականացմամբ:

Հարգելի պատգամավորներ, առաջինից երկրորդ ռեժիմի ժամանակահատվածում նախագծերում բովանդակային առումով կատարվել է 1 կարևոր փոփոխություն: Նախագիծը լրամշակվել է այն տրամաբանությամբ, որ այսուհետ բոլոր այն գործունեությունը, որոնք կապված են ջրօգտագործման թույլտվության հետ և պահանջում են նաև ՇՄԱԳ փորձաքննության անցկացում, ապա տնտեսավարողը կարող է դիմել, ստանալ ջրօգտագործման թույլտվությունը, որն անմիջապես կկասեցվի մինչև տնտեսավարողը լիազոր մարմնին կներկայացնի ՇՄԱԳ դրական եզրակացությունը, որի համար նա կունենա 1 տարի սահմանված ժամկետ: Այսքանը, շնորհակալություն: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել նախագծին:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցությունը ներկայացրել է առաջարկ, բայց կարծում եմ որևիցե ավելացնելու բան չունի: Հարակից զեկուցող՝ տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և շրջական միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Միքայել Թումասյան: Համեցեք, պարոն Թումասյան:

 Մ.ԹՈՒՄԱՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, հարցը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն, ուստի խնդրում եմ պատեհ պահի կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Բաբկեն Թունյան, համեցեք, խնդրեմ:

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Մկրտչյանն արդեն նշեց, որ առաջինից երկրորդ ընթերցում փոփոխություն է կատարվել: Փոփոխությունը առաջարկվել է «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության կողմից: Ես երկու բառով ասեմ՝ ինչին է վերաբերվում:

Նախ՝ առաջինը էս ամբողջ փաթեթով ջրային ոլորտը ավելի թափանցիկ, վերահսկելի ու միևնույն ժամանակ ավելի ճկուն է դառնում տնտեսվարողների համար: Եվ էս փոփոխությամբ մենք փորձել ենք մի քայլ էլ առաջ գնալ՝ հաշվի առնելով, որ ՇՄԱԳ փորձաքննությունը շատ ավելի ժամանակատար, ռեսուրսատար պրոցես ա, և տնտեսվարողները կարող են ջրօգտագործման թույլտվության դիմելուց առաջ դիմել ՇՄԱԳ-ին, ՇՄԱԳ-ը անցնել ահագին ժամանակ ու ծախսեր կատարել, որից հետո ջրօգտագործման թույլտվությունը կարող է և մերժվել. էդ ռիսկը չեզոքացնելու համար սահմանվել է մի հատ ընթացակարգ, ըստ որի տնտեսվարողը սեփական նախաձեռնությամբ, դա իր ընտրությունն է լինելու, կարող է նախապես դիմել ջրօգտագործման թույլտվության, ստանալ էդ թույլտվությունը, որը տեղում կկասեցվի, և արդեն ՇՄԱԳ-ի դրական արդյունքների դեպքում ինքը կարող է հետ գալ և իր ջրօգտագործման թույլտվությամբ աշխատել: Ուզում եմ Կառավարության գործընկերներին շնորհակալություն հայտնել գործընկերային մոտեցման համար և առիթից օգտվելով նաև ուզում եմ ասել, որ մենք՝ Ազգային ժողովի «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավորներով փորձելու ենք Կառավարության հետ համատեղ այնպես անել, որ էս բոլոր պրոցեսները շարունակեն պարզեցվել, և օրենքը պահելով ու շրջակա միջավայրի մասին հոգ տանելուն զուգահեռ՝ պիտի փորձենք տնտեսվարողների համար մաքսիմալ հասկանալի, հեշտ ու երկար ժամանակ չտևող գործընթացներ սահմանել: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնու՞մ եք: Շնորհակալություն, հարցի քննարկումն ավարտվեց: Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Թափոնների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ շրջակա միջավայրի նախարարի տեղակալ Արա Մկրտչյան, համեցեք:

 Ա.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգելի նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, երկրորդ ընթերցման ռեժիմով ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում ««Թափոնների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը: Նախագծերի փաթեթը ընդունվել է առաջին ընթերցմամբ Ազգային ժողովի 25 թվականի սեպտեմբերի 30-ին գումարած հերթական նիստերի ընթացքում:

Սույն նախագծով «Թափոնների մասին» օրենքը կլրացվի վտանգավոր «թափոնների համար պոլիգոն», «թափոնների սեփականատեր», «թափոնների կուտակում» հասկացություններով: Կամրագրվեն թափոնների արդյունավետ կառավարման սկզբունքները, որոնցից են թափոնների տեսակավորումը, թափոնների գործածության ստորակարգության կիրառումը, շրջակա միջավայրը թափոններով արտադրողների պարտականությունը բացասական հետևանքների վերացման կամ նվազեցման ուղղությամբ: Առաջինից երկրորդ ընթերցման ռեժիմում բովանդակային փոփոխություններ նախագծում չեն կատարվել: Խնդրում եմ պատեհ պահի կողմ քվեարկել: Շնորհակալ եմ:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն կարող լինել: Հարակից զեկուցող՝ տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության, շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Միքայել Թումասյան, համեցեք:

 Մ.ԹՈՒՄԱՍՅԱՆ

-Մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, հարցը կրկին քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում: Շատ երկար քննարկվել է, շատ կարևոր հարց է և խնդրում եմ պատեհ պահի կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնու՞մ եք: Շնորհակալություն, հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն, լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Լիլյա Սիրականյան, համեցեք: Լիա Սիրականյան, ներողություն եմ խնդրում:

   Լ.ՍԻՐԱԿԱՆՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի խորհրդարան, ձեր ուշադրությանն է ներկայացվում «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն և լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը: Հարկային օրենսգրքի 123-րդ հոդվածի ներկայիս կարգավորողները թույլ են տալիս գրադարաններին, թանգարաններին, հանրակրթական դպրոցներին, տուն-գիշերօթիկներին, ծերանոցներին, մանկատներին, բժշկական հաստատություններին, ինչպես նաև ոչ առևտրային կազմակերպություններին տրամադրված ակտիվներին, դրանց համար կատարված աշխատանքների և (կամ) դրանց մատուցված ծառայությունների արժեքը, բայց ոչ ավելի քան հարկային տարվա համախառն եկամտի 0,25 տոկոսը նվազեցնել շահութահարկ վճարողի հարկման բազայից:

Սույն դրույթը նպատակ ունի ընձեռել նվիրատվություն իրականացնելու հնարավորություն, սակայն հարցումները ցույց են տալիս, որ հայաստանյան բուհերի համար նվիրատվությունները կարևոր դեր ունեն և նպաստում են ինչպես գույքային բազայի համալրմանը, այնպես էլ լսարանների վերանորոգմանն ու կահավորմանը, լաբորատորիաների ստեղծմանը, բարձրարժեք թվային ծրագրերի հասանելիությանը և ուսման որակի բարելավմանն ուղղված այլ ակտիվների ձեռքբերմանը: Իրականացված քննարկումների՝ նվիրատուների և նվիրառուների հետ հանդիպումների արդյունքում վեր են հանվել մի շարք խնդիրներ, որոնք չեն նպաստում Հայաստանում նվիրատվության և բարեգործության ինստիտուտների զարգացմանը, մասնավորապես՝ բուհերի, միջին մասնագիտական հաստատությունների, ինչպես նաև նվիրատուների և նվիրառուների հետ հանդիպումների արդյունքում արձանագրվել է, որ գործող սահմանաչափը չափազանց սահմանափակ է և չի խթանում մասնավոր հատվածի մասնակցությունը կրթական միջավայրի զարգացմանը:

Բարձրարժեք գույքի, լաբորատոր սարքավորումների, թվային, ծրագրային լուծումների և ենթակառուցվածքային արդիականացման համար անհրաժեշտ նվիրատվությունների միջին ծավալները զգալիորեն գերազանցում է նշված 0,25 տոկոսի շեմը: Միևնույն ժամանակ արձանագրվել է, որ նվիրատվություններ իրականացնելու պատրաստակամությունը մասնավոր հատվածում առկա է, հատկապես՝ այն դեպքերում, երբ նվիրատվությունները ուղղվում են պետության համար ռազմավարական նշանակություն ունեցող կրթության և գիտության ոլորտներին: Կարևոր է նշել, որ նախագծով առաջարկվող ներդրումները իրականացվելու են վերահսկելի և հասցեական շահառուների շրջանակում: Սա բացառում է նպատակի աղավաղումը և նվազեցնում է հարկերից խուսափման ռիսկերը, քանի որ նվիրատվության առկա ակտիվները հաշվառվելու են հաշվապահական հաշվառման համակարգում իրական արժեքով, իսկ գործարքներն իրականացվելու են անկանխիկ եղանակով՝ ապահովելով վերահսկելիություն և թափանցիկություն:

Հարկումից խուսափելու ռիսկերի մասով նշեմ, որ առաջարկվող կարգավորումը չի ստեղծում լրացուցիչ չարաշահման հնարավորություններ, քանի որ այն կիրառելի է բացառապես պետական կամ համայնքների կողմից հիմնադրված և կամ կրթական ծրագրերի իրականացման լիցենզիա ունեցող ոչ առևտրային կազմակերպություններին կատարվող նվիրատվությունների դեպքում: Առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում նախագծի վերաբերյալ Կառավարության առաջարկությամբ կատարվել է մի շարք տեխնիկական շտկումներ: Ավելացնեմ, որ կարգավորումն ունի ժամկետային բնույթ՝ մինչև 27 թվականը, ինչը հնարավորություն է տալիս գնահատելու դրա արդյունավետությունը և անհրաժեշտության դեպքում կատարել ճշգրտումներ: Խնդրում եմ հաստատել:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն կարող լինել: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Կարեն Համբարձումյանը հանդես կգա հարակից զեկույցով: Համեցեք:

   Կ.ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, հարցը քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում: Առաջինից երկրորդ ընթերցումում տվել է դրական եզրակացություն, ուստի կոչ եմ անում և խնդրում եմ, որպեսզի կողմ քվեարկեք: Շնորհակալություն:

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար գրանցում: Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնու՞մ եք: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ Հայաստանի Հանրապետության պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Համլետ Սահակյան, համեցեք:

 Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, նախագծով առաջարկում ենք փոփոխություններ կատարել Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում, մասնավորապես՝ ոչ ռեզիդենտ կազմակերպությունների կողմից աշխատուժի տրամադրման ծառայությունների մատուցման մասով սահմանում ենք, որ ոչ ռեզիդենտ կազմակերպությունների մոտ կձևավորվի մշտական հաստատություն: Միաժամանակ ոչ ռեզիդենտ կազմակերպությունների և վարձված աշխատողների ՀՀ տարածքում կատարված աշխատանքների մատուցված ծառայությունների դիմաց վճարված եկամուտները կհամարվեն ՀՀ աղբյուրներից ստացվող եկամուտներ և կհարկվեն Հայաստանի Հանրապետությունում:

Նախագծով առաջարկում ենք նաև պարզեցնել և ավտոմատացնել ՀՀ հարկային ռեզիդենտի կարգավիճակի հաստատման մասին տեղեկանքի տրամադրման գործընթացը: ՀՀ հարկային ռեզիդենտի կարգավիճակի հաստատման մասին դիմումը հարկ վճարողը հարկային մարմին կներկայացնի էլեկտրոնային եղանակով, որի հիման վրա հարկային մարմինը էլեկտրոնային եղանակով կտրամադրի ՀՀ հարկային ռեզիդենտ համարվող տեղեկանքը: Ռեզիդենտության տեղեկանքը հաստատված է լինելու էլեկտրոնային հսկիչ ծածկագրով և QR կոդով, որը հարկ վճարողները հնարավորություն կունենան ստուգել ՊԵԿ կայքի միջոցով:

Առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում փոփոխություններ են կատարվել՝ մասնավորապես հաշվի առնելով, որ «Ժամանակավոր անաշխատունակության և մայրության նպաստների մասին» օրենքով սահմանված ժամանակավոր անաշխատունակության նպաստները 2025 թվականի սեպտեմբերի 1-ից վճարվելու են միասնական սոցիալական ծառայության կողմից: Հարկային օրենսգրքի 154 հոդվածում համապատասխան փոփոխություններ են կատարվել, որ եկամտային հարկից այլևս չեն նվազեցվի: Թերևս այսքանը, մնացած փոփոխությունները խմբագրական բնույթ են կրում: Խնդրում եմ հաստատել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն կարող լինել: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Սերգեյ Բագրատյանին: Համեցեք:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, նախագիծը մանրամասն քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում: Բոլոր հնարավոր հարցերը քննարկվել են: Հանձնաժողովում դրական եզրակացություն ենք տվել, հետևաբար հորդորում եմ, որպեսզի կողմ քվեարկենք այս նախագծին: Շնորհակալություն:

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Պարոն Բագրատյան, պարոն Սահակյան, եզրափակիչ ելույթ չեք ունենա. հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Ազգային ժողովի պատգամավոր Նարեկ Ղահրամանյանի ներկայացրած «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետություն օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ Նարեկ Ղահրամանյան, համեցեք:

 Ն.ՂԱՀՐԱՄԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մեծարգո Ազգային ժողովի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, երկրորդ ընթերցմամբ ձեզ եմ ներկայացնում «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի փաթեթը:

Նախագծերի փաթեթը հիմնականում վերաբերում է հարկերի խուսափմամբ, այն է՝ առանց ակցիզավորման կամ դրոշմավորման, ալկոհոլային խմիչքների և ծխախոտային արտադրատեսակներ օտարելուն: Նախագծերի նպատակն է ակցիզային դրոշմանիշներով կամ դրոշմապիտակներով կամ հսկիչ նույնականացման նշաններով դրոշմավորման ենթակա չդրոշմավորված ապրանքները օտարելու համար վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում սահմանված պատասխանատվության շրջանակներում որոշակիացնել խախտում համարվող արարքները և ավելացնել գործող տուգանքների չափերը: Նշված արարքների համար ավելի խիստ վարչական պատասխանատվության միջոցներ կիրառելը՝ հաշվի առնելով նշյալ ապրանքների հարկունակ լինելը, ինչպես նաև իրացման նպատակով կեղծ հսկիչ նույնականացման նշաններ պատրաստելու, պահելու, տեղափոխելու, առաքելու, ձեռք բերելու կամ դրանք օգտագործելու կամ իրացնելու համար քրեական պատասխանատվություն սահմանելը: Հսկիչ նույնականացման նշաններով նոր եզրույթի ավելացումը պայմանավորված է Եվրասիական տնտեսական միության կողմից 2021 թվականի մարտի 5-ի կայացված թիվ 19-ը որոշմամբ, որով հաստատվել է Եվրասիական տնտեսական միությունում նույնականացման միջոցներով ապրանքների դրոշմավորման համակարգի հիմնական, տեխնոլոգիական, կազմակերպչական մոդելը:

Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում նախատեսվում է 2021 թվականի մայիսի 5-ի Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի 289-րդ հոդվածի վերնագրում «դրոշմապիտակները» բառից հետո, առաջին մասում կամ «դրոշմապիտակ» բառից հետո և երրորդ մասում կամ «դրոշմապիտակները» բառից հետո լրացնել համապատասխանաբար «հսկիչ նույնականացման նշաններ» կամ «հսկիչ նույնականացման նշան» կամ «հսկիչ նույնականացման նշանները» բառերը: Այս փոփոխությունը նույնպես կախված է Եվրասիական տնտեսական միության կողմից իմ վերը նշված որոշման կայացմամբ: Նախագիծը առաջինից երկրորդ ընթերցմամբ ենթարկվել է մի քանի տեխնիկական փոփոխությունների, ինչպես նաև ոչ տեխնիկական:

Ոչ տեխնիկական փոփոխությունը դա օրենքի չորրորդ հոդվածի երկրորդ պարբերությունում «եռապատիկ»-ի բառերը փոխարինվել է «կրկնակի» բառերով, և էս ամբողջ փոփոխությունները, ինչպես նաև նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ ընդունվել է գլխադասային հանձնաժողովի կողմից: Ըստ այդմ, ես կոչ եմ անում բոլորիդ՝ կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն կարող լինել: Զբաղեցրեք ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Ալեքսանդր Ավետիսյանին:

  Ա.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, նախագիծը քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, արժանացել դրական եզրակացության: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Համլետ Սահակյանին: Համեցեք:

 Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, Կառավարությունում ևս քննարկվել է նախագիծը և փոփոխությունները: Կառավարությունը կողմ է քննարկմանը: Նշեմ նաև, որ Կառավարության որոշմամբ հունվարի 1-ից ալկոհոլային խմիչքների և ծխախոտի հսկիչ նշանները կներառվեն նաև հաշվարկային փաստաթղթերում, որը հնարավորություն կտա ամբողջական շղթայի հետագծելիությունը ապահովել, և կարծում ենք՝ այս օրենքի փոփոխության հետ զուգահեռ երկուսը միասին կնպաստեն ստվերի կրճատմանը: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Պարոն Սահակյան, պարոն Ավետիսյան, պարոն Ղահրամանյան, եզրափակիչ ելույթ ոչ ոք չի ունենա: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Մաքսային կարգավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Համլետ Սահակյան, համեցեք:

 Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան նախագահող, հարգելի պատգամավորներ, ձեզ եմ ներկայացնում ««Մաքսային կարգավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը, որը նպատակ ունի կարգավորել մաքսային վճարների վճարման այսօրվա գործող համակարգը: Նշեմ, որ գործող համակարգում մաքսային վճարները վճարվում են շուրջ 40 գանձապետական հաշիվներին, որի վերաբերյալ տեղեկատվությունը ավտոմատ չի փոխանցվում Պետական եկամուտների կոմիտե, և շատ դեպքերում տնտեսվարողները ստիպված են լինում այդ տեղեկատվությունը այցելել և թղթային եղանակով ներկայացնել, ինչպես նաև այսօր հնարավորություն չունեն դիտելու իրենց պարտավորությունների առաջացման և վճարումների կատարման ամսաթվերը և ամբողջ քարտը ուսումնասիրելու հնարավորություն չունեն:

Սույն նախագծով առաջարկում ենք ամբողջությամբ ավտոմատացնել մաքսային վճարների վճարումները, որը կնպաստի մաքսային ձևակերպումների ժամկետների կրճատմանը, և տնտեսվարողների ժամանակի կորուստ տեղի չի ունենա: Առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում Ազգային ժողովի գործընկերների առաջարկով օրենքի նախագծից հանվել է այն դրույթը, որով նախատեսված է, որ եթե տնտեսվարողները կանխավճարները 5 օրացուցային տարվա ընթացքում չեն տնօրինում, ապա այդ գումարները փոխանցվում են գանձապետական հաշիվներին:

Ազգային ժողովի գործընկերների առաջարկով այդ դրույթը հանվել է: Մնացած փոփոխությունները խմբագրական են: Խնդրում եմ հաստատել:

    Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարցեր չեն լինի: Հարակից զեկուցմամբ հանդես կգա տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Սերգեյ Բագրատյանը: Համեցեք:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, հերթական տնտեսվարողների համար շատ բարենպաստ նախագիծ շրջանառվեց ՊԵԿ-ի կողմից: Իսկապես, սա այն բոլոր խնդիրները, որ կար, ժամանակի ընթացքում հաճախ տնտեսվարողները մեզ էին դիմում այս խնդիրների լուծման համար, հայրենի Կառավարությունը նախաձեռնել է և այս նախագիծը բերել է մեր քննարկմանը: Կարծում եմ, որ տնտեսվարողները մեծ ուրախությամբ կընդունեն նախագիծը: Շատ պարզեցվում և հեշտացվում է նրանց աշխատանքը, և շնորհակալություն եմ հայտնում նախագծի հեղինակներին: Այսքանը:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Պարոն Բագրատյան, պարոն Սահակյան, եզրափակիչ ելույթ չեք ունենա: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք ««Հարկային ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» և ««Մաքսային ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Նախագիծը ներկայացրել է Կառավարությունը: Հիմնական զեկուցողը պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Համլետ Սահակյանն է: Համեցեք, պարոն Սահակյան:

Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան նախագահող, հարգելի պատգամավորներ, «Մաքսային ծառայության մասին», «Հարկային ծառայության մասին» օրենքները ներկայումս կարգավորում են նաև հարկային և մաքսային մարմինների հանրային ծառայողների կողմից ֆիզիկական ուժ, հատուկ միջոցներ և զենքի օգտագործման հետ կապված հարաբերությունները: Սույն նախագծով, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ 23 թվականի հունվարի 1-ից գործում է «Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին» օրենքը, անհրաժեշտություն է առաջացել օրենքի դրույթները խմբագրել և համապատասխանեցնել «Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին» օրենքի կարգավորումներին: Միաժամանակ օրենքի առանձին դրույթները համապատասխանեցվել են «Ոստիկանության մասին» օրենքի կարգավորումներին:

Ըստ էության, հիմնականում կրում է խմբագրական բնույթ և գործող նոր օրենքների հետ համապատասխանեցման բնույթ: Առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում խմբագրական փոփոխություններ են կատարվել: Խնդրում եմ հաստատել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն լինի, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Ալեքսանդր Ավետիսյանին: Համեցեք:

 Ա.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, այս նախագիծը ևս տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի կողմից արժանացել է դրական եզրակացության: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Պարոնայք Ավետիսյան և Սահակյան, եզրափակիչ ելույթներ չեք ունենա: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի տեղակալ Համլետ Սահակյան, համեցեք:

 Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգարժան նախագահող, հարգելի պատգամավորներ, ձեզ եմ ներկայացնում «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծերը: Նախագծերի նպատակը պետական սահմանի ցամաքային անցման կետերում տրանսպորտային միջոցների մուտքի ժամանակ հարկերի և վճարների գանձման արդյունքում առաջացող կուտակումների նվազեցումն է, որոշակի դեպքերի համար ճանապարհային հարկի արտոնությունների սահմանելն է:

Մասնավորապես՝ նախագծով առաջարկում է հետաձգել պետական սահմանի ցամաքային անցման կետերում վճարվող բնապահպանական հարկի, ճանապարհային հարկի և պետական տուրքի վճարումները: Բնապահպանական հարկի վճարման ժամկետը սահմանել մինչև ավտոտրանսպորտային միջոցների մուտք գործելու օրվան հաջորդող 15-րդ օրը ներառյալ, իսկ մինչև նշված ժամկետը տարածքից ելքի դեպքում՝ մինչև ՀՀ տարածքից ելքը: Նշեմ, որ այսօր սահմանված է, որ մուտքի պահին պետք է վճարվի: Նմանատիպ փոփոխություն նախատեսվում է նաև ճանապարհային հարկի վճարման ժամկետի մասով և ևս սահմանվում է, որ մուտքի ժամանակ վճարելու փոխարեն վճարվի հաջորդող 15 օրը ներառյալ, իսկ մինչև նշված ժամկետը ՀՀ տարածքից ելքի դեպքում՝ ՀՀ տարածքից ելքը:

«Պետական տուրքի մասին» ՀՀ օրենքի փոփոխություններով նախատեսում ենք, որ այսօրվա գործող սահմանային պետական տուրքը, որը վճարվում է ժամանման վայրի մաքսային մարմնից մինչև ներքին մաքսային մարմին 1 տարանցման հայտարարագրով հայտարարագրվող ապրանքների բացթողնման ուղղված մաքսային գործառնություների իրականացման համար, հանել և մաքսային ձևակերպումների համար վճարվող պետական տուրքի դրույքաչափերը վերանայել: Սույն փոփոխության նպատակն այն է, որ ներմուծողները միաժամանակ և՛ սահմանին, և՛ նաև հետագա ձևակերպումների ժամանակ 2 անգամ պետական տուրք են վճարում:

Առաջարկում ենք սահմանի տուրքը հանել, որպեսզի սահմանային կուտակումներ չլինի, իսկ մաքսային ձևակերպումների ժամանակ վերանայել: Այս պահին գործող մինչև 3 տոննա ապրանքների ներմուծման համար 5000 դրամը դարձնել 7000 դրամ: 3-10 տոննան՝ 10-ը հազար դրամը դարձնել 13 հազար դրամ, 10-25 տոննա՝ 15 հազար դրամից դարձնել 18 հազար դրամ, 25 տոննայից 60 տոննան՝ 20 հազար դրամից դարձնել 24 հազար դրամ, իսկ 60 տոննայից ավելի դեպքում 30 հազար դրամից դարձնել 35 հազար դրամ:

Նշեմ, որ սահմանային անցման կետում վճարվող տուրքը 5000 դրամ է: Արդյունքում շատ տնտեսվարողների մոտ կնվազի տուրքի դրույքաչափը, իսկ որոշ տնտեսվարողների մոտ ուղղակի փոփոխություններ չի լինի, մասնավորապես՝ 60 տոննայից ավել ներմուծումների դեպքում: Նախագծով առաջարկում է նաև չգրանցված, ՀՀ-ում չգրանցված, ՀՀ մուտք գործող ավտոտրանսպորտային միջոցներից մթնոլորտային օդ վնասակար նյութերի արտանետման համար բնապահպանական հարկի դրույքաչափը սահմանել միասնական՝ նկատի ունենալով, որ նորմաների սահմաններից ավել արտանետումների համար առկա են համապատասխան օրենսդրական կարգավորումներ, այդ թվում՝ նախատեսված է վարչական պատասխանատվություն, և բացի այդ, պետական սահմանի անցման կետերում չափումների իրականացումը հանգեցնում է կուտակումների:

Նախագծով առաջարկում ենք նաև սահմանել, որ ՀՀ-ում չգրանցված բեռնատար ավտոտրանսպորտային միջոցների ՀՀ տարածքից ելքը ճանապարհի անանցանելիությամբ պայմանավորված անհնար լինելու դեպքում ճանապարհային հարկ վճարողներին ազատել համապատասխան ժամանակահատվածի համար հաշվարկման ենթակա ճանապարհային հարկից: Տվյալ դեպքում ճանապարհային հարկի արտոնությունից օգտվելու իրավունքը կհաստատվի լիազոր մարմնի կողմից: Թերևս այսքանը, եթե հարցեր կլինեն, սիրով կպատասխանեմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում: Բաբկեն Թունյան:

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Սահակյան, հարցս կոնկրետ նախագծին չի վերաբերվում, բայց, առիթն օգտագործելով, քանի որ շատ ա հնչում ու մեր քաղաքացիներին շատ ա անհանգստացնում, կողքից էլ սխալ ինֆորմացիա է տարածվում, դրա համար ուզում եմ հստակ, մի անգամ էլ էս առիթն օգտագործենք ու դուք պարզաբանեք՝ մեր քաղաքացիների, թոշակառուների կողմից անկանխիկ առևտրից ստացած քեշբեքը հարկման ենթակա՞ է, թե՞ ոչ:

 Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Թունյան, Հարկային օրենսգրքի 127 հոդվածով սահմանված է, որ պետական միջոցներից աջակցությունները նվազեցվող եկամուտներ են և տվյալ դեպքում թոշակառուներին վճարվող քեշբեքերը հարկման ենթակա չեն, քանի որ նվազեցվող եկամուտներ են:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք: Չունե՞ք արձագանք (առանց խոսափող):

 Բ.ԹՈՒՆՅԱՆ

-Ոչ (առանց խոսափող):

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արթուր Խաչատրյան:

   Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Պարոն Սահակյան, երբ նայում ենք պետական վիճակագրությունը, տեսնում ենք հարկային հավաքագրումների աճ, տուրքերի հավաքագրումների աճ: Իմ հարցը հետևյալն ա, եթե իհարկե ունեք էդ վիճակագրությունը էս պահին ձեր մոտ. էդ աճը որքանո՞վ է պայմանավորված տնտեսական աճով, իսկ որքանով է պայմանավորված օրենսդրական փոփոխություններով, օրինակ՝ էս փոփոխությունները, որը դուք մտցնում եք, տուրքերի վրա աճ է ունենա, այսինքն` տուրքերը, դրանով աճելու են գումարները: Դե 30 հազարը 35 հազար եք դարձնում մեծ ծավալի բեռնափոխադրումների համար: Դա չի կարող ֆիսկալ ազդեցություն չունենա: Դուք որոշակի գնահատական ունե՞ք էդ ֆիսկալ աճը, որը մենք տեսնում ենք եկամուտների: Ինչքանո՞վ է պայմանավորված, օրինակ՝ ավելի շատ բեռներ են գնում-գալիս, Հայաստանը դարձել է տրանզիտային խաչմերու՞կ, թե՞ ուղղակի նույն քանակությամբ մեքենաներ են գնում-գալի, բայց հիմա 30 հազարի փոխարեն 35 հազար դրամ են վճարում: Շնորհակալություն:

 Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարգելի պարոն Խաչատրյան: Նախ՝ տուրքին անդրադառնամ՝ տուրքի բեռը չի ավելանում տնտեսվարողների մասով: Ինչպես ես նշեցի, տնտեսվարողներն այսօր 5000 դրամ վճարում են սահմանը հատելիս և տվյալ դեպքում 60 տոննայից ավել ներմուծումների դեպքում 30 հազար էլ վճարում են մաքսային ձևակերպումները կատարելիս: Հիմա մենք 5000 դրամը հանում ենք և միասնական դարձնում ենք 35 հազար դրամ: Մնացած բոլոր քանակային քաշերի դեպքում նվազում է պետական տուրքի դրույքաչափը, հետևաբար սա լրացուցիչ բեռ տնտեսվարողների վրա չի լինի: Ֆիսկալ առումով ասեմ, որ սա ամսական միջինում այս գծով պետական տուրքը մոտ 35 միլիոն դրամի մասին է խոսքը:

Ինչ վերաբերվում է ընդհանուր վերլուծությանը, այս պահին թվեր չունեմ ինձ մոտ, բայց բնականաբար, մենք գործոնային վերլուծություններ անում ենք և ընթացքում կներկայացնենք, թե օրենսդրական փոփոխությունների արդյունքում ինչքան են եղել վարչարարությունը, և նաև տնտեսության էֆեկտը ինչքան է: Շնորհակալություն:

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Լավ, էդ դեպքում, որպեսզի լրացուցիչ թղթաբանություն չգեներացնենք՝ հարցում, պատասխան և այլն, պիտի խնդրեմ, որ երկրորդ ընթերցման ժամանակ էդ տեղեկությունը ներկայացնեք, լա՞վ, տուրքերի աճը պայմանավորված ա տնտեսակա՞ն ակտիվության աճով, թե՞ դրույքների աճով: Կոնկրետ էս դեպքը հանենք ընդհանուրի մասին: Շնորհակալություն:

 Հ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, կներկայացնենք անպայման:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Սերգեյ Բագրատյանին: Համեցեք, պարոն Բագրատյան:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, սիրելի հայրենակիցներ, շատ երկար բողոքներ կար: Անընդհատ էդ բողոքները ստանում ենք տնտեսվարողներից, որ սահմանի վրա հերթեր են առաջանում, ժամանակի անտեղի կորուստն է լինում, հաճախ նաև ապրանքներ են լինում, որոնք փչանալու վտանգ ունեն, հետևաբար խնդրում էին, որպեսզի մենք կարողանանք ինչ-որ կերպ օրենսդրորեն օգնել այս խնդրի կարգավորմանը: Կոնկրետ Կառավարության կողմից ներկայացված նախագծի նպատակը հենց դա է, որ ճանապարհային հարկը, բնապահպանական հարկը և պետտուրքը սահմանին այլևս չի վճարվելու և վճարվելու է հետագայում, և էդ դեպքում նաև պետտուրքը, որ 2 անգամ էր վճարվում, այսինքն՝ սահմանին վճարում էր 5000 և հետագայում 30 հազար կամ 5000, հետագայում 10-ը հազար՝ նայած ծավալի, նայած տոննայի մեքենաների համար, հիմա, փաստորեն մեկ անգամ են վճարելու և ոչ սահմանին:

Սա բավականին տնտեսվարողների գործը հեշտացնում է, և կարելի է նաև մոնիթորինգ անել՝ հասկանալու համար, թե ժամանակի ինչ կրճատում են ունենում տնտեսվարողները: Կարծում եմ, որ էական տարբերություն կլինի այս օրենքի ընդունումից հետո: Տնտեսվարողները ժամանակային բավականին տնտեսում կունենան, որը կնպաստի գործարարության և տնտեսության աճին: Շնորհակալություն հեղինակներին: Հորդորում եմ, որ կողմ քվեարկենք այս նախագծին:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում: Հարցեր չկան. կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում:

Հերթագրված պատգամավորներ չկան, պարոն Բագրատյան (առանց խոսափող), պարոն Սահակյան, եզրափակիչ ելույթ չեք ունենա. հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Ընտանեկան և կենցաղային բռնության կանխարգելման ու ընտանեկան և կենցաղային բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ ներքին գործերի նախարարի տեղակալ Արմեն Ղազարյան, համեցեք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, երկրորդ ընթերցմամբ ձեր քննարկմանն է ներկայացվում ««Ընտանեկան և կենցաղային բռնության կանխարգելման ու ընտանեկան և կենցաղային բռնության ենթարկված անձանց պաշտպանության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» փաթեթը: Փաթեթի տրամաբանությունը հետևյալն է՝ նախորդ փոփոխություններով ընտանեկան և կենցաղային բռնության մասին օրենսդրության մեջ ավելացվել էին էլեկտրոնային հսկողության գործիքակազմեր:

Ներկայումս նախարարությունը գտնվում է այդ գործիքակազմերի ձեռքբերման և տեխնիկական ապահովման փուլում, սակայն պարտավորություն չկար բռնարարի համար սահմանված, որպեսզի վերջինս պարտավոր լինի կրել էլեկտրոնային հսկողության սարքերը: Ըստ այդմ, այս փոփոխությամբ սահմանում ենք բռնարարի համար պարտավորություն՝ կրելու էլեկտրոնային հսկողության սարքերը, և Քրեական օրենսգրքում համապատասխան հոդվածում փոփոխություն ենք կատարում՝ դրանց չկրելու համար պատասխանատվություն սահմանելով: Այսքանը, խնդրում եմ հաստատել: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չեն լինի: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում մարդու իրավունքների պաշտպանության և հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Ռուստամ Բաքոյանին: Համեցեք:

 Ռ.ԲԱՔՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, օրենքի նախագիծը քննարկվել է մարդու իրավունքների և հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովում: Առաջարկներով որևէ մեկը հանդես չի եկել: Պատեհ պահի խնդրում եմ կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Եզրափակիչ ելույթ չեք ունենա, հարգելի գործընկերներ: Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած «Կլիմայի մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ շրջակա միջավայրի նախարարի տեղակալ Արամ Մեյմարյանին, համեցեք:

 Ա.ՄԵՅՄԱՐՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, հարգարժան քաղաքացիներ, ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում «Կլիմայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության նոր օրենքի նախագիծը և հարակից օրենքների նախագծերի փաթեթը առաջին ընթերցմամբ: Օրենքի ընդունման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է մի քանի առանցքային պատճառներով: Հայաստանը վավերացրել է «Կլիմայի փոփոխության մասին» շրջանակային կոնվենցիան և դրա Փարիզյան համաձայնագիրը, որով մեր երկիրը ստանձնել է ջերմոցային գազերի կրճատման կամավոր հանձնառություն, ինչպես նաև բացել է լայն հնարավորություններ՝ ներգրավել ֆինանսական միջոցներ, ներդրումներ և տեխնոլոգիական նորարարական լուծումներ՝ պայքարելու կլիմայի փոփոխության արդյունքում առաջացող բացասական հետևանքների դեմ: Փարիզյան համաձայնագրի դրույթների կատարումը նախատեսված է նաև Հայաստանի Հանրապետություն և Եվրոպական միություն համապարփակ և ընդլայնված համագործակցության համաձայնագրում:

Օրենքով կարգավորվում է Հայաստանի Հանրապետությունում կլիմայի փոփոխության մեղմման և հարմարվողականության քաղաքականությունների մշակման, իրականացման, հաշվետվողականության և համակարգման ինստիտուցիոնալ շրջանակը, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության մարզպետների, համայնքների, ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց միջև իրավահարաբերությունները: Օրենքով նախատեսվում է կլիմայական քաղաքականությունների իրականացումն ապահովող համակարգերի և մեխանիզմների ձևավորումն ու կատարելագործումը: Օրենքով սահմանվում են կլիմայական քաղաքականության մշակման և իրականացման համար անհրաժեշտ լիազորող նորմերը, ինչպես նաև սահմանվում են ոլորտում կիրառելի հասկացությունները, ինչը կապահովի դրանց միատեսակ մեկնաբանությունը:

Օրենքի ընդունմամբ ներկայացնեմ՝ ինչ գործնական և կիրառելի փոփոխություններ տեղի կունենան և ինչ հեռանկարում զարգացումներ կլինեն, որոնց մենք պետք է պատրաստվենք և պատրաստ կլինենք:

«Երկիր-երկիր» ձևաչափով առևտրայնացնել ջերմոցային գազերի արտանետումները: Հայաստանը ամրագրել է ջերմոցային գազերի կրճատման թիրախ՝ մինչև 2030 թվականը ջերմոցային գազերը կրճատելով 40 տոկոսով 1990 թվականի ցուցանիշների համեմատ, որից ավել կրճատելու պարագայում կարող է դա վաճառել այլ երկրին, որն իր սահմանված թիրախներին չի հասել: Նույն մեխանիզմը նաև գործում է «Բիզնես-բիզնես» ձևաչափով, երբ կլիմայական ծրագիրն իրականացնելով, տնտեսվարողը կարող է ձեռք բերել ածխածնային կրեդիտներ և դրանք վաճառել արտաքին կամ ներքին շուկայում: Այս նպատակով ներդրվում է թույլտվությունների համակարգ, նախատեսվում է սահմանել արտանետումների առավելագույն և նվազագույն շեմ, լրացուցիչ ներդրումային ռեսուրսների ներգրավվում, երբ ներդրողները մոտիվացված կլինեն ներդրումներ կատարել տեխնոլոգիական վերազինման համար՝ կրճատելով ջերմոցային գազերը և իրենց ձեռք բերված ածխածնային կրեդիտները վաճառելու և հետևաբար արդեն նոր ներդրումներ իրականացնելու հնարավորություն կունենան:

Հնարավորություն կստեղծվի նաև գործարկել պարտք-կլիմայի դիմաց փոխանակման մեխանիզմը, որով պարտքի ուղիղ վճարման փոխարեն այդ պարտքի գումարը երկրի ներսում կարող է ներդրվել կլիմայական գործողություններ իրականացնելու համար, օրինակ՝ անտառապատում, ջրային ոլորտ, էներգետիկա և այլն: Միջազգային գործընկերներից, դոնոր երկրներից ներգրավել լրացուցիչ, մատչելի ֆինանսական ռեսուրսներ վարկերի և դրամաշնորհների տեսքով: Արտահանողների համար նպաստավոր պայմաններ ապահովել ԵՄ շուկայում՝ հաշվի առնելով, որ Եվրոպական միության կողմից 2026 թվականից ներդրվելու է ածխածնի սահմանային ճշգրտման մեխանիզմը՝ CBAM-ը: ԵՄ-ն իր սահմանին գանձելու է ներմուծվող մի շարք ապրանքների համար ապրանքների ածխածնի պարունակության վճար: Եթե տվյալ ներմուծողը իր երկրում արդեն վճարել է ածխածնի համար, ապա նա կրկնակի չի վճարի ԵՄ սահմանին կամ կվճարի դրա տարբերությունը:

Տվյալ պահին այդ ապրանքների ցանկը հետևյալն է՝ ալյումին, պողպատ, էլեկտրաէներգիա, պարարտանյութ և ցեմենտ: Սա դեռ նախնական ցանկն է, բայց Եվրոպական միությունը նաև պատրաստվում է ընդլայնել այս ապրանքների ցանկը, որի ընդլայնման դեպքում սա էլ ավելի զգայուն կդառնա մեր արտադրողների և արտահանողների համար: Ուստի օրենքի ընդունմամբ մենք կստեղծենք էն մեխանիզմը, որով կկարողանանք պատրաստվել և նպաստավոր պայմաններ ստեղծել մեր արտահանողների համար ԵՄ շուկայում: Ուստի օրենքի ընդունման դեպքում ակնկալում ենք ունենալ հստակ սահմանված տնտեսության դիմակայունության բարձրացմանը ուղղված նպատակներ և հնարավորություններ, հստակ սահմանված իրավասությունների և պարտականությունների շրջանակ, ներդրված նորարարական ֆինանսական մեխանիզմներ, ջերմոցային գազերի արտանետումների, երկրի ստացած ֆինանսական աջակցության և իրականացված քաղաքականության արդյունքների հաշվառման և հաշվետվողականությունն ապահովելու համար ինստիտուցիոնալ համակարգ:

Օրենքների նախագիծը քննարկվել է տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և բնապահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովում, արժանացել հավանության: Խնդրում եմ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովին օրենքի նախագծերն ընդունել առաջին ընթերցմամբ: Նշեմ նաև, որ հանձնաժողովի նիստի ժամանակ «Հայաստան» խմբակցության կողմից ստացել ենք առաջարկներ, որոնք դիտարկվել են: 6 առաջարկներից 3-ը հարց էին պարունակում, որոնց պարզաբանում տվել ենք, 1-ը ամբողջությամբ ընդունվել է, 2-ը տեխնիկական բառերի փոփոխության հարց էր, որը նույնպես…:

  Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք:

 Ա.ՄԵՅՄԱՐՅԱՆ

-Պարզաբանել ենք: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում: Սերգեյ Բագրատյան:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն նախագծի համար: Ինձ հետաքրքրում է հետևյալ հարցը՝ դուք նշեցիք, որ երկրներ կան, որոնք կարող են ունենալ ածխածնային կրեդիտներ և վաճառել մյուս երկրներին և դրանով իսկ նաև ներգրավել լրացուցիչ հնարավորություններ: Այ, ես կուզենայի իմանալ Հայաստանի Հանրապետությունը այս պահի դրությամբ հնարավորություն ունի՞ ունենալ ածխածնային կրեդիտ, մենք սահմանը անցե՞լ ենք, թե՞ դեռ մենք քվոտան մեր նախատեսած Հայաստանի Հանրապետության օդի աղտոտվածության չենք հատել և հետևաբար ունենք ածխածնային կրեդիտ: Շնորհակալություն:

 Ա.ՄԵՅՄԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն շատ, պարոն Բագրատյան, հարցի համար: Իրականում շատ կարևոր հարց եք բարձրացնում, որին պատասխանելու համար պետք է անցնել մի շարք դրույթներով: Նախ՝ առաջինը, որպեսզի ածխածնային կրեդիտները մենք հաստատենք և կարողանանք ֆիքսել, որ մենք ունենք ածխածնային կրեդիտ, մենք պետք է ունենանք հաշվետվության և չափելիության համակարգ: Այս պահին այդ համակարգի հիմնադրման աշխատանքներով ենք զբաղված: Դրա օրենսդրական հիմքը այստեղ ամրագրում ենք, իրավական ակտերն ենք պատրաստում, որպեսզի կարողանանք այդ թվում նաև տնտեսվարողների համար, եթե մեր տնտեսվարողը իրականացրել է կլիմայական գործողություն և ջերմոցային գազ ա կրճատել, մենք կարողանանք դա հավաստագրել, ֆիքսել, որ այդքան կրճատվել ա, և դա միջազգայնորեն ճանաչված հավաստագիր լինի, և կարողանանք տրամադրել տվյալ բիզնեսմենին, այդ արդեն հավաստագրող կազմակերպությունը կտրամադրի, որ նա այսքան ածխածնային կրեդիտ է կուտակել և կարող է վաճառել:

Երկրի դեպքում ես նշեցի, որ մեր սահմանված գործողություններով մինչև 2030 թվականը կամավոր հանձնառություն ենք ստանձնել, որպեսզի ջերմոցային գազերը կրճատենք 40 տոկոսով՝ 1990 թվականի տվյալների համեմատ: 90 թվականի տվյալները մենք ունենք մոտավորապես 26…:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Մեյմարյան, ավարտեք: Ժամանակն ավարտվել է: Խնդրում եմ հետևել էնտեղ ցուցատախտակին, վայրկյանները գնում են, բայց գուցե շարունակեք արձագանքից հետո: Արձագանք:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Մեյմարյան: Խնդրում եմ շարունակեք, որովհետև հետաքրքիր ա, կարևոր ա նաև հանրության համար:

 Ա.ՄԵՅՄԱՐՅԱՆ

-Շատ լավ, շնորհակալություն: Մենք 90 թվականին ունեինք 26 միլիոն խորանարդ մետր ջերմոցային գազ: 2022 թվականի տվյալներով մեր ջերմոցային գազերի արտանետումների տվյալը մոտավորապես 13 միլիոն խորանարդ մետր են, այսինքն՝ 2030 թվականին հասնելու համար մենք ապահովել ենք հա՛մ մեր տնտեսական աճին համահունչ ջերմոցային գազերի կրճատման թիրախ, հա՛մ մենք կկարողանանք այդ ժամանակ ֆիքսել ջերմոցային գազերի կրճատման մեր այդ սալտոն և դա առևտրայնացնել արդեն այն երկրների հետ, որոնք կունենան դրա կարիքը և գործող արդեն գներով:

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերն ավարտվեցին, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Միքայել Թումասյան:

 Մ.ԹՈՒՄԱՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, հիմնական զեկուցողը հանգամանալից, մանրամասն ներկայացրեց օրենքի նախագիծը: Քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, ուստի խնդրում եմ կողմ քվեարկել: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում: Հարցեր չկան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Պարոն Թումասյան, պարոն Մեյմարյան, եզրափակիչ ելույթներ չեք ունենա: Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» և ««Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարի տեղակալ Դավիթ Խաչատրյան:

 Դ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի խորհրդարան, ձեզ ենք ներկայացնում «Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքում և «Զինծառայության մասին և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքներում փոփոխություններ կատարելու մասին հարցը: Ուրեմն, մարդու իրավունքների պաշտպանի դիմումի հիման վրա Սահմանադրական դատարանը 2023 թվականի ապրիլի 11-ի 16.83 որոշմամբ Սահմանադրությանը հակասող է ճանաչել «Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքի այն կարգավորումները, որոնցով Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի, Ոստիկանության, Ազգային անվտանգության, դատախազության մարմինների ծառայողների, ինչպես նաև դատավորների և Սահմանադրական դատարանի դատավորների համար սահմանում է արհեստակցական կազմակերպության մասնակից լինելու բացարձակ արգելք: Ըստ էության՝ առաջարկվող նախագծով «Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքում և «Զինծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխությունները առաջարկում ենք այն իմաստով, որ այդ կետերը ուժը կորցրած ենք ճանաչում:

Նշեմ, որ Ազգային անվտանգության և «Ոստիկանությունում ծառայության մասին» օրենքներում վերջին փոփոխությունների ժամանակ այդ կետերը շտկվել են, այսինքն՝ համապատասխանեցվել են Սահմանադրական դատարանի որոշմանը: Ըստ էության այսքանը, շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում: Սերգեյ Բագրատյան:

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Խաչատրյան, այսինքն՝ նշանակում է, որ էս չեղարկումով մենք իրավունք ենք տալիս ձեր նշած պաշտոնյաների, այլևս արհեստակցական միություններում անդամագրվել և պաշտպանել իրենց իրավունքները: Ճի՞շտ եմ հասկացել:

 Դ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Այո, մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակը հայտնաբերել է այդ խնդիրը և իրենց իրավունքը իրացնելու, լիարժեք իրացնելու, արհեստակցական միությունների միանալու համար այդ կետերը խոչընդոտող որպես համարելով՝ դիմել է Սահմանադրական դատարան, որը կայացրել է համապատասխան որոշում: Ըստ էության, այդ որոշման կատարումն ենք ապահովում:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցեր չկան: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում աշխատանքի և սոցիալական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Զարուհի Բաթոյանին: Ամբիոնի մոտ չեմ հրավիրում, միացրեք խոսափողը:

 Զ.ԲԱԹՈՅԱՆ

-Շնորհակալության, հարգելի պարոն Ռուբինյան, հարգելի գործընկերներ: Նախագիծը, որն արդեն ներկայացվեց, նախագծերի փաթեթը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում և ստացել դրական եզրակացություն: Ինչպես արդեն նշեց Կառավարության մեր գործընկերը, սրանով մենք նաև հնարավորություն ենք ընձեռում, այսինքն՝ հնարավորություն է ստեղծում օրենսդրական տվյալ ոլորտի աշխատողներին՝ զինծառայողներին, ոստիկանության աշխատողներին, զինվորականներին ստեղծել արհեստակցական միություններ, այսինքն՝ միությունների անդամ դառնալ, և հետևաբար նաև պաշտպանել իրենց աշխատանքային իրավունքները:

Ես ուզում եմ պարզապես հավելել, որ մենք քննարկում ենք նաև «Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքում փոփոխությունները և մի շարք այլ նախագծեր, որոնք վերաբերում են աշխատանքային իրավունքների պաշտպանությանը, այդ թվում՝ աշխատանքային վեճերի արտադատական մեխանիզմների ներդրմանը և այս իմաստով կարող եմ ասել, որ դրանք կարող են լրացնել աշխատանքային իրավունքների պաշտպանության օրենսդրական, ուրեմն, հնարավորություններին, հետևաբար ես նաև էս առիթը կօգտագործեմ և կոչ կանեմ այն բոլոր մասնագետներին տվյալ ոլորտում աշխատող օգտվել իրենց այդ հնարավորություններից ևս մեկ անգամ և անհրաժեշտության դեպքում նաև տեր կանգնել իրենց աշխատանքային իրավունքներին: Կոչ եմ անում գործընկերներիս և Ազգային ժողովի բոլոր պատգամավորներին, բնականաբար, կողմ քվեարկել այս նախագծին: Շնորհակալ եմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերի համար հերթագրում: Հարցեր չկան: Շատ լավ, մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Տիկին Բաթոյան, պարոն Խաչատրյան, եզրափակիչ ելույթներ չեք ունենա:

Հարգելի գործընկերներ, այսօր մեր քննարկելիք նախագծերն ավարտվեցին: Կհանդիպենք չորսն անց երեսուն՝ հայտարարության ժամին և նաև վաղը՝ քվեարկությունների, երկրորդ ընթերցումների և բյուջեի քննարկման համար:

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՌՈՒԲԵՆ ՌՈՒԲԻՆՅԱՆԸ

 

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքի 124-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր հերթական նիստերի երեքշաբթի օրվա վերջին հիմնական նիստում պատգամավորները կարող են հանդես գալ մինչև երեքական րոպե հայտարարությամբ։ Հերթագրված, սակայն դահլիճից բացակայող պատգամավորը զրկվում է տվյալ նիստում հայտարարությամբ հանդես գալու իրավունքից։ Նիստն ավարտվում է հերթագրված վերջին պատգամավորի հայտարարությունից հետո։ Պատգամավորները հայտարարությամբ հանդես են գալիս ըստ հերթագրման հաջորդականության։ Խնդրում եմ նախապատրաստվել հերթագրման։ Հերթագրում։ Հռիփսիմե Գրիգորյան, համեցեք։

 Հ.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Մեծարգո նախագահ, սիրելի քաղաքացիներ, որոշել էի խոսել քաղաքական մանիպուլյացիայի մասին և մի բեռնաքանակ հացահատիկի պատմության վրա ցույց տալ, թե ինչպես է դա լինում, բայց իմ գործընկեր Ռուբեն Ռուբինյանն առաջ ընկավ ու տեսանյութով արդեն խոսեց այդ մասին։ Ուղղակի ապշել կարելի է, թե ինչպես է հայրենիքի դարդով տապակվող մեր ընդդիմությունը երկու շաբաթում միակողմանի զիջում թմբկահարողից սահուն կերպով վերածվում հացահատիկի փորձագետի, իհարկե, էս ընթացքում պահպանելով միևնույն նախանձելի էնտուզիազմը։ Այս հարցում առաջամարտիկներից մեկը՝ տիկին Քրիստինե Վարդանյանը, որը, ցավոք, դահլիճում չի, ով երկու շաբաթ առաջ Պետրոս Ղազարյանի հետ հարցազրույցում, ի դեպ, նույն օրը հայտնի էր դարձել, որ Ադրբեջանը վերացրել է դեպի Հայաստան բեռների տարանցման արգելքը, անզիջում պայքար էր մղում, ուրեմն, ապաշրջափակման դրական կողմերի դեմ։

Պետրոս Ղազարյանը տեղեկացնում է, որ տարանցման արգելքը վերացված է և ասում է՝ դուք ասում եք, որ միակողմանի է զիջումը լինելու, և հիմա Ադրբեջանը պատրաստ է թույլ տալ, որ իր տարածքով բեռներ փոխանցվեն Հայաստան, փոխադրվեն, և տիկին Վարդանյանն ասում է և Պետրոս Ղազարյանը պատասխանում է, որ... էսքան տարի չի եղել, հիմա ճանապարհ է բացվում, և տիկին Վարդանյանը շարունակում է, ասում է՝ հենց ադրբեջանական ցորեն պիտի գա՞, Պետրոս Ղազարյանն ասում է՝ չէ, ադրբեջանական չի ցորենը, տարանցվելու է ուղղակի Ադրբեջանի տարածքով է գալու.. լավ, աշխարհի երկու հարյուր պետություններից ուրիշ պետություն չկա՞ր, որի տարածքով կարող էր ցորեն գալ, մենք պիտի կախված լինե՞նք Ադրբեջանից։ Պետրոս Ղազարյանն ասում է՝ չէ, մենք չենք կախված լինելու մենակ Ադրբեջանից, մյուս ճանապարհը մնալու ա, ոնց որ մինչև հիմա կար, բայց մեկ այլ ճանապարհ ա բացվելու։ Տիկին Վարդանյանն էլի չի հանձնվում, ասում է՝ բայց ապաշրջափակմանը մենք դեմ չենք, բայց հենց Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ, և, հլը որ չենք տեսել էդ օգուտները, միայն Գևորգ Պապոյանի ստատուսներն են։ Ի վերջո, այսօր արդեն մենք ունենք և՛ Ռուսաստանից, և՛ Ղազախստանից Ադրբեջանի, Վրաստանի տարածքով, երկաթուղով Հայաստան հասած հացահատիկ, բայց, ինչևէ, հանգիստ թողնենք, երևի, տիկին Քրիստինե Վարդանյանին, բայց ես ավելի լուրջ հարց էի ուզում տալ ձեզ, հարգելի «Հայաստան» դաշինքի պատգամավորներ։

Նախորդ իմ ելույթում ես, պարոն Արծվիկ Մինասյանը վիրավորվել էր նրանից, որ ես ընդդիմությանը ասել էի, որ համաձայն եմ իմ գործընկեր Հայկ Կոնջորյանի շատ դիպուկ բնութագրման հետ, դիմել էի ձեզ, իբրև, «Ժիգուլի» ընդդիմություն և վիրավորվել էր սրանից, իսկ ուրիշ ավելի լուրջ վիրավորվելու թեմա դուք չունե՞ք, օրինակ՝ երբ ձեր քաղաքական ղեկավարը, ով Հայաստանի նախագահ է եղել 10 տարի, նախագահ չի ընտրվել ոչ մի անգամ, բայց Հայաստանի ղեկավարի պաշտոնին է եղել և Հայաստանի մասին խոսելիս, Հայաստանի միջազգային տարածքի մասին խոսելիս ասում է՝ 29 հազար և այլն, սա ձեզ չի՞ վիրավորում։ Երբ մի մարդ, որը ձեր քաղաքական ղեկավարն է, և դուք շարունակում եք նրա խմբակցության անդամները լինել, մեղադրում է Հայաստանին պատերազմ սադրելու մեջ, սա ձեզ չի՞ վիրավորում, միգուցե սրա մասին արժե՞ մտածել։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Աննա Մկրտչյան։

 Ա.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Հարգելի հայրենակիցներ, մի քանի օր է, ինչ մեր բոլորի ուշադրության կենտրոնում է նախագահ Սերժ Սարգսյանի ուղիղ եթերում արված զրույցը։ Յոթ ժամ խոսվեց հայրենիքի, պետության մասին, մեր հաղթանակների, մաքառումների, դժվարությունների մասին, սայթաքումների մասին, ու ամենակարևորը՝ խոսվեց նաև հնարավորությունների վերականգնման մասին։ Մեր հասարակությունը շատ առողջ քննարկում է, համաձայնվում, վիճում, մտորում այս ամենի շուրջ, և սա շատ նորմալ է, հենց այսպես էլ պիտի լիներ, բայց այս ամենն ունի նաև իր անառողջ կողմը։ Այ, օրինակ՝ նիկոլահպատակ իրավապահների անառողջ ուշադրությունը՝ մի քանի անգամ օրվա մեջ դատարան կանչելով, քննչական կանչելով, ինչ-որ մեկը նույնիսկ գիշերը անհանգստությունից չէր քնել, և մեր հասարակությունից ինքն իրեն մեկուսացրած, ախրաննիկներով և ֆեյքերով պատսպարվածը չէր կարող էս առիթը չօգտագործել և իր անառողջ ամբողջ էությունը ցույց չտալ մեր հասարակությանը, և կապ չունի, թե խոսքը ինչ ֆորմատով է հնչում, կարևորը, որ այդ խոսքն արժանանում է իշխանազավթի հակադարձմանը, հակադարձ ռեակցիային մի շատ պարզ պատճառով, որովհետև էդ խոսքը կենդանի ապացույցն ու վկայությունն է դառնում նրա, որ հայկական ինքնությունը չի հաջողվել սպանել, իսկ էդ սպանելու փորձերը ինքը բազմիցս արել է։ Չի կարողանում քաղաքական պատասխան տալ, չի կարողանում իր ցայտնոտը զսպել և դրա արդյունքում ավելի նյարդային է դառնում, քանի որ նորից հայ հասարակությունը հիշում է իր բերած ողբերգությունների մասին, իր բերած դավաճանության մասին։ Ցայտնոտն ավելանում է, որովհետև չի կարողանում մոռացության տալ, թե ինչպես էր քառասունչորս օր մեր ժողովուրդը ու մեր բանակն անձնազոհաբար պայքարում հանուն մեր բոլորի հայրենիքի։ Ավելի է նյարդայնանում, երբ հիշեցնում են մեր հասարակությանը, թե մինչև իշխանազավթումը քանի տասնյակ միլիարդ դոլարի զենք–զինամթերք է ձեռք բերվել Հայաստանի համար, էլ ավելի է նյարդայնանում, երբ հիշում է, հայ ժողովրդին հիշեցնում էր, որ մինչև իշխանազավթումը հայկական սահմաններն անդադար բարելավել են, ինչպես Սերժ Սարգսյանն ասաց՝ Արարատից մինչև հեռավոր Սյունիքի մարզ, բայց այս ամենը մի կողմ, ինքն ավելի նյարդայնանում է այն փաստից, երբ գիտակցում է, որ ցանկացած զրույց հայկական իրականության մեջ, երբ խոսքը քաղաքական և քաղաքացիական դիրքորոշման մասին է, ավարտվում է այն մտքով, որ մտքով որ իր խոսքն ավարտեց Սերժ Սարգսյանը՝ չհոգնել, չհուսահատվել, սրտում փայփայել ու գործողություններով օժանդակել ավելի լավ Հայաստան ունենալուն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տիգրան Աբրահամյան, համեցեք։

 Տ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարգելի հայրենակիցներ, քառասունչորսօրյա պատերազմի ծանր հետևանքները նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությամբ կամ վաշինգտոնյան պայմանավորություններով չեն սահմանափակվելու։ Դրանք տասնյակներով ծանր ազդեցություն են թողնելու մեր երկրի բնականոն ընթացքի, դրա շուրջ ձևավորվող անվտանգության միջավայրի, ինքնիշխանության և տարածաշրջանում Հայաստանի տեղի և դերի վրա։ Հայաստանը կհաղթահարի այս ընթացքը միայն այն դեպքում, եթե պատերազմին նախորդած բուն պատերազմի և դրան հաջորդած ժամանակահատվածի դիվանագիտական, ռազմական, քաղաքական պայմանավորվածություններն ու դրվագները մանրամասն վերլուծվեն ու հանրայնացվեն, իսկ մեղավորները պատասխանատվության ենթարկվեն։ Հասկանալի է, որ դա գործող ռեժիմի իշխանավարման ընթացքում անհնար է ու դա պայմանված է ոչ միայն այս իշխանության իրավիճակի բերումով ստանձնած կարգավիճակով, այլ նաև նրանով… այս հինգ տարիների իրադարձությունները ցույց են տվել, որ կառավարչի միակ նպատակը փաստերի ու իրական գործընթացների սվաղումն է ու պատերազմի ողբերգական ելքն ըստ քաղաքական նպատակադրությամբ օգտագործումը։

Պատերազմից հինգ տարի անց պարտության գլխավոր պատասխանատուները ոչ թե բանտում են, այլ հոխորտում են, սպառնում են, շանտաժի են ենթարկում սեփական հասարակությանը և որպես օրակարգ դիտարկում ոչ թե պատերազմի հանգամանքների պարզումն ու դրանից բխող իրավական գործընթացները, այլ իշխանության երկարաձգումը։ Այս շղթայական պարտությունները մեր երկրին բերել և կանգնեցրել են մի կետում, որտեղ բոլոր ընտրությունները վատի և վատթարագույնի մեջ են։

Հայաստանի իշխանությունն իրականում շարժվում է կախյալ Հայաստանի կոնցեպտով, որտեղ առաջնայինը ոչ թե երկրի պետական և ազգային շահերն են, այլ նեղ կուսակցականը։ Գործող կառավարչին այլևս հետաքրքիր չէ սեփական երկրի ինքնիշխանությունը, տարածքային ամբողջականությունն ու քաղաքացիների անվտանգությունը, որովհետև դա անորոշ հեռանկարով արդեն արտապատվիրակված է երրորդ կողմին, և որում ինքն ունի բացառապես լուռ լսելու և կատարելու գործառույթ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Էմմա Պալյան։

 Է.ՊԱԼՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, նախ՝ տիկին Մկրտչյանին ուզում եմ առաջարկել, որ ինքը շարունակի Աշոտյան եղած, Աշոտյանի հետ տեսահոլովակներ նկարել երգելով և տարածել, որովհետև դա իր մոտ ավելի լուրջ է ստացվում, քան քաղաքական ելույթներ ունենալը։

Իսկ հիմա անցնեմ բուն թեմային։ Հարգելի հայրենակիցներ, ես երբ մոտենում եմ այս ամբիոնին, արդեն ավանդույթ է դարձել, և բոլորս հասկանում ենք, որ ես Գյումրիից եմ խոսելու, և այսօր մի զավեշտալի իրադարձություն տեղի ունեցավ Գյումրիում, հերթական զավեշտալի իրադարձությունը։ Ինչպես գիտեք, այսօր Գյումրիում տեղի էր ունենալու հերթական ավագանու նիստը, որը քվորում չլինելու պատճառով չկայացավ, բայց առիթից օգտվելով՝ ենթադրյալ կաշառակեր Վարդանիկի փաստաբան Զարուհի Փոստանջյանը, օգտագործելով Գյումրու քաղաքական թիվ մեկ ամբիոնը, սկսեց Վարդան Ղուկասյանին ներկայացնել որպես քաղբանտարկյալ։ Ի դեպ, 30 րոպե շարունակ խոսեց նրա առողջական վիճակից, խոսեց քրեակատարողական հիմնարկի պայմաններից և այլն, և այլն։ Ես ցավով եմ արձանագրում, որ փաստաբան, իրեն փաստաբան հռչակած տիկինը իրավաբանական գիտելիքներ ունենալով հանդերձ՝ չի գիտակցում, որ Գյումրու համայնքապետարանի ամբիոնը քաղաքական ամբիոն է և բացառապես քաղաքական ելույթների և համայնքին վերաբերող հարցերի քննարկման հարթակ է։

Ես կոչ եմ անում իր իրավական ոլորտում իր հետ գործող գործընկերներին մի հատ վերանայել փաստաբան կոչեցյալի վարքագիծը։ Ի դեպ, տիկին Փոստանջյանը 30 րոպե շարունակ փորձեց այդ ամբիոնից ներկայացնել, որ Վարդանիկի հետ տեղի ունեցածը քաղաքական հաշվեհարդար է, և որ վերջինս ապօրինի է կալանավորված, ևս մեկ անգամ, ինչպես բոլոր հնարավոր առիթների դեպքում ես ուզում եմ այդ տիկնոջը և ոչ միայն այդ տիկնոջը, իր նման մտածող և մտքեր արտահայտող մարդկանց ևս մեկ անգամ նշել, որ եթե «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը որևէ քաղաքական հաշվեհարդար տեսնելու ձեռագիր ունենար, ապա այդտեղ ամիսներ շարունակ Վարդան Ղուկասյան անուն–ազգանունով ենթադրյալ կաշառակերը նստած չէր լինի համայնքապետի աթոռին, և դրա փոխարեն Գյումրին կղեկավարեր մեր թեկնածուն՝ Սարիկ Մինասյանը, ով իսկապես վայելում է գյումրեցու սերն ու վստահությունը։

Մի բանի համար եմ ափսոսում, որ տիկին Փոստանջյանը նշեց, որ ինքը միջնորդություն է ներկայացրել դատարան, որպեսզի Վարդան Ղուկասյանին տեղափոխեն Գևորգ Աջապահյանի խուց, բայց դատարանի կողմից միջնորդությունը մերժվել է։ Ես շատ ափսոսում եմ դրա համար, որովհետև երկու ենթադրյալ, մեկը ենթադրյալ, մյուսը արդեն վճռով հանցագործները իրար հետ շատ խոսելու բան կունենային և միգուցե Աջապահյանի աղոթքներով վերականգնվեր Վարդան Ղուկասյանի առողջական վիճակը, որը վերջին օրերին փորձում են շատ շահարկել։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ռուստամ Բաքոյան, համեցեք։

   Ռ.ԲԱՔՈՅԱՆ

-Մեծարգո Ազգային ժողովի նախագահ, հարգելի գործընկերներ, մի քանի օր առաջ Ռոբերտ Քոչարյանը կրկին հարցազրույց տվեց իր հինգերորդ ալիք հեռուստաընկերությանը, և նա ասում էր, որ 2018-ից 2020 թվականներին տպավորություն է ունեցել, որ Հայաստանի իշխանությունները, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ամեն ինչ անում էին, որպեսզի Ադրբեջանի հետ պատերազմ հրահրեն։ Սա բառացի մեջբերում է։ Քոչարյանը նաև ասում է, որ Նիկոլ Փաշինյանը ղարաբաղյան հարցում բանակցությունների իր սեփական կետից սկսելու խնդիր է դրել, մոտ երեսուն տարվա բանակցային ժառանգությունը ջնջել է։ Քոչարյանը նաև պնդում է, որ պատերազմից խուսափելու հնարավորություն կար, բայց հարգելի գործընկերներ, ես ձեր ուշադրությունը հետևյալ հանգամանքի վրա եմ հրավիրում, իրականում ո՞վ է Քոչարյանի և նրա թիմի խոսույթի հեղինակը, չզարմանաք, հարգելի գործընկերներ, եթե ասեմ, որ այս մտավարժանքի հեղինակը Ադրբեջանի նախագահն է, այո, այս մեղադրանքը հնչել է, երբ, ուշադրություն, 2020 թվականի հոկտեմբերի 15-ին, պատերազմի ընթացքում, և հինգ տարի հետո, երբ անցել է Ադրբեջանի նախագահի հարցազրույցից ժամանակ, կարող եմ ասել, որ ըստ էության, Ադրբեջանի նախագահը և Ադրբեջանը փոխել են իրենց քաղաքականությունը և դրա վառ օրինակը դեմարկացված և դելիմիտացված խմբի ձևավորումն է, որի արդյունքում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև այլևս գոյություն ունի դեմարկացված և դելիմիտացված սահման, երկրորդ, որ խաղաղության օրակարգի շուրջ Ադրբեջանը կամք է ցուցաբերում և բանակցությունները շարունակում է, երրորդ, որ այս համատեքստում արդեն օգոստոսի 8-ին խաղաղության հռչակագրի նախաստորագրումն է տեղի ունեցել Վաշինգտոնում, բայց հինգ տարի հետո Ադրբեջանի նախագահի մեղադրանքները վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին վերահասցեագրելու համար, ցավոք, երբևէ Հայաստանի նախագահի բարձրագույն պաշտոնը զբաղեցրած անձը հարմար այլ ժամանակ չի գտել, քան այն օրը, երբ Բաքվում տեղի է ունեցել ռազմական շքերթ։ Ի դեպ, նրա հաջորդն էլ փոդքասթ 7-ժամյա մենախոսության օր էր ընտրել նոյեմբերի 7-ը։ Սա էլ լավագույն ցանկության դեպքում պատահականություն դժվար է համարել, ահա, Հայաստանի երկու նախագահների բարոյալքվածության ապացույցը, կրկնել հինգ տարի առաջվա խոսույթը՝ Ադրբեջանի նախագահի, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու համար, դժվար... նրան կրկին սպառնալ, և, իհարկե, կատարել երրորդ երկրի հրահանգը, ցավալի է, բայց փաստ, բայց այն թեզերը, որոնք մեր քաղաքական ընդդիմությունը մեջ է բերում, դրանք սպանված են և սպանված են Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդի կողմից։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Թադևոս Ավետիսյան։

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Հարգելի հայրենակիցներ, սիրելի մարտունեցիներ, նախորդ շաբաթվա վերջին գործընկերներիս հետ այցելություն ունեցանք Մարտունու խոշորացված համայնք։ Բնակչության հետ հանդիպումներին արձանագրում էի այն խնդիրները, որոնք բազմաշերտ են, վերաբերում են հանրային կյանքի բոլոր ոլորտներին, բայց հետևյալ միտքն առաջացավ, երբ որ արձանագրում էի այդ խնդիրները, հետո խմբավորում, մի պահ ինձ թվաց, թե նախորդ այցելությունների նույն արձանագրությունն է։ Խնդիրները գրեթե կրկնվում են, ասեմ ավելին, որ եղածի վրա նորերն են ավելանում։ Պարզ գյուղացին խոսում, զայրանում, հիմնավորում է, շատ անգամ նույնիսկ տարբերություն չդնելով, թե ընդդիմադիր պատգամավոր է դիմացը կամ իշխանական, բայց պետական պաշտոնյա է և իրավացիորեն բարձրացնում է։ Բարձրացնում է խնդիրներ իր կյանքին առնչվող։ Վստահ եմ, այստեղ նստածներից շատերը գիտեն այդ մասին։ Ցավոք սրտի, նույն, իմանալուն համարժեք լուծումներ չկան։

Ոռոգման խնդիր. խոսում ենք, ով չգիտի, քաղաքաբնակից մինչև գյուղաբնակ, մարդիկ պարզ ասում են՝ բերքը չորանում է, բերքատվության արդյունավետությունը նվազում, որովհետև պարզ հարցեր, շարունակաբար խոստանում են, տարին տարվա վրա, և ինչպես իրենց է վայել, այդ խոստումները չեն կատարում։

Գյուղմթերքի իրացման խնդիր. մի գյուղացի կար, որ վեց հեկտար ցորեն էր մշակում Մարտունու տարածաշրջանում, մարդը պարզ, մանրակրկիտ բացատրում էր, ինքն էլ մասնագիտությամբ գյուղատնտես։ Հիմա ցորենից ենք խոսում, ներկրումից, մի օր առիթ կլինի, դրան էլ կանդրադառնանք, բայց կոնկրետ խնդիր է, ասում է՝ ցորենը մշակում ենք, տանջվում ենք, ծախս ենք անում, հետո իրացնում ենք, ծախսը չի փակում։ Վեց հեկտար ցորեն է մշակում ամբողջ ընտանիքով, կոնկրետ մարդ ա, կոնկրետ հասցե ունի, և ի՞նչ է ասում, ասում է՝ քսան անգամ, երեսուն անգամ այս վերջին տարիներին մեր համայնքում ցորենի մշակման արտերի հեկտարները նվազել են, որովհետև մարդիկ հիասթափվում են կամ լուռ արտագաղթում, զբաղվում այլ գործով, ներքին, արտաքին արտագաղթի կամ որոշակիորեն բողոքում են՝ ոչնչի չհասնելով։

Երիտասարդների շրջանում զբաղվածության հարցերը. բազմիցս դուք էլ եք, իբրև, խոսում, ինչ-որ ռազմավարություններ եք բերում, մարտավարություններ, ինչ ձևի թուղթ ասես նկարում ու բերում եք, գնացեք, գյուղում տեսեք, երիտասարդներն ունեն լրջագույն զբաղվածության խնդիր։ Հետևանքն էլ չի ուշանում, ի՞նչ են անում, կամ գնում են քաղաքներ կամ մեկնում են արտերկիր, ցավոք սրտի, շատ անգամ այդ արտագնա աշխատանքն արագորեն վերածվում է մշտական արտագաղթի։ Անժխտելի փաստ է, ժողովրդագրական խնդիրներն են խորանում, մարդիկ պարզ ասում են՝ մեր երիտասարդները էապես հետաձգում են ամուսնությունը կամ սակավ երեխաներ են ունենում, կամ այլ խնդիրների պատճառներով, նաև սոցիալական խնդիրների պատճառներով շատացել են ամուսնալուծությունները։ Սրանք նաև վիճակագրական փաստեր են, պարբերաբար խոստանում եք...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ավարտեք։

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-...(ավարտում եմ) իսկ գետնի վրա հիմնական պրոբլեմները գյուղի և գյուղատնտեսությամբ զբաղվող մեր բնակչության չեն լուծվում, հետևանքն էլ կամ հուսալքությունն է, որը լուռ կերպով արտագաղթով է արտահայտվում, գյուղերի դատարկմամբ կամ որոշակի բողոքներով, որոնք դուք բիրտ ուժով ճնշում եք։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Արուսյակ Մանավազյան։

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Հարգելի հայրենակիցներ, պարոն Թադևոսյան, պարոն Ավետիսյան, ներողություն եմ խնդրում, թույլ տվեք ասել, որ Վիճակագրական կոմիտեն քիչ առաջ հրապարակել է 24 թվականի աղքատության ցուցանիշը, 23-ի համեմատ 23,7%-ի փոխարեն կազմել է 21,7%, ծայրահեղ աղքատությունը նույնպես նվազել է՝ 1,1%-ից հասնելով 0,6%-ի։ Սա ուղղակի ի լրումն։

Իսկ հիմա, սիրելի հայրենակիցներ, ուզում եմ անդրադառնամ առաջիկա կիրակի օրը կայանալիք ընտրություններին։ Հարցը, որի մասին ուզում եմ խոսել, վերաբերում է նաև համապետական ընտրություններին, խոսքը ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերին է վերաբերում։ Առիթ եմ ունեցել ուսումնասիրել Վաղարշապատ համայնքի ընտրություններում կամ կուսակցությունների և դաշինքների մեջ մտած կուսակցությունների ֆինանսական հայտարարագրերը, որոնք մի ամբողջ տարվա ընթացքում, այդ կուսակցությունները չեն ունեցել ֆինանսական միջոցներ, բայց տեսնում ենք, որ ունեն գրասենյակներ, ունեն ֆեյքեր, օգտվում են սոցիալական էջերի գովազդներից։ Այս ամենը ծախս է, որն արտացոլված չէ այս կուսակցությունների ֆինանսական հայտարարագրերում։ Վաղարշապատի ընտրություններին մասնակցող կուսակցությունների, այդ թվում նաև այս պահին մասնակցող, մեծ մասի ներկայացված հայտարարագրերում ակնհայտ երևում է, որ տարեկան ֆինանսական միջոցներ չունեն, բայց հետևելով նաև վերջին քսան օրերի իրենց հայտարարագրերը՝ նկատելիորեն կատարված են ծախսեր, որոնք վերջին օրերին չեն հայտարարվել ոչ նվիրատվությունների, ոչ դրամահավաքների ընթացքում, բայց կատարվել են մուտքեր, հիմնադրամներ և ծախսեր են արվել։

Դիմում եմ իրավապահ համակարգին, Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին՝ ակնկալելով, որ առաջիկայում ուսումնասիրություններ կիրականացնեն և ծագում չունեցող միջոցները կդառնան թափանցիկ և հաշվետվողական, այդպիսով վերջ դնելով գրպանային քարոզարշավներին։

ՔՊ-ն միշտ հրապարակային ներկայացնում է թե՛ ստացված եկամուտները, թե՛ ծախսերը, թե՛ նվիրատուների տվյալները, ու երբ մի բան են նկատում, առանց անգամ ճշտելու կարող են մի ամբողջ շաբաթ սոցիալական ցանցերում, լրատվամիջոցներում գրել, ջնջել, իմիտացիաներ ստեղծել, միևնույն է, իմացեք, որ Հայաստանի քաղաքական դաշտում էտալոնային միակ թափանցիկ կուսակցությունը դա «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունն է, որ ամեն լուման արտացոլված է և այդ իսկ պատճառով ձեզ բազմաթիվ խոսակցությունների առիթ է տալիս։

Խոսքս ուղղում եմ նաև Վաղարշապատի մեր սիրելի բնակիչներին, կոչ եմ անում լինել ակտիվ, կիրակի օրը գնալ ընտրատեղամաս և այդպիսով ապահովել բարձր մասնակցություն՝ հանուն համայնքի բարօրության, զարգացման, ենթակառուցվածքների բարելավման։ Մեզ պետք չեն արկածախնդիր ղեկավարներ, մեզ պետք է լուրջ և պատասխանատու ղեկավար՝ հանձինս Արգիշտի Մեխակյանի, կիրակի օրը ընտրում ենք համար 7-ին՝ Արգիշտի Մեխակյանին։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Արման Ղազարյան, համեցեք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, նախորդ շաբաթ հերթական այցելությունը կատարեցինք Գեղարքունիքի մարզի Ճամբարակ և արդեն իսկ խոշորացված համայնքներ։ Բնակչության հետ հանդիպումների ընթացքում բարձրաձայնվել են մի շարք չլուծված կոնկրետ խնդիրներ, որոնց մի մասն էլ նոր առաջացած խնդիրներ են, մասնավորապես, վերը նշված երկու համայնքներում էլ բացակայում է միջհամայնքային կանոնավոր տրանսպորտային ապահովումը։ Սրա հետևանքով բնակիչներն իրենց առօրյա խնդիրները լուծելու համար կատարում են լրացուցիչ ծախսեր, օրինակ՝ համայնքային հիվանդանոց, սոցիալական ծառայություն կամ անհրաժեշտ այլ հաստատություններ այցելելու համար օգտվում են տաքսի ծառայությունից՝ հանրային տրանսպորտից պատիկներով ավել վճարով։

Հաջորդը. անձնագրային ծառայությունը իբրև թե օպտիմալացվել է և Վարդենիսից տեղափոխվել է Մարտունի, իսկ Ճամբարակից տեղափոխվել է Սևան։ Այս համայնքների բնակչությունը նշված ծառայությունից օգտվելու համար պետք է այցելեն մեկ այլ համայնք՝ կրելով լրացուցիչ դժվարություններ, ժամանակի և ֆինանսական կորուստ։ Բազմիցս բարձրաձայնել եմ նաև այս համայնքներում պաթանատոմիական լաբորատորիաների, ժողովրդի լեզվով ասած՝ դիահերձարանների փակելու խնդիրը։ Պատկան գերատեսչության ներկայացուցիչները հիմնավորում էին, իբրև թե, այդ խնդիրը լուծված է՝ ականջալուր լինելով համայնքի բնակիչների շարունակվող արդարացի դժգոհությունները։

Մյուսը. Վարդենիսի տարածաշրջանում կենսական կարևոր խնդիր է մնում վարձակալված խոտհարքների նպատակային և լիարժեք օգտագործման խնդիրը, մասնավորապես, դրանց մի մասը վերջին տարիներին հայտնվել են ադրբեջանական զինված ուժերի ուղիղ նշանառության տակ, հետևաբար հնարավոր չէ այդ տարածքներն օգտագործել անվտանգային նկատառումներից ելնելով, սակայն գոնե վարձավճարները զիջելու մասով որևէ լուծում չկա և բնակիչները պարբերաբար ստանում են ծանուցագրեր չկատարված վարձավճարները վճարելու պահանջով։

Ճամբարակ համայնքում կան սողանքային տարածքներ, այդ տարածքների վրա կառուցված են բնակելի տներ, որոնք ենթակա չեն անվտանգ շահագործման։ Բնակիչները ստիպված լքել են իրենց տները, իսկ իշխանությունը գործուն քայլեր չի ձեռնարկում անհրաժեշտ հատուցումներ տրամադրելու ուղղությամբ։

Գյուղատնտեսական չլուծված խնդիրները ևս շարունակում են անտեսված մնալ, որի հետևանքով տարեցտարի կրճատվում են մշակվող ցանքատարածություններն ու անասնագլխաքանակը։ Այս խնդիրներն Ազգային ժողովի ամբիոնից ևս մեկ անգամ բարձրաձայնում եմ՝ ակնկալելով, որ պատկան մարմինները գոնե այս անգամ պատշաճ ուշադրության կարժանացնեն և գործնականում կտան կոնկրետ լուծումներ։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն Հայկ Մամիջանյան։

 Հ.ՄԱՄԻՋԱՆՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, նախագահ Սարգսյանի մասնակցությամբ փոդքասթի արձագանքների ժամանակ Փաշինյանի մի քանի կետին պիտի անդրադառնամ, մասնավորապես, ինքը որերորդ անգամ ասաց, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը թոկ էր Հայաստանի Հանրապետության վրա, հլը մի հատ էլ չբավարարվեց դրանով, որոշեց ռուսերեն գրի. «կառոտկիյ պավադոկ»։ Հիմա ես մի հարց ունեմ, լավ երկար էր, հա՞, էդ «կառոտկիյ պավադոկ»-ը, որ դրա առկայության պարագայում մենք CEPA ենք ստորագրում, որը մինչ օրս դուք փորձում եք իրագործել ու առանձնապես դա ձեր մոտ չի ստացվում։ Հետո ինքը ասաց՝ ժողովրդի իրավունքները, պատմական արդարության վերագործարկումը, վերականգնումը նույնպես թոկ էին, բայց խնդիրը կայանում է նրանում, որ դրանք երկուսն էլ ձեր բանակցային տերմիններն են, իրավունքներ, անվտանգություն, արդարություն, դա դուք եք բերել բանակցային գործընթաց, մերը երեք հիմնարար սկզբունքն էր՝ ինքնորոշման իրավունքով։ Ավելին ասեմ՝ ձեր իշխանության ընթացքում, մեր բանակցությունների ավարտից տարիներ անց Ռուսաստանի Դաշնությունը, ԵՄ-ն, ԱՄՆ-ն, Գերմանիան, Կանադան նույնիսկ այս տարվա օգոստոսին այդ նույն հիմնարար սկզբունքներից ինքնորոշման իրավունքին հղում են կատարել, այ, դա էր մեր բանակցային ժառանգությունը։

Ավելին ասեմ՝ մեր բանակցային ժառանգության մասին խոսել են թե՛ Ադրբեջանից՝ երկու անգամ նշելով, որ եթե բանակցությունների հունով գնար, ապա թե՛ Լաչինն ու Քելբաջարը, և թե՛ իրենց ստիպում են ճանաչել Արցախի անկախությունը, և թե՛ երկրորդը, դրա մասին Փաշինյանն ինքն ա ասել գաղտնալսման ընթացքում, ասել է, որ Ադրբեջանը համակերպվել է, որ Լեռնային Ղարաբաղը, Արցախը Ադրբեջանի կազմում չի լինելու։

Անդրադառնանք մեկ այլ կարևոր կետի։ Վերջերս մամուլում տարածվեց մի տեղեկատվություն, որ Փաշինյանը 18 թվականին խոստացել է կարգավորել գործընթացը, իսկ 19-ին ասել է, որ իրեն կսպանեն, եթե ինքը դա անի, երբ որ դա համադրում ես այն փաստի հետ, որ հոկտեմբերի 19-ին Փաշինյանը չկանգնեցրեց պատերազմը, չարեց անհրաժեշտը պատերազմը կանգնացնելու համար, հետո էլ պատճառաբանեց, որ իրեն դավաճան կհամարեին էդ պարագայում, մենք գալիս ենք մի պարզ եզրակացության, երկու անգամ Նիկոլ Փաշինյանը, մի անգամ իր կաշին, մյուս անգամ իր կաշվե աթոռը փրկելու համար մատաղ է արել մեր զինվոր տղերքի կյանքերը, ու ստեղ այլ քննարկման տարբերակ չկա։

Վերջում անդրադառնամ երկու ՔՊ-ականի ելույթներին, մեկը՝ Ռուբինյանի այսօրվա բրիֆինգի ժամանակ ասված մտքին, որը փորձում էր մեղադրել Արցախի վերջին իշխանություններին Արցախի հանձնման մեջ։ Մի հատ կողմնորոշվեք, էլի, իրար մեջ, եթե Արցախում 10 օր իշխանության եղած իշխանություններն են պատասխանատու Արցախի հանձնման համար, բա, դուք, որ էդ ժամանակ հինգ տարի էր Հայաստանում իշխանություն էիք, էդ ո՞նց է, որ մեղքը գցում եք նախկինների վրա, մի քիչ հակասություն չկա՞ ձեր ասածների մեջ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Մամիջանյան, ցավոք, ավարտվեց ձեր ժամանակը, ավարտեք։

 Հ.ՄԱՄԻՋԱՆՅԱՆ

-Միտքը ավարտեմ։ Երկրորդը՝ տիկին Պալյանի ասածը։ Ով, ով, բայց Աշոտյանի շնորհավորանքը գողացած ու Կարեն Սարուխանյանին տված մարդը Աշոտյանից խոսելու իրավունք չունի։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ռուբեն Ռուբինյան։

Պարոն Մամիջանյան, շատ կարճ հատուկ անդրադառնամ ձեր ասածներին... ասում եք, դե, ինչպես միշտ, դուք միշտ գնում եք, չէ՞, բայց ոչինչ, ձեր հոգու հետ կխոսեմ ես։

Ուրեմն, նախ՝ պարոն Մամիջանյանն ասում է՝ եթե դուք Լեռնային Ղարաբաղում նոր իշխանությանը, որը մի քանի օր էր իշխանության, մեղադրում եք Լեռնային Ղարաբաղի վատ ճակատագրի մեջ, բա, ինչի՞ ձեզ չեք մեղադրում, ես ուրիշ, հակառակ տրամաբանությամբ հարցը տամ, եթե ըստ ձեզ, եթե Լեռնային Ղարաբաղի նոր իշխանություններն ինչ անեին, նոր էին իշխանության, հետևաբար, իրենք պատասխանատու չեն, բա, ինչի՞ եք մեզ մեղադրում, ձեր երեսուն տարի կառավարելուց հետո մենք մեկուկես տարի էինք իշխանության, ինչի՞ եք մեզ մեղադրում 44-օրյա պատերազմի հետ կապված որևէ բանի հետ։

Երկրորդը. եկեք կողմնորոշվենք, էլի, Ադրբեջանի արտգործնախարարների ասածները Հայաստանի ներքաղաքական դաշտում օգտագործելը նորմա՞լ պրակտիկա է, թե՞ չէ, որովհետև, եթե պարզվի, որ նորմալ պրակտիկա է, հիմա ես էլ կարող եմ մեջբերել Ադրբեջանի նախկին արտգործնախարարի ասածը, որ ասաց, որ Ադրբեջանը հասկացավ, որ պետք է պատերազմը... այսինքն՝ խաղաղ ճանապարհով խնդիրը չի լուծվի և պետք է խնդիրը պատերազմով լուծել, Ռամբուեի հանդիպումից հետո, 2004 թվականին, եթե չեմ սխալվում, կամ ասաց, որ էդ ժամանակ Ռոբերտ Քոչարյանը Ալիևի հետ հանդիպման ընթացքում ասել է՝ կներեք, ես պիտի զուգարան գնամ և փախել է, բայց ես, հո, աննորմալ չեմ, դա բերեմ, մեր ներքաղաքական դաշտում որպես փաստարկ օգտագործեմ, որովհետև, ես չգիտեմ, ինքը ճիշտ է ասում, թե սուտ է ասում, որովհետև այլ երկրի ներկայացուցիչ է, որը էսքան տարի թշնամության մեջ է մեր հետ եղել, ես, ինչ, բռնեմ, իրենց ասածները բերեմ ստեղ, որպես փաստարկ ներկայացնե՞մ։ Նույնիսկ, եթե ճիշտ է, կապ չունի, ես ո՞նց կարող եմ, ի՞նչ, Ադրբեջանի որևէ պաշտոնյայի, ազատ օգտագործեմ իմ համաքաղաքացու հետ, նույնիսկ, եթե այդ համաքաղաքացին ոչ բարով Ռոբերտ Քոչարյանն ա կամ Սերժ Սարգսյանն ա։ Այ քեզ բան։

Հաջորդը՝ թոկերի և «կառոտկի պավադոկների» մասին։ Պարոն Մամիջանյանը, որը նոր դուրս եկավ դահլիճից, ենթադրաբար արդեն իրա կաբինետն ա հասնում, զուտ աշխարհագրորեն, որ սենց մտածում եմ, իրա կաբինետ պետք է հասնելուց լինի, հուսով եմ, արդեն ռադիոն կմիացնի և կլսի։ Ասում է՝ բա, ո՞նց ենք CEPA ստորագրել, իսկ ինչի՞ եք CEPA ստորագրել, կարո՞ղ է, որովհետև չկարողացաք ասոցացման համաձայնագիր ստորագրեք Եվրամիության հետ, որովհետև Սերժ Սարգսյանը մի օր, ասենք, 2013 թվականի սեպտեմբերին կանչեցին, ասացին՝ չէ, դու դա չես ստորագրելու, ինքն էլ ասաց՝ լավ, թարգմանաբար եմ լավն ասում, այլ լեզվով է ասել, կարո՞ղ է դա է պատճառը։ Նենց որ ես խորհուրդ եմ տալիս, ընդհանրապես, ելույթ ունենալուց առաջ մի փոքր մտածել։ Շնորհակալություն։

Արթուր Խաչատրյան։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ելույթ ունենալուց առաջ մտածելով ասեմ՝ Ադրբեջանը ոչ թե եղել է թշնամական, այլ հիմա էլ է թշնամական, որովհետև բարեկամ երկիրը հարևանի տարածքում օկուպացիոն զորքեր չէր պահի և տարածք չէր օկուպացնի։ Սիրելի հայրենակիցներ, Հայաստանի իշխանությունները չեն ցանկանում խոսել էթնիկ զտման, այսինքն՝ ցեղասպանության ենթարկված արցախահայերի՝ իրենց բնօրրան վերադառնալու իրավունքի մասին, նրանք այդ հարցը համարում եմ փակված, վկան Եվրանեսթի խորհրդարանական վեհաժողովում ՔՊ-ական պատգամավորների քվեարկությունն է։ Հիմնավորում են այն կեղծ փաստարկներով, որ եթե մենք պահանջենք արցախցիների վերադարձը, Ադրբեջանն էլ կպահանջի, չակերտավոր, արևմտյան ադրբեջանցիների, չակերտավոր, վերադարձը, չակերտավոր Արևմտյան Ադրբեջան։ Հայաստանը չի պահանջում արցախցիների վերադարձը, իսկ Ադրբեջանը շարունակում է պահանջել և նույնիսկ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի իշխանություններին՝ խոսել այդ, այսպես կոչված, համայնքի ներկայացուցիչների հետ։ Դե, ակնհայտ է, որ Հայաստանն էլ չի խոսում, որովհետև կարող է իրավիճակը լարվի, ինչպես սպառնում է Ադրբեջանը, դե, հիմա սպառնում է։

Նիկոլ Փաշինյանը և քաղաքական մեծամասնությունը հայտարարում է, որ արցախցիները պետք է տնավորվեն Հայաստանում, սակայն ինչ են անում Հայաստանի իշխանությունները, ապահովելու համար արցախահայերի արժանապատիվ կյանքը Հայաստանի Հանրապետությունում։ Ես պարբերաբար հանդիպում եմ թե՛ արցախցիների, թե՛ Արցախի հանրապետության իշխանությունների հետ։ Վերջերս առաջարկություն և խնդրանք ավելի շուտ ստացել եմ վառելիքաքսուկային նյութերի պայթյունից տուժած ընտանիքներից, հարյուր ստորագրություն։ 200-ից ավել զոհ է եղել, կա վերաքննիչ դատարանի որոշում, որ այդ զոհերը պատերազմական գործողությունների հետևանքով են եղել, դա դժբախտ պատահար չի եղել։ Մարդիկ չունեն որևէ կարգավիճակ, որևէ աջակցություն Հայաստանի Հանրապետության բյուջեից չեն ստացել։ Հիմա էդ մարդիկ ինչպե՞ս պետք է ապրեն։ Մյուսները ինչպե՞ս պետք է ապրեն, բոլորս էլ հասկանում ենք, որ բնակապահովման ծրագիրը ձախողվել է, բոլորս հասկանում ենք, որ աշխատանքով ապահովման ծրագիրը ձախողվել է, վկան՝ միջինից շատ ավելի բարձր գործազրկությունը, բա, ինչպե՞ս ապրեն, ինչպե՞ս տուն դնեն այստեղ։

Վերջապես անդրադառնամ Եվրոպայի խորհրդի շրջանակներում գործող ռասիզմի անհանդուրժողականության դեմ պայքարի եվրոպական հանձնաժողովի վերջերս հրապարակած եզրակացությանը։ Մարդիկ նշում են, որ Հայաստանը չի կատարել իրենց ռեկոմենդացիան և բավարար չափով չի պայքարում արցախցիների դեմ խտրական, ներողություն եմ խնդրում, խտրականությունը մեղմելու և արցախցիների ինտեգրումը հայաստանյան հասարակությունում ապահովելու համար։ Վերադարձի իրավունքը չեք պահանջում, սոցիալական հարցերը չեք լուծում, մարգինալացնում եք, էդ մարդկանց չեք օգնում, որ ինտեգրվեն Հայաստանի հասարակությանը, բա, ձեր ուզածն ի՞նչ է, պատասխանը գալիս է ինքնաբերաբար, որ արցախցիները լքեն Հայաստանի Հանրապետությունը, չկան արցախցիներ, չկա Արցախի հարց։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Խաչատրյան, ավարտեք։ Շնորհակալություն։ Մհեր Մելքոնյան։ Հարգելի գործընկերներ, պարոն Խաչատրյան, մի ընդհատեք, որովհետև ողջունում եմ շատ կարևոր մարդկանց։ Մեզ են այցելել Կոտայքի մարզի Պռոշյանի Պետրոս Ղևոնդյանի անվան միջնակարգ դպրոցի աշակերտները և ուսուցիչները, ողջունենք նրանց։

ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Պարոն Մելքոնյան, համեցեք։

 Մ.ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի հայրենակիցներ, այսօր ցանկանում եմ անդրադառնալ մի հարցի, որը լուրջ հնչեղություն և մտահոգություն է առաջացրել թե՛ մեր հասարակության, թե՛ իրավական շրջանակներում։ Խոսքը վերաբերում է Գյումրիում հոկտեմբերի 20-ին տեղի ունեցած իրադարձություններին, որի շրջանակում, ինչպես արդեն հայտնի է, 43 անձի նկատմամբ հարուցվել է հանրային քրեական հետապնդում, որոնցից 26-ի նկատմամբ որպես խափանման միջոց կիրառվել է կալանքը։ Այո, այս թվերը խոսուն են ինքնին, բայց դրանց հետևում մարդիկ են, մեր քաղաքացիները, որոնք այսօր գտնվում են անազատության մեջ։ Ցավալի է, որ մեր երկրում, 21-րդ դարում կալանքը շարունակվում է օգտագործվել ոչ թե որպես իրավական գործիք, այլ որպես պատժի և վախի քաղաքական միջոց, բացի այդ, առանձնապես մտահոգիչ է այն փաստը, որ կալանավորված անձանցից միայն 3-ի տեսակցությունն է թույլատրված, մինչդեռ մնացածների նկատմամբ կիրառվել է սահմանափակումներ առանց որևէ հստակ իրավական բացատրության։ Արդյոք սա՞ է ժողովրդավարությունը, որի մասին մշտապես բարձրաձայնում է գործող իշխանությունը։

Խափանման միջոցը չի կարող լինել քաղաքական հաշվեհարդարի գործիք։ Հատկապես մտահոգիչ է Գյումրու քաղաքապետ Վարդան Ղուկասյանի շուրջ տեղի ունեցող զարգացումները, և ես պարտավոր եմ բարձրաձայնել։ Քաղաքապետի առողջական վիճակը լուրջ մտահոգություն է առաջացնում, բացի իրավական գործընթացներից, որոնք ինքնին բազմաթիվ հարցեր են առաջացնում, այսօր մենք ականատես ենք լինում անթույլատրելի մի երևույթի. արդեն մի քանի օր է՝ սահմանափակված է բժիշկների տեսակցությունը պարոն Ղուկասյանի հետ։ Անկախ ցանկացած իրավական գործընթացից, որևէ անձի առողջությունը չպետք է դրվի վտանգի տակ, պետությունը պարտավոր է ապահովել յուրաքանչյուր քաղաքացու կյանքի և առողջության լիարժեք պաշտպանությունը, անթույլատրելի է, որ արդարադատության անվան տակ մարդիկ ենթարկվեն ֆիզիկական կամ բարոյական ճնշումների։ Որևէ իշխանություն չի կարող արդարադատության անունից զբաղվել քաղաքական հաշվեհարդարով։

Հարգելի քաղաքացիներ, մարտի 30-ին գյումրեցիներն իրենց ընտրությունը կատարել են և ոչ ոք, և ոչ մի ուժ իրավունք չունի այդ ընտրությունը կասկածի տակ դնելու կամ վերանայելու սեփական քաղաքական շահերի համար։ Գյումրիում իշխանազավթման ցանկացած փորձ պետք է պատժվի անխտիր և օրենքի ողջ խստությամբ։ Կոչ եմ անում իշխանություններին՝ դադարեցնել ուժի քաղաքականությունը, իսկ իրավապահ մարմիններին գործել բացառապես օրենքի շրջանակներում՝ ապահովելով իրավական գործընթացների բաց, անաչառ և մարդասիրական ընթացքը։ Միաժամանակ պետք է անհապաղ ազատ արձակվեն բոլոր քաղբանտարկյալները, ովքեր այսօր զրկված են ազատությունից քաղաքական նկատառումներով։ Արդարադատությունը չի կարող լինել ընտրովի, իսկ օրենքը, որպես իշխանությունը պահելու գործիք։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Մարինա Ղազարյան։

 Մ.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Մեծարգո փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ սիրելի ժողովուրդ, օր օրի, ժամ առ ժամ գեղեցկանում և բարեկարգվում են Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերը, այդ ամենն իրականացվում է պետական ծրագրերի և սուբվենցիաների միջոցով։ Երկուսն էլ իրար նման են, բայց տարբերվում են ֆինանսավորման և իրականացման ձևով։ Հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, պետական ծրագիրն ամբողջությամբ կատարվում է պետության կողմից։ Սուբվենցիան համաֆինանսավորման ձև է, երբ պետությունը ու համայնքը միասին իրականացնում են ծրագրեր։ Սա բացատրում եմ, որ հասկանալի լինի, թե ինչ փոփոխություններ են տեղի ունենում համայնքներում, և հասկանաք, թե ում շնորհիվ է դա արվում։

Նպատակային ծրագիր է պետության կողմից, համայնքին ֆինանսավորվող ծրագիր է՝ մոտ յոթանասուն կամ վաթսուն տոկոս պետությունն է տրամադրում, երեսուն տոկոս կամ քառասունը՝ համայնքը։ Սուբվենցիաների համակարգը ստեղծվել է հետևյալի համար, նախ՝ խրախուսվի համայնքներին՝ զարգացնել իրենց տարածքները, ենթակառուցվածքները։

Երկրորդը. ապահովի հավասար զարգացումը մարզերում և, իհարկե, խթանի տեղական ինքնակառավարման մասնակցությունը ծրագրերին։

Քանի որ ժամանակը սուղ է, ես կփորձեմ մի քանի օրինակներով նշեմ, թե ինչ փոփոխություններ են տեղի ունեցել Կապան համայնքում։ 2018 թվականին պետությունն ամբողջությամբ իր վրա է վերցրել Սյունիքի մարզի մարզային նշանակության մի քանի ճանապարհների վերանորոգման աշխատանքները։

2019 թվականին պետություն-համայնք համաֆինանսավորմամբ իրականացվել են Կապան քաղաքի փողոցների ասֆալտապատման աշխատանքներ, բարեկարգվել են փողոցները։

2020 թվականին սուբվենցիայով վերանորոգվել են Կապանի երկու մանկապարտեզի շենքեր։

21 թվականին «Մաքուր Հայաստան» ազգային ծրագրի արդյունքում ամբողջ Հայաստանում, այդ թվում՝ և Կապանում բարելավվել է թափոնների կառավարման գործընթացը։

22 թվականին սուբվենցիայի միջոցով Կապանում ստեղծվել է նոր լուսավորության համակարգ՝ LED լուսատուներ։

2022 թվականին ճանապարհաշինության և բակերի բարեկարգման սուբվենցիոն ծրագրի շնորհիվ, որի արժեքը շուրջ 2,8 միլիարդ դրամ էր, պետություն-համայնք ԶՊՄԿ-ի միջոցով կարգավորվել են բակերը և ճանապարհները։

2024 թվականին իրականացվել է, մարզերի համաչափ զարգացման ծրագիրն իրականացվեց, և նույնպես ուզում եմ նշել, որ այդ նույն թվականին ջրամատակարարման բարելավման ծրագիրն է իրականացվել Կապանում, ջրագծեր են կառուցվել, նոր պոմպակայաններ են տեղադրվել։

Եվ այսպես ես կարող են թվարկել՝ ինչեր է իրականացվել 2018 թվականից մինչև այսօր։ Այս ծրագրերը, բազմաթիվ այլ նախաձեռնություններն իրականություն են դառնում, քանի որ Հայաստանի Հանրապետությունում կառավարում է մի ուժ, որը ցանկանում է, որ մեր պետությունը զարգանա, համաչափ զարգանա, այդ իսկ պատճառով ապահովում է տնտեսական աճը, ինչպես այստեղ նշում են, որ իբր մեր իշխանությունը ոչ մի բան չի արել...

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Տիկին Ղազարյան, ավարտեք, էլի, տիկին Ղազարյան։

 Մ.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Վերջացնում եմ։ Ուզում եմ ասել, որ բնակիչների... բարձրացել, և քաղաքային և գյուղական միջավայրի արդիականացումն է տեղի ունեցել։ Ուղղակի ժամանակը սուղ է, թե չէ կպատասխանեի մեր ընդդիմադիրներին։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Տիգրան Պարսիլյան։

 Տ.ՊԱՐՍԻԼՅԱՆ

-Ընդհանրապես, պետության հանդեպ վերաբերմունք ա, չէ՞, երբ որ Մամիջանյանն այստեղից կանգնած, «Մարտի 1»–ով ու ընտրակեղծարարությամբ ընտրված նախագահին ասում է նախագահ Սարգսյանը ու ասում ա, էն Խաթաբալլադայի՝ Համազասպ, էդ տոնով, ու, ասենք, ընտրված վարչապետին դիմում ա միայն ազգանունով։ Ելույթս կառուցելուց մտածում էի՝ ոնց պիտի խոսեմ էդ ամեն ինչից, հետո մտածեցի, որ տիկին Աննա Մկրտչյանը ոնց էլ չլինի, մի երեք անգամ «իշխանազավթ» բառը կօգտագործի ելույթի մեջ, և ինքը ինձ հուսախաբ չարեց, ու կխոսեմ։ Ճիշտ ա, տիկին Մկրտչյանը գնացել ա, բայց ես իրեն ուզում եմ ասեմ, ես հասկանում եմ, որ դուք տրավմա ունեք անցյալից, ոնց որ, օրինակ՝ մանկական տրավման, բայց ձեր տրավման հեղափոխությանն է վերաբերում, որովհետև ձեր համար անընդունելին ա տեղի ունեցել, ժողովուրդն իրականում իր իշխանությունը հետ ա բերել էլիտաներից, բայց ես ձեզ ուզում եմ հիշեցնել մի ուրիշ բան։ Ուրեմն, կարող եք գնալ հետ. 2003 թվական, երբ որ ձեր առաջնորդը Քոչարյանի շտաբի պետն էր ու տեղի ունեցան ամենախայտառակ ընտրությունները, որը, իմիջիայլոց, երևի միակ դեպքն ա, որ, ընդհանրապես, չի ընդունվել ոչ մի միջազգային կառույցի կողմից, ոչ մի։ Արձանագրվել ա բռնություններ, եղել են հարյուր տոկոս ձայն հավաքված տեղեր, եղել են տեղեր, որտեղ մասնակիցներից ավելի շատ ձայներ են եղել, եղել են տարատեսակ բռնություններ, 250 բերման ենթարկվածներ, որից 70-ը կալանավորվածներ, ու էս ամեն ինչին, երբ որ եվրադիտորդները չէին ուզում ընդունեին այս ընտրությունների արդյունքները, ի՞նչ ա պատասխանում շտաբի պետը, ասում ա՝ ձեր ժողովրդավարությունը մեր ժողովրդավարության հետ կապ չունի, դուք բան եք, եվրոպացի եք, դուք չգիտեք մեր մենթալիտետը, ձեր ժողովրդավար... մենք մեր ձևով։ Էդ մեր ձևովը, ինքը դեռ 2003 թվին ա ձևակերպվել։ Սրանով ևս մեկ անգամ միջազգային կառույցները արձանագրել են, որ ոչ միայն ընտրություններն ա կեղծված, այլև էս խոսքով խաթարվում է, ընդհանրապես, վստահությունը միջազգային կառույցների հանդեպ Հայաստանում։ Էս եք եղել դուք, երբ որ եղել եք շտաբի պետ Քոչարյանի համար։

Ընդհանրապես, փոքրիկ իշխանազավթում տեղի է ունենում հիմա։ Եթե ուշադրություն եք դարձրել, պարոն Մամիջանյանը սկսել է խոսել «Պատիվ ունեմ»-ի մասին որպես Հանրապետական կուսակցություն։ Ինչի՞, ես կարամ անեմ հետևությունները, որովհետև էս իմպիչմենտն իրականում օրակարգ ստեղծելու ձև ա, որովհետև «Հայաստան» դաշինքն էդ միութենականի օրակարգն իրանով ա արել, իրենք էդ մասով չեն կարողանում ու իրենց օրակարգ պիտի ստեղծեն, եկել, սարքել են իմպիչմենտը։ Իմպիչմենտն իրենք ձգել են, իրենք համակերպվել են, սա որպես սենց բան, օրակարգ ձգելու են մինչև ընտրություններ, բայց խնդիրը ո՞րն ա, որ իրենք դաշինքով հանդես գան, կարող ա շեմ չհաղթահարեն, առանց դաշինքի կարող է հանկարծ ստացվի շեմ հաղթահարելը, ու էս մարդը ռեբրենդինգ ա անում «Պատիվ ունեմ»-ը։ Ինչքան էլ տխրահռչակ ա «Պատիվ ունեմ»-ի պատմությունը, բայց այնտեղ կային այլ կուսակցություններ, հիմա էլ կա ոչ կուսակցական, բայց պարոն Մամիջանյանը որերորդ անգամ է, գալիս, ասում է՝ Հանրապետական խմբակցությունը։ Այ, իշխանազավթումն էս ա, երբ որ դուք «Պատիվ ունեմ»-ի անունը նույնիսկ փոխում ու փորձում եք Հանրապետականի անվան տակ գնաք դեպի ընտրություններ՝ օրակարգ ընտրելով ընդամենը իմպիչմենտը որպես ձև, որպես, ես կասեի, խեղկատակություն։ Շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Անուշ Քլոյան։

 Ա.ՔԼՈՅԱՆ

-Ազգային ժողովի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ, այս օրերին մենք կրկին տեսնում ենք նույն հին դեմքերը՝ Ռոբերտ Քոչարյան, Սերժ Սարգսյան, այսպես կոչված՝ քաղաքական երկվորյակներ, որոնք չեն իջնում եթերից, իրար հետ հերթ չտալով՝ դուրս են գալիս բեմ և նորից հարձակվում են մեր պետության, մեր պետականության վրա։ Նրանք կրկին սուտ մատնություններով փորձում են սևացնել Հայաստանը՝ մեղադրելով մեր երկիրը, իբրև, պատերազմ սադրելու մեջ, բայց եկեք հարց տանք՝ ո՞վ է տարիներ շարունակ սադրել, բաժանել, թուլացրել մեր երկիրը, ո՞վ է հիմք դրել պատերազմների ու հակամարտությունների, մի՞թե դա ժողովուրդն էր, թե՞ հենց նրանք, ովքեր երբեք չեն հաշտվել Հայաստանի անկախության և ժողովրդավարության գաղափարի հետ։ Նրանք չեն կարող ապրել խաղաղության մեջ, որովհետև իրենց քաղաքական էությունը կոնֆլիկտից սնվող է, եթե չկա բախում, իրենք պարզապես գոյություն չեն ունենա, եթե չկա հակամարտություն, իրենք կորցնում են իրենց դերը և այդ պատճառով էլ նրանք ամեն կերպ փորձում են քաոս ստեղծել, որպեսզի նորից դառնան անփոխարինելի, բայց ժողովուրդը գիտի նրանց իրական նպատակը, միշտ նույնն է եղել. իշխանություն՝ հանուն թալանի, հանուն վաճառքի, հանուն ծառայության օտարին։ Սա է նրանց հոգեբանությունը, լինել ստրուկ, լինել հպատակ, լինել կամակատար, սակայն այսօր Հայաստանի քաղաքացին այլևս չի հաշտվում այդ մտածողության հետ, մեր ժողովուրդն արժանի է ապրել անկախ, խաղաղ և բարեկեցիկ պետությունում, և ոչ ոք, ոչ մի հին քաղաքական գործիչ չի կարող կանգնեցնել այդ ուղին։ Հայաստանը գնում է առաջ, ազատություն, դեպի զարգացում, դեպի փայլուն ապագա, և ոչ մի սուտ մատնություն, ոչ մի ստրկական մտածողություն չի կարող մեզ վերադարձնել անցյալի խավարին։ Փառք անկախ Հայաստանին։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Էդուարդ Աղաջանյան։

 Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, ի դեպ, քիչ առաջ, երբ... դաշինքի մեր գործընկերները լքում էին դահլիճը, և պարոն Ռուբինյանն արձանագրեց, որ հերթական անգամ լքում են դահլիճը, տիկին Աննա Մկրտչյանը պտտվեց, չգիտեմ, ոմանք լսեցին, թե ոչ, ասաց՝ այո, մենք ձեզնից զզվում ենք։ Թերևս, ըստ տիկին Մկրտչյանի մետաղյա տրամաբանության, այն, որ մենք բոլորս այստեղ համբերատար լսում ենք իր խորիմաստ ելույթները և ներկա ենք գտնվում, թերևս, իր տրամաբանությամբ մենք իրեն և իրենց սիրում ենք։ Պետք է հիասթափեցնեմ մեր գործընկերներին, այնուամենայնիվ, մենք չենք հանդիսանում ձեր երկրպագուները։

Ի դեպ, այս կոնտեքստում պարոն Մամիջանյանն ասում է՝ նախագահ Սերժ Սարգսյանի փոդքասթին տրված հարցազրույցը, ծավալուն հարցազրույցը, փոդքասթի տասնութ պլյուս ֆորմատի, խուժանական, էդ, քֆուրչի խեղկատակների հաղորդման մասին է խոսքը։ Ես կարծում եմ՝ այսքանով, այդ, մենք ձեզնից զզվում ենք, և էդ բովանդակությունն ամբողջությամբ արտացոլում է իրենց էությունը։

Եվ անցնելով բուն ելույթիս, հարգելի գործընկերներ, օրերս Հայաստանի նախկին, երբևէ չընտրված, երկու նախագահներն իրար վրա ծավալուն հարցազրույցներ տվեցին իրենց սեփական պրոպագանդիստներին՝ լսելով միայն իրենց ցանկալի հարցերը։ Դրանք լի էին արդեն հինգ տարի շարունակ կրկնվող ստահոդ մեղադրանքներով՝ ուղղված ժողովրդի կողմից ընտրված իշխանությանը, և այլ մանիպուլյացիաներով, ցավոք, ժամանակը չի հերիքի դրանց անդրադառնալ բոլորին։ Սերժ Սարգսյանի մասով, իր դպրոցաշինության և կոռուպցիայի համեմատականներն ամբողջությամբ ամփոփում են էդ յոթժամանոց ծավալուն մենախոսությունը։

Ես կանդրադառնամ Ռոբերտ Քոչարյանի հարցազրույցից մի դրվագի, ընդամենը մի հատված մեկ ժամ տևացող հարցազրույցից, որտեղ վերջինս ընդամենը մեկ բան է ասում, որը իրականությանը համապատասխանում է, այն է, որ Հայաստանի անվտանգությունը, այդ թվում՝ կախված է զարգացած և արդիական բանակով, որ մենք պետք է մեծագույն ռեսուրսներ ուղղենք այս ուղղությամբ և բանակը պետք է հզորացնենք և արդիականացնենք։ Այստեղ հարց է առաջանում, ընդհանրապես, երեսպաշտության այս մակարդակը պարզ չի՝ երբ իր առաստաղին կհասնի, այսինքն՝ սրա մասին խոսում է Ռոբերտ Քոչարյանը, ում պաշտոնավարման տարիներին Հայաստանի և Ադրբեջանի ռազմական բյուջեները հինգ անգամ փոխվել են հօգուտ Ադրբեջանի։ Հարգելի, սիրելի հայրենակիցներ, հինգ անգամ, և այս մարդը լուրջ դեմքով խոսում է զարգացած բանակի և արդիականացված բանակի մասին։ Ցավոք, ժամանակը չի հերիքի ևս այլ թեմաներին անդրադառնալ, հնարավոր առիթների դեպքում կանդրադառնամ։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Աղաջանյան, դուք ի պատասխան տիկին Մկրտչյանի խոսքերին՝ ուղղված առ մեզ կամ ինձ, որ ինքը զզվում է մեզնից կամ ինձնից, ասացիք, որ մենք էլ իրենց երկրպագուն չենք, բայց պետք է ասեմ, որ ես տիկին Մկրտչյանին շատ լավ եմ վերաբերվում, ես համարում եմ, որ ինքը կրթված, բարետես, երիտասարդ կին է, որը այլ պայմաններում կարող էր մեծ հաջողությունների հասնել կյանքում և քաղաքականության մեջ, ուղղակի, Սերժ Սարգսյանը իրեն չարիքի մեջ է դաստիարակել, և ըստ էության, խավարի մեջ է պատել իր երիտասարդ հոգին, բայց պետք է իրեն ջերմություն և բարություն տալ, կարեկցանք տալ, և ես վստահ եմ, որ ինքը կգտնի լույսի ճանապարհը։

Տիկին Հասմիկ Հակոբյան, համեցեք։

 Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Ամեն, պարոն Ռուբինյան, ամեն։ Պարոն Ռուբինյան, թույլ տվեք, ձեր ասածին անդրադառնալով՝ ասել, որ ես, օրինակ՝ ադրբեջանցի պաշտոնյայի այն հայտարարությանը, որ Ռոբերտ Քոչարյանը զուգարան գնալու պատրվակով թռել է Ալիևի հետ հանդիպումից, ես հիմք չունեմ չհավատալու, որովհետև իր խմբակցությունը այդ նույն գործելաոճն է որդեգրել, և հնարավոր է, որ դա իրականություն է, դրա համար կարող ենք էդ մի բանը հնչեցնել, ինչի համար շնորհակալություն ձեզ։

Հարգելի հայրենակիցներ, այս վերջին օրերին անընդհատ հարցնում եք, ասում եք՝ էս ի՞նչ խաբար է, որ էս ընդդիմության երեք լիդերները երկու օրում անընդհատ հարցազրույցներ են տալիս։ Շատերն ասում են՝ կարո՞ղ ա ինչ-որ արտահերթի թեմա կա, ակտիվացել են, ուզում եմ ասել, որ պատճառն այն է, որ գալիք ընտրություններում նրանք երևի պայմանավորվածություն ունեն, որ ով շատ ձայն հավաքի, իսկ իրենց ձայնը իրարից ձայն փախցնելն է, ապա նա էլ վարչապետի թեկնածու կունենա։ Այսինքն՝ հիմա սրանք, իրար հերթ չտալով, փորձում են մեկը մյուսի աստղը ոնց որ մարեցնի և ավելի շատ լսարան իր վրա ուշադրություն գրավի և դրա համար տենց բան են անում, իրար վրա հարցազրույցներ են տալիս, ինչը բնավ, օրինակ՝ ինձ չի անհանգստացնում, վստահ եմ, իմ որևէ գործընկերոջ չի անհանգստացնում նրանց՝ իրարից ձայներ խլելու էս պրակտիկան։ Մեզ այլ բան է անհանգստացնում, անհանգստացնում է այդ հարցազրույցների ժամանակ Հայաստանի դեմ տված վկայությունները, իրար հետևից, իրար հերթ չտալով ու հերթական անգամ։ Այ, օրինակ՝ էն հայր մերը չիմացողը Հայաստանին հերթական անգամ մեղադրեց պատերազմ հրահրելու մեջ, էն հոպարի գանձը առհասարակ գնաց, հասավ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ, չեմ ասում որ մի հատ գերիների մասին խոսակցություն չունեցավ, ոչ մի բան, ինքն էլ ասաց, որ, օրինակ՝ Լեռնային Ղարաբաղում պարտվելուց հետո մենք՝ իշխանությունը, ղարաբաղցիներին տեղափոխել է Հայաստան, այսինքն՝ Ադրբեջանը ոչինչ չի արել, ոչ էթնիկ զտում, ոչ բռնի տեղահանություն, ոչինչ, մենք ուղղակի մեր հայրենակիցներին տեղափոխել ենք Հայաստան։ Սրանից լավ Հայաստանի դեմ խոսակցություն ուղղակի չի կարող լինել, ու տենց, շատ բարի դեմքի արտահայտությամբ է դա անում։

Սերժ Սարգսյանի մասին ոչ մի նոր բան չեղավ, շատ հիասթափված եմ, նույն տպավորությունն է, միայն մեկ նորություն իմացա, որ նա այդ ժամին կարողանում է արթուն մնալ, սա միակ բացահայտումն էր երևի ամբողջ հասարակության մոտ։

Ես ուզում եմ ասել, որ այ, այսպիսով, նման հարցազրույցներ, եթե մի-մի հատ էլ տաք մինչև ընտրություններ, ապա էլ իրարից ձայն փախցնելու կարիք չի լինի, որովհետև ձայն չեք ունենա, որ իրարից ձայն փախցնեք, մեր հարգելի գանձեր։ Շնորհակալություն։

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Տաթևիկ Գասպարյան։

 Տ.ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Սիրելի քաղաքացիներ, երեկ՝ նոյեմբերի 10-ին, նշում էինք տեղական ինքնակառավարման համակարգի ստեղծման 29–ամյակը։ Այս առիթով ցանկանում եմ շնորհավորել բոլորիս ու առանձնահատուկ ընդգծել տեղական ինքնակառավարման դերը մեր պետության ժողովրդավարական համակարգի մեջ։ Սովորաբար տեղական ինքնակառավարումն այն հարթակն է, որտեղ քաղաքացին ամենից մոտ է իշխանությանը և որտեղ որոշումները կայացվում են համայնքի շահից բխելով, սակայն տարիներ շարունակ ՏԻՄ-երում գործել է խնդիրները լուծելու և որոշումներ կայացնելու պատասխանատվությունն իրենց վրայից գցելու քաղաքականությունը, ինչպես նաև գրեթե բոլոր ՏԻՄ ընտրություններում արդեն մինչ ընտրությունը որոշված էր, թե ով էր ընտրվելու, և որևէ մեկն այլևս իրավունք չուներ որպես թեկնածու մասնակցելու այդ ընտրությանը։ Դրա հետ մեկտեղ որևէ այլ թեկնածուի առաջադրումը կամ ֆիկտիվ բնույթ էր կրում՝ ստեղծելու մրցակցային ընտրությունների ծխածածկ, կամ իրականում առաջադրված թեկնածուին հասցնում էին ինքնաբացարկի։ Եվ ընտրությունը երբեք չի եղել համայնքի ծրագրերի զարգացման գաղափարների միջև, այլ միայն անձերի և մեծ ու փոքր գերդաստանների միջև։

Այս տարիների ընթացքում, իսկապես, մեր համայնքներն ու բնակիչներն անցել են բարդ ճանապարհ՝ հաղթահարելով բազմաթիվ մարտահրավերներ՝ սկսած ընտրությունների արդյունքների ոչ արժանահավատ լինելուց, մինչև անբարեկարգ փողոցներ, անհրապույր մանկապարտեզներ ու դպրոցներ կամ դրանց բացակայություն, որը զրկել է քաղաքացիներին բարեկեցիկ կյանքի գույները զգալու հնարավորությունից։ Սակայն այսօր անկախությունից ի վեր ավելի քան երեք տասնամյակ հետո համայնքներում և անգամ ամենահեռավոր բնակավայրերում տեսնում ենք, թե ինչպես են արագորեն զարգանում բնակավայրերը, բարեկարգվում և լուսավորվում փողոցները, հիմնանորոգվում կամ կառուցվում մանկապարտեզներ ու դպրոցներ, սահմանամերձ բնակավայրերում կառուցվում են տներ։ Բոլոր համայնքներում զարգացումն արդեն իրականություն է։

Շատերդ լսած կլինեք, որ մեր քաղաքացիներն ասում են՝ չենք հավատում, որ այս ամենն իրականություն է, որ մեր ջրի, գազաֆիկացման, փողոցների հարցը լուծվել է, որ մեր երեխաները հաճախելու են այսպիսի դպրոցներ ու մանկապարտեզներ, որովհետև շատերի համար սա տարիներ շարունակ եղել է անիրականանալի երազանքների շարքից։

Սիրելի քաղաքացիներ, մասնավորապես, սիրելի վաղարշապատցիներ, նոյեմբերի 16-ին ձեզ համար շատ կարևոր օր է, այդ օրը դուք կատարելու եք ընտրություն ձեր համայնքի զարգացման կամ հետընթացի միջև։ Նոյեմբերի 16-ին, սիրելի վաղարշապատցիներ, անպայման մասնակցեք ընտրության, գնացեք և ձեր ձայնը տվեք «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության մեր թեկնածուին՝ Արգիշտի Մեխակյանի օգտին, հանուն ձեր համայնքի շարունակական զարգացման, հանուն խաղաղության, հանուն ձեր երեխաների ապահով ապագայի, և տեր կանգնեք ընտրությամբ իշխանություն ձևավորելու ձեր վերագտած իրավունքին։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հայկ Կոնջորյան։

 Հ.ԿՈՆՋՈՐՅԱՆ

-Այս «Պատիվ ունեմ»-ի ելույթները ոնց որ Սերժի փոդքասթի փոդքասթը լինեն, այդ փոդքասթ սիքուելը ոնց որ լինի, էլի, հերիք չի Սերժը փոդքասթ ունի, մի հատ էլ Սերժի փոդքասթն էլ իրա փոդքասթն ունի, ոնց որ, ասենք, լինում ա, չէ՞, մի հատ անիմաստ երազ ես տեսնում, ու մի հատ էլ էդ անիմաստ երազի մեջ անիմաստ երազ տեսնես, էլի։ Այսինքն, երբ որ ես իրենց լսում եմ, ուղղակի, անհասկանալի է, հա՞։

Պարոն Մամիջանյանն ասում է՝ մամուլում տեղ գտավ, ու շարունակում է մի բան, որը որ ադրբեջանական մամուլում է տեղ գտել, խոսքը Ադրբեջանի նախագահի հարցազրույցի մասին է, բայց Հայկ Մամիջանյանին, եթե որևէ մեկը, ասենք, Մարսից իջնի և լսի, կմտածի, որ հայկական մամուլում է տեղ գտել այն բանը, ինչի մասին, որ խոսում է, այսինքն՝ իրեն հարազատ մամուլում ա դա տեղ գտել, ո՞նց կարելի է կանգնել և չասել, գոնե մի հատ, ադրբեջանական մամուլում տեղ գտավ։ Ասում ա՝ մամուլում տեղ գտավ և հղում ա անում Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարին, որպեսզի կարողանա ինքն իր քաղաքական մեղադրանքը կամ զրպարտությունը հիմնավորի։ Սա ևս հետաքրքիր նյուանս ա, որը որ բացահայտում է իրենց մտածողության մակարդակը։

Ես նայում եմ, որ Քոչարյանի, Սերժ Սարգսյանի այս հարցազրույցները, փոդքասթները և այլն, մարդկանց նյարդայնացնում ու անհանգստացնում է։ Ես ուզում եմ ասել, որ պետք չի նյարդայնանալ, սիրելի ժողովուրդ, պետք է ուղղակի նայել և հասկանալ, որ սա ևս ժողովրդավարության ձեռքբերումն է։ Այն, որ Սերժ Սարգսյանը պատրաստ է ժամերով նստի և, ասենք, խոսի, Սերժ Սարգսյանը ժամերով նստի և խոսի, ո՞վ է տեսել Սերժ Սարգսյանին հոդաբաշխ միտք արտահայտելիս, երբ որ ինքը տասը տարի եղել է Հայաստանի Հանրապետության նախագահ, կամ Ռոբերտ Քոչարյանը, որը երբ որ նույնիսկ քնած ա, տառասխալ ա անում, բայց ինքը հիմա ամիսը մեկ հարցազրույց ա անում, ճեպազրույց ա անում, ինչի՞ համար ա սա, որովհետև իրենք արդեն գործում են ժողովրդավարական կառավարման համակարգում, որտեղ իրենք իրենց հույսը պիտի դնեն իրենց խոսքի վրա, որովհետև փողի վրա հույս դնում են, չի ստացվում, կրիմինալի վրա հույս դնում են, չի ստացվում, սրբապիղծ տերտերների վրա հույսը դնում են, չի ստացվում, ինչի վրա հույսը դնում են, չի ստացվում, մտածում են, դե լավ, մի հատ կարո՞ղ ա նաև մեր խոսքի վրա հույսը դնեն, և խոսքի վրա էլ, դե, տեսնում ենք՝ ոնց է ստացվում իրենց մոտ։

Ամփոփելով՝ ուզում եմ ասել, որ մենք մի քանի օր առաջ Տավուշի մարզում էինք և հանդիպում ենք մեր հայրենակիցների հետ, այնտեղ տավուշցիներից մեկը մոտեցավ ինձ և էսպես, կիսաշշուկով ասաց՝ պարոն Կոնջորյան, հանկարծ էդ մարդակերներին իշխանությունը չհանձնեք։ Ես ասացի, որ էդ մարդակերներին իշխանություն հանձնող կամ չհանձնողը դուք եք և 2021 թվականին դուք արդեն այդ մարդակերներին իշխանություն չեք հանձնել, և 2026 թվականին ևս դուք էդ մարդակերներին իշխանություն չեք հանձնելու, որովհետև Հայաստանի Հանրապետությունում մարդակերների իշխանությունն անշրջելիորեն ավարտված է։ Մարդակերների իշխանության պարագլուխները ուզում է փոդքասթ անեն, ուզում է գլուխկոնծի տան, ուզում ա Հանրապետության հրապարակում բալետ պարեն, իրենց իշխանությունը վերջնականապես Հայաստանի Հանրապետությունում ջախջախված է։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ալխաս Ղազարյան։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, երևի կհիշեք, որ ամիսներ առաջ խոպանից ժամանած հայտնի օլիգարխ ընդդիմադիրի փաստաբանը հայտարարեց, որ բոլոր ուղղություններով հարձակվելու ենք Հայաստանի վրա։ Հիմա նրանք գործնականում իրականացնում են այդ խոստումը։ Ակնհայտ է, որ ընտրություններին ընդառաջ Հայաստանի վրա հարձակվելու համար կոնկրետ աշխարհաքաղաքական կենտրոնից սնվող այս շրջանակներին տրված էր հարձակման հրաման և Հայաստանի վրա հաչոցները լսվում էին ոչ միայն Հայաստանի ներսից, այլև օվկիանոսից այն կողմ։ Հայաստանի դեմ հիբրիդային պատերազմի գործիք դարձած այս շրջանակները մեկ հրահանգով, սինխրոն, մեկը մյուսին հերթ չտալով, գրեթե նույն օրերին սկսեցին հարցազրույցներ տալ իրենց անձնական օգտագործման քարոզչամիջոցներով, իսկ մի մասն էլ Հայաստանում աշխատած միլիոններով հոդվածներ ու հարցազրույցներ պատվիրեցին հենց Հայաստանի դեմ։ Եթե ընդհանրացնելու լինենք այս բոլոր հարցազրույցների բովանդակությունը, կարելի է բնութագրել ընդամենը մեկ նախադասությամբ՝ իրադարձությունների խեղաթյուրում և սուտ մատնություն Հայաստանի դեմ։

Հայաստանի դեմ գործ տալու հարցում չեմպիոն դարձած Քոչարյանի վերջին հարցազրույցը լսելիս, եթե մի պահ մոռանանք, թե ով է խոսում, ապա միանգամից մեզ մոտ տպավորություն կստեղծվի, որ գործ ունենք ադրբեջանական պետական քարոզչամեքենա ներկայացնող ինչ-որ փորձագետ-պրոպագանդիստի հետ, ով առաջ է մղում ադրբեջանական թեզերն ու նարատիվները։

Մի ցայտուն օրինակ. իր հարցազրույցում սույն անձն ասում է, որ նոյեմբերի 9-ի 9-րդ կետը սիմետրիա ունի Լաչինի միջանցքի հետ, այսինքն՝ նա խոստովանում է, որ ադրբեջանցիները 9-րդ կետով միջանցք էին նկատի ունեցել։ Եվ այսօր հայտարարում է, որ պետք էր կառչել այդ կետից՝ մեղադրելով ՀՀ վարչապետին այդ կետից հրաժարվելու մեջ։ Փաստացի, եթե 9-րդ կետով նախատեսված էր միջանցք և վարչապետը հրաժարվել է այդ կետից, ապա ստացվում է, որ Քոչարյանը վարչապետին մեղադրում է Ադրբեջանին միջանցք չտալու մեջ։

Պետք է նշեմ, որ վարչապետը բազմիցս այս փաստաթղթին անդրադառնալուց հայտարարել ու շեշտել է, որ միջանցք եզրույթն այս փաստաթղթում օգտագործվում է բացառապես Լաչինի միջանցքի վերաբերյալ, ու չնայած այս ամենին ինչո՞ւ է Քոչարյանը ցանկանում կառչել մի կետից, որն իր բնորոշմամբ սիմետրիա ուներ Լաչինի միջանցքի հետ։ Պատասխանը միանշանակ է, տարիներ առաջ Մեղրին փոխանակելու իր դավադիր ծրագրում չհաջողած այս անձը և իր շրջապատը ցանկանում են Հայաստանի դավադրությունն ավարտին հասցնեն։ Նրանք կառչած են Հայաստանը հանձնելու գաղափարից, քանզի Հայաստանը քաղաքականապես, տնտեսապես, սոցիալապես և աշխարհագրորեն հանձնելով է, որ այս հանցավոր խմբակները երկար տարիներ բռնազավթել և պահել են Հայաստանում իշխանությունը։

Քանի որ մի փոքր ժամանակ ունեմ, ես ուզում եմ անդրադառնալ նաև այստեղից հնչած այսօրվա ելույթներից կոնկրետ Թադևոս Ավետիսյանի ելույթին, ով ասաց, որ Մարտունիում է եղել և այնտեղ մարդիկ ունեն ոռոգման համակարգի խնդիր։ Հետաքրքիր է, որ այդ ընթացքում գործընկեր, նախկինում Զոլաքար համայնքի ղեկավարը ժպտում էր, կարծես, և ես պետք է, անպայման, նշեմ, որ պետք էր իր ընկերոջը հուշեր, որ մենակ Զոլաքար համայնքում երկու ոռոգման ցանցի կառուցման ծրագիր է իրականացվել, առաջինն ավարտվել է այս տարի, որը սկսվել էր 2024 թվականին, իսկ երկրորդը հենց այս տարի արդեն երեսուն տոկոսով ավարտվել է։ Մնացածը կանգ է առել, որովհետև ոռոգման աշխատանքներ են իրականացվում, այդ առումով է կանգ առել, նաև եղանակային պայմաններով, իսկ Մարտունիում ոռոգման համակարգի կառուցման ծրագիրը մեկնարկելու է 2026 թվականին։

Ես ուզում եմ կոչ անել մեր գործընկերներին, եթե համայնքներ են այցելում, բացի էն փոքր խնդիրներից, որ արձանագրում են և մենք ևս արձանագրելուն ընթացք ենք տվել, թող նաև խոսեն էն բոլոր աշխատանքներից, որ իրականացվել են։ Ժամանակս չի հերիքի, որ թվարկեմ, թե ինչքան աշխատանքներ են իրականացվել այս ընթացքում մեր համայնքներում։ Շնորհակալ եմ։

  Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, կհանդիպենք վաղը։