Տպել
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎ
ՉՈՐՐՈՐԴ ԳՈՒՄԱՐՈՒՄ
ՏԱՍՆԵՐՈՐԴ ՆՍՏԱՇՐՋԱՆ


ՍՂԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ N 29

14 սեպտեմբերի 2011

Ժամը 12:00

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ՀՈՎԻԿ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՍԱՄՎԵԼ ՆԻԿՈՅԱՆԸ
 

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Բարեւ ձեզ, հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ տեղադրել քարտերը եւ նախապատրաստվել գրանցման։ Գրանցում։ Գրանցվել է 80 պատգամավոր։ Քվորում կա, սկսում ենք մեր աշխատանքները։

Հարգելի պատգամավորներ, քարտուղարությանը խնդրում եմ մոտենալ այն պատգամավորներին, ում մոտ չի հաջողվել գրանցվել։ Հարգելի պատգամավորներ, առաջարկում եմ քվեարկել երեկ քննարկված հարցերը։ Քարտուղարությանը խնդրում եմ մի քիչ օպերատիվ աշխատել։ Այսօր, հարգելի գործընկերներ, ԱԺ «Բաց դռներ» ծրագրի շրջանակներում ԱԺ են այցելել Սյունիքի մարզի մի շարք դպրոցների աշակերտներ եւ ուսուցիչներ։ Շնորհավորենք նրանց։

 (ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ)

Քվեարակության է դրվում 2010թ. դեկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում ստորագրված «Հավաքական անվտանգության մասին» պայմանագրի կազմակերպության՝ ռազմական նշանակության արտադրանքի թողարկման միջպետական գիտաարտադրական միավորումներ ստեղծելու ընդհանուր սկզբունքների մասին» համաձայնագիրը վավերացնելու մասին հարցը։ 3-րդ մաս, 65-րդ հարց, 13-րդ կետ։ Քվեարկություն։ Քանի՞ պատգամավորի չի հաջողվել քվեարկել։

Կողմ՝ 78
Դեմ՝ 1
Ձեռնպահ՝ 3

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում 2010թ. դեկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում ստորագրված «Հավաքական անվտանգության մասին» պայմանագրի կազմակերպության՝ հավաքական անվտանգության համակարգի ուժերի եւ միջոցների կազավորման եւ գործունեության կարգի մասին» համաձայնագիրը վավերացնելու մասին հարցը։ 3-րդ մաս, 65-րդ հարց, 14-րդ կետ։ Քվեարկություն։ Ես խնդրում եմ այն պատգամավորները, ում մոտ չի հաջողվել քվեարկել...

Կողմ՝  79
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝ 7

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում 2010թ. դեկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում ստորագրված «Հավաքական անվտանգության մասին» պայմանագրի կազմակերպության՝ հավաքական  անվտանգության համակարգի ուժերի եւ միջոցների կազմավորման կարգավիճակի մասին» համաձայնագիրը վավերացնելու մասին հարցը։ 3-րդ մաս, 65-րդ հարց, 15-րդ կետ։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 82
Դեմ՝ 1
Ձեռնպահ՝ 4

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում 2010թ. դեկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում ստորագրված «Հավաքական անվտանգության մասին» պայմանագրի կազակերպության՝ հավաքական անվտանգության համակարգի ուժերի եւ միջոցների սպառազինության եւ ռազմական տեխնիկայի տեխնիկական եւ տեղեկատվական համատեղելիության ապահովման մասին» արձանագրությունը վավերացնելու մասին հարցը։ 3-րդ մաս, 65-րդ հարց, 17-րդ  կետ։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 82
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝ 6

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում 2010թ. դեկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում ստորագրված «1992թ. մայիսի 15-ի՝ Հավաքական անվտանգության մասին» պայմանագրի մասնակից պետությունների միջեւ ռազմատեխնիկական համագործակցության հիմնական սկզբունքների մասին» համաձայնագրում փոփոխություններ կատարելու մասին» 3-րդ արձանագրությունը վավերացնելու մասին հարցը։ 3-րդ մաս, 65-րդ հարց, 18-րդ կետ։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86
Դեմ՝ 1
Ձեռնպահ՝ 4

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում 2010թ. դեկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում ստորագրված «Ռազմական նշանակության արտադրանքի մշակման, արտադրության, շահագործման, վերանորոգման, արդիականացման, շահագործման ժամկետների երկարաձգման եւ օգտահանության բնագավառում հավաքական անվտանգության մասին» պայմանագրի անդամ պետությունների համագործակցության մասին» համաձայնագիրը վավերացնելու մասին հարցը։ 3-րդ մաս, 65-րդ հարց, 19-րդ կետ։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 85
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝ 6

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում ԱԺ պատգամավորներ Գալուստ Սահակյանի, Վարդան Այվազյանի, Հեղինե Բիշարյանի եւ Գոհար Ենոքյանի կողմից ներկայացված «ՀՀ հողային օրենսգրքում  փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ 1-ին մաս, 18-րդ հարց։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 83
Դեմ՝ 4
Ձեռնպահ՝ 2

Որոշումն ընդունվել է։

Քվերակության է դրվում ԱԺ պատգամավորներ Գալուստ Սահակյանի, Կարինե Աճեմյանի, Արման Սահակյանի, Գրիգոր Մարգարյանի եւ Ալեքսան Պետրոսյանի կողմից ներկայացված «Ակցիզային հարկի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ 1-ին մաս, 8-րդ հարց։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 83
Դեմ՝ 2
Ձեռնպահ՝ 1

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության  է դրվում 2010թ. դեկտեմբերի 10-ին Մոսկվայում ստորագրված «Հավաքական անվտանգության մասին» պայմանագրի կազմակերպության շրջանակներում ռազամական նշանակության արտադրանքի արտադրության մեջ ներգրավված ձեռնարկությունների եւ կազմակերպությունների մասնագիտացման պահպանման մասին» համաձայնագիրը վավերացնելու մասին հարցը։ 3-րդ մաս, 65-րդ հարց, 16-րդ կետ։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 84
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝ 5

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում ԱԺ պատգամավորներ Արա Նռանյանի, Կարեն Վարդանյանի, Հակոբ Հակոբյանի, Գոհար Ենոքյանի, Արա Սիմոնյանի եւ կառավարության կողմից ներկայացված «Սննդամթերքի անվտանգության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին», «Սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» եւ «ՀՀ քրեական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ 1-ին մաս, 5-րդ հարց։

Վարման կարգի վերաբերյալ՝ Արա Նռանյան։

Ա.ՆՌԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աբրահամյան։ Ուղղակի ուզում եմ տեղեկացնել, որ կառավարության փաթեթից հանվել է «Սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենքի նախագիծը եւ փաթեթում առկա են միայն երեք օրենքի նախագծեր։ Նաեւ այդ տարբերակով մենք ներկայացրել ենք 2-րդ ընթերցման։ Վերջնական տարբերակում մեկ խմբագրում կա բառի, որը մենք հիմա բաժանել ենք պատգամավորներին։ Խնդրում ենք քվերակության ժամանակ հաշվի առնել այդ վերջնական տարբերակը։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Փաստորեն, պրն Նռանյան, «Սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին հանում ենք այս գլուխը։ Ուրեմն, քվեարկությունը կազմակերպում ենք առանց այդ մասի։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 87
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝  1

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին» օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ 1-ին մաս, 2-րդ հարց։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 85
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝ 6

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում ԱԺ պատգամավորներ Խաչիկ Հարությունյանի, Միշա Ստեփանյանի, Հեղինե Բիշարյանի, Վահագն Մախսուդյանի եւ Իշխան Խաչատրյանի կողմից ներկայացված «Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը  2-րդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։ 1-ին մաս, 7-րդ հարց։ Քվեարկություն։

Կողմ՝ 90
Դեմ՝ չկա
Ձեռնպահ՝ չկա

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության ներկայացրած «Զինվորական ծառայություն անցնելու մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ 1-ին մաս, 15-րդ հարց, Քվեարկություն։

Կողմ՝ 87
Դեմ՝ 1
Ձեռնպահ՝ 2

Որոշումն ընդունվել է։

Հարգելի պատգամավորներ, ներկայացնեմ քննարկվող հարցերի հաջորդականությունը։

Կառավարության ներկայացրած «ՀՀ քաղաքացիության մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ 1-ին մաս, 26-րդ հարց։

Կառավարության ներկայացրած «Օտարերկրացիների մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ 1-ին մաս, 20-րդ հարց։

Կառավարության ներկայացրած «Նույնականացման քարտերի մասին» եւ կից օրենքների նախագծերի փաթեթը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ 3-րդ մաս, 28-րդ հարց։

2001թ. մայիսի 31-ին Նյու Յորքում ստորագրված «ՄԱԿ-ի անդրազգային կազմակերպված հանցագործության դեմ» կոնվենցիան լրացնող «Հրազենի, դրա հիմնամասերի եւ բաղադրիչների, ինչպես նաեւ դրա համար նախատեսված ռազմամթերքի անօրինական արտադրության եւ շրջանառության դեմ» արձանագրությունը՝ կից առարկությամբ։ 3-րդ մաս, 65-րդ հարց, 9-րդ կետ։

Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք կառավարության ներկայացրած «Նույնականացման քարտերի մասին», «Հանրային ծառայությունների համարանիշի մասին», «ՀՀ քաղաքացու անձնագրի մասին», «ՀՀ քաղաքացիության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին», «ՀՀ քաղաքացիական կացության ակտերի մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին», «Վարչական իրավախախատումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին», «Բնակչության պետական ռեգիստրի մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ «ՀՀ քրեական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ կառավարությանն առընթեր ոստիկանության պետի տեղակալ Արթուր Օսիկյան։ Համեցեք, պրն Օսիկյան։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ ԱԺ մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, 1-ին ընթերցմամբ ձեր քննարկմանն է ներկայացվում «Քաղաքացու անձնագրի մասին», «Նույնականացման քարտերի մասին», «Հանրային ծառայությունների համարանիշի մասին» եւ մի շարք օրենքների նախագծերի փաթեթը։ Նշեմ, որ օրենքների նախագծերի փաթեթը Հանրապետության Նախագահի դեռեւս 2008թ. մարտի 15-ի համապատասխան կարգադրությամբ սկիզբ առած գործընթացի տրամաբանական ավարտն է նախանշում։ Մասնավորապես նախատեսվում էր ՀՀ-ում ներդնել կենսաչափական տվյալներով անձնագրային համակարգ։

Նշեմ նաեւ, որ այս համակարգի ներդրումը ուղղակիորեն կապված է նաեւ Եվրոպական Միություն-Հայաստանի Հանրապետություն հարեւանության քաղաքականության ծրագրի շրջանականերից եւ, ըստ էության, ստանձնած նաեւ որոշակի պարտավորություններից, որոնք ՀՀ-ն ստանձնել է ԵՄ-ի հետ արեւելյան գործընկերության քաղաքականության շրջանակներում։

Այս համակարգի ներդրումը ինքնին նպաստելու է, որպեսզի...

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Ավարտեցի՞ք։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Պրն Աբրահամյան, ճիշտն ասած աղմուկ է։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հնարավորություն տվեք պրն Օսիկյանին հարցը զեկուցելու համար։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Այս համակարգի ներդրումը նպաստելու է, որպեսզի կենսաչափական  տվյալներով անձնագրային համակարգի ներդրումից հետո գործող անձնագրերը, որոնք իրենց մեջ չեն պարունակի կենսաչափական տվյալներ, որոնք ավելի դյուրին են կեղծման համար կամ հնարավորություն էին տալիս, ապա այս համակարգի ներդրման պայմաններում, թերեւս, անձնագրերի կեղծման հնարավորությունը բացառվելու է։ Բացի այդ, հնարավորություն է տալու հանցագործություն կատարած անձանց տեղաշարժը կանխել։ Այն անձանց, որոնք ցանկալի չեն համարվում, այսինքն՝ կա որոշակի հետախուզում կամ իրավախախտում են կատարել, կամ հասարակության կամ պետության համար որոշակի վտանգավորություն են ներկայացնում։ Միաժամանակ այս համակարգի ներդրումը ուղղակիորեն կապված է նաեւ այլ պետություններ, մասնավորապես Եվրոպական Միության երկրներ մուտքի արտոնագրերի հեշտացման գործընթացին։ Սա ուղղակիորեն պայմանավորված է  նաեւ այս մեղմացումը այս համակարգի ներդրմամբ։

Եթե նախագծերը ներկայացնելու լինեմ, ապա ընդհանուր առմամբ նշեմ, որ 8 նախագծեր են փաթեթի մեջ ներառված։ 1-ինը դա «Քաղաքացու անձնագրի մասին» օրենքի նախագիծն է։ Օրենքի նախագծով նախատեսվում է առաջին անգամ, որովհետեւ մինչ օրս անձնագրի տրամադրման կամ դրա հետ կապված հարաբերությունները կարգավորվել են կառավարության 1998թ. 821 որոշմամբ։ Առաջին անգամ փորձ է արվում կարգավորել անձնագրի տրամադրման, փոխանակման...

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, ես խնդրում եմ ձեզ հնարավորություն տվեք, կարեւոր օրենքի նախագիծ է ներկայացվում։ Եթե հարցեր ունեք, դուրս եկեք միջանցքում խոսեք։ Պրն Սաֆարյան, ձեզ էլ է վերաբերում։ Խանգարում եք, հնարավորություն տվեք զեկուցի հարցը։ Համեցեք։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աբրահամյան։ Ըստ էության, այս նախագծով կարգավորվում է անձնագրի տրամադրման, փոխանակման հետ կապած հարաբերությունները, ինչը նախկինում կարգավորված է եղել կառավարության մի շարք որոշումներով։ Նախատեսվում է, թե ինչպիսի՞ տեխնիկական բնութագիր պետք է ունենա անձնագիրը։ Առաջին անգամ նորից նախատեսվում է, որ ցանկացած նմանատիպ անձնագիր իր մեջ պետք է պարունակի էլեկտրոնային պահոց, որի մեջ պարտադիր կարգով կներգրավվեն որոշակի կենսաչափական տվյալներ։

Ընդհանրապես աշխարհում ընդունված են մի շարք կենսաչափական տվյալներ՝ մինչեւ 8։ Դա աչքի ծիածանաթաղանթն է, ձայնը, մատնահետքերն են, լուսանկարը թվային։ Իր ստանդարտներով նախատեսվում է, որ բավարար է միայն թվային լուսանկարի առկայությունը։ Սակայն Եվրոպական Միության 2004թ. եւ 2009թ. համապատասխան բանաձեւերով նախատեսվեցին, որ բացի թվային լուսանկարից պետք է նախատեսվեն նաեւ մատնահետքերը։ Եվ անդամ պետություններին, ըստ էության, տրվեց որոշակի ժամանակահատված՝ 18 եւ 36 ամիս, որպեսզի անցում կատարեն այս համակարգին։ 2009թ. համապատասխան լրացում կատարվեց այդ բանաձեւի մեջ եւ ժամկետը երկարացվել է։

Նշեմ, որ Եվրոպական Միության անդամ գրեթե բոլոր պետություններում այս համակարգը ներդրված է, նաեւ Եվրոպական Միության անդամակցման հայտ ներկայացրած պետություններում է ներդրվել։ Մեր հարեւան պետություններից նշեմ, որ Վրաստանն է անցում կատարել այս համակարգին եւ նաեւ ՌԴ-ում 2007թ. ի վեր գործում է զուգահեռ։ Պիլոտային ծրագրի ավարտից հետո լրիվ թափով, կարելի է ասել շուրջ երկու տարի կամ մեկ տարուց քիչ ավելի, գործում է։

Այս համակարգի ներդրման արդյունքում օրենքի նախագծով նախատեսվում է, որ ցանկացած անձ, ով ցանկություն կհայտնի ստանալ կենսաչափական տվյալներով անձնագիր, նախ եւ առաջ պետք է հանձնի համապատասխան մատնահետքերը, թվային լուսանկար, որոնք տեղում կիրականացվեն լիազոր մարմնի կողմից։ Այնուհետեւ այդ տվյալները կպահվեն էլեկտրոնային պահոցում։

Նախատեսվում է նաեւ անձնագրի կորստի  հետ կապված հարաբերություններ եւ ստացման։ Մասնավորապես լիազոր մարմնի հետ կապված հարաբերությունները, թե ո՞վ է հանդես գալիս որպես լիազոր մարմին։ ՀՀ տարածքում դա ոստիկանությունն է՝ ի դեմս անձնագրերի վիզաների վարչության, իսկ ՀՀ տարածքից դուրս դա մեր դիվանագիտական ներկայացուցչություններն են, հյուպատոսական ներկայացուցչություններն են հանդես գալու։

Շատ կարեւոր նկատառում, հարգելի պատգամավորներ, նաեւ քննարկման առարկա է սա հանդիսացել մասնավորապես  հասարակության լայն շրջանակներում։ Արդյո՞ք այս կենսաչափական տվյալներով անձնագրային համակարգի ներդրմամբ հին նմուշի կամ այսօր գործող անձնագրերը գործելու՞ են, թե՞ ոչ։ Նշեմ, որ դրանք ամբողջությամբ մնալու են ուժի մեջ եւ քաղաքացու ցանկությամբ։ Այսինքն՝ այն անձինք, ովքեր կցանկանան, որպեսզի այսօր գործող անձնագիրը պահպանվի մինչեւ դրա ավարտը, ընդ որում անցումային դրույթներով նախատեսում ենք անգամ անձնագրի վավերականության ժամկետը ավարտվելուց հետո կարող են դիմել եւ ստանալ հին նմուշի անձնագիր։

Նշեմ, որ գրեթե բոլոր պետությունները պահել են որոշակի ժամանակի ընթացքում հին եւ նոր նմուշի անձնագրերը։ Խնդիրը ուղղակի երկու կարեւորություն ունի։ 1-ինը՝ սոցիալական խնդիրն է։ Հաշվի առնելով, որ ինքնին կենսաչափական տվյալներով անձնագրի ստացումը իր արժեքային առումով ավելի թանկ կլինի, քան գործող բլանկները, հաշվի առնելով նրա տեխնիկական բաղադրամասերը, աշխատանքը։ Այս առումով մենք հնարավորություն ենք տալու, որ քաղաքացիները պահպանեն հին նմուշի անձնագիրը եւ ցանկության դեպքում փոխանակեն եւ ստանան նորից հին նմուշի անձնագիր, եթե ժամկետը լրանում է։

2-րդը կայանում է նրանում, որ թերեւս համակարգ է ներդրվելու եւ որոշակի անխափան աշխատանքի, նաեւ անվտանգության տեսանկյունից եւ նրա արդյունավետությունը մեծ հաշվով հասկանալու տեսանկյունից նաեւ պետության համար մենք փորձելու ենք պահել երկու համակարգերը։

Մի շատ կարեւոր նկատառում։ Այն անձինք, ովքեր կցանկանան ստանալ նույնականացման քարտ, որը հաջորդ նախագիծն է, ես կզեկուցեմ, եւ ճամփորդական փաստաթուղթ հանդիսացող այս նոր նմուշի անձնագրերից, որովհետեւ այդ նորը հանդիսանալու է ճամփորդական փաստաթուղթ, որը փոխարինելու է հին նմուշի անձնագրին, ապա պարտավոր կլինեն հանձնել հին նմուշի անձնագիրը։ Այսինքն՝ մարդը չի կարող պահել հին նմուշի անձնագիրը եւ ստանալ նորը։ Սա ընդհանրապես անվտանգության տեսանկյունից է կարեւոր, ինչպես նաեւ միջազգային  փորձը եւ պրակտիկան դա է ցույց տալիս։ Այն անձինք, ովքեր կցանակական ստանալ նույնականացման քարտ կենսաչափական տվյալներով, ապա պարտավոր կլինեն հանձնել հին նմուշի անձնագիրը, ստանալ նույնականացման քարտ եւ դրանից հետո, եթե ցանկություն կունենան մեկնել արտասահման, ապա կստանան նաեւ կենսաչափականի տվյալներով համապատասխան անձնագրեր որպես ճամփորդական փաստաթուղթ։

Մենք այստեղ լայն հնարավորություն ենք տալիս, որպեսզի ավելի ճկուն լինի համակարգը, որպեսզի ավելորդ բարդություններ եւ խնդիրներ չառաջացնենք մեր քաղաքացիների համար։

Նշեմ, որ  հաջորդ նախագիծը նույնականացման քարտերի մասին է։ Նույնականացման քարտը նույնպես կունենա իր մեջ բովանդակային առումով գրեթե փոխանակում, տրամադրում, որոնք միանգամայն նույն հարաբերություններն են եւ չեն տարբերվում կարգավորման նորերի առումով։ Այստեղ միայն նշեմ, որ բացի այլ պարամետրերից նույնականացման քարտը նախատեսում է, որ իր մեջ կունենա թվային ստորագրություն, ինչը ապագայում հնարավորություն կտա համակարգի զարգացման դեպքում նաեւ որոշակի գործարքներ կատարել։ Մասնավորապես, հարկային հաշվետվությունը ներկայացանելիս անձը կարող է օգտվել իր նույնականացման քարտից եւ համապատասխան էլեկտրոնային ստորագրությունը, որ կա քարտի մեջ, կարող է օգտագործել եւ դրանով հանդերձ հաստատել այս կամ այն փաստաթուղթը։

Ինքնին ինտեգրման արդյունքում շատ այլ ծրագրերի պարագայում նախատեսվում է նաեւ առողջապահական համակարգի, մասնավորապես  ապահովագրական համակարգի ինտեգրում, վարորդական վկայականի համակարգի ինտեգրում։ Մենք կունենանք մի փաստաթուղթ, պլաստիկ քարտ ասածը, որը ֆունկցիոնալ առումով կփոխարինի մի շարք փաստաթղթերի։ Այդ թվում մեր քաղքացիների, որոնք պահում են մի շարք փաստաթղթեր, վարորդական վկայականներ, ապահովագրական համապատասխան քարտեր, անձնագիր, կփոխարինվի այդ փոքր նույնականացման քարտով։ Սա ժամանակակից աշխարհի պահանջն է, հարգելի պատգամավորներ։ Իզուր չէ, որ կոչվում է նոր սերնդի փաստաթղթեր, եւ մենք այս առումով իրավունք  չունենք հետ ընկնել այս համակարգից եւ պետք է համընթաց քայլենք այս գործընթացներին։

Նշեմ, որ պետաիրավական հանձնաժողովում քննարկումների ժամանակ հնչել են բավականին առաջարկներ այն առումով, որ կան որոշ դրույթներ, հոդվածներ, որոնք կատարելագործման անհրաժեշտություն ունեն։ Մենք ինքներս էլ զգում ենք։ Շնորհակալություն եմ ուզում հայտնել հատկապես պրն Դավիթ Հարությունյանին, Կարեն Ճշմարիտյանին, Կորյուն Նահապետյանին եւ Արա Սիմոնյանին առաջարկությունների համար։ Մենք հաշվի ենք առել հանձնաժողովի նիստի արդյունքներով։ Սակայն հաշվի առնելով, որ նախագիծը բաժանված է, մենք դրանք անպայման կընդգրկենք 1-ից 2-րդ ընթերցման ռեժիմով ներկայացման ժամանակ։

Հարգելի պատգամավորներ, նշեմ, որ այս հիմնական փաթեթում կա շատ կարեւորագույն օրենքի նախագիծ։ Դա «Հանրային ծառայությունների համարանիշի մասին» օրենքի նախագիծն է, որի ընդունման պարագայնում մենք ուժը կորցրած կճանաչենք դեռեւս 2003թ. ընդունված համապատասխան օրենքը՝ «Սոցիալական ապահովության քարտերի մասին», ինչը նույնպես որոշակի մարդկանց կամ խմբի մոտ խնդիրներ է առաջացրել հատկապես սոցքարտերի համարների հետ կապված։ Ես նշեմ, որ այն անձինք, ովքեր սոցիալական համապատասխան համարանիշ չեն ունեցել, ապա նրանք նույնպես կարող են պահել նույն նմուշի անձնագիրը, որ այսօր ունեն։ Հակառակ դեպքում, եթե կունենան եւ կդիմեն կենսաչափական տվյալներով անձնագիր ստանալու, ապա ավտոմատ կարգով համակարգը այդ համարանիշը կտեղադրի այս նոր նմուշի անձնագրի մեջ։ Այսինքն՝ նա արդեն ունի սոցքարտի համար եւ ավելորդ խնդիրներ մենք չենք առաջացնելու։

Մյուս պարագայում, եթե մարդը 1-ին անգամ է դիմում եւ ստանում, ապա այստեղ կա բանաձեւ, որով ձեւավորվում է ցանկացած հանրային ծառայության համարանիշը։ Դա 10 թվերից բաղկացած համարանիշ է, որը ուղղակիորեն ցույց է տալիս անձի ծննդյան թիվը, ամիսը, ամսաթիվը, նաեւ  սեռային պատկանելիությունը։ Այսինքն՝ սա նույն բանաձեւն է եւ որեւէ փոփոխություն չի կատարել, ուղղակի մենք օրենքի աստիճանի ենք բարձրացրել, ինչը կա այսօր կառավարության համապատասխան որոշման մեջ, որտեղ ուղղակիորեն նախատեսված է, թե ինչպես է ձեւավորվում սոցիալական համարը, իսկ ապագայում արդեն հանրային ծառայության համարանիշը։ Մենք այստեղ նախատեսել ենք անցումային դրույթներ, որը թույլ է տալիս կարգավորել այս առումով որոշակի հարաբերություններ։

Շատ կարեւոր մի խնդիր։ Գիտեք, որ որոշակի մարդկանց խումբ կար, որոնք ցանկություն չեն հայտնել ստանալ սոցիալական համարանիշ։ Ես նորից եմ ուզում նշել, որ ովքեր չունեն սոցքարտի համարը, ապա այդպես էլ կարող են շարունակել առանց հանրային համարանիշ ունենալու առանց կենսաչափական տվյալներով անձնագրի։

Մյուս նախագծերը, որոնք ներկայացված են փաթեթի հետ, հարգելի պատգամավորներ, դրանք  պայմանավորված են այս հիմնական օրենքների ընդունմամբ։ Որոշակի լրացումներ են նախտեսվում այս կամ այն օրենքի մեջ։ Մասնավորապես «Բնակչության պետական ռեգիստրի մասին» օրենքում է տեխնիկական լրացում կատարվում։ Ուղղակի «սոցքարտի համար» բառերը փոխարինվում են «հանրային ծառայության համարանիշ» բառերով։ Բացի դա փոփոխություն է կատարվում «Քաղաքացիական կացության ակտերի մասին» օրենքում։ Այստեղ էլ նույն փոփոխությունն է։ Միաժամանակ նախատեսվում է պարտադիր նորմ, որ պետական ռեգիստր վարող մարմինը, երբ կձեւավորի յուրաքանչյուր անձի հետ կապված այդ հանրային ծառայության համարանիշը, ապա ինքը կփոխանցվի նաեւ քաղաքացիական կացության պետական գրանցում իրականացնող մարմնին, որի կարգն էլ նախատեսվում է հաստատել կառավարության որոշմամբ։

Լրացում կա «Քաղաքացիության մասին» օրենքում։ Խոսքը գնում է ՀՀ քաղաքացիությունը հաստատող փաստաթղթերի մասին։ Մենք այստեղ ավելացնում ենք նաեւ նույնականացման քարտը։

Լրացումներ եւ փոփոխություններ են կատարվում Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում։ Մասնավորապես պետական ռեգիստրի վարման հետ կապված որոշակի դրույթներ են հստակեցվում, վերանայվում են վարույթ իրականացնող մարմնի գործառույթները, ինչն այսօր բաց էր։ Միաժամանակ կարգավորվում են նորմեր, որոնք առնչվում են նույնականացման քարտի հետ, ինչը այսօր նույնպես բացակայում է։

Եվ վերջին նախագիծը դա «Քրեական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» նախագիծն է։ Քրեական օրենսգրքում ունենք համապատասխան հոդված՝ 324, որտեղ նշված է, որ փաստաթղթեր, կնիքներ, դրոշմներ հափշտակելը կամ վնասելը այսօր գործող օրենքում  նախատեսված է միայն քաղաքացու անձնագրի համապատասխան հարաբերություններն են կարգավորում։ Մենք ավելացնում ենք նաեւ նույնականացման քարտը, հաշվի առնելով, որ դրանք իրենց իրավական ռեժիմով հավասարեցվում են որպես անձը հաստատող եւ պետության կողմից պաշտպանվող փաստաթղթեր։

Հարգելի պատգամավորներ, ավարտեցի ելույթս։ Եթե հարցեր կան, կարող եմ պատասխանել։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հիմնական զեկուցողին հարցերով դիմելու համար՝ հերթագրում։ Հերթագրվել է 11 պատգամավոր։ Հովհաննես Մարգարյան։

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Օսիկյան, նախ, ողջունում ենք այս նախաձեռնությունը, քանի որ նոր համակարգի ներդրմամբ, բնականաբար, ավելի դյուրին կդառնա վիզների ռեժիմը եւ ընդհանուր առմամբ որպես Եվրամիության անդամագրվելու երկիր մենք պետք է կարողանանք այն բարեփոխումները, որոնք պատրաստվում ենք կայացնել։

Իմ հարցերը երկուսն են։ 1-ինը վերաբերում է, քանի որ նշեցիք բավականին արժեքային տարբերություն կունենա հին անձնագրերը փոխելիս նոր անձնագրեր ձեռք բերելու դեպքում քաղաքացիների կողմից վճարվող գումարները մոտավորապես ի՞նչ չափի կլինեն եւ արդյոք պետությունն իր բյուջեով կնախատեսի՞ սոցիալական առանձին խմբերի համար։ Խոսքը վերաբերում է անապահով ընտանիքներին, գործազուրկներին եւ այլն, այդ խմբերի համար, որպեսզի, եթե նրանք ցանկություն ունեն իրենց անձնագրերը փոխելու, նորը ստանան։

2-րդ հարցը վերաբերում է, եթե հիշում եք տարիներ առաջ մեծ աղմուկ էր ազգության հարցը, որակը մեզ հաջողեց, որ այլեւս ազգությունը ծնողների համաձայնությամբ նոր ծնվող երեխայի ծննդյան վկայկանում կարելի է նշել եւ դրանից գրեթե 100 տոկոսով օգտվեցին տարիներ շարունակ մեր քաղաքացիները։ Եվ նույնանման աղմուկ էր, երբ նոր անձնագրերը ստացան՝ կապված հայրանվան հետ։ Արդյո՞ք նոր անձնագրերում հնարավորություն կունենան մեր քաղաքացիները, ովքեր ցանկություն ունեն այդ կենսաչափական տվյալների հետ մեկտեղ նշեն իրենց հայրանունը, թե՞ դա չի նշվելու։ Շնորհակալություն։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ 1-ին հարցի հետ կապված նշեմ, որ արժեքը չի կարգավորվում այս օրենքի նախագծերի  փաթեթով։ ԱԺ-ում գտնվում է «Պետական տուրքի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծ, որտեղ նախատեսվում է նաեւ կարգավորել այդ հարցերը։ Ես կարող եմ նշել նախնական տաբերակով նաեւ մոտավոր հաշվարկներով, որը կատարվել է կառավարության կողմից՝ հաշվի առնելով նաեւ փաստաթղթի ինքնարժեքը։ Նաեւ միջազգային փորձն ենք այստեղ ուսումնասիրել, որովհետեւ չի կարող տարբերվել դրա ինքնարժեքը։ Այլ երկրներում հաշվի առնելով միջազգային մրցույթ է անցկացվել։ Նշեմ, որ մոտավորապես կարող է արժեքը տատանվել 60 եվրոյին համարժեք դրամի սահմաններում։ Եթե ավելի հստակ ասեմ՝ 50-60։

Ինչ վերաբերում է նույնականացման քարտերին, ապա դրանց արժեքը, թերեւս 3000-5000։ Որպեսզի սխալված չլինեմ, հաշվի առնելով, որ ԱԺ կողմից է ընդունվելու օրենքի նախագիծը, ես մոտավոր նշեցի։ Դրանք հստակ վերջնական թվեր չեն։

Ինչ վերաբերում է արտոնություններին, ապա կարծում եմ այս օրենքի կարգավորման խնդիրը չէ որոշակի սոցիալական խմբերին արտոնություն տալը, բայց միաժամանակ ես նշեցի, որ հաշվի առնելով ձեր նշած սոցիալական քաղաքականության հետ կապված որոշակի տարբերակված մոտեցումներ ցույց տալ մեր ազգաբնակչությանը, այն մարդիկ, ովքեր հնարավորություն չեն ունենա ձեռք բերել կենսաչափական տվյալներով անձնագրեր, նրանք այսօրվա գործող անձնագրերով դա կհանդիսանա թե անձը հաստատող փաստաթուղթ, թե ճամփորդական փաստաթուղթ, կարող են ազատորեն օգտվել։ Պետությունն այս նախագծով, օրենքով չի սահմանափակում այդ հնարավորությունը եւ կարող է տարիներ շարունակ օգտագործել այսօրվա գործող նմուշի անձնագիրը։

Ըստ էության, սոցիալական առումով նաեւ՛ կարծում եմ կառավարությունը նախատեսում է որոշակի փաթեթ կամ մոտեցում այն առումով, որ թերեւս ինքնարժեքից ավելի չի լինի նաեւ համապատասխան բլանկների, անձնագրերի կամ նույնականացման քարտերի արժեքը։ Սա 1-ին հարցի հետ կապված։

Ինչ վերաբերում է 2-րդ հարցին, ապա ազգությունը մենք այստեղ նախատեսել ենք։ Եթե ուշադիր նայեք նախագծերով, ապա քաղաքացու ցանկությամբ կարող է նշվել ազգությունը։ Ընդ որում, մի քանի տեղեկությունների մասին է խոսքը, երբ քաղաքացին ցանկանում է, ապա այդ դեպքում նրա անձնագրի մեջ նշվում է որոշակի տվյալներ։ Մասնավորապես ազգությունը, արյան կարգը։ Հակառակ դեպքում կան պարտադիր ամրագրման ենթակա տեղեկություններ եւ ոչ պարտադիր։ Ձեր նշածը մտնում է ոչ պարտադիրի մեջ եւ եթե քաղաքացին ցանկանա, ապա պարտադիր կներգրավվի։ Նույնը նաեւ կապված հայրանվան հետ։ Հայրանունը հայերեն տարբերակում կնշվի, իսկ անգլերեն տարբերակում՝ ոչ։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Կարեն Ճշմարիտյան։

Կ.ՃՇՄԱՐԻՏՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, նախ թույլ տվեք շնորհակալություն հայտնել ձեզ, որ հանձնաժողովի քննարկման արդյունքներով արդեն որոշակի փոփոխություններ մտցրել եք։ Մասնավորապես կամավորության սկզբունքը, որ քանի որ Եվրամիության երկրներում դեռ ոչ բոլորն են կամ կարելի է ասել մեծամասամբ դեռ չեն կիրառում։ Մենք կարծում եմ, որ բավականին ժամանակ ունենք։

Մի հարց միայն պարզ չդարձավ։ Եթե հիշում եք, հարց բարձրացվեց, որպեսզի կենսաչափական տվյալներից պարտադիր մասում լինի միայն թվային լուսանկարը։ Դուք մանրամասն պարզաբանեցիք օրենքի նախագիծը։ Այս մի հարցը, եթե հիշում եք, քննարկեցինք, որ մատնահետքերը կամ այլ կենսաչափական տվյալները լինեն կամավոր, իսկ պարտադիր մասում լինի միայն թվային լուսանկարը։ Քննարկե՞լ եք, ի՞նչ մոտեցում կա այս հարցում։ Շնորհակալություն։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Ճշմարիտյան։ Նախ նշեմ, որ կառավարությունը մնում է այն դիրքորոշմանը, որ որպես կենսաչափական տվյալներ պետք է ընդգրկված լինեն թե՛ թվային լուսանկարները եւ թե՛ մատնահետքերը։ Սակայն մի նկատառում կցանկանայի ձեզ ներկայացանել։ Եվրամիության համապատասխան բանաձեւի մեջ նշված էր, որ կարելի է ուղղակի չվերցնել մատնահետքերը մինչեւ 12 տարեկան երեխաների, իսկ 2012թ. սկսած մինչեւ 6 տարեկան երեխաների։ Մեր նախագծում նախատեսված է մինչեւ 5 տարեկանները։ Մենք կարող ենք այս տարիքային սահմանափակումը, այսինքն՝ 5 տարեկանից բարձրացնել 6։

Ինչ վերաբերում է չնախատեսելուն, ապա հաշվի առնելով, որ ԻԿԱՕ-ի ստանդարտներով պարտադիր է միայն թվային լուսանկարը, սակայն հաշվի առնելով, որ մենք ունենք Եվրամիության հետ համապատասխան ստանձնած որոշակի պարտավորություններ, ստորագրված հուշագիր, եւ ինչու չէ, նաեւ մեր հասարակության անվտանգության տեսանկյունից լրացուցիչ մեկ կենսաչափական տվյալի նախատեսումը, կարծում եմ, ավելի պաշտպանված կդարձնի այս փաստաթուղթը։ Հետեւապես այս պահի դրությամբ մենք մնում ենք մեր դիրքորոշմանը եւ կարծում ենք, որ որպես կենսաչափական տվյալ պետք է նաեւ պարտադիր նախատեսված լինի մատնահետքերը։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Կարեն Ճշմարիտյան։

Կ.ՃՇՄԱՐԻՏՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, կարելի՞ է ենթադրել, որ եթե Եվրամիության երկրները վաղը որոշեն, որ իրենք չեն վերացնելու այդ կենսաչափական տվյալները, մենք նորից օրենքի փոփոխություն անե՞նք, թե՞ այնուամենայնիվ, մատնահետքերը թողնենք ավելի ուշ ժամանակի համար՝ հաշվի առնելով, որ նրանք էլ 2004-2009թթ. հետո հետաձգել են դրա կիրառումը, որովհետեւ տաբրեր երկրներ տարբեր մոտեցումներ ունեն։ Մասնավորապես Մեծ Բրիտանիան եւ Գերմանիան այլ մոտեցումներ ունեն, Ֆրանսիան՝ մեկ այլ։ Այսինքն՝ նրանց մոտ էլ միասնական մոտեցում չկա։ Ինչի՞ մենք այդքան առաջ ընկնենք։ Միգուցե ԻԿԱՕ-ի պահանջներին բավարարենք այսօր, հետո, եթե դրա անհրաժեշտությունը լինի, նույն հուշագրի կիրառումը կարող ենք, օրինակ, չորս տարի հետո կիրառել։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շատ լավ։ Պրն Ճշմարիտյան, նախ նշեմ, որ ես ինքս էլ հետեւել եմ այն դեբատները, որ հատկապես եղել են եվրոպական որոշ երկրների խորհրդարաններում՝ կապված մասնավոր կյանքի գաղտնիության խախտման սկզբունքի հետ։ Բայց պետք է նշեմ, որ թերեւս բոլոր երկրները անցում կատարելու են այս համակարգին։

Ինչ վերաբերում է նրան, որ եթե ապագայում փոխվի, մենք կփոխե՞նք, թե՞ ոչ, կարծում եմ սա առաջին հերթին մեր պետության համար է անհրաժեշտ անվտանգության տեսանկյունից, որովհետեւ ավելի պաշտպանված փաստաթուղթ է դառնում։

Մյուս կողմից նշեմ, որ առաջիկա տարբերակում նախատեսվում էր յուրաքանչյուր ձեռքի ամբողջությամբ մատները վերցնեին որպես կենսաչափական տվյալներ ներգրավելու համար կամ երկու մատ։ Մենք թողել ենք յուրաքանչյուր ձեռքի մեկ մատ նույնականացման համար։ Միաժամանակ նշեմ, որ մենք չենք կարող այսօր, հաշվի առնելով նաեւ մեր պետական բյուջեի հնարավորությունները, ծրագիր ներդնել առանց կենսաչափական տվյալների համակարգերով, համապատասխան կենսաչափական տվյալներով անձնագրեր թողարկել եւ հետո անցում կատարենք։ Կարծում եմ նաեւ որոշակի առումով սա լրացուցիչ պետական բյուջեի վրա անհարկի կամ ուղղակի անհիմն ծախսերի խնդիր կարող է առաջացնել։

Միաժամանակ նշեմ, որ գրեթե բոլոր անդամ պետությունները, մենք կարող ենք նաեւ մինչեւ 2-րդ ընթերցում ներկայացնել, անցում են կատարել նաեւ այս համակարգին եւ նախատեսել են նաեւ կենսաչափական տվյալ մատնահետքը։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Էռնեստ Սողոմոնյան։

Է.ՍՈՂՈՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Օսիկյան, ես օրենքի նախագծի վերաբերյալ որոշ անհանգստություն ունեի, բայց պրն Ճշմարիտյանը ավելի խորացրեց այդ անհանգստությունը։ Տեսեք, երկրի ներսի համար հասկանալի է՝ ով կուզենա հին նմուշի անձնագիր կունենա, ով կուզենա՝ կենսաչափական։ Բայց երկրի դրսում մեր զբոսաշրջիկները կամ գործուղման մեկնած քաղաքացիները արդյոք պրոբլեմներ չե՞ն ունենա երկու տեսակի՝ ով հինը ունի, բայց Եվրամիության որոշ երկրներում գործում են նորերը, այդտեղ կարող են պրոբլեմներ ունենան։ Իսկ ովքեր ունեն նորը եւ այդ երկրում չի գործում, արդեն նորով կարող են պրոբլեմ ունենան։ Այստեղ, իսկապես, մարդիկ անհարմար վիճակի մեջ կընկնեն։

Եթե կարելի է կարո՞ղ եք դուք ինձ ասել, մանավանդ այն երկրներում, որտեղ ահաբեկչության դեմ պայքարը շատ ուժեղացված է, մեր այս անձնագրերի ո՞ր տեսակը՝ հինը, թե՞ նորը ավելի շատ պրոբլեմներ կարող է ունենալ, որպեսզի մենք կողմնորոշվենք որով է ավելի ճիշտ զբոսաշրջության գնալ կամ գործուղման։ Եթե գործուղումից ենք խոսում, ապա հարցնեմ՝ դիվանագիտական անձնագրերի ճատակագիրը ի՞նչ է լինելու։ Օրինակ բերեմ, հիշում եք, կառավարական հեռախոսների ցանց կար, բայց կոմունիկացիաների զարգացման հետ մեկտեղ այդ ցանցի կարիքը այլեւս չզգացվեց եւ վերացավ։ Հիմա, ի՞նչ է լինելու դիվանագիտական անձնագրերի ճակատագիրը։ Շնորհակալություն։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Սողոմոնյան, որեւէ անհարմար վիճակի մեջ քաղաքացուն դնելու դրույթ նախատեսված չի այս նախագծերով։ Ավելին, ես նշեցի, որ նույնականացման քարտ կենսաչափական տվյալներով եւ նոր նմուշի կենսաչափական տվյալներով աանձնագիր ստանալու համար անձը, եթե նման ցանկություն ունի, ապա պարտավոր է հանձնել հին նմուշի անձնագիրը։ Եթե հին նմուշի անձնագիրը անձը չի հանձնում եւ ցանկություն չունի ստանալ նոր անձնագիր, ապա նա կարող է պահել իր հին անձնագիրը, անգամ եթե ժամկետը լրացել է, փոխանակել եւս նման տիպի, նույն նմուշի անձնագրով եւ այդ փաստաթուղթը հանդես կգա եւ՛ որպես անձը հաստատող փաստաթուղթ երկրի ներսում, եւ՛ որպես ճամփորդական փստաթուղթ դրսում։ Այսինքն՝ որեւէ խնդիր չկա։ Նույնը դիվանագիտական անձնագրին է վերաբերում։ Մենք ուղղակի հնարավորություն չենք տալիս, որ անձը միեւնույն տեսակի անձը հաստատող փաստաթղթից ունենա երկուսը։ Մասնավորապես խոսքը վերաբերում է սովորական քաղաքացիներին, այսինքն՝ ոչ դիվանագիտական անձնագրին տիրապետողներին։ Մարդիկ, եթե ցանկանում են ստանալ կենսաչափական, ապա հինը պետք է հանձնեն։ Որեւէ անհարմար վիճակ չկա։

Միայն այստեղ խնդիրը կարող է կայանալ նրանում, որ կլինեն երկրներ, որոնք իրենց երկրի անվտանգության տեսանկյունից ելնելով, որ որոշակի առավելություն կտան մուտքի արտոնագրեր տրամադրելուց այն անձնագիր կրողներին, որոնք ունեն կենսաչափական։ Թերեւս տարբերությունը կարող է լինի սա։ Հակառակ դեպքում միեւնույն անձնագրերի ստուգումը այդ բոլոր ընթացակարգերը պարտադիր անցնելու են քաղաքացիները։

Ասեմ ավելին, որ երկրներ կան, որ դրված են էլեկտրոնային համապատասխան անցակետեր, որտեղ մարդն ընդհանրապես չի շփվում պաշտոնատար անձանց հետ։ Այսինքն՝ անձնագրի ստուգումը իրականացվում է առնց որեւէ մեկի հետ շփման։ Այսինքն՝ դրվում է անձնագիրը, կանգնում է համապատասխան տեղում աչքը, լուսանկարվում է եւ մատնահետքը դրվում է համապատասխան սարքի վրա։ Տվյալ պարագայում ծրագիրը թույլ է տալիս նույնականացնել պահոցի մեջ եղած տեղեկությունը տվյալ պահին համապատասխան մատնահետք հանձնողի հետ, որը տեւում է 15 վայրկյան։ Իհարկե, մենք առաջիկայում նման համակարգի ներդնելը որոշակի ծախսերի հետ խնդիր կլինի, բայց ունենք միջազգային դոնոր կազմակերպություններ, որոնք պատրաստ են մեզ օժանդակել, աջակցել նաեւ այս հարցում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Օսիկյան, հոդված 7-ում, կետ 3՝ երկու լուսնկար։ Նույնականացման քարտը փոխանակելու համար քաղաքացին ներկայացանում է երկու լուսանկար։ Նույն 8-րդ հոդվածում գրված է, որ նույնականացման քարտ ստանալու կամ փախանակելու համար քաղաքացին ՀՀ-ում լուսանկարվում է ոստիկանության մարմնում։ Այսինքն, եթե ոստիկանության մարմնում նկարվելու է, այդ դեպքում երկու լուսանկար ինչու՞ է տալիս։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Պրն Մարտիրոսյան, 8-րդ հոդվածում մնան բան գրված չէ։ Միգուցե 7-րդ հոդվածի 7-րդ մաս եւ 8-րդ մաս։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ես բառացի կարդում եմ 8-րդ հոդվածում՝ «Նույնականացման քարտ ստանալու կամ փոխանակելու համար քաղաքացին ՀՀ-ում լուսանկարվում է ոստիկանության մարմնում, իսկ օտարերկրյա պետությունում՝ ՀՀ դիվանագիտական ներկայացուցչությունում կամ հյուպատոսական հիմնարկում»։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Հասկացա։ Դա 8-րդ հոդվածը չի, դա 7-րդ հոդվածի 8-րդ մասն է։ Ստանալու համար, իսկապես, մենք նախատեսում ենք, որ քաղաքացիները ավելորդ խնդիրներ չունենալու համար հենց պետությունն է նախատեսում ունենալ համապատասխան սարքավորումներ։ Եվ թե՛ մատնահետքերի ստանալու հետ կապված ընթացակարգը, թե՛ թվային լուսանկար ստանալը կազմակերպելու ամբողջությամբ ոստիկանությունում։

Ինչ վերաբերում է արդեն 8-րդ մասին, թերեւս փոխանակման համար քաղաքացին, որ արդեն մեկ անգամ նկարվել է, կարող է ներկայացնել իր համապատասխան թվային լուսանկարը։ Բայց բոլոր դեպքերում մեկ անգամ եւս քննարկման համար ես խոստանում եմ, որ ավելի մանրամասն ձեզ կպատասխանեմ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Եվ շարունակությունը, որ հարց էի ուզում տալ՝ կապված գումարի հետ։ Ես տարբեր քաղաքացիների հետ եմ շփվում, որոնք բողոքում են վարորդական իրավունքների 12 հազար դրամի համար, որ նախ պարտադրում ենք մարդուն փոխանակել եւ 12 հազար դրամ գումար ենք հավաքում։ Հատկապես թոշակառուները, որոնց մոտ հին վարորդական իրավունքները, այդ բողոքը բազմաթիվ անգամ են ինձ ասել։

Հիմա մենք, ըստ էության, քաղաքացիներին պարտադրում ենք, որ փոփոխություն տեղի ունենա անձնագրերի։ Միեւնույն է, որոշակի ժամանակ հետո իրենք ստիպված պետք է փոփոխեն իրենց անձնագրերը եւ ունենան անձնագիր եւ նույնականացման քարտ։ Հիմա հնարավոր չի՞, որ պետությունը ինքը, երբ առաջին անգամ փոխվում է կամ 10 տարին լրանում է եւ այդ ժամանակ է փոխվում, պետությունը ինքը վճարի։ Իսկ եթե քաղաքացին կորցրել է կամ փչացրել է նույնականացման քարտը կամ այլ պատճառներով, եթե փոփոխություն է տեղի ունենում, ապա այդ դեպքում քաղաքացին վճարի։ Այսինքն՝ պարտադրի դեպքում պետությունը վճարի, իսկ ոչ պարտադրի դեպքում՝ քաղաքացին։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Բայց այստեղ որտե՞ղ տեսաք, պրն Մարտիրոսյան, պարտադիր նորմ, որը նախատեսում է անձնագրի փոխանակում։ Ընդհակառակը, ես նշեցի, որ հաշվի առնելով որոշակի հանգամանքներ, մասնավորապես սոցիալական որոշ խավերի հնարավորությունները, հանգամանքներից մեկն էլ դա է, որ նախատեսում ենք զուգահեռ գործողություն եւ որեւէ պարտադրանք չկա։ Պրն Մարտիրոսյան, ուշադիր պետք է լսեք։ Ես ասում եմ, եթե 5 տարի գործածեցիք, եթե ցանկություն ունեք նորից ստանալ հին նմուշի անձնագիր, համաձայն այս նախագծերի, կարող եք դիմել եւ ստանալ  նորից հին նմուշը։ Այսինքն՝ փոխանակեք հին նմուշի անձնագրով, որեւէ պարտադրանք չկա։

Ինչ վերաբերում է վարորդական վկայականներին, ապա օրենքն ընդունվել է ԱԺ-ի կողմից եւ այնտեղ մենք նշում ենք, որ որեւէ լրացուցիչ վճար նախատեսված չէ եւ հավասարեցված է այն անձանց հնարավորությունները կամ վճարման պարտականությունները, որոնք այսօր պարտավոր են 10 տարին մեկ փոխանակել իրենց վարորդական վկայականը եւ որեւէ ավել վճար նախատեսված չէ այն անձանց համար, ովքեր փոխանակելու են 30 կամ ավելի տարիներ առաջ ունեցած։ Այսինքն՝ որեւէ լրացուցիչ պարտավորություն չկա։ Մենք հետեւել ենք համապատասխան կոնվենցիայի դրույթներին։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Դավիթ Հարությունյան։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ես ունեմ երեք հարց։ 1-ին հարցը վերաբերում է հանրային ծառայության համարանիշին, որտեղ ամրագրված է իմպերատիվ նորմ, որ այն արմագրվում է անձնագրում։ Փաստորեն, մենք նշեցինք նաեւ, որ անձը կարող է իր անձնագիրը չփոխել եւ պահպանել հին նմուշի անձնագիրը։ Կուզեի հասկանալ՝ երբ մենք ուժը կորցրած ենք ճանաչում սոցիալական քարտերը, ինչպե՞ս է կարգավորվելու այդ հարցը։ Պատկերցնենք անձը պահպանում է հին նմուշի անձնագիրը, բայց իմպերատիվ նորմով այնտեղ պետք է ամրագրվի այս համարանիշը։ Ես, համենայն դեպս, լուծումը չնկատեցի։

2-րդ հարցը վերաբերում է ազգությանը։ Հարցս, թերեւս, կարող է տարօրինակ հնչել, սակայն վերջին մարդահամարի ժամանակ Ռուսաստանում 47 հազար մարդ իր ազգությունը նշել էր «էլֆ»։ Այսինքն՝ հեքիաթային պերսոնաժ։ Մոտ երկու հազար մարդ նշել է «ռոբոտ»։ Հիմա այս հարցը անհրաժեշտ է եւս կարգավորել օրենքով, թե ի՞նչ է նշանակում ազգությունը, ո՞րն է ազգությունների այն ցանկը, որից անձը կարող է իր ընտրությունը կատարել։

3-րդ հարցը վերաբերում է էլեկտրոնային պահոցին։ Օրենքով կանոնակարգված չէ այդ հարցը, սակայն սա, կարծում եմ, կարեւորագույն հարցերից մեկն է, թե ինչպե՞ս ենք մենք ապահովելու տվյալների պաշտպանությունը։ Արդյոք չե՞ք համարում կամ ունե՞ք որեւէ նախնական որոշում, թե ինչպիսի՞ն պետք է լինի այդ պահոցը։ Մասնավորապես երկու հիմնական խմբերի են բաժանվում՝ կոնտակտային եւ ոչ կոնտակտային։ Եվ ոչ կոնտակտայինի հետ կապված է եղել վերջերս Եվրամիության անդամ մի շարք երկրներում հրաժարումը այս անձնագրերից։ Ինչպիսի՞ն է ձեր մոտեցումը այս հարցի վերաբերյալ։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Հարությունյան։ Շատ ճիշտ նկատեցիք։ Հանրային համարանիշների հետ կապված մեզ մոտ էլ քննարկվել է հարցը։ Այն անձինք, ովքեր չեն ցանկանում ստանալ նոր նմուշի անձնագիր, ապա «Սոցիալական քարտերի մասին» օրենքի ուժը կորցրած ճանաչման պարագայում ինչպե՞ս պետք է կարգավորվի։ Մենք  քննարկել ենք սա կառավարությունում։ Համենայն դեպս, ուժը կորցրած ճանաչման դեպքում որեւէ խնդիր չի առաջանում։ Չնայած բոլոր դեպքերում մենք այստեղ ունենք մի այլ ձեւակերպում, որը անպայման կքննարկենք նաեւ ձեզ հետ, որ որոշակի անցումային դրույթներով կարգավորում ենք, որ այս մասով օրենքը կմնա ուժի մեջ։ Իսկ այն անձանց մասով, ովքեր կդիմեն կենսաչափական տվյալներ ստանալու համար, թերեւս այդ մասով օրենքը ուժը կորցրած կճանաչվի։ Բայց բոլոր դեպքերում ինչքան մենք փորձել ենք հասկանալ, այդ օրենքը ուժը կորցրած ճանաչման պարագայում որեւէ իրավական կարգավորման առումով, այսինքն՝ բաց դաշտ չենք ունենում, պրն Հարությունյան, որովհետեւ նրանք ստացել են համապատասխան համարանիշը եւ կառավարության որոշումը, որը կարգավորել է այդ հարաբերությունները։ Բայց քննարկման ենթակա խնդիր է եւ մեկ անգամ եւս շնորհակալություն հարցի համար։ Մենք սա կքննարկենք։

2-րդ հարցը՝ կապված ազգության հետ։ Ասեմ, որ եթե մարդը կարող է ցանկացած բառ կամ բառային ձեւակերպում կամ կոմբինացիա օգտագործել նշելու համար ազգություն, որը, կարծում եմ, ճիշտ չի լինի։ Միգուցե մենք փորձենք կարգավորենք կառավարության համապատասխան որոշումը։ Բայց ես չեմ կարծում, որ ազգությունների ցանկ որեւէ տեղ հաստատված լինի։ Այսօր մենք փորձելու ենք ինչ-որ ձեւակերպում տանք։ Հարցը շատ հետաքրքիր է  եւ հնարավոր է։ Չնայած մեր պրակտիկայում նման դեպքեր ընդհանրապես չեն եղել, բայց փորձենք կագրավորման մեխանիզմներ գտնել։

Ինչ վերաբերում է պահոցին, նշեմ, որ այդ պահոցին ներկայացվող տեխնիկական պարամետրերը ամբողջությամբ կարգավորված են տեխնիկական առաջադրանքով անձնագրային այս համակարգի ներդրմամբ։ Այդ տեխնիկական առաջադրանքի շուրջ աշխատել են շուրջ երկու տարի լավագույն միջազգային փորձագետներ, որոնք հրավիրվել են նաեւ Եվրամիությունից եւ ԻԿԱՕ-ի փորձագետներ, միգրացիայի միջազգային կազմակերպության միջոցով եւ այդ ամբողջ անվտանգության համակարգերը, թե ինչպես են պահվելու տվյալները, այն համապատասխան կոդերը, որոնց միջոցով պահվելու են, դրանք նախատեսված են այդ տեխնիկական առաջադրանքում։

Համենայն դեպս, մեր մրցույթը, որ կազմակերպել ենք եւ արդեն ունենք հաղթող կազմակերպություն, համար 1-ին խնդիրներից է հենց այդ համակարգի ներդրումը մեր տրված տեխնիկական առաջադրանքին համապատասխան։ Կարող եք կառավարության համապատասխան որոշումը նայել, այնտեղ նախատեսված է։

Իսկ ընդհանրապես նշեմ, որ կա նման մտահոգություն աշխարհում կենսաչափական տվյալներով անձնագրերի։ Լինում են դեպքեր, երբ որոշակի հեռավորությունից անգամ փորձ է արվում մուտք գործել եւ կարդալ տվյալները։ Բայց մեր նախատեսված տեխնիկական առաջադրանքով, որ փորձագետները ներկայացրել են, հաշվի են առել հենց այդ հանգամանքը։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Պրն Հարությունյան, առաջարկում եմ ձեզ կազմակերպենք լսումներ, քանի որ սա առնչվում է ՀՀ բոլոր քաղաքացիներին։ Եվ այստեղ իմ կարծիքով հրատապության հարց չկա։ Բազմաթիվ խնդիրներ կան եւ ես առաջարկում եմ, որ հրավիրվեն ոչ միայն պատգամավորներ, նաեւ հասարակական կազմակերպություններ եւ այն մարդիկ, ովքեր կցանկանան իրենց մասնակցությունը բերել այս կարեւոր հարցի լսումների ժամանակ։ Ես առաջարկում եմ առաջիկայում կազմակերպենք լսումներ այս հարցի կապակցությամբ։

Արտակ Դավթյան։

Ա.ԴԱՎԹՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ես մի քանի հարցեր ունեմ։ 1-ինը՝ կցանկանայի, որ մանրամասնեիք, թե ինչո՞վ եւ ինչքանո՞վ է բարելավվելու վիզաների ստացման գործընթացը այս նոր համակարգի ներդրմամբ։ Սա մեկ։

2-րդը՝ արդյոք այդ էլեկտրոնային չիպերը թույլ կտա՞ն հետագայում, եթե անհրաժեշտություն լինի, կենսաչափական այլ տվյալներ ներմուծվեն, որպեսզի այլեւս չփոխվեն անձնագիրը եւ այդ էլոկտրոնային չիպերը, այլ այնտեղ համապատասխան ինֆորմացիան եւս տեղադրվի։

3-րդը՝ ի՞նչ տեսք են նրանք ունենալու, այդ անձնագրերը եւ արդյոք, երբ համապատասխան էջերը լրանան, թույլ կտրվի նոր էջեր ավելացնել, թե՞ անպայման պիտի անձնագիրը փոխել։ Ի՞նչ վավերականություն են ունենալու այդ անձնագրերը, ի՞նչ պարբերականությամբ են դրանք փոխվելու եւ փոխվելուց արդյոք նորից նոր կենսաչափական տվյալներ պիտի՞ վերցվեն, թե՞ այն ինչ որ արդեն հին էլեկտրոնային չիպի վրա տեղադրված կա, դա բավարար կլինի, որպեսզի անձը կրկնակի կամ եռակի անգամ այդ նույն կեսնաչափական տվյալները չտրամադրի համապատասխան մարմիններին։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Նախ, գործընթացը ինչքանով կազդի յուրացման գործընթացի վրա, հաշվի առնելով, որ ներկայումս չկա որեւէ նախագիծ օրակարգում եւ չկան, թե ո՞ր կատեգորիայի անձինք կամ ինչքանո՞վ է հեշտացվում, ես չեմ կարող պատասխանել։ Ուղղակի կարող եմ ասել, որ համանման այլ դեպքերում այլ պետությունների հետ կապված, մասնավորապես Վրաստանի պարագայում,   Եվրամիությունը գնաց այդ քայլին այդ համակարգի ներդրման արդյունքում, եւ բավականին մեծ շրջանակի անձանց  մի դեպքում ընդհանրապես ազատվում էին համապատասխան վիզայի ռեժիմից, մի դեպքում ուղղակիորեն յուրացվում էր։ Այնտեղ կային եւ՛ ուսանողներ, եւ՛ որոշակի կատեգորիայի պետական պաշտոնյաներ, որոնց համար ուղղակիորեն մեղմացման ռեժիմ էր։ Սա ենթադրում է, որ աստիճանաբար ավելի մեղմացման պետք է գնա վիզաների կամ մուտքի արտոնագրի տրամադրման հետ կապված։

Ինչ վերաբերում է կենսաչափական տվյալներին, ապա այս պահին որոշում է կայացվել, ինչը ամրագրված է նաեւ Հանրապետության Նախագահի կարգադրության մեջ եւ կառավարության համապատասխան տեխնիկական առաջադրանքի մեջ։ Այնտեղ ուղղակիորեն որոշում է կայացված, որ թերեւս բավարար է այս երկու կենսաչափական տվյալների նախատեսումը եւ անվտանգության տեսանկույնից այս փաստաթղթերի կարծում եմ այս տեղեկությունները, կենսաչափական տվյալները բավարար են։

Անձնագրի տեսքը չի տարբերվում, բացառությամբ մեկ-երկու դետալների։ Սա նույնպես կառավարության որոշմամբ է հաստատվում։ Այսօրվա գործող անձնագրի նմուշը հաստատված է։ Գոյություն ունի միջազգային կենսաչափական բիոմետրիկի նշան ասածը, որն ուղղակի ցանկացած նման կարգի անձնագրի վրա ուղղակի տեղադրվում է։ Ուղղակի այդ նշանը կտեղադրվի մեր անձնագրերի վրա։

Ինչ վերաբերում է փոխանակմանը, ապա այս նախագծերով հստակ նախատեսված է, որ մասնավորապես տրվում է 5 տարի ժամկետով։ Այստեղ մենք կքննարկենք, շատ առաջարկներ ենք ստացել նաեւ հանձնաժողովի շրջանակներում՝ 5, թե 10 եւ 32 էջ, թե 64։ Այսօր նախատեսվում է 64 էջ տեխնիկական առաջադրանքի, բայց ես կարող եմ հավաստիացնել զուտ կրելու իմաստով ինքը որոշակի ծավալային առումով շատ մեծ է լինում՝ հաշվի առնելով էջերի քանակը եւ հնարավորություն լինի մինչեւ համակարգի ներդրումը մենք փոփոխություն կատարենք եւ նախատեսենք 32 էջ եւ 5 տարի ժամկետով։

Ես գիտեմ ձեր հարցը վերաբերում է նրան, որ կլինեն թանկ եւ երկարատեւ օգտագործման համար պիտանի լինի, բայց կարծում եմ հիմնականում այսօր օգտագործում են նույն քանակի էջերով եւ ավելի երկար ժամկետի համար։

Ավելին ասեմ, որ այլեւս մենք չենք ունենա, այն վավերական է օտարերկրյա պետություններում համապատասխան կնիքը, ինչը էջերի վրա որոշակի ազդեցություն չի ունենա։

Սա է։ Ես նորից ցանկանում եմ նշել, որ մինչեւ 2-րդ ընթերցում թերեւս կարող եմ լրացուցիչ տեղեկություններ տալ կամ գոնե առաջարկներ լինելու դեպքում քննարկենք համատեղ։ Շնորհակալություն։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Ռուզաննա Առաքելյան։

Ռ.ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Օսիկյան, դուք ասացիք, որ ամբողջ աշխարհը ի վերջո անցնելու է այս համակարգին եւ մենք, բնականաբար, սկսելու ենք այս գործընթացը։ Իսկ այն երկրները, որոնք դեռ չեն անցնելու եւ գուցե շատ երկար տարիներ չանցնեն, եթե քաղաքացիները գնում են այնպիսի երկիր, որոնք այս համակարգը չեն օգտագործում, օրինակ, հայ քաղաքացին գնում է Ղազախստան կամ Ուզբեկստան, որտեղ չի օգտագործվում այս համակարգը, արդյոք խնդիրներ չե՞ն ունենա օգտագործելով այս նոր անձնագրերը։

Մյուս հարցս վիզաների ստացմանն է վերաբերում։ Ճիշտն ասած ես չհասկացա այս օրենքով, եթե մարդը վիզա պետք է ստանա, այդ ինֆորմացիան ինչպե՞ս է այս անձնագրում վավերացվելու կամ ուղղակի սահման է անցնում, այդ ինֆորմացիան ինչպե՞ս է արտահայտվելու այս նոր անձնագրում։

Մյուսը՝ դուք ասացիք կամավորության սկբզունքի մասին, որ կարող են մարդիկ օգտագործել իրենց հին անձնագրերը։ Բավականաթիվ մարդիկ այս տարի ստացել են անձնագիր 10 տարի ժամկետով։ Եթե մենք պիտի անցնեինք նոր համակարգի, ինչու՞ այսքան երկարացվեց, որովհետեւ այս օրենքի մասին արդեն խոսվում էր, այս համակարգը մտցնելու մասին վաղուց էր խոսվում։ Ինչու՞ 10 տարի երկարացվեց։ Եվ եթե այսօր կամավոր սկզբունքով է, մի օր պարտադիր դառնա, այս մարդիկ պիտի պարտավորված լինեն փոխել իրենց անձնագիրը։

Եվ ամենավտանգավորն այն է, որ մարդիկ կարող են լինել, որոնք այս 10 տարիների ընթացքում զուգահեռաբար երկու անձնագիր օգտագործեն, որը կարող է հենց երկրի համար խնդիրներ առաջացնել։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Նախ, փորձեմ ձեր մտահոգությունները փարատել։ 1-ինը՝ այլ երկրներ մեկնելու դեպքում, եթե կունենան գիոմետրիկ անձնագիր, սակայն այն երկիրը, որ կընդունի, չի ունենա այդ համակարգը, էապես որեւէ խնդիր չի առաջանա։ Այսինքն՝ անձնագիրը ինքնին անձնագիր է ֆիզիկական նույն ծավալներով, սակայն իր վրա ունենում է համապատասխան էլեկտրոնային պահոց, որը հնարավորություն է տալիս այն երկրներում, որտեղ ունեն այն համապատասխան կոդը, որը մեր երկիրը տրամադրել է եւ կարդալու հնարավորություն ունի, ապա կարդա այդ անձնագրի մեջ եղած տեղեկությունները եւ նույնականացնի։ Հետեւաբար այն երկրները, որտեղ չկա այս համակարգը, անձնագիրը կօգտագործվի կամ անձնագրի ստուգումը կիրականացվի այնպես, ինչպես սովորական նմուշի անձնագիրը։

Ինչ վերաբերում է վիզաների հարցին, ապա վիզաները ֆիզիկական ծավալներով նույն անձնագիրն է, վիզան փակցվելու է այնպես, ինչպես փակցվում է այսօրվա սովորական անձնագրային բլանկների համապատասխան էջերի վրա։ Այսինքն՝ այստեղ որեւէ խնդիր չկա։ Նույն ձեւով փակցվելու է, նույն էջերն են, ուղղակի տաբերությունն այն է, որ անձնագիրը կունենա էլեկտրոնային պահոց իր մեջ եւ համապատասխան այն տեղը, ինչը հնարավորություն կտա առանձին դեպքերում, այդ համակարգի առկայության դեպքում օդանավակայաններում եւ այլ համակարգերում կարդալ։

Ինչ վերաբերում է կամավորությանը եւ ժամկետի  երկարացմանը, ապա տեսնում եք, որ օրենքով որեւէ սահմանափակում չկա, ինչը հնարավորություն է տալու մարդկանց ցանկացած ժամկետի մեջ եղած անձնագիր օգտագործել։ Եթե որեւէ ժամանակ անգամ խնդիր կառաջանա պարտադիր դարձնել, կարծում եմ քայլ առ քայլ պետք է գնանք այս համակարգին եւ գոնե այն անձնագրերը, որոնք ժամկետի մեջ կլինեն, հնարավորություն կտրվի մինչեւ ժամկետի ավարտը օգտագործել եւ նոր անձնագրի փոխանակման կամ դիմելուց հետո միայն ստանալ նոր նմուշի։ Բայց այսօր ներկայացված նախագծով որեւէ սահմանափակում չկա։ Այսինքն՝ անգամ  ժամկետը լրանալու դեպքում մարդը կարող է ստանալ հին նմուշի անձնագիրը։ Այստեղ նույնպես մտահոգություն ես չեմ տեսնում։ Շնորհակալություն։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Օսիկյան, բավական շատ հարցեր ունեմ։ Կխնդրեի, որ գրի առնեիք, որպեսզի պատասխանվեր։

1-ին հարցը վերաբերում է հետեւյալին։ Հենց 1-ին նախագծով՝ «Նույնականացման քարտերի մաիսն» օրենքի նախագծով սահմանվում է, որ նույնականացման քարտը քաղաքացու ինքնությունը եւ քաղաքացիությունը հավաստիացնող հիմնական փաստաթուղթ է։ Սակայն, եթե ինքնությունը եւ քաղաքացիությունը հաստատող փաստաթուղթ է, ինչու՞ է տրվում նրան 16 տարին լրանալուց հետո եւ ոչ թե, օրինակ, հնարավորություն տրվի ծննդյան պահից ունենալ այդպիսի նույնականացման քարտ։ Ո՞րն է տրամաբանությունը, մանավանդ որ անձնագրի պահով դուք ունեք այդ դրույթը, որ երեխաները նույնպես կարող են ունենալ այդպիսի քարտեր։

2-րդը՝ համաձայն Սահմանադրության բոլոր տեղեկություները՝ անձնական եւ ընտանեկան, նաեւ առեւտրային գաղտնիք չհամարվող պետք է սահմանվեն բացառապես օրենքով։ Ցանկի մասին է խոսքը։ Սակայն նախագծում դուք հղում եք տալիս նաեւ կառավարության վրա, որ կառավարությունն էլ սահմանի։ Չե՞ք գտնում, որ սա չի համապատասխանում Սահմանադրության նորմին։

3-րդը՝ ինչո՞վ է պայմանավորված, որ նոր անձնագրերը 10 տորով եք տրամադրում եւ ինչու՞ ժամկետային սահմնափակում է դրվում հիմքում։ Իմիջիայլոց «անձնագիր» բառի հետ կապված քննարկվե՞լ է արդոք այս բառը իր էությանը համապատասխան օգտագործել, ոչ թե անձնագիր, այլ անցագիր։ Հատկապես, երբ սահմանում եք, որ դա անհրաժեշտ է Հայաստանից դուրս գալու եւ Հայաստան վերադառանալու սահմանադրական իրավունքն իրացնելու համար։

Մյուսը վերաբերում է «հանրային ծառայությունների համարանիշ» արտահայտությանը, թեեւ սահմանել եք, թե սա ինչ է, բայց չեք նշել նպատակը։ Դուք հիշում եք, որ «Սոցիալական քարտերի մասին» օրենքի ընդունման եւ կիրառման ժամանակ հսկայական դժգոհություններ առաջացան եւ դուք ձեր ելույթում նշեցիք, որ դրա վերաբերյալ կա նաեւ Սահմանադրական դատարանի ակտը պարտադրող նորմերը Սահմանադրությանը համապատասխանության մասով եւ Սահմանադրական դատարանը որոշել էր չհամապատասխանող ճանաչել։ Այնուամենայնիվ, ինչպե՞ս է այդ հակասությունը լուծվում այս հարթության մեջ։

Քանի որ հարցերը շատ են եւ ես չեմ հասցնում, վերջին կարեւոր քաղաքական ուղղվածության հարց։ Ինչպե՞ս եք բացառում, որ անձը, որ կարող է թե նոր անձնագիր ունենա եւ պահպանի նախորդ անձնագիրը եւ, օրինակ, ընտրությունների ժամանակ օգտագործի երկուսն էլ ընտրախախտումներ իրականացնելու նպատակով։ Ինչպիսի՞ երաշխիքներ եք դուք նախատեսում այդ ուղղությամբ՝ հաշվի առնելով, որ օրենքը ուժի մեջ է մտնում 2011թ. նոյեմբերի 1-ից ըստ նախագծի։ Այսքանը, կշարունակեմ հավանաբար արձագանքման ժամանակ։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Նախ, ինչ վերաբերում է տարիքին՝ ինչու՞ 16 տարեկանից։ Ի տարբերություն նույնականացման քարտի, այսօրվա անձնագիրը հանդիսանում է թե՛ ճամփորդական փաստաթուղթ, թե՛ անձը հաստատող փաստաթուղթ։ Այսինքն՝ այդ կապակցությամբ այսօր, եթե որեւէ երեխա ցանկանում է ծնողների հետ սահման հատել, մեկնել այլ երկիր, ապա պետք է դիմի եւ ստանա անձնագիր որպես ճամփորդական փաստաթուղթ եւ մեկնի Հայաստանից։ Հակառակ դեպքում ծննդյան վկայականը չէր կարող լինել ճամփորդական փաստաթուղթ։

Ինչ վերաբերում է մինչեւ 16 տարեկանին, ապա այդ տարիքի երեխան ունի ծննդյան վկայական, որը ՀՀ տարածքում, համաձայն «Կացության ակտերի գրանցման մասին» օրենքի համարվում է անձը հաստատող փաստաթուղթ։ Եվ այստեղ մինչեւ 16 տարեկանին տրամադրելը նույնականացման քարտ գտնում ենք ոչ նպատակահարմար եւ ոչ անհրաժեշտ։ Այսինքն՝ այդ երեխային պետք չի գալու այդ նույնականացման քարտը։

Ինչ վերաբերում է Սահմանադրությանը, ապա դուք շատ ճիշտ նկատեցիք, որ այստեղ կա դրույթ, որը վերապահում է կառավարությանը այլ տեղեկություններ սահմանելու հետ կապված։ Մենք արդեն իսկ պետաիրավական հանձնաժողովում քննարկման արդյունքներով այդ մասում, որտեղ գրված է «այլ տեղեկություններ եւ սերտեֆիկատ» մենք ուղղակի թողնում ենք սերտեֆիկատը եւ այլ տեղեկությունները կփորձենք  բերել օրենքի դաշտ 1-ից 2-րդ ընթերցման ռեժիմով եւ «տեղեկություններ» բառը հանելու ենք։ Շատ տեղին դիտողություն էր, որը մեր կողմից արվել է։

Ինչու՞ 10 տարի ժամկետով անձնագիրը. հաշվի առնելով, որ առաջին անգամ է համակարգը ներդրվում, մենք նույնպես առաջարկությամբ հանդես կգանք, որպեսզի 5 տարի ժամկետով նախատեսվի։ Ուղղակի երկու ծայր ունի այս խնդիրը։ Մի դեպքում համակարգի գործարկմամբ արդյոք այս տեխնիկական չիպերով կամ կրիչներով անձնագրերը այդքան կարող են երկար դիմանալ։ Բայց մյուս կողմից խնդիր կա, որ հաշվի առնելով որոշակի թանկ լինելու հանգամանքը, մարդկանց լրացուցիչ նոր անձնագիր 5 տարին մեկ փոխելու հնարավորություն չտանք։

Այս երկուսի քննարկման  արդյունքում մենք կանգ կառնենք այն տարբերակի վրա, որ երեւի թե ավելի կարճ ժամկետ, բայց ապահով համակարգ, որը կարծում եմ ավելի տեղին է։ Եթե փոփոխության ենթարկվի բերված նախագիծը, 1-ից 2-րդ ընթերցման ռեժիմով ներկայացման ժամանակ ես ձեզ կտեղեկացնեմ։

Հանրային ծառայությունների մասով նշեմ, որ 1-ին հերթին անձի նույնականցնելու խնդիր կա եւ տվյալ դեպքում յուրաքանչյուր անձի նույնականացման համար ստեղծված է համապատասխան հանրային համարանիշը, որ յուրաքանչյուր անձ պետք է ունենա եւ որը որոշակի թվերի կոմբինացիա է։ Դա բացառապես իր սեռի, իր ծննդյան, տարեթվի հետ կապված է, որպեսզի մարդուն հեշտ նույնականացնեն։

Ինչ վերաբերում է մտավախությանը հին եւ նոր նմուշի անձնագիր ունենալու եւ այլն, հենց դրանով պայմանավորված մենք ընդհանրապես բացառում ենք, որ միեւնույն տեսակի անձնագիր կամ անձը հաստատող փաստաթուղթ ունենա եւ բացառում ենք, որ ունենա հին եւ նոր նմուշի անձնագիր։ Ինչ վերաբերում է նրան, որ կարող է կեղծիքներ լինեն կամ հնարավոր է, որ որեւէ մեկը կարող է չարաշահի, այսօր այդ խնդիրը կարող է լինել, բայց ես բացառում եմ՝ հաշվի առնելով նորից այս համակարգի պաշտպանվածությունը։ Եթե կլինեն նման դեպքեր, ապա Քրեական օրենսգրքով նման դեպքերի համար բավականին խիստ պատասխանատվության միջոցներ են նախատեսված։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Օսիկյան։ Ես չեմ մեկնաբանի ձեր պատասխանները։ Ելույթի ժամանակ կանդրադառնամ, բայց երեք հավելյալ հարց էլ է ձեւավորվում մոտս։ Մեկը վերաբերում է հետեւյալին՝ ինչպիսի՞ առանձնահատկություններ եք նախատեսում երկքաղաքացիների համար այս համակարգի ներդրման գործում, ինչքա՞ն միջոցներ են դրվել համակարգի ներդրման համար։ Ես նկատի ունեմ թե վարկային ռեսուրսները, թե աջակցությունը։

Եվ ի վերջո «Սոցիալական քարտերի մասին» օրենքը ուժը կորցրած ճանաչելուն զուգահեռ մենք այսօր ունենք բազմաթիվ օրենքներ, որտեղ օգտագործվում է սոցիալական քարտերի անհրաժեշտությունը կամ պահանջ է դրված դրանց օգտագործելու։ Առանձին դեպքերում իհարկե դրանք փոխարինող այն տեղեկանքներով, որ քաղաքացիները չեն ցանկանում ունենալ սոցիալական քարտեր։ Այս դեպքում ո՞րն է այն երաշխիքը, որ մյուս օրենքներով գործադրման ժամանակ չի պարտադրվի նորից սոցիալական քարտերը պահպանել։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շատ լավ։ Փորձեմ վերջից գալ։ Սոցքարտերի հետ կապված մենք փորձել ենք փաթեթով ներկայացնել, պրն Մինասյան։ Բոլոր գործող օրենքներում, որտեղ նախատեսված է սոցիալական քարտ, մենք փոխարինել ենք «հանրային համարանիշ» բառերով։ Երկաղաքացիների մասով որեւէ սահմանափակում կամ արտոնություն չկա։ Այսինքն՝ հավասարեցված են։ Այս առումով կարող են դիմել եւ ստանալ կենսաչափական անձնագիր։ Եթե մինչ այդ ստացել են հին նմուշի կամ գործող անձնագիր, ապա նրանք նույնպես հանձնելուց հետո միայն կստանան կենսաչափական տվյալով անձնագիր։ Ընդ որում նախատեսվում է նաեւ դիմել եւ ստանալ արտերկրում գործող մեր արտաքին գերատեսչությունների համապատասխան հիմնարկներում։

Համակարգի ներդրումը ամբողջությամբ իրականացվել է մրցույթ, որը տեղի է ունեցել էկոնոմիկայի նախարարության եւ գնումների գործակալության միջոցով։ Մրցույթի արդյունքները հաստատվել են կառավարության կողմից, ամբողջությամբ համակարգը ներդրվում է հաղթող ճանաչվող կազմակերպության կողմից։ Այսինքն՝ բյուջետային միջոցների առումով այստեղ որեւէ գումար չի ծախսվել։ Հետագայում նախատեսվելու է համապատասխան համակարգ պայմանագրի միջոցով յուրաքանչյուր որոշակի վճարման արդյունքում հետագայում գումարները մարելու որոշակի տարիների ընթացքում։ Այսինքն՝ այդ իմաստով պետական բյուջեից միջոցներ այս համակարգի ներդրման համար չի ծախսվելու։ Այսքանը։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Անահիտ Բախշյան։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Օսիկյան, սա էլ, ճիշտն ասած, հետաքրքրված էի, թե ֆինանսական ի՞նչ միջոցներով է։ Եվ կարծես, եթե պետբյուջեով չի, վարկային ծրագրով է, այս գումարները ՊՈԱԿ-ը որտեղի՞ց պիտի... Լավ չհասկացա, եթե դժվար չի, մի փոքր պարզաբանեք։

4-րդ հոդվածի 12-րդ կետում գրված է, որ նույնականացման քարտ տրամադրելը մերժվում է, եթե դիմումատուն 5-օրյա ժամկետում չի ներկայացնում այդ որոշված փաստաթղթերը։ Ի՞նչ հետեւանք է ունենալու դա, եթե մերժվի նույնականացման քարտը։ Ինչքա՞ն է տեւելու այդ գործընթացը, եթե կամավորության սկզբունքը կա։ Այսինքն՝ ինչքա՞ն ժամանակ է ներդրվելու, ֆինանսավորվելու այս գործընթացը։ Կարո՞ղ ենք մեզ թույլ տալ երկար տարիներ այս գործընթացի շարունակման համար, եթե կամավոր սկզբունքների վրա է դրված նույնականացման քարտ ստանալը։

Ինձ հետաքրքրում է նաեւ հետեւյալ հարցը՝ Հայաստանից բազմաթիվ մարդիկ մեկնել  են արտերկիր եւ, եթե նրանք այս գործընթացի մեջ չեն լինելու, նույնականացման քարտ չեն ձեռք բերելու, որովհետեւ Ռուսաստանի ծայրերում են լինելու, որտեղ հյուպատոսություն չկա եւ այլն։ Ինչպե՞ս է կարգավորվելու այդ մարդկանց այս գործընթացից դուրս չմնալու հարցը, ինչ-որ ձեւ կա՞։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցերի համար։ 5-օրյա ժամկետի հետ կապված ասեմ, որ հաշվի առնելով, որ վարչարարություն է պարզ տեղի ունենում եւ համաձայն վարչարարության մեր օրենքի սկզբունքների, քաղաքացին դիմում է ներկայացնում անձնագրավորման համար։ Եթե համաձայն այս նախագծի փաստաթղթերը լրիվ չեն լինում, որոշակի փաստաթղթեր պակաս են լինում, համաձայն այս նույն օրենքի, մենք կարգավորել ենք ամբողջությամբ օրենքով։ Նրան հնարավորություն ենք տալու 5-օրյա ժամկետում լրացնել պակաս փաստաթղթերը։ Բնական է, եթե քաղաքացին 5-օրյա ժամկետը խախտում է, ապա վարչական վարույթն ունի ավարտ, որը պետք է ավարտվի։ Դրանով է պայմանավորված այս որոշման կայացումը։ Դրանից հետո քաղաքացին ցանկացած դեպքում, ցանկացած պահի կարող է նորից դիմում ներկայացնել անձնագրավորման համար։ Ստացման ժամկետները հստակ նախատեսված է՝ 15-օրյա։ Եթե կառավարության որոշմամբ կսահմանվի ավելի կարճ ժամկետ, քաղաքացիաիրավական հարաբերությունների կամ արտահայտության սկզբունքի հիման վրա քաղաքացին կարող է լրացուցիչ վճարել եւ ստանալ ավելի վաղ ժամկետում, որտեղ պայմանագիր կստորագրվի, ինչը այսօր էլ իրականացվում է։ Եվ այդ ամբողջ միջոցները ուղղվում են բյուջե եւ ծախսվում են նույն համակարգի զարգացման վրա։ Այսինքն՝ ամբողջությամբ օրենքով ենք կարգավորելու։

Ֆինանսավորման մասով ես նշեցի, որ մրցույթն է իրականացվել գնումների գործակալության կողմից։ Համաձայն կառավարության որոշման, որպես պատվիրատու հանդես է եկել ԷԿԵՆՔ պետական ոչ առեւտրային կազմակերպությունը, որը գործում է էկոնոմիկայի նախարարության շրջանակներում կամ նրա ենթակայության տակ։ Ամբողջությամբ նախատեսված մրցույթի արդյունքներով, որը հավանության է արժանացել կառավարության կողմից, նախատեսվում է, որ ներդրողը իր միջոցները կներդնի համապատասխան համակարգը եւ համակարգի արժեքը տարիների ընթացքում՝ առաջիկա 5-10 տարիների ընթացքում, պետական բյուջե մուտքագրվող նույն անձնագրերի կամ նույնականացման քարտերի վաճառքից որոշակի համամասնությամբ կվճարվի ընկերությանը։ Սա է։

Բնական է ամբողջությամբ պայմանագրի գումարը մարվելուց հետո որեւէ պարտավորություն չի լինի։ Ուղղակիորեն պետական բյուջեի միջոցներից այս համակարգի վրա այս պահին գումար չի ծախսվում, դա թողնվում է հետագա անձնագրային բլանկների վաճառքից առաջացած գումարներից։ Որեւէ այլ միջոցից չի ծախսվի պետական բյուջեից այս համակարգի վրա, ինչը այս նախագծերից հետ որեւէ էական առնչություն չունի։ Սա ուղղակի տեղեկանքի կարգով ես փորձեցի ներկայացնել ձեզ։

Ինչ վերաբերում է արտերկրում գտնվող քաղաքացիներին, ապա ճիշտն ասած, հարցի էությունը չհասկացա, որովհետեւ մարդը, որը գտնվում է արտերկրում, եթե այդ տարածքում չկա հյուպատոսական ներկայացուցչություն ՀՀ, այսօր էլ նույն ձեւով կարող են խնդիրներ լինել։ Բայց բնական է, գոյություն ունեն մի շարք համակարգեր։ Եթե, օրինակ, անձնագիր է կորցնում, նրան կարող են փոստով ուղարկել վերադարձի վկայական կամ այլ փաստաթուղթ, ինչը հնարավորություն կտա վերադառնալ ՀՀ, եթե զուտ վերադարձի հետ կապված խնդիրներ են։ Հակառակ դեպքում որեւէ այլ խնդիր նա չի կարող ունենալ, որովհետեւ այսօր էլ անձնագիր ունի եւ այդ անձնագիրը ամբողջությամբ վավերական փաստաթուղթ է։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Անահիտ Բախշյան։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, ես նկատի ունեի այս գործընթացի համար ինչքա՞ն ժամանակ է նախատեսված, որպեսզի Հայաստանում բոլոր քաղաքացիները ունենան այդ քարտը, եւ այդ ժամանակից հետո, եթե մարդիկ գտնվել են դրսում եւ ձեռք չեն բերել, ի՞նչ պետք է լինի։ Սա մեկ։

2-րդը՝ այդ վաճառքը չհասկացա։ Ուրեմն, նույնականացման քարտերը վաճառվելու՞ են եւ այդ գումարով այդ ՊՈԱԿ-ի ծախսը վերականգնելու՞ են։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Տիկին Բախշյան, նախագծերի հետ ձեր հարցը ուղղակիորեն չի առնչվում, բայց փորձեմ տեղեկանքի կարգով ասեմ։ Նախ, նախագծերով եւ ընդհանրապես այս պահին չկա մոտեցում, որ ամբողջությամբ պարտադիր դարձվի համակարգը եւ որոշակի մարդիկ այս հերթից, այսպես ասած, հետ ընկեն եւ չհասցնեն ստանալ։ Մենք հնարավորություն ենք տալու, ովքեր ցանկություն ունեն, ցանկացած ժամանակ դիմեն եւ ստանան կենսաչափական տվյալներով անձնագրեր։

Ինչ վերաբերում է մրցույթին, նորից ասեմ, որ տեղի է ունեցել միջազգային մրցույթ, որին մասնակցել են մի շարք միջազգային կազմակերպություններ եւ ամբողջ համակարգի արժեքը որեւէ ձեւով պետական բյուջեից չի ֆինանսավորվում։ Ներդրող կազմակերպության կողմից է իրականացվում, իսկ մարման պարտավորությունները կիրականացվի բացառապես նույնականացման քարտերի եւ այդ նոր անձնագրերի վաճառքից ստացված գումարներից, ինչը նախատեսված է մեր համապատասխան պայմանագրի մեջ։ Եթե կվաճառվի, այդ վաճառքից կտրամադրվի համապատասխան ժամանակացույցի եւ որոշակի տարիների համար նախատեսված քանակների համար։ Հակառակ դեպքում, եթե ժամանակի ընթացքում չիրականացվի, նոր պայմանագրի ժամկետ երկարացնելու հնարավորություն կունենա պետությունը կամ, եթե պետությունը կգտնի, որ այլեւս դրա կարիքը չկա, ինքը կֆինանսավորի ամբողջ համակարգը համապատասխան տարվա սկզբից։

Այս պահին, բնական է, այդ հարցերը կարգավորված չեն։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Արթուր Աղաբեկյան։

Ա.ԱՂԱԲԵԿՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, երկու հարց ունեմ։ Մեկը պարզաբանման անհրաժեշություն  ունի, որպեսզի ավելի խորը հասկանամ, 2-րդը մտահոգող հարց է։

1-ինը՝ դուք հոդված 2-ում նշել եք, որ հիմնական փաստաթուղթ է, որը նախատեսված է ՀՀ տարածքում օգտագործելու համար։ Մեկ այլ հոդվածով նույնականացման քարտի չափը, տվյալներնի եւ քարտամասերի տեղաբաշխումը, ներառյալ մեքենայի ու կարդացվող տեղամասը, տվյալների ներկայացման ձեւը եւ քարտի այլ բնութագրերը պետք է համապատասխանեն միջազգային քաղաքացիական ավիացիայի կազմակերպության  կողմից հաստատված պահանջներին։

Խնդրում եմ պարզաբանեք։

Հիմա հիմնական հարցը՝ դուք չե՞ք կարծում, որ նույնականացման քարտին անցումը մենք խնդիրներ ենք ունենալու «Զինապարտության մասին» եւ «Զինվորական ծառայության անցման մասին» օրենքների կիրառման հետ կապված։ Այստեղ մի տեղ նշել եք «16 տարեկան» բառը, բայց կարծում եմ օրենքով պետք է սահմանեիք այն մոտեցումները, որպեսզի «Զինապարտության մասին» օրենքի կիրառումը հստակ երեւա այս օրենքով։ Ինչու չէ նաեւ «Զինվորական ծառայության անցման մասին» օրենքը, որովհետեւ ՀՀ շատ-շատ քաղաքացիներ զինվորական ծառայություն են անցնում, որի մեծ մասը անցնում է պայմանագրային ծառայություն, իսկ պայմանագրային փոփոխությունով ծառայության դեպքում քարտ ունենալու անհրաժեշտությունն այստեղ արդեն վիճելի հարց է։ Մանավանդ որ քարտում դուք պահանջում եք կենսաչափական տվյալների մեջ մատնահետքի հարցը, որը այնքան էլ ցանկալի տեղեկություն չի, որ պետք է պայմանագրային ծառայություն անցնող զինծառայողը տրամադրի նման իրականցման քարտ ունենալու համար։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Աղաբեկյան։ 4-րդ հոդվածի 16-րդ մասի հետ կապված հաշվի առնելով, որ թե նույնականացման քարտերի այս համակարգի ներդրումը, թե անձնագրերի նախատեսված է եղել մի միասնական հայեցակարգի մեջ եւ այնտեղ հղումը եղել է, որ այս համակարգը պետք է համահունչ լինի ԻԿԱՕ-ի ստանդարտներին։ Թերեւս դրանով պայմանավորվեծ ներառվել է։ Մենք կնայենք, եթե դրա անհրաժեշտությունը չկա, համաձայն եմ, որ 4-րդ հոդվածի 16-րդ մասից այդ դրույթը հանել կամ ընդհանրապես 16-րդ մասը ուժը կորցրած համարել։

Զինապարտության մասով նշեմ, որ այն ինչ այսօրվա գործող օրենսդրությունը կա, մասնավորապես «Զինապարտության մասին» օրենքի 4-րդ հոդվածում նախատեսված է դրույթ, որը կարգավորում է անձնագրավորման հետ կապված հարցերը զինապարտ քաղաքացիների։ Եվ ցանկացած դեպքում նախատեսված է, թե անձնագիրը ինչքա՞ն ժամկետով է տրվում զինապարտ քաղաքացիներին, ո՞ր դեպքերում եւ միայն պարտադիր զինվորական համապատասխան մարմիններում հաշվառումից հետո։ Այսինքն՝ այդ հարաբերությունները մենք արդեն իսկ հանձնաժողովում լրացուցիչ քննարկումների արդյունքում լրամշակված տարբերակի մեջ նախատեսել ենք նաեւ այդ դրույթները։

Շատ կարեւոր եւ ճիշտ տեղին հարց է։ 2-րդ ընթերցման  տարբերակի մեջ դուք կտեսնեք փոփոխությունը։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Հերմինե Նաղդալյան։

Հ.ՆԱՂԴԱԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Օսիկյան, կոլեգաներս համարյա բոլոր հարցադրումներս հնչեցրեցին։ Ես վերջին հարց տվողն եմ։ Մի փոքր հարց պարզապես մնաց։ Այս օրենքների նախագծերի մեջ կիրարկման ժամկետ որպես ուժի մեջ մտնելու ժամկետ գրված է նոյեմբերի 1-ը։ Սա նշանակում է, որ պետք է սրանց հետ շատ արագ աշխատենք, որպեսզի հասցնեն նոյեմբերի 1-ից ուժի մեջ մտնեն։ Ինչ որ խնդիր կա՞ սրա հետ կապված, թե ճիշտ կլինի դնել հենց 2012թ. սկզբից։ Շնորհակալություն։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Նաղդալյան, հարցի համար։ Նախ նշեմ, որ իմ կողմից հիշատակված այդ լրամաշկված տարբերակի մեջ նշված է, որ ուժի մեջ է մտնում 2012թ. հունվարի 1-ից։ Սակայն հնարավոր է վերջնական մինչեւ 3-րդ ընթերցման ռեժիմի ընդունման դեպքում միգուցե նախատեսվի փետրվարի 1 կամ մարտի 1 ժամկետ։ Միասին կքննարկենք։ Այս ժամկետը իրատեսական չի։ Մենք առաջարկել ենք վերանայել։ Շնորհակալություն։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Բացի դրանից, պրն Օսիկյան, ցանկալի կլիներ, որ եզրափակիչ դրույթներում ամեն դեպքում ներառված լիներ կառավարության որոշումների ընդունման ժամկետը, որպեսզի նախագիծը համապատասխաներ «Իրավական ակտերի մասին» օրենքին, որպեսզի այս օրենքից հետո իրավական դաշտը ամբողջությամբ կարգավորում ստանար եւ դա «Իրավական ակտերի մասին» օրենքի պահանջն է։

Շնորհակալություն, պրն Օսիկյան, հարցերը ավարտվեցին։ Դուք կարող եք զբաղեցնել  ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցման համար խոսափողի մոտ է հրավիրվում պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Հարությունյանը։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, իմ ելույթը կլինի շատ կարճ։ Բանն այն է, որ այսօր նախագծերի փաթեթը ներկայացվում է 1-ին ընթերցմամբ, եւ կարծում եմ ամենակարեւոր հարցը, որին մենք պետք է մեր քվեարկությամբ պատասխան տանք՝ անցնե՞լ այս համակարգին, թե՞ ոչ։ Անցնել արդյոք երկու փաստաթղթերի՝ մեկը ներքին օգտագործման, մեկը որպես ճամփորդական փաստաթուղթ, թե՞ ոչ։ Սա թերեւս ամենակարեւոր հարցն է։

2-րդ կարեւոր հարցը՝ արդյոք մենք գնում ենք այն ճանապարհով, որով գնում են բազմաթիվ երկրներ։ Այսինքն՝ մտցնում ենք նաեւ էլեկտրոնային շտեմարան, տեխնիկական մաս այդ փաստաթղթերում, որոնք պահպանելու են որոշակի տվյալներ։

Սա այն սկզբունքային հարցն է, որը մենք քննարկել ենք հանձնաժողովում, որովհետեւ բազմաթիվ այլ հարցեր իհարկե ծագում են այս նախագծերի հետ կապված։ Սակայն այդ հարցերը ենթակա են քննարկման 1-ից 2-րդ ընթերցման ընթացքում։ Սա այն արմատական փոփոխությունն է, որին պատասխան տալուց հետո միայն իմաստ ունի ծախսել այն բոլոր ռեսուրսները, որոնք անհրաժեշտ են, որովհետեւ խնդիրները բազմաթիվ են՝ սկսած պաշտպանվածությունից տվյալների, վերջացրած այնպիսի մանրուքներով, ինչպես ազգությունը, ինչպես դուք լսեցիք իմ ելույթում։

Հանձնաժողովի կարծիքը հետեւյալն է։ Մենք կարծում ենք, որ, այո, պետք է գնալ այս ճանապարհով։ Թեեւ հանձնաժողովում առկա էր նաեւ մեկ այլ կարծիք, որ էլեկտրոնային շտեմարանում տվյալները պետք է ամրագրվեն միայն կամավորության սկզբունքով։ Սակայն այս մոտեցումը չունի բացարձակ մեծամասնություն հանձնաժողովում։

Ընդհանուր առմամբ մեր առաջարկությունը եղել է ԱԺ-ին հետեւյալը՝ ընդունել այս նախագիծը, որից հետո կազմակերպել լսումներ եւ անդրադառնալ բազմաթիվ հարցերի։ Այդ թվում՝ տեխնիկական հարցերի՝ չթողնելով հարցերի քննարկման տիրույթը զուտ կառավարությանը, որովհետեւ անգամ տեխնիկական լուծումները մեծ կապ ունեն մարդու իրավունքների պաշտպանության հետ։ Պատահական չէր իմ հարցը՝ սա կոնտակտային, թե՞ ռադիոհաճախականությունների հիման վրա պահվող տեղեկատվական շտեմարան է լինելու, որովհետեւ վերջին հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ ռադիոհաճախականությունների հիման վրա պահվող շտեմարանները բավականին թույլ են պաշտպանվածության առումով եւ մի քանի դեպքում արդեն ապացուցվել է, որ այն կարող է անգամ վերծանվել հեռավորության վրա։

Այս բոլորը հարցերը, կրկնում եմ, ենթակա են քննարկման 1-ից 2-րդ ընթերցում։ Այս փուլում մի կարեւոր հարցի, որ պետք է պատասխանենք՝ ունենա՞լ երկու փաստաթուղթ, թե՞ ոչ, եւ ունենալ արդյոք էլեկտրոնային շտեմարան, թե՞ ոչ։ Եթե ԱԺ-ը պաշտապանեց հանձնաժողովի դիրքորոշումը, վստահեցնում եմ, որ յուրաքանչյուրդ հնարավորություն եւ պատշաճ ժամանակ կունենա ներկայացնելու իր բոլոր մտահոգությունները։ Կառավարության ներկայացուցիչը իր պատրաստակամությունն է հայտնել քննարկելու յուրաքանաչյուր  անգամ ամենամանր թվացող հարցը։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հարակից զեկուցողին հարցերով դիմելու համար՝ հերթագրում։ Հերթագրվել է երեք պատգամավոր։ Առաջինը՝ Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Հարությունյան, ես հասկացա, որ հանձնաժողովի կարծիքը դրական էր։ Այնուամենայնիվ, նորից չմանրամասնելով, դետալների մեջ չմտնելով, ինչպես դուք եք առաջարկում, դուք նաեւ նշեցիք բացասական մեկ-երկու դեպք։ Ո՞րն է երաշխիքը եւ ի՞նչ առավելություն է տալիս այս համակարգը Հայաստանի քաղաքացուն։ Սա 1-ին հարցը։

2-րդ հարցը վերաբերում է հետեւյալին։ Դուք նաեւ, որպես Ընտրական օրենսգրքի քաջատեղյակ անձ եւ նախագիծը ներկայացնող, պաշտպանող, հորդորող, ԱԺ պատգամավոր, ինչպե՞ս եք տեսնում այս համակարգի ներդրումը ընտարկան իրավունքի իրացման շրջանակներում, հատկապես, եթե խոսում ենք առաջիկա համապետական ընտրությունների մասին եւ նկատի ենք առնում, որ համակարգը ներդրվելու է ըստ նախագծի 2011թ. նոյեմբերի 1-ից։ Արդյո՞ք բավարար հնարավորություն լինելու՞ է ընտրական իրավունքի պատշաճ պաշտպանությունն իրականացնելու հարցում, թե՞ կարող է այնպիսի ձախողումներ լինեն, որ ազդի նաեւ ընտրությունների արդարության վրա։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Ի՞նչ օգուտ է տալիս յուրաքանչյուր անձին։ Եթե զուտ անձնական տեսանկյունից նայենք, ապա անձի օգուտը այն է, որ նա հարաբերվելուց այլ երկրների կառույցների հետ կունենա ավելի հեշտացված համակարգ անցնելու։ Պատահական չէ, որ ԻԿԱՕ-ն նախատեսում է համապատասխան պրոցեդուրաներ նման դեպքում։ Սակայն կա նաեւ ընդհանուր  շահ։ Դա այն է, որ երկրում անվտանգության աստիճանը աճում է։

Ինչ վերաբերում է Ընտրական օրենսգրքին, ապա վստահեցնում եմ, որ հարցը քննարկվել է նաեւ այդ կոնտեքստում եւ մեր եզրակացությունը այն է, որ սա ամենեւին չի խանգարելու ընտրական գործընթացներին, իսկ լայնածավալ կիրառման դեպքում օգնելու է։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Պրն Հարությունյան, հայտարարվում է ընդմիջում։ Կշարունակեք ընդմիջումից հետո։


Ժամը 14:30

     ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼՆԵՐ ՍԱՄՎԵԼ ՆԻԿՈՅԱՆԸ ԵՎ  ՍԱՄՎԵԼ ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆԸ
 

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ընդդիմության հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք մեր աշխատանքը։ Պրն Հարությունյանը պատասխանում էր պատգամավորների հարցերին։

Հաջորդ հարցը՝ Արմեն Մարտիրոսյան, խնդրեմ, պրն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Մարտիրոսյան, ես լսեցի, որ հանձնաժողովը դրական կարծիք է տվել, բայց ձեր խոսակցությունից ես այն ենթադրությունն եմ ուզում անել, որ դուք մի փոքր վերապահում ունեք, մեզ պե՞տք է երկուսը, թե՝ ոչ։ Ըստ ձեզ, մեզ պե՞տք է երկուսը, եւ՛ անձնագիր, եւ՛ նույնականացման քարտ։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Ճիշտ է, այստեղ անձնական կարծիքներ արտահայտելու տեղ չէ, ես ներկայացնում եմ հանձնաժողովի դիրքորոշումը, բայց նշեմ, որ ես՝ ինքս կողմնակից եմ, որպեսզի լինի նույնականացման քարտ, որը գործելու է հանրապետության ներսում, եւ որպեսզի լինի անձնագիր՝ որպես ճամփորդական փաստաթուղթ։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Այդ դեպքում մի այսպիսի հարց, այս վերջին ժամանակահատվածում մենք անընդհատ տեսնում ենք, որ տարբեր վայրերում տարբեր ինֆորմացիոն հոսքեր են լինում, որոնք գերգաղտնիության շրջանակում պետք է լինեին։ Վերջերս «Վիկիլիքս»-ը, Մեծ Բրիտանիայում տեղի ունեցավ նմանատիպ բանկային հաշիվների հետ կապված արտահոսք, որը եւս գերգաղտնի էր։ Այս ամենը հաշվի առնելով մենք կարո՞ղ ենք ապահովել այդ գաղտնիությունը, որովհետեւ նմանատիպ երկրների գերգաղտնի, պաշտպանված ինֆորմացիաներն արտահոսքի առիթ են հանդիսանում։ Մեր դեպքում մենք որքանո՞վ կարող ենք վստահ լինել։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Կարծում եմ, այստեղ այլ խնդրի մասին է խոսք գնում, ոչ թե այդ տեղեկատվության գաղտնիության մասին, հակառակը, այստեղ տեղեկատվությունը հենց նրա համար է զետեղվում այս փաստաթղթերում, որպեսզի այն հասանելի լինի իդենտիֆիկացիայի տեսանկյունից։ Մեր խնդիրն այլ պետք է լինի, խնդիրը պետք է կայանա նրանում, որ այդ տեղեկատվությունը հնարավոր չլինի պատճենահանել։

Պատկերացրեք էլեկտրոնային ստորագրությունը, որը բաղկացած է, որպես կանոն, 2 բանալուց՝ հանրային եւ մասնավոր։ Մասնավոր բանալիի առկայությունը, այն չի կարող լինել այնպիսին, այդ փաստաթղթում, որ հնարավոր լինի պատճենահանել, եւ այն պետք է պահպանվի միմիայն այդ փաստաթղթում։  Դրանով էր պայմանավորված իմ ելույթի այն հատվածը, որը վերաբերում էր տեղեկատվության պաշտպանվածությանը։ Այստեղ գաղտնիության մասին չէ խոսքը։

Այստեղ մեր լսումների ժամանակ մենք դրան հատուկ անդրադարձ կկատարենք, կքննարկենք նաեւ տեխնիկական փորձագետների ներկայացրած տեղեկատվությունը, թե ինչքանով է այն պաշտպանված, եւ ըստ այդմ ձեզ կներկայացնենք նախագիծը կամ չենք ներկայացնի 2-րդ ընթերցման։ Վստահ եղեք, որ այդ հարցն այն առաջնային հարցերից մեկն է, որը գտնվում է հանձնաժողովի ուշադրության ներքո։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Լարիսա Ալավերդյան։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Պրն Հարությունյան, նայելով այս փաթեթը, այնպիսի տպավորություն է ստացվում, որ մենք, կարծես թե, նոր կարգ ենք հաստատում քաղաքացիություն ստանալու, մասնավորապես, շրջանցում ենք այն 3 պահանջները, որոնք եղել են։ Դա վերջին 3 տարին մշտապես բնակվելու, հայերեն լեզվով բացատրվելու եւ ՀՀ Սահմանադրությանը ծանոթ լինելու։ Ես ճի՞շտ եմ, եւ մեր փորձագիտական խումբը ճի՞շտ է դրան եկել։ Եթե այո, ապա ինչո՞վ է բացատրվում այս նոր, կոնցեպտուալ մոտեցումը։

2-րդ հարցս հետեւյալն է՝ ընդհանրապես ո՞րն է պահանջարկը, այսօրվա վիճակում անցնել այս համակարգին։ Եթե կարելի է, բյուջետային պայմաններից եւ պահանջներից սկսած, մինչեւ հանրության կողմից ճիշտ ընկալումը։ Այդ առումով ես միանում եմ ԱԺ նախագահի առաջարկությանը, որ այս փաթեթն անպայման քաղաքացիական լսումներով անցնի։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-1-ին հարցի պատասխանը կլինի շատ կարճ, ձեր տպավորությունը սխալ է, թյուր է, այդպես չէ։ Ձեր տպավորությունը թյուր է, այնպես որ, չարժե լրացուցիչ մեկնաբանություններ տալ։ Այդպես չէ, որեւէ հայեցակարգային փոփոխություն քաղաքացիություն շնորհելու հարցում չկա։

2-րդը՝  թե ինչպիսին է պահանջարկը։ Խնդիրը վերաբերում է երկրի անվտանգության աստիճանի բարձրացմանը, սակայն իրականում խնդիրը նաեւ հեշտացնում է  բազմաթիվ հարցերում, քաղաքացու շփումը պետական մարմինների հետ։ Մի հարց է, երբ յուրաքանչյուր դեպքում անձը պետք է ապացուցի, որ ինքը հանդիսանում է այսինչ անձը, եւ շատ հաճախ, թերեւս, դուք էլ եք լսել, կարծեմ, մի անգամ բարձրաձայնել էիք ԱԺ-ում մի իրավիճակ, երբ անձի փոխարեն մեկ անձ էր ներկայացել գործարք կնքելու, թեեւ առկա էր նմանություն։ Մեկ այլ անձն օտարել է սեփականությունը, իրեն չպատկանող եւ այլն։ Այդ բոլոր հարցերը շրջանցելու համար, իսկ աշխարհը գնում է մի ճանապարհով, նա փորձում է տեխնոլոգիական լրացուցիչ պաշտպանության միջոցներ ներմուծել։

1-ին փուլը հետեւյալն էր, երբ անձնագրերը սկսեցին լինել ոչ թե սովորական թղթի վրա, այլ ավելի պաշտպանված թղթի վրա։ ներմուծվեցին պաշտպանության լրացուցիչ միջոցներ, պաշտպանության լրացուցիչ աստիճաններ։ Նույնը վերաբերում էր թղթադրամներին։ Սա լրացուցիչ, հերթական մի քայլ է՝ բարձրացնելու այն փաստաթղթերի պաշտպանվածությունը, որոնք կարեւոր են առօրյա գործունեության համար։

Նմանատիպ մեկնաբանություն կարող եմ տալ։ Երբ մենք խոսում ենք, որ վիզային ռեժիմը որոշ դեպքերում կարող է ավելի պարզեցվել, սա եւս պայմանավորված է նույն հանգամանքով։ Այսօր դուք եվրոպական մի շարք երկրներում վիզա չեք ստանա, մինչեւ չներկայացնեք ձեր մատնահետքը։ Հեշտացնու՞մ է քաղաքացու գործը, ոչ, բայց եթե դա չարվի, ապա քաղաքացին ինչ-որ մի պահից կդադարի ընդհանրապես վիզա ստանալ։ Այնպես որ, սա ուղղված է ընդհանուր անվտանգության մակարդակի բարձրացմանը, բայց նաեւ տեխնոլոգիայի գործադրմանը, առօրյա գործունեությունը հեշտացնելու համար։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Լարիսա Ալավերդյան։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Իմ 1-ին դիտարկումը, 3 տարվա ժամկետը չի պահանջվում, բխում է այս ցուցակից, որը որ գրված է օրենքով, որտեղ նշված են այն փաստաթղթերը, որոնք անհրաժեշտ է ներկայացնել այդ փաստաթուղթը ստանալու համար։ Այստեղ կա՞ այդ... որտե՞ղ է իմ մոլորությունը։ Ստացվում է, որ եթե չի պահանջվում փաստաթուղթ կամ որեւէ նշում, թե բնակության այդ վայրում ինքը հաշվառված է, ապա ստացվում է, որ կարելի է առաջին իսկ պահից։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Բանն այն է, որ անձնագիրը ստանում է ՀՀ քաղաքացին, եւ քաղաքացիություն շնորհելու գործընթացն ամենեւին այլ է։ Այս օրենքը չի կարող կարգավորել այս ձեւով քաղաքացիության շնորհումը։ Քաղաքացու անձնագիրը չէ, որը խոսում է անձի քաղաքացիության մասին։ Այս օրենքը խոսում է միմիայն ՀՀ քաղաքացուն անձնագիր շնորհելու մասին։ Այնպես որ, այստեղ որեւէ լրացուցիչ պարզեցում չկա, վստահեցնում եմ ձեզ։ Եթե դուք համարեք, որ անհրաջեշտ է լրացուցիչ ամրագրել դա, որպեսզի որեւէ մեկի մոտ նման թյուր կարծիք չլինի, մենք պատրաստ ենք ընդունելու ձեր առաջարկությունը։

Ս.ՆԻԿՈՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին։ Այժմ հերթագրում՝ ելույթների համար։ Արծվիկ Մինասյան, խնդրեմ։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Հարգարժան նախագահություն, հարգելի գործընկերներ, քննարկվում է մի շատ կարեւոր փաթեթ, որը, ինչպես հարակից զեկուցողն ասաց՝ սկզբունքային նշանակություն ունի, որովհետեւ խոսքը համակարգային փոփոխության մասին է։ Այդ տեսակետից, կարծում եմ, տեղին է թե՛ ԱԺ նախագահի առաջարկությունը, թե՛ նաեւ պատրաստակամությունը, որ անպայման հանրային լսումներ, խորհրդարանական լսումներ այս հարցով իրականացնեն, որովհետեւ հասարակության մեջ կա մի ստվար զանգված, որն այլ տեսակետ ունի։ Ցանկալի է, որպեսզի այդ տեսակետը եւ մտահոգությունները քննարկման առարկա դառնան այստեղ։ Այդ տեսակետները չէ, որ ես հիմա կփորձեմ այստեղ ներկայացնել, այլ իմ դիտարկումը, ինչքանով որ ես կարողացա այս քննարկման ընթացքում ձեւավորել մոտեցումներ։

1-ինը հարցի ժամանակ էլ հնչեցրեցի, պրն Օսիկյանը պատասխանեց, բայց այդպես էլ ինձ համար պարզ չդարձավ, թե, ի վերջո, ի՞նչ նպատակով է օգտագործվելու նույնականացման քարտը։ Եթե այն քաղաքացու առանձին իրավունքների, երկրի ներսում իրականացմանը հեշտացնելուն ուղղված գործողություն է, ապա հավատացեք, որ այդպիսի իրավունքներ ունեն ոչ միայն 16 տարեկանից բարձր անձինք, այլ մինչեւ 16 տարեկանները նույնպես։ Եվ եթե այդքան արժեքավոր ու կարեւոր է, երբ նույնականացման քարտն օժանադակելու է այդ իրավունքների իրացմանը, ապա ինչու՞ չօգտագործել նաեւ այս դեպքում, մանավանդ որ այն տեղեկատվությունը, որ պահանջվում է նույնականացման քարտի համար, կիրառելի է նաեւ երեխաների իրավունքների պաշտպանության շրջանակում։ Պարզապես, մերժումն այդպես էլ ինձ համար հասկանալի չէ, թե ինչու՞ ոչ։ Օրինակ՝ անձնագրերի դեպքում  կարող են անձնագիր ունենալ ոչ միայն 16 տարեկանից բարձր լինելուց, այլ նաեւ մինչեւ 16 տարեկանի դեպքում եւս։ Եթե անձնագիրը, որը նույնպես ինքնությունը հաստատող եւ քաղաքացու առանձին իրավունքների իրացմանը միտված կամ նհատակաուղղված փաստաթուղթ է, գրեթե նույնատիպ ձեւակերպում տրված է հենց նույնականացման քարտի համար, բացառությամբ մեկ դրվագի, երբ ասվում է, որ անձնագիրը երկրից դուրս գալու եւ երկիր ներս գալու համար օգտագործվող հիմնական փաստաթուղթ է։ Այդ դեպքում սկզբունքային տարբերությունը, կխնդրեի, որպեսզի եզրափակիչ ելույթում ավելի հստակեցվի եւ բերվեն իրական հիմքերը նույնականացման քարտի մինչեւ 16 տարեկան լրանալը, տրամադրումը մերժելու կապակցությամբ։

Կարծում եմ, օրենքում անհրաժեշտ է հստակություն մտցնել, թե ինչ նպատակով է օգտագործվելու նույնականացման քարտը, որպեսզի հետագայում եթե այլ նպատակով փորձեն օգտագործել այն տեղեկատվությունը, որը ներառվում է նույնականացման քարտում կամ այդ քարտը տրամադրելիս, եւ օգտագործվի հակառակն այդ նպատակների, համարվի հակաօրինական կամ ապօրինի է օգտագործվում այդպիսի տեղեկատվությունը։

Դրական է, որ պրն Օսիկյանն արդեն ասաց, որ հանձնաժողովը քննարկել է Սահմանադրության համապատասխանության հարցը տեղեկատվության պահանջների հետ կապված։ Ես կխնդրեի, որպեսզի ավելի, ինչքան հնարավոր է թեթեւացնել նախագիծն այդ տեսակետից, կառավարությանը հնարավորինս քիչ իրավասություն վերապահել, որպեսզի հետագայում մենք խնդիր չունենանք տեղեկատվության հավաքման առումով։ Ես սա ասում եմ՝ ելնելով նաեւ սոցիալական ապահովության քարտերի ներդրման ժամանակ, իսկապես, որոշակի տեխնիկական վրիպակների պատճառով ձեւավորված մտահոգություններից։

Մյուս կարեւոր հարցը, որ կուզենայի ձեր ուշադրությունը հրավիրել, հետեւյալն է։ Այնուամենայնիվ, մենք որդեգրել ենք երկքաղաքացիության քաղաքական մոտեցումը, այն ստացել է թե՛ սահմանադրական, եւ թե՛ նաեւ օրենսդրական ձեւակերպումներ, բայց, կարծեք թե, այս օրենքում որեւէ տարբերակում կամ առանձնահատկություններ նախատեսված չեն, մինչդեռ մենք կարող ենք ունենալ դեպքեր, երբ երկքաղաքացին այլ երկրում այս նույն տվյալներին համապատասխան ունի համապատասխան փաստաթուղթ, որը տեղեկատվության ծավալի տեսակետից չի զիջում սրան։ Այդ դեպքում մենք ոչ թե քաղաքացուն ստիպենք, որ ինքն անպայմանորեն նորից այդ տեղեկատվություններն այստեղ ներկայացնի, միգուցե հնարավոր է, որպեսզի արդեն եղած բազայից, այլ երկրի, քաղաքացու համաձայնության, առանց հավելյալ դժվարություններ պատճառելու քաղաքացուն, այդ տեղեկատվությունն անձը փոխանցի այստեղ։ Երկքաղաքացիության հիմնական կոնցեպտում էլ կտեղավորվի այս գաղափարը, կամ եթե անձն ունի այդպիսի իդենտիֆիկացիոն քարտ, ինչը այլ երկրներում կիրառելի է, ապա սա բավարար լինի, մեր երկրում այն օգտագործելու համար։ Ինչու՞ ենք անպայման պարտադրում, որ, չէ, պետք է միայն Հայաստանի ոստիկանության կողմից տրված համապատասխան, նույնականացման քարտը պետք է լինի, կամ փոխճանաչման կամ ճանաչման ինչ-որ մի ինստիտուտ, երկքաղաքացիների համար։

Նաեւ սրա հետ կապված, կարծում եմ, մենք առանց այդ էլ ունենք  երկքաղաքացիության շնորհման բավական բարդ ընթացակարգ։ Բարդ, ես նկատի ունեմ վարչարարության տեսակետից։ Հավելյալ անգամ չծանրացնենք երկքաղաքացիություն ստանալու կամ Հայաստանի քաղաքացիություն ստանալու ընթացակարգերը, Ես կարծում եմ, որ լսումների ընթացքում այս հարցն առանձին քննարկման առարկա կդառնա։

Մեկ այլ կարեւոր մտահոգություն էլ, պրն  Հարությունյանն էլ այստեղ բարձրաձայնեց, եւ սա գալիս է դեռեւս սոցիալական ապահովության քարտերի քննարկումից։ Տեղեկատվության  պաշտպանվածության վիճակն ու աստիճանը։ Սա անչափ կարեւոր խնդիր է։ Եթե բավարար երաշխիքներ չտան Հայաստանի քաղաքացուն այսպիսի պաշտպանության վերաբերյալ, հավատացեք, մենք ոչ միայն չենք ունենա այս օրենքի արդյունավետ ներդրում, այլ կունենանք ըմբոստության մի այնպիսի աստիճան, որ թե՛ համակարգը, թե՛ նպատակները, արդար նպատակները, որոնք դրված են այս օրենքի հիմքում, կարող են ծառայել ի չարս կամ հակառակ ուղղությամբ։  Նախագծերի այս փաթեթում չկա այդ պաշտպանվածության աստիճանը, ներկայացված չէ, կուզենայինք, որպեսզի ավելի հստակ եւ ավելի կոնկրետ լիներ այդ մեխանիզմը։

Մյուս մտագությունը վերաբերում է ընտրական իրավունքին, թեեւ պրն Հարությունյանը նշում է, որ ավելի շատ կօգնի այս համակարգի լիարժեք ներդրումը։ Ես համակարծիք կլինեի, եթե մենք չունենայինք այնպիսի դեպքեր, երբ հենց հաշվառման համակարգն օգտագործվում է ընտրությունների ժամանակ որոշակի առավելություններ ունենալու հարցում, եւ նաեւ չարաշահումների դրսեւորման բազմաթիվ դեպքեր կան, պրն Հարությունյան, դուք ինձնից լավ գիտեք դրա մասին։ Թեեւ Սահմանադրական դատարանին որոշ դեպքերում դուք վկայակոչումներ անում էիք նախկինում, բայց դրան հակառակ կան նաեւ ապացուցված դեպքեր, երբ մարդը մասնակցում է ընտրություններին անձնագրով կամ տարբեր անձնագրերով, բայց նույն անվամբ, եւ այս դեպքում հաշվառման համակարգը բավարար վստահելի երաշխիքներ չի տալիս մեր ընտրողներին, եւ քաղաքական հարցադրումների ժամանակ այս հարցին պատասխան չի հնչում։ Մենք չպետք է մոռանանք, որ հասարակության մեջ կա ստվար մի զանգված, որը վստահ է, որ անձնագրային համակարգն օգտագործվում է ընտրությունների արդյունքները խեղաթյուրելու համար։ Հիմա ձեր խնդիրն է, մեր բոլորի խնդիրն է, այնպիսի պաշտպանական, տեղեկատվության թափանցիկության այնպիսի մակարդակ ներկայացնել, որ յուրաքանչյուր անձի համար, քաղաքացիական խմբի համար հեշտ լինի օրենքի դրույթի կատարումը, մյուս կողմից՝ բացահայտելու համար անհրաժեշտ հիմքեր լինեն։ Սա է միակ ճանապարհը, որը հնարավորություն կտա այս համակարգին առավել վստահելի մոտեցում ցուցաբերել։ Հակառակ դեպքում, եթե հատկապես նոյեմբերի 1-ից է ներդրվելու այս համակարգը, ոչ միայն  Ընտրական օրենսգրքով նախատեսված ցուցակների կազմման ու դրանում անհրաժեշտ տեղեկատվության մեջ արդեն  պրոբլեմ ունենք, այլ նաեւ  հետագայում վերահսկողության առումով խնդիր կունենանք։ Պատկերացրեք, եթե անձը բերում, ներկայացնում է, միաժամանակ ունի 2-րդ անձնագիր կամ տեղեկացնում է, որ կորել է այդ անձնագիրը, բայց արդեն ցուցակներում ինքը նախկին անձնագրով մտել է, կա այդ ցանկում, եւ կա  նորը։ Մեկով նա գնում է, մեկ այլ տեղամասում է քվեարկում, իսկ հնով հենց այն ցուցակով է քվեարկում, որի մեջ եղել է։ Այդ դեպքում պատասխան չեք կարող տալ, որովհետեւ մարդը գործել է իր իրավունքների սահմաններում, թեեւ խախտելով մեկ ձայնի սկզբունքը։

Ես կարծում եմ, որ նախագծերի այս փաթեթը կարիք ունի լուրջ քննարկման, եւ հուսով եմ, որ չեք անտեսի նաեւ հասարակության եւ քաղաքական ուժերի տեսակետները։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Ելույթներն ավարտվեցին։ Համեցեք, պրն Հարությունյան։

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Շատ կարճ կարձագանքեմ հարցադրումներին, որ ներկայացվեց։ Երկքաղաքացիների հետ կապված ուզում եմ հիշեցնել, որ երկքաղաքացիները ՀՀ-ի համար դիտվում են միմիայն որպես ՀՀ քաղաքացիներ։ Այլ երկրի քաղաքացիություն ունենալը մեզ համար, մեր պարագայում ոչ ավելացնում է իրավունքներ, ոչ էլ ստեղծում է նոր պարտավորություններ։

16 տարեկանի հետ կապված։ Նույնացման քարտը, իսկապես, 16 տարեկանից, մինչ այդ անձը հաստատող փաստաթուղթ է համարվում իր ծննդյան վկայականը կամ անձնագիրը։ Եթե օրենքն ուշադիր  նայեք, կտեսնեք, որ անձն անձնագիր կարող է ստանալ, ճամփորդական փաստաթուղթ կարող է ստանալ։ Որեւէ այլ նպատակի համար նույնացման փաստաթղթեր պետք չէ տալ, այնպես որ, առկա իրավիճակը բավարար է։

Լսումների հետ կապված ես կներկայացնեմ հանձնաժողովի դիրքորոշումը, որովհետեւ ես միանձնյա որոշում չեմ կարող կայացնել այնտեղ, բայց հանձնաժողովին կներկայացնեմ ձեր հորդորը, լսումներ կազմակերպելու համար։

Ընտրական գործընթացի հետ կապված այն մոդելը, որը դրված է  նոր Ընտրական օրենսգրքում, գրեթե իսպառ բացառում է նման հնարավորությունը, տեսականորեն հանցագործության մի դեպք կարող է լինել, մի բացառիկ դեպք, շատ սահմանափակ ժամանակահատվածում եւ շատ հեշտ բացահայտելի, հատկապես եթե մենք անցում կատարենք այս համակարգին։

Եվ վերջին հարցը՝ նոյեմբերի 1։ Արդեն մի քանի անգամ հիմնական զեկուցողը նշեց, որ «նոյեմբերի 1» ժամկետն այդ ժամկետը չէ, այդ ժամկետն արդեն իսկ փոխված է՝ «2012 թվականի հունվարի 1», սակայն նրանք պատրաստ են քննարկելու, նաեւ ավելի ուշ ժամկետներ, մինչեւ 2-րդ ընթերցում։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Համեցեք, պրն Օսիկյան։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավոր, ես նույնպես  շատ կարճ կանդրադառնամ հնչեցված հարցերին եւ պրն Մինասյանի ելույթին։ Նշեմ, որ շատ  կարեւորագույն համակարգ է ներդրվում, եւ, ինչու չէ, որոշ հերցադրումներ, ինքնին ապացուցում են, որ այս համակարգը իսկապես անհրաժեշտ է, մասնավորապես, պրն Արծվիկ Մինասյանի հարցադրումն ընտրական  գործընթացի հետ։ Այն մտավախությունը, որ հնարավոր է նաեւ որոշակի  փաստաթղթեր կեղծել, հանդես գալ 2 կամ ավելի փաստաթղթերով եւ այլն, հենց միայն ձեր այդ նկատառումը, պրն Մինասյան, հաշվի առնելով այս փաստաթղթի ավելի պաշտպանված լինելն ապացուցում է, որ այս համակարգի ներդրումը կարեւոր է ընտրական գործընթացների տեսակետից։

16 տարեկանի հարցին չեմ անդրադառնա,  պրն Հարությունյանը պատասխանեց։ Կառավարության լիազորությունների մասով կփորձենք վերանայել ինչքան հնարավոր է, այն տեղերում, որտեղ նախագծով տրված է լիազորություններ, ավելի շատ օրենքի դաշտ բերել։

Երկքաղաքացիության մասով նույնպես պրն Հարությունյանն արդեն իսկ անդրադարձ կատարեց։ Ես միայն մի նկատառում ասեմ, որ որեւէ բարդացված գործառույթ չկա գործող օրենսդրության մեջ։ Այս դեպքում դուք առնվազն ծանոթ չեք այլ պետությունների քաղաքացիություն ստանալու գործընթացին։ Միայն նշեմ, որ վերջին 1 տարվա ընթացքում այն փաստաթղթերի ցանկը, որոնք անհրաժեշտ են քաղաքացիություն ստանալու համար, 6 փաստաթղթերով դրանք կրճատվել են, կառավարության որոշման ցանկից հանվել են։ Մասնավորապես, դատվածության վերաբերյալ տեղեկանք, առողջական վիճակի, աշխատանքի վայրից, ինքնակենսագրություն եւ այլն, հնարավորինս պարզեցվել է, ինչքան որ կարելի էր։ Այդ առումով ճիշտ է այն նկատառումը, որ բարդ ընթացակարգ է նախատեսված։

Ինչ վերաբերում է ձեր մյուս հարցադրմանը՝ ընտրական գործընթացների տեսանկյունից այսօր խնդիրներ  կա՞ն, եւ համակարգը կառաջացնի՞ որոշակի պրոբլեմներ, թե՝ ոչ, ես կարծում եմ, որ ոչ։ Ավելին ասեմ, Ընտրական օրենսգրքի վերջին փոփոխություններով, գիտեք, որ ընտրական ռեգիստրն ամբողջությամբ բաց է եւ թափանցիկ, եւ ընտրություններից առաջ դրանք մի քանի անգամ, լրացուցիչ եւ այլն, դրանք պարբերաբար թարմացվում են։ Դրանք բաց են, կարող եք ազատորեն, քաղաքական ուժ լինի դա, թե՝ սովորական քաղաքացի կամ կազմակերպություն, կարող է դիմել եւ ստանալ, եւ հետեւել նաեւ ընտրացուցակների հնարավոր փոփոխություններին։ Այդ առումով գոյություն ունեցող ռեգիստորը, մասնավորապես, ընտրական ռեգիստրն այդ բոլոր սողանցքները հնարավորինս փակել է եւ այդ առումով մտավախություն չկա։

Անվտանգության համակարգի հետ կապված, ուղղակի, դուք պրն Հարությունյանի մտահոգությունը նույնպես փորձեցիք կիսել։ Խնդիրը կայանում է նրանում, որ տեխնիկական առաջադրանքը, որը հաստատվել է կառավարության որոշմամբ, նախատեսում է մի քանի շերտանոց անվտանգության համակարգ, ինչը թույլ չի տալու ուղղակիորեն, որպեսզի արտաքին միջամտության միջոցով փորձել պատճենահանել կամ այլ ձեւով, ուղղակի, թողտվություն ունենալ տեղեկատվությանը, քաղաքացու  անհատական տվյալներին։ Ավելին ասեմ, որ գոյություն ունի «Անհատական տվյալների պաշտպանության մասին», նախատեսվում է նաեւ առաջիկայում կոնվենցիային համապատասխան միացում եւ ավելացում ԱԺ-ի կողմից, ինչը նաեւ ստեղծելու է համապատասխան լիազոր մարմին ՀՀ-ում, որն էլ հենց ձեռնամուխ է լինելու ընդհանրապես, ոչ միայն այս, այլ նաեւ ցանկացած տիպի անհատական տվյալների պաշտպանությանը։ Ես կարծում եմ, որ այստեղ նույնպես մտահոգություն չկա։

Լսումների հետ կապված ես նշեմ, որ մի շարք նախագծեր արդեն 2 տարի քննարկվում են տարբեր հարթությունների վրա, կառավարության շրջանակներում, եղել է քննարկում նաեւ հանրային խորհրդի կողմից կազմակերպված։ Բազմաթիվ առաջարկություններ են հնչել, ինչի լույսի ներքո մենք փորձել ենք նախագծերը եւս մեկ անգամ վերախմբագրել, բայց մենք նույնպես առարկություն չունենք։ Եթե նման որոշում կլինի ԱԺ-ի կողմից, մենք կարող ենք մասնակցել, նաեւ մանրամասն ներկայացնել, ինչու չէ, ներգրավել նաեւ տեխնիկական մասնագետներին։

Այսքանը, հարգելի պատգամավորներ, շնորհակալ եմ կառուցողական առաջարկությունների եւ քննարկումների համար։ Առաջարկում եմ նախագծերի փաթեթն ընդունել 1-ին ընթերցմամբ։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Պարզապես, պրն Օսիկյանին եւ պրն Հարությունյանին էլ ասեմ, որ իմ մտահոգությունը երկքաղաքացիության համակարգի հետ կապված ոչ թե ես ասում եմ, որ արհեստական ձգձգումներ են անում եւ այլն։ Ավելին ասեմ, ներկայումս իրականացվող հսկայական բարեփոխումներն անձնագրային վարչությունում հսկայական դրական ազդեցություն թողել են եւ կան, դրական է այդ ամեն ինչը, սակայն կուզենայի, որ այլ երկրների հետ մենք չհամեմատվենք, որովհետեւ երկքաղաքացիության այն համակարգը, այն մոդելը, որ դրված է մեզ մոտ, որեւէ այլ երկրում, կարծում եմ, նմանություն չունի, մենք պետք է ավելի հստակեցնենք։ Սա էր։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Պրն Մինասյան, դուք կարող եք առանձին մոտենալ եւ քննարկել։ Հարցի քննարկումն  ավարտվեց, անցնում ենք  հաջորդ հարցին։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք կառավարության ներկայացրած «ՀՀ քաղաքացիության մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկուցող՝ ՀՀ կառավարությանն առընթեր ոստիկանության պետի տեղակալ Արթուր Օսիկյան։ Համեցեք, պրն Օսիկյան։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Մեծարգո նախագահող, հարգելի պատգամավորներ, առաջարկվում է «ՀՀ քաղաքացիության մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը։ Նշեմ, որ նախագծի ընդունման անհրաժեշտությունը պայմանավորված է նախ՝ բարեփոխումների ծրագրում ոստիկանության ընդգրկված լինելու հանգամանքով, նաեւ գործող օրենսդրությունն ուսումնասիրելով եւ պարբերաբար առաջարկությունների ստացման հանգամանքով։ Նշեմ, որ այստեղ մենք  բավականին քննարկում ենք ունեցել նաեւ պետաիրավական հանձնաժողովում, հնչել են մի շարք առաջարկություններ, որոնք նույնպես տեղ կգտնեն 1-ից 2-րդ ընթերցման ընթացքում նախագծի մեջ։

Հիմնական առաջարկությունները 1-ին հերթին  պայմանավորված են նրանով, որ կան որոշ դրույթներ գործող օրենքի մեջ, որոնք ուղղակիորեն հակասության մեջ են Սահմանադրության հետ, մասնավորապես, հաշվի առնելով 2005 թվականին ընդունված Սահմանադրությունը նոր փոփոխություններով։

Այստեղ  կան  տեխնիկական բնույթի հակասություններ։ Մասնավորապես, նախագծի 2-րդ հոդվածում, գործող օրենքում օգտագործվող «ծագումով հայ»  բառերը փոխարինվում է՝ «ազգությամբ հայ» բառերով, ինչը Սահմանադրության մեջ է ամրագրված։

3-րդ հոդվածի 1-ին մասով կատարվող փոփոխությունը՝ «Քաղաքացիություն ստանալու համար դիմում ներկայացնելու իրավունքը վերապահվում է օտարերկրյա պետությունում բնակվող, գտնվող եւ հանրապետությունում միայն օրինական հիմքով բնակվող անձանց վրա», հաշվի առնելով, որ պրակտիկայում շատ են դեպքերը, երբ որ անձն առանց օրինական հիմքերի, բնակվելով ՀՀ տարածքում,  դիմում է քաղաքացիություն ստանալու համար, երբ որ տվյալ պարագայում նա չունի օրինական հիմքերով բնակվելու որեւէ իրավունք, ինչից նա կարող էր օգտվել, դիմել, ստանալ կացության կարգավիճակ եւ այլն։

Նախագծի 3-րդ հոդվածի 2-րդ մասով կատարվող փոփոխությունը նպատակ ունի, պրն Մինասյան, էլ ավելի պարզեցնել քաղաքացիություն ստանալու հետ կապված հարաբերությունները։ Վերացվում է Սահմանադրության իմացության պահանջը, որի առկայությունը գործող օրենքում անուղղակիորեն ենթադրում է նաեւ հայոց լեզվի իմացության պահանջը։ Խոսքը հատկապես ազգությամբ հայերի մասին էր։  Եղել են եւ կան դեպքեր, երբ որ դիմում են՝ քաղաքացիություն ստանալու համար, նրանց համար պարզեցված կարգ է նախատեսված, սակայն հաշվի առնելով, որ մենք ունենք պահանջ, հայերենով բացատրվելու պահանջը չի գործում ազգությամբ հայերի համար։ Լինում են դեպքեր, երբ որ շատ հայրենասեր մարդիկ հայեր են եւ դժվարանում են, հաշվի առնելով նրանց այդ երկրում ծնված լինելու հանգամանքը եւ ապրած կյանքի որոշակի հանգամանքը, ուղղակիորեն չեն կարողանում շփվել հայերենով։ Գործող օրենքով մենք պահել էինք համապատասխան դրույթ Սահմանադրության իմացության վերաբերյալ։ Այսինքն՝ ստացվում է, որ եթե  մարդը Սահմանադրության իմացության համապատասխան թեստ հանձներ, բայց  հայերենով չի կարողանում շփվել, հաղորդակցվել, կարծում եմ, մենք այդ դրույթն անհարկի թողել էինք գործող օրենքի մեջ։ Մենք առաջարկում ենք այն անձանց, այն կատեգորիայի անձանց համար, ում համար հեշտացված ռեժիմ ենք նախատեսում, հանել  Սահմանադրության իմացության թեստը, դրանով հանդերձ 100%-ոց հեշտացված պայմաններ նախատեսել հատկապես ազգությամբ հայ մեր հայրենակիցների համար։

Նախագծի 6-րդ հոդվածով նոր խմբագրությամբ է շարադրվում գործող օրենքի 16 եւ 17 հոդվածները։ Մասնավորապես, մի կարեւոր փոփոխություն է առաջարկվում ՀՀ քաղաքացի դարձած անձանց համար։ Նրանք, ովքեր ունեն այլ պետության քաղաքացիություն, դիմում են՝ ստանալու համար ՀՀ քաղաքացիություն, այդ  անձանց երեխաների քաղաքացիության հետ կապված հարցերի կարգավորման տեսանկյունից առաջարկում  ենք, որ նրանց երեխաները, ՀՀ երկքաղաքացի հանդիսացող անձանց երեխաները միայն անձնագիր ստանալու պահից նրանց մոտ ծագի  քաղաքացիության հետ կապված քաղաքացիական-իրավական  կապը պետության հետ, եւ մինչ այդ վերապահում ունենալով։ Եթե երեխաները կցանկանան, չափահաս դառնալու հետ մեկտեղ, նրանց դիմումի հետ մեկտեղ կտրվի նրանց քաղաքացիություն։ Բազմաթիվ առաջարկություններ ենք ստացել մեր հայրենակիցներից, արտերկրի, եւ դրանով է պայմանավորված նաեւ այս դրույթի ամրագրումը։

7-րդ հոդվածով ուժը կորցրած է ճանաչվում քաղաքացիություն ստանալու կամ քաղաքացիությունը դադարեցնելու համար պահանջվող այդ երեխաների համաձայնությունը, ինչպես նաեւ քաղաքացիությունից զրկելուն վերաբերող դրույթը՝ հաշվի առնելով Սահմանադրության պահանջը։

Մյուս խմբագրական փոփոխությունները պայմանավորված են նրանով, որ նախորդ հոդվածներով արդեն իսկ փորձ ենք արել խմբագրել, եւ միասնական ենք դարձրել այդ դրույթները։

8-րդ հոդվածով նոր խմբագրությամբ է շարադրվում օրենքի 23 հոդվածը, մասնավորապես, քաղաքացիության դադարեցման հիմքերը սահմանող հոդվածը։ Այստեղ լրացվում  է՝ «քաղաքացիությունը դադարեցնելու նոր հիմք», դա կեղծ փաստաթղթերի կամ տվյալների հիման վրա քաղաքացիություն ձեռք բերելն է։ Գործող օրենքում օգտագործվում է՝   «քաղաքացիությունից զրկելու հիմք», ինչը մեր Սահմանադրության համաձայն արգելվում է զրկել քաղաքացիությունից։ Սա նույնպես համապատասխանեցվում է մեր գործող Սահմանադրությանը։

Օրինագծով նախատեսվում է մի շարք այլ փոփոխություններ, մասնավորապես, քաղաքացիությունը դադարեցնելու հետ կապված գոյություն ունեցող դրույթը վերախմբագրվում է։ Եթե նախկինում անձի քաղաքացիությունը չէր կարող դադարեցվել նրա դիմումի հիման վրա, եթե նա ուներ պետության կամ այլ անձանց հանդեպ չկատարված  պարտավորություններ, ապա այստեղ մենք նախատեսում ենք միայն պետության հանդեպ չկատարված պարտավորությունների դրույթը՝ որպես սահմանափակում, որովհետեւ մնացած այլ պարտավորությունների առկայությունը քաղաքացիա-իրավական հարաբերությունների խնդիր է։

Միաժամանակ եզրափակիչ 10-րդ հոդվածով մաս եւ անցումային դրույթներ, ինչը հատկապես կանոնակարգում է առաջարկվող նոր, 16-րդ հոդվածի 3-րդ մասի խմբագրման համար։ Սա այն դեպքն է, երբ որ երեխաները դիմելու պահից էին ստանում քաղաքացիություն։

Նշեմ, որ քննարկվել է նաեւ պետաիրավական հանձնաժողովում, հնչել են առաջարկություններ։ Սահմանադրության համապատասխանեցման  հետ կապված 2 նկատառում պրն Կորյուն Նահապետյանի կողմից արվեց։ Դրանք են, կան եւս 2 հոդվածներ, որոնց կարելի է անդրադարձ կատարել եւ համապատասխանեցնել, ինչը մեր կողմից ընդունվել է եւ կներկայացվի 1-ից 2-րդ ընթերցման ռեժիմի ներկայացման համար։

Եղել է առաջարկ պատգամավոր  Կարեն Ճշմարիտյանի կողմից, «հայերենի իմացությունը» փոխարինել «սահմանափակումը, Սահմանադրության իմացության», որը  1 անգամ եւս կքննարկվի առաջարկության հեղինակների հետ եւ անհրաժեշտության դեպքում կներկայացվի խմբագրված տարբերակով։ Այսքանը։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հարցերով դիմելու համար՝ հերթագրում։ Հերթագրվել է 3 պատգամավոր, Լարիսա Ալավերդյան։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Ես մի քայլ առաջ անցա, ասելով, որ նախորդ փաթեթը քննարկելու ժամանակ հնարավորություն է ստեղծվում մի մասի համար, այդ քաղաքացիությունը, քանի որ պահանջվում է անձնագիր ստանալու համար, իսկ այս օրենքով  քաղաքացիություն ստանալը դարձնում ենք ավելի դյուրին նրանց համար, ով որ հայազգի է եւ այլն, բայց նա կարող է չկարողանա, եւ իրենից հայերենի իմացություն չենք պահանջում։ Դա զարմանալի է։ Փախստականների հետ իմ շփումը 23 տարվա պատմություն ունի, ցանկացած փախստական, որը գնացել է Ֆրանսիա կամ Ամերիկա, 1 տարվա ընթացքում ձեռք է բերում այդ ունակությունը՝ խոսել օտար լեզուներով։ Ինձ համար զարմանալի է, որ մենք հատկապես հայազգիների համար դրական, շատ չքնաղ պահանջը վերացնում ենք, հայապահպանության առումով սա ահավոր է։

2-րդը՝ դա տալիս է հնարավորություն, այդ քաղաքացիություն ստանալը, առանց 3 տարվա մշտական բնակության, այդ պահանջը։  Մի շփոթ է ստեղծվելու, ավելի շատ խտրականություն։ Ոմանց համար 3 տարվա բնակվելը դառնալու է պահանջ, իսկ մյուսների համար՝ ոչ։ Զուտ անհանգստությունս եմ հայտնում, եթե տեսնում եք, որ դա այդպես չէ, ես կխնդրեի հիմնավորեիք, որովհետեւ այս 2 օրենքների փաթեթը եւ սա համադրելուց դա է ստացվում։

2-րդը՝ երբ որ շատ անգամներ վերագրում եք այս կամ այն, ասենք, պարտականությունը կամ հնարավորությունը կառավարությանը, դա միշտ է համապատասխանու՞մ Սահմանադրությանը, որովհետեւ այստեղ ստացվում է իրավական ակտի եւ ենթաօրենսդրական ակտի ինչ-որ մի շփոթ։ Մեկը ստանալու է դա, ու շփոթ է առաջանալու։ Եթե այդ պարզությունը մտցվի, ապա քաղաքացիության օրենքի հետ կապված մնում է 3-րդ հարցս։

Ընդհանրապես ի՞նչ է նշանակում՝ ծագումով հայ, հայազգի, ազգությամբ հայ, դա ինչպե՞ս է որոշվելու, որովհետեւ ես ունեմ պրակտիկայում դեպքեր, երբ որ եկել էին, իրենց հայազգի համարող, բայց ազգանուններն այլ ազգի հնչեղությամբ, եւ նրանց թույլ չեն տվել, որ նրանք բնակություն հաստատեն։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-1-ինը՝ անձնագրավորման եւ քաղաքացիության ստացման գործընթացները չպետք է շփոթել։ Դրանք մեկը մյուսին հաջորդող գործընթացներ են, բայց նույնը չեն։ 3 տարվա պահանջը, որ դուք նշում եք, դա գործող օրենքում կա, առկա է, եւ որեւէ ձեւով փոփոխության չի ենթարկվում այս նախագծով, եւ ոչ էլ նախորդ նախագծերի փաթեթով։ Նախորդ նախագծերի փաթեթը վերաբերում էր անձնագրավորման գործընթացին։ Այն անձինք, ովքեր քաղաքացիություն ունեն ՀՀ-ի, իսկ քաղաքացիություն ստանալու համար գործող քաղաքացիության օրենքով նախատեսված են մի շարք դեպքեր, 7 հիմք է նախատեսված, դա քաղաքացիությունը ճանաչելն է, քաղաքացիություն ստանալու միջոցով, վերականգնելու եւ այլն։ Եթե այս հիմքերից որեւէ մեկն առկա է, ապա անձը պետք է փաստաթղթավորվի, որովհետեւ քաղաքացիությունը հաստատող փաստաթղթերից մեկը դա քաղաքացու անձնագիրն է։ Դրա ստացման հետ կապված հարաբերությունները փորձում ենք կարգավորել այլ նախագծով։ Մինչ օրս դա կարգավորված է, սակայն կառավարության 821 որոշմամբ, 1998 թվականին ընդունված, ինչով որ կարգավորվում է քաղաքացու կողմից անձնագրի ստացման, փոխանակման եւ կորստյան դեպքում նոր անձնագիր ստանալու հետ կապված հարցերը։

Նոր նախագծերի փաթեթով, մեր կենսաչափական  տվյալներով անձնագրերի համար, արդեն իսկ այդ հարցը բարձրացնում ենք օրենքի աստիճան։

Ինչ վերաբերում է այն դրույթին, որը կար Սահմանադրության իմացության հետ կապված, տիկին Ալավերդյան,  ես նշեցի, ձեր օրինակը, որ դուք բերեցիք փախստականների հետ կապված, հատկապես պետությունները, որոնք պարտադիր են դարձնում տվյալ  պետության լեզվի իմացությունը, այստեղ խնդիրն ուրիշ հարթության վրա է դրված։ Դա արվում է, որպեսզի տվյալ անձին ավելի շուտ ինտեգրեն տվյալ հասարակությանը, որպեսզի այդ անձը կարողանա օգտվել որոշակի սոցիալական խնդիրներից, աշխատանքի ընտրության հետ կապված եւ այլն։

Այլ հարց է հայապահպանության հարցը, որը չեմ կարծում, որ ուղղակիորեն կապված է այս խնդրի հետ։ Ընդհակառակը, մենք ունենք շատ հայրենակիցներ, ովքեր չեն տիրապետում հայերենին, սակայն նրանք ազգությամբ հայ են, դիմում են, որպեսզի ստանան քաղաքացիություն, բայց օրենքով առկա է այս խնդիրը, եւ նրանք ոչ պակաս հայրենասեր եւ հայասեր չեն, լինելով հայ, սակայն օբյեկտիվ պատճառներով չեն տիրապետում հայերեն լեզվին, եւ մենք խնդիրներ կառաջացնեինք նրանց համար քաղաքացիության կամ երկքաղաքացիության հարցում, որն ընձեռվել է մեր Սահմանադրությամբ։

Մյուս կողմից ես պետք է նշեմ, թե ինչով կարելի է ապացուցել կամ հասկանալ «ազգությամբ կամ ծագումով հայ», թե ինչպես կարելի է այդ եզրույթը բացատրել։ Այսօր գործող մեր օրենսդրության համաձայն, քանի որ «Քաղաքացիության մասին» օրենքով նշվում է, որ ազգությամբ կամ ծագումով հայ անձինք ավելի հեշտացված կարգով են ձեռք բերում քաղաքացիություն, կառավարությունն ունի համապատասխան որոշում, որտեղ նշված է, թե ինչ ասել է՝ «ծագումով հայ»։ Տվյալ անձի կողմից հիմնավորվող փաստաթղթերի ցանկ է նախատեսված, որոնցով հիմնավորվում է նրա ազգությամբ կամ ծագումով հայ լինելու հանգամանքը։ Նա կարող է ներկայացնել ցանկացած փաստաթուղթ՝ անձը հաստատող, որտեղ նշված է իր ազգությունը, դա կարող է լինել ծննդյան վկայական, անձնագիր, նշված է ծնողներից որեւէ մեկի, քրոջ, եղբոր, տատու, պապու կամ նախատատու կամ նախապապու որեւէ փաստաթուղթ, որտեղ նշված է նրանց ազգության վերաբերյալ համապատասխան դրույթ, որ նրանք ազգությամբ հայ են, այսինքն՝ սա բավարար է։

Պրակտիկայում դեպք ենք ունեցել, երբ որ Կուբայի մի քաղաքացի դիմել էր քաղաքացիություն ստանալու համար ոչ հայեցի ազգանվամբ, եւ պարզվեց, նա ներկայացրեց իր նախատատու ծննդյան վկայականը, որի մեջ գրված էր, որ նրա տատը եղել է հայ, եւ սա արդեն իսկ բավարար էր քաղաքացիություն շնորհելու համար։

Այս առումով մենք որեւէ փոփոխության չենք ենթարկում, սա զուտ Սահմանադրությանը համապատասխանեցման հարց է։ Մենք գործող օրենքի մեջ «ծագումով հայ» բառերը փոխարինում ենք՝ «ազգությամբ հայ», ընդ որում, կառավարության որոշմամբ նախատեսվում է նաեւ տալ որոշակի հանգամանքներ կամ փաստաթղթերի ցանկը հաստատել, ինչը կհավաստի ազգությամբ հայ լինելու հանգամանքը։ Մենք մեկ անգամ եւս կվերանայենք այդ նախատեսված ցանկը։ Այսքանը։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Լարիսա Ալավերդյան։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, ինչ վերաբերում է ոչ հայախոս հայերին եւ հայրենասիրությանը, կարծես թե, տառապանքս փորձ ունի, եւ սրա մասին չէր իմ խոսքը։ Խոսքը նրա մասին է, որ եթե անձը որոշել է դառնալ քաղաքացի, ապա իրեն համար դա մեծ դժվարությու՞ն է, որ կարողանա նաեւ հայերեն սովորի, թե՝  դա պետության խնդիր է, պետությունը չի վերցնում իր վրա։ Ձեր նշմարած եւ իմ ասած երկրներում դա տեղի է ունենում պետական մակարդակով։ Ամենեւին, ավելի հեշտ չէ խնդիրը ոչ հայախոս հայի ինտեգրումը հասարակության մեջ, քան այլ պետություններից եկած, դրա վառ ապացույցը մեր ավելի քան 360 հազար փախստականների խնդիրն է, որոնց ինտեգրումը բավականին ծանր գործընթաց է։ Այդ առումով ես չեմ կարող համաձայնվել ձեր այն պնդման հետ, որ կարելի է շրջանցել այդ պահանջը։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Ես արդեն իսկ պատասխանեցի, ուղղակի նշեմ, որ ունենք պետաիրավական հանձնաժողովի առաջարկը, որ հայերենի իմացությունը փոխարինվի Սահմանադրության ավելի բարդ պահանջի հետ, Սահմանադրության իմացության հետ։ 1-ից 2-րդ ընթերցում, տիկին Ալավերդյանը, ոնց որ թե, նույն առաջարկն է անում, մենք կվերանայենք։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հաջորդ հարցի համար՝ Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, այս 3 պահանջների մեջ ինձ համար ընդունելի կլիներ, որ եթե երկքաղաքացի են դառնում, վերջին 3 տարին մշտապես  բնակված չլինի ՀՀ-ում, բայց ազգությամբ հայ լինի, եւ հայերենին տիրապետում է, անմիջապես ստանա ՀՀ քաղաքացիություն, բայց հայերենի տիրապետումը եւ  Սահմանադրությանը ծանոթ չլինելն ինձ համար բացասական է, որովհետեւ ոչ միայն հայերենի իմացությունը կարեւոր է Սահմանադրությանը տիրապետելու համար, որովհետեւ Սահմանադրությանը կարող է տիրապետել, եթե գիտի միջազգային լեզուներ, անգլերեն, ռուսերեն, ֆրանսերեն, նաեւ կարող է այդ լեզուներով տիրապետել ՀՀ Սահմանադրությանը։ Առավել կարեւոր է, որ ՀՀ քաղաքացիությունն անմիջապես առաջացնում է պարտականություններ եւ իրավունքներ, որը... Հայաստանում պետք է իրականացնի հայերեն լեզվով։ Ինքը տարբեր գերատեսչությունների հետ պետք է առնչվի, տարբեր փաստաթղթերի հետ պետք է առնչվի, եթե պետական լեզուն հայերեն է,  նա հայերեն չգիտի, քաղաքացիություն ձեռք բերելով, նա ինչպե՞ս է առնչվելու պետական մարմինների հետ կամ իր գործունեությունն ինչպե՞ս է ծավալելու Հայաստանում, երբ որ պետական լեզուն մեզ մոտ հայերենն է։ Ես կարծում եմ, որ հայերեն լեզվի իմացությունը՝ հակառակը, հենց գերակա պետք է ճանաչվի անկախ նրանից, թե որքան հայրենասեր է մեր հայրենակիցն արտասահմանում եւ այլն, որովհետեւ նա այդքան հայրենասեր է, ես չեմ կարծում, որ այդ քաղաքացիություն ունենալ, չունենալն իր հայրենիքի սիրո վրա կազդի, բայց իր քաղաքացիական պարտականությունները կատարելու վրա դա, բնականաբար, ազդելու է։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Ես ձեզ խորհուրդ կտամ, որ կարդաք գործող օրենքը եւ համեմատեք նախագծի հետ։ Իմ ելույթի սկզբում ես նշեցի, որ հայերենի իմացության պահանջը որպես սահմանափակում արդեն իսկ հանվել էր գործող օրենքից։ Այս նախագծով հայերենի իմացության պահանջի վերականգնում կամ նախատեսում մենք չենք անում, խնդիրն այլ բանում ենք անում։  Կա նաեւ Սահմանադրության իմացություն, ես նշեցի, ինչը որպես պարտադիր պայման էր նախատեսված, միակ պայմանն էր մնացել, որը մենք փորձում ենք հանել այս դեպքերի համար ազգությամբ հայ քաղաքացիների համար։

Նշեցի, որ պետաիրավական հանձնաժողովում եղել է առաջարկ՝ վերականգնել հայերենի իմացության խնդիրը, եւ դրանով հանդերձ փոխարինել Սահմանադրության իմացությամբ։ Սա է եղել մեր առաջարկության իմաստը։ Մենք փորձել ենք հեշտացնել ազգությամբ հայերի համար քաղաքացիություն ստանալու ընթացակարգը, դուք առաջարկում եք, որ, ոչ, բարդացնել, ինչը, կարծում եմ, մեր շատ հայրենակիցների սրտով չէ, հատկապես այն անձանց, որոնք օբյեկտիվ պատճառներով հայտնվել են օտար ափերում եւ կյանքի բերումով Սահմանադրությանն այնքան չեն տիրապետում, հայերենին,  որպեսզի կարողանան Սահմանադրությունից հանձնել համապատասխան ստուգարք։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Արմեն Մարտիրոսյան։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ես կարդում եմ հոդված 13-ը, 2-րդ կետ՝ «կարող է բացատրվել հայերեն լեզվով»։ Այսինքն՝ հստակ սահմանում է օրենքը, թե որ օրենքում կամ այս օրենքում երբ է փոխվել, եւ ինչու՞ այս տեղեկանքում փոփոխված տարբերակը չի տրված, ես չգիտեմ, բայց հոդված 13-ը, որն իմ ձեռքի տակ է, միանշանակ դրա մասին է խոսում։

Նախագծի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսվում է օրենքի  10-րդ հոդվածում փոփոխություն կատարել։ Փոփոխվող հոդվածում՝ «օտարերկրյա պետությունում բնակվող (գտնվող)» բառերն արդյոք չեն հակասու՞մ նույն հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետին, որը նախատեսում է վերջին 3 տարվա բնակության պահանջը։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Ես կարծում եմ, որ չեն հակասում։ Ինչ վերաբերում է ձեր նոր կարդացած տեքստին, ես կարդում եմ օրենքը, ես չգիտեմ, թե դուք ինչ եք կարդում։ Օրենքում հստակ դրված է 3 պայման քաղաքացիություն ստանալու համար, դա 3 տարի մշտապես բնակվելն է, հայերեն լեզվով բացատրվելն է, եւ ծանոթ է ՀՀ Սահմանադրությանը։ Գործող օրենքում, այսօրվա գործող օրենքում որոշ կատեգորիայի անձանց, մասնավորապես, ազգությամբ հայերի 1-ին, 2-րդ պայմանների առկայությունը պարտադիր չէ, մասնավորապես, 3 տարի մշտապես բնակվելու եւ հայերենով բացատրվելու, սակայն առկա է գործող օրենքի մեջ որպես պարտադիր պայման՝ Սահմանադրության իմացությունը կամ ծանոթ է Սահմանադրության հետ, այս պարտադիր պայմանը, ինչը մեր նախագծով առաջարկվում է, ծանոթ է Սահմանադրության հետ, այս պարտադիր պայմանը նույնպես հանել։

Պրն Մարտիրոսյան, խնայելով ժամանակը, եթե ձեր կողմից կլինեն սահմանված ժամկետում առաջարկություններ, մենք պատրաստ ենք քննարկել։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝  Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, մի քանի հարցեր ունեմ՝ հաշվի առնելով մի շարք հարցադրումներ, որ մենք ստանում ենք պարբերաբար  քաղաքացիության գործընթացի հետ կապված։

1-ինը՝ եթե տիրապետում եք այդ տեղեկատվությանը, կուզենայի, որ հրապարակեք, թե որքան երկքաղաքացիներ կան այս պահի դրությամբ։

Հարցերս հետեւյալն են։ Հաճախ մեզ դիմում են հետեւյալ խնդրով։ Երկքաղաքացիության դիմումների եւ փաստաթղթերի ներկայացման ժամանակ անձինք, ովքեր այլ լեզուներով են իրենց անունները գրված, անգլերեն, արաբերեն եւ այլն, հաճախ առնչվում են այստեղ այնպիսի խնդիրների, որ թարգմանությունը պրոբլեմ է դառնում, եւ  մարդու անունը խեղաթյուրվում է։ Օրինակ՝ մի այդպիսի դեպք եղավ Վարդան անվան հետ կապված, երբ որ «թ»-ով էին գրում, հետո «դ»-ով դարձրեցին, հետո բավական երկար պրոբլեմներ, հետո սկսեցին նաեւ «տ»-ով առաջարկել։ Դուք չեք գտնու՞մ ճիշտ, որ այս տիպի հարցն ավելի շատ քաղաքացու որոշման հարց է, ոչ թե պետական մարմնի, թե ինչպես կոչել այս քաղաքացուն։ Եթե ինչ-որ ձեւով հնարավոր է լուծում տալ, ապա օրենքի մակարդակով փոփոխության անհրաժեշտություն կա՞, թե՝ չկա։

2-րդը կապված է ներկայացվող փաստաթղթերի հետ։ Հաճախ ներկայացվում են հայկական թեմեր կամ գաղթօջախներ, ունեն եկեղեցական առաջնորդարաններ, սակայն նրանց տված փաստաթղերը հաճախ հաշվի չեն առնվում մեր իրավասու մարմիններում։ Ճիշտ չէ՞, որպեսզի այդ հարցն օրենքով  կարգավորվի։  Այնպիսի ազգային առաջնորդարաններ, որոնք տալիս են  մկրտության կամ կնունքի փաստաթղթեր, սրանք հիմք հանդիսանան ազգությամբ հայը փաստելու եւ դրան համապատասխան անվանումները ճշգրտելու ուղղությամբ։

3-րդ հարցը կապված է այս նախագծի այնպիսի ձեւակերպման հետ, որը կոչվում է՝ «պետության հանդեպ չկատարած պարտավորություններ», թեեւ որոշակի ձեւով հասկանում ենք խոսակցական մակարդակով, որ սա զինապարտությունն է, սա պետբյուջե հարկեր կատարելն է, բայց այսպիսի արտահայտությունը ճի՞շտ է։ Չեք գտնու՞մ, որ սա պետք է ավելի հստակեցվի, թեկուզ թվարկվի Սահմանադրության այն պահանջները, այն նորմերը, որոնք պարտավորեցնում են ՀՀ քաղաքացուն այդպիսի վերքագիծ դրսեւորել։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Վերջին հարցին պատասխանեմ՝ ոչ, որովհետեւ  դուք նկատեցիք,  2 պարտականություն նշեցիք, բայց չի բացառվում, որ պետության հանդեպ կլինեն այլ պարտականություններ չկատարված։ Այդ ցանկը պարբերաբար մենք բերելու ենք օրենքով լրացնենք։ Խոսքը վերաբերում է օրենքով սահմանված պարտականություններին։ Այս ձեւակերպումը չի փոխվել, ուղղակի այստեղից մենք  հանել ենք՝ «Այլ անձանց հանդեպ  ունեցած պարտավորությունների» դրույթը։

 Ինչ վերաբերում է երկքաղաքացիության թվաքանակին, այս պահին ես դրան չեմ տիրապետում։ Երկքաղաքացի հանդիսացող քաղաքացիների թվաքանակի վերաբերյալ տեղեկություններ չունեմ, բայց անհրաժեշտության դեպքում կփորձենք տեղեկանք տրամադրել ձեզ։

Դիմումների ժամկետների հետ կապված, եւ անգլերեն, հայերեն, դուք նշեցիք։ Նշեմ, որ թե՛ դիմումների ժամկետների քննության ընթացակարգը, թե՛ այն փաստաթղթերի ցանկը, որոնք պարտադիր են, էապես կրճատվել է կառավարության որոշմամբ, 1390 որոշման մեջ ժամկետներն է կրճատվել, եւ  կառավարության 1290 որոշման մեջ, 2007 թվականի, կրճատվել են փաստաթղթերի ցանկը։

Ճիշտ նկատառում է որոշ դեպքերում ծագումով կամ ազգությամբ հայ լինելու հանգամանքը։ Մեր պրակտիկայում հանդիպել են դեպքեր, երբ որ տվյալ պետությունում գործող եկեղեցու կողմից ներկայացվել են մկրտության այդ փաստաթուղթը, կամ ազգությունը հավաստող այլ փաստաթուղթը, առանձին դեպքերում մենք հաշվի ենք առել։ Կփորձենք, եթե հնարավոր է, նաեւ կառավարության որոշման մեջ հստակեցնենք, նաեւ ձեր ասած հարցը փորձենք կարգավորել։

Ինչ վերաբերում է տառադարձությանը՝ անգլերեն, հայերեն, որպես կանոն, համաձայն կառավարության  821 որոշման, 1998 թվականի, այնտեղ գրվում է, մենք վերցնում ենք անգլերեն ազգանունն ամբողջությամբ իր այն փաստաթղթից, որն իր ազգային փաստաթուղթն է համարվում։ Մենք այստեղ վերցնում ենք տվյալ պետության անձը հաստատող փաստաթղթում առկա, ամբողջությամբ ազգանվան հետ համարժեք, այսինքն՝ տեղադրում ենք կատարում,որեւէ բառ կամ տառ մենք չենք փոխում այստեղ, իսկ հայերենի հետ կապված, անձի  կողմից ցանկացած, եթե ինքը հայտարարում է, որ Վարդանը «դ»-ով կամ «թ»-ով է, իր ցանկությամբ, բնական է, մենք այդպես ենք անձնագիրը ձեւակերպում։ Եթե լինում են անհամաձայնություններ, եթե հայերենով ընդունված է՝ «Վարդան», բայց անձը պնդում է, որ «թ» լինի, այստեղ համապատասխան դեպքերում անհրաժեշտություն է առաջանում Լեզվի պետական տեսչության, համաձայն կառավարության որոշման, եթե կբերի եզրակացություն, որ կարող է նաեւ այս ձեւով օգտագործվել, մենք կարող ենք նաեւ, մենք պրակտիկայում ունենք նման դեպքեր։ Պրակտիկայում լինում են շատ հարցեր,  Լեզվի պետական տեսչությանը եղել համապատասխան հանձնարարական կառավարության կողմից, հնարավորինս այս հարցերը պարզեցնել, որովհետեւ սա ավելի շատ առնչվում է Լեզվի պետական տեսչության հետ կապված խնդիրներին։

Ես խոստանում եմ, որ այս հարցը նույնպես առաջիկայում մեզ մոտ քննարկման առարկա կդառնա։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Օսիկյան, ես կխնդրեի, որպեսզի մեզ էլ ներգրավեք այդ քննարկմանը, որովհետեւ համանման հարցեր կան նաեւ հայերենից անգլերեն թարգմանության մեջ։ Դուք պատրաստակամություն հայտնեցիք տառադարձության հետ կապված քննարկումներին, կխնդրեի, որպեսզի մեզ նույնպես ներգրավեիք այդ քննարկումների մեջ։

Պրն Օսիկյան, երկքաղաքացիության շրջանակներում մեկ կարեւոր հարց էլ վերաբերում էր, դուք նշեցիք, որ փաստաթղթերն էականորեն կրճատվել են, բայց նաեւ շատ կարեւոր է, որ այնպիսի անհամաչափ պահանջներ չդրվեին, ինչպես որ մի ժամանակ առաջ դրվում էր, մասնավորապես, բժշկական տեղեկանքի ներկայացումը։ Այսպիսի փաստաթղթերի ներկայացումը չպետք է կասեցնեն քաղաքացիության ստացումը, այլ բան է, որ հետագայում անհրաժեշտ է դրանք ճանաչելու կամ հասկանալու համար, թե ինչ քաղաքացիներ են քո մոտ բնակվում, կամ ստացել են այդպիսի կարգավիճակ։

Եվ պետության հանդեպ չկատարված պարտավորությունները, կխնդրեի, որ 1-ից 2-րդ ընթերցման ժամանակ համատեղ աշխատենք, փորձենք ճշգրտումներ տալ։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Նշեմ, որ հանվել է թե՛ դատվածության տեղեկանքը, եւ  թե՛ առողջական վիճակի մասին տեղեկանքը, որովհետեւ պրակտիկայում լրացուցիչ բարդություններ էին առաջանում քաղաքացիների համար, գիտեք, նաեւ օրենքով, այն հիվանդությունների ցանկը, որոնց առկայության դեպքում արգելվում է մուտքը ՀՀ, ընդհանրապես, եւ այս համատեքստում խնդիրը կարգավորված է։ Ուրիշ բան է, որ անձը կարող է դիմել, քաղաքացիություն ստանալու համար, 3 ամիս գործընթաց է, դրանից հետո հիվանդանա որեւէ հիվանդությամբ, եւ ստուգման համապատասխան մեխանիզմ չլինի։ Այստեղ մենք նաեւ միջազգային փորձն ենք ուսումնասիրել, եւ առաջարկել ենք հանել այս դրույթը, էականորեն հեշտացնելով դիմած քաղաքացիների հետ կապված որոշակի բարդությունները։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին։ Հարակից զեկուցող՝ ԱԺ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Արա Սիմոնյան։ Համեցեք, պրն Սիմոնյան։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ուզում եմ ձեզ տեղեկացնել, որ  պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովում ինչպես միշտ բուռն եւ շահագրգիռ քննարկում է եղել այս օրինագծի շուրջ , տրվել է հավանություն, դրական գնահատական։ Ինչպես արդեն նշվեց, որոշ հարցերի շտկումների վերաբերյալ կան պայմանավորվածություններ, այնպես որ, ընդունման դեպքում, մինչեւ 2-րդ ընթերցում մենք այդ բոլոր հարցերը կշտկենք։ Այսքանը։ Շնորհակալություն։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հարակից զեկուցողին հարցերով դիմելու համար՝ հերթագրում։ Լարիսա Ալավերդան։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Պրն Սիմոնյան, ինձ միայն մի հարց է հետաքրքրում, այստեղ արծարծված այս հարցերը, մասնավորապես, այդ հայերեն լեզվի հայազգի մարդու կողմից չիմացության այդ պայմանը, ավելի շուտ այդ պայմանի վերացումը, իմացության վերացումը, ինչպե՞ս եք արձագանքել, կամ ինչ-որ մի առաջարկությամբ հանդես եկե՞լ եք այդ առումով, թե՝ ոչ, որ ես կառուցեմ իմ ելույթը։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Տիկին Ալավերդյան, մեր բախտից չէ,  ի դժբախտություն մեր ազգի, որ մենք աշխարհասփյուռ ենք, եւ կան աշխարհի տարբեր ծայրերում հայեր եւ շատ լավ հայրենասեր հայեր, որոնք որ հայերեն չգիտեն, եւ նրանց առջեւ, ես կարող եմ ձեզ օրինակ բերել, մասնավորապես, Քըրք Քըրքորյանը, որքան ես գիտեմ, հայերեն չի խոսում, այդ կարգի մարդկանց արգելել Հայաստանի քաղաքացիություն ձեռք բերել, չեմ կարծում, որ կոռեկտ կլինի։ Այդ մասին եղել է խոսակցություն հանձնաժողովում, ես իմ անձնական կարծիքը հիմա ներկայացրեցի, եղել է քննարկում, որոշվել է, որ, այո։

Այլ հարց է, որ եղել է առաջարկություն, որ  նախկինում Սահմանադրության իմացությունն անուղղակի ձեւով բերում էր լեզվի իմացության։ Սահմանադրության իմացությունը, մեր քննարկման արդյունքում եկանք նրան, որ պետք է, որովհետեւ, ի վերջո, Հայաստանի քաղաքացին պետք է Հայաստանի, գոնե հիմնական օրենքն իմանա, այլ հարց է, եթե նա հայերեն չգիտի, իր իմացած լեզվով, համենայն դեպս, նա գիտի՝ որպես անձ, չգիտեմ, օտար լեզվով, բայց գիտի մեր երկրի հիմնական օրենքը։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին, անցնում ենք մտքերի փոխանակությանը։ Հերթագրում՝ ելույթների համար։ Հերթագրվել է 1 պատգամավոր, Լարիսա Ալավերդյան, համեցեք։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Այնպիսի տպավորություն չստեղծվի, որ ես դեմ եմ, որ հայազգիները դառնան Հայաստանի քաղաքացի, խիստ հակառակը, ես կողմ եմ, որ այն հայազգին, որ ուզում է դառնա Հայաստանի քաղաքացի, իմանա փոքր-ինչ բացատրվել եւ հասկանալ հայերեն։ Դա մինիմումն է, որ այդ քաղաքացի լինելու պահանջն ինչ-որ ձեւով մարմնավորում է։ Ինչու՞ ենք ուզում, որ Հայաստան լինի, որ հայերեն խոսենք։ Հիմա պետք չէ ինձ բացատրել, թե դա ինչ է։

Ես կրկնում եմ, 360 հազար փախստականներ, 88 թվականից եկած, եւ դրանից առաջ բազմաթիվ, լինի դա ռուսաստանահայ, լինի դա Ադրբեջանական տարածքից եկած հայ, եւ ես՝ ձեր խոնարհ ծառան այդ թվում, բացարձակապես չգիտեի հայերեն, եւ չգիտեն, շատերը մինչ այսօր չգիտեն։ Ես թողնում եմ մի կողմ Սահմանադրություն իմանալ, չիմանալը՝ որպես հիմք, դա բոլորովին չի համապատասխանում իրականությանը։ Սահմանադրությունը կա անգլերեն, ֆրանսերեն, նույնը մեր օրենսդրությունը։ Այսինքն՝ իմանալ այդ մինիմումը, որ այդ երկրում իրավական առումով ինտեգրվի եւ չընկնի որեւէ վատ իրավիճակի մեջ, դա չէ խնդիրը, մենք ասում ենք, որ հզորանա Հայաստանը եւ հայապահպանությունը լինի բացարձակապես բոլոր օրենքների մեջ ընգրկված այս կամ այն ձեւով։ Ես մինչեւ անգամ հասկանում եմ, թե ինչու է մեզ պետք փոքր-ինչ թուլացնել այդ պահանջները, ընդգրկել եւ քաղաքացիներ ունենալ թվով ավելի մեծ, քան մենք այսօր ունենք։ Դրա մասին չէ այսօրվա զրույցը, այսօրվա խոսքը նրա մասին է, որ բացարձակապես անհասկանալի է, որ փոխարենը պետությունն իր ծրագրերով, մասնավորապես, այս օրենքի փոփոխությունը բերվում ինչ-ինչ ծրագրերի շրջանակներում, ծրագիր նախատեսի, որ ցանկացած հայազգի օտարերկրացի, որը ցանկանում է դառնալ  ՀՀ քաղաքացի, ունենա հնարավորություն, կամ քիչ կամ շատ վճարով կամ բոլորովին անվճար սովորի հայերեն։ Մենք փոխանակ խնդիրը լուծենք, աչքներս փակում ենք խնդրի վրա,  խոսում ենք առօրյայի մասին։

Քաղաքացիները ստանալու են, եւ նրանք, ովքեր Ընտրական օրենսգրքով իրավունք ունեն ընտրելու եւ ընտրվելու, նրանք ստանալու են այդ իրավունքը, բա, հայերեն չիմանա՞ն։ Ես կարող  եմ շարունակել, բա, նա աշխատանքի չընդունվի՞։ Նա պետք է խտրականության ենթարկվի, որովհետեւ այլ օրենքներով դա պահանջվում է, իմ մտահոգությունը դրա մեջ է։ Այսինքն՝ ես կցանկանայի, որ պետությունն այդ խնդիրը իր վրա վերցներ, մասնակի կամ լրիվ վերցներ իր վրա եւ մենք ստանայինք հայերեն խոսող մեր չքնաղ երկրի քաղաքացիներ։ Դա բավականին պարզ ու շիտակ խնդիր է։

2-րդը, որ այստեղ մենք անընդմեջ խոսում ենք՝ «հայազգի եւ հայ»։ Հավատացեք, որ իմ փորձը, ուղղակի, ինձնով մի 20-ից ավել դիմումներ է անցել, որտեղ  օտարերկրացի հայազգի բերում է մի տեղեկանք, օրինակ՝ Կաթոլիկ եկեղեցուց, եւ դժվարությունների է հանդիպում։ Ես էլ խնդիր ունեմ, ես Հայ Առաքելական եկեղեցու տակի փոշին եմ, բայց գալիս է անձը, որը կարող է պատահի չի էլ գրանցվել որեւէ եկեղեցում։ Այսինքն՝ այն չի, որ ես չեմ ուզում, որ այդ մարդիկ գան, այլ այն է, որ մենք իրավական որոշակիություն մտցնենք այն դեպքերում, երբ որ վերին աստիճանի նրբանկատություն է պահանջվում։ Որեւէ մեկը չի կարող այսօր ասի, որ գիտի դրա ձեւակերպումը, բայց ինչ-որ  շրջանակներ պետք է լինեն, որոնք թույլ են տալիս խտրականությունից խոսափել այս կամ այն ձեւերով։

Ես գտնում եմ, որ օրենքի այսպիսի փոփոխությունները հնարավորություն են տալիս անդրադառնալ այդ խնդիրներին, անգամ, եթե  Սահմանադրությունում օգտագործվում է այս կամ այն բառակապակցությունը, Սահմանադրության խնդիրը չէ, ի վերջո, տալ դրա սահմանումը։ Մեզ տրված է հնարավորություն, որ օրենքներով դրանք սահմանվեն, ինչը եւ Սահմանադրությունը միշտ մատնացույց է անում։

Ես արդեն չեմ ուզում կանգ առնեմ հակասությունների վրա, որոնք որոնք որ, առնվազն, բխում են։ Ես հասկանում եմ, երբ որ դուք ասում եք, պրն Օսիկյան, որ, ահա, այս օրենքում արդեն ասված է, որ 3 տարի պետք է բնակվի, բայց եթե բերված օրինագծի մեջ ասվում է, որ օտար երկրում գտնվող կամ ապրող անձն  այս, այս եւ այլն, գոնե այդ կետի մեջ պարունակվում է հակասություն 3 տարի մշտական բնակություն ունենալու հետ։ Կամ մենք պետք է այնպես անենք, որ դա հետագայում չդառնա կոռուպցիայի աղբյուր, որովհետեւ մի դեպքում կասի՝ այո, դու ճիշտ ես, մյուս դեպքում կասի՝ ոչ, այստեղ գրված է 3 տարի, իսկ այս մեկի համար՝ ոչ։ Ես համոզված եմ, մեր կոռուպցիայի եւ անօրինականության աղբյուրը, ցավոք սրտի, դառնում են մեր ոչ այդքան որոշակիորեն արտահայտություններով լի օրենքները։

Դրա համար ես կցանկանայի, որ բոլոր այն խնդիրները, որոնք այստեղ արծարծվել են, ընկալվեն հենց այս տեսակետից, որ մենք ուզում ենք ունենալ ոչ թե հայերենով չխոսող, բայց վերին աստիճանի հայրենասեր, բայց որն օտարված է լինելու մեր ամենօրյա, լինի հասարակական կյանքից, լինի քաղաքական։ Մենք ուզում ենք ունենանք, որ պետությունն ընդգրկելով, որպես իր քաղաքացիներ, աշխարհով  մեկ սփռված, եւ վերին աստիճանի հայրենասեր հայերին, օգնի, որ նրանք կարողանան եւ՛ առօրյա, եւ՛ քաղաքական, եւ՛ հասարակական կյանքում լինեն բոլորիս հետ հավասար քաղաքացի։ Հավատացեք, որ հայերենի չիմացությունը վերին աստիճանի խանգարում է, վերին աստիճանի հայրենասեր մարդուն, պատշաճ ձեւով ընդգրկվելու այն գործընթացների մեջ, որոնք մեր երկիրը պետք է տանեն զարգացում։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Ելույթներն ավարտվեցին։ Ամփոփիչ ելույթի անհրաժեշտություն կա՞, համեցեք։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Շատ կարճ ասեմ, որպեսզի տպավորություն չստեղծվի տիկին Ալավերդյանի ելույթից, որ նախագիծն իրենց աչքերով, կարծես թե, սխալ կարգավորում է տալիս, բայց հակառակը, տիկին Ալավերդյան, ես խնդրում եմ, կարդացեք նախագիծը եւ գործող օրենքը։ Հայերենով հաղորդակցվելու կամ հայերենի իմացության պահանջն այսօր գործող օրենքից հանված է։ Մենք, ընդհակառակը, գործող օրենքից հանված լինելու հետ մեկտեղ նախատեսել ենք ավելի լուրջ պայման քաղաքացիություն ստանալու համար, դա Սահմանադրության իմացությունն էր, ինչը մեր կողմից առաջարկվել էր։

Ես նշեցի, որ արդեն իսկ պետաիրավական հանձնաժողովն առաջարկ է արել վերանայել այս 2 պայմանները։ Մեր նախագծի հետ կապված, որ դուք նշեցիք, մեր նախագծի հետ կապված  չէր ձեր առաջարկը։ Դուք ձեր առաջարկությունն էիք անում, որ կարող եք անել ցանկացած ժամանակ։

Ինչ վերաբերում է ծագումով հայ լինելու հանգամանքին, նորից, այս նախագծով նման որեւէ կարգավորում տրված չէ։ Մենք համապատասխանեցնում ենք գործող օրենքը Սահմանադրությանը, միաժամանակ արդեն իսկ կա կառավարության կողմից հաստատված ցանկ, թե ովքեր են համարվում ծագումով հայ, որն այսուհետ, այսինքն՝  փոփոխության դեպքում կդառնա  «ազգությամբ հայ», եթե դուք ունեք ավելի լավ առաջարկություններ, այդ ցանկն ընդարձակել, կատարելագործել, խնդիր չկա, կարող եք ներկայացնել։ Այսօր էլ կառավարության որոշմամբ խնդիրը կարգավորված է, իհարկե, չեմ կարող ասել, որ իդեալական է, միգուցե նաեւ հնարավոր է քննարկել, ավելացնել կամ պակասացնել այդ ցանկը, բայց հարցը կարգավորված է։

Առաջարկում եմ նախագիծն ընդունել 1-ին ընթերցմամբ։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հարցի քննարկումն ավարտվեց։ Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք կառավարության ներկայացրած «Օտարերկրացիների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝    ՀՀ կառավարությանն առընթեր ոստիկանության պետի տեղակալ Արթուր Օսիկյան։ Համեցեք, պրն Օսիկյան։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, ներկայացվող նախագիծը նպատակ ունի գոյություն ունեցող օրենքը, կատարելագործել որոշ դրույթներ։ Նշեմ, որ այս օրենքի նախագիծն ընդգրկված էր բարեփոխումների ծրագրում, որը նպատակ ուներ այսօր ի հայտ եկած որոշակի խնդիրները վերացնել։

Նախագծի 1-ին հոդվածով առաջարկվում է փոփոխություն կատարել գործող օրենքում, նախատեսել օտարերկրյա քաղաքացիների համար ՀՀ-ում մնալու, այն դեպքերում, երբ որ կա երկկողմանի համաձայնագրեր, մասնավորապես, ԱՊՀ երկրների համար, 90-օրյա ժամկետը, 1 տարվա ընթացքում մնալու առավելագույն ժամկետը փոխարինել 180-օրյա ժամկետով։

2-րդ հոդվածով արտոնություն է սահմանվում այն պետությունների ազգությամբ հայ քաղաքացիների համար, որոնք ներկայումս մուտքի վիզա ստանալու համար կարող են դիմել միայն օտարերկրյա պետությունում դիվանագիտական ծառայության մարմիններին։ Ես նշեմ, որ կառավարության որոշմամբ կա ցանկ, դրանք շուրջ  20 պետություններ են, որտեղից ազգությամբ հայերը, մեր հայրենակիցները երբ որ գալիս են ՀՀ, հնարավորություն չեն ունենում սահմանի վրա ստանալ մուտքի արտոնագիր եւ մուտք գործել Հայաստան՝ հաշվի առնելով, որ նրանք այն պետության քաղաքացիներն են, որոնք նախատեսված են իմ կողմից նշված արգելված պետությունների ցանկում։

Միաժամանակ 4-րդ հոդվածով կանոնակարգվում է վարչական պատասխանատվության ենթարկելուց հետո անվավեր փաստաթղթերով ՀՀ-ի ելքի հետ կապված հարաբերությունները, ինչն էապես կատարելագործվում է։ Այստեղ նախատեսվում են  մեխանիզմներ, ինչը հեշտացնում է ՀՀ-ից մեկնող անձանց հետ կապված հարաբերությունները։

Օրենքի 5-րդ հոդվածով նախատեսվում է նաեւ ցամաքային սահմանով 3-րդ երկիր տարանցիկ երթեւեկող օտարերկրացիների հետ կապված որոշ դրույթներ։ Միաժամանակ կացության կարգավիճակների ստացման հետ կապված դրույթներն են պարզեցվում, եւ դիմումի մերժման հիմք հանդիսացող փաստաթղթերի ցանկն է վերանայվում։

Մնացած առաջարկությունները  խմբագրական բնույթի են։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հիմնական զեկուցողին հարցերով դիմելու համար՝ հերթագրում։ Հերթագրվել է 2 պատգամավոր, Շիրակ Թորոսյան, համեցեք։

Շ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, նախ ուզում եմ ողջունել այս օրենսդրական նախաձեռնությունը, որովհետեւ սա էապես դյուրացնում է Հայաստանի հետ վիզային ռեժիմ չունեցող երկրների քաղաքացիների մուտքի եւ մնալու խնդիրները, եւ նաեւ դյուրացնում է այն երկրների ազգությամբ հայ քաղաքացիների մուտքի խնդիրը, որոնց հետ մենք վիզային խնդիր ունենք։

Ես 2 հարց ունեմ, ուզում եմ ձեզ ներկայացնել։ 90 օրը փոխարինվում է 180 օրով։ Դուք տեղյակ եք, որ նախորդ տարեվերջին այս օրենքի հետ կապված սկսեցին կիրառվել սահմանափակումներ հատկապես Վրաստանի հայերի, հատկապես Ջավախքի հայերի մուտքի հետ կապված սահմանափակումները վերաբերում էին 90-օրյա ժամկետի հետ կապված, մեքենայով 90 օր մնալու հետ։ Հիմա երբ որ 90 օրը դառնում է 180 օր, ենթադրվու՞մ է, որ այդ քաղաքացիները կարող են արդեն մեքենայով 180 օր մնալ Հայաստանում։

2-րդ հարցը՝ փոփոխությունների մեջ նշվում է, նախորդ օրենքում էլ էր դա գործում, որ մշտական կացության կարգավիճակ կարող են ստանալ ծագումով, արդեն փոփոխությամբ՝ ազգությամբ հայ քաղաքացիները։ Մենք ունենք տարածաշրջաններ, պատմական, հայկական եւ հայաբնակ  տարածաշրջաններ, որոնք սերտորեն առնչվում են Հայաստանի հետ, խոսքս 1-ին հերթին Ջավախքին է վերաբերում, որոնք 95%-ով հայաբնակ են, հայկական են։ Տրամաբանորեն կարելի է ենթադրել, որ նրանք բոլորը կարող են գալ ու կացության կարգավիճակ ստանալ՝ որպես ազգությամբ հայ քաղաքացիներ։ Արդյոք ճիշտ չէ, նման տարածաշրջանների համար բացառություն անել եւ նրանց վրա չտարածել կացության կարգավիճակի խնդիրը, այլ նրանք ազատ ելք ու մուտքի, եւ առանց սահմանափակումների ելք ու մուտքի հնարավորություն ստանան, ինչպիսի օրինագիծ ես առաջարկել էի գարնանային նստաշրջանի սկզբում, որը մերժվեց կառավարության կողմից։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Նախ նշեմ, որ ձեր նշած դեպքում առանց մուտքի վիզայի երկիր է համարվում Վրաստանի  հետ, եւ այստեղ մենք 1 քայլ առաջ ենք անում, պրն Թորոսյան, 90-օրյա ժամկետը դարձնում ենք 180 օր՝ 1 տարվա ընթացքում։ Մարդկանց, ավելորդ, երկրից մեկնել, եթե 90 օրը լրանում է, եւ նորից վերադառնել, այսինքն այս խնդիրը՝ հաջորդ տարի, կամ 90 օր մնալը վերանում է, դառնում է 180 օր։ Սա գալիս էր անհավասարության այն բանի հետ կապված, որ մենք ունեինք երկարաժամկետ վիզա 120 օրով, այն պետությունների համար, որտեղ վիզան պարտադիր էր, եւ 60 օրով երկարացնել։ Ստացվում է, որ նրանք ավելի լավ պայմաններում էին հայտնվում, քան այն պետությունները, որոնց հետ մենք ունեինք առանց մուտքի վիզայի խնդիր։

Ջավախահայության հետ կապված, կարծում եմ, տարեցտարի խնդիրը նվազում է՝ հաշվի առնելով, որ  ջավախահայերի մեծ մասը, ամեն տարի մենք դիմումներ ենք ունենում երկքաղաքացիության հետ կապված։ Աստիճանաբար այս խնդիրը վերանում է։ Նրանց համար այսօր էլ չկա մուտքի վիզայի հետ կապված խնդիր։ Մեկ կարեւոր եւ լավ քայլ ենք անում, եւ նաեւ նրանց է ուղղված, երբ որ այն անձինք, ովքեր դեռեւս չեն  դարձել քաղաքացի, 90-օրյա ժամկետը  դարձնում ենք 180-օրյա ժամկետ։

Մեքենայո՞վ, թե՝ առանց տրանսպորտային մեքենայի, այստեղ մեր խնդիրը դա չէ,  կարգավորելը, մենք նախատեսում ենք առավելագույնը՝ մնալու ժամկետը Հայաստանում, 90-օրյա ժամկետը դառնում է 180։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Շիրակ Թորոսյան։

Շ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, հասկանալի է, առաջընթացն էլ իրապես նկատելի է, եւ մինչեւ հարցադրումներիս անցնելը ողջունեցի օրենքի այս նախագիծը։ Ուղղակի, շատ-շատ ջավախքցիների մտահոգում է, ինքը 180 օր կարո՞ղ է լինել Հայաստանում, թե՝ նաեւ մեքենայով լինել Հայաստանում, որովհետեւ մարդիկ գալիս են տարբեր խնդիրներով, մի քիչ երկար են մնում, եւ արդեն մեքենաների հետ կապված խնդիր է առաջանում։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Մեքենաների հետ կապված ռեժիմը, եթե խոսքը դրա մասին է, կարգավորվում է նաեւ Մաքսային օրենսգրքով։ Եթե մեքենայով մուտք է լինում, գիտեք, մեքենան առավել մեծ վտանգի աղբյուր է, նախատեսված է «Ճանապարհային երթեւեկության անվտանգության մասին» օրենքով եւ Մաքսային օրենսգրքով կարգավորման մեխանիզմներ, մասնավորապես, հաշվառման հետ կապված եւ այլն, այստեղ այդ խնդիրը չի կարգավորվում, այստեղ քաղաքացիների 90-օրյա ժամկետը երկարացնելն է 180 օր։ Ձեր նշած ռեժիմները՝ տրանսպորտային միջոցների հետ պայմանավորված, այստեղ չի լուծվում այդ հարցը։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան,  ես նույնպես նախագիծ ունեի՝ կապված ջավախահայերի հետ, փաստորեն, 2 կետով, որը բարձրացրեց պրն Թորոսյանը։ Խնդիրն այն է, որ հիմա փորձենք նաեւ կարգավորել։ 180 օրը շատ լավ է, երկքաղաքացիությունը նույնպես, ավելի լավ է՝ ըստ պայմանների, բայց մեքենայով մնալը, այստեղ խնդիր կա կապված եւ՛ ուսանողների հետ, եւ նաեւ ջավախահայերից շատերի հետ, որոնք բարեկամներ ունեն։ Հիմա փորձենք կարգավորել նաեւ այս հարցը, ձեզ հետ միասին աշխատենք, որպեսզի կարողանանք կարգավորել այս հարցը։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Աշխատենք, պրն Բալասանյան, բայց դա այս օրենքի կարգավորման առարկան չի հանդիսանում։ Տրասպորտային միջոցի հաշվառման հետ կապված, ժամանակավոր ներմուծման ռեժիմի հետ կապված հարցեր են։ Խնդրեմ, եթե սահմանված ժամկետում առարկներ լինեն, մենք կքննարկենք։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Անպայման ես կառաջարկեմ, որովհետեւ հիմա, ոնց որ թե, 1-ին կետն ընդունվեց, իսկ 2-րդի հետ խնդիր կա։

Հաջորդ հարցի համար՝ Գոհար Ենոքյան։

Գ.ԵՆՈՔՅԱՆ

-Պրն Օսիկյան, ստացվեց այնպես, որ ով շուտ հասցրեց, այդ հարցը բարձրացրեց։ Նույն հարցն ինձ էր հետաքրքրում, եւ ինչ-որ մի տեղ կա անհասկացողություն։ Եթե ուսանողը գալիս է այստեղ մեքենայով,  ապրում է, քննություն է տալիս, ապա մենք պետք է վերանայենք, Մաքսային օրենսգրքի այդ 90 օրը դարձնենք շարունակական, 180, որովհետեւ չի լինի, որ Մաքսայինով ինքը 90 օր իրավունք ունի, այսինքն՝ 180-ի ժամանակ 2 անգամ պետք է գնա, նորից ռեգիստրացիա անի չափազանց շատ գումարը։ Այս հարցը պետք է զուգահեռ սրա հետ լուծվի։

Եթե մարդուն իրավունք է տրվում 180 օր ապրելու, ապա ինքն իր մեքենան տանի, նորից հետ բերի, մեծ ծախսեր անի, գտնում եմ, որ նպատակահարմար չէ, առավել եւս, այստեղ Ռուսաստանից եկող չկա, խոսքը գնում ղ Վրաստանի եւ Ջավախքի հայերի մասին, որոնց ինչքան քիչ ծախսի տակ գցենք, կարծում եմ, ավելի մեծ գործ արած կլինենք։ Իմ հարցն էլ եր հենց դա։

Ա.ՕՍԻԿՅԱՆ

-Ես ամփոփեմ 3 հարցերը 1 պատասխանով։ Ցանկացած դեպքում, եթե անգամ սովորելու նպատակով են գալիս Վրաստանից ազգությամբ հայերը կամ ոչ հայերը, անգամ, մենք նաեւ Իրանից ունենք բազմաթիվ քաղաքացիներ, նրանք այստեղ ժամանակավոր կացության քարտ են ստանում, կարգավիճակ են ստանում։ Եթե նրանք իրենց հետ ունեն տրասնպորտային միջոց, որ ցանկանում են նաեւ տրանսպորտային միջոցը բերել Հայաստան, նրանք պետք է սահմանված կարգով հաշվառեն նաեւ տրանսպորտային միջոցը։ Այստեղ արգելող որեւէ նորմ չկա, այլ բան է, որ տրասնպորտային միջոցը, որը չի ենթադրում որոշակի պարտականություններ, մասնավորապես ապահովագրական կտրոն եւ այլն, որոշակի ժամկետից ավել արդեն իսկ  տրանսպորտային միջոցը ՀՀ-ում լինելու հանգամանքը որոշակի պարտականություններ է առաջացնում։ Խնդիրը սրա մասին է։

Հակառակ դեպքում մարդը կարող է բերել տրանսպորտային միջոցը, ինքն էլ գա, եւ հաշվառել նաեւ տրասնպորտային միջոցն օրենքով սահմանված կրգով։ Այսինքն՝ օրենսդրորեն որեւէ արգելք չկա, այլ բան է, որ գոյություն ունեցող ժամկետները որոշ դեպքերում անհանգստության տեղիք են տալիս։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին։ Հարակից զեկուցող՝ ԱԺ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Արա Սիմոնյան։ Համեցեք, պրն Սիմոնյան։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Այս օրինագծի շուրջ նույնպես պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն՝ հաշվի առնելով, որ օրենքի ընդունումով կվերացվեն գործող օրենքում տեղ գտած որոշակի բացերն ու հակասությունները, կոռուպցիոն ռիսկերն ինչ-որ ձեւով օտարերկրացիների հետ ծագող իրավահարաբերություններում կնվազեն եւ կհստակեցվեն այս ընթացակարգերն օտարերկրացիների հետ իրավահարաբերություններում։ Պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն։ Այսքանը։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հարակից զեկուցողին հարցերով դիմելու համար՝ հերթագրում։ Հերթագրվել է 2 պատգամավոր, Արծվիկ Մինասյան։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Պրն Սիմոնյան, հիմնական զեկուցողին պետք է հարցն ուղղեի, ուղղակի ուշացա, բայց անհրաժեշտ համարեցի հնչեցնել այս հարցը, եթե անհրաժեշտ է, նաեւ ելույթով կհիմնավորեմ։ Ներկայումս մեր ֆրակցիան ունի շրջանառության մեջ դրված «Օտարերկրացիների մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու առաջարկ։ Հարցը, որը նաեւ պրն Թորոսյանը հնչեցրեց, կապված է  հենց այս խնդրի հետ։

Նախագծով առաջարկվում է, որպեսզի 90 օրը փոխարինվի 180 օրով, բայց ամբողջ խնդիրը նա է, որ 90 օրվա եւ 180 օրվա մեջ էական տարբերություն չկա, որովհետեւ սկզբունքի խնդիր է այստեղ։ Օրինակ՝  մուտք գործող անձինք, վիզային շրջանակներում օրերով է  տալիս, բայց մուտքի դեպքում գործողությունով է սահմանվում, հետեւաբար, մեր առաջարկը ոչ թե պարզապես, մեխանիկորեն 90 օրը դարձնել 180 օր, այլ ամրագրել, որ թեկուզ նույնիսկ 90 օր, բայց 90 օրը պետք է անընդմեջ լինի։

Մեր առաջարկն է, որպեսզի այս դրույթը ձեւակերպվի՝ «Տարածքում կարող են մնալ առավելագույնը 90 օր ժամկետում, 1 տարվա» բառերը փոխարինել «ՀՀ տարածքում անընդմեջ կարող են մնալ մինչեւ 180 օր ժամկետով» բառերով։ Մենք ունենք շրջանառության  մեջ դրված այս նախագիծը, կխնդրեի, որպեսզի դուք, եթե պետք է, մի հատ էլ հավելյալ կառաջարկենք ձեզ։

Մեր այս առաջարկը հիմնված է նաեւ միջազգային փորձի ուսումնասիրության վրա։  Բուլղարիայի եւ ՌԴ-ի փորձով պարզվել է, որ մի շարք երկրների համապատասխան օրենսդրությունը, նշված դրույթը, որ հնչեցրեցի, ձեւակերպված է այդ տեսքով։ Ես կխնդրեի հաշվի առնել, եւ եթե  ձեր կողմից ընդունվի առաջարկը, մեր օրինագիծը մենք շրջանառությունից կհանենք։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ըստ էության, ես ասացի այն, ինչ որ քննարկվել է, իսկ եթե ընդունման դեպքում մինչեւ 2-րդ ընթերցում ձեր առաջարկությունը կլինի, եթե իմ կարծիքը հարցնեիք, ես դեմ չեմ լինի։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Փաստորեն եղավ 4 հատ գրավոր առաջարկություն։ Պրն Օսիկյան, կառաջարկենք անպայման։ Լարիսա Ալավերդյան։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Պրն Սիմոնյան, ես մի հարց ունեմ, որի մասին անընդհատ ենք խոսում։ Բազմաթիվ օրենքներում եւ այս օրենքում եւս ՀՀ կառավարությանը վերապահվում է այնպիսի լիազորություններ, որոնք Սահմանադրությամբ միայն կարող են տեղի ունենան օրենքով։ Այդ հարցը պետաիրավականում քննարկվու՞մ է լրջորեն, որովհետեւ կառավարության ներկայացուցիչները շատ ավելի հեշտությամբ շրջանցում են այդ հարցը։

Տվյալ դեպքում եւս այստեղ կա 2-րդ հոդվածում, որ ազգությամբ հայ հանդիսանալու հանգամանքը հիմնավորող փաստաթղթերի ցանկը սահմանում է ՀՀ կառավարությունը։ Մենք դրա մասին այն մյուս 2 նախագծերը քննարկելուց եւս հնչեցրեցինք։ Մեզ հետաքրքիր է, այդ հարցը բարձրացվու՞մ է։

Ես ուզում եմ, որ մենք մի անգամ դրան սկզբունքորեն մոտենանք,  եւ ԱԺ չորրորդ գումարման  5-րդ տարվա ընթացքում կարողանանք հաղթահարենք այդ բարդույթը։ Անհասկանալի է ինձ համար։

2-րդ հարցս վերաբերում է 5-րդ հոդվածի 2-րդ կետին՝ «ՀՀ ցամաքային սահմանով 3-րդ երկիր տարանցիկ երթեւեկող օտարերկրացիները կարող են առանց տոմսի...»։  Դա բավականին թուլացնում է պահանջը միջազգային առումով եւս։ Ի՞նչն է մեր այս բավականին վտանգավոր տարածաշրջանում, որ մենք սահմանակից ենք ցամաքայինով, ես դժվարանում եմ արձագանք գտնել այն երկրներում, որոնք են... ի՞նչն է մեզ բերում այդպիսի պահանջի թուլացմանը։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Տիկին Ալավերդյան, այնքանով, որքանով որ այս հարցը, այսինքն՝ ազգությամբ հայ հանդիսանալու հանգամանքը հիմնավորող փաստաթղթերի մասին որեւէ օրենք ՀՀ-ում չկա, այդքանով հանդերձ մենք նպատակահարմար տեսնում ենք, որ կառավարությունը սահմանի այդ ցանկը, այլ հարց է, որ դա իր քաղաքական հնչեղությունը կունենա, այդ թվում նաեւ արտերկրում, թե հայերն ի՞նչ օրենք են ընդունել, որ իմանան,  թե ով  է հայ, ով հայ չէ։ Իմ անձնական կարծիքը եթե հարցնեք, հայ է այն մարդը, ով իրեն հայ է համարում, անկախ ազգանունից, եթե մարդն իրեն հայ չի համարում, այդ մարդուն հեչ պետք էլ չի հայ ընդունեն։ Ի դեպ՝ դուք ունեք հնարավորություն օրինագիծ բերելու այս հարցի շուրջ, իսկ այս դեպքում, քանի որ ուրիշ կանոնակարգում չունի, կառավարությունն է հաստատում այդ փաստաթղթերի ցանկը։ Այսինքն՝ ձեր մտավախությունն ի՞նչ է, որ...

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Լարիսա Ալավերդյան։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Պրն Սիմոնյան, ես կիսում եմ ձեր ցանկությունը, որ բոլոր նրանք, ովքեր իրենց հայ են զգում, մենք, այսպես, ընդհանրապես, կառավարությունն էլ ոչ մի բան չանի, բայց որը որ հայ չի զգում, բայց ասում է՝ հայ եմ, մենք վտանգները պետք է հաշվի առնենք։ Իմ ասածն այն չէ, ես ասում եմ, որ ընդհանրապես բարձրացվե՞լ է հարցը, որ այն դեպքերում, հոդված 30, կետ 1՝ «ՀՀ քաղաքացիության ձեռքբերման եւ դադարեցման կարգը սահմանվում է օրենքով», դա Սահմանադրությունն է։ Կամ եկեք Սահմանադրությունը փոխեք, կամ եկեք տեսնենք, ո՞նց անենք, ոչ թե նշան է, որ  չեմ վստահում կառավարությանը։  Ես ուզում եմ, որ մենք Սահմանադրությունը չխախտենք, եւ իմ մտահոգությունը եղել է այն, որ մենք շրջապատված ենք, ցամաքային սահման ունենք այնպիսի երկրների հետ, որոնցից տարանցիկ գնալը,  առանց 3-րդ երկիր տոմս ունենալը, այդ մեղմացումն ինձ համար զարմանալի է։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Տիկին Ալավերդյան, դուք ունեք հնարավորություն, նույնիսկ պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովում այս քննարկումներին մասնակցել, եւ եթե նախաձեռնություն լինի, կարող ենք համատեղ աշխատել դրա շուրջ, օրենք ընդունել, թե ազգությամբ հայն ո՞վ է եւ ով՝ չէ։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին։ Մտքերի փոխանակության համար՝ հերթագրում։ Հերթագրվել է 1 պատգամավոր, Շիրակ Թորոսյան։ Պրն Թորոսյան, ինձ թվում է, մենք վաղը կշարունակենք։ Ընդմիջում մինչեւ 16։30։ 


Ժամը 16:30

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ  Է ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ՀՈՎԻԿ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆԸ
 

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, հերթական նստաշրջանի չորսօյա նիստերի յուրաքանչյուր չորեքշաբթի օրվա վերջին նիստում ՀՀ վարչապետը եւ կառավարության անդամները, կանոնակարգի 105-րդ հոդվածով սահմանված կարգով, պատասխանում են պատգամավորների գրավոր եւ բանավոր հարցերին։

Այս պահին մենք ունենք Արծվիկ Մինասյանի, Արտյուշ Շահբազյանի, ՎիկտորԴալլաքյանի, եւ Զարուհի Փոստանջյանի գրավոր հարցերը, որոնց կառավարությունը պատասխանել է։ Եթե պատգամավորները ցանկանում են հնչեցնել հարցը, խնդրում եմ մոտենալ խոսափողին։

Արծվիկ Մինասյան, 3-րդ խոսափող։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցը վերաբերում էր քրեակատարողական հիմնարկներին եւ քրեական քաղաքականությանը։ Մասնավորապես գրավոր հարցը հետեւյալն էր. «Պաշտոնական տվյալների համաձայն, հանրապետության քրեակատարողական հիմնարկներում կարող են պահվել մինչեւ 4 հազար 400 անձ, մինչդեռ այսօր պահվում են 5 հազար 300-ը։ Ըստ 2011 թվականի պետական բյուջեով նախատեսված ծրագրի, նրանց թիվը կարող է հասնել մինչեւ 5 հազար 800-ի։

Թեեւ քրեակատարողական հիմնարկներում անձին պահելը, որպես ազատազրկման պատժի կիրառում, նպատակ ունի ուղղել հանցագործություն կատարած անձին, սակայն միջազգային փորձը վկայում է, որ ոչ միշտ է այն արդյունավետ։ Միաժամանակ Հայաստանում հիմնական շեշտադրումը դրվում է հենց ազատազրկման ձեւով պատժատեսակին, իսկ պատիժների այլընտրանքային ինստիտուտները կամ չկան, կամ լիարժեքորեն չեն գործում։ Վիճակագրությունը փաստում է նաեւ, որ ոչ ազատազրկման ձեւով պատիժը 10%-ից չի անցնում, մինչդեռ եվրոպական մի շարք երկրներում դրանց տեսակարար կշիռը նույնատիպ հանցանքների համար 30-40%-ի շրջակայքում է։

Իհակե, խնդիրների մի խումբ էլ պայմանավորված է Քրեական օրենսգրքով նախատեսված անհամաչափ պատժատեսակների հետ, որոնք հաճախ պիտանի չեն ցանկալի նպատակին հասնելու համար։ Քրեական քաղաքականության միջազգային փորձը վկայում է այն մասին, որ առավել հաճախ կիրառվում են այլ ձեւեր, օրինակ՝ տնային կալանքը, հանրային աշխատանքը եւ այլն, որոնք շատ ավելի արդյունավետ են եւ ծառայում են իրենց նպատակին։

Այս բոլորով հանդերձ, հանրապետության քրեակատարողական հիմնարկները լինելով գերծանրաբեռնված, ունենալով անբավարար շենքային պայմաններ, կազարմային խցեր, դատապարտվածներին անհրաժեշտ զբաղվածությամբ ապահովման խիստ սահմանափակ հնարավորություններ, ըստ էության, վերածվում են անձին հոգեբանական եւ ֆիզիկական տառապանքների, եւ անձի հակասոցիալական երեեւույթի վերածվող հաստատությունների։ Սա այն դեպքում, երբ պետությունը մեկ դատապարտյալի հաշվով 1 ամսվա համար ծախսում է շուրջ 110 հազար դրամ կամ 2011 թվականի բյուջեով մոտ 7 մլրդ դրամ է նախատեսված։ Մինչդեռ սոցիալական ոչ մի ծրագիր մեկ անձի հաշվով ոչ միայն այս կարգի ծախս չի նախատեսում, այլեւ այս գումարի ծախսը, ըստ էության, չի ապահովում պատժատեսակի նպատակին հասնելու առարկայական դրսեւորում։

Առ այդ, ելնելով վերը նշվածից, ակնկալում էինք հետեւյալ հարցերի պատասխանները՝ քննարկվու՞մ է արդյոք այս ոլորտում քրեական քաղաքականության փոփոխման հարցը։

Ինչու՞ Հայաստանում չի գործում այլընտրանքային պատժատեսակների կիրառման ինստիտուտը։

Ի՞նչն է պատճառը, որ մինչեւ հիմա չենք կարողանում հրաժարվել խորհրդային տարիներին բնորոշ կազարմային խցերից։

Եվ արդյոք հաշվարկվե՞լ է, թե որքա՞ն միջոց է հնարավոր խնայել եւ ուղղել այս ծրագրերն այլ ծրագրերի՝ քրեակատարողական հիմնարկների բեռնաթափման արդյունքում»։

Պատասխանել է արդարադատության նախարարը, կխնդրեի, որպեսզի հրապարակեր եւ լրացուցիչ հիմնավորումներ ներկայացվեր։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի արդարադատության նախարար Հրայր Թովմասյանը։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Քրեակատարողական հիմնարկներում պահվող անձանց թվերը կոստանտ չեն եւ անընդհատ փոփոխվում են։ Այս պահի դրությամբ նախատեսված է 4 հազար 400 տեղ եւ ունենք ընդամենը 4 հազար 530 անձ, որոնք իրենց պատիժն են կրում։ Եվ եթե հաշվենք, որ վերջիններից մոտ 50-ն ազատ ռեժիմում են, ապա գերծանրաբեռնվածությունն ընդամենը մոտավորապես 100-150-ի չափ է։ Երբ որ գրվել էր այս դիմումը, հարցը հնչեցվել էր, այդ պահի դրությամբ,  այո, կար նման գերծանրաբեռնվածություն։

Ի՞նչ է կատարվում այս ուղղությամբ։ Գիտեք, որ դեռեւս 2009 թվականին մշակվել եւ կառավարության կողմից հաստատվել է այս ոլորտի բարեփոխումների ծրագիրը, որն ամբողջությամբ նախատեսում էր մոտավորապես 42 միլիարդի ծախսեր եւ նոր 5-6 քրեակատարողական հիմնարկների կառուցում։ Դեռեւս 2008-ին սկսվել էր Արմավիր քրեակատարողական հիմնարկի կառուցումը, բայց 2009 թվականին ֆինանսական միջոցների սղության պատճառով ֆինանսավորումը դադարեցվել է։

Այս տարի հնարավոր է եղել բյուջեից հատկացնել 1 մլրդ դրամ, եւ թերեւս, եկող շաբաթվանից դուք ամեն շաբաթ կարող եք հետեւել Արդարադատության նախարարության կայք էջում շինարարական աշխատանքների ընթացքին, ամբողջ թափով ընթանում են։ Եվ եթե համապատասխան ֆինանսավորումներ լինեն, որ եկող տարվա բյուջեով նախատեսված է, մինչեւ 2013-ի ավարտը մենք կունենանք Հայաստանում առաջին, էսպես ասեմ, եվրոպական տիպի նոր քրեակատարողական հնիմնարկը, որովհետեւ ձեր կողմից մատնանշված խնդիրները, որոնք բնորոշ են մի փուլով, մի մասով խորհրդային անցյալին, խոսքը վերաբերում է կազարմային տիպին, ռեժիմներին, վերահսկողության, անվտանգության համակարգերին, մենք նոր քրեակատարողական այս հիմնարկում կկարողանանք ունենալ։

Այս տարի հաստատվել է նաեւ որոշակի ծրագիր, որը նախատեսում է համապատասխան ֆինանսական աղբյուրներ եւ ուղղություններ, որոնք հնարավորություն կտան նաեւ մեկ այլ   նոր շենքի, այսօր առկա շենքի հանձնումը քրեակատարողական հիմնարկների Արդարադատության նախարարությանը, որտեղ հնարավոր կլինի մի քանի ռեժիմներն ապահովել։

700 մլրդ չի հատկացվում, ինչպես ձեր դիմումում էիք գրել, եւ ընդամենը 7 միլիարդի մասին է խոսքը։ Եվ եթե դա բաժանում ենք այսօր պատիժը կրող անձանց վրա, ապա մեկ պատիժ կրողին ամսական հասնում է մոտավորապես 19 հազար դրամի չափ գումար, որը միջազգային չափորոշիչներով բավականին ցածր է։

Համեմատության համար ասեմ, որ կախված տարբեր ռեժիմներից, Եվրոպայում եւ Միացյալ Նահանգներում այս թիվը տատանվում է մեկ պատիժ կրողի հաշվով 20-40 հազար դոլարին համարժեք գումար։ Ինքնին, ֆինանսական միջոցների խնայումն ինքնանպատակ չի կարող լինել, որովհետեւ պատիժն այլ նպատակներ եւս հետապնդում է։

Ճիշտ եք նկատում, որ աղքատիկ է մեր այլընտրանքային պատիժների ձեւերն ու եղանակները։ Եվրախորհրդի փորձագետների կողմից ամբողջությամբ ռեւիզիայի է ենթարկվել, կա համապատասխան վերլուծությունը մեր Քրեական օրենսգրքի, որտեղ մի շարք պատժատեսակների համար առաջարկվում է այլընտրանքային պատիժների կիրառումը, ինչպես նաեւ՝ այլընտրանքային, ազատազրկման հետ չկապված նոր պատժատեսակների ներմուծում, ինչպիսին է օրինակ՝ պրիովացիան կամ բնակարանից չբացակայելը։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Պրն նախարար, 7 մլրդ դրամի մասին է խոսքը, գրավոր դիմումում տեխնիկական վրիպակ էր եղել, պարզ է, որ 700 մլրդ չէր կարող լինել, բայց խնդիրը հետեւյալի մասին է. լավ, նույնիսկ 7 մլրդ դրամ եւ յուրաքանչյուր անձի համար շուրջ 110 հազար դրամ ամսական ծախսն է։ Սա վերցված է բյուջեով 2011 թվականի, քրեակատարողական հիմնարկություններին տրված գումարը բաժանվել է դատապարտյալների թվի վրա՝ նախատեսվող 5 հազար 800-ի եւ ստացվել է 110 հազար՝ 1 ամսվա կտրվածքով։

Բայց, այնուամենայնիվ, միջազգային փորձը վկայում է, որ քրեակատարողական հիմնարկներում գտնվող անձինք կամ այլընտրանքային պատժատեսակների մեջ գտնվող անձինք մասնակցում են նաեւ հաճախ տնտեսության զարգացմանը, տարբեր զբաղմունքների, աշխատատեղերի եւ այլ արտադրությունների կազմակերպման համար։ Մեր մոտ ոչ միայն սա չի իրականացվում, այլ քրեակատարողական հիմնարկները, ըստ էության, վերածվել են հակասոցիալական երեւույթների, եւ դատապարտված անձանց մի զգալի հատված, մի ստվար հատված էնտեղից դուրս է գալիս ոչ  թե, էսպես ասած, ռեաբիլիտիզացված կամ, չգիտեմ, վերականգնված հասարակության համար առավել արժեքավոր քաղաքացի դառնալու, այլ, ինչպես նաեւ վիճակագրությունն է փաստում, մի զգալի հատվածը նաեւ հետագայում դառնում են կրկնակի հանցագործներ կամ այլ ձեւերով բացասական դրսեւորումներ են ունենում։

Արդյոք պատճառը նաեւ այն չէ՞, որ չկան այլընտրանքային պատժատեսակներ, եւ այս անձինք իրականում ոչ միայն սոցիալիզացիայի երեւույթի մեջ չեն մտնում, այլ ավելի են հեռանում քաղաքացիական հասարակությունից։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Պրն Մինասյան, այնուամենայնիվ...

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Եվ, կներեք, վերջին միտքը՝ ե՞րբ մոտավորապես ժամկետների տեսակետից կարող եք նշել կոնկրետ արդյունքներ։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Այնուամենայնիվ, ֆինանսական հաշվարկները ցույց են տալիս, որ մեկ անձի վրա 19 հազար 500 է ծախսվում, ոչ թե 110 հազար 1 ամսում։

Հետեւյալն է, մենք այո, պատժից հետո ընկած ժամանակահատվածում, մի տեսակ, մոռանում ենք այդ մարդուն եւ բացառապես ոստիկանությունն է որոշակի գործողություններ իրականացնում։ Այդ պրովացիա կոչվածի էությունը հենց կայանում է նրանում, որ պետությունը նաեւ պատիժը կրելուց հետո իր վրա վերցնում է այնպիսի գործառույթներ, ինչպիսիք են վերամասնագիտացումը, վերջինիս աշխատանքի տեղավորումը եւ այլն։ Բայց այդ պատժատեսակը, որպես էդպիսին, պետք է առկա լինի, որպեսզի այդ մարդը, հատկապես փակ կամ կիսափակ ռեժիմում է կրել իր 3-4 տարին, դրա համար նրա ինտեգրումը հասարակություն բավականին դժվար է։

Այս տարի, թերեւս, առաջին անգամ մոտ 40 հոգու նկատմամբ նշանակվեց պատժի չկրած մասն այլ՝ ավելի մեղմ պատժով նշանակվեց, եւ այդ 40 մարդիկ զբաղված էին հանրային աշխատանքներով, հիմնականում Երեւան քաղաքում կանաչապատման աշխատանքներով։ Եվ պիտի ասեմ, որ աշխատանքները բավականին գոհացուցիչ էին։ Բայց էստեղ պետք է նաեւ մի քանի հանգամանքներ հաշվի առնել, որ հասարակական ընկալման մեջ ազատազրկումից տարբերվող ցանկացած պատիժ գնահատվում է, որ չէ, այնուամենայնիվ, չպատժեցին իրենց, այսինքն, մենք հասարակության հետ եւս աշխատելու խնդիր ունենք։

Եթե ժամկետների մասին նշեմ, սա այն ոլորտն է, որտեղ շատ արագ փոփոխություններ, կտրուկ փոփոխություններ կատարելը տարբեր առումներով, չասեմ նպատակահարմար չի, բայց իր մեջ բարդություններ ունի նաեւ, թերեւս, օրենսդրական փոփոխություններից հետո, եկող տարվա կեսերին կարող ենք տեսնել արդեն որոշակի արդյունքներ՝ կապված այլընտրանքային պատիժների եւ դրանց օգտակարության հետ։

Զբաղվածության հետ կապված, բավականին՝ 4 հազար 500-ի մեջ ընդամենը 200-ն են, որոնք որեւէ մասնագիտություն, այսինքն, առաջին անգամ այս տարի 12 հոգի ստացել են խոհարարի եւ 10 հոգի վարսավիրի համապատասխան մասնագիտացում։ Աբովյան քրեակատարողական հիմնարկում, որտեղ գործում է Մշակույթի նախարարության համապատասխան ՊՕԱԿ-ը, խեցեգործներ են պատրաստում, որոնցից 12-ը դուրս են եկել այնտեղից եւ այսօր իրենց հացը վաստակում են էնտեղ ստացած մասնագիտության միջոցով։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Արտյուշա Շահբազյան, կա՞ անհրաժեշտություն... չկա։ Վիկտոր  Դալլաքյան, 2-րդ խոսափող։

Վ.ԴԱԼԼԱՔՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ակնհայտ է, որ հանրապետության բազմաբնակարան շենքերի պահպանության հիմնահարցն ունի կարեւոր նշանակություն։

«Առավոտ» թերթի 2011 թվականի մարտի 23-ի հրապարակման համաձայն, Հայաստանի 21 հազար 500 բազմաբնակարան շենքերի մեծամասնությունը 60 եւ ավելի տարիների շինություններ են։ Գերազանց է գնահատված շենքերի միայն 1%-ը, լավ՝ 5,3%-ը, բավարար՝ 64%-ը, վատ եւ վթարային՝ մոտ 30%-ը։ Բազմաբնակարան շենքերի տանիքների ու ձեղնահարկերի ավելի քան 31%ն ունի ընթացիկ, իսկ 43%-ը՝ կապիտալ նորոգման կարիք։ Այսպիսով, հանրապետության յուրաքանչյուր երրորդ բազմաբնակարան շենք վատ կամ վթարային վիճակում է, որը չափազանց մտահոգիչ է։

Չափազանց մտահոգիչ է նաեւ վիճակն աղետի գոտում, մասնավորապես Վանաձոր քաղաքում կա երրորդ կարգի վթարայնություն ունեցող եւ հիմնանորոգման ենթակա 84 բազմաբնակարանային շենք։ Դրանց թվում առանձնահատուկ է Վանաձորի Ավետիսյան 55-59 100 բնակարանից բաղկացած շենքի ամրացման խնդիրը, որովհետեւ այն ընդգրկված է եղել աղետի գոտու վերականգնման բոլոր ծրագրերում, այդ թվում՝ համալիր ծրագրում, բայց մինչ օրս չի ամրացվել, որն անթույլատրելի է։

Ակնհայտ է, որ սոցիալական ծանր վիճակում գտնվող եւ օրվա հացի գումար չունեցող բնակչության, ֆինանսական աղքատիկ միջոցներ ունեցող համայնքներն ինքնուրույն ի վիճակի չեն լուծելու բազմաբնակարան շենքերի ամրացման, հիմնանորոգման, տանիքների վերանորոգման, վերելակների անխափան աշխատանքի, մի խոսքով՝ բազմաբնակարան շենքերի պահպանության խնդիրները։ Անվիճելի է, որ այդ հարցում անհրաժեշտ է պետական լուրջ աջակցություն։

Հետեւաբար, կառավարությունը պետք է ունենա Հայաստանի բազմաբնակարանային շենքերի բնակարանային ֆոնդի պահպանման ռազմավարություն, դրանով պայմանավորված՝ համապատասխան մոտակա ու հեռանկարային ծրագրեր, եւ ֆինանսական միջոցներ հատկացնի բազմաբնակարան շենքերի ամրացման, հիմնանորոգման եւ վերանորոգման համար։

Հարց. ինչպիսի՞ն է կառավարության դիրքորոշումն այդ հարցում։ Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Վանաձորի Ավետիսյան 55-59 100 բնակարանից բաղկացած շենքն ընդգրկված է եղել աղետի գոտու վերականգնման բոլոր ծրագրերում, բայց մինչ օրս չի ամրացվել, առաջարկում եմ առաջնահերթության կարգով, 2011 թվականի ընթացքում սկսել այդ շենքի ամրացման աշխատանքները։

Ինչպիսի՞ն է կառավարության վերաբերմունքն այս հարցում։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի քաղաքաշինության նախարար Վարդան Վարդանյանը։

Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Պրն Դալլաքյան, ինչպես նշեցիք, մեր ուսումնասիրության արդյունքներում հանրապետությունում մոտ 420 բազմաբնակարան շենք՝ 11 հազար բնակարանով, ունեն երրորդ աստիճանի վնասվածություն։

Բացի այդ, մեր ուսումնասիրության արդյունքներով պարզվել է, որ հանրապետությունում կա 23 չորրորդ եւ հինգերորդ աստիճանի վթարային շենքեր՝ 971 բնակարաններով, եւ առաջնահերթ լուծում պահանջում են չորրորդ եւ հինգերորդ աստիճանի վնասվածություն ունեցող բնակարաններում բնակվող բնակիչների բնակարանների խնդրի լուծման հարցը։

Ուսումնասիրության արդյունքում արդեն մենք ունենք հայեցակարգ բազմաբնակարան շենքերի պահպանման, շահագործման հետ կապված, հայեցակարգը գտնվում է մշակման, քննարկման փուլում։ Ես կարծում եմ, որ մենք մոտ օրերս հայեցակարգը կուղարկենք նաեւ ձեզ, դուք էլ քննարկեք, որովհետեւ ձեր կարծիքն էլ մեր համար վճռորոշ է։ Եվ դրանից հետո արդեն կունենանք հստակ ծրագիր՝ հետագայում բազմաբնակարան շենքերի եւ՛ շահագործման, եւ՛ ամրացման հետ կապված։

Ընդհանուր առմամբ ես կարող եմ ասել, որ հանրապետությունում միայն երրորդ աստիճանի վնասվածություն ունեցող բազմաբնակարան շենքերի ամրացման համար խոշորացված հաշվարկով պահանջվում է մոտ 110 մլրդ դրամ։ Բնականաբար, մենք այսօր այդ հնարավորությունը չունենք, որ մոտակա տարիներում միանգամից լուծենք այդ հարցը։ Հայեցակարգով նաեւ նախատեսված է ժամանակացույց՝ ըստ տարիների, որպեսզի պետություն-մասնավոր համագործակցության արդյունքում փորձենք այդ խնդիրը կարգավորել։

Եվ ավելացնեմ, որ բացի բազմաբնակարան շենքերից, մենք հանրապետությունում ունենք նաեւ 996 անհատական բնակելի տներ, որոնք ժամանակի ընթացքում տեխնածին եւ բնական աղետների, ինչպես նաեւ՝ ռմբակոծության հետեւանքով վնասվածություն ունեն չորրորդ եւ հինգերորդ աստիճանի, եւ կարծում եմ, որ դա էլ առաջնահերթ լուծում պահանջող խնդիրներից մեկն է, որի համար պահանջվում է շուրջ 6 մլրդ դրամ։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-2-րդ խոսափող։

Վ.ԴԱԼԼԱՔՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Վարդանյան, հանգամանալից պատասխանի համար։ Ես ասեմ, որ ստացել եմ կառավարության գրավոր պատասխանը, եւ այդ պատասխանում ամրագրված է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը պետք է  ունենա բազմաբնակարանային շենքերի հայեցակարգ, այդ մասին նաեւ դուք ասացիք։

Իհարկե, ցավալի է, որ 20-ամյա պատմություն ունեցող մեր նորանկախ երկիրը միայն իր անկախության 20-րդ տարում է փորձում ունենալ նման ռազմավարական ծրագիր, քանի որ հարցն առնչվում է մարդկանց անվտանգության հետ։ Եվ ես կարծում եմ, որ սա այն հարցն է, որտեղ չի կարելի ժլատություն կամ որոշակի զսպվածություն ցուցաբերել, այլ պետությունը պետք է առավելագույնս իր ջանքերը գործադրի։ Այ, դուք թիվ ասացիք, եթե լինի ռազմավարություն, ապա կարելի է յուրաքանչյուր տարվա համար այդ ռազմավարության իրականացման պայմաններում որոշակի խնդիրներ լուծել։

Ուղղակի, ես կցանկանայի նաեւ ձեր եւ կառավարության ուշադրությունն ակցենտավորել մի այլ հանգամանքի վրա. պատասխանում նշված է, որ պետք է այդ խնդիրները լուծվեն համաֆինանսավորման ճանապարհով։ Հավատացեք, որ այդ մոտեցումն ընդունելի կլիներ օրինակ՝ Նորվեգիայում կամ Շվեյցարիայում, որտեղ մարդիկ բարեկեցիկ ձեւով են ապրում։ Բայց մեր երկրում, որտեղ մարդիկ հացի փող չունեն, գոյատեւման խնդիրները լուծված չեն, եւ Հայաստանում տարածված է, այսպես կոչված, նիսիաների մատյանները, այս պարագայում հույս դնել, որ բնակչությունը կարող է այդ աղքատ վիճակում մասնակցել այդ խնդիրների լուծմանը, ես կարծում եմ, որ կառավարությունը մեկ անգամ եւս պետք է այս մասին մտածի։

Ինչ վերաբերում է Վանաձոր քաղաքին, ապա ես կարծում եմ, որ այդ 84 շենքերի ամրացման խնդիրը, եւ նշված է՝ մոտավորապես 21 մլրդ դրամ եւ իմ նշած Ավետիսյան 55-59 շենքերի խնդիրը չափազանց կարեւոր է։ Եվ ես կխնդրեի, որպեսզի հայեցակարգի լուծման եւ ծրագրերի մշակման շրջանակներում նաեւ լուծվեր այս խնդիրը։

Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Պրն Դալլաքյան, հայեցակարգը կուղարկենք, դուք կծանոթանաք, ձեր առաջարկությունները մեկ անգամ նորից կքննարկենք, եւ համատեղ որոշում կայացնելուց հետո կներկայացնենք կառավարության հաստատմանը։

Բայց դուք մի մոռացեք, որ 2 տարվա ընթացքում միայն բյուջեից 75 մլրդ դրամ հատկացվել է աղետի գոտու բնակշինարարության համար, որը որ, ես կարծում եմ, էլի առաջնային էր։ Այդ հարցը կարգավորելուց հետո կանդրադառնանք նաեւ մյուս առկա խնդիրներին։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Զարուհի Փոստանջյան, 3-րդ խոսափող։

Զ.ՓՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Հարգելի կառավարություն, գրավոր հարցմանն ի պատասխան նշել եք, որ հնարավոր չի վճիռն ի կատար ածել, քանի որ անհնարին է։ Ես ուզում եմ տեղեկանալ, նախ՝ այս տարածքը, որը հատկացվել է քաղաքապետի որոշմամբ, որից հետո նաեւ վճիռ է կայացվել, որն արդեն իսկ մտել է հարկադիր կատարման փուլ, այս պահի դրությամբ դուք գրում եք, որ հնարավոր չի ի կատար ածել։

Ես պետք է նշեմ քաղաքապետի որոշումը, որտեղ նշված է հետեւյալը. Մարգարիտա Պապոյանին պատկանող կրպակի զբաղեցրած հողամասի փոխարեն, կրպակի տեղափոխման նպատակով Թումանյան փողոցի հ.42 շենքի վարձակալության իրավունքով, 7 տարի ժամկետով տրամադրել 5 քմ մակերեսով հողամաս։ Այդ տարածքը, ես կուզենայի իմանալ, դուք ուսումնասիրե՞լ եք, թե՞ ոչ։ Տարածքը բավականին լայն է եւ ոչ թե այն մասում, որտեղ հնարավոր չէ տեղադրել նման կրպակ, այլ այն մասում, որտեղ այդ հնարավորությունը կա։

Կխնդրեի, ձեզանից կցանկանայի իմանալ՝ դուք տարածքն ուսումնասիրե՞լ եք, եւ ինչու՞ չեք տրամադրում դատարանի վճռի հիման վրա քաղաքացի Մարգարիտային այդ իրեն պատկանող տարածքը եւ վարձակալության պայմանագիր չեք կնքում։ Ավելի շուտ՝ դուք չէ, պետք է պարտավորեցնել, որ կնքեն, քաղաքապետը։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի արդարադատության նախարար Հրայր Թովմասյանը։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ինչպես իրավամբ նկատեցիք, խոսքը գնում է 2002 թվականի հոկտեմբերին Երեւանի քաղաքապետի որոշման մասին, որով Մարգարիտա Պապայանին Թումանյան-Տերյան այդ հատվածում 7 տարի ժակետով պիտի հատկացվեր 5 քմ տարածք։

Ես չեմ ուզում անդրադառնալ այս ժամանակահատվածում դատական վեճերին, Երեւանի քաղաքապետի եւ տվյալ անձանց միջեւ բանակցություններին, որովհետեւ հարցադրումները դրանց չեն վերաբերում, այլ կանդրադառնամ միայն այն խնդրին, թե ինչո՞վ էր պայմանավորված, որ այս տարվա օգոստոսի 4-ին արդարադատության նախարարության ԴԱՀԿ ծառայությունը որոշում է կայացրել կատարման անհնարինության մասին։

Ինչպես նկատում եք, Երեւանի քաղաքապետի որոշումը վերաբերում էր 2002 թվականին 7 տարով պայմանագիր կնքելուն, այսինքն, կկնքվեր 2002-2009 թվականներին։ Ուստի, 2009 թվականը մեկ անգամ է այս կյանքում, եւ հնարավոր չի այսօր պարտավորեցնել, որպեսզի այս ժամանակահատվածում կնքվի նման պայմանագիր։ Այսինքն, վճռի կատարման անհնարինության հիմքով կատարել։ Այլ խնդիր է, որ այս ժամանակահատվածում, այսինքն հետ անդրադառնալով կամ առանց անդրադառնալու, եթե անձը գտնում է, որ վերջինիս հասցվել է վնասներ, որովհետեւ համապատասխան դատական ակտը չի կատարվել, նա կարող է համապատասխան, այսինքն, վնասների պահանջման հայցով դիմել դատարան կամ այս պարագայում՝ Երեւանի քաղաքապետարան։

Բայց ինչ վերաբերում է, որպեսզի մի փոքր պատկերավոր համեմատություն լինի, ավեի տպավորիչ լինի, պատկերացրեք, որ դատարանի ակտը, երեխայի խնամակալությունը 2-6 տարեկանը պետք է իրականացնի, ասենք, ծնողներից մեկը։ Հիմա եթե երեխան 7 տարեկան է, այլեւս չես կարող այդ վճիռն իրականացնել եւ պահանջել, որպեսզի 3 տարեկանում այդ խնամակալությունը կամ հոգ տանելն իրականացվի։ Այսինքն, 2009 թվականին այս որոշման ժամանակահատվածն արդեն անցել է, եւ մենք այսօր չենք կարող պարտավորեցնել, որ 2002-2009 թվականների համար այդ տարածքներում վարձակալության պայմանագիր կնքեն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Զ.ՓՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Էդ ձեր բերած համեմատությունը բացարձակ տեղին չէ, երբ դատարանի վճիռ կա, եւ երեխայի խնամքի համար սահմանվում է ապրուստի միջոց, ապա այդ ապրուստի միջոցը, անկախ նրանից՝ երեխան դարձել է արդեն 18 տարեկան չափահաս, երեխա չէ, հետեւաբար, այդ պարտքը մնում է տվյալ անձի կողմից որպես պարտք։

Հիմա նույն համեմատությունը ես պետք է անեմ այստեղ, որովհետեւ մեր պետությունը, որը վերցրել էր իր վրա պարտավորություն, ի դեմս Քաղաքապետարանի եւ արդեն կա դրա վերաբերյալ դատական ակտ, չի կատարել իր պարտականությունները։ Այստեղ մենք առնչվում ենք կատարյալ անօրինականության հետ, երբ քաղաքացուց վերցնում են իրեն պատկանող այդ տարածքը եւ փոխարինում են այդ տարածքը մեկ այլ տարածքով, եւ տարիներ շարունակ այդ վճիռներն ի կատար չեն ածվում։

Հիմա դուք եւս մեկ անգամ պնդում եք, որ այո, պետք է ի կատար չածվի, եւ ես ձեր պատասխանից դա եմ հասկանում։ Բայց, այնուամենայնիվ, պետք է նշեմ, որ այս մարդիկ դիմելու են Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան եւ այդ պարտքերը եւ ապագա տուգանքները գալու են մեր պետության նկատմամբ։ Եվ այս պարագայում, ես կարծում եմ, որ կառավարությունը պետք է հետամուտ լինի, որպեսզի քաղաքացիների իրավունքները, որ տարիներ շարունակ ոտնահարվել են, ընդհակառակը՝ վերականգնվեն։ Իսկ դուք խրախուսում եք, դեռ մի բան էլ օրինակ եք բերում, որը բացարձակ լավ օրինակ չէր։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Տիկին Փոստանջյան, իմ խոսքում, չգիտեմ, որտե՞ղ նկատեցիք այդ խրախուսանքը դատական ակտերի չկատարման, որտե՞ղ նկատեցիք այդ խրախուսանքը, մտահոգությունն ինձ համար դատական ակտերի չկատարման ցանկացած դեպքի հանդեպ, իմ մտահոգությունը, վստահեցնում եմ ձեզ, տասնյակ անգամ ավելին է, քան թե դուք այս դեպքով, որ հնչեցնում եք։

Ձեր հարցադրումը վերաբերում էր ակտի կատարմանը, ես պնդում եմ, որ ԴԱՀԿ-ը՝ դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայությունը, չի՛ կարող ապահովել եւ ոչ բոլոր վճիռներն են, որ կարող են կատարվել։ Եվ դա է պատճառը, որ «ԴԱՀԿ ծառայության մասին» օրենքը հստակ սահմանում է նաեւ վճռի կատարման անհնարինության դեպքեր։ Հիմա մենք այս պարագայում գործ ունենք վճռի կատարման անհնարինության դեպքի հետ։ Եվ ուշադրություն դարձրեք, որ կողմերից մեկը, որի միջեւ առաջացել է վեճը, այս պարագայում տեղական ինքնակառավարման մարմինն է։

Ուզում եմ նաեւ այստեղ բարձրաձայնել, որ տվյալ անձին առաջարկվել է այլ տարածքներ, ես ինքս ընդունել եմ տվյալ անձին, լսել եմ։ Անձը գտնում է, որ այն տարածքները, որոնք իրեն առաջարկում են, համարժեք չեն։ Եվ էստեղ համայնքի ղեկավարի, համայնքի եւ տվյալ քաղաքացու խնդիրներն են, թե ինչպիսի՞ համարժեք տարածքներ առաջադրեն։ Բայց, այնուամենայնիվ, որպես քաղաքացի, եթե այդ հատվածը դուք տեսնեք, ես ձեզ վստահեցնում եմ, որ ոչ թե մեկ անգամ, այլ մի քանի անգամ եմ եղել այդ տարածքում, եւ այդ տարածքում ինձ համար նույնիսկ կասկածելի է հիմնավորվածությունը 2002 թվականին նման որոշում կայացնելու։

Մյուս կողմից՝ պետությունը, այո՛, իր հայեցողական լիազորությունները կարող է որոշակի ժամանակահատվածում որոշակի կերպ արտահայտել, եւ եթե այս պարագայում տեղական ինքնակառավարման մարմինը գտել է, որ 2002-2009 թվականը կարող է վարձակալության իրավունքով տալ, դա բնավ էլ չի նշանակում, որ 2012 եւ հաջորդ տարիներին նույն բանը կարող էր անել, թեկուզեւ հայեցողական լիազորությունների շրջանակում։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

- Գրավոր հարցերն ավարտվեցին։ Պատգամավորներին խնդրում եմ նախապատրաստվել հերթագրման՝ կառավարությանը բանավոր հարցերով դիմելու համար։

Հերթագրվել է 6 պատգամավոր, Զարուհի Փոստանջյան։

Զ.ՓՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Հարգելի կառավարություն, սեպտեմբերի 1-ին, երբ ուղեւորվում էի Արցախ, Մեղրիից դեպի Արաքսի հովիտով պետք է գնայի Ստեփանակերտ, եւ այդ ժամանակ ճանապարհին, իհարկե, շատ ցավալի է, որ գնում ես մեր բնակավայրերով, մեր հայրենիքով, տեսնում ես այդ չքնաղ բնակավայրը, բայց բնակչություն չկա եւ շատ սակավ բնակչության ես հանդիպում, եթե հանդիպում ես։ Եվ տասնյակ-հարյուրավոր կիլոմետրերով գնում ես, մարդ չես տեսնում, մեկ էլ  տեսնում ես շուրջ 20 տասնյակ մարդ, եւ շատ ուրախացա, իհարկե, որ այդ մարդկանց հանդիպեցի։ Պարզվեց, որ նրանք  ՀՀ տարբեր քրեակատարողական հիմնարկների դատապարտյալներ էին, եւ այնտեղ եկել էին, չգիտեմ ինչպես դա բնորոշեմ, արտագնա աշխատա՞նք, թե ինչպիսի՞ աշխատանք, եւ նրանք պետք է մի քանի ամիս այնտեղ բնակվեին եւ հավաքեին թուզ եւ նուռ։ Այսպես բնորոշեցին իրենց գտնվելը տվյալ բնակավայրում։

Ես հիմա ցանկանում եմ ճշտել կառավարությունից. ինչպիսի՞ իրավական ակտի հիման վրա են մեր դատապարտյալները գտնվել այդ բնակավայրում, ինչպիսի՞ աշխատանքներ էին նրանք իրականացնում եւ այդ թուզի եւ նուռից հավաքված այդ ապրանքը որտե՞ղ է իրացվում, այդ ապրանքից ինչպիսի՞ եկամուտ է ստանում Հայաստանի Հանրապետությունը, կառավարությունը կամ այդ մարդիկ, ինչպիսի՞ պայմանագրեր կան այդ գործարքներից։ Այդ ամենն ինձ շատ-շատ հետաքրքրում է։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Թուզի գործերը ո՞նց են, պրն Թովմասյան։ Հրայր Թովմասյան՝ արդարադատության նախարար, համեցեք։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Արծվիկ Մինասյանի հարցի մեջ կար էլեմենտ, թե ինչպե՞ս ապահովել զբաղվածությունը, եւ ըստ էության, սա նոր հարց չէր, եւ այս տարի նշելու ենք «Աջակցություն դատապարտյալներին» հիմնադրամի 10-ամյակը։

Հիմնադրամը հիմնականում զբաղվում է որոշակի գործառույթներով, որոնք հետագայում, եւ դրանցից գոյացած միջոցներն օգտագործվում են հենց քրեակատարողական հիմնարկների համար։ Մի քանի ոլորտներ կան, դրանք եւ ձեռքի ստեղծագործական աշխատանքներն են,  որոնցից շատերը կարող եք տեսնել եւ՛ վերնիսաժում, եւ՛ տարբեր հուշանվերների խանութում, դրանք քարի արտադրությունն է, հացի արտադրությունն է։ Այստեղ ընդգրկվածներն ամբողջությամբ քրեակատարողական հիմնարկների 4 հազար 500-ից ավելի մարդկանց հացով ապահովում է հենց այս հիմնադրամը, եւ դրանք գյուղատնտեսության ոլորտում են, մի քանի տարածքներում այս հիմնադրամն ունի օգտագործման իրավունքով իրեն պատկանող հողակտորներ, դա Գորիսի տարածքում է, Կոտայքի մարզում է եւ այն տարածաշրջանում է Նյուվադի կոչված տարածքում, որին դուք ականատես եք եղել, ունենք նաեւ Շիրակում։ Այստեղ մշակվող ամբողջ բերքն օգտագործվում է բացառապես քրեակատարողական հիմնարկների համար։ Եթե գործ ունենք հացահատիկի հետ, ապա դրանով հաց է պատրաստվում, նաեւ այլ միջոցներ եւս կան։

Ինչ վերաբերում է Նյուվադիում, թե որտե՞ղ է օգտագործվելու, հիմա էնտեղ աշխատանքներն ընթանում են, 2 օր առաջ է հիմնադրամի տնօրենը զեկուցել, որ թզի ջեմի արտադրությունն արդեն իսկ սկսված է, իսկ այդ աշխատանքներում ընդգրկված են բաց ռեժիմում իրենց պատիժը կրող անձինք, որոնք նաեւ համապատասխան աշխատավարձ են ստանում։ Իսկ այդ ամբողջ միջոցները, հետագայում այդ արտադրանքը բացառապես փոխանցվում է քրեակատարողական հիմնարկներին։ Բնականաբար, նրա ինքնարժեքը շատ ավելի ցածր է, եւ այս ոլորտում հետագա աշխատանքներն է՛լ ավելի են խորացվելու, այսինքն, է՛լ ավելի ընդարձակ ծավալներ են ներառելու։

Եվ եթե փորձենք համեմատել խորհրդային ժամանակահատվածի հետ, զբաղվածության հետ, ապա զբաղվածությունը մոտավորապես 80% էր հասնում, այսօր անգամ եվրոպական երկրներում որոշ  մեկնաբանություններ է տրվում, որ սա հարկադիր աշխատանք է համարվում եւ չի կարելի դատապարտյալներին ներգրավել, բայց Գերմանիայում ընդգրկված են մոտավորապես 80%-ը, իսկ Ավստրիայում, գրեթե, պարտադիր է սա համարվում։ Մեզանում այս աշխատանքներում ընդգրկված են այդ նշված 4 հազար 500-ից ընդամենը 190-ը, որոնցից 20-ին, ըստ էության, դուք տեսել եք այդ տարածաշրջանում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Զ.ՓՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Միգուցե, ինձ խորհրդային տարիների «Նյուվադի» այդպիսի հասկացողություն կար, կարծում եմ, հիմա «Նյուվադի» հասկացողություն չկա ձեր տարածաշրջանը նշած։

Ես կցանկանայի այդ իրավական հիմքերի հետ ծանոթանալ եւ փաստաթղթերի, նույնիսկ այդ ջեմի արտադրության եւ նույնիսկ, եթե, ըստ ձեզ, Նյուվադի կա եւ որտե՞ղ է դա, եւ որովհետեւ ես Նյուվադի չգիտեմ, որովհետեւ Նյուվադի չի էդտեղ։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Էդ տարածաշրջանը բոլորը գիտեն էդ անվանմամբ, այնուամենայնիվ, դա Մեղրի քրեակատարողական հիմնարկի տարածքն է։

Զ.ՓՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Ինչպե՞ս։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Ասացի արդեն։

Զ.ՓՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Չէ, ես իրավական հիմքերի հետ կարո՞ղ եմ ծանոթանալ։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Խնդրեմ, եթե կարծում եք, իրավական հիմքերը գրպանումս դրած բոլորը կարող եմ ման տալ, կարող եք ներկայանալ Արդարադատության նախարարություն եւ ստանալ բոլոր քրեակատարողական հիմքերը։

Նաեւ դժվարություն չի ներկայացնում ծանոթանալ հիմնադրամի կանոնակարգին եւ բաց ռեժիմի համար սահմանված ընթացակարգերին։

Զ.ՓՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

-Մեկ էլ՝ ինչքա՞ն աշխատավարձ են ստանում այդ կալանավորները։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Էդ քանի՞ հարց եք տալիս, տիկին Փոստանջյան, անջատեք խոսափողը։

Հ.ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ

-Նվազագույն աշխատավարձից ոչ պակաս։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Խոսափողն անջատեք։ Պրն Թովմասյան, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ 2-րդ խոսափող, Վիկտոր Դալլաքյան...

Հա, ներողություն, պրն Դալլաքյան, ներողություն, Արմեն Մարտիրոսյանը խոստացել էր, որ հարց չի տա, դրա համար ես մոռացել էի։

Արմեն Մարտիրոսյան, 3-րդ խոսափող։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Արմեն  Մարտիրոսյանն իր խոստումները շատ լավ հիշում է եւ կատարում է, խոստացել է շատ կարճ տալ, ինչը եւ հիմա ես կանեմ։

Իհարկե, մեզ բոլորիս կապում է նաեւ հայրենիքին այն վայրերը, այն հարազատ վայրերը, որոնք մենք միշտ տեսնում ենք, այդ թվում նաեւ մեր բնության հրաշքները, եւ ցավով պետք է նշեմ, որ այդպիսի հրաշքներից մեկը եւս նորից հարվածի տակ է հայտնվել։ Եվ դա Թռչկանի ջրվեժն է, որը գտնվում է Լոռու մարզի Նալբանդ եւ Մեծ Պառնի գյուղերի վերեւը, սարերում գտնվող հատվածում, եւ իսկապես, բնության հրաշք լինելով, կառավարությունը դա բնության հուշարձանների մեջ է դասել։ Եվ, ուղղակի, զարմանալի է, որ նմանատիպ հրաշքի կողքը, ոչ թե հրաշքի կողքը, այլ հրաշքը վերացվելու է եւ տեղը հիդրոէլեկտրակայան է կառուցվելու՝ օրենքին հակառակ։

Սա անթույլատրելի գործելաոճ է, ես կարծում եմ, որ Բնապահպանության նախարարությունը շատ ուշադիր պետք է լինի թույլատրություններ տալուց, եւ նմանատիպ վարքագիծը միանշանակ չի գեղեցկացնում մեր երկիրը, նամանավանդ որ տուրիզմը, այն էլ այդպիսի տուրիզմի այդ տեսակը, որը բնության մեջ անցկացնել է նախատեսում, շատ լավ կարելի է զարգացնել այդ տարածաշրջանում։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի բնապահպանության նախարար Արամ Հարությունյանը։

Ա.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Պրն Մարտիրոսյան, շնորհակալություն հարցի համար։ Ուզում եմ ձեզ միանգամից հանգստացնել եւ ասել, որ այդ հարցը մեր ուշադրության կենտրոնում է գտնվում, մի քանի քննարկումներ ենք կատարել։

Դեռեւս 2004 թվականին այս տարածքում տեղի է ունեցել հողի նշանակության փոփոխություն, եւ բնականաբար, հաշվի առնելով նաեւ էկոլոգիական թողքերը, այսնքն, այնպիսի լուծումներ են առաջարկված, որը չի խաթարելու Թռչկանի ջրվեժի բնականոն աշխատանքը։

Եվ հաշվի առնելով հարցի կարեւորությունը, մենք նորից քննարկում ենք իրականացրել այնտեղ, մասնակցում էր նաեւ ձեր կոլեգա պրն Ստեփանյանը, եւ կառուցապատողի հետ պայմանավորվել ենք, որ վերջնական լուծումներն այնպիսին լինեն, որը չի խաթարի Թռչկանի ջրվեժի բնականոն աշխատանքը։

Եվ միանգամից ասեմ, որ նաեւ մասնագիտական հաշվարկներ կան, մեր մասնագետները տեղում են եղել, ուսումնասիրել են, եւ այստեղ դուք չպետք է անհանգստություն ունենաք։ Այն լուծումները, որոնք դրված են եւ որոնք դրվելու են, չեն խանգարելու այդ ջրվեժի աշխատանքին։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Ա.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ես միայն ուզում եմ հիշեցնել, որ օրենքով որեւէ շինարարական աշխատանք, կապված բնության հուշարձանների հետ, արգելվում է խստորեն, եւ որեւէ ձեւով չէր կարելի նմանատիպ թույլտվություն տալ։ Եվ եթե եղել են մեղավորներ, ապա պետք է պատժվեն։

Եվ բացի դա, արդեն մենք ունենք ցավալի փորձ, երբ որ կոճակով է ջրվեժն աշխատում, ինչպես հիմա Շաքե ջրվեժն է դարձել, եւ անթույլատրելի է, որ նմանատիպ վայրը եւս նմանատիպ կարգավիճակի է արժանանում։ Շնորհակալություն։

Ա.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Անկեղծ ասած, էդ իրավիճակին դուք լավ չեք տիրապետում, եւ բնականաբար, համաձայնելով այն մտքի հետ, որ բնության հուշարձաններին չի կարելի կպնել, իհարկե, բայց բնության հուշարձաններն ունեն սահմաններ, եւ այնտեղ սահմանները սահմանազատվում են։

Բնականաբար, այն կետը, որտեղով որ նախատեսվում է կամ նախատեսվում էր նախագծով ՀԷԿ-ի միացման կետը, այսինքն, միացման կետը՝ դա նշանակում է, թե որտեղի՞ց պետք է ջուրը վերցվի, այդ կետը բուն ջրվեժից 1 կմ հեռավորության վրա է։ Եվ ես դրա համար էլ ասացի՝ այդ լուծումները, նաեւ մենք ձեզ կառաջարկենք, եթե ցանկություն կունենաք կմասնակցեք, բաց, ազատ, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների ներկայությամբ քննարկում ենք իրականացրել եւ պատրաստ ենք այդ քննարկումները շարունակել։

Կառուցապատողը, ի պատիվ իրեն, նաեւ  ինքն է ցանկություն հայտնել, որ իսկապես, բացարձակապես որեւիցե ձեւով չշփվի ո՛չ սահմանների, ո՛չ այդ տարածքի, ո՛չ էլ այն էկոթողքի, էկոթողք՝ դա նշանակում է այն մինիմում ջրապահանջարկը, որն անհրաժեշտ է, որպեսզի ջրվեժը բնականոն գործի։ Շնորհակալոթյուն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Անահիտ Բախշյան, 3-րդ խոսափող։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի կառավարություն, հարգելի պրն վարչապետ, սոցիալական ոլորտում թոշակների ուռճացած գումարների եւ մխսումների վերաբերյալ Վերահսկիչ պալատի հայտնաբերած չարաշահումները բացահայտելուց եւ մահացած մարդկանց անունները ցուցակներից մաքրելուց հետո բյուջեում խնայվեց 8 մլրդ դրամ, որը հնարավորություն տվեց որոշ թոշակների չափը բարձրացնել։ Արժե հիշեցնել իրավապահ մարմիններին, որ պետության գրպանը մտած գողերը կամ գործող Նախագահի որակմամբ՝ զզվելի պաշտոնյաներից ոչ մեկը դեռեւս չեն պատժվել դրա համար։

Իսկ քաղաքաշինության ոլորտում պետական բյուջեի մսխումների վերաբերյալ Վերահսկիչ պալատի բացահայտումները, կարծես, ոչ մի հետեւանք  չունեցան, որովհետեւ դրանք շարունակվում են, կոնկրետ օրինակների վրա եմ ասելու հիմա։ Արմավիրի եւ Արագածոտնի մարզերի Հուշակերտ, Երվանդաշատ, Բագարան եւ Արագածավան գյուղերի դպրոցներն այս ամռանը վերանորոգվել են մարզպետարանների պատվերով, որը շատ ողջունելի փաստ է։ Սակայն վերանորոգման աշխատանքներն իրականացվել են մեծ թերություններով, որի վերաբերյալ ունեմ Քաղաքաշինության նախարարության տեսչության եզրակացություն՝ ի պատասխան իմ հնչեցրած ահազանգի։ Նշեմ, որ անցյալ տարի նույն պատկերն էր Գեղարքունիքի մարզի իմ այցելած դպրոցներում։

Ակնհայտ է, որ վերոնշյալ դպրոցները վերանորոգող «Մելաքս-գրուպ», «Բաղրամյան-շին», «Ես եւ նա» կապալառու կազմակերպությունները, բացի արձանագրած շինարարական թերություններից, թույլ են տվել ֆինանսական խախտումներ, որովհետեւ բոլոր դպրոցներում էլ քաղաքաշինության նախարարի հանձնարարականով ստեղծված աշխատանքային խումբն անհամապատասխանություն է արձանագրել նախագծով նախատեսված շինարարական ապրանքների ու օգտագործված շինանյութի միջեւ, որը, բոլորս էլ հասկանում ենք, ինչ է նշանակում։

Նախարարի տրամադրած տեղեկանքում յուրաքանչյուր դպրոցի դեպքում նշված է նաեւ վերանորոգման համար տրամադրված գումարի չափը, սակայն ծախսված գումարի արդյունավետության գնահատականը չկա։

Վերոնշյալ 4 դպրոցների օրինակով հերթական անգամ կարելի է եզրակացնել, որ Հայաստանի իշխանության համար Վերահսկիչ պալատի բացահայտումներն առ ոչինչ են, որը նշանակում է հովանավորել մեր ժողովրդի քրտինքով, դժվարությամբ հավաքվող պետական բյուջեի անխղճորեն մսխողներին։ Հետաքրքիր է, եթե ահազանգ չի լինում, Քաղաքաշինության նախարարության տեսչությունը վերահսկու՞մ է արդյոք դպրոցներում պետբյուջեով իրականացվող շինարարության որակը եւ ինչպե՞ս։

Ինչու՞ չի գնահատվել վերոնշյալ դպրոցներում ներդրված գումարները ծախսելու արդյունավետությունը եւ ու՞մ կողմից պետք է այն գնահատվեր, եթե գնահատվում է։

Ըստ տեսչության պետի, թերությունները վերացնելու ժամկետը սեպտեմբերի 10-ն էր, վերացվե՞լ են արդյոք այդ թերությունները։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի քաղաքաշինության նախարար Վարդան Վարդանյանը։

Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Տիկին Բախշյան, ուզում եմ տեղեկացնել ձեզ, որ քաղաքաշինության գործունեության ոչ ճիշտ գործունեության հետ կապված արդեն տասնյակ գործեր կան, որ ուղարկվել են դատախազություն, կան պատժվածներ, կան համապատասխան մասնագետներ, որոնք իրենց ոչ պատշաճ գործունեության հետեւանքով հեռացված են աշխատանքից։

Իսկ ինչ վերաբերում է ձեր նշած դպրոցներին, եթե չեմ սխալվում, մենք մոտ  մեկ շաբաթ առաջ ձեզ գրավոր պատասխանել ենք, բացի դա, մեր գլխավոր տեսուչը ձեր հետ հեռախոսազրույց է ունեցել, Այո, ձեր կողմից նշված դպրոցներում կան շինարարական աշխատանքների բացթողումներ, եւ իմ կողմից ստեղծած հանձնաժողովի ուսումնասիրության արդյունքում, որին մասնակցել է նաեւ տվյալ դպրոցի աշխատակազմի աշխատակիցները, շինարարը, մարզի քաղաքաշինության բաժնի աշխատակիցները, ստեղծված է ժամանակացույց, եւ ըստ էդ ժամանակացույցի, վերը նշված թերությունները պետք է վերացնել։

Ինչ վերաբերում էդտեղ յուրացումներին կամ նման բան, նմանատիպ փաստեր չունենք, եւ ձեր այդ արտահայտած միտքը, ես կարծում եմ, իրականությանը չի համապատասխանում, որ էնտեղ գումարների յուրացում կա։ Կան շինարարական աշխատանքների թերություններ, եւ ըստ արդեն հաստատված ժամանակացույցի, շինարարական կազմակերպությունները դրանք կվերացնեն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Ա.ԲԱԽՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Վարդանյան։ Այո, իսկապես, ստացել եմ ձեր կողմից սեպտեմբերի 5-ին իմ նամակի ահազանգի պատասխանը, որի հիման վրա կառուցել եմ իմ խոսքը։ Եվ էստեղ, նախ՝ ժամանակացույց էստեղ գրված չէ, ես հեռախոսով իմացա, որ սեպտեմբերի 10-ն է տրված ժամկետ՝ վերացնելու թերությունները, դրա համար հարցնում եմ՝ վերացվե՞լ են, թե՞ չէ։ Պարզվում է՝ դեռ շարունակվում են։

Երկրորդ՝ ես չասեցի յուրացում, ես ասեցի օրինակ՝ դուք գրել եք ծավալաթերթով նախատեսված փայտյա դռները ապակեպատ մետաղապլաստե դռներով փոխարինելու փոխարեն, տեղում իրականացվել է խուլ մետաղապլաստե դռներով, չի իրականացվել էսինչ բաներն էսինչ բաներով, որովհետեւ ալյումինե պրոֆիլով մուտքի դռան փոխարեն տեղադրվել է ուրիշ բան։ Ես ասում եմ այն, ինչ դուք գրել եք։

Հիմա ի՞նչ է նշանակում՝ նախագծով նախատեսված է եղել էս, բայց շինարարները մի ուրիշ շինանյութ են օգտագործել։ Չեմ կարծում, թե ի օգուտ, շատ լավ կլինի, եթե ի օգուտ լինի շինարարությանը։ Եվ գնահատման արդյունավետությունը՝ տրված է յուրաքանչյուր դպրոցին էսքան գումար, այդ գումարը որքանո՞վ է արդյունավետ ծախսվել, արդյոք դու՞ք եք գնահատում կամ ո՞վ է գնահատում այդ աշխատանքների արդյունավետությունը, ծախսի արդյունավետությունը, բյուջեի ծախսի արդյունավետությունը, որի մասին 4 տարի է «Ժառանգությունն» անընդհատ ասում է, եւ ամեն անգամ պրն վարչապետն ասում է՝ այո, բյուջեի ծախսի արդյունավետության գործիքները պիտի դնենք բյուջեում, որպեսզի կարողանանք չափել այդ աշխատանքների արդյունավետությունը։ Խոսքը սրա՛ մասին է։

Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Տիկին Բախշյան, ուրեմն, բացառվում է, որ նախագծով նախատեսված դռների փոխարեն, չգիտեմ, ոնց նոր արտահայտվեցիք, տեղադրվի ուրիշ բան։ Եթե դուռ ա նախատեսված, ուրեմն, դուռ կդրվի, այստեղ ուրիշ հարց ա, եթե դուռը կամ պատուհանը լինի բաց, թե փակ։ Իսկ եթե նման խնդիրներ լինում են, մենք բոլորս էլ գիտենք, ասեմ, որ դուք էլ իմանաք. նախագծի ընդհանուր արժեքից շահագործող կազմակերպության խնդրանքով, մինչեւ 10% մենք համադրման իրավունք ունենք, եւ դպրոցի տնօրենը, եթե խոսքը գնում է դպրոցի մասին, դպրոցի տնօրենի առաջարկությամբ, նա ասում է, որ՝ այ, էս հաստատված արդեն նախագծանախահաշվային նախագծերի փաստաթղթերով հաստատված գումարի շրջանակներում, իր իսկ խնդրանքով, իր իսկ առաջարկությամբ, նպատակահարմար է գտնում, որ այս աշխատանքի փոխարեն կատարվի նա։

Եվ նորից եմ կրկնում, 15% գումարի չափի կտրվածքով իրավասու ենք այդ համադրումն անենք։ Ես բացառում եմ, չնայած, նորից եմ կրկնում, դուք ինքներդ էլ ասացիք, որ այդ շինարարությունն իրականացվել է մարզպետարանի պատվերով, բոլոր դեպքերում, ես բացառում եմ, որ առանց տնօրենի գրավոր համաձայնության կատարվի համադրման աշխատանքներ եւ ինչ-որ աշխատանքների փոխարեն կատարվի, չգիտեմ, ձեր ասած ուրիշ բաներ։ Ուրիշ բաներ չի լինելու, կարող ա...

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Դե, հիմա էդպես չեղավ։

Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Դե, հիմա բանավեճի չենք ենթարկում, ես էլ ասում եմ գործող կարգը, բացառվում ա, որ նման չլինի։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Պրն Վարդանյան, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը, շնորհակալություն։ Վիկտոր Դալլաքյան, 2-րդ խոսափող, նախապատրաստվի Լարիսա Ալավերդյանը եւ ավարտվում են հարցերը։

Վ.ԴԱԼԼԱՔՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցը, որն ուզում եմ ներկայացնել կառավարությանը, իմ կարծիքով, ունի չափազանց կարեւոր նշանակություն։

Վերջին շրջանում միջազգային բազմաթիվ հեղինակավոր կազմակերպություններ եւ փորձագետներ, եւ լուրջ մասնագետներ, այդ թվում՝ Համաշխարհային բանկի ղեկավարը տալիս է են գնահատականը, որ աշխարհը թեւակոխում  է համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի նոր փուլ, եւ 2008 թվականի համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը կարող է ունենալ իր երկրորդ ալիքը։ Ես կրկնում եմ, որ սա միջազգային հեղինակավոր կառույցների եւ մասնագետների գնահատականները եւ տեսակետներն են։

Եվ Համաշխարհային բանկի ղեկավարը նաեւ նշել է, որ 2011 թվականի հուլիս-օգոստոս ամիսներից այս երկրորդ փուլն արդեն սկսվել է, եւ այն, ինչ տեղի է ունենում Միացյալ Նահանգների տնտեսության հետ, նաեւ դոլարի  հետ կապված հայտնի պատմությունների հետ, կարծես թե, ահազանգ է, որ իրոք, աշխարհում կարող են տեղի  ունենալ լուրջ գործընթացներ։

2008 թվականի համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի գնահատականի հետ, իմ կարծիքով, կառավարությունը սկզբնական շրջանում թերագնահատեց դրա հնարավոր ազդեցությունը Հայաստանի Հանրապետության վրա, չնայած, հետագայում, կարծես թե, կառավարությունը որոշակի քայլեր եւ միջոցառումներ իրականացրեց այդ ճգնաժամի հետեւանքները Հայաստանում հնարավորինս մեղմելու ուղղությամբ։

Հարց. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը քննարկե՞լ է արդյոք այն գնահատականները, որոնք տրվում են միջազգային հեղինակավոր կառույցների եւ կազմակերպությունների կողմից՝ կապված 2011 թվականի համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի նոր ալիքի հետ, ինչպիսի՞ն է կառավարության վերաբերմունքն այս հարցում։ Կոնկրետ՝ ի՞նչ կոնկրետ եւ հեռանկարային ծրագրեր կան այդ հնարավոր ալիքի հետեւանքները մեղմացնելու, եւ հատկապես համատարած աղքատության պարագայում ժողովրդի սոցիալական խնդիրները լուծելու ուղղությամբ։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը։

Տ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Բնականաբար, ձեր կողմից բարձրացված հարցը գտնվում է կառավարության ուշադրության կենտրոնում, եւ մենք քննարկում ենք նաեւ այդ հարցը Համաշխարհային բանկի եւ Արժութային հիմնադրամի հետ։

Ուզում եմ ձեզ տեղյակ պահել, որ այսօր Հայաստանում է գտնվում մեր Համաշխարհային բանկի տարածաշրջանային տնօրենը, ինչպես նաեւ Արժութային հիմնադրամի պատվիրակությունը, որոնց հետ մենք քննարկում ենք մեր ծրագրերը։ Եվ հասկանալի է, որ առաջին հերթին մենք ստանում ենք Համաշխարհային բանկի պաշտոնատար անձանց կողմից գնահատականներ համաշխարհային տնտեսության վերաբերյալ։

Ամեն տարի, երբ մենք ներկայացնում ենք Ազգային ժողովի քննարկմանը պետական բյուջեն, դուք նկատել եք, որ կա հատված, որը նկարագրում է միջազգային միտումները, միջազգային իրավիճակը եւ այն միջավայրը, որում գործելու է ՀՀ տնտեսությունը։ Եվ այդ տեսակետից, բնականաբար, այդ փաստաթղթերի հիմքում մենք վերցնում ենք այն պաշտոնական փաստաթղթերը, որ մեզ տրամադրում է Արժութային հիմնադրամն ու Համաշխարհային բանկը, նրանց կանխատեսումները համաշխարհային տնտեսության զարգացման, այդ թվում նաեւ զարգացած երկրներին եւ առանձին զարգացող երկրների միջավայրը։

Բացառություն չէր նաեւ 2008, 2009 եւ 2010 թվականների ցուցանիշներն ու տվյալները, եւ այդ առումով մենք նույնպես հիմք էինք ընդունում նրանց կանխատեսումները համաշխարհային տնտեսության վերաբերյալ։ Այդ տեսակետից պետք է նշեմ, որ մտահոգությունները, որ այսօր հնչեցվում են առաջատար մասնագետների կողմից, կայանում է նրանում, որ միջավայրը ֆինանսական շուկաներում վատթարանում է, եւ այդ միջավայրի վատթարացումը կարող է ունենալ երկարաժամկետ բնույթ։

Այսօրվա գնահատականները Համաշխարհային բանկի եւ Արժութային բանկի կայանում են նրանում, որ այս ստագնացիոն փուլը կանխատեսումներից տարբերվում է նրանով, որ իրականում տեւելու է շատ ավելի երկար, բայց չի բացառվում, որ 3 ամիս հետո նրանց կանխատեսումները նորից փոխվեն։ Եռամսյակը մեկ Արժութային հիմնադրամը հրապարակում է իր կանխատեսումները, եւ այդ կանխատեսումների մեջ կատարում փոփոխություններ։

Մենք նկատում ենք, որ այս տարվա ընթացքում, ըստ եռամսյակների, նրանց կանխատեսումները փոխվում են ավելի հոռետեսական միտումներով եւ գնահատականներով, չնայած, որ դեռեւս այդ պնդումները միանշանակ չեն այն առումով, որ քննարկվում են մի քանի սցենարներ համաշխարհային տնտեսության։ Բնականաբար, մեր խնդիրն է գնահատել վատագույն սցենարի ներքո՝ ի՞նչ ազդեցություն է դա թողնելու ՀՀ տնտեսության վրա եւ ինչպե՞ս մենք պետք է նախապատրաստվենք դրան։

Ժամանակի սղության պատճառով հասկանալի է, որ ես չեմ կարող մանրակրկիտ ձեզ շարադրել մեր անելիքները, բայց հավաստիացնում եմ ձեզ, որ երբ բյուջեի նախագիծը ներկայացնենք Ազգային ժողովի քննարկմանը, կներկայացնենք նաեւ այդ ռիսկային սցենարները եւ ամեն մի սցենարի դեպքում ինչպիսին է լինելու մեր անելիքները։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-2-րդ խոսափող։

Վ.ԴԱԼԼԱՔՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն վարչապետ։ Ես շատ հակիրճ կլինեմ եւ կխնդրեի, որպեսզի իմ ժամանակի հաշվին նաեւ այս կարեւորագույն հարցի վերաբերյալ դուք մեկնաբանությունները շարունակեիք։

Ընդամենը մեկ գնահատական. կան միջազգային էքսպերտներ, որոնք այդ երկրորդ փուլը համեմատում են 1928-32 թվականների ճգնաժամի հետ։ Ես կխնդրեի, որպեսզի հատկապես Հայաստանի մասով վատագույն սցենարի եւ ձեր մոտեցումների մասով, նաեւ իմ ժամանակի հաշվին, եթե դուք հարմար կգտնեք, ձեր մեկնաբանությունները շարունակեք։ Շնորհակալություն։

Տ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Շնորհակալությւն։ Առաջին հերթին մենք վտանգը տեսնում ենք, որ գալու է արտաքին հատվածից եւ առաջին հերթին գնահատում ենք վճարային հաշվեկշռի վրա բացասական ազդեցությունը, որ հնարավոր է լինի։ Դա կարող է պայմանավորված լինի, ինչպես նախորդ փուլում, կապիտալ ներհոսքի կրճատման եւ մասնավոր տրանսֆերտների կրճատման հետ, եթե այդ հարվածը հասնի մեր այն գործընկեր երկրներին, ում ազդեցությունը մեր տնտեսության վրա բավականին մեծ է։

Առաջին հերթին խոսքը գնում է հոնքոնգային ապրանքների գների մասին, եւ եթե նավթի, գազի գները տատանվեն, ապա, բնականաբար, Ռուսաստանի տնտեսության վրա դա իր ազդեցությունը կթողնի, եւ ինչպես նախորդ ճգնաժամային ալիքով, մենք դա առաջին հերթին արձանագրում ենք տրանսֆերտների կրճատումով եւ կապիտալ ներդրումների կրճատումով։ Սա առաջին եւ կարեւորագույն ռիսկն է, որը մեր ուշադրության կենտրոնում պետք է լինի։

Երկրորդ խնդիրը, որը նույնպես մեր ուշադրության կենտրոնում է՝ նախորդ ճգնաժամը Հայաստանի Հանրապետությանը հարվածեց ոչ թե ֆինանսական հատվածով, այլ ռեալ հատվածով, մասնավորապես շինարարության ոլորտում, որտեղ մենք ունեցանք անկում եւ այդ անկումը մինչեւ այսօր շարունակվում է։ Շինարարության տեսակարար կշիռը համախառն ներքին արդյունքում մեզ մոտ հասել էր մինչեւ 28%, դա աննախադեպ մեծ ցուցանիշ էր, եւ հիմա նա իջել է մինչեւ 14%։ Եվ մեր համար գերակա խնդիր էր կայանում նրանով, որ մեք պետք է ապահովեինք մեր տնտեսության դիվերսիֆիկացիան, որպեսզի մեկ ճյուղից կախվածությունը հասցնենք մինիմումի։

Վերջին 3 տարիների ընթացքում ձեռնարկված միջոցառումները, այդ թվում նաեւ Ռուսաստանի Դաշնությունից ստացված վարկային միջոցներն ուղղելով տնտեսության տարբեր ոլորտների զարգացմանը, մենք կարողացել ենք ապահովել տնտեսության դիվերսիֆիկացիայի ավելի բարձր մակարդակ, քան 2008 թվականին, ինչի մասին վկայում է նաեւ մեր այսօրվա վիճակագրությունը, մեր տնտեսության ճյուղային կառուցվածքը, եւ դա նույնպես պետք է նվազեցնի ռիսկայնությունը։

Երրորդ ուղղությունը դա մեր ֆինանսական պաշարներն են, որոնք մեզ պետք է հնարավորություն տան տարբեր բացասական սցենարների դեպքում իրականացնել ծախսեր, անկախ նրանից, թե ինչպիսի՞ փոփոխություններ կարող են լինել մեր տնտեսության հարկայի բազայում, եւ դա նույնպես պետք է գտնվի մեր ուշադրության կենտրոնում։

Չորրորդը՝ դա մակրոտնտեսական կայունության ապահովմանն ուղղված մեր միջոցառումներն են, հարկաբյուջետային եւ դրամավարկային քաղաքականությունների կոորդինացումը, որոնք նույնպես հնարավորություն կտան զսպել որոշակի ռիսկեր։

Հասկանալի է, որ գերակայությունը մեզ համար լինելու է սոցիալական ծրագրերի պահպանումը, որպեսզի մենք 100%-ով կատարենք այն սոցիալական պարտավորությունները, որոնք ունենք, եւ դա, իհարկե, հնարավորություն է տալիս մեղմել համաշխարհային ճգնաժամի բացասական ազդեցությունը մեր տնտեսության վրա։ Բայց ավելի առարկայականորեն մենք ձեզ հետ կզրուցենք ըստ հատվածների, երբ որ ձեզ կներկայացնենք պետական բյուջեի նախագիծը։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Լարիսա Ալավերդյան, 3-րդ խոսափող։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ճիշտն ասած, ամեն անգամ հարցից առաջ ես մտածում եմ ո՞ր մեկը հնչեցնեմ եւ մտաբերելով, որ եւ՛ «Ժառանգությունը», եւ՛ ես անձամբ, իշխանության մաս ենք կազմում, ստիպված պետք է սկսեմ նրանից, որ իրապես ինձ համար շատ դժվար է լինում՝ ո՞րն ընտրել, ինչպես մենք ամեն կիրակի ասում ենք՝ ո՞րն ասեմ եւ ո՞րը խոստովանեմ, վայ ինձ, վայ ինձ, վայ ինձ։

Ես այսօր թողնելով մի կողմ այն փաստը, որ 23 տարի մենք ունենք աղետի գոտի, որտեղ դեռ բնակարանային հարցերը լուծված չեն, որ սեփականության իրավունքն ամեն օր խախտվում է եւ այլ հարցեր, ես պետք է խոսեմ զուտ առողջապահական ոլորտում մի այն համակարգի մասին, որը մուտք է գործել մեր երկրում այս տարվա փետրվարի 1-ից, այն է՝ համավճարով այն անհրաժեշտաբար, բավականին սուր  եւ սուր հիվանդությունների դեպքում, ցուցակը կա, բուժական այդ օգնությունը ստանալ համավճարով։ Այսինքն, մասնակիորեն մուծում է դա, վճարը տեղի է ունենում պետության կողմից եւ մասնակիորեն մի մասը՝ դա քաղաքացին։

Պետք է ասեմ, որ անցած այս ամիսների փորձը հստակ ցույց է տալիս, որ այդ համակարգը դժվար թե ասենք, որ արդյունավետ է։ Ես հիշեցնեմ Սահմանադրության 48-րդ հոդվածը՝ «Տնտեսական, սոցիալական եւ մշակութային ոլորտներում պետության հիմնական խնդիրներն են». 4-րդ կետն ասում է՝ «Իրականացնել բնակչության առողջության պահպանման ծրագրեր, նպաստել արդյունավետ եւ մատչելի բժշկական սպասարկման պայմանների ստեղծումը»։

Եվ այն, որ մենք որոշել ենք օրենքներով ՛եւ օրենքի փոփոխություն եւ այդ համակարգը, որ այն տնտեսական ճգնաժամից օրերով մենք պետք է մի մասն այդ բեռի դնենք քաղաքացու վրա, ապացուցել է, որ ոչ միայն քաղաքացիների համար ծանր բեռ է, այլ, որ եւ՛ նախատեսվող, այդ համակարգով նախատեսվող բուժաշխատողների վիճակը, այն է՝ օրինական եկամուտների բարձրացումը, տեղի չի ունեցել։ Ավելին, բյուջեի առումով որեւէ մի արդյունավետություն չկա, որովհետեւ մենք նույն գումարները թողնելով, որոշել էինք, ինչպես ասում են, նույն մի կտոր շորից կամ լաթից կարել յոթ գլխարկ, այնինչ այն չի հերիքում եւ մե՛կ գլխարկի։

Այսինքն, այս խնդիրը, փաստորեն, ինձ ստիպում է այսօր բարձրացնել այդ հարցը՝ հույս ունենալով, որ ոչ միայն Առողջապահության նախարարությունը, այլեւ կառավարությունը հարկ կգտնի քննարկել այդ համակարգը ոչ միայն շահագրգիռ պատգամավորների, այլեւ շահագրգիռ բժիշկների կողմից, որոնց հետ էլ ես հանդիպել եմ եւ այս վիճակը ես, ուղղակի, բարձրաձայնում եմ։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի առողջապահության նախարար Հարություն Քուշկյանը։

Հ.ՔՈՒՇԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ես երեկ ձեր ելույթը, բնականաբար, հայտարարությունը լսել եմ եւ կուզենայի նշել, եթե դուք ուշադիր լինեք մեր բարեփոխումներին՝ լա՞վն են, թե՞ վատն են, հաջողվա՞ծ են, թե՞ հաջողված չեն, դրանք միանշանակ թիրախային են եւ ուղղված են առաջին հերթին սոցիալապես անապահով խավերի համար բժշկական օգնությունը, սպասարկումը դարձնել մատչելի եւ հասանելի։

Կապված համավճարի համակարգի ներդրման հետ, որը տեղի ունեցավ 2011 թվի փետրվարի 1-ից, կուզենայի որոշ ուրեմն, իմ նկատառումները բերել եւ ձեզ իրազեկել, որ 2011 թվի փետրվար-հուլիս ամիսներին համավճար վճարելու ենթակա են եղել 12 հազար 653 հարյուր մարդ, որից վճարում, համավճար են վճարել 5 հազար 443 մարդ, այսինքն, եթե չեմ սխալվում՝ 43%-ը։ Մոտավորապես 4 հազարից ավել դեպք կամ հիվանդներ ազատվել են, կառավարության որոշումից բխելով, այսինքն՝ արտոնյալ հնարավորություն տրվելու շրջանակներում։ Եվ ինչպես հիշում եք, այդ որոշումն ընդունելուց՝ համավճարի համակարգ ներդնելուց մենք հնարավորություն տվեցինք եւ՛ հիվանդներին, եւ՛ բուժհիմնարկների ղեկավարներին, որպեսզի  նրանք կարողանան, համաձայն հիվանդների դիմումների, զեղչել կամ լրիվ ազատել համավճարից այն մարդկանց, որոնք  դժվարություն ունեն համավճարը վճարելու։ Եվ այդ հիմունքից ելնելնով, նույն ժամանակաշրջանում 2011 թվի փետրվարից մինչեւ հուլիս ամիս ազատվել եւ զեղչվել է 2 հազարին մոտ մարդ եւ դեպք։

Մյուսը կուզենայի ասել, դուք նշեցիք, որ չեն դիմում հիվանդանոց, կնշեի, որ համեմատած 2010 թվականի, 2011 թվականի նույն ժամանակահատվածում  2-3 հազար 500 դեպքով դիմելիությունը բարձրացել է։ Կուզենայի նաեւ նշել, որ արդյունավետ է համավճարի համակարգը, գուցեեւ դժվար, շատ դրական արձագանք չենք լսում, որովհետեւ տարբեր բարեփոխումներ, մինչեւ նրանք հիմնական են դառնում եւ հիմնավորվում են, դժվարություններ են անցնում։ Ուրեմն, միայն համավճարի մասով փետրվարից մինչեւ հուլիս ամիսը եկամուտները հիմնարկների ընդհանուր առմամբ Հայաստանով մեկ բարձրացել են 419 մլն դրամով, որից հիմնական մասն ուղղվել է աշխատավարձներին եւ սոցվճարներին։

Ընդհանրապես, վճարովի բժշկության մասով եւ համավճարների մասով հարկերն ավելացել են 734 միլիոնով, որից 310 միլիոնը միայն  կազմել են սոցիալական վճարները։ Այսինքն, միանշանակ մենք ունենք դրական արդյունքներ, եւ բնականաբար, ունենք դժվարություններ, խոչընդոտներ։

Դուք նշեցիք, որ հանդիպել եք բժշկական հասարակության լայն հատվածի հետ, ինձ թվում է, ինձնից ոչ մեկ բժշկական հասարակության լայն հատվածի հետ չի հանդիպում։ Ես կարող եմ ասել, այո՛, դժգոհություններ կան, կան այն առումով, որ մենք ոչ պաշտոնական գանձումները քայլ առ քայլ դարձնում ենք պաշտոնական, բնականաբար, որոշ բժիշկներ զրկվում են մաքուր եկամուտներից, որովհետեւ ստեղծվում են նաեւ հարկեր։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-3-րդ խոսափող։

Լ.ԱԼԱՎԵՐԴՅԱՆ

-Շնորհակալություն պատասխանի համար, բայց ես ուզում եմ հստակեցնել հետեւյալը. ընդհանրապես այդպես է, որ նախարարությանը եւ նախարարին զեկուցում են այն դրական արդյունքները, ես բոլորովին չեմ մերժում եւ չեմ մերժել այն անձին, ում հետ ես հանդիպել եմ, այն դրական փոփոխությունների առկայությունը։ Բայց կրկնում եմ, ես դա պատահական չի, որ երեկ հնչեցրեցի որպես հայտարարություն, այսօր՝ որպես հարց։ Որովհետեւ տվյալ դեպքում դա ոչ թե անոնիմ մի խումբ է կամ ինչ-որ մի անհայտ մարդիկ, որոնց անունից ես խոսում եմ, այլ իրենք պատրաստ են այդ հարցը դարձնել լուրջ քննարկման, եւ վեր հանել, որովհետեւ ես ձեռքիս պահում եմ ավելի քան 12 էջանոց նյութեր, որտեղ ավելի մանրակրկիտ այն խորքային առումով է վերլուծությունն արվում։ Այսինքն, բացարձակապես մերժողական չէ վերաբերմունքը, թե՛ այդ բժիշկների, թե՛ տվյալ դեպքում իմ հնչեցրած այս հարցը։

Խնդիրը հետեւյալն է՝ ցանկացած, անգամ լավագույն բարեփոխությունն իր աշխատանքի ժամանակ վեր է հանում այն բացերը, որոնք հնարավոր չի  առաջին հայացքից տեսնել։ Իմ խնդիրը դա է, որովհետեւ բերվել են այնպիսի փաստեր, որտեղ մինչեւ անգամ, նու, ես չեմ ուզում հիմա մանրամասնեմ, մեկը թողնեմ, մեկը՝ ոչ, բայց իրապես փաստերը բերված են եւ պատրաստ են մարդիկ քննարկել ամենապոզիտիվ, դրական լիցքերով լցված, որ բարեփոխումներն իրապես նպաստեն եւ հետագայում բարեփոխումներին։ Որովհետեւ թվերի առումով եւ որեւէ մեկը չի վիճելու ձեր հետ, եւ անշուշտ, դուք ավելի լայն հասարակության հետ եք հանդիպում բուժաշխատողների։

Պարզապես, որպես կանոն, ընդունված չէ հայկական միջավայրում բողոքով հանդես գալ նախարարին, այլ ավելի դրական փաստերն են բերում։ Այսքանը, եթե դուք պատրաստ եք այդ քննարկումը կազմակերպել, ես կդիմեմ այդ, գոնե, մեկ-երկու ներկայացուցչական, չլինի դա ժողով, եւ մենք պատրաստ ենք դա քննարկել։

Հ.ՔՈՒՇԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Բնականաբար, մենք պատրաստ ենք եւ մենք էլ հասկանալով, որ մեզ, գուցե, միայն փորձում են ավելի շատ դրականը բերել, բայց մենք դրա համար ստեղծել ենք մշտադիտարկման խմբեր  մեր  պետական առողջապահական գործակալության կողմից, եւ նրանք շրջում են հիվանդանոցներում եւ հավաքում այն ինֆորմացիան, ինչն անհրաժեշտ է մեզ իմանալ։ Բայց մենք կհանդիպենք ձեզ հետ եւ կքննարկենք։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ

-Նիստն ավարտվեց, ցտեսություն, կհանդիպենք վաղը, ժամը 12։00-ին։