ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱՐԱՐԱՏ ՄԻՐԶՈՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ԼԵՆԱ ՆԱԶԱՐՅԱՆԸ

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Բարեւ ձեզ, հարգելի գործընկերներ: Խնդրում եմ տեղադրել քարտերը եւ նախապատրաստվել գրանցման: Գրանցում: Գրանցվել է 98 պատգամավոր, քվորում կա, կարող ենք սկսել մեր աշխատանքները: Ինչպես հիշում եք, մեզ մնացել է 2 հարց, որից հետո քվեարկության կդրվեն բոլոր քննարկված նախագծերը:

Եվ այսպես, քննարկում ենք ԱԺ պատգամավոր Նիկոլայ Բաղդասարյանի կողմից ներկայացված. «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» ՀՀ օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին, եւ «Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող` պատգամավոր Նիկոլայ Բաղդասարյան:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Բարի լույս բոլորին: Հարգելի նախագահող, հարգելի նախագահի տեղակալներ, հարգելի պատգամավորներ, ուրբաթ օրը մենք պրն Գաբրիելյանի ներկայացրած նախագիծը բավականին բուռն քննարկեցինք: Իմ կողմից ներկայացվող նախագիծը որոշակի առումով փոխկապակցված է տվյալ նախագծի հետ: Խնդիրը նրանում է, որ ինչպես պրն Գրիգորյանը հարցադրում արեց, արդյո՞ք երբ բողոքարկեն, պետք է գնան դատարան, վարչական դատարանում երկար սպասեն եւ այդ երկար վարույթը, մինչեւ պարզվի` ինքը խախտում թո՞ւյլ է տվել, թե՞ ոչ: Առաջարկվող նախագծով մենք առաջարկում ենք, որպեսզի վերանայվի այդ ընթացակարգը, որպեսզի անմիջականորեն, այս պահին էլ է հնարավորություն կա  անմիջականորեն դնել վարչական կարգով վերադասության կարգով, բայց պարտադիր է դարձվում առաջարկվող նախագծով, որպեսզի քաղաքացին վարչական ակտերը, որոնք նախատեսված են Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 10-րդ գլխում, բողոքարկի վերադասության կարգով պարտադիր կարգով, այնուհետեւ նոր դիմի դատարան:

Այս նախագծի առաջնային նպատակներից այն է, որպեսզի բեռնաթափվի Վարչական դատարանը, որովհետեւ Վարչական դատարանը շատ ծանրաբեռնված է: Հիմա, երբ ես աշխատում էի փաստաբան, գործերից մեկով պատահել էր այնպես, որ երբ ես դիմեցի դատարան, պարզվեց, որ նիստը նշանակել էին, եւ ես գնացի դատարան, որպեսզի նիստին մասնակցեմ, ասացին` պրն Բաղդասարյան, դուք 1 տարի շուտ եք եկել, մենք նիստը նշանակել ենք հաջորդ տարի այս օրը: Պատկերացնո՞ւմ եք մի վարչական ակտ, որը պետք է բողոքարկես, պետավտոտեսուչը քեզ տուգանել է 4 հազար դրամ, բայց դու սպասում ես 2-3 տարի, մինչեւ այդ հարցի պատասխանը ստանաս:

Առաջարկվող նախագծով կրճատվել են ժամկետները, երբ որ վերադասության կարգով գործը քննվելու է: Նախկինում մեկ ամիս է եղել, առաջարկում ենք այդ ժամկետները կրճատել 15-օրյա ժամկետում, այսինքն` բողոքարկելուց հետո վարչական մարմինը 15-օրյա ժամկետում ձեզ պատասխանը կտա` դուք խախտում ունե՞ք, թե՞ ոչ: Այս նախագծի նպատակներից է նաեւ այն, որպեսզի բարձրացնել որակը տվյալ գործի քննության վերաբերյալ: Նախագծի նաեւ նպատակն այն է, որպեսզի քաղաքացին չընկնի, երբ որ վարչական կարգով է բողոքարկում, կարիք չկա փաստաբանին վարձատրելու, չգիտեմ, ծախսեր կատարելու: Քաղաքացին կարող է մի հատ դիմում ներկայացնել վարչական մարմին, եւ վարչական մարմինը վերադասության կարգով վերանայում է այդ գործը:

Սա է առաջարկվող նախագիծը: Այս կարգավորումները կան նաեւ եվրոպական եւ մի շարք երկրներում, կան ԱՄՆ-ում, ընդ որում, երբ նման փոփոխություն է կատարվել Գերմանիայում, այս նախագիծը, ես ուսումնասիրել եմ, ասում է` Վարչական դատարաններն այն աստիճան էին բեռնաթափվել, որ գործեր իրենց վարույթում գրեթե չկային:

Եթե հարցեր կլինեն, մեծ սիրով նաեւ կպատասխանեմ հարցերին:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Հարցերի համար` հերթագրում: Հովհաննես Իգիթյան:

Հ.ԻԳԻԹՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Բաղդասարյան, հարցս, ուղղակի, զուտ կարճ եւ տեխնիկական է: Շատ լավ է, որ մեկ ամիսը կդառնա 15 օր եւ ընդհանրապես,  գործընթացը, որը կապված է բյուրոկրատիայի հետ, կկրճատվի: Բայց այսպիսի բան. հավանաբար, երբ օրենքն ընդունվում է, եւ մեկ ամիս է հաստատվում կամ երկու ամիս, կամ երկու շաբաթ, հաշվարկվում է նաեւ այդ ադմինիստրատիվ ռեսուրսը, որը կկարողանա քաղաքացուն 7 օրվա համար կամ 14 օրվա ընթացքում պատասխանել: Արդյո՞ք դուք հաշվակել եք, որ այս օրենքը զուտ չմնա, ադմինիստրատիվ ռեսուրսի տեսակետից դա հնարավո՞ր է անել, այսինքն` պատասխանել եւ կրճատել այդ բոլոր հարցերը: Շնորհակալություն:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Իգիթյան, հարցադրման համար: Այդ ժամկետների կրճատման նախաձեռնությունը ներկայացվել է Կառավարության կողմից: Կառավարության ներկայացուցիչը հավաստել է, որ հաշվարկները կատարվել են, այսինքն` հնարավոր է այդ ժամկետները կեսով չափ կրճատել, այսինքն` նախկին մեկ ամսվա փոխարեն գործի քննությունն ու ավարտը կատարել 15 օրում: Ընդհանրապես, ես ձեզ ասեմ` այս ոլորտում պետք է մշակվեն, իմ տեսլականը դա է, պետք է մշակվի համապատասխան պրատակոլներ, այդ ընթացակարգերն այդ համապատասխան պրատակոլների հիման վրա իրականացվեն: Ես նման երեւույթ հանդիպել եմ Եվրոպայում` Ավստրիայում, մասնավորապես, որովհետեւ վերադասության կարգով գործը քննելիս, խոսքը հիմնականում վերաբերում է վարչական վարույթներին, որոնք վերաբերում են ոստիկանության իրավախախտումներին` ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտմանը:

Կան ընթացակարգեր, պաշտոնատար անձն այդ ընթացակարգերի համապատասխան ավտոմատացված ռեժիմով տեսնում է` խախտում կա՞, թե՞ չէ, եւ տեսլականս այն է, որ ապագայում, Կառավարությունը նաեւ հաստատեց, որ կլինի վեճերը քննող մի մարմին, որտեղ բոլոր վարչական ակտերը վերադասության կարգով քննող մի մարմին կքննի, այսինքն` տեսականորեն լիովին հնարավոր է 15-օրյա ժամկետում ավարտել:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արձագանք կա՞, պրն Իգիթյան:

Հ.ԻԳԻԹՅԱՆ

-Իսկ եթե համապատասխան մարմինը չի տեղավորվում այդ ժամկետի մեջ, ապա ի՞նչ, ի՞նչ գործընթաց է, ի՞նչ արարողակարգ կամ, թեկուզ, պատիժ է նախատեսվում այդ դեպքում: Շնորհակալություն:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Իրավական շատ ակտեր սահմանում են ժամկետներ: Ընդունենք` քրեական գործը պետք է հարուցվի 1-ամսյա ժամկետում, սկզբում` 7-օրյա ժամկետում, այնուհետեւ 10-օրյա ժամկետ էր, այնուհետեւ` որոշ դեպքերում 1-ամսյա ժամկետում: Ժամկետները սահմանված են, որպեսզի պաշտոնատար անձինք պահպանեն այդ ժամկետները, այսինքն` գործերի քննություն կա, որ պետք է ավարտվի ոչ ուշ, քան 2-ամսյա ժամկետում գործող կարգավորման դիմաց, ոչ ուշ, քան 1-ամսյա ժամկետում, այսինքն` պաշտոնատար անձինք, երբ որ ընդունվում է օրենք, պարտավոր են այդ ժամկետները պահպանել: Պետական մարմինները պետք է այնպիսի գործընթաց նախատեսեն, որ այդ ժամկետները միշտ պահպանվեն, այսինքն` եթե ժամկետներն անցնում են, այդ որոշումը, իմ կարծիքով, ոչ օրինական է լինում, եւ վերադասության կարգով կնախատեսվի, եթե ժամկետները չեն պահպանվել, համակցված պաշտոնատար անձը պետք է կրի պատասխանատվություն դրա համար, այսինքն` պետք է ժամկետները պահպանվեն, այսինքն` այնպես, ինչպես քաղաքացու համար է ժամկետ սահմանված, որ 1-ամսյա ժամկետում ինքը կարող է բողոքարկել վարչական ակտը դատարան, օրինակի համար, ժամկետը բաց է թողնում, դատարանում գործը չի քննում, այդպես էլ նույն տրամաբանությամբ` պաշտոնատար անձը պետք է պատասխանատվություն կրի նրա համար, որ ժամկետում չի կատարել օրենքով իր վրա դրված այդ պարտականությունը: Այստեղ «եւ» չի կարող լինել, ինքը պետք է անի ժամկետում:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Միքայել Մելքումյան:

Մ.ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Բաղդասարյան, դուք ձեր ելույթում նշեցիք, որ նաեւ գործընթացի որակն է բարելավվում: Ի նկատի ունեք միայն ժամկետների՞ առումով, ասենք` որակի բարելավման գործոնները որո՞նք են: Եթե կա, խնդրեմ, մեկնաբանեք, որովհետեւ անհասկանալի է, թե որակը ո՞նց է բարելավվելու:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն պրն Մելքումյան, հարցադրման համար: Տեսեք, երբ վարչական դատարանները ծանրաբեռնված են լինում, երբ դուք ծանրաբեռնված եք, ինչ-որ աշխատանք եք կատարում, պարտավոր եք 3 օրենք գրել մեկ շաբաթվա ընթացքում, բնական է, այդ 3 օրենքները չեն լինի այն որակի, ինչ եթե դուք գրեիք մեկ օրենք մեկ շաբաթվա ընթացքում: Ես թվերը ձեզ հրապարակեմ, որ պատկերացում լինի, թե ինչի՞ մասին է խոսքը ժամկետների առումով եւ որակի առումով:

Վերջին 3 տարվա կտրվածքով` 2016 թվականին մենք ունեցել ենք Վարչական դատարանում 12 հազար 11 հայցադիմում, որից 4 հազար 459-ն ընկնում է այս օրենքի տակ, այսինքն` 37 տոկոսը: 2017 թվականին` 16 հազար 661 հայցադիմում, որից 9 հազար 668-ն ընկնում է այս օրենքի տակ, այսինքն` 58 տոկոսը: 2018 թվականի ընթացքում ստացվել է 13 հազար 909 հայցադիմում, որից 7 հազար 672-ը` այս օրենքի տակ ընկնող, այսինքն` 55 տոկոսը:

Այն օրենքները, որ մենք ընդունեցինք, կողմ քվեարկեցինք, այս տոկոսները կավելացնեն: Այս օրենքի չընդունման դեպքում Վարչական դատարանը կպարալիզացվի, եւ պատկերացնում եք, երբ որ մարդը ժամանակ չունի, ուղղակի, գրել որակյալ որոշումներ:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արձագանք:

Մ.ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Այսինքն` սա այն դեպքն է, որ աշխատանքի արտադրողականությունը որակին հակադարձ ցուցանիշ է, այսինքն` չենք կարող դատել, որ ասենք, չէ՞ որ այստեղից հարց է առաջանում, ասենք թե մի հատ, երկու հատ ավելի գործ է քննում, դրանից որակը, ես ուզում եմ հասկանալ, ինչի՞ պետք է ընկնի: Հասկանալի է, որ ծանրաբեռնված են, բայց որ տենց ուղիղ կապ տեսնենք, որ, այնուամենայնիվ, որոշում ընդունելը ժամանակի հետ կապված է, մի քիչ բարդ է:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Իմ անձնական օրինակի վրա ասեմ, պրն Միքաելյան, բարդ չի իրականում պատկերացնելը: Երբ ես փաստաբան էի, երբ որ շատ գործ էի վերցնում, չէի հասցնում բողոքները որակյալ գրել, քանի որ գործի քանակը շատ էր: Դատավորները, որոնք ծանրաբեռնված են, դա ստեղծագործական աշխատանք է` եւ բողոք ներկայացնելը, եւ դատական ակտ ներկայացնելը: Երբ ժամկետը շատ է, ինքն ավելի որակյալ դատական ակտեր է գրում, քան երբ դատական ակտերի գործերի քանակն ավելի շատ է: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Հերիքնազ Տիգրանյան:

Հ.ՏԻԳՐԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պրն Բաղդասարյան, նախագիծն առաջին հայացքից տպավորություն է ստեղծում, որ դրական է եւ միտված է, ճի՞շտ եմ հասկանում, դատարանների ծանրաբեռնվածությունը թեթեւացնելուն, բայց արդյո՞ք այս կարգավորմամբ, եթե մենք, իսկապես, կարծում ենք, որ սա դատարանների ծանրաբեռնվածությունը կթեթեւացնի, վիճարկման բեռ չի դառնում քաղաքացիների համար, որովհետեւ այս կարգավորումը, իմ կարծիքով` մի փոքր թերի է: Ես չտեսա իր սինխրոնիզացիան «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» օրենքի հետ, որտեղ հստակ նշվում է, որ վարչական ակտերը կարող են բողոքարկվել վարչական կարգով եւ դատական կարգով, եւ եթե բողոքարկվել է միաժամանակ եւ՛ վարչականով, եւ՛ դատականով, ապա վարչական վարույթը կասեցվում է մինչը գործի դատական քննության ավարտը:

Այս պարագայում մենք միայն, ոնց որ թե, ՎԻՎ օրենսգրքի 10-րդ գլխով նախատեսված արարքների համար ենք նախատեսում պարտադիր վարչական բողոքարկում, ինչը կարծում եմ` հակասում է «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» օրենքին:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Մի քանի հարցադրում հնչեց մեկ հարցադրմամբ: Նախ` ասեմ ձեր առաջին հարցադրման պատասխանի հետ կապված. ընթացակարգերի հետ պատասխանը կա առաջին հենց հոդվածում, հրապարակեմ այն, սա երկրորդ նախադասությունն է. «Վարչական ակտը չի կարող բողոքարկվել վարչական կարգով, եթե նույն վարչական ակտը վիճարկվել է դատական կարգով, իսկ եթե վարչական ակտի դեմ ներկայացված բողոքն ընդունվել է վարույթ դատական կարգով վարչական ակտի վիճարկումից առաջ, այդ դեպքում վարչական մարմնի հարուցված վարույթը ենթակա է կարճման»: Այսինքն` եթե անձը բողոք է բերել վերադասության կարգով բողոք է բերել դատարան, գործն այնտեղ, ուղղակի, կարճվում է:

Ինչ վերաբերում է հակասություններին. ինչի՞ ենք այս 10-րդ գլխով նախատեսված վարչական ակտերը նախատեսել, այլ ոչ բոլոր վարչական ակտերը, ուսումնասիրությունը ցույց տվեց, որ հենց այդ տեսակի գործերը հիմնականում երթեւեկության կանոնների խախտման գործերն են, որ ծանրաբեռնում են դատարանը, եւ եթե մենք բեռնաթափում ենք դատարանը, ապա նույն օրենքի առաջին մասը, որտեղ ասվում է, որ վարչական իրավախախտման վերաբերյալ վարույթ իրականացնող մարմնի կայացրած վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ որոշումը կարող են բողոքարկել սույն օրենքով սահմանված կարգով կամ ՀՀ վարչական օրենսգրքով սահմանված կարգով, ինչը նախատեսում է վարչական մարմին կամ դատարան, ինքը բացարձակապես չի խոչընդոտում Վարչական դատարանում այդ գործերի քննությունը ժամկետների առումով:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արձագանքի պրն Բաղդասարյան, պատգամավորը...

Հ.ՏԻԳՐԱՆՅԱՆ

-Պրն Բաղդասարյան, ես հասկանում եմ, որ Վարչական դատարանները ծանրաբեռնված են հատկապես ՃԵԿ կանոնների գործերով, բայց կարծում եմ, որ կարգավորումը ճիշտ իրավական ակտում չի արված: Մենք կարող ենք այս կարգավորումը տանել նաեւ այդ առանձնահատկությունը սահմանող` ՃԵԿ կանոնների առանձնահատկությունները սահմանող վարչական վարույթի օրենքի մեջ:

Բացի դրանից, երբ դուք նախատեսում եք, որ չի կարելի բողոքել վարչական կարգով, եթե դատական է, այս ձեւակերպումն արդեն իսկ հակասում է «Վարչարարական հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» օրենքին: Եվ հետո, եկեք ժամանակագրությունը նայենք, հա՞: 1985 թվականին ընդունված Վարչական իրավախախտումների օրենսգրքում մենք կատարում ենք կոսմետիկ փոփոխություններ, երբ մենք արդեն ունենք շատ ավելի ուշ ընդունված «Վարչարարության հիմունքների մասին» օրենքը, որը վարչական ակտի բողոքարկման մեխանիզմներն արդեն իսկ սահմանել է, եւ պետք չի սահմանափակել քաղաքացու հնարավորությունը` նաեւ բողոքարկելու վարչական կարգով:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տիկին Տիգրանյան, Վարչական դատավարության օրենսգրքում տվյալ հոդվածը զետեղել ենք, առաջարկվում է փոփոխություն կատարել Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում եւ Վարչական դատավարության օրենսգրքում: Զետեղել ենք երրորդ մասում: Ես նման առաջարկությամբ եմ հանդես եկել եւ Կառավարությունն ասել է` ոչ տեղին եք արել այդ հատվածը, եւ առաջարկել է նաեւ նույն բանն արձանագրել օրենսգրքի 79-րդ հոդվածում, որը վերաբերում է վարչական վարույթ հայցադիմում վերադարձնելու մասին դրույթը, այսինքն` այդ հոդվածում էլ ենք մենք, եթե հարցը ճիշտ եմ հասկացել, այդ հոդվածում էլ է փոփոխություն արվել, եթե անձը չի բողոքարկել տվյալ վարչական ակտը վերադասության կարգով, ինքը բողոք է ներկայացնում, հայցադիմում է ներկայացնում դատարան, դատարանը, ուղղակի վերադարձնում է այդ հայցադիմումն իրեն, ժամկետ սահմանում, որ այդ խնդիրն ուղղի, այսինքն` դիմի վերադասության կարգով, նոր դիմի դատարան:

Ինչ վերաբերում է տրամաբանությանը, ինչպես ես ասացի, ձեր ասած` թե ինչո՞ւ դիմի, ես ներկայացրեցի, որ մի շարք եվրոպական երկրներում այս կարգավորումները կան, այսինքն` ինքը մարդու իրավունքների խախտում որեւէ ձեւով չի կարող արձանագրել, եւ ՍԴ մի որոշում կա, որը թեպետ վերաբերում է Քրեական դատավարության օրենսգրքի, հոդվածը չեմ հիշում, մատչելիությանը դատարան, ՍԴ-ն այս հարցին անդրադարձել էր: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արտակ Մանուկյան:

Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցս վերաբերում է հետեւյալին. տեսեք, ասում եք մեր նպատակն այն է, որ ավելի բեռնաթափենք, ավելի արագ լինի: Եթե նպատակն այդ է, ճի՞շտ եմ հասկանում, որ մենք կարող ենք, օրինակ` 15 օրվա փոխարեն 10 օր անել: Ի՞նչ հաշվարկներ կան, ո՞րն է լինելու դրա համապատասխան ազդեցությունը, եւ մի պարզաբանում. իմ կարծիքով` այստեղ որոշակի ավելի հստակեցման կարիք կա: Դուք, որ 15 օր գրում եք, ո՞ր օրերն ի նկատի ունեք, աշխատանքայի՞ն, թե, օրինակ` ըստ էության, օրացուցային օրերը, այսինքն` պետք է փորձել... Լավ, դե հիմա ես կարդում եմ, համենայնդեպս, չկա, եւ ուզում եմ հասկանալ, օրինակ` դիտարկե՞լ եք, եթե մենք 10 օրում ենք սա իրականացնում, ի՞նչ է լինում դրա ազդեցությունը:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կներեք, պրն Մանուկյան, ավարտեմ միտքս` տիկին Հերիքնազի հարցին պատասխանելու: Այն պետություններն եմ ուզում թվարկել, որտեղ նման կարգավորում կա: Դա Իսպանիան է, Բելգիան, Չեխիան, Իռլանդիան, Լյուքսեմբուրգը, Մալթան, Ավստրիան, Սլովենիան, Սլովակիան, Ֆինլանդիան, Գերմանիան, Շվեյցարիան, Մեծ Բրիտանիան եւ այլ պետություններ, եւ ԱՄՆ-ում նույնպես նույն կարգավորումն է գործում:

Ինչ վերաբերում է ձեր հարցադրմանը, մենք ոչ թե վարչական մարմնի բեռնաթափման խնդիրն ենք լուծում, այլ` դատարանի: Այդ 15-օրյա ժամկետը վերաբերում է դատարանին, ոչ թե վարչական մարմնին, իսկ հաշվարկները, ինչպես ասացի, առաջարկությունը ներկայացվել է Կառավարության կողմից, ես ինքս բազմաթիվ անգամ այդ մարմնում մասնակցելով` ասում եմ, որ ռեալիստիկ է, իրականում հնարավոր է 15-օրյա ժամկետում իրականացնել: Ավելի շուտ էլ է հնարավոր իրականացնել, եթե լինեն, համապատասխան մշակվեն պրատակոլներ, որտեղ մի փոքր ավտոմատացված լինի այդ գործընթացը, այսինքն` եթե մենք տեսնում ենք դատարանում, ընդունենք` անվտանգության գոտին չկապած վիճակում, մենք ունենք դատական, ակտ, եւ մարդիկ, որպեսզի այդ նույն խնդրով դիմում էին, նորից երկար քննություն էր կատարվում դատարանում... Այսինքն` եթե կա դատարանի որոշում, ավտոմատացված ստացվում է դիմումը, որ նման խախտում կա, այսինչ հիմնավորմամբ են կատարել, բայց դատարանի որոշում կա, որ այդ խախտումը չի կարող արձանագրվել, արդեն վերացվում է:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արձագանք:

Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Ճիշտն ասած, այդպես էլ պարզ չդառավ, հիմա 15 օր է, 10 օր է. եթե դուք գտնում եք, որ հնարավորություն կա, ռեալիստիկ է 10 օրը եկեք 10 օրը ֆիքսենք: Սա` մեկ:

Երկրորդը. կարծում եմ` շատ այլ մեխանիզմներ կան, որ օրինակ` հավելյալ փաստաբանական, նույն փաստաբանների պալատի ծառայություններից օգտվելու պահանջներ կան, քան իրավականում, վարչականում, որ այս մասով այլընտրանքներից, ըստ էության, հնարավորության կա նաեւ առանց փաստաբաններ ներգրավելու որոշակի գործառույթներ ուսումնասիրել, ավելի թեթեւացնել, եւ նորից, ուզում եմ հարցս էլի հետ գա, հիմա, եթե հնարավորություն կա` ռեալիստիկ է 10 օրում, ինչո՞ւ մենք 10 օրը չենք ֆիքսում:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Պրն Մանուկյան, տեսեք, հաստատ ոչ մի հաշվարկ կատարել հնարավոր չի: Եթե ինստիտուտը նոր է, թե՛ 10-օրյա ժամկետում կարելի է անել, թե՛ 15-օրյա: Տրամաբանությունը գնում է նրան, որ նվազագույն չափն ես վերցնում, այսինքն` ռիսկը զրոյացնում ես, որ դու տեսնում ես` 10 օրում էլ կարող ես անել, 15 օրում էլ, բայց 15-օրյա ժամկետում ռիսկն ավելի քիչ է, որ ժամկետում կավարտենք, թե չէ կհայտնվենք պրն Իգիթյանի ասած խնդրում: Պետական մարմինները չեն հասցնի իրենց սահմանված ժամկետում անել, եւ խնդիր կառաջացնի այդ իրավիճակը: 10 օրը մի փոքր ռիսկային եմ համարում, որ իրենք կարողանան ընթացակարգն ավելացնել, իսկ ձեր հարցադրման հետ կապված` փաստաբանի, իրականում դյուրին է, այստեղ փաստաբանի խնդիր էլ չի զգացվում: Անձը դիմում է, որեւէ բարդ ընթացակարգ էլ չկա, պաշտոնատար անձը վերանայում է վերադասության կարգով այդ վարչական ակտը, այսինքն` բարդ ընթացակարգերի, փաստաբանի, հայցադիմում կազմելու, ապացույցներ ներկայացնելու անհրաժեշտություն չկա:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Դավիթ Մանուկյանը դահլիճում չի: Հարցերն ավարտվեցին, պրն Բաղդասարյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը:

Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Սուրեն Գրիգորյանին:

Ս.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Բարի լույս, հարգելի գործընկերներ: Ինչպես պրն Բաղդասարյանը ներկայացրեց, նախագծի նպատակը վարչական դատարանով եւ, առհասարակ, դատական իշխանությունը բեռնաթափելն է, մյուս կողմից` անհարկի անձի` դատարան դիմելու իրավունքը չսահմանափակելը: Քանի որ տիկին Տիգրանյանն այս հարցը բարձրացրեց, որպեսզի ես նորից չկրկնվեմ, դրան երեւի անդրադառնամ: Տիկին Տիգրանյան, ճիշտ եք ասում, սա դատարան դիմելու իրավունքի սահմանափակում է, բայց դատարան դիմելու իրավունքի սահմանափակում է նաեւ պետական տուրքը, դատարան դիմելու իրավունքի սահմանափակում է նաեւ, օրինակ` ֆիննախ հայցադիմումի պատճեն ուղարկելը: Այս բոլորը սահմանափակումներ են, բայց սահմանափակումը դառնում է խնդրահարույց եւ ոչ օրինական, երբ այդ սահմանափակումը լինում է ոչ համաչափ, այսինքն` սահմանափակումն ինքնին հակաօրինական չի, իսկ սահմանափակում է ցանկացած բան, որը գործընթացն ավելի բարդացնում է: Հիմա, այս դեպքում, երբ նշվում է,  որ անձը կարող է վարչական ակտը վիճարկել ինչպես վարչական կարգով, այնպես էլ՜ դատական կարգով, այս հոդվածը կլիներ խնդրահարույց այդ դրույթի տեսանկյունից, եթե, օրինակ` սրանով վերացվեր դատական կարգով բողոքարկման հնարավորությունը, այսինքն` մենք կասեինք` մի րոպե, այնտեղ գրված է, որ կարող է դատական կարգով բողոքարկվել, այս դրույթը գրել եք, ստացվում է, որ չի կարող, բայց այս դրույթով ստացվում է, որ ոչ թե չի կարող, այլ ընթացակարգը բարդացնում է:

Հաջորդ հարցը. երբ այդ ընթացակարգը բարդանում է, հա. պրն Հակոբյան, հա, երբ այդ ընթացակարգը բարդանում է, արդյո՞ք իրավունքի այդ սահմանափակումն անհամաչափ սահմանափակում է եւ օրինական չի եւ ժողովրդավարական հասարակությունում անթույլատրելի է: Մենք գտնում ենք` ոչ:

Նայեք, եթե անալոգիա բերեմ, քրեական դատավարությունում, որպեսզի հնարավոր լինի դատական կարգով բողոքարկել քննիչի որոշ գործողություններ, սկզբից պետք է բողոքարկվի դատախազին, այսինքն` այստեղ մենք անձին ոչ թե ասում ենք, որ դուք չես կարող գնալ դատարան, այլ ասում ենք` կարող ես գնալ դատարան, բայց ոչ թե մի անգամից մի քայլով, այլ մինչեւ էդ մի քայլ էլ անելով: Ինչո՞ւ: Սա նպատակ ունի նաեւ պետական ռեսուրսի ողջամիտ ծախսի, որովհետեւ այսօր դա հիմնականում, ոչ թե հիմնականում, այլ բացառապես սա վերաբերում է ՃՈ ակտերին: ՃՈ ակտերը հաճախ շատ ցածր տուգանք են նախատեսում, եւ պետությունն ավելի շատ ռեսուրս է ծախսում այս վեճերը քննելու համար, քան բուն այդ վեճի գինն է: Դրա համար, ըստ էության, հենց նախագծի նպատակը սա է: Սահմանափակում, այո, սահմանվում է: Արդյո՞ք այդ սահմանափակումն անհարկի է եւ օրենքի հետ ունի խնդիր: Կարծում եմ` ոչ:

Նշված հանգամանքները հաշվի առնելով` պետաիրավական հանձնաժողովի նախագծին տրվել է դրական եզրակացություն, բայց, բնականաբար, ես կարծում եմ, որ պրն Բաղդասարյանը դեմ չի լինի բոլոր մտավախություններն առաջինից երկրորդ ընթերցում քննարկել, այդ թվում` հոդվածը ճիշտ տեղադրված է, թե չէ: Մենք դրա մասով էլ ենք խոսել հանձնաժողովում, եւ ըստ էության, վերջում, ինչպես ես հասկացա, պրն Գրիգորյանն էլ հիմա կզեկուցի, կներկայացնի, կարծում եմ, բայց Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում հայցադիմումը, եթե նախապես վեճի լուծման նախադատական կարգը չի պահպանվել, այսինքն` այդ տրամաբանության մեջ այստեղ եղել է համապատասխան հոդվածում վարչդատում ավելացում: Եթե լինեն հարցեր, սիրով կպատասխանեմ: Այսքանը:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Հարցերին հատկացված ժամանակը, պրն Գրիգորյան, սպառվել է:

Ս.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Ամեն դեպքում` սիրով կպատասխանեմ` ոչ ԱԺ ամբիոնից:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում արդարադատության նախարարի առաջին տեղակալ Ռաֆիկ Գրիգորյանին:

Ռ.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մեծարգո ԱԺ նախագահ, հարգելի գործընկերներ, միանգամից անդրադառնամ դատարանին դիմելու մատչելիության սահմանափակմանը, որպեսզի բոլոր մտահոգությունները, այսպես ասած, փարատվեն: Ուզում եմ վկայակոչել ՄԻԵԴ-ի դիրքորոշումը դրա վերաբերյալ, որ ՍԴ-ը նույնպես իր որոշումներից մեկում արտացոլել է: Այսպես. «Պետությունը դատարան դիմելու իրավունքից օգտվելու համար կարող է սահմանել որոշ պայմաններ, պարզապես պետության կողմից կիրառված սահմանափակումները չպետք է այն կերպ կամ այն աստիճան սահմանափակեն անձի` դատարանի մատչելիության իրավունքը, որ վնաս հասցվի այդ իրավունքի բուն էությանը: Բացի դրանից, սահմանափակումը 6-րդ հոդվածի առաջին մասին չի համապատասխանի, եթե այն իրավաչափ նպատակ չի հետապնդում, եւ եթե կիրառված միջոցների եւ հետապնդվող նպատակի միջեւ չկա համաչափության ողջամիտ հարաբերակցություն»:

Ինչպես պրն Գրիգորյանը նշեց, այս դեպքում մենք նույնպես գտնում ենք, որ կա իրավաչափ նպատակ եւ սահմանափակումն այնպիսին չէ, որ խաթարում է համաչափության ողջամիտ հարաբերակցությունը: Քննարկման ժամանակ եւ՛ հանձնաժողովում, եւ՛ մինչ այդ պրն Բաղդասարյանի հետ քննարկել ենք հետեւյալը, եւ կարծեք թե, պայմանավորվածության ենք հասել, որ առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ պետք է հստակեցնենք այն իրավախախտումները, որոնցով գտնում ենք, որ այսօրվա դրությամբ առկա է արդյունավետ բողոքարկման համակարգ: Ուզում եմ մի փոքր հստակեցում մտցնել: Քանի որ պրն Գրիգորյանը նշեց, որ սա վերաբերում է բացառապես ՃՈ ակտերին, բացառապես ՃՈ ակտերին չի վերաբերում: 10-րդ գլխով սահմանված են նաեւ այլ ակտեր` երկաթուղային եւ այլն, մեր պայմանավորվածությունը հետեւյալն է, որ պետք է առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ քննարկենք` բոլոր իրավախախտումներով արդյո՞ք առկա են արդյունավետ բողոքարկման մեխանիզմներ, թե՞ ոչ, եւ արդյունավետ բողոքարկման մեխանիզմներ առկա լինելու դեպքում նոր թողնենք 10-րդ գլուխը: Եթե արդյունավետ բողոքարկման մեխանիզմներ առկա չեն որոշակի իրավախախտումների դեպքում, կարծում եմ` նախագծի հեղինակը նույնպես կհամաձայնի, եւ այդ մեխանիզմները, այդ իրավախախտումները դուրս կգան նախագծից:

Ինչ վերաբերում է որակին, հարց հնչեց նաեւ որակի մասին, ուզում եմ նշել, որ մեր` Արդարադատության նախարարության կողմից արդեն իսկ հրապարակված դատաիրավական ռազմավարությունների նախագծում նախատեսված է վարչական իրավախախտումների բողոքարկման հնարավորության մեր տեսլականը: Իհարկե, դա դեռեւս ընդունված չէ, նախագծի փուլում է, բայց մենք պլանավորում ենք ունենալ Վարչական իրավախախտումների քննման ունիվերսալ մարմին, որը պետք է իրականացնի վարչական իրավախախտումների քննությունը մինչեւ դատարան դիմելը, այսինքն` պետք է աշխատենք ոչ միայն ժամկետների կրճատման, այլեւ որակի, արդյունավետության: Արդյունավետության բարձրացումը, միանշանակ, կհանգեցնի, դատարանում գործերի նվազմանը:

Ամեն դեպքում, ներկայացվել են նաեւ մի շարք այլ առաջարկություններ, որը նախագծի հեղինակն ընդունել է, այդ պատճառով չեմ հնչեցնի: Ամեն դեպքում, մենք այս մոտեցմանը կողմ ենք` վերապահումով, որ պետք է նայել բոլոր դեպքերում արդյունավետ բողոքարկման մեխանիզմների առկայությունը, այդ առկայությունը փաստելուց հետո, նոր այսպիսի փոփոխություն իրականացնել: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն պրն Գրիգորյան: Մտքերի փոխանակության համար` հերթագրում: Հերիքնազ Տիգրանյան:

Հ.ՏԻԳՐԱՆՅԱՆ

-ԱԺ հարգելի նախագահ, հարգելի փոխնախագահներ, հարգելի գործընկերներ, շատ կարեւորում եմ պատգամավորների օրենսդրական նախաձեռնությունները, հատկապես, եթե դրանք, ուղղված են վարչարարության դյուրինացմանը կամ, ընդհանրապես, դատական համակարգի բարեփոխմանը, այս դեպքում` հատվածային, ասենք` ծանրաբեռնվածության թեթեւացմանը: Ես ուզում եմ, ուղղակի, վերջերս հրապարակված մի դրույթ մատնանշել դատաիրավական բարեփոխումների 19-23 ծրագրից, որտեղ հստակ նշված է, որ պետք է միջոցներ ձեռնարկվեն դատարանների կողմից հայցերի վերադարձման հիմքերի սահմանափակման կամ դրանց շատ ավելի հստակեցման ուղղությամբ:

Այս առումով մենք նոր հիմք ենք նախատեսում հայցադիմումների վերադարձի համար եւ ասում ենք, որ վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ կայացված գործերով ակտերը բողոքարկման ենթակա են դատական կարգով միայն այն դեպքում, եթե անձն արդեն օգտվել է վարչական բողոքարկման իրավունքից: Մենք սրանով սահմանափակում ենք «Վարչարարության հիմունքների եւ վարչական վարույթի մասին» օրենքով քաղաքացուն տրված կամընտրությունը: Կամ մենք առաջնորդվում ենք այս օրենքով, որն ավելի ուշ ժամկետում է ընդունվել, կամ էլ գնում ենք մինչեւ 86 թվականին ուժի մեջ մտած ՎԻՎ օրենսգիրք եւ այնտեղ անում ենք հատվածային լուծումներ միայն ՎԻՎ օրենսգրքի 10-րդ գլխի հատկանիշներով արարքների համար:

Եթե վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ կայացված որոշումները վարչական ակտեր են, ապա դրանց բողոքարկման համար «Վարչարարության հիմունքների մասին» օրենքը սահմանել է բողոքարկման երկամսյա ժամկետ, եւ այդ 15-օրյա բողոքարկման ժամկետն այստեղ արդեն չի համապատասխանում այդ օրենքին, կամ այս նախագծի հետ զուգահեռ պետք էր բերել փոփոխություններ, նաեւ «Վարչարարության հիմունքների մասին» օրենքում, որպեսզի դրանք իրար հետ համահունչ լինեին, այլապես քաղաքացու համար ամեն անգամ հարց է առաջանում, ասենք` որեւէ լիցենզիա տալը, վարչական ակտը, եթե չտվեցին, երկամսյա ժամկետում բողոքարկեմ, իսկ եթե վարչական տույժ է նշանակվում ՃԵԿ-ի կանոնները խախտելու դեպքում, ինչքա՞ն ժամանակ ես ունեմ` բողոքարկելու համար:

Մեր օրենսդրության մեջ այստեղ հատվածային լուծումներով մենք, ուղղակի խախտում ենք կարգավորման համաչափությունը: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արմեն Խաչատրյան:

Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

՟-Հարգելի գործընկերներ, այն, որ պետք է վարչական բողոքարկման այդ գործընթացում ֆիլտր մտցվի եւ բեռնաթափվեն  վարչական դատարանները, դրանում ոչ մի խոսք, եւ այս կարգավորումով, այո, սա որոշակի ֆիլտր է, եւ որոշակի առումով կբեռնաթափի Վարչական դատարանը: Սակայն պետք է հաշվի առնենք, որ շուտով ուժի մեջ կմտնի այդ, այսպես ասած` բալային համակարգը, եւ սպասվում է առավել մեծ ծավալների դատական բողոքարկումների գործընթաց: Այն, ինչ մենք հիմա բեռնաթափում ենք, դրա կրկնակի չափով ես կանխատեսում եմ, որ բողոքարկումներ են լինելու Վարչական դատարանում, եւ ըստ էության, հարցը լուծում չի ստանալու, եւ դատարաններն այս պահի դրությամբ եւ 6-7 ամիս հետո, եթե նայենք, ապա նրանց գործերը կարծում եմ` ավելի շատ են լինելու:

Կարգավորումը համարում եմ նպատակահարմար, սակայն գտնում եմ, որ այն, ինչ-որ տեղ ընդհանուր իրավիճակը կարգավորելու համար թերի է: Անհրաժեշտ եմ համարում նաեւ պետտուրքի մասով կարգավորումներ մտցնել, քանի որ, ես հիմա պրակտիկ օրինակ կբերեմ, բալային համակարգով կբողոքարկեն վերադասության կարգով, այնուհետեւ, մերժվելուց հետո կդիմեն դատարան, եւ ի՞նչն է խանգարում երկու էտապով բողոքել. ոչ մի բան: Կծանրաբեռնեն եւ՛ վարչական մարմնին, եւ՛ դատարանին, եւ արդյունքում տարիներ շարունակ գործերը կմնան Վարչական դատարանում, կքննվեն, եւ այդ բալային համակարգն էլ պատշաճ չի մտնի ուժի մեջ:

Հետեւաբար` առաջարկում եմ նաեւ կարգավորումներ պետտուրքի մասով, այսինքն` եթե քաղաքացին բողոքարկում է վարչական դատարան, գոնե վարչական ակտի չափով պետտուրք վճարի, որպեսզի վտանգ լինի, որ դատը չշահելու դեպքում նա կարող է կորցնել այդ գումարը, հետեւաբար` այսպես ասած, վարչական դատերի թատերականացումներ չեն լինի, եւ ուղղակի վարչական ակտերի որոշումները հետաձգելու համար արհեստական բողոքարկումներ չեն լինի:

Կարծում եմ, որ պետք է նաեւ մտածել երկրորդ տարբերակը, որպեսզի պատշաճ կարողանանք այս ոլորտը կարգավորել եւ իրականում բեռնաթափել դատարանները: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Վլադիմիր Վարդանյան:

Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-ԱԺ հարգելի նախագահ, հարգելի գործընկերներ, ես ուզում եմ, որ մի փոքր վերադառնանք այն ոչ վաղ անցյալում առկա պատմական ժամանակահատված եւ այն իրադարձություններին, որոնք հանգեցրեցին այս իրավիճակին: Այն պահից ի վեր, երբ ՀՀ-ում ներդրվեց այդ «Security Dream» եւ այլ ընկերությունների միջոցով տեսադիտարկման հնարավորությունը, էապես աճեց ՃՈ-ի կողմից, ասում եմ` ՃՈ-ի կողմից, որովհետեւ, անկեղծ լինենք, երկաթուղային տրանսպորտը եւ մնացած ոլորտում երթեւեկության կանոնների խախտման դեպքերն այդքան շատ չեն եւ այդքան ակնառու չեն, ներդրվեց բողոքարկման այս համակարգը, բայց մենք ավտոմատիզացրեցինք ճանապարհային երթեւեկության կանոնների հիման վրա պատրաստվող արձանագրությունները եւ այլն, բայց չարդիականացրեցինք վարչական դատավարության համակարգը, Վարչական դատարանները պարզապես հեղեղվեցին հազարավոր գործերով, ինչը, այստեղ խոսում ենք բեռնաթափման մասին, խոսում ենք քանակական չափանիշների մասին, բայց, երեւի թե, ավելի ճիշտ կլինի խոսել որակական չափանիշների մասին:

Մենք բողոքում ենք արդարադատության որակից այն պարագայում, երբ պարզապես ողողել ենք դատարանները տիպային գործերով: Մենք խոսում ենք իրավունքների չարաշահումներն արգելելու մասին, չենք խոսում այն պարզ բանի մասին, որ կան այսօր փաստաբանական գրասենյակներ, որոնք զբաղվում են հետեւյալով. տուր ինձ քո վարչական ակտը եւ ստորագրիր պայմանագիրը, ես ամբողջությամբ գործընթացը կտանեմ Վարչական դատարանում, եթե դու շահես քո գումարը, ակտդ կչեղարկվի, եւ ես դրա փոխարեն կստանամ հնարավորություն ստանալ եւ՛ դատական ծախսերը, եւ՛ այլն: Պետությունը մոտավորապես 5 հազար դրամ տուգանքի վերադարձման համար, եթե մենք շարունակում ենք խոսել Վարչական դատարանների միջոցով այս ակտերի բողոքարկմամբ, ծախսում է մոտավորապես 70 հազար դրամ, եւ սա բյուջետային միջոցների վատնում է:

Այս օրինագիծը, համոզված եմ, որ անհրաժեշտ է եւ ոչ բավարար, որովհետեւ կան նաեւ այլ օրինագծերի մեջ փոփոխություններ` կատարելու, եւ դրա համար կա ԱԺ եւ 2 ընթերցում, բայց դրա ընդունումն էապես կբարելավի որակը դատական համակարգում, եւ էապես կբարձրացնի ոստիկանությունում այդ վարչական ակտերի վիճարկման հնարավորությունը վերադասության կարգով: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Սուրեն Գրիգորյան:

Ս.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, նախ` երեւի, ողջունենք մեր գործընկեր պրն Արթուր Մանուկյանին, ով մեզ միացավ, բեղմնավոր աշխատանք ցանկանանք: Տեսեք, հետեւյալ իրավիճակն է. ես տիկին Տիգրանյանի հետ նայեցի, այնտեղ օրենքի ձեւակերպման տեսանկյունից վարչական կամ դատական կարգով կարող ենք քննարկել առաջինից երկրորդ ընթերցում: Իրականում, միգուցե այդտեղ էլ ձեւակերպումը փոխենք, որ խառնաշփոթ չառաջանա, բայց գաղափարական իմաստով, տիկին Տիգրանյան, ինձ թվում է, որ էլի պետք է նույն բանն ասեմ, այսինքն` այո, սահմանափակում է, բայց համաչափության, օրինական նպատակի տեսանկյունից` ոչ խնդրահարույց:

Պրն Խաչատրյանի ասածին, երեւի, անդրադառնամ: Պրն Խաչատրյան, ճիշտ եք ասում, հիմա եթե բալային համակարգից շատանալու են բողոքները, դա այս նախագծի ընդունման լրացուցիչ հիմնավորում է, ես ոնց հասկանում եմ, որովհետեւ եթե այսօր դատարանները ծանրաբեռնված են, պայմանական, 100 բողոք են քննում, եթե մենք աճի պայմաններում այդ 100-ը կարողանում ենք պահպանել, ըստ էության, դա էլ է դատարանի բեռնաթափում: Պարտադիր չի` այդ 100-ը նվազի, եւ եթե չենք թողնում` 200 դառնա, էլի բան է:

Մնացածը, երեւի առաջինից երկրորդ ընթերցման քննարկման շրջանակներում պետք է քննարկենք, եւ մեկ էլ իմ գործընկեր Համազասպ Դանիելյանը նկատեց, որ հիմնավորումները նախագծի վերաբերյալ, որոնք ներկայացվել էին պրն Բաղդասարյանի կողմից, տեխնիկական պատճառներով կայքում չեն զետեղվել: Այդ հարցն էլ, կարծում եմ` առաջինից երկրորդ ընթերցում կզետեղվի, չնայած, ընդհանուր առմամբ, հիմնավորումների բուն էությունն արդեն պրն Բաղդասարյանի կողմից էլ, իմ կողմից էլ մասամբ ներկայացվեց: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Եզրափակիչ ելույթներ: Պրն Ռաֆիկ Գրիգորյան, համեցեք:

Ռ.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես մի փոքր ուզում եմ անդրադառնալ արտադատական կարգով վեճերի լուծմանը, քանի որ սա մենք դիտում ենք իբրեւ միայն Վարչական դատարանի բեռնաթափման գործիք, բայց, կարծում եմ` պետք է հարցը նայել մի քիչ ավելի գլոբալ եւ այլ տեսանկյունից: Ընդհանրապես, վեճերի լուծման մեխանիզմների զարգացման համար պետք է միայն ամբողջ բեռը չթողնել դատարանների վրա: Աշխարհի պրակտիկան ցույց է տվել, որ արտադատական համակարգերը մի շարք դեպքերում ավելի արագ են, մասնագիտացված են, ավելի քիչ ծախսատար են, եւ նրանց դիմելը շատ ավելի արդյունավետ է, քան բուն դատարան դիմելը: Այս նախագիծը, իհարկե, առկա պրակտիկայի պայմաններում, սակայն միտված է նորից խթանել արտադատական վեճի լուծման մեխանիզմը, այսինքն` եթե կա մասնագիտացված մարմին, որն ավելի արագ, առանց ծախսի եւ ավելի հասցեական, առանց քիչ ընթացակարգերի լուծելու է այդ խնդիրը, ապա պետք է դրանից օգտվել եւ պետք է զարկ տալ դրա զարգացմանը:

Այն դիտարկմանը, որ դատաիրավական ռազմավարության նախագծում նախատեսված է հայցադիմումի վերադարձման հիմքերի պակասեցում, կարծում եմ` այս դեպքի հետ կապ չունի, որովհետեւ հայցադիմումների վերադարձման հիմքերի նվազեցումը միտված է զուտ տեխնիկական, խիստ ձեւական հիմքերի նվազեցմանը, իսկ այստեղ մենք կոնցեպտուալ խնդիր ենք լուծում, ընդ որում, 2018 թվականին ընդունված նոր Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի համաձայն` նույնպես ներդրված է այդ համակարգը, որ արտադատական վեճի լուծում ընտրելու դեպքում կողմերը պետք է սպառեն այդ վեճի լուծումը, նոր դիմեն դատարան, այսինքն` սա նաեւ համաշխարհային պրակտիկայում ընդունված մեխանիզմ է: Եթե ունենք արտադատական համակարգ, որը պետք է սպառենք, որը համաչափության սկզբունքի լույսի ներքո թույլ է տալիս կամ չի սահմանափակում արդար դատաքննության իրավունքը, ապա պետք է դա խթանել: Այսքանը:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Եզրափակիչ ելույթ` Սուրեն Գրիգորյան: Հա, խոսեցիք արդեն: Հիմնական զեկուցողի` Նիկոլայ Բաղդասարյանի եզրափակիչ ելույթը:

Ն.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Ես կփորձեմ ժամանակս օգտագործել` պատասխանել հնչեցված հարցադրումներին, որը հնչեցվեցին ելույթում: Տիկին Տիգրանյան, սա բողոքարկման ժամկետը չի` 15-օրյան, սա բողոքարկման ժամկետն է, սա գործի քննության ժամկետն է, այսինքն, նորմը սահմանվել է հետեւյալ. «Սույն մասով սահմանված կարգով վարչական ակտի դեմ ներկայացված բողոքը քննվում է դրա ստացման օրվանից 15-օրյա ժամկետում»: Ոչ թե բողոքն է 15-օրյա ժամկետում ներկայացվում, այլ այստեղ կարգավորող նախագիծը ներկայացնողը դա չի կարգավորում, այլ բողոքի քննման ժամկետն է կրճատվել:

Պետտուրքի հետ կապված. պատրաստ ենք քննարկել առաջինից երկրորդ ընթերցմամբ պետտուրքի հարցը, եթե ընդունելի լինի նաեւ մեր մոտեցումը, որը քննարկվեց հանձնաժողովի քննարկման ժամանակ եթե ոչ, դա առանձին նախագծով կարող են Կառավարությունը կամ պատգամավորները ներկայացնել:

Կառավարության առաջարկի հետ կապված` ես արդեն գրությունները, հարցումներն ուղարկել եմ, թե որ հոդվածներով որ մարմինն է քննում: Խնդիրն այն է, որոշ հոդվածով Հայաստանում, ընդհանրապես, գործ չի էլ լինում, ավիացիայի բնագավառում գործ չի էլ լինում, բայց քննարկենք, լիովին համաձայն եմ, եթե տեսնենք, որ արդյունավետ չի այս միջոցը, ուղղակի, բացառության կարգով այդ հոդվածները կհանենք:

Գումարի հետ կապված հնչեցրեցին թվեր, ես իմ հիմնավորումների մեջ ներկայացրել եմ, երբեմն Կառավարությունը ստիպված է լինում 2 հազար դրամանոց վարչական ակտի բողոքարկման համար միջին կարգով վճարել 38 հազար դրամ, որի մեջ ներառվում է նաեւ միջինը 10-15 հազար դրամ փաստաբանի ծախս, այսինքն` երբ քաղաքացին բողոքարկում է վարչական ակտը, ՃՈ վարչական ակտը բողոքարկեց, եւ դատական նիստի` այդ քննության արդյունքում պետությունը ծախսում է 38 հազար դրամ, որի մեջ ներառում է նաեւ, եթե կողմը հաղթում է, փաստաբանի ծախսը: Այս դեպքում այդ խնդիրը վերանում է: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող` էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ Նաիրա Մարգարյան:

Ն.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Բարեւ ձեզ: Թույլ տվեք ներկայացնել, ակցիզային դրոշմանիշներով եւ դրոշմապիտակներով դրոշմավորման ենթակա, չդրոշմավորված եւ/կամ չվերադրոշմավորված ապրանքների իրացման դեպքերը եւ ակցիզային դրոշմանիշներով դրոշմապիտակների մեկից ավելի անգամ օգտագործման հնարավորությունը չբացառող ձեւով խախտումների դեպքերն ապաքրեականացնելու նախագիծը: Սույն նախագծով մենք առաջարկում ենք այս խախտումները տեղափոխել Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգիրք եւ Հարկային օրենսգիրք: Մինչ այս, երբ այդ ապրանքների գումարն ավելի էր, քան 50 հազար դրամը, հանրագումարն ավելի էր քան 50 հազար դրամը, դրանք կարգավորվում էին Քրեական օրենսգրքով, որն իրականում սահմանում է պատժամիջոց տուգանքի տեսքով, այսինքն` ամենամեղմ պատժամիջոցը` համարելով, որ դա մեծ քրեական իրավախախտում չի:

Այսպիսով, քանի որ գործարար միջավայրը շատ ավելի քիչ է հանդուրժում քրեական պատասխանատվություն եւ ավելի մոտիվացված կլինի պարզապես վճարել տուգանքներ խախտումների համար եւ չկրկնել դրանք հետագայում, առաջարկում ենք դրանք տեղափոխել համապատասխանաբար հարկային եւ վարչական օրենսգրքեր:

Միաժամանակ, Վարչական օրենսգիրք տեղափոխելով չդրոշմավորման ու չվերադրոշմավորման դեպքերը` առաջարկում ենք հստակ սանդղակ մտցնել: Մինչեւ այդ հստակ չէին գումարները, ասվում էր, որ 500 հազար դրամ գերազանցող դեպքերում 1000-1500-ապատիկ պետք է վճարվեր տուգանքը: Ներկայումս առաջարկում ենք հստակ սանդղակ, որպեսզի կամայականություններից էլ զերծ մնանք` ո՞ր հանրագումարի դեպքում որքա՞ն են վճարելու, իսկ կանոնների խախտման դեպքում առաջարկում ենք Հարկային օրենսգրքում նախկինում 50 հազար դրամից ավելի հանրագումարով ապրանքների չդրոշմավորման դեպքում, իրացնելու դեպքում գումարը 1 միլիոն նվազագույնից բարձրացնել 1 միլիոն 500 հազար դրամ նվազագույն տուգանքի: Այսքանը:

Լ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Հարցեր հիմնական զեկուցողին: Հերթագրվել է 5 պատգամավոր: Արտակ Մանուկյան:

Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարծում եմ չափազանց կարեւոր փոփոխություն է, բայց եւ սա այն դեպքերից է, երբ գործարարության աջակցման գրասենյակի եւ էկոնոմիկայի նախարարության հետ համատեղ ջանքերով բիզնեսի կյանքը մենք փորձում ենք ավելի թեթեւացնել, բայց, այնուհանդերձ, ես մի հարցադրում ունեմ: Տեսեք, դուք հիմա ասում եք` 1 միլիոնից 1.5: Սովորաբար նման կարգի դեպքերում նաեւ շրջանառության նկատմամբ որոշակի տոկոս են դնում, եւ այն դեպքերում, որն ավելի բարձր տուգանք է, դա են կիրառում: Ի՞նչն է պատճառը, որ այս դեպքում, մենք կարծես, թե այս տրամաբանությունից միայն ֆիքսված գումարին ենք անցնում եւ չենք դիտարկում օրինակ` շրջանառությունը, որովհետեւ ես նայեցի, 1-ից միայն 1.5 միլիոն ավելի կոշտացում է ենթադրում, բայց ոնց որ շրջանառության ծավալների հետ կապ չկա: Եթե ես եմ սխալ դիտարկել...

Ն.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Իրականում սա նվազագույնն է, այսինքն` այսպես է ասվում. իրացված ապրանքների հանրագումարի չափով է տուգանվում, սակայն ոչ պակաս, քան նախկինում 1 միլիոն, հիմա` 1.5 միլիոն դրամ: Միանվագ չի, էլի շրջանառության հետ կապված է, ուղղակի նվազագույն շեմն ենք բարձրացրել, որպեսզի իրավախախտումների հանդեպ լրջությունը չկորցնենք, նաեւ նախկինում սա 2 տեղ էր սահմանում տուգանք` եւ՛ քրեականում, եւ՛ հարկայինում: Այս պահին, քանի որ քրեականից առաջարկում ենք դա հեռացնել, ապա բարձրացնում ենք հարկայինում նվազագույն շեմը:

Լ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Պրն Մանուկյան, արձագանքո՞ւմ եք: Ո՞չ: Գեւորգ Պապոյան:

Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Նախաձեռնությունն իրականում ողջունում եմ, այս կողմ, բայց այստեղ մի հարց: Առաջինը. որտեղի՞ց է եկել գաղափարը, ինչո՞ւ է առաջացել խնդիրը: Այսինքն` ես հասկանում եմ, որ պրակտիկայում ինչ-որ կոնկրետ խնդիրներ են եղել եւ կոնկրետ բողոքներ են եղել, որի արդյունքում դուք նախաձեռնել եք: Եթե այո, կարելի՞ է` ներկայացնեք, եթե այնտեղ ինչ-որ գաղտնի բաներ չկան, եւ ինձ հետաքրքիր է այս մասով մինչեւ հիմա ի՞նչ վիճակագրություն է: Դուք ունե՞ք վիճակագրություն, օրինակ` ինչքա՞ն խախտումներ են եղել, ի՞նչ տուգանքներ են եղել, քանի՞սն են խախտողները տարեկան կտրվածքով, այսինքն` տրամաբանությունը, որ պետք է ապաքրեականացնել, ես ընդունում եմ, բայց նաեւ կցանկանայի սրա հիմքում որոշակի վիճակագրություն տեսնել, եթե կա: Շնորհակալ եմ:

Ն.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Այս պահին վիճակագրությունը կդժվարանամ ներկայացնել, բայց տրամաբանությունը կայանում է նրանում, որ այո, իհարկե, նախապատմություն ունեն բազմաթիվ բողոքներ, եւ այն, որ գործարարները, այնուամենայնիվ, Քրեական օրենսգրքով պատժվելու դեպքում դիսկոմֆորտ ունեն, բնականաբար, եւ դա եւ՛ ռեպուտացիոն ռիսկ է իրենց համար պարունակում, եւ՛ բնականաբար, գործարար միջավայրը, եթե խախտումն այնպիսին չի, որպեսզի տանենք դեպի քրեական օրենսգիրք, որն էլ միեւնույն է, տուգանքով էր սահմանափակվում, ապա մենք, ուղղակի, առաջարկում ենք, որ նույն տուգանքները տեղափոխվեն Վարչական եւ Հարկային օրենսգրքեր: Այստեղ ինչո՞ւ վիճակագրությունն այս պահին այդչափ չեմ կարեւորում. որովհետեւ սկզբունքային` տուգանքների տեսանկյունից ոչինչ չի փոխվում, դեռ մի բան էլ ավելի` խստացում կա որոշակի, բայց իմաստային առումով եւ գործարար միջավայրի բարելավման առումով լուրջ փոփոխություն է սա: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արձագանք: Գեւորգ Պապոյան: Չե՞ք արձագանքում: Արման Եղոյան:

Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Դուք ձեր խոսքում 2 անգամ նշեցիք, որ մի դեպքում գործարարները չեն հանդուրժում քրեական պատասխանատվությունը, երկրորդ անգամ էլ ասացիք` դիսկոմֆորտ են զգամ: Բայց, ընդհանրապես,պատիժը մարդու մոտ հենց դիսկոմֆորտ ստեղծելու համար է, որպեսզի դիսկոմֆորտից ելնելով `հաջորդ անգամ չանի այդ նույնը: Հիմա, կարո՞ղ է այնպես ստացվել, որ վարչական պատասխանատվության ենթարկվելու դեպքում դիսկոմֆորտը լինի ոչ այն աստիճանի կամ նույնիսկ լինի կոմֆորտ, որ ավելի ձեռնտու լինի ենթարկվել որոշակի ֆինանսական տույժի, բայց շրջանցելով օրենքը` ստանա ավելի շատ եկամուտ: Այս տարբերությունը հաշվե՞լ եք, հնարավո՞ր է` ավելի ձեռնտու լինի խախտել օրենքն այս դեպքում:

Ն.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Չէ, խախտել օրենքը ֆինանսապես ձեռնտու չի, վարկանիշային առումով էլ չէի ասի, որ խիստ ձեռնտու է: Հետեւյալն է. եթե մենք փորձենք բոլոր գործարար խախտումները տեղափոխել քրեական դաշտ, դրանից խստությունը չի ավելանալու: Հակառակը, մենք պետք է ստեղծենք այն միջավայրը, որ ներդրողները հանգիստ գան` հասկանալով, տեսեք, երբ մենք խոսում ենք ակցիզային դրոշմանիշերի մասին, դա ի՞նչ է. հիմա, աշխատակիցը պատահական պոկեց դրոշմանիշը` խանութում տեղավորելուց այդ շիշը, ո՞վ է պատասխանատվություն կրում. կազմակերպությունը եւ՛ ռեպուտացիոն ռիսկ է կրում, եւ՛ պատիժ է կրում: Հիմա, բնական է, որ պետք է պատիժ կրի, բայց 2 օրենսգրքերն էլ սահմանում էին տուգանք այդ դեպքում, ուղղակի, մեկը համակցված է որոշակի ռեպուտացիոն ռիսկի հետ, մյուսը` ոչ:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արձագանք պրն Եղոյան, չկա՞: Պրն Էնֆիաջյան:

Վ.ԷՆՖԻԱՋՅԱՆ

-Տիկին Մարգարյան, դուք կարող եք ձեր առջեւ նայել, ամեն դեպքում, կլսեք այն հարցը, որ ձեւակերպելու եմ, նախագծով Կառավարությունը կարեւորել է այն անհրաժեշտությունը, որ պետք է գործարար միջավայրի զարգացմանն ու բարելավմանը միտված գործողություն իրականացնի: Նախ` այս հիմնախնդրի հետ կապված` եթե այլ նախաձեռնություններ էլ Կառավարությունում քննարկվել է, կխնդրեի, որպեսզի պարզաբանեիք եւ մեկնաբանեիք, եւ կուզենայի պարզաբանում մտցնեիք այս հարցին. արդյոք ուսումնասիրվե՞լ է միջազգային փորձը, վերլուծություններ կա՞ն, թե՞ չկան: Պրն Պապոյանը նոր հարց հնչեցրեց` վիճակագրության հետ կապված, դուք ասացիք, որ ձեր ձեռքի տակ չկա, բայց կա արդյո՞ք առհասարակ վիճակագրություն: Միգուցե, ձեր ձեռքի տակ չկա, բայց նման վիճակագրություն ունե՞ք, թե՞ չունեք, եւ այս կոնտեքստում տարածաշրջանի փորձն ուսումնասիրվե՞լ է, միջազգային փորձն ուսումնասիրվե՞լ է, թե՞ ոչ: Տեսեք, ինքս գտնում եմ, որ բազմաթիվ գործառույթներ կան, որ կարելի է իրականացնել` զարգացման հետ կապված, բայց այս խնդրով կոնկրետ ինչ բարելավում, որ դուք նախատեսել եք, ռիսկերը նախատեսե՞լ եք` ապաքրեականացնելով ի՞նչ հնարավոր ռիսկեր կարող են զարգանալ: Շնորհակալություն:

Ն.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Այո, միջազգային փորձն ուսումնասիրվել է: Նախագծում բերված են այն երկրները, որոնց մասին խոսել ենք: Մասնավորապես, Լիտվայում եւ Բելառուսում սրանք Քրեական օրենսգրքով չեն սահմանափակվում: Էստոնիայում քրեական օրենսգիրքն ասում է, որ նշված արարքը հանցակազմի պարտադիր պայման է դիտվում միայն կեղծված ակցիզների օգտագործման դեպքում, ոչ թե երբ որ չես դրոշմավորել կամ չես վերադրոշմավորել, այսինքն` կեղծելը քրեական է համարվում, իսկ մնացածը` ոչ, վարչական եւ հարկային: Այնպես որ, իրոք, սա ուսումնասիրել ենք եւ կարծում ենք, որ այդ երկրների փորձը մեզ որեւիցե բան ասում է այն առումով, որ գործարար միջավայրը, մասնավորապես մերձբալթյան երկրներում` Լիտվայում եւ Էստոնիայում բավականին առողջ է, եւ մենք նաեւ ձգտում ենք մեզ մոտ առողջացնել:

Ինչ վերաբերում է չարաշահումներին, ճիշտ չարաշահումներից խուսափելու նպատակով փորձեցինք ավելացնել շեմը կանոնների խախտման դեպքում` Հարկային օրենսգրքով, բարձրացնելով 1-ից դեպի 1.5 միլիոն դրամ, եւ այստեղ չարաշահումների մասին, կարծում եմ, որ շատ անհանգստանալու կարիք չկա, որովհետեւ այսպես թե այնպես տուգանքները ոչ մի կերպ չեն մեղմվել, եւ իրենք նախկինում էլ միայն սահմանափակվում էին տուգանքով:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արձագանքեք, պրն Էնֆիաջյան:

Վ.ԷՆՖԻԱՋՅԱՆ

-Տիկին Մարգարյան, շատ կարճ ձեւակերպեմ` ակնկալվող արդյունքները որո՞նք են:

Ն.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Ակնկալվող արդյունքն այն է, որ գործարար միջավայրն ավելի ազատ կգործի` հասկանալով, որ քրեական պատասխանատվություն չի կրում, համենայնդեպս, ավելի մեղմ չի լինելու, քանի որ կրում է ավելի ֆինանսական պատասխանատվություն հարկային օրենսգրքով:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Միքայել Մելքումյան:

Մ.ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տիկին Մարգարյան, եթե կարճ, հետեւելով ձեր հարց ու պատասխանի բովանդակությանն ու տրամաբանությանը, կարող ենք հետեւյալն ասել, որ ապաքրեականացնում ենք` դրա գինն ավելի տուգանքներ վճարելն է: Այսինքն` այնտեղ մենք քրեական գործիքներ չենք կիրառում, դրա փոխարեն ավելի տուգանքներ ենք դրում, արդյունքում դրա քաղաքական մեսիջը հետեւյալն է. ինչի՞ ենք, նախ` դիսկոմֆորտ ցանկացած մարդ է ապրում, եթե քրեական է, կլինի դա գործարար, ոչ գործարար, թոշակառու, հա՞, քրեականից ցանկացած մարդ դիսկոմֆորտ պետք է ապրի, բայց եթե այնտեղ ապաքրեականացնում ենք, այսինքն` թող քրեականացվի, եթե վստահ չեն, որ քրեականացման ժամանակ ճիշտ որոշումներ են կայացվելու: Ես խնդրում եմ գինն ասեք, այսինքն` այստեղ մենք հանում ենք, այնտեղ տուգանքները մեծացնում ենք: Դրա բարելավումը ո՞րն է:

Ն.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Տեսեք, նախ` եթե խոսում ենք չդրոշմավորելու, չվերադրոշմավորելու առումով, տուգանքները չեն բարձրանում, տեղափոխվում են Վարչական օրենսգիրք, ընդ որում, նախկինում երբ իրենք քրեական օրենսգրքում էին, բավական կամայականությունների տեղ կար, որովհետեւ ասվում էր, երբ իրացվող ապրանքների շրջանառությունն անցնում էր 500 հազար դրամից, 1000-1500-ապատիկ պետք է վճարվեր, եւ լրիվ կամայական էր, թե՞ կորոշվեր 1200, թե՞ 1400, այսինքն` այստեղ կար այդ կամայականության անհասկանալի իրավիճակը: Այս պահին մենք սանդղակը դնում ենք հստակ. 500-ից 200 հազար շրջանառության դեպքում` 3000-ապատիկ, հետո` 800 հազարապատիկ եւ 1200 հազարապատիկ: Այստեղ, մենք ըստ էության, բարելավում ենք գործարարին, գոնե, կանխատեսելիությունը` թե ի՞նչ է իրեն սպասվում եւ կամայականություններից ապահովագրում ենք:

Միեւնույն ժամանակ, նախկինում կանոնների խախտման դեպքում եւ՛ քրեականով էր իր համար նախատեսվում տուգանք եւ՛ հարկայինով, եւ այս դեպքում, եթե հանրագումարը դնենք, բավականին բարձր է լինում, եւ նորից կամայական էր լինում: Այս պահին մենք ասում ենք` եկեք խստացնենք հարկային, եւ ինքը հստակ իմանա, որ այս դեպքում ինքն այս տուգանքն է կրում: Միեւնույն ժամանակ, ոչ մի տեղից մենք չենք հանում պատասխանատու անձի պատասխանատվությունը: Այստեղ միշտ, եթե մենք կարողանում ենք հասկանալ, որ հստակ պատասխանատու անձն է խախտումն արել, ինքը միշտ 3000-ապատիկով տուգանվում է, բայց երբ պատասխանատու անձը չի, կներեք, այլ, օրինակ` իր աշխատակիցն է, դրա համար չկրեն քրեական պատասխանատվություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Արձագանք:

Մ.ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տեսեք ինչ է ստացվում, էլի: Բոլոր դեպքերում, էդ որ կամայականի մասին խոսում եք, էդ շեմեր դնելը բացատրություն չունի: Եթե դուք կարող եք հստակ բացատրել, թե ինչի՞ ենք այդ 1 միլիոնը, 1.5-ը, որտեղի՞ց է գալիս դա: Իմ գործընկերներից մեկն ասեց, որ, միգուցե, տոկոս դնենք շրջանառությունից, դա էլ իր այլ պրոբլեմներն ունի, էլի, որովհետեւ սկսնակ բիզնեսը փոքր շրջանառություն ունի, դրա համար էդ տոկոս դնելը մի այլ բան է, ծաղկողը, նայած որ ցիկլում է գտնվում բիզնեսը, այլ բան է: Այսինքն` ամեն ինչ իր բացատրությունն ունի: Հիմա դուք, որ կամայական չլինի, կարո՞ղ եք ասել` այդ 1 կամ 1.5 միլիոնը, ո՞նց եք հիմնավորում: Ես էլ ասում եմ` թող 2.5 լինի կամ լինի 100 հազար: Դրա հիմնավորումը ո՞րն է: Խնդրում եմ հստակ ասեք:

Ն.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մինչեւ 50 հազար դրամը, որ խոսում ենք սկսնակի եւ փոքրի մասին, մենք ձեռք չենք տալիս, ինքը միշտ վարչական ու հարկային օրենսգրքում էր, քրեականում չէր, եւ հստակ սահմանում էր հստակ ֆիքսված գումար, եւ այդ գումարը մենք առաջարկում ենք չփոխել:

Երբ խոսքը գնում է արդեն 50 հազարից ավելի գումարների մասին, էլի, կրկին, որպեսզի մենք կարողանանք տարանջատում մտցնել, գոյություն ունեն պատիկներ, որոնք եւ նախկինում նույն կերպ արտահայտված էին քրեականում: Ինչ խոսք, երբ որ խոսքը գնում է 1.5 միլիոնի մասին, որը խոստացել ենք, այստեղ շրջանառության տոկոս է գործում, այսինքն` գործում է շրջանառությունից 100 տոկոս, բայց ոչ պակաս, քան 1.5 միլիոնը, այսինքն` եթե դու 2 միլիոնի իրացնես` առանց խախտումի, դու 2 միլիոն ես վճարում: Այս տեսանկյունից, մենք, այո, շրջանառությունից տոկոս ենք կիրառում, բայց խոշորների վրա, փոքրերի վրա, միանվագ, տուգանք է 500 հազար դրամի չափով:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Ավարտվեցին ձեզ ուղղված հարվերը, տիկին Մարգարյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Սուրեն Գրիգորյանին:

Ս.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես անկեղծ ասեմ` ինձ թվում է` հարցերի գրանցումները, որ նայեցի, հասկացա, որ ըստ էության, իմ համոզմունքը, որ այս նախագիծը երեւի ավելի շատ ֆինանսատնտեսական հանձնաժողովում պետք է քննարկվեր, որ ի սկզբանե, առկա էր համոզվեցի: Հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն երկու տրամաբանությամբ, հարգելի գործընկերներ: Առաջինը` ընդհանուր միտումը բիզնեսի վրայից հնարավորինս տնտեսական բնույթի խախտումների համար քրեական պատասխանատվության գործիքակազմը բացառելն է: Երկրորդը, որն, ըստ էության, նախատեսվել էր, այն կարգավորումը, որն այսօր Քրեական օրենսգրքի այն հոդվածներով, որոնք առաջարկվում է ուժը կորցրած ճանաչել, արդեն առկա են Հարկային օրենսգրքում, եւ ըստ էության, մենք ունենք նույն հասարակական հարաբերության երկակի կարգավորում տարբեր ակտերում:

Անկեղծ պետք է ձեր հետ լինեմ, բուն տնտեսական կոմպոնենտին, ընդհանուր հարկային վարչարարության տրամաբանության տեսանկյունից անգամ, եթե ասենք, որ վերլուծել ենք, չեմ կարծում, որ պետաիրավական հանձնաժողովի վերլուծությունն այս առումով հուսալի էլեմենտ կարող է հանդիսանալ, դրա համար, եթե, այնուամենայնիվ, ընդհանուր գաղափարը ողջունվեց թե՛ պրն Մանուկյանի կողմից, թե՛ մեր մյուս գործընկերների կողմից` Պապոյան Գեւորգի կողմից, կարծում եմ որ, ընդհանուր առմամբ, կարելի է առաջին ընթերցմամբ, ամեն դեպքում, կողմ քվեարկել, եւ եթե կան որոշակի մտավախություններ, կխնդրեմ ձեզ, որպեսզի երկրորդ ընթերցման ժամանակ դուք էլ ներգրավվեք քննարկմանը, եւ այն մտավախությունները եւ շտկումները, որոնց անհրաժեշտությունը տեսնում եք, եթե տեսնում եք, քննարկենք, որ հասկանանք` ամբողջությամբ ընդունո՞ւմ ենք, թե՞ ոչ: Այսքանը:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը, պրն Գրիգորյան: Արդեն ակնհայտորեն հարցերին հատկացված ժամանակը սպառվել է: Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Արտակ Մանուկյան:

Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Ես կփորձեմ հնարավորինս կարճ լինել: Ինչպես ներկայացվեց մի քանի երկրների օրինակներով, կան եւ՛ այս մոտեցումները, եւ՛ այլ մոտեցումներ, բայց, ընդհանուր առմամբ, կարծում եմ, որ մենք բոլորս պետք է հնարավորինս բիզնեսի կյանքը թեթեւացնենք, եւ այս առումով` ինչո՞ւ է սա կարեւոր. որովհետեւ մենք մի կողմից էլ դատարանների բեռնվածությունն ենք ուզում թեթեւացնել, եւ նվազ կարեւորություն կամ նվազ ազդեցություն ունեցող, հանրային ազդեցություն ունեցող օրինագծերին ավելի ճիշտ է տուգանքների չափը մեծացնել, հատկապես, երբ մենք խոսում ենք բիզնեսների համար: Մի մտավախություն ունեի, որը ես հնչեցրեցի, բայց պարզաբանումը, ըստ էության, ստացա, որ նաեւ այնտեղ որոշակի տոկոսային շեմ է դրված, այսինքն` եւ/եւ է, որն ավելի բարձր կլինի, ըստ էության, դրանով էլ համապատասխան վճարները կիրականացվեն:

Նորից այս ամբիոնից ուզում եմ ողջունել այս նախագիծը, ես ինքս հորդորում եմ ձեզ, եւ՛ կողմ եմ քվեարկելու, եւ՛ հորդորում եմ կողմ քվեարկել, եւ ուզում եմ չափազանց կարեւորել մի բան, որ սա այն նախագիծն է, որը ձեւավորվել է նաեւ գործարարության աջակցման գրասենյակի կողմից, այսինքն` գործարարության աջակցման գրասենյակն աշխատում է նաեւ բիզնես հատվածի հետ, փորձում է վեր հանել այդ խնդիրները եւ էկոնոմիկայի նախարարության միջոցով, ըստ էության, կյանքի է կոչում, այսինքն` սա հենց այն հարթակն է, որը մենք կարող ենք ասել, որը որպես երկխոսություն է ծառայում բիզնեսմենների եւ Կառավարության միջեւ: Շնորհակալություն: Հորդորում եմ իմ գործընկերներին կողմ քվեարկել:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Գեւորգ Պապոյան:

Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, իրապես, սա շատ կարեւոր օրինագիծ է, որովհետեւ ցանկացած ներդրում, հատկապես խոշոր ներդրումներն ու օտարերկրյա ներդրումները, երբ մեր երկիր են գալիս, ներդրողներն ուսումնասիրում են մեր ողջ օրենսդրական դաշտը, ոչ միայն Հարկային կամ Մաքսային օրենսգիրքը, եւ բնականաբար,  որքան ապաքրեականացված, այսինքն` ինչքան քիչ են լինում Քրեական օրենսգրքի հետ առնչվող լուծումները, այնքան տվյալ երկրի ներդրումային միջավայրը համարվում է ավելի գրավիչ: Այս առումով` ես ակնհայտորեն ողջունում եմ այս նախագիծը, բայց այնուամենայնիվ, ես կցանկանայի մի մտահոգություն հնչեցնել: Սա, իհարկե, պետաիրավական հարցերի հանձնաժողովը կքննարկի, այնուամենայնիվ ի՞նչ եք կարծում, տիկին փոխնախարար, դրոշմապիտակի կեղծումը, այնուամենայնիվ, չարժե՞ քրեականացնել: Ես հասկանում եմ, որ դրոշմապիտակի բացակայությունը, այո, պետք է միայն եւ միայն Վարչական օրենսգրքով մենք դիտարկենք այդ հարցերը, Հարկային օրենսգրքի շրջանակներում, բայց կեղծումը, ի՞նչ եք կարծում, այնտեղ ակնհայտորեն կամ, միգուցե կա միտում, կամ կեղծումը, ի վերջո, հստակ բավականին լուրջ հանցակազմ է:

Այս պարագայում, երբ մենք խոսում ենք ռեպուտացիոն ռիսկերի մասին, ճիշտ ենք նշում, ռեպուտացիոն ռիսկ կա, բայց չեմ կարծում, որ այն գործարարը կամ այն ներդրողը, ով դրոշմապիտակ է կեղծում, այսպես թե այնպես այդ գործարարը չունի այդ ռեպուտացիան, որովհետեւ ռեպուտացիոն ռիսկ կարող է կրել ազնիվ գործարարը, ով պատահական այդպիսի խնդրի առաջ է կանգնել: Ես կխնդրեի, որ այս հարցը եւս մեկ անգամ քննարկեք: Շնորհակալ եմ:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Միքայել Մելքումյան:

Մ.ՄԵԼՔՈՒՄՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, տիկին փոխնախարար, ձեր այն հարցադրումը, որ տոկոս չի կիրառվում փոքրերի նկատմամբ` 1 կամ 1.5 միլիոն, ճի՞շտ ենք հասկացել, փոքրերի նկատմամբ տոկոս չի կիրառվում: Ինչպե՞ս, 500 հազա՞ր, շատ բարի, թող լինի 500 հազար, այսինքն` եթե 20-30 հազար դրամ հարկ է մուծում, 500 հազար տուգանք, հա՞, վճարի: Սա նորմալ չի: Այսինքն` իր ամբողջ տարեկան հարկային պարտավորությունների գումարից շատ ինքը տուգա՞նք է վճարում: Դրա համար ես կարծում եմ, որ մենք պետք է սա առաջինից երկրորդ ընթերցում հստակ հասկանանք` դա ի՞նչ է, որովհետեւ էլի եմ կրկնում` նոր կայացող, փոքր, սկսնակ ընկերության համար, որը, ես չեմ ուզում եմ ասել` սահմանամերձ գոտում ոնց է, որ հարկը եւ այլն, եւ այլն, մի հատ հասկանանք` այդ 500 հազարի բովանդակությունը որտեղի՞ց է գալիս: Դուք չպատասխանեցիք: Որտեղի՞ց են այդ թվերը սահմանվում` 500 հազար, 1 միլիոն, ինչի՞ց ենք ելնում, էլի: Տուգանքների մեջ էլ պետք է տրամաբանություն լինի: Այսինքն` մենք կարող է` գնանք նրան, որ այդ փոքրերը փակվե՞ն, ընդհանրապես, այդ տուգանքը վճարելուց հետո, թե՞ կարող են շարունակել, ասենք` մուծեն տուգանքն էլ, շարունակեն էլ, հասկանան, որ էլ չպետք է մուծեն, բայց եթե դա տանելու է փոքրերի փակման, դա նորմալ երեւույթ չի:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Արտահերթ ելույթով ես հանդես կգամ: Թեմայից շեղվելու համար նախապես հայցում եմ ձեր ներողամտությունը:

Սիրելի հայրենակիցներ, հարգելի գործընկերներ, հետեւելով ՀՀ ՍԴ-ում եւ դրա շուրջ ստեղծված իրավիճակին, չեմ կարող չկիսել այդ կապակցությամբ հանրության շրջանում տեղ գտած հետեւյալ մտահոգությունները.

Առաջին` սույն թվականի սեպտեմբերի 4-ին ՍԴՈ-1476 որոշման մասով: Ռոբերտ Քոչարյանի դիմումի հիման վրա գործը քննելիս եւ իր ՍԴՈ-1476 որոշումը կայացնելիս Սահմանադրական դատարանը պատշաճ քննարկման առարկա չի դարձրել եւ/կամ առանց հիմնավոր պատճառաբանության մերժել է դեպի դիմող ունեցած առերեւույթ կողմնակալության հիմքով ՍԴ երեք անդամի` գործի քննությանը մասնակցության անհնարինության վերաբերյալ ՍԴ դատավորի դիմումը` դրանով իսկ հանրության իսկ շրջանում կասկածի տակ դնելով անաչառ դատարանի ապահովումը:

Ի հավելումն` ՍԴՈ-1476 որոշման առնչությամբ ներկայացված հատուկ կարծիքներից մեկում տվյալ գործի համազեկուցողի կողմից ուղղակիորեն մատնանշվել է, որ դատարանը չհիմնավորված շտապողականություն է ցուցաբերել այս որոշման ընդունման հարցում, եւ, ըստ էության, արձանագրել է, որ որոշումը կարող էր այլ լինել, եթե չլիներ այդպիսի շտապողականություն: Նույն կարծիքում, արձանագրելով գործի հիմքում ընկած խնդրի բարդությունը եւ հանրային հնչեղությունը, համազեկուցողն անուղղակիորեն բարձրացրել է «Սահմանադրական դատարանի մասին» ՀՀ սահմանադրական օրենքով սահմանված կարգով այն բանավոր ընթացակարգով քննելու անհրաժեշտությունը, ինչը, սակայն, տեղի չի ունեցել: Ընդ որում, այս ճանապարհով, ես զերծ եմ մնում անփութության կամ դիտավորության վերաբերյալ գնահատականներից, այս ճանապարհով կայացված որոշումն ուղղակիորեն առնչվում է այլ դատական ատյանում քննվող մի գործի, որի շրջանակներում մեղադրանքը վերաբերում է Հայաստանում ժողովրդավարության եւ սահմանադրական կարգի դեմ ուղղված ոտնձգություններին եւ դրանով իսկ պատմական եւ քաղաքական կարեւորություն ունի Հայաստանի համար:

Ինչ վերաբերում է ՍԴՈ-1476 որոշման բովանդակությանը, ապա կարելի է վստահաբար նշել, որ առանց որեւէ առերեւույթ հիմնավորման Սահմանադրական դատարանն էականորեն շեղվել է օրենսդրական բացի առնչությամբ առավել, քան մեկ տասնամյակ իր իսկ արտահայտած իրավական դիրքորոշումից:

Երկրորդ` Վենետիկի հանձնաժողով եւ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան ուղղված Սահմանադրական դատարանի դիմումների մասով:  Առ այսօր չեն փարատվել կասկածներն այն մասին, թե ինչ ընթացակարգով է Սահմանադրական դատարանը դիմումներ ներկայացրել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան եւ Վենետիկի հանձնաժողով` հաշվի առնելով այն կարեւոր հանգամանքը, որ հուլիսի 18-ի ՍԴԱՈ-81 եւ ՍԴԱՈ-82 աշխատակարգային որոշումներով Սահմանադրական դատարանն արդեն իսկ կասեցրել էր տվյալ գործերի քննությունը: Սահմանադրական դատարանը մարտիմեկյան դատավարությունից բխող դիմումների քննության այդ գործերով պատասխանող  ճանաչված Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովին առ այսօր չի տրամադրել ՄԻԵԴ եւ Վենետիկի հանձնաժողով ուղղված իր դիմումների հայերեն տեքստը: Ի պատասխան ԱԺ-ի աշխատակազմի կողմից ՍԴ աշխատակազմին ուղղված գրության` ստացվել է ֆորմալ գրություն, որ սույն գործով պատասխանող կողմը ԱԺ աշխատակազմը չէ, եւ դիմումի հայերեն տարբերակը վերջինիս տրամադրվել չի կարող:

Երրորդ` Սահմանադրական դատարանի ինքնավարության եւ քաղաքական ազդեցության մասով. 2018 թվականի ապրիլին ուժի մեջ մտած սահմանադրական կարգավորումներով ՍԴ դատավորներին ՍԴ նախագահ ընտրելու իրավունք է վերապահվել: Մինչդեռ այդ կարգավորումներն ուժի մեջ մտնելուց օրեր առաջ, 2018 թվականի մարտի 23-ին, ՍԴ անդամ, իսկ մինչ այդ պաշտոնում ընտրվելը` ՀՀԿ անդամ, ԱԺ քաղաքական մեծամասնության` ՀՀԿ խմբակցության անդամ, քաղաքական գործիչ Հրայր Թովմասյանի` Սահմանադրական դատարանի նախագահ նշանակվելու փաստը, ինչպես նաեւ այդ փաստի բերումով այս պաշտոնում Հրայր Թովմասյանի` մինչեւ 2035 թվականը նախատեսվող պաշտոնավարումը, ըստ էության, Սահմանադրական դատարանի դատավորներին դատարանի նախագահ ընտրելու հնարավորությունից զրկել են: Սա հանրության կողմից մեկնաբանվել է որպես իշխող քաղաքական կուսակցության կողմից կամայականություն` ուղղված իր ներկայացուցչին Սահմանադրական դատարանի նախագահի պաշտոնում նշանակելուն, ինչպես նաեւ ոտնձգություն Սահմանադրական դատարանի ինքնավարության դեմ:

Հարգելի գործընկերներ, ես կարծում եմ, որ ՀՀ Ազգային ժողովը` որպես ՀՀ ժողովրդի օրինական եւ լեգիտիմ ներկայացուցիչ եւ առաջնային մանդատով օժտված միակ պետական ինստիտուտ, սահմանադրությամբ իրեն վերապահված լիազորությունների շրջանակներում իր դիրքորոշումը պիտի արտահայտի վերը նկարագրված խնդիրների եւ իրավիճակի կապակցությամբ: Շնորհակալություն:

Ելույթներն ավարտվեցին: Եզրափակիչ ելույթներ: Պրն Գրիգորյան, եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք: Տիկին Մարգարյան, համեցեք:

Ն.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Եթե կարելի է, պատասխանեմ վերջին երկու հարցերին: Այո, կեղծելը մնում է Քրեական օրենսգրքում: Դրա շուրջ որեւէ փոփոխություն չենք անում: Ինչպես սահմանված էր, այդ հոդվածը մնալու է: Նա սահմանում է եւ՛ տուգանքներ, եւ՛ ազատազրկում որոշ չափից ավելի, այնպես որ, այդտեղ ձեր անհանգստությունը ցանկանում եմ փարատել:

Ինչ վերաբերում է փոքր ձեռնարկություններին, այստեղ, իրականում, պարզ չի` խոսքը փոքրի՞ մասին ենք խոսում, թե՞ մեծի, որը 50 հազար դրամից փոքր շրջանառության ապրանքներ է իրացրել, հա, այդ դեպքում, կարող է մեկ շիշ ալկոհոլ մեծ կազմակերպությունը, խանութների մեծ ցանցն իրացնի, եւ այստեղ 500 հազար դրամ տուգանքը, ինչպես կար նախկինում, այնպես էլ մնում է: Մենք այստեղ որեւէ փոփոխություն չենք առաջարկում, այսինքն` բացարձակ չենք խստացրել: Սա գործել է վաղուց, եւ իսկապես, մենք չենք կարող ասել, թե այդ խախտումն ո՞վ է անում` խոշո՞րն է անում, թե՞ փոքրն է անում: Այդ դեպքում դժվար է վերագրել միայն փոքրերին: Մյուս կողմից` չենք ավելացնում` հասկանալով, որ եթե դա փոքրն անի, իր վրա մեծ բեռ է լինելու: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Հարցի քննարկումն ավարտվեց:

Հարգելի գործընկերներ, ԿԸՀ-ը ներկայացրել է ԱԺ պատգամավոր ընտրված եւ լիազորությունները վաղաժամկետ դադարած պատգամավորի մանդատը հաջորդ թեկնածուին տրամադրելու մասին արձանագրությունը, ըստ որի մանդատը տրվում է «Իմ քայլը» կուսակցությունների դաշինքի համապետական ընտրական ցուցակի հաջորդ թեկնածու Արթուր Մանուկյանին: Շնորհավորենք պրն Մանուկյանին:

ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Այժմ, ԱԺ կազմը համալրած պատգամավոր Արթուր Մանուկյանը, համաձայն ԱԺ կանոնակարգ սահմանադրական օրենքի 33-րդ հոդվածի 4-րդ մասի, պետք է երդվի: Խնդրեմ, պրն Մանուկյան:

Ա.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, հարգելի նախագահ, նախ` կուզեի երկրորդել ձեր ելույթի մտահոգությունները եւ երդվել: Հանուն համազգային նպատակների իրականացման եւ հայրենիքի հզորացման ու բարգավաճման` երդվում եմ բարեխղճորեն կատարել ժողովրդի առաջ ունեցած պարտավորություններս, պահպանել Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունը եւ օրենքները, նպաստել Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանության եւ շահերի պահպանմանը, անել ամեն ինչ քաղաքացիական համերաշխության, ազգային ու համամարդկային արժեքների պահպանման համար: Շնորհակալություն:

ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Այժմ, հարգելի գործընկերներ, քվեարկություններ: Պրն Մանուկյան, ուսումնասիրե՞լ եք քվեարկության համակարգը: Շատ լավ:

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավոր Արտակ Մանուկյանի կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմում պետական ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 112
Դեմ` 0
Ձեռնպահ` 0

Որոշումն ընդունված է:

Տեղեկացնեմ, հարգելի գործընկերներ, որ գործուղման մեջ գտնվող մեր գործընկեր պրն Բաբկեն Թունյանն իր քվեարկություններն արտահայտող ծրարներով տեղեկացրել է իր որոշման վերաբերյալ, եւ այս օրենքի վերաբերյալ, ինչպես եւ մնացած բոլոր օրենքների նախագծերի վերաբերյալ, կողմ դիրքորոշում է արտահայտել` բացառությամբ մեկի, դա առանձին կշեշտեմ:

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Նաիրա Զոհրաբյանի, Արման Աբովյանի, Էդուարդ Բաբայանի, Շաքե Իսայանի եւ Վահե Էնֆիաջյանի կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 74
Դեմ` 11
Ձեռնպահ` 17

Որոշումն ընդունված է:

Էլի, Բաբկեն Թունյանը կողմ է արտահայտվել:

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում փոփոխություն եւ լրացումներ կատարելու մասին» եւ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթըն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 114
Դեմ` 0
Ձեռնպահ` 1

Որոշումն ընդունված է:

Բաբկեն Թունյանի «կողմ» ձայնը գումարեք:

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավոր Սերգեյ Բագրատյանի կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի պատգամավորի գործունեության երաշխիքների մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ եւ ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 113
Դեմ` 0
Ձեռնպահ` 2

Գումարած Բաբկեն Թունյանի «կողմ» ձայնը:

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություն եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 113
Դեմ` 0
Ձեռնպահ` 1

Գումարած եւս մեկ հատ կողմ` Բաբկեն Թունյանի «կողմ» ձայնը:

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության կողմից ներկայացված «Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Վարման կարգով վերաբերյալ` Լիլիթ Մակունց:

Լ.ՄԱԿՈՒՆՑ

-Շնորհակալություն: Մասնագիտական հանձնաժողովը տվյալ հարցին տվել է դրական եզրակացություն, եւ «Իմ քայլը» խմբակցությունը կողմ է քվեարկելու այս նախագծին պայմանով, որ առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցությունն աշխատի թե՛ «Իմ քայլը» խմբակցության հետ, թե՛ Կառավարության հետ: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Քվեարկություն:

Կողմ` 111
Դեմ` 0
Ձեռնպահ` 0

Գումարած Բաբկեն Թունյանի «կողմ» ձայնը:

Որոշումն ընդունված է:

Հարգելի պատգամավորներ, քվեարկության դրվող հաջորդ հարցը սահմանադրական օրենքում առաջարկվող փոփոխություններ եւ լրացումներ են, ուստի այդ նախագիծը պետք է ընդունենք պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երեք հինգերորդով:

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության կողմից ներկայացված «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Վարման կարգի վերաբերյալ` Լիլիթ Մակունց:

Լ.ՄԱԿՈՒՆՑ

-Շնորհակալություն: Հաշվի առնելով, որ ԱԺ լիագումար նիստի ընթացքում քննարկումները չփարատեցին պետաիրավական մշտական հանձնաժողովի վերապահումներն ու մտահոգությունները, «Իմ քայլը» խմբակցությունը դեմ է քվեարկելու տվյալ նախագծին: Շնորհակալ եմ:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Քվեարկություն:

Կողմ` 39
Դեմ` 73
Ձեռնպահ` 1

Սա այն հարցն էր, որին դեմ էր արտահայտվել Բաբկեն Թունյանը:

Որոշումը չի ընդունվել:

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 113
Դեմ` 0
Ձեռնպահ` 2

Գումարած Բաբկեն Թունյանի «կողմ» ձայնը:

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Սիսակ Գաբրիելյանի եւ Արմեն Փամբուխչյանի կողմից ներկայացված «Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթեւեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ գործերով իրականացվող վարչական վարույթի առանձնահատկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը:

Վարման կարգի վերաբերյալ` Արման Աբովյան:

Ա.ԱԲՈՎՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, մենք մեր դիրքորոշումը նախորդ քննարկման ժամանակ արտահայտեցինք, սակայն հարկ եմ համարում ընդգծել շատ կարեւոր մի փաստ, որի մասին շատ քիչ խոսվեց, բայց նա է, փաստացի, առանցքային: Այսօր Հայաստանում գործում են մոտավորապես 2 հազար ստացիոնար տեսախցիկներ` կամերաներ, եւ այս օրենքն ընդունելուց հետո, փաստացի, կամերաների թիվը կարող է դառնալ 502 հազարի. ոչ թե կարող է, այլ էականորեն կաճի:

Հաշվի առնելով ճանապարհատրանսպորտային անբարվոք վիճակը եւ ամենակարեւորը` ծանր սոցիալական վիճակը, որում գտնվում է ՀՀ քաղաքացին, մենք քվեարկելու ենք դեմ, քանզի լկտիության եւ իրավախախտումների հետ պայքարը չպետք է ենթադրի նաեւ, որ հանկարծ ՀՀ քաղաքացիները ծանր սոցիալական վիճակում եւս գտնվեն այդ տուգանքների եւ տույժերի բեռի տակ: Շնորհակալություն:

Ա,ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Վարման կարգի վերաբերյալ` Վիկտոր Ենգիբարյան:

Վ.ԵՆԳԻԲԱՐՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, կարող եմ ընդգծել, որ սույն օրինագիծն ունի բացառապես կանխարգելիչ նշանակություն: Օրինագծով նպատակ չի դրված տուգանել կամ տուգանք ավելացնել կամ ավելացնել քաղաքացիների բեռը: Նշանակությունը կանխարգելիչ է, նշանակությունն ավտոպատահարների կրճատումն է, հետեւաբար` մահերի կրճատումը:

Ինչ վերաբերում է ուրբաթ օրվա մեր քննարկմանը, պատգամավորներից մեկը վիրավորել է այս օրենքի հետեւում կանգնած բազմաթիվ քաղաքացիների, ես դրա վերաբերյալ ստացել եմ մի քանի ահազանգեր, նախագիծն անվանել է բարոյականությունից զուրկ: Ես հույս ունեմ, պատգամավորը հետ կկանչի իր այս դիրքորոշումը, ինչը վայել չէ ԱԺ պատգամավորի վարվելակերպին: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Վարման կարգի վերաբերյալ` Լիլիթ Մակունց:

Լ.Մակունց

-Շնորհակալություն: Լիագումար նիստերի ընթացքում քննարկումները որեւէ կերպ վիճակագրություն չեն ներկայացրել այն մասին, նկատի ունեմ` մեր ընդդիմադիր գործընկերները չեն ներկայացրել վիճակագրությունը, որի վթարները պայմանավորվում են ճանապարհատրանսպորտային վիճակով: Բոլորովին նման դիրքորոշում մենք չենք լսել ո՛չ թվերի տեսքով, ո՛չ էլ այլ կերպով, եւ «Իմ քայլը» խմբակցությունը չափազանց կարեւորում է այս նախագիծը:

Մենք նաեւ ակտիվորեն կաշխատենք, որ առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում բոլոր հնարավոր շտկումները եւ օրենքն ավելի կատարյալ դարձնելը մեր կողմից ապահովենք, ինչն առաջարկում եմ նաեւ մեր ընդդիմադիր գործընկերներին: «Իմ քայլը» խմբակցությունը «կողմ» է քվեարկելու նախագծին:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Վարման կարգի վերաբերյալ` Անի Սամսոնյան:

Ա.ՍԱՄՍՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցությունը «կողմ» է քվեարկելու այս նախագծին` հաշվի առնելով այն փաստը, որ մերօրյա կյանքում արդեն գոյություն ունի պրակտիկա, եւ այն խթանելու է հասարակություն-պետություն համագործակցությունը: Բայց, քանի որ միաժամանակ մենք մտահոգություններ ունենք` կապված մարդկանց, անձի կյանքի անձեռնմխելիության հետ, այդ իսկ պատճառով մենք ունենալու ենք առաջարկներ մինչեւ երկրորդ ընթերցում: Խնդրում եմ նախագծի հեղինակին աշխատել մեզ հետ: Շնորհակալություն:

Ա.ՄԻՐԶՈՅԱՆ

-Քվեարկություն:

Կողմ` 87
Դեմ` 21
Ձեռնպահ` 1

Սիրելի գործընկերներ, տեղեկացնեմ նաեւ, որ այս օրենքի նախագծի վերաբերյալ իրենց քվեարկության մասին տեղյակ են պահել գործուղման մեջ գտնվող մեր երկու այլ գործընկերներ` Անդրանիկ Քոչարյանն ու Արմեն Փամբուխչյանը, եւ նրանք եւս կողմ են արտահայտվել: Անհրաժեշտության դեպքում կարող եք ծանոթանալ:

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավոր Նիկոլայ Բաղդասարյանի կողմից ներկայացված «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» եւ «Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատավարության օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 107
Դեմ` 0
Ձեռնպահ` 1

Ավելացրեք «կողմ»-երը, այստեղ էլ կա, գումարած նաեւ Բաբկեն Թունյանի «կողմ» ձայնը:

Որոշումն ընդունված է:

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ կատարելու մասին» եւ կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Քվեարկություն:

Կողմ` 14
Դեմ` 0
Ձեռնպահ` 0

Գումարած Բաբկեն Թունյանի «կողմ» ձայնը:

Որոշումն ընդունված է:

Օրակարգը սպառվեց: Կհանդիպենք: