Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ նախապատրաստվել գրանցման։ Ստուգում։ Հարգելի պատգամավորներ, կա՞ն առարկություններ, կա՞ն առաջարկություններ։ Պրն Արշակյան, դեռ  չենք գրանցվել, նիստը սկսված չի։ Գրանցում։ Գրանցվել է 93 պատգամավոր։ Խնդրեմ, Աղասի Արշակյան։

Ա.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Քանի որ 15 րոպե հետո մենք անցկացնելու ենք փակ գաղտնի քվեարկություն, եւ քվեարկությունն անցկացվելու է դահլիճում գրանցվածների ցուցակով, մեկ անգամ եւս խնդրում եմ մեր գործընկերներին հիշեցնել, որ յուրաքանչյուր ոք գրանցվի իր փոխարեն, որովհետեւ մենք այդ ցուցակներով անելու ենք փակ գաղտնի քվեարկություն։ Այլապես կարող են անհարկի խոսակցություններ եւ դժգոհություններ առաջանալ։ Շնորհակալություն։ Առաջարկում եմ նորից գրանցվել, եւ յուրաքանչյուրը գրանցվի իր փոխարեն։

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շատ լավ։ Առաջարկությունն ընդունվում է։ Հարգելի  պատգամավորներ, խնդրում եմ յուրաքանչյուր ոք գրանցվի իր փոխարեն։ Մինչեւ ժամը 14.00 մենք ունենք քվեարկության ժամանակ։ Ով եկավ, գրանցվեց, կարող է մասնակցել քվեարկություններին։ Սա է օրենքը։ Այս պահի դրությամբ ես խնդրում եմ, հաշվի առնելով պատգամավոր Արշակյանի առաջարկությունը, վերագրանցում։ Գրանցվել է 101 պատգամավոր։ Առարկություններ կա՞ն, հարգելի պատգամավորներ։ Չկան։ Ուրեմն, հարգելի պատգամավորներ, այժմ նիստն ընդմիջվում է, հայտարարվում է քվեարկություն մինչեւ ժամը 14.00։ Ընդմիջում։

Ժամը 14.30-ին հաշվիչ հանձնաժողովը կհայտարարի ընտրության արդյունքները։
 

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, հուզմունքի կարիք չկա։ Հանձնաժողովը, երեւի, շարունակում է հաշվել։ Պրն Արշակյան, որեւէ տեղեկություն ունե՞ք։

Հարգելի պատգամավորներ, քանի որ հանձնաժողովը ինչ-որ տեխնիկական պատճառներով ուշանում է, մենք շարունակենք երեկ կիսատ մնացած մեր հարցը, որը պետք է դեռ ավելի շուտ սկսեինք մինչեւ հանձնաժողովը կվերադառնա եւ կզեկուցի իր աշխատանքի արդյունքների մասին։ Ամբիոնի մոտ է հրավիրվում պատգամավոր Հրանուշ Հակոբյանը, որը պետք է պատասխանի մի շարք պատգամավորների հարցերի։ Ընդ որում, պատգամավոր Ոստանիկ Մարուխյանն է առաջին հարցը տալու։ Եթե շենքում է, խնդրում եմ գալ դահլիճ։ Իսկ ես հիմա հիշեցնեմ, հարգելի խորհրդարան, որ քննարկվում է ԱԺ պատգամավորներ Հրանուշ Հակոբյանի, Ռազմիկ Մարտիրոսյանի, Ռուբեն  Հովսեփյանի, Մեխակ Մխիթարյանի, Արարատ Մալխասյանի եւ Մկրտիչ Մինասյանի կողմից ներկայացված «Բարձրագույն եւ հետբուհական մասնագիտական կրթության մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը 1-ին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկույցը, որ հեղինակային խմբի կողմից ներկայացրեց Հրանուշ Հակոբյանը, մենք արդեն լսել ենք եւ հիմա դիմում ենք նրան հարցերով։ Մարուխյանը հանձնաժողովի անդամ է, եւ նրա բացակայությունը հարգելի է։ Եթե հետո վերադառնա, հնարավորություն կունենա հարցը տալ։ Իսկ հիմա հարցի համար ձայնը տրվում է Սամվել Բալասանյանին։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տիկին Հակոբյան, ինձ հետաքրքրում է, որ պայմանագիր կազմեցին այս ասպիրանտները, արդյոք հնարավո՞ր է այդքան աշխատատեղ ունենալ ՀՀ-ում, որ նրանք աշխատեն։ Չէ՞ որ այսօր մենք գիտենք, որ շատ թեկնածուներ կան, որոնք աշխատանք չունեն։ Չե՞ք գտնում, որ սկզբից բերեք նրանց տեղավորենք, նոր փորձենք պայմանագրեր կազմել հետագա մեր ասպիրանտների հետ, որոնք հետագայում թեկնածուներ են լինելու։

Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Բալասանյան, նախ ասեմ, որ պայմանագիրը, որ պետք է կնքվի մեր դիմորդների հետ, ապագա ասպիրանտների  մասին է խոսքը, արդեն գործողի հետ կապված կամ սովորողների հետ կապված կարգը փոխել չենք կարող։ Սա առաջինը։

2-րդը. կարծում եմ, որ պետական պատվերը մենք շատ շեղ հաշվարկված ենք հաճախ տալիս, պատրաստում ենք կադրեր, որոնք պետության համար պիտանի չեն։ Կարծում եմ այս օրենսդրական փոփոխությունը նաեւ պատկան մարմինների ուշադրությունը  կհրավիրի, որ մենք պետք է պատրաստենք մասնագետներ այն բնագավառներում, որի կարիքը ունենք։ Այսինքն՝ պետք է դնեն մասնագիտությունները նայեն, թե որտեղ են մեծանում կադրերը, որտեղ բուհական կամ գիտական հաստատություններում այդ մասնագիտությունների կարիք ունենք, պատրաստենք։ Հակառակ դեպքում իմաստ չունի։ Եթե մարդը ինքը ուզում է իր գումարով պատրաստվել, խնդրեմ, խնդիր չկա։ Վճարովի ծառայության առումով նրանք կարող են ասպիրանտուրա էլ սովորել եւ այլն։ Բայց խոսքը գնում է պետության  կողմից պատվերի մասին։ Հետեւաբար պետությունը իրավունք չունի հենց այնպես մասնագետներ պատրաստել, որի կարիքը ինքը չունի։ Ուրեմն, սրանով մենք եւս մի կարեւոր հարց ենք լուծում, որ նա պարտավոր է ճիշտ հաշվարկ կատարել եւ դրանից հետո պատվեր իջեցնել։

3-րդը. բնականաբար պայմանագրում ուզած թե չուզած կառավարությունը պետք է թույլ տա մանեւրելու։ Նա չի կարող ասել՝ պարտադիր։ Կգրի՝ աշխատանք չլինելու դեպքում կամ աշխատանք չառաջարկելու դեպքում մասնագետը ազատ է իր հետագա գործունեությունը ծավալելու համար։ Սա նույնպես կարծում եմ, որովհետեւ կյանքը չի կարող ամեն ինչ նախատեսել, ծրագրավորել այնպես, որ ըստ դրա լինի։ Սրանով մենք, նորից եմ կրկնում, առաջիկա երեք տարիների ճիշտ հաշվարկը կկատարենք, թե մեզ ինչ մասնագետներ են պետք։ Շնորհակալություն։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է Հեղինե Բիշարյանին։

Հ.ԲԻՇԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տիկին Հակոբյան, մենք, իհարկե, այս օրենքի առաջարկությունը քննարկել ենք կրթության եւ գիտության հանձնաժողովում եւ որոշակի դրական եւ բավականին լավ տրամադրվածություն կար այս նախագծի վերաբերյալ։ Ասեմ, որ վերջին շրջանում ԱԺ նախագահին առընթեր գիտնականների խորհրդի հետ միասին ես գրեթե 35 գիտական ինստիտուտներում եմ եղել եւ, բնականաբար, բոլորն էլ այդ հարցը բարձրացնում էին, որ գիտական ինստիտուտներում կար երիտասարդականացման խնդիր։ Եվ սա, բնականաբար, կարծես թե, անհրաժեշտություն է եւ մի կողմից էլ նպաստում է, որպեսզի այն գումարները, որոնք դրվում են ուսանողների վրա, ուղղակի պետական գումարները, դրանք չեն փոշիանա, որովհետեւ ակադեմիական ինստիտուտներում, փաստորեն, գիտնականները ասում էին այն մասին, որ իրենց  փոխարինողներ այսօր չկան։ Իսկ սա լուրջ խնդիր է։

Դուք չե՞ք կարծում, որ գիտական սերնդափոխանակության ռազմավարական ծրագիր է անհրաժեշտ, որը կնպաստի, որ, իսկապես, այդ շարունակական գործընթացը գնա եւ գիտական ինստիտուտները կարողանան  երիտասարդ կադրեր ուղարկել։

Հաջորդ կարեւոր հարցը, որ ինձ հետաքրքրում է, ասպիրանտների թոշակների խնդիրն է, որ, իսկապես, պետք է նպաստի, որպեսզի նրանք բարձր թոշակներ ստանան։ Եվ դրա  հետ մեկտեղ նաեւ գիտնականների աշխատավարձի բարձրացում, որովհետեւ նրանք, եթե  պայմանագրային գնացին  3 տարի աշխատելու, ապա երիտասարդներ են, բնականաբար, ամուսնանում են, երիտասարդ ընտանիքներ են եւ  նրանց առաջին հերթին կմտահոգի ֆինանսական խնդիրները։ Ի՞նչ եք կարծում, սրանք կարեւոր չե՞ն այդ առումով։

Ի վերջո, ասպիրանտների՝ բանակ զորակոչելու հարցի վերջնական կարգավորման խնդիրը։  Շնորհակալություն։

Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Իհարկե, ռազմավարական ծրագրի հետ կապված միարժեք ձեզ հետ համաձայն եմ, պետք է լինի։ Յուրաքանչյուր բնագավառ նախ պետք է ունենա իր ռազմավարությունը, այնուհետեւ  մարտավարությունը։ Կարծում եմ, ռազմավարության տարրերից մեկը հենց ասպիրանտուրայի գոյությունն է մեր գիտական կազմակերպություններում եւ բուհերում։ Սա նշանակում է հենց երիտասարդ կադրեր պատրաստել։ Ցավում եմ, որ կան ինստիտուտների ղեկավարներ, որոնք ասում են, որ իրենց փոխարինող չկա։ Իրենց գործունեության մեջ է մտնում նաեւ իրենց փոխարինող պատրաստելը, որովհետեւ տարիներ շարունակ, ի վերջո, պետպատվերը ինչպես է ձեւավորվում։ Պետք է նույն գիտական ինստիտուտների ղեկավարները, գիտական խորհուրդները, բուհերի գիտական խորհուրդները համապատասխան պատվեր ներկայացնեն, եւ դրանով ձեւավորվի այն առաջարկ-պահանջարկ հասկացությունը, որը այսօր անհրաժեշտ է հանրապետության գիտության եւ բուհական հաստատությունների համար։

Ինչ վերաբերում է ասպիրանտների թոշակներին, ես եւս այն կարծիքին եմ, մենք քննարկել ենք,  նրանք շատ խորհրդանշական  գումար են ստանում։ Եթե մենք անդրադառնանք 2005թ. ասպիրանտուրայի ընդունելության քննություններին, ապա ես ցավով պետք է ասեմ, որ 242 տեղից 242-ն էլ միայն տղաներ են ընդունվել։ Սա խոսում է այն մասին, որ, իրոք, ասպիրանտուրան օգտագործվում է բանակից ազատվելու ինչ-որ տեղ, ինչ-որ մարդկանց համար, բոլորի համար  չեմ կարող ասել, նաեւ դրա համար։ Այդ իսկ պատճառով կարծում եմ հատկապես ընդունելության հետ կապված պահանջներն ու պայմանները արդեն նախարարությունը քննարկում է, որ ավելի խստացնի, որ ներկայացնում են գիտական կոնֆերանսների մասնակցություն, գիտական աշխատանքի տպագրություն, գիտական խորհրդի երաշխավորություն։ Այնպես չստացվի, որ երեքներ ստացողը հանկարծ հայտնվում է ասպիրանտուրայում։ Սա նույնպես արտառոց երեւույթ է եւ սրա մասին, այս նոր պահանջները դնելով, մենք ավելի ուշադրություն ենք հրավիրում։ Եթե իրական գիտնականի մասին է խոսքը եւ ոչ թե բանակից խուսափողի, իհարկե, պետք է մտածել նրա կրթաթոշակը ավելացնելու մասին, որպեսզի նա կարողանա այդ կրթաթոշակով ապրել եւ գիտական աշխատանք կատարել։ Հակառակ դեպքում նա ստիպված կլինի աշխատել։ Ուրեմն, այն երեք տարին, որը նախատեսվում է գիտական գործունեություն իրականացնելու եւ  արդյունքում ատենախոսություն ներկայացնելու համար, գրեթե անհնարին է դառնում։ Եվ այստեղ է, որ մեր դասախոսները, գիտնականները հարց են բարձրացնում, որ ճիշտ կլինի երեք տարին,  ասպիրանտուրայի համար նախատեսված,  չորս դարձնել, որպեսզի ատենախոսությունների որակը չկորի, որպեսզի ավելի նորմալ գիտական  նյութ պատրաստվի։ Մանավանդ, եթե դրանք տեսական չեն եւ փորձարարական են, ապա այստեղ եւս ժամանակի խնդիր կա։ Կարծում եմ, որ այս հարցում մենք երեւի օրենքում պետք է գրենք երկու խնդիր։ Բնականաբար, այսօր «Զինապարտության մասին» օրենքը նախատեսում է, որ ատենախոսությունը պաշտպանած երիտասարդին չեն զորակոչում։ Հիմա մեր օրենքը, կարծես թե, հենց միայն սրան է վերաբերում։ Բայց ես կարծում եմ, որ այն պետք է լրացնենք, այդ բացը արդեն երեւում է, որ եթե չի պաշտպանել ատենախոսությունը, մեկնում է բանակ, վերադառնում է, ուրեմն, նա նորից պետության առաջ դեռ որոշ պարտք ունի՝ մեկ կամ երկու տարի շարունակի աշխատել։ Այս խնդիրը եւս պետք է կարգավորենք։ Շնորհակալություն։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցը՝ Թաթուլ Մանասերյան։

Թ.ՄԱՆԱՍԵՐՅԱՆ

-Տիկին Հակոբյան, ես, ճիշտն ասած, մի քանի հարցեր ունեմ։ Դրանցից երկուսը ձեզ կուղղեմ։  Մյուսների հետ կապված, հավանաբար, ելույթով։ Նախ, մենք խոսում ենք ընդհանրապես ժողովրդավարական սկզբունքների մասին, այդ թվում՝ կրթական համակարգում։ Եվ այս պարագայում վարչական մեթոդ եմ ես տեսնում, որը մտահոգում է ինձ։ Այսինքն՝ ստիպողաբար մասնագետին տվյալ բուհում պահելու հարց։ Նաեւ լինելով տնտեսագետ, ես կարծում եմ, որ տնտեսական լծակներ պետք է օգտագործել։ Սա մեկ։

Ինչպե՞ս եք դուք վերաբերվում շահագրգռելու սկզբունքին ավելին, քան վարչական մեթոդով պահելուն, թեեւ դրա կարիքը կա։

Ինչու՞ հատկապես երեք տարի եւ ոչ թե մեկ տարի եւ ինչու՞ ընտրության հնարավորություն չի տրվում մարդուն ասվի, օրինակ, եթե նա մնա, ապա այսպիսի արտոնություններ կարող է ունենալ բուհում աշխատելիս եւ այլն։ Եթե ոչ, ապա խթանների փոխարեն լինեն այլ պայմաններ։ Բնականաբար, հարցի մեջ մի բաղադրիչ էլ կար, որ ինչպե՞ս վերաբերվել մասնագետներին   խթանելու, նրանց թոշակը բարձրացնելու եւ դրանով հնարավորություն տալ պայմանները  այն մարդկանց, ովքեր ոչ թե բանակից  են ուզում խուսափել եւ պարզ տեքստով ասել, որ իրենք են պատրաստ վճարել կաշառքի տեսքով, այն, ինչ որ տալիս են  զինկոմիսարիատին, կարող են տալ ասպիրանտուրային, որը եւ արվում է այսօր։ Դա բոլորին է հայտնի։ Դրա փոխարեն այլ պայմաններ ստեղծվեն, որը կշահագրգռի մասնագետին իսկական գիտնական դառնալու համար։ Շնորհակալություն։

Հ.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Եթե նման վատ բաներ հայտնի են, պետք է դրա մասին ասել։ Ես չգիտեմ, չեմ կարող ասել։ Բայց կարող եմ ասել, որ տենդենց կա, որ բանակից խուսափելու շատ դեպքեր ակնհայտ երեւում են։

Ինչ վերաբերում է վարչական մեթոդները կիրառել, թե ոչ, գիտեք, պետությունը գործատու է, պետությունը ֆինանս է դնում, պետությունը կադր է պատրաստում։ Պետությունը չի ասում՝ ես կադր պատրաստեմ, թող գնան միջազգային կառույցներում աշխատեն։ Պետության համար այսօր անհրաժեշտ են այս կադրերը, ինքը պատրաստում է եւ պատրաստման համար էլ համապատասխան պայմաններ է դնում։ Ես գտնում եմ, որ տնտեսական մեխանիզմները, իհարկե, կարելի է կիրառել այն առումով, որ ինչքան կարելի է, հատկապես բուհի դասախոսների, գիտնականների աշխատավարձը քայլ առ քայլ բարձրացնել, որպեսզի  նրանք սիրով եւ գիտություն գնան, եւ սիրով բուհում մնան եւ բուհից չհեռանան։

Ինչ վերաբերում է այն հարցին, թե մեկ տարի աշխատի, ես կարծում եմ, որ մեկ տարի հազիվ երիտասարդ մարդը հմտանում է, հազիվ մանկավարժական գիտելիք է ձեռք բերում, հետո ասում ենք՝ գնա։ Երեք տարին, ի վերջո, երկնքից չենք վերցրել։ Փորձ է եղել տարիներ շարունակ, եւ այդ փորձի առումով ենք նայել այդ երեք տարին։ Եվ եթե մարդը երեք տարի որեւէ հաստատությունում աշխատի, ապա նա ավելի հոգեհարազատ կդառնա եւ տեղափոխվելու հնարավորությունն ավելի քիչ կլինի եւ կմտածի ավելի խորանա, հմտանա, մնա այդ կոլեկտիվում, քան հեռանա։ Դրա համար այս հարցերը հաշվի ենք առել եւ ես գտնում եմ, որ բոլորովին մենք չենք արգելում մարդուն սովորելու։ Եթե ունի, թող վճարի եւ սովորի։ Իսկ եթե պետությունն է վճարում, ապա պետությունը պետք է իր պահանջներն ու պայմանները թելադրի որոշակի հատվածում։ Մենք մի կողմից ասում ենք, որ գիտնականները մեծացել են, մյուս կողմից՝ էլ ինչպե՞ս կարելի է սերնդափոխության խնդիրը լուծել։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Հակոբյան։ Հարգելի խորհրդարան, ես ներողություն եմ խնդրում զեկուցողից՝ տիկին Հակոբյանից։ Մենք նորից ընդմիջում ենք այս հարցի քննարկումը, որը կշարունակվի պատշաճ պահին։ Հիշեցնեմ, որ մի քանի պատգամավորներ մնացին, որ դեռ հարց պիտի տային։ Դա Ոստանիկ Մարուխյանն է, Գագիկ Մինասյանը, Արմեն Աշոտյանը, Հռիփսիմե Ավետիսյանը եւ Գագիկ Ավետյանը, որը մենք կշարունակենք հետո։ Իսկ հիմա ես ձայնը տալիս եմ մեր հաշվիչ հանձնաժողովի նախագահ պրն Գագիկ Մելիքյանին՝ հանձնաժողովի աշխատանքի վերաբերյալ զեկույցը ներկայացնելու մասին։

Գ.ՄԵԼԻՔՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տեղի ունեցավ հաշվիչ հանձնաժողովի 2-րդ նիստը քվեարկությունից հետո, որին մասնակցում էին Մելիքյանը, Մնացականյանը, Պետրոսյանը, Գյուլզադյանը, Հակոբյանը, Մարուխյանը, Ծատուրյանը, Դանիելյանը, Գրիգորյանը։ Մարդու իրավունքների պաշտպանի պաշտոնում նշանակվելու համար ներկայացվել էր Արմեն Հարությունյանի եւ Ռուբեն Թորոսյանի թեկնածությունները։ Նրանց ազգանունները ընդգրկվել են փակ գաղտնի քվեարկության քվեաթերթիկում։ ՀՀ ԱԺ պատգամավորներից քվեարկությանը մասնակցել են 107 պատգամավորներ։ Բացելով քվեատուփը՝ քվեատուփում արձանագրվել է 107 քվեաթերթիկ, որից 13-ը ճանաչվել է անվավեր։ Ռուբեն Թորոսյանը ստացել է 25 կողմ ձայն, 69 դեմ ձայն։ Արմեն Հարությունյանը ստացել է 69 կողմ ձայն, 25 դեմ ձայն։ Այսպիսով, Արմեն Հարությունյանը եւ Ռուբեն Թորոսյանը չեն նշանակվում Մարդու իրավունքների պաշտպան։ Քվեարկությունը համարվում է կայացած։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն  Մելիքյան։ Դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Հաշվիչ հանձնաժողովը հրապարակեց իր աշխատանքի արդյունքները։ Կրկնում եմ, փաստորեն, Մարդու իրավունքների պաշտպանի նշանակում ԱԺ-ի կողմից փակ գաղտնի քվեարկությամբ տեղի չի ունեցել, եւ մենք այս հարցին կանդրադառնանք հետագայում՝ վաղը շարունակելով մեր աշխատանքը, որի կարգի մասին ձեզ լրացուցիչ կհայտնվի։

Հիմա, հարգելի պատգամավորներ, մենք շարունակում ենք մեր աշխատանքը եւ, քանի որ քննարկվող օրինագիծը ընդմիջել ենք, շարունակում ենք անմիջապես արդարադատության խորհրդում ԱԺ-ի կողմից գործուղվող, նշանակվող անձերի թեկնածությունները քննարկելուց եւ քվեարկություն կազմակերպելուց։ Կա՞ն առաջարկություններ ֆրակցիաների կողմից թեկնածությունների վերաբերյալ։ Պրն Բալասանյան։ Խնդրում եմ աղմուկը ավարտել։ Ոչ մի սարսափելի բան տեղի չի ունեցել։  Ժողովրդավարական պրոցեդուրաներին պետք է սովորել, երբեմն նաեւ չեն ընտրվում։ Այո, պրն Բալասանյան։

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Մենք առաջարկում ենք Գրիգոր Բադիրյանի թեկնածությունը։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-«Օրինաց երկիր» պատգամավորական խմբակցությունը առաջարկեց Գրիգոր Բադիրյանի թեկնածությունը։ 2-րդ թեկնածության համար առաջարկություններ կա՞ն, որովհետեւ մենք երկու թեկնածու ունենք։ Պրն Սահակյան։

Գ.ՍԱՀԱԿՅԱՆ

-Առաջարկում ենք Ռոբերտ Ավագյանի թեկնածությունը։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ «Հանրապետական» կուսակցությունը առաջարկում է Ռոբերտ Ավագյանի թեկնածությունը։ Մենք ունենք երկու թեկնածություններ։ Ներկայացնող ֆրակցիաների պատգամավորները, ղեկավարները իրենց կողմից առաջարկված թեկնածուներին ներկայացնելու կարիք տեսնու՞մ են, թե՞ անմիջապես հրավիրենք թեկնածուներին։ Շատ լավ։ Դահլիճու՞մ են թեկնածուները։ Ամբիոնի մոտ է հրավիրվում Գրիգոր Բադիրյանը։

Վարման կարգի վերաբերյալ, Արշակ Սադոյան։

Ա.ՍԱԴՈՅԱՆ

-Իհարկե, կլսենք թեկնածուներին, բայց բոլոր դեպքերում ներկայացնողը պետք է հիմնավորի։ ԱԺ է, այնպիսի տեղ չի, որ էսպես ասացինք, թեկնածուին լսեցինք։ Հիմնավորումը, թե ինչու՞ է այս կուսակցությունը առաջարկում, պետք է տրվի եւ խնդրենք գուցե ներկայացնեն։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Դուք շատ ճիշտ բայ օգտագործեցիք։ Մենք կարող ենք ընդամենը խնդրել, որովհետեւ, պրն Սադոյան, որեւէ պարտադրանք օրենքը ձեր ասածի կապակցությամբ չի պարունակում։ Ֆրակցիաները այսպես կամ այնպես առանձին պատգամավորների հետ մեկտեղ այս թեկնածությունները պաշտպանելու կամ քննադատելու հնարավորություն են ունենալու եւ իրենց տեսակետները հայտնելու են։ Մենք չենք կարող պարտադրել առաջարկողներին առաջ ընկնել եւ դա անել մինչեւ թեկնածուների ելույթները։ Հավանաբար, ֆրակցիաները առաջարկող որոշել են, որ թեկնածուները իրենց ավելի լավ կներկայացնեն եւ իրենց մասին պատկերացումը հենց իրենց ելույթից ավելի ճիշտ կկազմի խորհրդարանը։ Սա նրանց իրավունքն է, մենք չենք կարող, պրն Սադոյան, նրանց պարտավորեցնել ելույթ ունենալ մինչեւ թեկնածուները։ Այնպես որ, հուսով եմ, որ այդ հիմնավորումները, որոնք անպայման, ես համաձայն եմ, անհրաժեշտ են, դեռեւս կհնչեն։ Խնդրեմ, պրն Բադիրյան։

Գ.ԲԱԴԻՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգարժան նախագահող, հարգելի պատգամավորներ, թույլ տվեք, նախ, արտահայտեմ իմ շնորհակալական վերաբերմունքը արդարադատության խորհրդի կազմում ընտրվելու նպատակով իմ թեկնածությունը առաջադրելու կապակցությամբ։

Հարգելի պատգամավորներ, աշխարհի գրեթե բոլոր ժողովրդավարական երկրներում դատարանների կազմավորման եւ գործունեության սկզբունքները ինչ-որ չափով արտացոլում են այդ երկրներում սահմանադրություններում։ Այս հարցերի սահմանադրական ամրագրումը օգնում է կողմնորոշվել, թե իշխանությունների տարանջատման տեսության դիրքերից իշխանության ճյուղերից մեկը՝ դատական իշխանությունը պետական գործունեության ոլորտում ի՞նչ տեղ է զբաղեցնում եւ որքանո՞վ է այն անկախ։

ՀՀ-ն ընդունելով իշխանությունների տարանջատման  սկզբունքը՝ այն նախատեսեց Սահմանադրության 5-րդ հոդվածում, որից ելնելով Սահմանադրության 6-րդ գլուխը ամբողջովին նվիրված է դատական իշխանությանը, որը հանդիսանալով պետական միասնական իշխանության հարաբերականորեն ինքնուրույն ճյուղ, իրականացվում է բացառապես դատարանների կողմից։

Արդարադատության բնագավառում լուծվում են մարդու համար կարեւոր  կենսական նշանակություն ունեցող հիմնախնդիրներ։ Այդ գործընթացում միմյանց հետ մրցակցում են պետությունը եւ մարդը, պետական մարմինը եւ մարդը, ունեւորը եւ չունեւորը, մի խոսքով՝ ուժեղը եւ թույլը։ Այս եւ մի շարք այլ հանգամանքներից ելնելով, անհրաժեշտ է ստեղծել  այնպիսի կառուցակարգեր, որպեսզի դատական իշխանությունը ի վիճակի լինի գործել անաչառության մթնոլորտում եւ լինի անկախ։ Նշված խնդիրների լուծման համար առանձնահատուկ կերպով արժեքավորվում են այն հանգամանքները, թե ինչպիսի՞ սկզբունքներ են գործում դատավորների պաշտոնը նշանակելու, աշխատանքից ազատելու, ինչպես նաեւ կարգապահական եւ այլ բնույթի պատասխանատվության  ենթարկելու խնդիրների լուծման համար։

Կարեւորելով այդ հիմնախնդիրները եւ ղեկավարվելով ժամանակի պահանջով,  1995թ. հուլիսի 5-ի Սահմանադրությունը նախատեսեց արդարադատության խորհրդի ինստիտուտը, որի հիմնական կոչումն էր ապահովել դատական իշխանությունը։ Նշեմ, որ  այս ինստիտուտը բնորոշ է արեւմտաեվրոպական երկրներին եւ իր զարգացումն է ստացել հատկապես Ֆրանսիայում, Իսպանիայում, Իտալիայում եւ այլուր։ Հատկանշական է, որ Հայաստանից բացի, ներմուծվել է այն նաեւ հետխորհրդային մի շարք  այլ հանրապետություններ։ Այնպիսիք, ինչպիսիք են Ուկրաինան, Մոլդովան, Ղազախստանը եւ այլն։

2005թ. նոյեմբերի 27-ի հանրաքվեի արդյունքում բազմաթիվ արժեքավոր փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարվեցին ՀՀ Սահմանադրությունում։ Փոփոխությունների մի մասը ուղղակիորեն առնչվում էր արդարադատության խորհրդի  կազմավորման եւ գործունեության սկզբունքներին։ Նշեմ, որ մինչեւ բարեփոխումների հանրաքվեն արդարադատության խորհրդին առնչվող հիմնախնդիրներում առկա էին բազմաթիվ հակասական երեւույթներ եւ թերություններ։ Իրականում ումից որ պետք է անկախ լիներ դատական իշխանությունը,  հենց նրանք էլ գլխավորում էին արդարադատության խորհուրդը։ Բոլորիս հայտնի է, որ այդ  մարմնի նախագահը, ինչպես գիտենք, Հանրապետության Նախագահն էր, իսկ նրա տեղակալներն էին ի պաշտոնե արդարադատության նախարարը եւ հանրապետության գլխավոր դատախազը։ Այս բնագավառում, մեր կարծիքով,  հանրապետության Սահմանադրությունում կատարված փոփոխությունների եւ լրացումների շարքում արժեքավոր եւ առաջադեմ նորամուծությունները առաջին հերթին վերաբերում էին արդարադատության խորհրդի կազմին եւ կազմավորման կարգին, որով այս մարմինը, ըստ էության, հանվեց գործադիր իշխանության ենթակայությունից։ Այսպես, ըստ Սահմանադրության, դատավորների ընդհանուր ժողովի կողմից արդարադատության խորհուրդը բաղկացած է  դատավորների ընդհանուր ժողովի կողմից ընտրված 5 տարի ժամկետով 9 դատավորներից, ինչպես նաեւ Հանրապետության Նախագահի եւ ԱԺ-ի կողմից նշանակվող 2-ական իրավաբան գիտնականներից։

Այսպիսով, արդարադատության խորհուրդը կազմավորվում է գերազանցապես դատական իշխանության կողմից եւ դատավորների թվից։ Սահմանադրության խորհրդի կազմում նախկին երկուսի փոխարեն նախատեսվում է 4 իրավաբան գիտնական, ինչը կապահովի իրավական հասարակայնության մասնակցությունը խորհրդի աշխատանքներին, ինչպես նաեւ անկողմնակալ եւ փորձառու գիտական իրավական միտքը միշտ կնպաստի խորհրդի առջեւ ծառացող բարդ խնդիրների արդյունավետ լուծմանը։ Նշված մոտեցմամբ ճիշտ է պահպանված նաեւ Հանրապետության Նախագահի եւ ԱԺ-ի միջեւ հավասարակշռվածությունը։

Հարգելի պատգամավորներ, ցանկանում եմ նշել, որ իրավագիտության ոլորտում իմ նեղ մասնագիտացման առարկան հանդիսանում են դատական իշխանության կազմավորման եւ գործունեության հիմնախնդիրները։ Այսինքն՝ բավարար չափով ծանոթ եմ արդարադատության խորհրդի հետ կապված հիմնախնդիրներին։ Կարծում եմ ընտրվելու դեպքում, որպես իրավաբան-գիտնականի անելիքները առաջին հերթին պայմանավորված կլինեն եւ պետք է բխեն արդարադատության խորհրդի խնդիրներից։ Դրանց մեջ իր կարեւորությամբ առանձնանում է դատարանների կազմավորումը։ Այս նպատակով արդարադատության խորհուրդը կազմում եւ Հանրապետության Նախագահի  հաստատմանն է ներկայացնում դատավորների թեկնածուների ցուցակը, ինչպես նաեւ ծառայական առաջխաղացման ցուցակները։ Գտնում եմ, որ դատավորների թեկնածուների ցուցակում պետք է ընտրել այնպիսի անձանց, ովքեր անաչառ սկզբունքային, փորձառու եւ  գործիմաց իրավաբաններ են եւ իրենց այդ հատկանիշներով արդեն ճանաչված են հասարակությունում։ Ես չեմ ցանկանում  գնահատականներ տալ, սակայն գաղտնիք չէ, որ դատական իշխանության մարմիններում առկա են նեգատիվ երեւույթներ, որոնց մասին  շատ են դժգոհում քաղաքացիները, ինչպես նաեւ այդ մասին խոսում եւ գրում են ԶԼՄ-ները։ Ուստի, դատավորների ընտրության հարցում ես փորձելու եմ պաշտպանել նշված սկզբունքները։

Հաջորդը դա դատավորներին կարգապահական տույժի ենթարկելը կամ այլ բնույթի պատասխանատվության ենթարկելու եւ աշխատանքից ազատելու համար համաձայնություն տալն է։ Այս իրավասությամբ արդարադատության խորհուրդը հանդես է գալիս որպես դատական իշխանության անկախության կարեւոր երաշխավոր։ Դատավորի դեմ արդարադատության խորհուրդ մտցված յուրաքանչյուր հարց պետք է  հանգամանորեն ուսումնասիրվի, վիճելի խնդիրները ենթարկվեն գիտական վերլուծության եւ կայացվի օբյեկտիվ եւ հիմնավորված ու անաչառ որոշում։ Յուրաքանչյուր նման դեպքում պետք է պարզել այն հարցը, թե տվյալ դատավորի նկատմամբ չի՞ դրսեւորվում արդյոք հետապնդում։ Այս հարցն ունի նաեւ իր երկրորդ կողմը։ Հանրահայտ է, որ քիչ չեն դատավորների կողմից չարաշահումները եւ քաղաքացիների իրավունքների խախտումների դեպքեր։ Այդպիսի փաստերի հիմնավորման դեպքում պետք է լինել անզիջում եւ կայացնել խիստ որոշումներ։ Կարծում եմ, որ մեր երկրում անկախ դատական իշխանության կայացման անհրաժեշտ  կառուցակարգերի ներդրմամբ հնարավոր կդառնա էականորեն բարելավել արդարադատության մարմինների գործունեության արդյունավետությունը, ինչը եւ կերաշխավորի մեր քաղաքացիների դատական պաշտպանության իրավունքի երաշխավորված իրացումը։ Եվ կարող ենք հույս ունենալ, որ դրանցից առաջացող ջերմությունն էլ կսկսի հալեցնել իրավական  նիհիլիզմի  սառցադաշտը։

Հարգելի պատգամավորներ, չեմ ցանկանում երկար չարաշահել ձեր ուշադրությունը, ուստի ցանկանում եմ հավաստիացնել, որ ընտրվելու դեպքում իմ գիտելիքների շրջանակում կանեմ ամեն ինչ արդարադատության խորհրդի առջեւ Սահմանադրությամբ դրված խնդիրների լուծման, ինչպես նաեւ ձեր վստահությունն արդարացնելու համար։ Շնորհակալություն ուշադրության համար։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բադիրյան։ Հարգելի պատգամավորներ, զեկուցողին, եթե կան հարցեր, խնդրում եմ հերթագրվել։ Հերթագրում՝ հարցերի համար։ Հերթագրվել է  երեք  պատգամավոր՝ Տիգրան Արզաքանցյան։ Հետաքրքիր է, ո՞նց է հերթագրվել, նույնիսկ մոտիկ իր աթոռին մարդ չկա նստած։ Պրն Պետրոսյան, ամենամոտը դուք եք։ Խոստովանեք։ Արզաքանցյանը դահլիճում չէ, ուրեմն, երկու հարց՝ Արշակ Սադոյան եւ Գագիկ Ավետյան։ Խնդրեմ, պրն Սադոյան։

Ա.ՍԱԴՈՅԱՆ

-Պրն Բադիրյան, ես կուզեի երկու հարց շեշտել։ Առաջինը, դուք դոկտորանտուրայում հատուկ թեմայով եք անձի հարցերի հետ կապված եւ կուզենայի ճշտել՝ արդյո՞ք պետության մեջ անձի եւ հասարակության հարաբերությունների հարցը պետք չի կարգավորել հատուկ նորմերով  եւ որքանով, ասենք, ընդհանրական կամ ազգային շահի առնչությունը անհատի շահերի հետ որեւէ ձեւով օրնսդրորեն կարգավորվում է։ Ձեր դոկտորական թեզի մեջ այս հարցերին դուք անդրադարձե՞լ եք, թե՞ ոչ։ Առաջին հարց։

2-րդ հարցը. ես կուզեի ճշտել երեկ չէ մյուս օրվա քննարկումների հետ կապված։ Բավականին լուրջ խնդիր է դառնում իրավական ակտերով, օրենքներով, նորմերով հասարակական կյանքի կարգավորման ոլորտի հարցի առնչությունը բարոյական նորմերով կամ չգրված օրենքներով կարգավորման հետ կապված։ Ի՞նչ առնչություն պետք է ունենա ձեր գործունեության մեջ արդարադատության խորհրդում բարոյական նորմերով ղեկավարվելը դրվելու՞ է հիմքում, թե՞ միայն իրավական ակտերով նաեւ հաշվի առնելով այն, որ Հայաստանում իրավական ակտերը որոշ իմաստով հարմարեցված են տվյալ պահին օրենքներ ընդունողների այս կամ այն խմբի ուղղվածության հետ։ Երեւի հասկացաք հարցը։

Գ.ԲԱԴԻՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Նախ, առաջին հարցին պատասխանեմ, որ իմ դոկտորական ատենախոսության պարագրաֆներից մեկը նաեւ նվիրված է մարդու իրավունքների դատական պաշտպանությանը։ Եվ տվյալ դեպքում, եթե ես ճիշտ հասկացա ձեր հարցը, դուք նկատի ունեք կոնկրետ օրենքներով, իրավական ակտերով մարդու իրավունքները, այսինքն՝ հասարակության եւ մասնավոր անհատի շահերի հարաբերակցության մասի՞ն է խոսքը։ Տվյալ դեպքում մեր հասարակությունում քաղաքացիական հասարակության ձեւավորման, ինչպես նաեւ իրավական պետության կառուցման առումով մեր երկրի օրենսդիր մարմինն էլ հենց ձեռնամուխ է լինում ընդունել այնպիսի օրենքներ, որոնք հիմնված են իրավունքի վրա։ Այստեղից է հենց ծնվում  իրավական օրենք գաղափարը։ Եթե օրենքը ընդունվի հենց նույն երկրի օրենսդիր մարմնի կողմից պահպանելով օրենքի ընդունման բոլոր ընթացակարգային դրույթները, սակայն այն հիմնված չլինի եւ չարտացոլի իրավունքը, բնականաբար, արդեն առաջ է գալիս ոչ իրավական օրենքի գաղափարը։

Ինչ վերաբերում է պետական իշխանության առումով, ապա իրավական պետությունում հենց պետական իշխանությունը զսպված է օրենքով։

Ինչ վերաբերում է ձեր 2-րդ հարցին, թե ինչո՞վ եմ ղեկավարվելու, եթե ընտրվեմ խորհրդի կազմում։ Բնականաբար, խորհրդի իրավաբան-գիտնականի անելիքներն առաջին հերթին նախ պետք է բխեն խորհրդի առջեւ դրված խնդիրներից եւ բացառապես պետք է ղեկավարվեմ օրենքով եւ միաժամանակ բարոյականությամբ, որովհետեւ այլ կերպ, բնականաբար, օրենքից շեղվել եւ օրենքից դուրս որեւէ գործողություն ոչ ոք չի կարող ծավալել։

Միաժամանակ, բնականաբար, դա պետք է հիմնված լինի բարոյականության, մարդասիրության եւ մարդանպաստ սկզբունքների հիման վրա։ Շնորհակալություն։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է Գագիկ Ավետյանին։

Գ.ԱՎԵՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Բադիրյան, ձեր կարծիքով աշխարհում արդարադատության եւ դատաիրավական ո՞ր մոդելն է ավելի էֆեկտիվ եւ ո՞ր մոդելը կարող է մեզ  համար ավելի օգտակար լինել։ Սա 1-ին հարցը։

2-րդ հարցը. ձեր կողմից ընտրվելու դեպքում կոնկերտ ի՞նչ նախաձեռնությամբ հանդես կգայիք, որպեսզի արդարադատության ոլորտում կոռուպցիան հասներ մինիմումի։ Շնորհակալություն։

Գ.ԲԱԴԻՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ 1-ին հարցի մասով նշեմ, որ Հայաստանի իրավական համակարգը պատկանում է ռոմանա-գերմանական իրավունքի ընտանիքի դասին։ Կան, իհարկե, այլ իրավական ընտանիքներ եւս։ Մեր առօրյայում ակնարկվում է նաեւ անգլո-սաքսոնական, անգլո-ամերիկյան իրավական համակարգը։ Ես չէի ցանկանա դրանք իրար հակադրել։ Դրանցից յուրաքանչյուրը ունի եւ առավելություններ, եւ որոշակի թերի կողմեր։ Պարզապես, կարող  եմ ասել, որ մեր իրավական համադրույթների մասով մեր հասարակական գիտակցությունը, մեր հասարակությունն առհասարակ ավելի բնորոշ է, ավելի բնութագրական է ռոմանա-գերմանական իրավունքի ընտանիքին։ Ընդ որում, ասեմ, որ քննադատական որեւէ խոսք չեմ ասում անգլո-ամերիկյան իրավական համակարգին ուղղված։

Նշեմ, որ արձանագրվում է հիմա համաշխարհային մասշտաբով երկու իրավական համակարգերի ինտեգրման տենդենց կա, միտում է նկատվում եւ կարելի է ասել, որ որոշակի դրական կողմեր եւ այստեղից, եւ այնտեղից փոխառվում են։ Դրա օրինակը մեզ մոտ կոլիֆիկացված օրենսդրություն է։ Հայաստանը, վավերացնելով «Մարդու իրավունքների հիմնարար ազատությունների մասին» եվրոպական կոնվենցիան, բնականաբար արդեն ունի իր դատավորը մարդու իրավունքների  Ստրասբուրգի եվրոպական դատարանում եւ, բնականաբար, այդ դատարանի կողմից ներկայացված բոլոր որոշումները ունեն նախադատարանային նշանակություն։ Այստեղ արդեն հետաքրքիր սիմբիոզ է ստացվում։

Ինչ վերաբերում է 2-րդ հարցին, ապա այն  չափով ինչքանով որ արդարադատության խորհրդին Սահմանադրությամբ եւ օրենքներով համապատասխան հնարավորություններ են վերապահված սոցիալական այս նորմերի համակարգում գործառնելու եւ նպաստելու դատական իշխանության անկախությանը, բնականաբար, նաեւ  միաժամանակ արդեն նշեցի իմ ելույթում, որ պետք է հետեւել շատ ուշիմ կերպով, որպեսզի նաեւ քաղաքացիների իրավունքները չխախտվեն, որովհետեւ քիչ չեն դեպքերը։ Շատ դեպքեր են արձանագրված եւ հայտնություն չեմ լինի ասած, որ ասեմ, որ քաղաքացիների օրենքով հասնող իրավունքների իրացման առումով որոշակի դժվարություններ են շատ անգամ առաջանում։

Իմ մասնակցությունն ընտրվելու դեպքում մասնակցությունը խորհրդի աշխատանքներին բնականաբար կկարողանա այն չափով հասցնել այն հնարավոր նվազագույն մինիմումին համապատասխան կոռուպցիոն ռիսկերը, երեւույթները, ինչքանով օրենսդրությամբ եւ Սահմանադրությամբ այդ մարմնին հնարավորություն է տրվում ապահովել դատական իշխանության անկախությունը եւ կարգապահական վարույթներ հարուցել կամ  այլ  բնույթի պատասխանության ենթարկել կարգազանց դատավորներին կամ օրենքի խախտողներին եւ այլ հանցավոր  գործունեություն դրսեւորած դատական համակարգի աշխատակիցներին։ Շնորհակալություն։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բադիրյան։ Հարցերն ավարտվեցին, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Ինչպես արդեն ընդունված է մեր կարգով, հիմա մենք կլսենք երկրորդ թեկնածուին։ Պրն Ավագյանը դահլիճում չէ։ Ամբիոնի մոտ է հրավիրվում պրն Ավագյանը՝ 2-րդ թեկնածուն՝ արդարադատության խորհրդի կազմում ԱԺ կողմից նշանակվելու համար։

Ռ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Հարգելի պրն նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, առաջին ելույթի հետ կապված կարող եմ ասել, որ մի քիչ ինձ հեշտ է դառնում  չանդրադառնալ այն փոփոխություններին, որոնք որ տեղ են գտել հատկապես արդարադատության հետ կապված Սահմանադրության մեջ։ Սակայն պետք է ասեմ, որ էլ ավելի ուժեղացել է Սահմանադրության մեջ այդ մասը։ Պետք է ասեմ, որ, եթե խոսքն այն մասին է, թե ինչպես ես պետք է կատարեմ իմ պարտականությունները, եթե ընտրվեմ արդարադատության խորհրդի անդամ, պետք է ասեմ, որ ես արդեն իսկ փորձ ունեմ 1995թ. եւ 2004թ. ես եղել եմ արդարադատության խորհրդի գիտնական անդամ։ Դա մեկ։ Եվ երկրորդը՝ իմ ոլորտը քրեական իրավունքն է, հատկապես անձի դեմ ուղղված հանցագործություններ եւ շրջակա միջավայրի դեմ ուղղված հանցագործություններ, այդ հանցագործությունների դեմ ուղղված պայքարի իմաստով։ Այնպես որ չեմ ուզում չարաշահել ձեր ուշադրությունը եւ, եթե հարցեր լինեն, սիրով  կպատասխանեմ։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Դուք ավարտեցի՞ք ձեր ելույթը, պրն Ավագյան։

Ռ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Այո։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, Ռոբերտ Ավագյանին հարցերով դիմելու համար խնդրում եմ հերթագրվել։ Հերթագրում։ Հերթագրվել է երկու պատգամավոր։ Էլի Արզաքանցյանն է հերթագրվել։ Ուրեմն, սա տեխնիկական սխալմունք է։ Խնդրում եմ ստուգել։ Հերթագրվել է մեկ պատգամավոր՝ Արարատ Մալխասյան։

Ա.ՄԱԼԽԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պրն Ավագյան, դուք ձեր ելույթում նշեցիք, որ շուրջ 10 տարվա փորձ ունեք արդարադատության խորհրդի կազմում, ձեր կյանքի ուղին շատերին է հայտնի, վաստակաշատ իրավաբան եք, մեծ թվով աշխատանքներ ունեք բնապահպանության բնագավառում եւ, ինչպես դուք ասացիք, անձի իրավունքների պաշտպանության բնագավառում։ Այդ առումով իմ կարծիքը միանշանակ դրական է ձեր թեկնածության առիթով։ Սակայն կցանկանայի ճշտել մի հանգամանք։ Դուք երկարատեւ փորձ ունենալով արդարադատության խորհրդի կազմում։ Կարծում եք, որ բարեփոխումների կարիք կա՞ եւ եթե կա, ինչպիսի՞ն եք տեսնում այդ բարեփոխումների ծրագիրը։

Ռ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Դուք բարեփոխումներ նկատի ունե՞ք Սահմանադրության մեջ արդարադատության խորհրդի հետ կապված բարեփոխումները, թե՞ ինչ բարեփոխումների մասին է խոսքը։

Ա.ՄԱԼԽԱՍՅԱՆ

-Ես նկատի ունեմ արդարադատության խորհրդի աշխատանքները կազմակերպելու հարցում որեւէ փոփոխություններ դուք նիատի ունե՞ք եւ կառաջարկեք անել։

Ռ.ԱՎԱԳՅԱՆ

-Ես կարծում եմ, եթե յուրաքանչյուր ոք իր տեղում կատարի այն պարտականությունները, որոնք բխում են տվյալ ոլորտից, ապա եւ դատարանների աշխատանքները լավ կլինեն, եւ երկիրը ավելի լավ վիճակում կլինի։ Իհարկե, հիմա, երբ արդարադատության խորհուրդը ինքն է կազմելու դատավորների ցուցակները եւ ավելի ինքնուրույն է լինելու, քան առաջ, հիմա, իհարկե, ավելի շատ հնարավորություններ են ստեղծվում, որպեսզի նաեւ այս դահլիճում չհնչեն դատավորների կոռուպցիայի  եւ այլ նեգատիվ երեւույթների մասին։ Բայց ես ձեզ հավաստիացնում եմ, որ նախորդ տարիներին էլ եղել են այնպիսի դեպքեր, երբ օրինազանց դատավորի հարցը դրվել է արդարադատության խորհրդի նիստում եւ որոշ անձինք կալանավորվել են կամ նույնիսկ հեռացվել են իրենց պաշտոնից։ Պարզապես արդարադատության խորհուրդը այն ժամանակ եւ, կարծում եմ, հիմա աշխատում է փակ ռեժիմով եւ, ըստ երեւույթին, լայն հասարակայնությանը դա հայտնի չի եղել։ Բայց ես մի բան կարող եմ ասել, որ երբ հարց էր բարձրանում Հայաստանում ստեղծել հատուկ հակակոռուպցիոն մարմին եւ հրավիրվել էին Լիտվայի եւ այլ երկրների ներկայացուցիչներ, ես հարց տվեցի նրանց, թե ահա ձեզ մոտ հակակոռուպցիոն մարմինը ստեղծվել է, եւ դուք բավական բարձր աշխատավարձ եք ստանում, ասացեք, խնդրեմ, այսքան ժամանակ քանի՞ դատավոր եք կալանավորել կամ դատախազ, նա ասաց, որ գիտեք ինչ, այդ տվյալները փակ են եւ ես չեմ կարող հրապարակել։ Դա ինձ զարմացրեց, որովհետեւ հասարակությանն անտեսել  այդ հարցերում  սխալ է, եւ ես կարծում եմ, որ այստեղ իմ ասածը այն է, որ պետք չի այնպիսի  մարմիններ ստեղծել, որոնք կպայքարեն նեգատիվ երեւույթների դեմ։ Տվյալ դեպքում այն փոփոխությունները, որոնք կատարվել են, իհարկե, դա կնպաստի, որպեսզի օրինազանց անձինք  չներթափանցեն արդարադատության խորհուրդ։ Դա մեկ։ Մյուս կողմից՝ իհարկե, կարելի էր Սահմանադրությունը այդ իմաստով էլ ավելի կատարելագործել։ Օրինակ, ինձ համար անհասկանալի է, թե այսօրվա դրությամբ ինչու՞ արդարադատության խորհրդի անդամները իրենց միջից չեն կարող ընտրել նախագահ, եթե մենք միշտ այս դեպքում ասում ենք արտասահմանյան փորձ, ինչպես, օրինակ, Հունգարիայում։ Կամ այսօրվա դրությամբ դատախազին նշանակում է ԱԺ-ը, առաջ վարչապետն էր ներկայացնում։ Հունգարիայում դատախազին նշանակում է արդարադատության խորհուրդը։ Այսինքն, որպեսզի այստեղ չլինի կախվածություն։ Այնպես որ, ասածս այն է, որ իհարկե կատարելագործման հարցեր միշտ էլ կային, բայց ես ձեզ հավաստիացնում եմ, որ այն փոփոխությունները, որոնք տեղի ունեցան, հիմնական օրենքում էլ ավելի են ընդլայնում արդարադատության խորհրդի անդամի իրավունքներն ու պարտականությունները։ Նամանավանդ, եթե դուք ինձ ընտրեք, ժողովրդական լեզվով ասած՝ եթե իմ մեջքին ԱԺ-ն լինի, իմ լեզուն էլ ավելի երկար կլինի։ Չնայած, կրկնում եմ, ես գիտնական եմ եւ միշտ էլ գնացել եմ իմ խղճի հետեւից եւ միշտ էլ անկախ եմ եղել։ Շնորհակալություն։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին, պրն Ավագյան, դուք կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Մենք անցնում ենք մտքերի փոխանակությանը եւ բոլոր այն պատգամավորներին, որոնք այս կապակցությամբ ելույթներ ունեն, խնդրում եմ հերթագրվել։ Հերթագրում։ Հիշեցնեմ նաեւ, որ ֆրակցիաները, պատգամավորական խմբերը նույնպես ունեն ելույթի իրավունք եւ կարող են հիմնավորել նաեւ իրենց կողմից այս թեկնածուների   առաջադրումը։ Հերթագրվել են հետեւյալ պատգամավորները՝ Ռաֆիկ Պետրոսյան, Տիգրան Արզաքանցյան, Աղասի Արշակյան, Հրանտ Խաչատրյան, Սուքիաս Ավետիսյան։ Խնդրեմ, պրն Պետրոսյան, ամբիոնի մոտ։

Ռ.ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

-Մեծարգո նախագահող, հարգելի գործընկերներ, ձեզ բոլորիդ, ըստ երեւույթին, հայտնի է եւ երկար կանգ առնել պետք չի այն հարցի վրա, թե ինչպիսի՞ պայքար էր ծավալվել Հայաստանի անկախություն ձեռք բերելուց հետո դատական իշխանության անկախություն ապահովելու առումով։ Եվ շատ դժվար էր, որովհետեւ ինչպես բոլոր երկրներում, այնպես էլ մեր երկրում, թեկուզեւ անկախ Հայաստանում, միշտ էլ իշխանությունները ձգտել են, եւ այսօր աշխարհում այդ տենդենցը դեռ շարունակվում է, որ դատական իշխանությունը լինի։ Եվ դարեր շարունակ գիտեք, որ արդարադատությունն էլ, ամեն ինչն էլ իրականացրել է թագավորը, կայսրը եւ այլն եւ այդ տենդենցը դժբախտաբար դեռ կա մեզանում։ Եվ այսօր պետք է խոստովանենք, որ մեզ այսօր չհաջողվեց դատական անկախ, լրիվ անկախ իշխանություն ստեղծել, որովհետեւ օրինական հարցերի մասին, որ խոսեց թեկնածուներից երկրորդը, օրինակ, չհաջողվեց, ըստ երեւույթին, նաեւ ֆինանսական եւ այլ պատճառներով եւ պատճառաբանություններով, որ արդարադատության խորհրդի անդամները, որոնք պետք է ընթացք տան այդ արդարադատության եւ կադրերի ընտրությանը, եւ նրանց լիազորությունների դադարեցմանը, եւ նրանց կանոնավոր աշխատանքին, տույժերի նշանակմանը եւ այլն, լավ կլիներ, որ նրանք չլինեին գործող դատավորներ։ Դատավորներից ընտրվեին այդ 9 հոգին, ինչպես նախատեսված  է այսօրվա մեր Սահմանադրության մեջ, բայց նրանք աշխատավարձով աշխատեին եւ այդ լիազորությունների ամբողջ ժամկետի ընթացքում կասեցնեին իրենց դատավորական գործողությունները։ Հակառակ դեպքում այսօր այդ դատավոր անդամները նույնպես կանխման մեջ են գտնվելու որոշակի իշխանությունների որոշակի թեւերից եւ սա գաղտնիք չէ, մեզ չհաջողվեց այդ հարցը լուծել։

Մյուսը՝ լավ կլիներ, որ արդարադատության խորհրդի անդամները, ինչպես շատ երկրներում է արվում, իրենք իրենց կազմից ընտրեին նախագահ վճռական ձայնով եւ նա էլ մասնակցեր այդ քննարկումներին։ Այսօր, փաստորեն, մեր արդարադատության խորհրդի նիստերը վարում է, ըստ մեր Սահմանադրության, վճռաբեկ դատարանի նախագահը։ Բնական է, որ վճռաբեկ դատարանի նախագահից այդ գործող դատավոր անդամները այսօր էլ ինչ-որ չափով այդ անդամները կախված են, որովհետեւ, եթե նա կարծիք արտահայտի, խոսքս կոնկրետ մարդու մասին չէ, այլ ինստիտուտի, եւ նրանք չհամաձայնվեն, հետագայում նրանց կողմից կայացված դատական որոշումները կարող են բեկանվել ու վտանգի տակ ընկնել եւ այլն։ Եվ պետք է խոստովանել, որ մեզ չի հաջողվել այսօր ստեղծել 100 տոկոսանոց անկախ դատական իշխանություն եւ առաջին հերթին լրիվ անկախ արդարադատության խորհուրդ։ Բայց բոլոր դեպքերում մեզ շատ բան հաջողվեց եւ Սահմանադրության մեջ հատկապես այդ դատական իշխանությունը ինչքան հնարավոր էր հեռացվեց գործադիր իշխանությունից եւ գործադիր իշխանության բոլոր այն գործառույթները, որոնք վերաբերում էին  ցուցակների պիտանելիության ցուցակների կազմմանը, առաջխաղացման ցուցակների կազմմանը, դատավորների տույժեր նշանակելուն,  լիազորությունների դադարեցման կապակցությամբ կարծիք հայտնելու եւ այլն, այս բոլոր հարցերը, փաստորեն, գործադիր իշխանությունից վերցվեցին եւ հանձնվեցին արդարադատության խորհրդին։ Այսինքն՝ երրորդ պայմանականորեն դատական իշխանության վերադաս մարմնին։ Լուծվեց այն կարեւոր հարցը, որ ԱԺ-ը, ինչպես Հանրապետության Նախագահը, իրավունք ունենա երկու իրավաբան-գիտնականներ առաջադրել։ Այս հարցը լուծվեց լավ ձեւով, որովհետեւ  ԱԺ-ին, ինչպես նշվեց այստեղ, ունենալով իրենց թիկունքում,  մեր երկու իրավաբան-գիտնականները,  Հանրապետության     Նախագահին ունենալով իրենց թիկունքում, կարող են այնտեղ  ցուցաբերել անկախություն եւ, ինչպես ասում են, կուրորեն չքվեարկել կամ չենթարկվել այն բոլոր կարգադրություններին կամ հեռախոսային իրավունքին կամ միջամտություններին եւ այլն, այսինքն՝ նրանց անկախությունն ապահովված է։ Այս կապակցությամբ լավ է, որ այս երկու թեկնածուները իրավաբան-գիտնականներ են։ Ես երեւի ըստ հասակի ներկայացնեմ շատ կարճ։ Սկզբում չնայած ելույթ ունեցավ կրտսերը, բայց ես պրն Ավագյանի մասին սկզբում ասեմ ըստ հասակի։ Նա Հայաստանում, եւ ոչ միայն Հայաստանում, այլ մեր Միության մեջ հետխորհրդային պետություններում հայտնի է որպես լավագույն իրավաբաններից մեկը Հայաստանի։ Եվ պատահական չի, որ նրա թարգմանությամբ եվրոպական երկրների օրենսգրքերի այդ շարանում լույս է տեսել Սանկտ Պետերբուրգում նաեւ նրա թարգմանությամբ մեր Քրեական օրենսգիրքը։ Առաջին անգամ նա այդպիսի գեղեցիկ գործ է կատարել։ Ներկայացրել է մեր քրեական օրենքը միջազգային ասպարեզում։ Բացի դրանից, ես նրան ճանաչում եմ դեռեւս համալսարանական տարիներից, շուրջ  42 տարի։ Միշտ եղել է անբասիր, դա, իսկապես, նրա բնավորության գիծն է, այսօր դրա մեջ համոզված եմ։ Բայց չի զբաղեցրել որեւէ պաշտոն, որտեղ հնարավորություն ունենար նաեւ շեղումներ թույլ տալ եւ նա ոչ մի շեղում թույլ չի տվել կյանքում։ Եվ հայտնի իրավաբան լինելով հանդերձ, միաժամանակ երկու անգամ նշանակվելով արդարադատության խորհրդի կազմում, իրեն ցույց է տվել  որպես անաչառ, անկողմնակալ եւ ինքնուրույն անձնավորություն, ինքնուրույն իրավաբան, որովհետեւ եթե հայտնվել են արդարադատության խորհրդում կարծիքներ, ապա առաջիններից մեկը եղել է նա, որ ինքնուրույնություն է հանդես բերել եւ իր կարծիքը առաջադրել։ Նա գիտական աշխատությունների, մենագրությունների հեղինակ է։ Գիտելիքների մասին ոչ մի կասկած չկա, իսկ որպես մարդ, չղեկավարվող ուրիշի կողմից, այլ իր կարծիքը առաջ տանող, այսպիսի մարդ է պետք  մեր արդարադատության խորհրդում։ Այդ տեսակետից ԱԺ-ը լավ թեկնածու է ընտրել։

Մյուս թեկնածուն՝ պրն Բադիրյանը երիտասարդ է, բայց հասցրել է այսքան ժամանակում շատ մեծ գործեր անել, որովհետեւ 5 տարի առաջ պաշտպանելով թեկնածուական ատենախոսություն, այս ընթացքում երկու մենագրություն է հրատարակել եւ 20 գիտական հոդվածներ։ Ես եղել եմ իրավաբանական ֆակուլտետում լույս տեսնող հանրապետությունում դոկտորականի համար նախատեսված  ամսագրի խմբագիր, նրա 20 հոդվածներից կեսը ես եմ խմբագրել եւ դրանք ոչ թե գիտական պատահական հոդվածներ են, այլ մտածված, խորը ուսումնասիրությունների արդյունքներ են եւ նա նույնպես դարձել է գիտնական եւ շարունակում է մնալ գիտնական, աշխատում է այդ ուղղությամբ եւ գիտի նաեւ օտար լեզուներ, կոմպյուտերային տեխնիկային է տիրապետում եւ այլն։ Մի խոսքով՝ այս երկու թեկնածուների թեկնածությունը ես ողջունում եմ։ երկու թեկնածուներն էլ արժանի են եւ հույս ունեմ, որ նրանք կարդարացնեն ԱԺ-ի հույսերը, կապ կպահպանեն ԱԺ-ի հետ  եւ պատգամավորների, պատգամավորական խմբերի եւ խմբակցությունների հարցադրումները անպայման կիրականացնեն, որովհետեւ բողոքները շատ են մեր դատական մարմիններից, նրանք պետք է զբաղվեն նաեւ այդ հարցերով։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հաջորդ ելույթի համար  Աղասի Արշակյան։

Ա.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ 1990-91թթ. ես էլ պրն Պետրոսյանի հետ գործուն մասնակցություն եմ ունեցել մեր անկախ Հայաստանի դատական եւ դատախազական համակարգերի ձեւավորմանը։ Մենք այն ժամանակ անհամեմատ  ավելի մեծ էնտուզիազմով էինք այդ պետականաշինության գործին մասնակցում եւ նվիրումով, հույս ունենալով, որ մեր ընտրությունը կլինի շատ լավ եւ այդ մարդիկ մեր հույսերը կարդարացնեն։ Սակայն հետագայում պարզվեց, որ նրանցից ոմանք չդիմանալով այդ դժվարություններին՝ շատ կարճ ժամանակում վերածվեցին այս կամ այն պետական պաշտոնյայի։ Դուք գիտեք, որ շատ առաջ ընկած պետական պաշտոնյաներ կային, ում մոտ նախագահ էին աշխատում եւ վերածվեցին նրանց անձնական օգտագործման դատավորների եւ դատախազների։ Ես մեծ հույս ունեմ, որ արդարադատության խորհրդի 3-րդ հերթում անհամեմատ ավելի ինքնուրույն մարդիկ կներգրավվեն, եւ մենք այդ համակարգը էլ ավելի բացահայտ կդարձնենք, ավելի պարզ եւ թափանցիկ կդարձնենք։

Ես այստեղ լիազորված եմ իմ խմբակցության անունից ասել, խորը հարգանք տածելով պրն Ավագյանի գիտելիքների հանդեպ, իմանալով, որ առաջադրվելու է նաեւ պրն Գրիշա Բադիրյանը, մեր ֆրակցիան որոշել է պաշտպանել այս թեկնածությունը։ Ով էլ  ընտրվի, ես նրան հաջողություն եմ ցանկանում։

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Երկուսն էլ ընտրվում են, երկուսին էլ պաշտպանեք։ Այսինքն՝ այնպես չի, որ երկուսից մեկին պետք է պաշտպանեք։

Ա.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ես, ուրեմն, թյուրիմացության մեջ եմ, որովհետեւ, ճիշտն ասած, մենք կանգնել էինք այդ թեկնածության վրա։ Ավելի ուրախ եմ, որովհետեւ պրն Ավագյանին ճանաչում եմ վաղուց։ Այստեղ նրա հասցեին ասված դրվատանքի խոսքերը միանգամայն կիսում եմ։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հրանտ Խաչատրյան, խնդրեմ։

Հ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ես չեմ կանգ առնի մեր դատաիրավական համակարգում կոռուպցիայի մակարդակի վրա, որովհետեւ դա ակնհայտ է։ Ուղղակի կուզեի ասել, որ անձնական փորձով համոզվել եմ, որ դրանում իր մեղքի բաժինը ունեցել է նաեւ արդարադատության խորհուրդը։ Կուզեի պատճառների մասին ասել։ Իմ կարծիքով երկու հիմնական օբյեկտիվ պատճառ կարելի է համարել։ Սուբյեկտիվից դուրս, համենայն դեպս, պատճառ կա, որ արդարադատության խորհուրդը չի եղել իր բարձունքի վրա։ Առաջինը դա թեկնածուները նշեցին, որ արդարադատության խորհրդի լիազորությունների շրջանակներն էին, երկրորդը՝ պատասխանատվության ձեւը՝ կոլեկտիվ, թե՞ անհատական։ Այդ երկու հանգամանքի վրա կուզենայի մի փոքր ընդարձակվել։

1990-94թթ. այն ժամանակվա սահմանադրական հանձնաժողովում, որի անդամ էի, գիտնական իրավաբանները եւ գործող անձինք, ինչպիսիք են արժանահիշատակ Գեւորգյանը՝ դատախազ, Տարիել Բարսեղյանը, մեր գործընկեր Ռաֆիկ Պետրոսյանը, Մհեր Խաչատրյանը, բավականին մեծ կռիվ էին տալիս արդարադատության խորհրդի լիազորությունները Սահմանադրությունում ամրագրելու համար՝ մասնագիտորեն մատնանշելով, որ վերցնում է Ֆրանսիայի մագիստրատուրայի գաղափարը, բայց կրճատվում են լիազորությունները, հասցնելով մինիմումի։ Ինչպես գիտեք, 1995թ. մեր վզին փաթաթվեց մի Սահմանադրություն, որը մեզ պարտադրեց այդպիսի  արդարադատության խորհուրդ եւ այդ լիազորությունների շրջանակներում, իհարկե, միայն կարգապահական վարույթներ լսելով չէր կարող արդարադատության խորհուրդը ցանկության դեպքում եւ նույնիսկ կամք դրսեւորելու դեպքում վերահսկել դատական համակարգը եւ այն դարձնել անկախ։ Ինչպես գիտենք, դատական համակարգը այսօր շատ անկախ համակարգ է, անկախ է հասարակությունից, անկախ է ԱԺ-ից, անկախ է իշխանության մյուս մարմիններից եւ բացահայտ կարելի է ասել, կարելի է անուններ չտալ, որովհետեւ մամուլը անուններ տալը այլ կերպ է մեկնաբանում։ Կա երկու անձնավորություն, ովքեր այնտեղ հանձնարարություններ են տալիս։ Այդ դատական համակարգում կարող են հանձնարարություններ տալ եւ դրվածք ստեղծել, թե ո՞ր հարցերը կարելի է օրինական լուծել, որոնք՝ ոչ։ Իսկ արդարադատության խորհրդում նման պայմաններում, թե նույնիսկ այն մեխանիզմը, որով կարելի է դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցել, ես այդ բանը կարողացել եմ անել, արդարադատության խորհրդում գործում էր արդեն 2-րդ թերությունը։ Դա այն խնդիրն է, որը առկա է նաեւ մեզ մոտ՝ խորհրդարանում։ Կոլեկտիվ պատասխանատվություն քվեարկության արդյունքներով։

Ես կխնդրեի երկու թեկնածուներին էլ իրենց եզրափակիչ ելույթում անդրադառնալ այդ խնդրին՝ արդյոք քվեարկությունը, երբ որ կատարվել է քվեարկությամբ եւ կոլեկտիվ պատասխանատվությամբ, յուրաքանչյուր քվեարկող իր քվեարկության   համար պատասխանատու չէ՞ եւ ինչպե՞ս է պատասխանատու, ինքը օրինական է քվեարկել, թե՞ օրենքին դեմ։ Ենթադրվում է, որ մարդը, եթե իր խղճի համեմատ է քվեարկում, ուրեմն, կարող է նաեւ տրամաբանությանը եւ օրենքին դեմ քվեարկել։ Դա կիրառվել է նաեւ արդարադատության խորհրդում։ Մի անգամ մենք մեծ ջանքերով չորս  դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթ էինք հարուցել եւ խորհրդի որոշումը եղավ բավարարվել քննարկմամբ։ Եվ այդ որոշումը արգելել էին փոխանցել ինձ պատճառաբանելով, որ եթե  հասնի իմ ձեռքը, անպայման իրավունքում տպագրվելու է եւ դատավորը այլեւս չի կարողանալու դատական նիստ մտնել, որովհետեւ թերթը կվերցնեն, ճակատին կխփեն եւ կասեն՝ դու այն մարդն ես, որ քո նկատմամբ կարգապահական վարույթ է հարուցվել եւ կիրառվել։ Այդ առումով մենք ունենք ամբողջ Հայաստանում ոչ միայն արդարադատության խորհրդում, անհատական պատասխանատվությունը կոլեկտիվ պատասխանատվության մեջ համադրության այդ շրջանակներում։

Ես չեմ ուզում թեկնածուներին անդրադառնալ, ժամանակը ցույց կտա, թե նրանք որքան կամք կդրսեւորեն։ Մի բանը լավ է, որ մասնագետներ են, անկասկած գրագետ են իրավաբանորեն։ Ես չեմ ուզում երեկվա բարձրացրած հարցերին անդրադառնալ, թե արդյոք խղճով, արդարադատության հիմքում ընկած մարդասիրության, հումանիզմի դրսեւորումներով նրանք պետք է կիրառեն օրենքի տառը, թե՞  ոչ։ Ուզում եմ ցանկանալ, որ գոնե երեկվա մեր վեճերը ինչ-որ արդյունք տան այսօրվա նշանակումների առումով։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Այժմ ելույթի համար ձայնը տրվում է Սուքիաս Ավետիսյանին, նախապատրաստվի Գագիկ Մխեյանը։

Ս.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ճիշտն ասած, ուզում եմ մեկ անգամ եւս բոլորս հիշենք, որ այսօր ինչ կատարվում է այստեղ, դա այն սահմանադրական բարեփոխումների  արդյունքն է, որոնց շուրջ մենք շատ երկար վիճել ենք եւ այսօր մենք փորձում ենք մեր եւ մեզանով հանդերձ ՀՀ ընտրության իրավունք ունեցող քաղաքացիների ձայնը տալ երկու մարդկանց, երկու իրավաբան-գիտնականների, որոնք պետք է արդարադատության խորհրդում պաշտպանեն մեր ՀՀ քաղաքացիների իրավունքները։

Սա շատ կարեւոր  քայլ եմ ես համարում այս բարեփոխումների մեջ, որովհետեւ մենք բազմիցս այս ամբիոնից լսել ենք պատեհ եւ անպատեհ առիթներով արդարադատության, ընդհանրապես դատական համակարգի հասցեին տարբեր խոսակցություններ։ Մի մասը՝ հերյուրանքներ, մի մասը՝ ճշմարտություններ։ Եվ մենք մեր քվեն տալով այսօրվա թեկնածուներին, մենք ուզում ենք, որ առաջիկա տարիների ընթացքում տեսնենք այն դրական բարեփոխումները, տեղաշարժերը, որ տեղի կունենան արդարադատության խորհրդում, որ այդ խորհրդի աշխատանքները կլինեն ավելի թափանցիկ եւ ավելի  մատչելի ԱԺ-ին, պատգամավորներին եւ ՀՀ ցանկացած քաղաքացու։ Այդ առումով շատ հետաքրքիր թեկնածուներ են այսօր  առաջադրվել։ Ես մասնագիտությամբ իրավաբան չեմ, այսօրվա ընթացքում փորձել եմ երկու թեկնածուների մասին տարբեր աղբյուրներից կարծիքներ իմանալ եւ ինձ համար շատ կարեւոր է, որ այսօր մենք առաջադրում ենք մի կողմից թեկնածու, որը ունի  կյանքի եւ  աշխատանքի փորձ, եւ կարծես, իրավագիտության բոլոր բարձունքները նվաճել է։ Դա հանձինս պրն Ավագյանի։ Մյուս կողմից՝ ունենք երիտասարդ, որը տարիքով ավելի քիչ է, քան պրն Ավագյանի  աշխատանքային փորձը, բայց էլի շատ կարճ ժամանակում կարողացել է հասնել որոշակի հաջողությունների։ Սրանով մենք  կարծես փորձում ենք արդարադատության խորհրդում եւ դատական համակարգում նաեւ սերունդների փոխանցելիությունն ապահվել, որպեսզի  ավելի փորձառու պրն Ավագյանը կարողանա տարիների ընթացքում իր անցած կյանքի փորձը փոխանցել Գրիգոր Բադիրյանին, որը նույնպես կարծում ենք կլինի այն արժանի գիտնականներից մեկ առաջիկայում մեր հանրապետությունում իրավագիտության ոլորտում։ Ես երկուսին էլ ցանկանում եմ  հաջողություն եւ իմ ընկերներին կոչ եմ անում կողմ քվեարկեն երկու թեկնածուների օգտին։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հաջորդ ելույթի համար ձայնը տրվում է Գագիկ Մխեյանին։

Գ.ՄԽԵՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, հարգարժան նախագահող, ես կարծում եմ, որ մենք առաջին հերթին պետք է խոսենք այն ողջունելի քայլի մասին, մեր Սահմանադրության մեջ ընդունված նորմին, որ այսօր մենք իրականացնում ենք եւ արդարադատության խորհրդում առաջադրվում են երկու գիտնական-իրավաբաններ հենց ԱԺ-ի կողմից։ Երբ նայում ես, որ բազմամյա փորձ ունեցող անձնավորություն է Ռոբերտ Ավագյանը, մյուս կողմից՝ երիտասարդ մի իրավաբան-գիտնական, որին ես անձամբ ճանաչում եմ, շատ անաչառ, իրավական գիտելիքներով հարուստ անձնավորություն է։ Այստեղ ես կիսում եմ այն մտահոգությունը, որ արդարադատության խորհրդում, եթե ամեն ինչ լավ լիներ, բնականաբար, երեւի այս տարբերակը չէր առաջանա։ Բայց կարծում եմ, որ մեր երկու թեկնածուներն էլ, իսկապես, արդարադատության խորհրդում ասելիք կունենան եւ կկանգնեն արդարադատության կողքին։ Երկուսն էլ բավականին լավ անձնավորություններ են որպես մարդ, իրենց գիտելիքներով հարուստ փորձ ունեն եւ կարծում եմ, որ մենք սխալված չենք լինի, երբ մեր ձայնը տանք երկու թեկնածուների օգտին։

Ինչ վերաբերում է նրան, թե պրն Ավագյանը իր բազմահարուստ փորձը կփոխանցի մեր երիտասարդ գիտնականին, ես կարծում եմ, որ նաեւ պետք է այսօր երիտասարդներին ավելի  մեծ տեղ տալ։ Չնայած համաձայն եմ նաեւ, որ փորձը իր նշանակությունն ունի։ Բացի այդ, կարծում եմ, որ շատ կարեւոր նշանակություն ունի, որ ոչ միայն խնդիրը ընտրելու մեջ է, այլեւ  մեր երկու թեկնածուներին հետագայում, եթե մենք հնարավորություն տանք աշխատելու արդարադատության խորհրդում, այլ նրանց աջակից լինել, նրանց կողքին կանգնել, ԱԺ, արդարադատության խորհրդի անդամներ, որպեսզի մենք հետագայում մեր կողմից առաջադրված թեկնածուների համար մեր գլուխները չկախենք։

Մենք առաջարկում ենք երկու թեկնածուներին էլ ձայն տալ եւ Աստված տա կանաչ ճանապարհ նրանց, որպեսզի նրանք  գործեն ի շահ մեր ժողովրդի եւ արդարադատության։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Այժմ ՄԱԿ խմբակցության անունից ձայնը տրվում է Գուրգեն Արսենյանին։

Գ.ԱՐՍԵՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի նախագահ, հարգելի գործընկերներ, մենք ունենք իրավասություն ԱԺ-ի կողմից արդարադատության խորհրդի կազմը համալրելու պարտականությունը կատարելու եւ այսօր ես կուզեի ներկայացնել մեր խմբակցության տեսակետը առաջադրված թեկնածուների վերաբերյալ եւ կցանկանայի նաեւ շարադրել մի քանի նկատառումներ՝ կապված այն հնարավոր գործառույթների հետ, որ պետք է իրականացնեն արդարադատության խորհրդի մեր կողմից նշանակված գիտնական անդամները։

Մենք գիտենք, որ արդարադատության համակարգը լրջագույն բարեփոխումների կարիք ունի եւ ուզում ենք հասնել ՀՀ-ում արդարադատության իրականացման այնպիսի ռեժիմի, որպեսզի ՀՀ ոչ մի մարդ չվախենա, որ իրեն պատասխանատվության կենթարկեն իր չարած բանի համար։ Մենք այդպիսի արդարադատության համակարգի ենք ուզում հասնենք։ Մենք ուզում ենք հասնել այնպիսի համակարգի, որը հասարակական գիտակցության մեջ կընկալվի որպես արդար դատելու համակարգ, այլ ոչ թե դատելու։ Այդ արդար դատելու սկզբունքը մեզ համար շատ կարեւոր է։ Այսօր առաջադրված գիտնական-իրավաբանների թեկնածությունները դիտարկելով կցանկանայի շարադրել մեր մի քանի դիտարկումները՝ կապված մարդկանց անցած ճանապարհի եւ այն հնարավոր ազդեցության եւ հնարավոր գործունեության դրսեւորման, որը իրենք կարող են ունենալ արդարադատության խորհրդում։

Սա պաշտոն չի, սա մանդատի ածանցում է։ Հայ ժողովուրդն ընտրելով ԱԺ պատգամավորներին եւ ԱԺ-ին Սահմանադրությամբ տալով այդ լիազորությունը, իր իրավունքից օգտվելով գործուղում է արդարադատության խորհուրդ, փաստորեն, ժողովրդի ներկայացուցիչներ։ Արդարադատության խորհրդում այս երկու ներկայացուցիչները ժողովրդի ներկայացուցիչները պետք է լինեն, արտահայտեն հայ ժողովրդի  շահերը։ Ոչ թե պետական կառույց է, այլ այն մարդկանց, ովքեր  կազմում են Հայաստանի բնակչությունը, որովհետեւ մենք մեր մանդատից լիազորություն ենք  օտարում, օգտագործում ենք այդ տված մանդատը։ Այդ տեսանկյունից կցանկանայի մի հարց տալ պրն Ավագյանին։ Ձեր կենսագրության մեջ, պրն Ավագյան, ես ուշադիր կարդացի, սակայն մի դեհալ ինձ համար պարզ չեղավ։ Դուք եղե՞լ եք Սովետական Միության կոմունիստական կուսակցության անդամ, թե՞ ոչ։ Դա չի երեւում։ Եթե եղել եք, պետք է գրվեր, եթե չեք եղել, եզրափակիչ ելույթում կասեք։

2-րդը. կցանկանայի ասել, որ երբ որ շեշտում եք ձեր պարգեւները, ապա ձեր պարգեւների շարքում դուք շեշտել եք ինչ-որ կրծքանշան, որը տրված է ինչ-որ ակադեմիկոսի կողմից։ Դա պետական պարգեւ չի եւ  երեւի այդքան էլ կարեւոր դերակատարում պետք է չունենար ձեր նշանակման համար։

Ինչ վերաբերում է մյուս թեկնածուին՝ պրն Բադիրյանին, ապա նրա հետ զրույցի ընթացքում ես շարադրեցի մեր պատկերացումները Հայաստանում արդարադատության  իրականացման համակարգի վերաբերյալ եւ շարադրեցի, թե մենք ի՞նչ կցանկանայինք տեսնել։ Երիտասարդ իրավաբան, երիտասարդ բառը լավ իմաստով, որը երկար ժամանակ կարող է բարձրացնել իր մասնագիտական որակները, մարդ, որն ունի  ինտուզիազմ, մարդ, որը գնում է իրականացնել  մի գործունեություն, որի արդյունքները կիրառական են լինելու հանրապետության ցանկացած բնակչի համար։

Կցանկանայի մաղթել ձեզ, որպեսզի դուք ձեր գործունեությունն իրականացնելուց արդարադատության խորհրդում առաջնորդվեք այդ սկզբունքներով, որ դուք չեք ներկայացնելու ո՛չ ՀՀ դատախազությունը, այսինքն՝ մեղադրական որեւէ մարդին, ո՛չ ՀՀ դատարանները, այլ հանրության այն հատվածին, որը հիմնականում հանդես է գալիս որպես դատվող։ Այսինքն՝ մարդու իրավունքների պաշտպանության բնագավառում հաշվի առնեք, որ արդարադատությունը պետք է ունենա նաեւ այդ գործիքները, որոնք հասանելի լինեն բոլորին։ Կխնդրեի, որպեսզի լրջագույն ուշադրություն դարձնեք այն ոլորտին, որը կոչվում է փաստաբանության կայացում, որովհետեւ փաստաբանությունը մրցակցային դատավարության հիմնական իրավունքները պաշտպանող կողմն է։ Կցանկանայի նաեւ, արդեն որպես տարիքով մեծ, խորհուրդ տալ, որպեսզի երբեք որեւէ դեպքում որեւէ ձեւով ձեր սկզբունքները հանկարծ փոխանակման  չենթարկեք  այն պետական ինչ-որ անհրաժեշտության, որը կարող է ծագել, որովհետեւ ՀՀ-ում ամենաչկայացած եւ ամենաբարդ  խնդիրներից մեկը արդարադատության համակարգն է։ Վստահությունը վերականգնել սեփական ժողովրդի  նկատմամբ ամենակիրառական մասով դա արդարադատության համակարգն է։ Այդ խորհուրդը ձեզ տալիս եմ։ Ձեզ խորհուրդ տալու բան չունեմ, պրն Ավագյան, որովհետեւ ձեր տարիքը եւ փորձը այնպիսին է, որ դուք կարող եք մեզ խորհուրդներ տալ։ Սակայն կցանկանայի նշել, որ սովետական իրավագիտության դպրոցը, որը կայացել է, որի կարկառուն ներկայացուցիչն եք դուք, ուներ որոշակի պրոբլեմներ հասարակության անդամների հետ վերաբերվելու։ Այսինքն՝  օրենքի գերակայությունը, որպես այդպիսին, մենք չենք համարում, որ օրենքի գերակայությունը դա ամենավերեւի ատյանի ճշմարտությունն է։ Մենք գտնում ենք, որ  իրավունքի գերակայությունն է ավելի առաջնային եւ կցանկանայինք, որ ԱԺ-ի կողմից որպես արդարադատության խորհրդի անդամ դուք այդ համակարգի ներդրման ակտիվ մասնակից լինեք, որպեսզի իրավունքի գերակայությունը դառնա նորմ ՀՀ-ում։

Մենք կպաշտպանենք թեկնածությունները։ Գտնում եմ, որ թեկնածությունները կարող են լինել այսօրվա առաջադրվող պայմաններին բավարար, սակայն կցանկանայինք նաեւ, որպեսզի ձեր գործունեությունը արդարադատության խորհրդում արձագանք գտներ նաեւ  հասարակության մեջ, որպեսզի հասարակությունը կարողանա տալ գնահատական, որ իր կողմից ընտրված ԱԺ-ը կատարել է ճիշտ ընտրություն։

Իհարկե, մենք  ունենք մի քանի մասնագետ, որոնց կցանկանայինք առաջադրել արդարադատության խորհրդի կազմում խմբակցության կողմից, սակայն մի քիչ կուսակցական գործունեության մեջ իրենց ունեցած դերը մենք մի քիչ ավելի կարեւորեցինք։ Դրա համար չենք առաջադրել եւ չենք փորձում գործուղել մեր կուսակցության անդամներին արդարադատության խորհուրդ, որովհետեւ իրենք ստիպված պետք է դադարեցնեն իրենց կուսակցական գործունեությունը։ Երեւի հաջորդ անգամ հաջորդ ԱԺ-ի կողմից արդարադատության խորհրդի կազմ ընտրելուց այդ դեպքում մենք կուսակցական շահերի վեր դասելը հասարակության շահերից կփոխենք այդ հենքը եւ  կառաջարկենք մեր թեկնածուներին, որոնց վերաբերյալ մենք ունենք շատ լուրջ կարծիք, որոնց պրոֆեսիոնալ պատրաստվածության վերաբերյալ ունենք մեր եւ հասարակության կողմից տրված  գնահատական։

Մեկ անգամ եւս ուզում եմ անդրադառնալ այն ոլորտին, որի մասին ասացի։ Ձեր հիմնական խնդիրը, մեր կարծիքով, պետք է լինի ՀՀ արդարադատության համակարգում ուժեղացնել փաստաբանության ինստիտուտի դերը, որովհետեւ դատախազության ինստիտուտը, որպես այդպիսին, ինքը իր գործընթացներն ունի կայացած եւ իրականացնում է։ Դատական համակարգի ներկայացուցիչների կողմից իրականացվող արդարադատության ֆունկցիան իրականացվում է։ Պետք է կայացնել այդ մրցակցային ռեժիմով իրականացվող արդարադատության այդ ճյուղը, որը դեռ կարիք ունի կայանալու։ Դա  փաստաբանությունն է, որովհետեւ  փաստաբանությունը, որպես այդպիսին, կլինի կահակշիռ արդարադատության իրականացման պարագայում մարդկանց իրավունքները պաշտպանելու։ Շնորհակալություն։

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, ես եւս ուզում եմ իմ նկատառումները հայտնել։ Լինելով իրավաբան,  ես ճանաչում եմ եւ պրն Ավագյանին, եւ պրն Բադիրյանին, եւ կարծում եմ, որ մենք շատ ճիշտ ընտրություն ենք կատարում՝  առաջադրելով նրանց թեկնածությունը։ Եվ հուսանք, որ վաղը նաեւ կեսօրին մենք կկարողանանք կազմակերպել քվեարկությունը։ Ես շատ կարեւոր եմ համարում, որ սահմանադրական բարեփոխումներից հետո առաջին անգամ ԱԺ-ը ձեռք է բերում իրավասություն կատարելու նշանակումներ արդարադատության խորհրդում։ Արդարադատության խորհրդի դերը դատական իշխանության համակարգում չափազանց մեծ է, հասարակական դժգոհությունները դատական  համակարգից բոլորիս հայտնի է եւ մենք հույս ունենք, որ նոր ձեւավորվելիք, նաեւ արդարադատության խորհրդում իրավաբան-գիտնականների մասնակցությունը նշանակված ԱԺ-ի կողմից կբերի իր բարերար ազդեցությունը եւ հնրավորություն կտա, որպեսզի մեր գիտնականները նույնպես պատասխանատու ձեւով ներգավվեն արդարադատության խորհրդի գործունեության մեջ եւ կարողանան նպաստել Հայաստանում դատաիրավական համակարգի բարեփոխումներին։ Կոռուպցիայի, կաշառակերության եւ  այլ արատավոր դրսեւորումների մասին շատ է խոսվում մեր մամուլում, հասարակության լայն շրջանակներում, իսկ մենք գիտենք, որ այդ արատավոր երեւույթների դեմ խոսելով՝ հաստատ չեն պայքարում, պայքարում են գործնական քայլեր կատարելով։ Եվ արդարադատության խորհուրդը, որն, ըստ էության, բավականին լուրջ արդեն ինստիտուտ է դառնում եւ ձերբազատվում է գործադիր իշխանությունից, պետք է կարողանա նպաստել դատական իշխանության լիարժեք կայացմանը Հայաստանում։ Կարծում եմ, որ արդարադատության խորհրդի նոր անդամները պետք է իրենց սկզբունքայնությամբ եւ հետեւողականությամբ նպաստեն, որպեսզի, այո, գործադիր իշխանությունից կախվածությունը վերանա, եթե մենք ուզում ենք ստեղծել մի կողմից՝ անկախ, մյուս կողմից՝ պաշտպանված դատական համակարգ։ Եվ այս բարեփոխումները միտված են հենց դրան։ Դուք գիտեք, որ այս տարվա ընթացքում մենք պայմանավորված բարեփոխումներով պետք է ընդունենք մի շարք օրենքներ, մայր օրենքներ, նաեւ փոփոխություններ օրենքներում՝ կապված դատաիրավական համակարգի գործունեության հետ։ Իսկ դատաիրավական համակարգի գործունեության օրենսդրական պատշաճ ապահովումը կարեւոր հանրային ու քաղաքական նշանակություն ունի։  Կարծում եմ, որ մեր իրավաբան-գիտնականները նույնպես ակտիվորեն այս գործընթացի մեջ կներգրավվեն, իրենց նպաստը կբերեն նոր ձեւավորվելիք նաեւ օրենսդրությանը, հանրային փորձաքննությունների քննարկումների ժամանակ հանդես կգան սկզբունքային դիրքորոշումներով եւ կնպաստեն, որպեսզի, իրոք, մեր երկրում արդարադատության խորհրդի միջոցով դատական իշխանության կայացման այս գործընթացը, իրոք, տեղի ունենա նպատակաուղղված քայլերով ու մեխանիզմներով։

Ես կարծում եմ, որ եւ պրն Ավագյանը, որն ունի բավարար աշխատանքի փորձ, ճանաչված գիտնական է հանրապետությունում, եւ պրն Բադիրյանը, որ շատ հաճելի է, որ որպես երիտասարդ մարդ, որ արդեն հասցրել է գիտական աշխարհում ձերք բերել բավարար հեղինակություն, կկարողանան մեր խորհրդարանը պատշաճ ձեւով ներկայացնել արդարադատության խորհրդում։ Այստեղ խոսվեց կապի հետ ԱԺ-ի, խոսվեց պատասխանատվության մասին, ես կիսում եմ իմ գործընկերների ելույթները։ Ըստ էության, բոլոր ելույթներում, որ հնչեցին այս երկու թեկնածուների հետ կապված, անկախ քաղաքական դիրքորոշումներից, հնչեցին պաշտպանության ելույթներ, ես կարծում եմ, որ սա եւս մեկ անգամ պետք է բարձրացնի թեկնածուների պատասխանատվությունը, որովհետեւ, ըստ էության, եթե բոլորն էլ խոսեցին դրական դիրքերից եւ բարձրացրեցին կարեւոր հարցեր, որոնք, կարծում եմ, որ մեր խորհրդի անդամները կլսեն եւ խորհրդի հնարավոր անդամները կանեն համապատասխան եզրահանգումներ։

Ես շնորհակալություն եմ հայտնում եւ, բնականաբար, բոլորին հորդորում եմ վաղը ակտիվորեն մասնակցել քվեարկություններին եւ, ըստ էության, առաջին անգամ ԱԺ-ն մասնակցում է արդարադատության խորհրդի ձեւավորմանը։ Սա նաեւ կարեւոր իրադարձություն է եւ կարծում եմ սրանով մենք լավ սկիզբ ենք դնում մեծ գործերի։ Մեծ գործերի, որոնք այսօր պետք է իրականացվեն ՀՀ դատական եւ իրավական մարմինների համակարգում։ Շնորհակալություն։

Տ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Բաղդասարյան։ Ընդմիջում։

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ Է ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱՐԹՈՒՐ ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆԸ

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Ըստ Ազգային ժողովի կանոնակարգի՝ սկսում ենք կառավարության հետ հարց ու պատասխանը: Պրն Հովհաննիսյանն արդեն նախորդ նիստի ընթացքում հայտարարեց, որ առաջադրումներ կարող են ներկայացվել սահմանված կարգով՝ կապված Մարդու իրավունքների պաշտպանի հետ: Խնդրում եմ, եթե կլինեն առաջադրումներ, ապա սահմանված կարգով ներկայացնել Ազգային ժողովի աշխատակազմ, որպեսզի մենք վաղը կարողանանք շարունակել մեր հարցերի քննարկումները: 12-ին սկսելու ենք իրավաբան գիտնականների եզրափակիչ ելույթներով, այնուհետեւ սահմանված կարգով կշարունակենք մեր հարցերի քննարկումը:

Այժմ հերթագրում՝ կառավարությանը հարցերով դիմելու համար:

Հերթագրում:

Հերթագրվել են 17 պատգամավորներ: Ուզում եմ հիշեցնել, որ նաեւ կառավարությանն ուղղվել է երկու գրավոր հարց, որոնց պատասխանները ստացվել են:

Առաջին հարցը հնչեցնելու համար երկրորդ խոսափողից ձայնը տրվում է պատգամավոր Հովհաննես Մարգարյանին:

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Դեռ 2005թ. նոյեմբեր ամսին իմ կողմից գրավոր հարց էր ուղղվել ՀՀ կառավարությանը, իհարկե, ի նկատի ունենալով, որ Գյումրիի մանկատունը, մի շարք հանդիպումների ընթացքում, այդ թվում նաեւ Ազգային ժողովի նախագահի հետ հանդիպման ընթացքում մենք ականատես եղանք, որ մանկատունը, որը նախատեսված եւ կառուցված է 60 երեխաների համար, այդտեղ կային 110 երեխաներ, եւ դեռ նախորդ տարի կար 115 երեխաների, համապատասխան մարմինների կողմից դիմումներ, որպեսզի ավելանար քանակը:

 Ես այս առումով գրավոր հարց էի ուղղել կառավարությանը, որտեղ մասնավորապես իմ մտահոգությունս էի հայտնել, որ անհրաժեշտ է անպայման միջոցներ տրամադրել, որպեսզի նոր մասնաշենք կառուցվի: Ի ուրախություն բոլորիս եւ մեր մանուկների, պետք է նշեմ, որ կառավարության տարբեր գերատեսչություններ համապատասխան գրության հետ կապված որոշում կայացրին, եւ մասնավորապես, փաստորեն, պրն Աղվան Վարդանյանի կողմից բոլորովին վերջերս մի շարք գրությունների հետ մեկտեղ ստացա վերջնական գրությունը, որտեղ մասնավորապես ասվում է, որ մասնաշենքի նախագծման եւ շինարարության համար ֆինանսական միջոցներ են նախատեսվել ՀՀ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարության 2007-2009թթ. միջնաժամկետ ծախսային ծրագրերում եւ 2007թ. բյուջեում: Իհարկե, շնորհակալություն:

Ես ուղղակի կուզենայի հորդորել ձեզ, պրն Վարդանյան, որ եթե հնարավոր է այս տարի նախագծային աշխատանքների հետ կապված որոշ գումար ներդնենք, աշխատանքը սկսենք: Էլի եմ կրկնում, քանի որ կրկնապատիկ ավելացած է թիվը, եւ ես նաեւ համաձայնություն եմ ձեռք բերել մի շարք բարեգործական կազմակերպությունների հետ, որ եթե մանկատան նոր մասնաշենքի աշխատանքը սկսենք, անպայման կլինեն նաեւ աջակցություններ: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շատ լավ: Փաստորեն արձագանքի անհրաժեշտություն չկա, գրավոր պատասխանը դուք ստացել եք, պրն Վարդանյանը լսեց ձեր հարցադրումը: Կարծում եմ, որ եթե հարցը դրական լուծում ստացել է, ապա կշարունակվեն աշխատանքները, որպեսզի ամբողջական դրական լուծում լինի, եւ, փաստորեն, մանկատան մասնաշենքի խնդիրն իր վերջնական լուծումը ստանա:

Հաջորդ հարցը՝ Արամ Գասպարի Սարգսյան: Պրն Սարգսյան, դուք գրավո՞ր հարցն եք հնչեցնում, թե՞ երկու հարց եք ուզում տալ:

Չէ, իրավունք ունեք: Մեկը՝ գրավոր հարցի հետ կապված, մյուսը՝ բանավոր:

Երկրորդ խոսափող՝ Արամ Սարգսյան:

Ա.Գ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ (101 ընտրատարածք)

-Շնորհակալ եմ: Ես, ուրեմն, հիմա հարցը բարձրացնում եմ մետրոպոլիտենի հետ կապված, որովհետեւ այն գրության վերաբերյալ, որը մենք ներկայացրել էինք հատկապես  դիմումով, մեքենավարների բազմաթիվ ստորագրություններով, պատասխանը եկել է:

Ուրեմն, պրն Հովիկ Աբրահամյանը ներկայացրել է պրն Վարդանյանի պատասխանը, որտեղ ընդամենը մասնավոր        ձեւով է անդրադարձել այն հարցերին, որոնք որ բարձրացված էին այդ գրավոր դիմումի մեջ: Կոնկրետ խոսքը գնում էր այն մասին, որ մեքենավարները, հրահանգիչները, մեքենավարների օգնականները թոշակի պետք  է անցնեն 25 տարվա ընդհանուր ստաժով, որից 12,5 տարին մանկավարժական, եւ վճարվեն, դասվելով զինծառայողի կարգավիճակին, ինչպես կառավարության որոշմամբ դա տրվեց ավիատորներին: Հիմա բոլոր մետրոպոլիտեններում նշված աշխատողները թոշակի են անցնում 55 տարեկանից, իսկ որոշ երկրներում՝ 50 տարեկանից: Այս հարցի վերաբերյալ որեւէ կոնկրետ պատասխան չկա:

Բացի այդ, շատ լուրջ ձեւով այնտեղ նշված էր, որ 15-20 տարի է  որեւէ պահեստամաս մետրոպոլիտենը չի ստանում, մաշված են գնացքները, իրենք արդեն ֆիզիկապես մաշված վիճակում են, այնտեղ մարդիկ չեն կարողանում ընդամենը լուրջ ձեւով վերազինեն այդ ամբողջ գծերը եւ այլն, եւ այլն, ամեն ինչը:

Այստեղ մարդիկ նորից են դիմում, ասելով, որ այդ պատասխանն իրենց չի բավարարում, որ  շնորհիվ միայն կոմպլեքսային վերանորոգող բրիգադի,  մեքենավարների շնորհիվ կարողանում են ապահովել անվտանգ երթեւեկություն, բայց, ցավոք, շատացել են խափանումների դեպքերը, քանի որ չունենք նոր պահեստամասեր, գնացքները ֆիզիկապես մաշված են, հավաքակայանում, դեպոյում չկան տարրական պայմաններ եւ գործիքներ՝ գնացքների ամենօրյա տեխնիկական վերանորոգման համար, եւ եթե անհապաղ միջոցներ չձեռնարկվեն, ապա մետրոպոլիտենը կկանգնի փակման եզրին: Խնդրում ենք կազմակերպել հանդիպում վարչապետի կամ նրա կողմից նշանակված պատասխանատու անձի հետ՝ իրավիճակը մանրամասն ներկայացնելու համար:

Ես ուզում եմ հիշեցնել, որ մեր մետրոպոլիտենում արդեն գործադուլ է հայտարարվել, մետրոպոլիտենում բողոքի մեծ ալիք կա, մետրոպոլիտենը, իսկապես, ամենակարեւոր ռազմավարական օբյեկտներից մեկն է եղել, մարդիկ բողոքում են իրենց աշխատավարձը բարձրացնելու հարցերի հետ, սոցիալական պայմանները կարգավորելու եւ այլն, եւ այլն: Այս իրավիճակում անուշադրության մատնել մետրոպոլիտենի աշխատանքը, ընդամենը պատասխանել միայն սոցիալական հարցի հետ կապված, ես կարծում եմ՝ անհարիր է: Վերջիվերջո, մենք այստեղ գնդակ չենք գլորում մեկս մյուսին, որ ես ուղարկեմ, հետո նրանք պատասխան ուղարկեն: Ես կուզեի, որ այս հարցին իսկապես լուրջ, կոմպլեքս պատասխան տրվի:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Պրն Սարգսյան, քանի որ դուք ձեր հարցի պատասխանը գրավոր ստացել եք, կառավարությունը չի ցանկանում այլ արձագանք ներկայացնել, գրավոր պատասխանել  են: Ուղղակի լավ կլինի, որ երեւի ընդունելություն կատարվի պրն վարչապետի, եթե ձեր, ինչ-որ..., նախարարների կողմից կամ քաղաքապետի կողմից՝ այս հարցին սպառիչ պատասխանելու համար, ինչպես դիմել է ձեզ ժողովուրդը:

Հարցին պատասխանում է Անդրանիկ Մարգարյանը:

Ա.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Պրն Սարգսյանն այն ձեւի է դիմում, որ  ինքը նամակ գրել է, կառավարությունը դրան տեղյակ չէ: Նամակը ստանալուց հետո անմիջապես 10 տարի, 15 տարի կուտակված հարցերին 2-3 ամսվա ընթացքում պետք է պատասխան տայինք: Այդ ձեւի չի լուծվում հարցը:

Դուք շատ լավ գիտեք, թե որքան խնդիրներ կան այնտեղ կուտակված, մենք այսօր միջոցներ չունենք նոր վագոններ առնել կամ թարմացնել շարժակազմը: Մետրոպոլիտենը ՓԲԸ է, այսինքն՝ իր եկամուտների հաշվին պետք է այդ խնդիրները լուծեր, բայց կառավարությունը սուբսիդիա է տալիս, այսինքն՝ այն ճեղքվածքը, որ առաջանում է, մենք կարողանում ենք փակել:

Բնականաբար, սոցիալական բազմաթիվ խնդիրներ են առաջ քաշում, որոնք միանգամից լուծել հնարավոր չէ: Ընթացքում օգուտները մեծացնելով, կազմակերպչական աշխատանքներ կատարելով քաղաքապետարանը, որին ենթարկվում է մետրոպոլիտենը, այդ հարցերը կփորձի լուծել:

Եվ ընդհանրապես, իմ համար անհասկանալի է, երբ որ մետրոպոլիտենը գործադուլ է անում: Ես իրավական հիմքերը կասեմ կնայեն՝ արդյո՞ք ձեր ասած ռազմավարական այդ օբյեկտը, մեր համար էլ շատ կարեւոր, իրավունք ունի գործադուլ անելու եւ մետրոպոլիտենի աշխատանքները տապալելու:

Իսկ ընդհանրապես աբսուրդ է, երբ մետրոպոլիտենի աշխատողներին մենք հավասարեցնում ենք զինծառայողների իրավունքներին: Դուք հասկանու՞մ եք, թե ինչի մասին եք խոսում: Մետրոպոլիտենը զինծառայողներին եք հավասարեցնում: Մենք հատուկ ծառայություններ ենք մտցնում, փրկարար ծառայություններ, որոնք հավասար չեն, դրանք հրշեջներն են, փրկարարներն են, որ չեն ստանում զինծառայողներին հավասար արտոնություններ կամ թոշակ, իսկ մետրոպոլիտենի աշխատողներին մտցնենք: Վաղը չէ մյուս օրը գնացք վարողներն են ուզելու, երկաթգիծն է ուզելու, մյուս օրը, չգիտեմ, վարորդներն են  ուզելու, որովհետեւ բնակչության հետ կապ ունեն:

Այսինքն՝ դուք այն, ինչ որ բարձրացնում եք, պրն Սարգսյան, հարցը, եւ՛ տարածքային կառավարման նախարարությունն է տեղյակ, եւ՛ Երեւանի քաղաքապետարնն է տեղյակ, եւ բանակցել են: Այն ձեւի չէ, որ նրանք ոչ մեկի ձայնը  չեն լսել եւ ոչ մեկին չեն ընդունել,  բացատրություններ չեն տվել: Ուրիշ խնդիր է, թե այդ բացատրությունները նրանց բավարու՞մ է, թե՞ չի բավարարում: Մեր տված պատասխաններն ինչպես ձեզ չեն բավարարում, այնպես էլ նրանց չեն բավարարում: Բայց այդպես չի, որ ցանկացած հարցի մենք պետք է կարողանանք 100 տոկոսանոց լուծում տալ, որպեսզի բոլորը բավարարված լինեն: Դրա համար մենք պետք է ունենանք եռակի, քառակի ավելի շատ բյուջե եւ սկսենք ոչ միայն մետրոպոլիտենից, այլ նաեւ բազմաթիվ ուղղություններով մեր եղած շարժակազմերը թարմացնելուց: Դա վերաբերում է եւ՛ երկաթուղուն, եւ՛ ավտոբուսային պարկին, որը պետք է թեթեւացներ տրանսպորտային վիճակը Երեւանում, եւ՛ միջքաղաքային տրանսպորտին, այսինքն՝ բազմաթիվ այդպիսի ուղղություններ կան: Եվ այդպես սրել հարցը, որ կառավարությունն ուշադրություն չի դարձնում, քաղաքապետարանն ուշադրություն չի դարձնում, ձայնը չի լսվում, դա իրողությանը չի համապատասխանում:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Երկրորդ խոսափող՝ Արամ Սարգսյան:

Ա.Գ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ (101 ընտրատարածք)

-Շնորհակալություն: Պրն վարչապետ, երեւի ուշադիր չլսեցիք իմ ասածը: Խոսքը գնում էր նրա մասին, որ մեքենավարները, որոնք ծանր պայմաններում են աշխատում, նրանց աշխատանքային պայմանները շատ ծանր են, նրանց մասին է խոսքը, ոչ թե մետրոպոլիտենի բոլոր աշխատողները զինծառայողների կարգավիճակ ստանան:

Ա.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Այն, ինչ որ ես ասացի, դա վերաբերում էր նաեւ մեքենավարներին:

Ա.ՍԱՐԳՍՅԱՆ (101 ընտրատարածք)

-Ուրեմն,  մեքենավարներին, եթե պետք է, թող ձեզ ներկայացնեն, թե մյուս երկրներում մետրոպոլիտենի մեքենավարներն ինչպիսի պայմաններ ունեն: Այլ հարց է, թե Հայաստանն այդպիսի պայմաններ ունի՞, թե՞ ոչ:

Ինչ վերաբերում է այն խնդիրներին, որոնք այստեղ բարձրացված են: Ես ընդամենն ասում եմ եւ հիմա էլ եմ կրկնում, որ եթե կառավարությունը պատասխան է ուղարկում, ապա ուշադիր լինի այն մարդը, որը ուղարկում է, թե ինչ հարցերի մասին է այնտեղ խոսքը գնում: Այստեղ միայն ու միայն պատասխանի մեջ խոսքը գնում է, որ թոշակի անցնելու հարցը լուծված է այս ձեւով: Բոլոր մնացած այն խնդիրները, որոնք ներկայացված են եղել բողոքում, ընդհանրապես այդտեղ  արծարծում չկա:

Եվ երրորդը՝ այո, քաղաքապետարանի ներկայացուցիչները հանդիպել են մետրոպոլիտենի մեքենավարների պատվիրակության հետ, բայց ընդամենը հայտարարվել է, որ այս եռամսյակի վերջում իրենք կարող են ինչ-որ միջոցներ ներկայացնել, որպեսզի տեխնիկական վիճակի հետ կապված խնդիրներ լուծեն: Հարց է առաջ գալիս՝ անցյալ տարի նրանք ամբողջովին չգիտեի՞ն այդ տեխնիկական վիճակի մասին, որպեսզի գոնե հունվարից սկսած արդեն վերանորոգման հետ կապված խնդիրներ լուծեին: Աստված մի արասցե, մի լուրջ դեպք կատարվի, հետո նո՞ր պիտի սելվորը ճռռա: Հարցը հենց դա է, որպեսզի մենք  ժամանակին այդ ամենն անենք: Ես չեմ ասում, որ այդ բոլոր կոմպլեքս խնդիրները դուք 1-2 օրվա մեջ կարող եք լուծել:

Ա.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Լավ: Ես ձեր վերջին հարցին եմ ուզում պատասխանել: Ուրեմն, քաղաքապետարանում գումարներն ազատ դրված չեն, որ ցանկացած պահին վերցնեն, հենց որ հարցը բարձրանում է, այդ հարցերն ուղղեն: Տարի է փակվում, իրենք տարվա վերջին պետք է կազմեն 2006թ. բյուջեն, իրենց բյուջեն, եւ այդ բյուջեի մեջ պետք է ներառվեն նաեւ այդ խնդիրները՝ առաջնահերթությունից ելնելով, ոչ թե դա հունվարին են անում կամ նոյեմբերին, ընդհանրապես նրանք հնարավորություն չունեն անելու, որովհետեւ տարվա վերջին ազատ գումարներ չունեն: Դա պետք է անեն 2006թ. առաջին եռամսյակում: Այ, քաղաքապետարանի պատասխանը սա է եղել, այլ ոչ թե նրանք խուսափել են պատասխանից:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Գրավոր հարց ու պատասխանը, ուրեմն, ավարտվեց: Քանի որ խոսք գնաց մետրոպոլիտենի մասին, ես ուզում եմ ասել, որ պատգամավորները տեղյակ լինեն, որ սոցիալական հարցերի հանձնաժողովը մտադիր է առաջիկայում կազմակերպել մետրոպոլիտենի եւ հասարակական տրանսպորտի հետ կապված խորհրդարանական լսումներ, եւ կարծում եմ, որ լավ հնարավորություն կլինի բոլոր հուզող հարցերին առանձին քննարկման արդյունքներում անդրադառնալ:

Այժմ անցնում ենք բանավոր հարցերին: Երկրորդ խոսափողից հարցը հնչեցնելու համար ձայնը տրվում է Արամ Սարգսյանին:

Ա.Գ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ (101 ընտրատարածք)

-Երկրորդ հարցը, որի պատասխանը ես ստացել եմ կոնյակի գործարանի...

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Պրն Սարգսյան, դուք գրավոր հարցը հիմա չեք կարող ներկայացնել: Դուք կարող եք ներկայացնել բանավոր հարց՝ համաձայն կանոնակարգի:

Ա.Գ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ (101 ընտրատարածք)

-Ես ամեն ինչ հասկանում եմ: Ես ընդամենը հիշեցնում եմ այս պատմությունը: Բանավոր հարց եմ տալիս՝ կոնյակի գործարանի հետ կապված, եւ պատասխանը, որը ստացել եմ, նորից ինձ չի գոհացնում, որովհետեւ ես ընդամենը կարող եմ ասել, որ, ռուսերեն ասած, ՏՑտՌրՍՈ, որովհետեւ եթե անգամ թվաբանական հաշվարկ կատարեր այն աձը, որը ստորագրել է, Կիրակոսյան Կարինեն, կտեսներ, որ ինքը հակասում է այն ամենին, ինչն ուզում է հաստատել:

Ուրեմն, խնդիրը հետեւյալն է: Ես խնդրել էի, որպեսզի կառավարությունը մի հանձնաժողով ստեղծի, եւ ստուգեն կոնյակի գործարանի վաճառքի պայմանագրի կետերի իրականացումն այսօր, որովհետեւ այսօրվա դրությամբ, հենց ուզում էին իմանալ, թե որտեղից են այս տվյալները, ես ուզում եմ ասել՝ նամակի պատճեն, պրն Պիեռ Լառեչի նամակի պատճեն, որը ուղարկել է պրն Ռոբերտ Քոչարյանին, ինձ մոտ է, որտեղ ինքը հստակ նշում է, թե ինչքան են վաճառել, ինչքան են մթերել եւ այլն: Եթե նրանք այս հաշվարկները սովորական մասնագետների հետ կամ լուրջ մասնագետների հետ կատարեին, ապա կտեսնեին, որ այն, ինչ որ ես բարձրացնում եմ, այդ հարցը, ճշմարտություն է:

Այսօրվա դրությամբ լավագույն դեպքում կոնյակի գործարանում մնացել է բազային սպիրտի կեսը: Այդ բազային սպիրտը մեր հարստությունն էր: Նրանք իրավունք չունեին պայմանագրով օգտագործելու, որովհետեւ դա ստացել էին որպես անձեռնմխելի պաշար: Այս ամենն իրականացվել է իրենց կողմից կատարված այդ ահռելի վաճառքի շնորհիվ, եւ հակառակը, որը ինչքան էր պայմանագրով, այսպես էր, որ նրանք ինչքան վերցնեն բազային սպիրտից, այնքան էլ պետք է դնեն: Դրա հաշվին նաեւ որակն է փոխվել, դրա հաշվին նաեւ կոնյակի տեսակարար կշիռն է կորում: Այսինքն՝ մենք վաղը, մյուս օրը «Նաիրի» կոնյակ կարող ենք այլեւս չունենալ, որովհետեւ նրանք օգտագործում են այդ բազային սպիրտը: Սա լուրջ հարց է: Ինձ ուղարկում են ընդամենը տվյալներ, որ իբր թե 128 հազար տոննա: Ես շատ լավ գիտեմ այդ 128 հազար տոննայի մասին: Ո՞վ է կատարել այդ ստուգումները, ո՞վ է հայտնաբերել կամ հերքել այդ ասածները: Ոչ ոք: Դրա համար ես կարծում եմ, որ այստեղ լուրջ խնդիր է, եւ նորից կխնդրեի, որ կառավարությունը հիմա ինձ ասեր, թե իրենք կարո՞ղ են այս պահին պատասխանել,  պատասխանեին, իսկապես, որովհետեւ պետք է տեղյակ լինեն, թե ինչ է կատարվում այդպիսի գործարքն իրականացնելուց հետո, ինչպես են պայմանները կատարվում:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցը հասկանալի է: Հարցին կպատասխանի ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարար Վարդան Խաչատրյանը:

Վ.ԽՍՉԱՏՐՅԱՆ

-Պրն Սարգսյան, ուզում եմ ասել, որ այդ, նույնիսկ մինչեւ ձեր հայտարարությունները, այդ կոնյակի համապատասխան հարցերը դատախազությունը քննում է եւ քննում է ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարության վերահսկողության վարչության հետ, ֆինանսական վերահսկողության հետ: Այս պահին ամբողջությամբ ավարտված չի, բայց ձեր մտավախության մասին կարող եմ ասել, որ տեղիք կա: Երբ որ նյութերը կամփոփվեն եւ՛ լուծումների մասին, եւ՛ ընթացքի մասին անպայման խորհրդարանը եւ հանրությունը տեղյակ կլինի: Ավել բան այս պահին չէի ուզի ասել:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Երկրորդ խոսափող՝ Արամ Սարգսյան:

Ա.Գ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ (101 ընտրատարածք)

-Պրն Խաչատրյան, ուրեմն, լավ կլիներ, որ այդ պատասխանի մեջ ձեր ասածը ներառվեր, որ իմանայինք, որ դուք, իսկապես, լուրջ զբաղվում եք այդ հարցով: Ես ստացել եմ ընդամենը...

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Կներեք, ընդհատեմ, քանի որ տիկին Կիրակոսյանը չէր կարող տիրապետել այս ինֆորմացիային, ըստ կարգի ինքն այդ իրավասությունը չունի: Այս ստուգման արդյունքների հիման վրա մենք տիկին Կիրակոսյանին գրել ենք նամակ, որպեսզի արդեն մեր տված տվյալները եւ պայմանագիրը համադրի, որովհետեւ պայմանագրին հետեւելը, ընթացքի կատարումը տիկին Կիրակոսյանի պարտավորությունն է, եւ այդ տարբերության մասին տեղյակ պահի դատախազությանը եւ մեր վերահսկողության ծառայությանը՝ մեր հետագա գործողություններն իրականացնելու համար:

Ա.Գ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ (101 ընտրատարածք)

-Բարի, շնորհակալ եմ:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հաջորդ հարցի համար երկրորդ խոսափողից ձայնը տրվում է Հովիկ Ազոյանին:

Հ.ԱԶՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես խնդրում եմ կառավարությանը «Հազարամյակի մարտահրավերներ» ծրագրի վերաբերյալ մի հատ ինֆորմացիա տա:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարար Վարդան Խաչատրյանը:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Մենք արդեն հրապարակել ենք ամբողջ այն ինֆորմացիան, ինչին մենք տիրապետում ենք: Պետք է ասեմ, որ հաստատվել է ծրագիրը՝ 235 մլն դոլարի կարգի: Գիտեք, երեք բաղադրիչ ունի՝ ճանապարհաշինություն, գյուղ եւ ոռոգման համակարգ: Ոռոգման համակարգը նույնպես իր մեջ տարբեր բաղադրիչներ ունի՝ ջրամբարներ, ինքնահոս ջրամատակարարում եւ ջրագծեր: Ծրագիրն ընթացքի մեջ է: Այսօր կամ վաղը, այս երկու օրն արդեն «հազարամյակից» կգա հանձնաժողով, որի հետ  արդեն տեխնիկական հարցերը կճշտենք: Հույս ունենք, որ մարտի վերջին կստորագրենք պայմանագիրը,  արդեն կմտնի ընթացքի մեջ: Սա է ամբողջը: Այսինքն՝ Հայաստանի կողմն իր ամբողջ  անելիքն արել է, ծրագիրը ներկայացրել է, ծրագիրը հաստատվել է: Հիմա ծրագրի ստորագրման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերի մրցույթների կարգը, որպեսզի զուգահեռ անենք, չսպասենք ստորագրությանը, այնուհետեւ նորից կառույցներ ստեղծենք, զուգահեռ այդ աշխատանքները գնում են, եւ հույս ունենք այս տարվա ամռանը կամ աշնան սկզբից առաջին գումարները ստանալ: Բայց դա ընդամենը ենթադրություն է, որովհետեւ այլ բան չգիտենք: Գիտենք, որ ծրագիրը հաստատվել է եւ կստորագրվի մարտի վերջին:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Երկրորդ խոսափող:

Հ.ԱԶՈՅԱՆ

-Աշխատանքի սկիզբն էլ հայտնի չի:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Մեր նախատեսումներով, այսպես ասենք, մենք ամբողջ աշխատանքը կարող ենք ավարտել երեւի օգոստոսին: Օգոստոսից հետո կարող ենք ստանալ, կանխատեսում ենք մոտ 6 մլն կամ 4 մլն դոլարի կարգի, կկարողանանք  այս տարի աշխատանքներ սկսել: Բայց, նորից եմ ասում, դա մենք կանխատեսումներ ենք անում: Ինչպե՞ս կստացվի, ամերիկյան կողմից է նույնպես կախված: Ասեմ, որ Սյունիքի մարզի համար էլ այնտեղ բավականին՝ եւ՛ ջրագծերի, եւ՛ ջրամբարների, եւ՛ ճանապարհների համար գումարներ հատկացված են, պրն Ազոյան:

Հ.ԱԶՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Պրն Խաչատրյան, քանի որ դուք ժամանակ ունեք, կարո՞ղ եք ասել՝ ի՞նչ ժամանակահատվածում, այդ 235 միլիոնը,  ո՞ր մարզերն են ներգրավվում, ի՞նչ ծրագրերով: Շնորհակալություն:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Հինգ տարվա ծրագիր է: Բոլոր մարզերը ներգրավված են: Հիմա իմ ձեռքի տակ չկա մանրամասն, բայց մենք արդեն ունենք հատված առ հատված: Մենք ներկայացրել էինք բոլոր այն ծրագրերը, որոնք ստացել էինք մարզերից, որոնք մենք գնահատել էինք եւ համարել էինք, որ էֆեկտիվ է: Հազարամյակի մասնագետներն իրենք հատ առ հատ, կիլոմետր առ կիլոմետր ճանապարհները, ջրամբարներն իրենք ուսումնասիրել են եւ նոր վերահաշվարկ են կատարել, ընդգրկել են այն մասը, որն իրենց առումով համարվել է էֆեկտիվ: Ըստ էության, ընդգրկում է Հայաստանի ամբողջ տարածքը, բոլոր մարզերը կամ հիմնականում ճանապարհաշինությունը, «կյանքի ճանապարհներ», այսպես ենք կոչում, այսինքն՝ մարզերի, համայնքների այն ճանապարհները, որոնք կապեր չունեն մայրուղիների հետ, իրար հետ կապ չունեն, անանցանելի ճանապարհներ են, մի զգալի մաս ընդգրկվել է:

Ավելին ասեմ, կա նաեւ այսպիսի պայման, որ մնացած մասը մենք պարտավորություն ենք վերցնում պետական բյուջեով նախատեսել: Այսինքն՝ մի մասը կարվի, իսկ այն մասը, որ այս կամ այն պատճառով իրենք գտել են ոչ էֆեկտիվ,  քանի որ այդ գյուղում քիչ բնակչություն է ապրում, բայց գտել են, որ այդ ճանապարհներն անանցանելի են, եւ մենք իրենց հետ ունենք այդպիսի պայմանավորվածություն, որ մենք ամեն տարի այդ ճանապարհների այն մասը, որը բաց է մնում, այդ 5 տարվա մեջ մենք պետական բյուջեով նույնպես կարող ենք անել:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

Շատ լավ, շնորհակալություն: Հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է Էմմա Խուդաբաշյանին: Երրորդ խոսափող:

Է.ԽՈՒԴԱԲԱՇՅԱՆ

-2007թ. լրանում է Ծովագյուղի դպրոցի 100-ամյակը: Դպրոցի վերանորոգման նախահաշիվը կազմել է քաղաքաշինության նախարարը, սակայն կառավարությունը ոչ մի կոպեկ չի հատկացրել: Ես պիտի ասեմ, որ Ծովագյուղը գտնվում է սոցիալական ծանր վիճակում: Էլ ձուկ չկա, որպեսզի մարդիկ կարողանան դրանով ապրել, գործատեղ չկա: Ծովագյուղը նմանվում է նախկին իր անվանը՝ Չիբուխլուին:

Ես հարցիս պատասխանը չեմ ակնկալում, գրավոր եմ տալիս: Հաջորդ անգամ կակնկալեմ, որովհետեւ նաեւ պետք է թույլ չտանք, որպեսզի ծովագյուղցիներն այլ քայլերի դիմեն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Քանի որ տիկին Խուդաբաշյանը հարցի պատասխանն այս նիստում չի ակնկալում, հաջորդ քառօրյայի ժամանակ կառավարությունը կպատասխանի:

Այժմ հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է Սուքիաս Ավետիսյանին: Երկրորդ խոսափող:

Ս.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Իմ հարցն ուղղված է պրն Աղվան Վարդանյանին, վերաբերում է սոցիալական քարտերի խնդրին: Հարցն ինչումն է: Երբ մենք 2002թ. ընդունեցինք «Անհատական տվյալների մասին» օրենքը եւ 2003թ.՝ «Սոցիալական քարտերի մասին» օրենքը, դեռ այն ժամանակ խոսակցություն տարվեց եւ խնդիր դրվեց, որ մենք 1-2 տարի հետո ամբողջությամբ կանցնենք այդ համակարգին եւ կձերբազատվենք տեղեկանքներ հավաքելու խնդրից: Ասեմ, որ այս տարի նորից թոշակների նշանակման հետ կապված, ուրեմն, սոցիալական անապահով խավին տարբեր տեսակի օգնություններ նշանակելու հետ կապված, նորից տարբեր առիթներով, նորից քաղաքացիներից տեղեկանքներ են պահանջում համապատասխան ծառայությունները:

Իմ հարցը հետեւյալն է: Այդ ուղղությամբ ի՞նչ աշխատանքներ են տարվում,  երբվանի՞ց մենք կձերբազատվենք այդ խնդիրներից, որ սոցիալական քարտերը կամ այդ անհատական տվյալներն իրապես կօգտագործվեն,  լրացուցիչ տեղեկանքներ մեր բնակչությունից չեն պահանջվի:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին պատասխանում է Աղվան Վարդանյանը:

Ա.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Ավետիսյան: Ասեմ, որ սոցիալական ապահովության քարտերի համակարգը, օրենքը, այո, ընդունվել է 2003թ. սեպտեմբերին, բայց բուն կիրառումը, ուժի մեջ մտնելը, գիտեք նաեւ, որ մենք հետաձգեցինք ժամանակին, ուժի մեջ է մտել միայն 2005թ. հունվարի 1-ից:

Պրն Ավետիսյան,  այս հարց ու պատասխանի վերջում ձեզ կփոխանցեմ մանրամասն տեղեկանք՝ այս ոլորտում կատարված արդյունքների վերաբերյալ, բայց մի քանի բաներ ասեմ:

Այս համակարգի ներդրումը հնարավորություն է տվել գոնե սոցիալական ապահովության ոլորտում վարվող տեղեկատվական բազաները էապես հստակեցնել եւ ճշգրտել: Ի՞նչ նկատի ունեմ: Մենք արդեն համադրումներ ենք անում նպաստների բազայի եւ կենսաթոշակառուների բազայի միջեւ, եւ օրինակ, երբ մենք 2005թ. հունվարի 1-ից կիրառեցինք քարտերի համարներն այդ բազաների միջեւ, եւ եթե դուք նայեք տվյալները, ապա 2004-ի տարեվերջին մենք կենսաթոշակառուների վճարման թոշակներում ունեինք շուրջ 515 հազար  կենսաթոշակառուներ, իսկ 2005-ի կիրառումից հետո արդեն այդ թիվը տատանվում է 507 հազարի սահմաններում: Մոտ 8 հազարի այստեղ բազաների մաքրում է տեղի ունեցել:

Բազմաթիվ են, հարյուրավոր են դեպքերը, երբ այս նույն համադրումների արդյունքում հայտնաբերվել են մարդիկ, ընտանիքներ, որոնք տարբեր ընտանիքների կազմում ձեւակերպվելով նպաստներ էին ստանում ոչ թե մեկ տեղից, այլ մի քանի տեղից: Հարյուրավոր դեպքեր, երբ որ թոշակառուները կենսաթոշակներ  ստանում էին առնվազն երկու տեղից:

Սոցիալական ոլորտի բազաների առումով, այստեղ, կրկնում եմ, շատ բան իր տեղն է ընկել: Ցավոք, այս խնդրին վերջնական լուծում տալու համար եւ նաեւ տեղեկանքներից բեռնաթափելու առումով շատ կարեւոր է, որ մենք այս տեղեկատվական բազաները՝ որակյալ, ճշգրտված,  հստակ, ունենանք նաեւ բազմաթիվ այլ ոլորտներում, առաջին հերթին՝ հարկային ոլորտում, մաքսային ոլորտում, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ոլորտներում, որոնց ուղղությամբ էլ այսօր աշխատում ենք:

Կրկնում եմ՝ մեկ տարին կիրառման շատ փոքր ժամանակ է: Մենք ունենք նաեւ Հանրապետության Նախագահի եւ վարչապետի հանձնարարականը՝ ներկայացնելու, թե արդյունքներն ինչ են եղել, ինչ պետք է անենք, որ մյուս մարմիններն էլ ներգրավվեն, որպեսզի կամաց-կամաց նվազեցնենք: Առաջին ռեալ բանը, որ այս տարվա երկրորդ եռամսյակից մենք արդեն կենսաթոշակների եւ նպաստների բազաները լրիվ կհամադրենք, կմաքրենք: Մեր ժամանակացույցով ծրագրում ենք տարվա երկրորդ կիսամյակում զբաղվածության, գործազրկության բազաների համադրումներն անել, եւ այստեղ էլի կպակասեն տեղեկանքները:

Այսքանը: Ավելի մանրամասն ես կներկայացնեմ: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է պատգամավոր Ռազմիկ Մարտիրոսյանին: Երկրորդ խոսափող:

Ռ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ես վերջերս տեղափոխվել էի կրթության հանձնաժողով՝ ավելի լրջորեն զբաղվելու կրթության գործընթացներով, եւ իմ հարցերն ու հարցապնդումները լինելու են կրթության ոլորտից: Բայց ես տեսնում եմ, որ պրն Երիցյանն այսօր բացակայում է:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Գործուղման մեջ է: Ես ներողություն եմ խնդրում: Ճշմարիտյանը, Այվազյանը, Օսկանյանը, Մովսիսյանը, Երիցյանը, Մանուկյանը, Աբրահամյանը քաղաքում չեն, գործուղման մեջ են, ինչպես տեղեկացրեց պրն Թոփուզյանը:

Տ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ես հարցադրումը կանեմ հաջորդ նիստին:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շատ լավ, շնորհակալություն: Հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է Գագիկ Մխեյանին, ներողություն, Մարգարյան Հովհաննեսին: Երկրորդ խոսափող:

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Օրերս Ազգային ժողովում «Օրինաց երկիր» խմբակցությունը մի շարք ահազանգեր ստացավ Գեղարքունիքի մարզի Սեւանի հիվանդանոցի աշխատակիցների, Սեւան քաղաքի հիվանդանոցի աշխատակիցների կողմից: Հիմնականում աշխատակիցների մտահոգությունը կայանում էր նրանում, որ այս տարվա հաստատված բյուջեում նախատեսված 120 մլն՝ այդ հիվանդանոցի կապիտալ վերանորոգման համար, կապիտալ ծախսերի համար, այս ծրագիրը բյուջեի համամասնություններից դուրս է եկել, եւ այս գումարը դրվել է նոր ծրագրի տակ՝ նույն մարզի Սեւան քաղաքի  հոգեբուժական հիվանդանոցին, նույն 120 մլն դրամը:

Նպատակահարմար եմ գտնում, հարցս ուղղելով կառավարությանը, ներկայացնել նաեւ, որ համաձայն «ՀՀ 2006թ. պետական բյուջեի մասին»  օրենքի «Առողջապահական օբյեկտների հիմնանորոգում» ծրագրով ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Սեւանի հիվանդանոցին նախատեսվել է 120 մլն կապիտալ ծախսեր: Սակայն ՀՀ կառավարության 2005թ. դեկտեմբերի 15-ի թիվ 21.62 որոշմամբ հաստատված համամասնություններով փոխվել է ծրագրի հասցեատերը՝ ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Սեւանի հիվանդանոցին փոխարինելով Սեւանի  հոգեբուժական հիվանդանոցով: Այսինքն՝ խախտվել է  «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջները:

Միաժամանակ պետք է նշել, որ համաձայն «ՀՀ բյուջետային համակարգի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 3-րդ կետի  հաստատված պետական բյուջեում փոփոխություններ կամ լրացումներ կարող են կատարվել Ազգային ժողովի պատգամավորների, կառավարության առաջարկությամբ օրենսդրական նախաձեռնության կարգով:

Իհարկե, նախքան հարցի պատասխանը, ինձ թվում է, ես հակված եմ կարծելու, որ սա թյուրիմացություն է կամ ինչ-որ համապատասխան փաստաթղթերի մեջ թյուրըմբռնում է, որ սխալ է տեղեկություն հասել: Ես խնդրում եմ, որ կառավարությունն այս հարցին պատասխանի, քանի որ իմ  ձեռքի տակ է նաեւ երկու փաստաթղթերի համապատասխան տողերը: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին պատասխանում է Արամ Հարությունյանը:

Ա.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, պրն Մարգարյան: Սույն խնդրի վերաբերյալ, եւ ընդհանրապես, բյուջեի ընդունումից հետո այն անճշտությունները, այն միջնորդությունները, որ վերաբերվել են յուրաքանչյուր մարզին, տվյալ դեպքում նաեւ Գեղարքունիքի մարզին, որոնք ընդգրկված են եղել այլ ծրագրերով, մասնավորապես՝ Լինսի հիմնադրամով եւ այլ ծրագրերով, այդտեղ համադրություններ են տեղի ունեցել, ինչպես նաեւ հաշվի է առնվել այն հանգամանքը, որ որոշակի օբյեկտներ չեն ունեցել նախագծանախահաշվային փաստաթղթեր, նաեւ հաշվի է առնվել նախարարության միջնորդությունը,  տվյալ դեպքում Գեղարքունիքի մարզի Սեւանի հիվանդանոցը, որը չի ունեցել նախագիծ- նախահաշիվ, այդ հիվանդանոցի աշխատանքները թողնվել են, որպեսզի սկզբից կատարվեն նախագիծ-նախահաշիվ, այնուհետեւ կատարվեն շինարարական աշխատանքները, իսկ համամասնությունների հաստատման ժամանակ ընդգրկվել է մեկ այլ հիվանդանոց, հաշվի առնելով նաեւ առողջապահության  նախարարության միջնորդությունը: Բայց հաշվի առնելով հարցի կարեւորությունը՝ մենք մեկ անգամ եւս կուսումնասիրենք եւ ձեզ արդեն հավաստի ձեւով կտեղեկացնենք, թե ընդհանրապես ինչ է տեղի ունեցել տվյալ հարցի կապակցությամբ: Այսքանը:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Արձագանքման համար՝ Հովհաննես Մարգարյան: Երկրորդ խոսափող:

Հ.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պրն Հարությունյան: Իհարկե, ես կուզենայի, որպեսզի հարցին պատասխաներ ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարը: Ինչու՞, քանզի բյուջեն, որը հաստատել եւ ընդունել է Ազգային ժողովը, ներկայացվել է համապատասխան նախարարության կողմից: Եվ ես կուզենայի մեկ անգամ եւս ճշգրտել եւ մեջբերում կատարել, որ բացի սրանից, պատահական, ես հենց նոր նկատեցի նաեւ մեկ այլ՝ «ՀՀ կառավարության աշխատակազմ» ենթաբաժնում «Փոքր Մհեր» կրթահամալիր, 167 միլիոնի մասին է խոսքը, այսպիսի փոփոխություն կա նաեւ այդտեղ: Այսինքն՝ ես չգիտեմ, միգուցե էլի փոփոխություններ լինեն, եւ ես հստակ հետեւողական եմ լինելու, քանզի խոսքը վերաբերում է պետական փաստաթղթին, խոսքը վերաբերում է այսօր երկրի ֆինանսական թիվ մեկ փաստաթղթին, որը ընդունվում է Ազգային ժողովի կողմից, վավերացվում է ՀՀ Նախագահի կողմից, եւ ըստ այդ փաստաթղթի կառավարությունը պետք է իրականացնի համապատասխան փաստաթղթեր: Ես անպայման հետեւողական եմ լինելու, եւ խնդրում եմ անպայման ինձ գրավոր տեղյակ պահել: Եթե սա թյուրիմացություն չէ, այդ դեպքում ես համառորեն կպնդեմ, որ սա հստակ օրենքի խախտում է: Շնորհակալություն:

Ա.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Մենք միասին կաշխատենք, եւ կարծում եմ, որ վերը նշված բոլոր հարցերը կպարզաբանենք, եւ հարցեր չեն առաջանա, պրն Մարգարյան:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շատ լավ: Ես ուզում եմ արձագանքել, որ հստակ պետք է պարզաբանվի: Երեւի պրն Խաչատրյանը նաեւ պարզաբանմամբ հանդես կգա, որովհետեւ եթե օրենքն ընդունվել է Ազգային ժողովում, ապա բյուջեի մասին օրենքը կարելի է փոխել միայն օրենքով: Սա է խնդիրը: Եվ արգելվում է որեւէ փոփոխության կատարումը, եթե դա օրենքից դուրս է:

Ես ձեզ հիմա մի հարց կտամ, ձեզ երեւի կառավարությունը կլիազորի պատասխանելու, դրա համար նաեւ, քանի որ դուք եք որոշում՝ ով է պատասխանում, կառավարությունն է որոշում:

Անցնում ենք հաջորդ հարցին: Գագիկ Մխեյան՝ երկրորդ խոսափող:

Գ.ՄԽԵՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, իմ հարցի նպատակը բուն ինֆորմացիոն, ինֆորմացիա ստանալու նպատակով եմ ես ուզում ուղղել այս հարցը կառավարությանը:  Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների եւ կապի միջոցների զարգացմանը զուգահեռ, մենք բոլորս գիտենք, որ նաեւ համակարգչային հանցագործության աճի հետ կապված խնդիրներ կարող են առաջանալ եւ առաջանում են: Համոզված եմ, որ նաեւ կհամաձայնեք, որ տեղեկատվություն ստանալու հնարավորությունների աճի հետ մեկտեղ լուրջ խնդիր է դարձել նաեւ համակարգչային հանցագործությունների դեմ արդյունավետ միջոցների իրականացումը:

Հիմա հարցս ուղղում եմ կառավարությանը, թե ինչպիսի՞ իրավիճակ է տիրում հանրապետությունում այս ուղղությամբ, ի՞նչ քայլեր են նախաձեռնվել այս ուղղությամբ, եւ ընդհանրապես արձանագրվե՞լ են նման փաստեր, թե՞ ոչ: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին պատասխանում է Մանուկ Թոփուզյանը:

Համաձայ՞ն եք, որ գրավոր ուղարկեն, պրն Մխեյան:

Գ.ՄԽԵՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ես գրավոր կուղարկեմ: Բայց բոլորս էլ քաջ գիտենք, որ սա հուզում է ինչպես միջազգային հանրությանը, որ այս հարցը, իսկապես, ուշադրության կենտրոնում է՝ թե՛ զարգացող, թե՛ զարգացած երկրների համար: Ես հարցս գրավոր կներկայացնեմ:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շատ լավ: Պրն Մխեյանը գրավոր կներկայացնի, եւ կառավարությունը սահմանված կարգով գրավոր կպատասխանի:

Այժմ հաջորդ հարցի համար երկրորդ խոսափողից ձայնը տրվում է Սամվել Բալասանյանին:

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցս ուղղում եմ կառավարությանը:

Երեկ ես հայտարարություն կատարեցի՝ ՀՀ-ում օդանավակայանների հետ կապված, որ «Օրինաց երկիր»-ը շատ կարեւորում է: Պատճառն այն է, որ 2005թ. դեռ նոյեմբեր ամսին պարալիզացվեց այդ հանգույցը: Պատճառները գիտեք: Սկզբից մառախլապատ եղանակ էր, այնուհետեւ ձյան պատճառով, եւ այլընտրանքային օդանավակայան մնաց փաստորեն Գյումրիի օդանավակայանը,   օգտագործվեց նաեւ Թբիլիսին, նույնիսկ Բաքվի օդանավակայանը:

Ճիշտն ասած, շատ ծանր վիճակում հայտնվեցին մեր բնակիչները, մեր հայրենակիցները: Անձամբ ես եղել եմ «Զվարթնոց» օդանավակայանում, երբ որ նույնիսկ համապատասխան տեխնիկա չունեին, որպեսզի այդ պահին մաքրեին վազուղիները, երբ ընդամենը թեթեւ ձյուն էր եկել: Ինձ համար զարմանալի է, նույնիսկ՝ զավեշտ, երբ որ 2001թ. ամերիկյան ընկերության հետ պայմանագիր կնքվեց, այստեղից կառավարությունը ներկայացրեց, եւ 2002թ., երբ որ օրենք էինք ընդունում Զվարթնոցի հետ կապված, ուրեմն, այնպիսի գովասանք էր արվում, որ այդ պայմանագիրը կփրկի հայ ազգին, հայ ժողովրդին, եւ այսօր մենք այսպիսի իրավիճակում ենք հայտնվել, որ այսինքն՝ կունենանք միջազգային չափանիշներին համապատասխանող օդանավակայան, տաքացվող վազուղիներ, համապատասխան համակարգեր, որ մառախլապատ եղանակը, նաեւ ձյունը, բնության հետ կապված որեւէ խնդիր չի կարող խաթարել օդանավակայանի նորմալ աշխատանքը:

Ես հիմա հարցս ոչ թե ասում եմ կապված  Զվարթնոցի պայմանագրի հետ, որովհետեւ ես առաջարկել եմ, որ երեւի մեր մշտական հանձնաժողովներից որեւէ մեկը լսումներ կազմակերպի: Ինձ հետաքրքրում է այլընտրանքային Գյումրիի օդանավակայանի հետ կապված հարցը: Այսօր արդյո՞ք կառավարությանը հարց չի ծագում, որպեսզի  մենք կարողանանք ունենալ այլընտրանքային մի օդանավակայան: Երբ որ այն ժամանակ հարցը բարձրացվեց, որ 150 կմ շառավիղով իրավունք չունեն օդանավակայան կառուցելու, ես ասացի, որ Գյումրիի օդանավակայանը լինի այլընտրանքային, դա նախորդ գումարման Ազգային ժողովում էր: Եվ այսօր արդեն իսկ այս փաստը մեզ այնպիսի վիճակի մեջ է դրել, որ մենք գտնվում ենք ծանր վիճակում:

Արդյոք կառավարությունը չի՞ մտածում համալիր ծրագիր ներկայացնել Ագային ժողով, թեկուզ վարկեր վերցնել, որպեսզի մենք կարողանանք այս վիճակից դուրս գալ, որովհետեւ, փաստորեն, կա օդանավակայանը, անհրաժեշտ է վերազինել, վերակառուցել, հատուկ համակարգեր դնել, որպեսզի մենք կարողանանք նորմալ այլընտրանքային օդանավակայան ունենալ,  հաշվի առնելով այն, որ պարզ եղանակը հյուսիսում ավելի շատ է, պարզ օրերի թիվը: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին կպատասխանի ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարար Վարդան Խաչատրյանը:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Պրն Բալասանյան, հարցը շատ ընդարձակ էր, երկար եւ բազմաբնույթ, բայց ես կարճ ասեմ:

Ասեմ, որ անցյալ տարվանից կա Հանրապետության Նախագահի հանձնարարականը, եւ պաշտպանության նախարարության հետ միասին քննարկել ենք, որ Գյումրիի օդանավակայանի հնարավորություններն այնպիսին անենք, որ այնտեղ ամեն տեսակ օդանավ ընդունեն: Պարզ է, բյուջեն հաստատված է, եւ մեզ անհրաժեշտ են լրացուցիչ գումարներ: Եվ դա հանձնարարվել է նաեւ ավիացիայի գլխավոր վարչությանը: Իրենք հիմա ծրագիր են անում, թե ինչի անհրաժեշտություն կա, դա եւ՛ վազուղին է, եւ՛ լուսավորումը, եւ՛ սպասարկման տեխնիկան, այսինքն՝ պետք է գնահատվի, թե ամբողջությամբ դա ինչ է նստելու պետության վրա, այնուհետեւ մտածենք, թե գումարներ որտեղից ենք հայթայթելու: Եվ հույս ունեմ, որ այս տարի Գյումրիում գոնե մի բան, այսինքն՝ ամբողջ ծրագրից ինչ-որ մի հատվածային կատարենք:

Ինչ վերաբերում է Զվարթնոցին, ասեմ, որ այնտեղ ներդրումները գնում են: Գիտեք, վերջին անգամ մառախուղի դեմ նոր սարքավորումներ դրեցին, որոնք հնարավորություն են տալիս, որ բարձր մառախուղի դեպքում հնարավորություն  լինի առանց տեսանելիության, քիչ տեսանելիության շրջանակներում օդանավակայանը..., այսինքն՝ դա Հանրապետության Նախագահի կողմից հանձնարարված է կառավարությանը: Արդեն 1-2 խորհրդակցություն եղել է: Հիմա ծրագիր ենք կազմում, քանի որ դա մեզ համար ունի նաեւ ռազմավարական նշանակություն, այդտեղից թռնում են նաեւ մեր ռազմական օդանավերը: Այնպես որ, այդ օդանավակայանի վրա մենք լուրջ ուշադրություն ենք դարձնելու:

Հիմա, օգտվելով առիթից ասեմ,  պրն Բաղդասարյան, որ օրենքը մի կետով չի, երկու կետով չի, պրն Մարգարյան, օրենքում հստակ է նշված, բյուջետային համակարգի մասին օրենքով, որ կառավարությունը կարող է 15 տոկոս, 30 տոկոս ծրագրերի մեջ ներքին փոփոխություն անել եւ 3 տոկոս վերաբաշխումներ կատարել: Այ, երբ որ մենք կխախտենք օրենքի կետը, եւ մեր վերաբաշխումները կանցնեն 3 տոկոսից, այն ժամանակ դուք ճիշտ կլինեք: Օրենքը հստակ այդ մասով գրված է, եւ մենք ամեն մի փոփոխություն անելով օրենքի կետը եւ կառավարության իրավասությունը նշում ենք կառավարության որոշման մեջ:

Պարզաբանում չի: Ես սա ընդամենն օգտվեցի առիթից եւ ասացի:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Երկրորդ խոսափող՝ Սամվել Բալասանյան:

Ս.ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆ

-Պրն Խաչատրյան, ճիշտն ասած, երկրորդ հարցը, այսինքն՝ դուք պատասխան տվեցիք, ես ուղղակի ուրախ եմ, որ այսպիսի պատասխան տվեցիք, եւ երեւի աչքալուսանք է մեր ժողովրդի համար, որ հիմա մտածվում է, որպեսզի մենք այլընտրանքային օդանավակայան ունենանք, որովհետեւ մեր երկրում շատ տարբեր տեսակի վարկեր ենք վերցնում, հաստատում ենք Ազգային ժողովով, չգիտեմ, այդ ծառերի համար, բույսերի համար, չգիտեմ, տարբեր բաների համար, ջեռուցման: Ինձ թվում է, որ իրոք ռազմավարական նշանակություն ունի, եւ անհրաժեշտ է, որ ինչքան հնարավոր է արագացվի, այդ խնդիրը լուծվի, որովհետեւ չգիտենք, թե հաջորդ տարի ձմռանը մենք ինչպիսի վիճակում կհայտնվենք: Շնորհակալություն:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Միայն ասեմ, որ ցանկացած վարկ կամ միջոցառում, որ կառավարությունը ձեռնարկում է, դա անպայման կարեւոր է, այդ պրոբլեմը՝ ջեռուցման, բնապահպանության: Այնպես որ, հենց այնպես, անկարեւոր հարցերով կառավարությունը չի զբաղվում: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Պրն Մարգարյան, ես չեմ կարող ձեզ պարզաբանման իրավունք տալ, ուղղակի պրն Խաչատրյանը պատասխանեց, բայց կառավարությունը, այդ թվում եւ պրն Խաչատրյանը գրավոր կներկայացնեն, որպեսզի հստակ պարզ լինի,  նաեւ Սեւանի հիվանդանոցի կոլեկտիվի օրինական խնդրանքը պարզաբանվի, որովհետեւ չի կարելի ամբողջական գումարը վերցնել եւ տալ մեկ ուրիշին: Գոնե ինչ-որ մասնակի լուծումներ պետք է տալ: Էլ ինչի՞ համար ենք մենք օրենք ընդունում այստեղ, ցուցակներ հաստատում, որ հետո   ցուցակից մի հիվանդանոցը վերցնեն փոխեն մյուսով:

Չեմ ուզում ծանրանալ այս հարցի վրա: Կարծում եմ, որ գրավոր սպառիչ պատասխան կստանաք, եւ մենք դա կհնչեցնենք:

Հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է պատգամավոր Արամայիս Գրիգորյանին: Երրորդ խոսափող:

Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ինձ են դիմել Արարատ քաղաքի Շահումյան փողոցի համար 20 շենքի բնակիչները եւ խնդրել են, որ իրենց կողմից ուղարկված դիմումը հնչեցնեմ Ազգային ժողովում: Դիմումը հետեւյալն է:

1989թ. նոր շենք կառուցելու նպատակով քանդվեց մեր շենքը, եւ պետությունը պարտավորվեց մեզ ապահովել բնակարանով: Սակայն մինչեւ այսօր շենքը կիսակառույց կանգնած է քաղաքի կենտրոնում, իսկ բնակիչները, տեղից տեղ վարձու բնակարաններ փոխելով, ոմանք էլ ժամանակավոր կացարաններում, առանց կոմունալ հարմարությունների ոչ թե ապրում, այլ գոյություն են քաշ տալիս, հույսով, որ մի օր էլ իրենք կապրեն մարդավարի կյանքով: Շատերն էլ, չդիմանալով այս պայմաններին, թողեցին այս հոգսաշատ կյանքը: Իսկ երեխաների մասին ավելորդ է ասելը, թե ինչ ծանր պայմաններում են ապրում նրանք:

Ի դեպ, ասեմ, որ այս շենքի հետ կապված 2006թ. բյուջեի նախագծի մեջ ես առաջարկություն էի արել: Առաջարկության դիմաց գրված է, որ նախագիծ-նախահաշիվ չունենալու պատճառով այս շենքը չի մտնում բյուջեի ծրագրերի  մեջ: Հետաքրքիր բան է ստացվում, որ եթե նախագիծ-նախահաշիվ չունի, ապա ինչպե՞ս է դա դարձել կիսակառույց:

Հարցս ուղղված է կառավարությանը, եւ խնդրում եմ պատասխանել, թե Արարատ քաղաքի Շահումյան 20 շենքի բնակիչները ե՞րբ կունենան բնակարաններ, կամ ե՞րբ կսկսվի այդ կիսակառույց շենքի շինարարությունը:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱն

-Հարցին կպատասխանի քաղաքաշինության նախարար Արամ Հարությունյանը:

Ա.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տվյալ դեպքում ձեր բարձրացրած Արարատ քաղաքի անավարտ շենքը հանձնված է համայնքի պատկանելիությանը, եւ այստեղ, ինչպես դուք ասացիք, արդեն դիմվել է նախագիծ-նախահաշիվ անելու: Առաջին հերթին պետք է լուծվի այդ խնդիրը, կատարվի տվյալ շենքի նախագիծ-նախահաշիվ, որպեսզի պարզ դառնա, թե ինչ արժեք է ունենալու տվյալ շենքի ոչ միայն կառուցումը շարունակելը, այլ նաեւ անհրաժեշտ կլինի ամրացման աշխատանքներ իրականացնել, որից հետո կպարզվի ներդրումային չափը, այնուհետեւ կորոշվի, եւ բյուջեի քննարկման ժամանակ այս հարցը եւս կքննարկվի: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Երրորդ խոսափող:

Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Պրն նախարար, այսինքն՝ քաղաքապետարանի հետ կապված, առաջին հերթին քաղաքապետարան ներկայացվի նախագիծ-նախահաշիվ: Դրա հետ սահմանափակվու՞մ է քաղաքապետարանի գործունեությունը: Այսինքն՝ առաջին հերթին մենք պետք է իմանանք, թե տվյալ կառույցն ինչ արժեք է ունենալու եւ ինչպիսի աշխատանքներ են կատարելու, որից հետո կլինի քաղաքապետարանի դիմումը՝ շենքի կառուցման համար եւս ֆինանսներ ներդնելու եւ կառուցելու, այնուհետեւ՝ 2007թ. բյուջեի քննարկման ժամանակ այս խնդիրը քննարկվի, եւ ձեզ հետ միասին որոշում կկայացվի՝ շենքի հետագա ճակատագիրը որոշելու համար: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շարունակում ենք հարց ու պատասխանը: Երկրորդ խոսափողից հարցը հնչեցնելու համար ձայնը տրվում է Աղասի Արշակյանին:

Ա.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի գործընկերներ, ինչպես գիտեք, այս տարի ձյունառատ ձմեռ է, եւ եթե միջքաղաքային ճանապարհները կամ հանրապետական նշանակության ճանապարհներն անհամեմատ բարվոք վիճակում են կամ, ասենք, առատ տեղումներից 1-2 օր հետո նրանք լինում են լիարժեք անցանելի, ապա նույնը չի կարելի ասել Երեւան քաղաքի շատ ու շատ փողոցների մասին, այդ թվում՝ կենտրոնում գտնվող փողոցների մասին:

Մասնավորապես, ուզում եմ հիշեցնել մի դեպք, երբ մի քանի օր առաջ «Բարեկամություն» մետրոյից մինչեւ գալիս էի Դեմիրճյան խաչմերուկ՝ գործի գալու համար, իմ առջեւից գնացող մի տարեց կին, որն ընկավ այդ չմաքրված մայթին, եւ այն պահին, երբ որ ես նրան բարձրացնում էի, քթի տակ փնթփնթաց, թե ձեր արեւը թաղեմ, գոնե ձեր դռների առաջը մաքրեք: Ես, իհարկե, տատիկի ասածի հետ առաջին մասով համաձայն չեմ, ոչ մեկի արեւը պետք չի թաղել, բայց դռների առաջը մաքրել պետք է:

Հիմա խնդրում եմ ասեք՝  ինչքան փող է ծախսվել հունվար ամսին մայրաքաղաքի փողոցները եւ առանձնապես մայթերը, գոնե դռների առջեւի մայթերը մաքրելու համար: Մասնավորապես, ասեմ, մեր Դիմիրճյան փողոցը չի մաքրվում, Նախագահի աշխատավայրի դիմացի մայթերը գոնե մաքրվեն: Մի՞ թե այդքան քիչ են այդ հնարավորությունները, որ գոնե փողոցներն ու մայթերը հնարավոր չի մաքրել: Մի խոսքով, իմանանք՝ ձյու՞նն է շատ, թե՞ փողն է քիչ: Պատասխանեք, կերեւա:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին պատասխանում է ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարար Վարդան Խաչատրյանը:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ուզում եմ ճշտում անել, որ Երեւանում համայնքային բյուջեներն են այդ փողերը..., իսկ մենք մարզերի համար մոտ 300 մլն միայն այս մաքրմանը, իսկ ընդհանուր առմամբ, ամբողջ տարին ավելի շատ գումար է տրվել մարզերի ճանապարհներին: Իսկ Երեւան քաղաքում զուտ համայնքային խնդիրներ են, այսինքն՝ պետական բյուջեն համայնքների համար, այսինքն՝ Երեւան քաղաքի համար գումարներ չի հատկացեր: Բայց նորից լրացուցիչ դիմել է Երեւանի քաղաքապետը, երեւի վաղը մենք օգնենք համայնքներին, քանի որ իրենց ներկայացրած խնդրանքով իրենց մոտ ավարտվել է այն գումարը, որով կարող էին անել: Այսինքն՝ ես պարզապես ուզեցի ձեզ ինչ-որ ինֆորմացիա տալ, որ դա համայնքային է: Բայց որ ամեն մեկն իր բակը մաքրի, դա վատ չի:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Պրն Խաչատրյան, չլինի՞ ձյունը պրծնի, նոր գումար հատկացնեք:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Չէ: Ես նորից կրկնեմ, որ ընդհանրապես համայնքային խնդիրներին գումար, դոտացիա ենք տալիս, եւ դրա մեջ պետք է անենք: Մենք պետության կողմից, բյուջեից անհրաժեշտ բոլոր գումարները հատկացրել ենք: Նորից եմ կրկնում, Երեւան քաղաքում համայնքային խնդիր է: Ես ընդամենն ասացի, որ լրացուցիչ օգնելու աջակցելու համար նոր են դիմել: Բայց այդ խնդիրը կառավարության իրավասությունների շրջանակում չի, եւ գումար չի հատկացված բուն Երեւանի համար:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Երկրոդ խոսափող:

Ա.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պրն Խաչատրյան, ես ինչքան գիտեմ համայնքների աշխատանքն ինքնանպատակ եւ ինքնամփոփ չի, չէ՞: Կառավարությունը կամ քաղաքապետարանը վերադասություն իրականացնու՞մ է դրանց վրա: Հիմա դուք էլի պատասխանը կտուրը գցեցիք: Փողի չափը կարո՞ղ ենք իմանալ, թե՞ ոչ:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Նորի՞ց կրկնեմ:

Ա.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Չէ, կրկնելու կարիք չկա:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Պրն Արշակյան, դուք ավարտեք, թողեք ավարտի:

Ա.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Որեւէ գումար կարո՞ղ եք ասել: Ուզում ենք իմանալ՝ ինչքա՞ն է ծախսվել ամեն դեպքում, գոնե մեր համայնքում ասեք կամ Երեւան քաղաքի մասշտաբով ասեք: Վերջում էլ ասեք, էդ լավ է, որ տատիկի հետ համաձայն եք, էլի՞, որ պետք է ամեն մեկն իր դուռը մաքրի: Բայց նաեւ այդ տատիկներին հնարավորություն տանք, որ մեր արեւները չթաղեն էլի, հա՞, այդպես անենք, ու այնպիսի պատասխան տանք, որ հիմա մեկ էլ լսելուց մեր արեւը չթաղեն:

Վ.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Պրն Արշակյան, նորից կրկնեմ, եւ այդ օրենքը դուք եք ընդունել՝ «Տեղական ինքնակառավարման մասին», եւ այնտեղ որեւէ վերադասություն չեք նշել: Այսինքն՝ որեւէ վերադասություն պետությունը համայնքների նկատմամբ չունի: Համայնքներն անկախ ձեռնարկություն են,  կառավարությանը հաշվետվություն չեն տալիս, ոչ էլ իրենց բյուջեն կազմելուց տեղեկություն են տալիս, թե այդ բյուջեում մաքրելու համար ինչքան գումար է:

Ցավում եմ, որ ես այս մասին ստիպված եմ 2006թ.փետրվարին նույնպես ասել, որովհետեւ այդ մասին արդեն ասվել է 1995թ., 1998թ., 2000թ., 2001թ.: Այսինքն՝ մինչեւ հիմա պետք է իմանալ, որ բյուջեն եւ համայնքները պետության, կառավարության հետ որեւէ վերադասության խնդիր չունեն: Դա միանշանակ է: Եվ ձեր հարցը, որ համայնքին ձեզ հետաքրքրում է, կարող եք դիմել տվյալ համայնքին կամ ավագանուն, որովհետեւ իրենց բյուջեն, համայնքային բյուջեն կազմում եւ հաստատում է ավագանին: Այսքանը:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շատ լավ: Բայց բոլոր դեպքերում պետությունն ունի պատվիրակած լիազորություններ համայնքներին, պրն Խաչատրյան: Եվ ասում եք՝ Ազգային ժողովն է ընդունել ընդունել օրենքը: Բայց օրենքն ո՞վ է ներկայացրել, որ մենք ընդունել ենք: Կառավարությունը:

Շատ լավ: Ուղղակի, իրոք, տեսեք, Ազգային ժողով գալուց անանցանելի ճանապարհ է:  Իրոք, պետք է հետեւել, որ գոնե..., էլ չենք խոսում՝ հիմա էլ խուլ ու մութ փողոցների վիճակը ոնց է, եւ ոչ միայն Երեւանում, այլեւ Երեւանից դուրս:

Հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է պատգամավոր Վահան Հովհաննիսյանին: Խնդրեմ:

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարգելի կառավարություն, անձամբ ես չէի դիմի այս հարցով, որին կխնդրեմ պատասխանել պրն Մանուկ Թոփուզյանին, որովհետեւ նամակները, որոնց մասին կխոսեմ, մեր ֆրակցիան ուղղել է իր հասցեով, պարզապես ես եմ հնչեցնում այդ հարցը, այլ ոչ թե որեւէ մեկը ֆրակցիայից, որովհետեւ թերթերից մեկում իմ անվան հետ կապված որոշակի շահարկումներ եղան: Այսօրվա թերթերից մեկի մասին է խոսքը: Շահարկումներն իրենք ինձ արդեն վաղուց չեն զարմացնում, ինչպես եւ նաեւ այդ թերթը: Խոսքը գնում է Ավանի, ավելի ճիշտ Նոր Նորքի «Ուսանողական ավան» ՓԲԸ 5-րդ մասնաշենքի հայտնի  ուսանողական հանրակացարանի մասին:

 Ուրեմն, պատգամավորական խմբակցությունը մեկ անգամ անցած տարվա նոյեմբերին, մեկ անգամ փետրվարի սկզբին գրություններով դիմել էր կառավարությանը հետեւյալի մասին: Ուշադրություն ենք հրավիրում, որ այս մասնաշենքը աճուրդի է դրվում, եւ այդ աճուրդի վաճառքի արդյունքում այնտեղ բնակվող փախստականների եւ այլ անապահով խավերի ճակատագիրն իսկապես մութ է, որովհետեւ նրանց կարող են ուղղակի այդ շենքից դուրս հանել: Խոսքը գնում է 1800 մարդու մասին: Քիչ չէ, եւ հիմա ձմեռ է: Մի քանի անգամ տնօրենին հաջողվել է հետաձգել այդ աճուրդը, բայց ի վերջո դատարանում էլեկտրաէներգիայի պարտքերի համար, որոնք իրենք չեն արել, այս մարդիկ պարտվել են, եւ նրանց չի տրվել հնարավորություն, որ իրենք սեփականացնեն այս շենքը, ինչի համար մենք հորդորում էինք կառավարությանը: Ինչեւէ: Մեր նամակների խնդիրը հետեւյալն էր՝ պարզել՝ ինչ է կառավարությունը մտածում այս հարցով, եւ նամակ-դիմումները, որոնք մենք ստանում ենք եւ՛ տնօրինությունից, եւ՛ հենց բնակիչներից:

Ինչ վերաբերում է թերթի շահարկումներին, ապա նրանք ենթադրել էին իրենց բնորոշ ոճով, բացարձակապես ինֆորմացիան ստուգելու ընդունակ չլինելով, որ այդ շենքը փորձում եմ սեփականաշնորհել ես:

Սիրելի կառավարություն, ես վստահեցնում եմ ձեզ, որ ես նման տրամադրություններ չունեմ: Մենք ընդհանրապես դեմ ենք, որ դա որեւէ մեկը սեփականաշնորհի: Ավելին: Մենք կողմ ենք, որ այդ մարդկանց հնարավորություն տրվի մնալ իրենց տներում, եւ գոնե ինչ-որ ժամանակ տրվի նրանց, որ նրանք իրենք կարողանան այս հարցը տնօրինել եւ տեր դառնալ այն բնակարանների, որոնց մեջ ապրում են: Կխնդրեի ձեր պատասխանը:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին պատասխանում է Մանուկ Թոփուզյանը:

Մ.ԹՈՓՈՒԶՅԱՆ

-Հարգելի պրն Հովհաննիսյան, իրոք, կառավարությունը ստացել է քաղաքացիների կոլեկտիվ նամակը, զեկուցված է պրն վարչապետին, նաեւ առկա է Լեւոն Մկրտչյանի՝ «Դաշնակցության» ֆրակցիայի նախագահի դիմումն այդ նույն հարցով: Ի՞նչ է կատարվել: Շատ հակիրճ ձեզ ներկայացնեմ:

Ուրեմն, «Հայէլեկտրաէներգիայի» պարտքի համար բաժնետիրական ընկերության դեմ քաղաքացիաիրավական կարգով հայց է հարուցված: 43 մլն դրամի պարտք կա: Այդ կապակցությամբ, բնականաբար, բաժնետիրական ընկերությունը որեւէ այլ գույք չունի, բռնագանձումը տարածվում է շինությունների վրա, որտեղ ապրում են նաեւ քաղաքացիներ:

Հարցը, իրոք, մտահոգիչ է: Մենք հիմա ուսումնասիրում ենք հարցը: Կարծում եմ, որ լուծումներ կգտնվեն, եւ օրենքով սահմանված կարգով կամ օրենքի շրջանակներում քաղաքացիների իրավունքները մենք կփորձենք պաշտպանել:

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հուսով եմ, որ խնդրո առարկա քաղաքացիները լսեցին պատասխանը եւ հասկացան՝ խաբեությունը որտեղից է գալիս: Շնորհակալություն:

Մ.ԹՈՓՈՒԶՅԱՆ

-Ի դեպ, կառավարության ներկայացուցիչներն ուղղակի հարաբերվել են նաեւ քաղաքացիների հետ, որովհետեւ նրանք մեր շենքի մոտ իրենց բողոքի ձայնն էին բարձրացնում:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է Գագիկ Ավետյանին: Երկրորդ խոսափող:

Գ.ԱՎԵՏՅԱՆ

-Հարցս ուղղված է կառավարությանը: Ես ուզում եմ զարգացնել պրն Աղասի Արշակյանի միտքը: Այո, հարցը շատ ակտուալ է եւ արդիական, եւ պետք է ասեմ, որ ցանկացած նման իրավիճակների համար կառավարությունը եւ ընդհանրապես հանրապետությունը պետք է պատրաստ լինեն: Թե չէ այնպես է ստացվում, որ ձյուն է գալիս՝ ճանապարհներն են փակվում, մառախուղ է լինում՝ օդանավակայանն է փակվում, անձրեւ է գալիս՝ սելավներն այս երկիրը տանում են: Ուրեմն, հարկավոր է այնպես անել, որ կառավարությունն ունենա մի հստակ հայեցակարգ, ունենա որոշակի ծրագիր՝ նման իրավիճակներից հեշտությամբ դուրս գալու համար: Ես դեռ չեմ անդրադառնում այն բանին, որ փողոցները մասամբ են մաքրված, եւ այսօր շատացել է վթարների թիվը, մարդկանց մոտ շատացել է նաեւ հաշմությունների թիվը, եւ ձյան առատ տեղումների հետեւանքով այսօր նաեւ Երեւանում բացարձակապես չի կատարվում աղբահանություն, չնայած այն բանին, որ բոլոր համայնքները կառավարության եւ պետության կողմից ստանում են դոտացիաներ: Եվ ինձ հետաքրքրում է մի խնդիր՝ ինչու՞ մինչեւ այսօր նրանք համապատասխան տեխնիկա եւ մեքենաներ չեն առել, ինչու՞ այսօր նրանք այս վիճակին կազմ ու պատրաստ չեն կարողանում հանդես գալ: Վերջին հաշվով, մեկնումեկը պետք է այս ամենի համար պատասխան տա՞, թե՞ ոչ: Եվ ես ակնկալում եմ հստակ պատասխան՝ ինչու՞ չկան այդ մեքենաները եւ ինչու՞ այսօր աղբահանության հարցը Երեւանում դարձել է բավականին պրոբլեմատիկ: Եթե վաղը, մյուս օրը մենք կանգնենք սանիտարական աղետի առաջ, ո՞վ է պատասխան տալու սրա համար: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին պատասխանում է Անդրանիկ Մարգարյանը:

Ա.ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Նմանատիպ երկրորդ հարցը հնչեց, ստիպված երկրորդ հարցին ես եմ պատասխանում: Իրոք, արտակարգ իրավիճակ է: Դուք ուզում եք արտակարգ իրավիճակում ստանդարտ բոլոր գործողությունները կատարվեն: Դա այդպես չի լինում: Ոչ մեկը չէր կարող ծրագրավորել, որ մի քանի օր իրար վրա ձյուն էր գալու, հետո մեկ օր դադարելու էր, հետո նորից ձյուն էր գալու: Աղբահանությունը կատարվում էր նորմալ: Ձյան պատճառով որոշակի դժվարություններ են ստացվել մեր քաղաքում: Համայնքի ղեկավարները եւ տրանսպորտի եւ կապի նախարարությունը համապետական ճանապարհները, մարզային ճանապարհները, իսկ համայնքի ղեկավարները  Երեւանում իրենց ուժերի ներածին չափով աշխատանք են կատարում: Գումարի պակաս չի եղել, որովհետեւ նրանք կարող էին այդ գումարները, որ իրենց բյուջեում կար, ուղղել այդ աշխատանքները կատարելուն՝ հետագայում որոշակի կոմպենսացիա ստանալով կամ լրացուցիչ մուտքեր ապահովելով: Այդ առումով, երեւի վաղը քաղաքապետի առաջարկությունը կառավարությունը կհաստատի, մոտ 100 մլն դրամ կհատկացվի համայնքի ղեկավարներին՝ աշխատանքներն ավելի լայն թափով կատարելու համար: Դա ոչ թե բյուջեից կգնա,  այլ քաղաքում նոր լրացուցիչ մուտքեր ենթադրելով, այդ գումարը կբաժանվի համայնքների վրա:

Տեխնիկան: Անկախ նրանից, թե ձյունը գալիս է, թե չի գալիս, քաղաքապետն իր հաշվետվության ժամանակ ասաց, հեռուստատեսությամբ էլ դա հաղորդվեց, թերթերում էլ տպվեց, որ գործընթաց է գնում, որպեսզի համայնքները կարողանան ձեռք բերել մեքենաներ: Մի մասը ձեռք է բերվել, մի մասն  ընթացքի մեջ է, որովհետեւ դրանք  գումարների հետ են կապված... (չի հասկացվում), թեկուզ լիզինգով առնելու համար: Դա 1-2 օրվա լուծելու խնդիր չէ: Հետո դուք այսպես սրտաճմլիկ բացատրեցիք, թե քաղաքում ինչպիսի իրավիճակ է, եւ եթե մեկը կողքից լսեր, ապա կմտածեր, թե վաղը չէ մյուս օրը քաղաքը փակվելու է, քանդվելու է,  վարակ է տարածվելու քաղաքում: Այդպես չէ: Եվ որքան քիչ մենք այսպես  տագնապ հնչեցնենք այս եղանակով, որ ամեն ինչ քանդվում է, անտերություն է, քաղաքում իշխանություն չկա: Դա էլ այդպես չէ: Իմ կարծիքով՝ եւ՛ քաղաքապետը, եւ՛ համայնքի ղեկավարները այս իրավիճակում, ինչ որ իրենցից կախված է եղել, իրենք կատարում են: Ուրիշ խնդիր է, որ որքան այդ հնարավությունները ստեղծել ենք կամ ունենք, որ կարողանանք դրա դեմն առնել: Այո, բավարար չեն պայմանները, միջոցները: Բայց դա չի նշանակում, որ չի արվում: Եվ այն լրացուցիչ միջոցները, որ անհրաժեշտ են, արդեն քաղաքապետարանը հայթայթել է եւ դա անելու է: Ես վստահ եմ, որ այն խնդիրները, որ քաղաքապետը դրել է թաղապետերի վրա, դրանք կկատարվեն, բայց ոչ այն վիճակում, ինչպես անցյալ տարի, նախանցյալ տարի, որ այսքան ձյուն չկար:

Մի րոպե կարելի՞ է:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Դուք հետո ունեք արձագանքելու իրավունք:

Խնդրեմ, Գագիկ Ավետյան՝ երկրորդ խոսափող:

Գ.ԱՎԵՏՅԱՆ

-Պրն Մարգարյան, ես ասեմ, որ իմ հարցը ոչ թե սրտաճմլիկ էր, այլ՝ օբյեկտիվ մոտեցում, եւ ինձ թվում է, որ այս հարցը հուզել է բոլորին, եւ այստեղ նստածներից յուրաքանչյուրն առնչվել է այս խնդիրների հետ: Եվ ես գտնում եմ, որ պետք է բոլորս հետամուտ լինենք,  կարողանանք մեր քաղաքի դեմքը հավուր պատշաճի ներկայացնել բոլորին, որովհետեւ գալիս են տուրիստներ, գալիս են այլ երկրներից, եւ վերջին հաշվով մեր ազգաբնակչությունն իրավունք ունի քայլելու մաքրված փողոցներով, գեղեցիկ փողոցներով, որովհետեւ դրա համար նրանք եւ՛ հարկեր են վճարում, եւ՛ տուրքեր են վճարում, եւ՛ համատիրություններ են աշխատում, եւ, իմ կարծիքով, հարկավոր է այս բոլոր աշխատանքներն ուղղակի ճիշտ կոորդինացնել: Շնորհակալություն:

Ա,ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ

-Ճիշտն ասած, ... (չի հասկացվում), մտածում են մեր քաղաքի բնակչության մասին, քան թե տուրիստներն ինչ կարծիք կունենան ձմռան այս ամիսներին, այս ձյան պատճառով Երեւանում տիրող իրավիճակում: Պետք է այնպիսի իրավիճակ ստեղծենք, որ տրանսպորտը նորմալ աշխատի, վթարները քիչ լինեն: Մեզ  համար, քաղաքապետարանի, կառավարության համար առաջին հարցը սա է լինելու: Նորից եմ կրկնում, ինչ հնարավոր է,  անում են, մինչեւ անգամ լրացուցիչ միջոցներ տրամադրում են, գումարած, որ համայնքի ղեկավարներն իրենց բյուջեներում տեղաշարժեր են կատարում, այն աշխատանքները, որ պետք է անեն ամռանը կամ աշնանը, գումարները տեղափոխում են տարվա սկիզբ, որպեսզի կարողանան նորմալ պայմաններ ստեղծել:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է Վռամ Գյուլզադյանին: Երկրորդ խոսափող:

Վ.ԳՅՈՒԼԶԱԴՅԱՆ

-Հարգելի կառավարության անդամներ, իհարկե, օգտվելով առիթից, որ գյուղնախարարը գործուղման մեջ չէ, մի քիչ առաջանցիկ հարց եմ ուզում բարձրացնել:

Չնայած ցուրտ ձմեռ է, բայց գարունը յոթ սարի հետեւում չէ: Եվ ինչպիսի ցուրտ եւ ձյան քանակն էլ առատ լինի, միեւնույն է, մեկ ամիս հետո գարնանացանի աշխատանքները սկսվելու են երկրում, եւ ինչպես շատերին, այդպես էլ ինձ հետաքրքրում է, թե ինչպիսին է լինելու կառավարության մոտեցումը, ինչ ծրագրեր ունեն այս տարի՝ պարարտանյութի ներկրման այդ կնճռոտ հարցը կարգավորելու, ինչպիսի ծրագրեր կան գները զսպելու եւ ինչ մեխանիզմով է ներկրվելու եւ բաշխվելու գյուղացիներին: Առայժմ այսքանը:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին պատասխանում է գյուղատնտեսության նախարար Դավիթ Լոքյանը:

Պրն Լոքյան, նաեւ խնդրում եմ տեղեկություն տվեք այդ նոր ստեղծվող փոքր եւ միջին ձեռնարկությունների մասին, քանի որ ուղղակիորեն հարցի հետ կապված է: Շնորհակալություն:

Դ.ԼՈՔՅԱՆ

-Շատ լավ: Պրն Գյուլզադյան, իհարկե, հարցի առաջին մասը, որ գյուղնախարարը գործուղման մեջ չի, ես ինչքան հիշում եմ դուք մշտապես հարց եք տվել, ես մշտապես ներկա եմ եղել: Սա առաջին մասը:

Երկրորդ մասը՝ ասեմ, որ դեռեւս դեկտեմբերի վերջից հանրապետության վարչապետի մոտ մենք ունեցել ենք քննարկումներ՝ կապված այս տարի ռուսական գազի գնի բարձրացման հետ կապված սպասվելիք պարարտանյութի գնի թանկացման խնդիրը ՀՀ-ում կարգավորելու, որ պարարտանյութն ուղղակիորեն 100 տոկոսի չափով գազից ստացվող արտադրանք է:

Ձեզ արդեն հայտնի է, որ Վրաստանի ազոտի գործարանում պարարտանյութի մինիմալ գինը սահմանված է 150 դոլար, որը դեռեւս հստակ չի: Նույնիսկ կան տեղեկություններ՝ 1 տոննան 165 դոլարի չափով: Այսինքն՝ դա մոտավորապես 40 դոլարով ավել է, համեմատած անցյալ տարվա գների հետ:

 Քննարկումների արդյունքում կառավարությունը համապատասխան բաշխման մեխանիզմ է դրել, հանձնարարվել է մարզպետներին, որով մարզպետները պետք է ներկայացնեն այն հնարավոր ծավալները, որի պարագայում մենք կարողանանք նորմալ գյուղատնտեսություն վարել այս տարի, համապատասխան սնուցող էլեմենտների հողին տրամադրելու մասով: Ընդհանուր ծավալը կազմել է 20 հազար տոննա, որը մենք կարող ենք փոխանցել գյուղացուն՝ պահպանելով հին գները: Երեկ արդեն հանրապետության վարչապետը տվել է հանձնարարություն, որպեսզի այս խնդիրը մենք դնենք գործածության մեջ: Հանրապետությունում այսօր կա 5 հազար տոննա պարարտանյութ, այն, ըստ բաշխման ցուցակի, առաջնահերթությամբ տրվելու է հարթավայրերի մարզերին, որտեղ գարնան աշխատանքները սկսվելու են ավելի վաղ, որտեղ դրա օգտագործումն ավելի հրատապ է, եւ մենք ենթադրում ենք, որ բարձր լեռնային, նախալեռնային գոտու համար մինչեւ ապրիլ, մայիսի սկիզբ մենք կհասցնենք այդ 20 հազար տոննան հասցնել մարզպետարաններին, որպեսզի գյուղ առ գյուղ իրենք կարողանան այդ բաշխումն իրականացնել:

Կապված գնային քաղաքականության հետ՝  այսօր դեռեւս ես հստակ չեմ կարող հայտարարել՝ ինչպիսի գնային քաղաքականություն է լինելու, բայց այն քննարկումը, որը վարվեց վարչապետի մոտ, պահպանվելու են 2005թ. գները՝ այդ մասով, այդ լիմիտային մասով: Եվ սահմանվում է, որպեսզի մեկ գյուղացիական տնտեսությանը տրամադրվի իր սահմաններին համապատասխանող չափաքանակով պարարտանյութ, որպեսզի չստացվի, որ 200 հեկտար հողատարածք ունեցող խոշոր ֆերմերը պետության սուբսիդավորված պարարտանյութն ինքը ստանա եւ օգտագործի: Նա կստանա մեր միջին՝ 1, 1,5 հեկտարի սահմաններում հասանելիք պարարտանյութի չափը:  Սա է, որ կառավարությունում քննարկված է, եւ ձեզ պետք է փոխանցեմ: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

Երկրորդ խոսափող՝ Վռամ Գյուլզադյան:

Վ.ԳՅՈՒԼԶԱԴՅԱՆ

-Հուսանք, որ այդ 20 հազար տոննան հանրապետության ընդհանուր պահանջարկը չէ, այլ միգուցե այն թիվը, որով որ հնարավոր է ինչ-որ ձեւով գների կարգավորման քաղաքականություն իրականացնել, որովհետեւ կարծում եմ, որ դա այնքան էլ մեծ թիվ չի, եւ ողջունելի է, որ դրան զուգահեռ լինելու է նաեւ ազատ վաճառք: Եթե լինելու է, այլ հարց է: Եթե անցած տարվա նման է լինելու, երբ որ մեծն էլ, հնարավորություն ունեցողն էլ, փոքրն էլ պետք է  հերթ կանգնեին գյուղապետարանի դռանը կամ մարզպետարանի դռանը, որ մի քանի պարկ պարարտանյութ կարողանային ձեռք բերել, եթե հրաժարվել եք, երկրորդ հատվածն էլ կա, երբ որ ազատ վաճառք է լինելու, եւ անկախ, թե գինը ինչքան է լինելու, իհարկե, միայն ողջունել կարելի է, այլապես, մենք  անցյալ տարվա մասին էլ ենք խոսել, այս տարի էլ, քանի որ նախընտրական տարի է, բնական է, որ «քաղաքականացված պարարտանյութ» ավելի շատ է ընդգծվելու, քան նախորդ տարիներին է կատարվել որոշ գյուղապետերի ու մարզպետների կողմից, երբ որ պարարտանյութը հատկացվում էր զուտ քաղաքական պրիզմայով նայելով՝ ում կարելի է, ում չի կարելի, ում շատ է կարելի, ում քիչ է կարելի:

Դ.ԼՈՔՅԱՆ

-Պրն Գյուլզադյան, ես չգիտեմ՝ այս տարի ում համար է քաղաքական տարի: Ինձ համար նորից համարվելու է գյուղատնտեսական տարի, եւ ես խորհուրդ կտամ եւ կառաջարկեմ, որ Ազգային ժողովն անպայման մասնակցի: Ես անցյալ տարի էլ եմ ասել, որ  եթե որեւէ մարզպետ՝ Գեղարքունիքում, Լոռիում կամ Շիրակում, Արագածոտնում, մեկ գյուղին ավել է տվել, մեկ գյուղին՝ պակաս, այդ խնդիրը, բերեք գնանք, ես խնդրել էի հանրապետության վարչապետին, եւ վերահսկողական ծառայությունը նույնիսկ որոշակի մարզերում ստուգել է, եղել են փոքր շեղումներ այդ ընդհանուր ցանկից, բայց լավ կլինի, որ ոչ թե մենք   վերջում արձագանքենք այդ փաստը, այլ վաղվանից սկսենք միասին աշխատել: Մենք շատ դժվարությամբ ենք այդ պարարտանյութը ձեռք բերում, մեծ դժվարություններով ենք կարողանում այդ  սուբսիդավորման գումարը հայթայթել: Հավատացեք: Բայց եթե դա տեղին չծառայի, այո, վատ կլինի: Դրա համար, բերեք համատեղ այս խնդիրը նայենք: Ես կարծում եմ, որ այսօր էլ հանրապետությունում ազատ վաճառքի պարարտանյութ կա, եւ որոշ ֆերմերներ այն գնում են: Բայց գինը շատ բարձր է: Սա է, որ մենք փորձում ենք կարգավորել, պրն Գյուլզադյան: Շնորհակալություն:

Հա, կներեք: Փոքր եւ միջին ձեռնարկությունների ծրագիրը հանրապետության կառավարությունն առաջիկա մեկ ամսվա ընթացքում կընդունի, այն ներկայացված է արդեն շահագրգիռ նախարարություններին՝ առեւտրի եւ տնտեսական զարգացումների նախարարությանը, ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի նախարարությանը, մեկ ամսվա ընթացքում այն կդառնա ծրագիր, եւ ՀՀ-ում կուրվագծվեն  այն շուրջ 292 փոքր ձեռնարկությունները, որոնք պետք է տեղաբաշխվեն մեր հեռավոր բարձրլեռնային, առավել կտրված մարզերում: Ընդհանուր մանրամասների համար ես պատրաստ եմ  փաստաթղթերը ներկայացնել: Շնորհակալություն:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Այժմ հաջորդ հարցի համար ձայնը տրվում է պատգամավոր Արշակ Սադոյանին: Երկրորդ խոսափող:

Ա.ՍԱԴՈՅԱՆ

-Հարգելի կառավարություն, ես, իհարկե, կուզենայի, որ այս տարի ոչ միայն գյուղատնտեսության տարի լիներ, այլ լիներ նաեւ էներգետիկայի եւ հեռահաղորդակցման ոլորտի վիճակի բարելավման տարի: Ինչեւիցե:

Հարգելի վարչապետ, ես բազմիցս «ԱրմենՏել»-ի շուրջը ծավալված հարցերի հետ կապված ահազանգել եմ այս ամբիոնում: Ցավոք սրտի, որպես կանոն, ինձ միշտ պատասխանել է ոչ թե կապի նախարարը, այլ արդարադատության նախարարը, բայց չկարեւորենք դա:

Շուրջ մեկ տարի է, երբ որ  «ԱրմենՏել»-ը զրկվեց շարժական կապի մենաշնորհից, հնարել է մեր քաղաքացիներին շահագործելու մի նոր, լրիվ անօրինական եղանակ: Եվ իմ ամենասեղմ հաշվարկներով ավելի քան կես միլիոն դոլարի վնաս է տվել մեր բաժանորդներին, մեր քաղաքացիներին: «ԱրմենՏել»-ի իսկ նկարագրությամբ խոսքը վերաբերում է հետեւյալին: Երբ որ ինտերնետ կապից հեռախոսային մոդեմով համակարգչից օգտվողներն այցելում են այս կամ այն զվարճալի կայքեր, վճարովի կայքեր, այդ ճանապարհով այդ կայքերից նրանց համակարգիչներն են թափանցում համակարգչային խարդախության ծրագրեր, որոնք ավտոմատ անջատում են նրանց համակարգիչները տեղական ինտերնետ հասանելիության ծառայություն մատուցող կազմակերպություններից, պրովայդերներից, եւ ինչ-որ անհասկանալի ուղղություններով հեռախոսային զանգեր են արձանագրում: Երբ որ խնդիր է դրվում, թե այդ ի՞նչ զանգեր են, ինչի՞ մասին է խոսքը, եղել է երկկողմ հեռախոսային հաղորդակցություն, թե՞ եղել է ինտերնետ հասանելիության ծառայության մատուցում, բոլոր դեպքերում պատասխանը լինում է այնպիսին, որ ուղղակի ծիծաղելի է: Նույնիսկ դատարանի դահլիճում ցուցադրում են «ԱրմենՏել»-ի կողմից լազերային սկավառակի վրա բերված ծրագիրը, ավտոմատ անջատում է դատարանի հեռախոսը, հեռախոսային մոդեմով այդ համակարգը, միացնում է ինչ-որ մի տեղ, ենթադրենք՝ Ավստրիա, եւ դատարանի դահլիճի հեռախոսի վրա գրվում է 9200 դրամ վճար: Հարցնում ենք՝ ինչու՞ համար, ի՞նչ, մի հատ միացնելու, անջատելու՞ համար:

Հարգելի վարչապետ, ես խնդրում եմ այս հարցին պատասխանել, որովհետեւ արդեն մեկ տարուց ավել է ձգձգվում է, եւ բնական է, որ այսպես շարունակել չի կարելի: Իհարկե, խեղդվողների փրկությունը կարող է այս երկրում խեղդվողների՞ գործն է: Ես դատարանում պաշտպանում եմ այդ մարդկանց շահերը, բայց լավ կլինի, որ կառավարությունն էլ քայլեր ձեռնարկի:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Հարցին պատասխանում է արդարադատության նախարար Դավիթ Հարությունյանը: Խնդրեմ:

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Այն իրավիճակը, որ այստեղ նկարագրեց պրն Սադոյանը, զուտ Հայաստանին բնորոշ չէ: Ընդհանրապես խոսքը վերաբերում է համակարգչային վիրուսներին, մի երեւույթի, որը ամբողջ աշխարհում վիթխարի վնաս է հասցնում բազմաթիվ սպառողների: Խնդիրն այստեղ իրավական հարթության մեջ դիտարկելն է, իսկ իրավունքում հայտնի են դեպքեր, երբ անձը առանց մեղքի  կրում է պատասխանատվություն: Խնդիրը վերաբերում է այն դեպքերին, երբ անձը պարտավոր է պատշաճ կերպով հոգ տանել իր գույքի նկատմամբ եւ պատշաճ կերպով այդ հոգատարությունը չի ցուցաբերում:

 Իրավունքում, ես չէի ուզենա հիմա այդպես ընդարձակ ներկայացնել, բայց մեկ օրինակ բերեմ: Օրինակ՝ վայրի կենդանիները: Մարդն ունի վայրի կենդանի, եւ եթե վայրի կենդանին պատշաճ ձեւով պաշտպանված չէ, պատսպարված չէ, ավելի ճիշտ, եւ ուրիշին վնաս է պատճառում, ապա տերը պարտավոր է հատուցել այդ վնասը: Տվյալ դեպքում համակարգչի տերը եւս պարտավոր է պատշաճ ձեւով հոգ տանել, պարտավոր է պարբերաբար թարմացնել իր  հակավիրուսային ծրագրային ապահովումը: Սա պատշաճ հոգ տանելու մեջ ընդգրկված է: Եվ եթե նա պատշաճ հոգ չի տանում, եւ իր համակարգիչը վարակվում է՝ վնաս պատճառելով իրեն կամ ուրիշ մարդկանց, ապա շատ բնական է, որ մեղավոր անձը նա է, ով հոգ չի տարել:

Նորից եմ ուզում կրկնել, որ այն, ինչ դուք ներկայացնում եք այստեղ, «ԱրմենՏել»-ի հետ որեւէ առնչություն չունի, նույն ձեւով, ինչ առնչություն չունի ցանկացած այլ սուբյեկտի հետ, որը ընթացքում ծառայություն է մատուցել, որեւէ առնչություն չունի համակարգիչը վաճառողի հետ եւ այլն: Խնդիրը վերաբերում է, մեկ անգամ եւս, պատշաճ գույքի, սեփական գույքի նկատմամբ հոգ չտանելուն:

 Լուծումները: Լուծումների մասին բազմիցս խոսվել է, թե՛ մասնագետները, թե՛ կապի նախարարությունը, թե՛ «Արմենտել»-ը, թե՛ ինտերնետ պրովայդերները բազմիցս նախազգուշացրել են բոլորին, որ հարգելի սպառողներ, հաշվի առեք, որ ինտերնետն ընդհանրապես պարունակում է նման վտանգներ, եւ ահա սրանք են պաշտպանվելու միջոցները: Եթե որեւէ մի անձ չի հետեւել այդ խորհուրդներին, ապա կարծում եմ, որ դա, իսկապես, իր ռիսկն էր:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Երկրորդ խոսափող՝ Արշակ Սադոյան:

Ա.ՍԱԴՈՅԱՆ

-Հարգելի արդարադատության նախարար, ես, իսկապես, զարմանում եմ, որ այստեղ խոսքը գնում է վիրուսների, ինչ-որ համակարգիչները պաշտպանելու մասին, երբ որ խոսքը գնում է բացահայտ անօրինականության մասին: ՀՀ-ում հաստատված սակագներով ինտերնետ հասանելիության ծառայության համար 1 րոպե գտնվելով, այդ ծառայությունը ստանալու դեպքում վճարվում է 1 դրամ, եւ ոչ թե 360 դրամ, ինչպես միջքաղաքային միջազգային խոսակցությունների ժամանակ է: Ես հարց եմ տալիս: Երբ որ հստակ գրված է՝ 1 դրամ: Ուղղակի տեղի է  ունենում խարդախություն, երբ որ այդ 1 դրամը ձեւակերպվում է 360 դրամ, դրա մասին է խոսքը: Խոսքը նրա մասին է, որ եթե «ԱրմենՏել»-ը հանցավոր համագործակցության մեջ է մտել էրոտիկ կայքերի տերերի հետ, այդ վճարովի ծառայությունների տերերի հետ, եւ այդ ճանապարհով, խարդախության ճանապարհով իր գանձած գումարները կիսում է նրանց հետ, վճարովի ծառայությունները ոչ թե հաշվի համար են պահանջում, ոչ թե վճարներ են պահանջում ու ստանում, այլ «ԱրմենՏել»-ը կեղծիքով գանձում է 1 դրամի փոխարեն 360 դրամ, եւ դրանից մասնահանում է անում: Եվ այս մասին խոսելիս ասել՝ իսկ ինչու՞ համակարգիչները բարվոք չեն պաշտպանվում, իսկ ինչու՞ այդ ծրագրերը, որոնք բարդ համակարգչային խարդախության, բանկերի համարներ ջարդելու ծրագրեր են, որն «ԱրմենՏել»-ը ունի, դատարանի դահլիճում ներկայացրեց «ԱրմենՏել»-ը, ձեւակերպվում է դա որպես միջազգային զանգ, այդ ընթացքում որեւիցե բան էկրանին ցույց չի տալիս, եւ վերջում էլ ասում է՝ պիտի մուծեք այսքան գումար:

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Կուզենայի մեկ անգամ եւս կրկնել, որ «ԱրմենՏել»-ի 1 դրամ սակագները նախատեսված են տեղական այն զանգերի համար, որոնք կոչված են...

-Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Պրն Սադոյան, թույլ տվեք պատասխանը հնչեցնի:

Դ.ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն՝ հնարավորության համար: Պրն Սադոյան, ընդհանրապես, 1 դրամն այն սակագինն է, որ սահմանված է տեղական այն զանգերի համար, որոնք կոչված են կապելու սպառողին ինտերնետ պրովայդերի կամ ինտերնետ հասանելիություն ապահովող սուբյեկտի հետ: Այն, ինչ դուք ասում եք այստեղ, բացարձակապես ոչ միայն իրականությանը չի համապատասխանում, այլ նաեւ, փառք Աստծո, ՀՀ-ում արդեն համակարգիչ օգտագործողների եւ ինտերնետ օգտագործողների թիվն այնքան մեծ է, որ անգամ միջին մակարդակի կամ, կարելի է ասել, միջինից ցածր մակարդակի սպառողը ձեր խոսքերի մեջ կբացահայտի ոչ ճշմարիտ, ոչ ճշգրիտ տեղեկատվություն: Անգամ ես կասկածում եմ, որ կգտնվեն այդ աստիճան, այսպես ասենք, համակարգչային բնագավառում գիտելիքներ չունեցող մարդիկ, որոնք կարող են ենթադրել, որ կապի օպերատորը, որը ընդամենը ապահովում է երկու սուբյեկտների կապը, կարող է նման ձեւով միջամտել ինտերնետի հետ աշխատանքին: Առաջարկում եմ, որպեսզի  այսուհետ նման հարցերն այստեղ ավելի պրոֆեսիոնալ մակարդակով հնչեն, նրանք գոնե քննարկվեն, նորից եմ կրկնում, միջին կամ միջինից ցածր մակարդակի մասնագետների հետ,  որպեսզի հարցադրումներն ինքնին չլինեն ծիծաղելի կամ թյուրիմացության մեջ չգցեն այն մարդկանց, ովքեր այդ ինֆորմացիային չեն տիրապետում:

Ա.ԲԱՂԴԱՍԱՐՅԱՆ

-Պրն Սադոյան, ուղղակի դուք... Բայց ձեզանից հետո եւս հարց տվողներ կան, չէ՞: Չէ, բայց կա օրենք, կա կանոնակարգ:

Հարգելի պատգամավորներ, նիստն ավարտվում է, որովհետեւ արդեն 1800  է:

Շնորհակալություն: Ցտեսություն: