1 / 4

2024 թվականին աշխատանքների մի մասը նվիրված է եղել մակրոտնտեսական գործիքների բարելավմանը, ոլորտային վերլուծություն է կատարվել: 2025 թվականին առաջին անգամ բյուջեի կանխատեսումների գործընթացում հրապարակվել են միջնաժամկետ մակրոտնտեսական եւ հարկաբյուջետային կանխատեսումները: Գնահատվել են հարկման միջնաժամկետ հնարավորությունները՝ ապահովելով վերլուծական հիմքեր հարկային վարչարարության բարելավման եւ ստվերի կրճատման աշխատանքների արդյունավետ իրականացման համար: Վերջին տարիներին ստվերի զգալի կրճատում է եղել եւ մեր գնահատականներով վերջին տարիներին վարչարարություն-ճեղք-ՀՆԱ հարաբերակցությունը դրսեւորել է շարունակական նվազման միտում. 2020 թվականի 6,5 տոկոսի համեմատ 2021 թվականին կազմել է 5,6 տոկոս, 2022 թվականին՝ 4,8 տոկոս, իսկ 2023 թվականին` 3,9 տոկոս:

Վերոնշյալ տվյալներն ԱԺ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստում ներկայացրել է ՀՀ ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանը: Նիստում քննարկվել է ՀՀ կառավարության ծրագրի (2021-2026 թթ.) 2024 թվականի կատարման ընթացքի եւ արդյունքների մասին զեկույցը:

Հաշվետու տարվա վերջին պետական պարտքը կազմել է շուրջ 5 տրիլիոն դրամ: Նախորդ տարվա տարեվերջի նկատմամբ պետական պարտքն ավելացել է 6,2 տոկոսով, բայց ՀՆԱ-ի համեմատ պետական պարտքը նվազել է 0,1 տոկոսային կետով եւ կազմել է 48,3 տոկոս, ինչը, ըստ Վահե Հովհաննիսյանի, համարվում է կայուն եւ անվտանգ սահմանաչափ: Դա նաեւ կարգավորված է ֆիսկալ կանոններով:

Հարկեր/ՀՆԱ ցուցանիշը կազմել է 23,6 տոկոս, որը նախորդող տարվա համեմատությամբ նվազել է, սակայն վերջին 7 տարիներին հարկեր/ՀՆԱ ցուցանիշը բարելավվել է 2,8 տոկոսային կետով՝ 20,8-ից հասնելով 23,6 տոկոսի: Նախարարը նշել է, որ որոշ փոփոխություններ են տեղի ունեցել հարկային քաղաքականության ոլորտում եւ ներկայացրել մի շարք բնագավառներում հարկման նոր եղանակները:

Նշվել է, որ միջազգային կառույցների հետ հարաբերությունները բավականին ակտիվ զարգանում են. ընդհանուր 322 մլն դոլարի չափով բյուջետային աջակցության 4 պայմանագիր է կնքվել, ինչպես նաեւ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի հետ ակտիվ աշխատանքներ են տարվում:

Իրականացվում են բազմաթիվ ծրագրային վարկեր: Ֆինանսների նախարարության ջանքերով արտոնյալ ֆինանսավորման գլոբալ հիմնադրամից 16 մլն դրամաշնորհ է ստացվել: Այս տարի եւս ծրագիրը կգործի:

Կապիտալ ծախսերը 2023 թվականի համեմատ 2024 թվականին ավելացել են 63 մլրդ դրամով՝ կազմելով շուրջ 557,8 մլրդ դրամ: Շարունակվում են տնտեսական եւ սոցիալական ոլորտներում կատարված կապիտալ ծախսերը, որոնք կազմել են 188 մլրդ դրամ:

Ջանքեր են ներդրվել պետական ծախսերի արդյունավետության բարձրացման ուղղությամբ, այդ նպատակով կատարվել են օրենսդրական փոփոխություններ: Աշխատանքներ են տարվում ֆիսկալ ռիսկերի կառավարման ուղղությամբ:

Նախարարը ներկայացրել է նաեւ բյուջետային համակարգում իրականացված փոփոխությունները: Ներդրվել է կապիտալ ծախսերի գծով չիրացված պայմանագրային պարտավորությունները հաջորդ բյուջետային տարի տեղափոխելու մեխանիզմ:

ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Գեւորգ Պապոյանն էլ խոսել է իր ղեկավարած գերատեսչության կատարած աշխատանքից: 2024 թվականին արձանագրվել է բարձր տնտեսական աճ` մոտ 5,95 տոկոս եւ բավականին ցածր գնաճ: ՀՆԱ-ի բարձր աճը պայմանավորված է եղել աշխատանքի արտադրողականության, ներդրումների, զբաղվածության եւ արտաքին առեւտրի զգալի աճով:

Հաշվետու տարվա ընթացքում գրանցված բարձր աճը վկայում է ՀՆԱ-ի պոտենցիալի աճի մեծացման մասին: ՀՆԱ-ն բնակչության մեկ շնչի հաշվով կազմել է 3 մլն 338 հազար 443 դրամ կամ 8501 դոլար, որը դոլարային արտահայտությամբ 2017 թվականի համեմատ աճել է 2,2 անգամ եւ 2023 թվականի համեմատ՝ մոտ 5 տոկոսով: Դրամային արտահայտությամբ այդ աճն ավելի մեծ է:

Արտաքին առեւտրաշրջանառությունը 2024 թվականի ընթացքում նախորդ տարվա համեմատ աճել է 41,5 տոկոսով՝ կազմելով 30,2 մլրդ դոլար:

2024 թվականի դրությամբ մինչեւ 150,000 դրամ վարձատրությամբ աշխատատեղերի թվաքանակը կազմել է ընդհանուր աշխատատեղերի 40,6 տոկոսը, այնինչ 2023 թվականին այդ թիվը 43,3 տոկոս էր: 150,000-500,000 դրամ վարձատրությամբ աշխատատեղերի թվաքանակը կազմել է ընդհանուր աշխատատեղերի 41,6 տոկոսը:

Աշխատավարձի ֆոնդը կազմել է շուրջ 295 մլրդ դրամ, ինչը 2023 թվականի ցուցանիշից ավելի է շուրջ 30,8 մլրդ դրամով, իսկ 2018 թվականի նույն ցուցանիշից ավելի է 125 տոկոսով:

2024 թվականի դեկտեմբերին նախորդ տարվա դեկտեմբերի նկատմամբ արձանագրվել է 1,5 տոկոս գնաճ, ինչը, ըստ Գեւորգ Պապոյանի, ցածր ցուցանիշ է:

Գործազրկության մակարդակը 2024 թվականի երրորդ եռամսյակի տվյալներով կազմել է 13,3 տոկոս, 2018 թվականի այդ ցուցանիշը 17,6 տոկոս էր:

Հիմնական միջոցներում ներդրումների իրական աճը հաշվետու տարում կազմել է շուրջ 11,1 տոկոս` գերազանցելով ՀՆԱ-ի աճը: Էկոնոմիկայի նախարարի խոսքով ներդրումների նկատմամբ առաջանցիկ աճը վկայում է տնտեսության կառուցվածքային փոփոխության մասին. անցում է կատարվում էժան ռեսուրսի հիմնված մոդելից արտադրողականության վրա հիմնված մոդելի:

Այնուհետեւ ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ Էդուարդ Հակոբյանը Կառավարության հարկահավաքման գործառույթի տեսանկյունից ներկայացրել է 2024 թվականի հիմնական արդյունքները եւ իրականացված բարեփոխումները: 2024 թվականին 2 տրիլիոն 390 մլրդ հարկային եկամուտներ են հավաքագրվել, որը 117 մլրդով ավելի է 2023 թվականից: «Գործ ունենք մոտ երկու անգամ աճի հետ, 106 տոկոսով աճ»,- նշել է նախարարը ու տեղեկացրել, որ ներքին տնտեսությունից հարկահավաքման 14 տոկոս աճ է գրանցվել, իսկ ներմուծումից անկում, ինչը պայմանավորված է հիմնականում ավտոմեքենաների ներմուծման նվազումներով: Առկա է նաեւ ծխախոտի գծով ներմուծումների նվազման գործոնը:

Էդուարդ Հակոբյանի խոսքով հասարակությունը 1,1 տոկոս է ծախսում իր վճարած հարկերից Պետական եկամուտների կոմիտեի հարկահավաքման գործառույթի համար: Նշվել է, որ 392 մլրդ դրամ վերադարձվել է հարկ վճարողներին:

Մի շարք բարեփոխումների շարքում նախարարն առանձնացրել է մաքսային ընթացակարգերի պարզեցումը, պարբերական մաքսային հայտարարագրման ինստիտուտի ներդնումը, որը թույլ է տալիս տնտեսավարողին մի քանի ներմուծումների համար միասնական հայտարարագրում իրականացնել: Ներդրվել է ժամանակի վերահսկողության համակարգ, որը հնարավորություն է տալիս վերահսկելու մաքսային աշխատողի կատարած աշխատանքի ժամանակը:

Հիմնական զեկուցողները պատասխանել են պատգամավորների հարցերին, տվել պարզաբանումներ:

Զեկույցը հանձնաժողովում ընդունվում է ի գիտություն: