• Գլուխ I Ընդհանուր դրույթներ
• Գլուխ II Ռազմական դրության ժամանակ իրականացվող միջոցառումները
• Գլուխ III Հայաստանի Հանրապետության կառավարության, պետական կառավարման հանրապետական, տարածքային եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների իրավասությունը
• Գլուխ IV Ձեռնարկությունները, հիմնարկները եւ  կազմակերպությունների եւ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների ու պաշտոնատար անձանց պարտականությունները

Սույն օրենքը կարգավորում է ռազմական դրության պայմաններում ծագող հարաբերությունները, սահմանում է ռազմական դրության հայտարարման եւ դադարեցման իրավական հիմքերը, իրավական ռեժիմը, խնդիրները, ռազմական դրության ժամանակ իրականացվող միջոցառումները, Հայաստանի  Հանրապետության պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների իրավասությունը, ինչպես նաեւ ձեռնարկությունների, հիմնարկների, կազմակերպությունների (անկախ սեփականության ձեւից) եւ Հայաստանի  Հանրապետության քաղաքացիների ու պաշտոնատար անձանց պարտականությունները:

ԳԼՈՒԽ I

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 1. Ռազմական դրությունը հայտարարում է Հայաստանի  Հանրապետության Նախագահը՝ հանրապետության ամբողջ տարածքում կամ նրա մի մասում՝ Հայաստանի  Հանրապետության վրա զինված հարձակման, դրա անմիջական վտանգի առկայության կամ Ազգային ժողովի կողմից պատերազմ հայտարարվելու դեպքերում։

Հոդված 2. Ռազմական դրություն հայտարարվելուց հետո 24 ժամվա ընթացքում գումարվում է Ազգային ժողովի հատուկ նիստ: Հայաստանի  Հանրապետության Նախագահն ուղերձով դիմում է ժողովրդին եւ Ազգային ժողովին՝ ներկայացնելով ռազմական դրություն հայտարարելու հիմքերը, ռազմական դրության գործողության տարածքային սահմանները եւ ժամկետը:

Ռազմական դրություն հայտարարելու հետ միաժամանակ կամ դրանից հետո Հայաստանի Հանրապետության Նախագահը կարող է հայտարարել ընդհանուր կամ մասնակի զորահավաք:

Հոդված 3. Ռազմական դրությունը դադարեցնում են՝

ա) Հայաստանի Հանրապետության Նախագահը՝ ռազմական դրություն հայտարարելու հիմքերը վերանալուց հետո.

բ)  ՀայաստանիՀանրապետության Ազգային ժողովը՝ սահմանադրական դատարանի եզրակացության հիման վրա։

Հոդված 4.   Ռազմական դրությամբ սահմանվում է պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների, ինչպես նաեւ ձեռնարկությունների, հիմնարկների եւ կազմակերպությունների (անկախ սեփականության ձեւից) գործունեության իրավական հատուկ ռեժիմ, որը կարող է նախատեսել ֆիզիկական եւ իրավաբանական անձանց առանձին իրավունքների եւ ազատությունների ժամանակավոր սահմանափակումներ։

Հոդված 5. Ռազմական դրություն հայտարարելու հիմնական խնդիրը սույն օրենքով նախատեսված միջոցառումների իրականացմամբ՝ Հայաստանի Հանրապետության  զինված ուժերի եւ տնտեսության մոբիլիզացիոն ծավալման համար առավելագույն բարենպաստ պայմանների ստեղծումն է:

Հոդված 6. Ռազմական դրության մասին օրենսդրությունը բաղկացած է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունից, սույն օրենքից, Հայաստանի Հանրապետության օրենքներից եւ դրանց համապատասխան ընդունված այլ իրավական ակտերից:

ԳԼՈՒԽ II

ՌԱԶՄԱԿԱՆ ԴՐՈՒԹՅԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԸ

Հոդված 7. Ռազմական դրության ժամանակ կարող են իրականացվել հետեւյալ միջոցառումները՝

ա) Հայաստանի  Հանրապետության զինված ուժերի եւ այլ զորքերի փոխադրում լիակատար մարտական պատրաստության վիճակի.

բ) պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պաշտպանական նշանակության, բնակչության կենսաապահովման  օբյեկտների փոխադրում ռազմական դրության աշխատանքային ռեժիմի.

գ) քաղաքացիական պաշտպանության համակարգի անցում լիակատար պատրաստության.

դ) ընդհանուր կամ մասնակի զորահավաքի հայտարարում եւ անցկացում, անհրաժեշտության դեպքում՝ բնակչության, ինչպես նաեւ ձեռնարկությունների, հիմնարկների եւ կազմակերպությունների ընդհանուր կամ մասնակի տարահանում (էվակուացիա).

ե) պարենի, հագուստի, դեղորայքի եւ առաջին անհրաժեշտության այլ ապրանքների բաշխման կարգի համապատասխանեցում ռազմական դրության պահանջներին.

զ) հասարակական կարգի, ինչպես նաեւ պաշտպանական նշանակության, բնակչության կենսագործունեությունն ապահովող եւ այլ կարեւորագույն օբյեկտների պահպանության ուժեղացում.

է) քաղաքացիների եւ տրանսպորտային միջոցների տեղաշարժման սահմանափակում, բեռների ներմուծման եւ արտահանման, մուտքի եւ ելքի իրավական հատուկ ռեժիմի սահմանում, տրանսպորտային միջոցների զննում.

ը) պարետային ժամի սահմանում.

թ) նախնական գրաքննություն մտցնելու միջոցով մամուլի եւ զանգվածային լրատվության այլ միջոցների ազատության սահմանափակում.

ժ) կուսակցությունների, հասարակական կազմակերպությունների եւ դրանց միավորումների գործունեության սահմանափակում, ինչպես նաեւ ժողովների, հանրահավաքների, հավաքների, երթերի, ցույցերի ու գործադուլների կազմակերպման եւ անցկացման արգելում.

ժա) կապի միջոցներից օգտվելու հատուկ կանոնների սահմանում .

ժբ) պաշտպանության կազմակերպման նպատակով՝ իրավասու պետական մարմինների կողմից անհրաժեշտ գույքի
(անկախ սեփականության ձեւից)  տիրապետում եւ օգտագործում, այդ թվում՝ նյութատեխնիկական պաշարների,
տրանսպորտային եւ այլ միջոցների, սարքավորումների հավաքագրում (մոբիլիզացիա):

Ոչ պետական սեփականություն համարվող գույքը տիրապետվում եւ օգտագործվում է նախնական համարժեք փոխհատուցմամբ կամ հետագա համարժեք վերադարձման երաշխիքով.

ժգ) ձեռնարկություններին, հիմնարկներին եւ կազմակերպություններին (անկախ սեփականության ձեւից) պաշտպանական նշանակության արտադրանքի թողարկման առաջնահերթ կատարման ենթակա առաջադրանքների սահմանում.

ժդ) աշխատունակ բնակչությանը պաշտպանական կամ հանրօգուտ աշխատանքների կատարման նպատակով հավաքագրում՝ աշխատանքի վարձատրության համապատասխան կարգի սահմանումով.

ժե) իրավիճակի թելադրմամբ՝ ֆինանսատնտեսական, վարկային եւ հարկային պետական համապատասխան քաղաքականության իրականացում.

ժզ) հրազենի, ռազմամթերքի, պայթուցիկ, դյուրավառ, ռադիոակտիվ, հոգեներգործուն, խիստ ներգործող թունավոր կամ քիմիական նյութերի, թմրադեղերի, ոգելից խմիչքների ձեռքբերման, պահպանման, հաշվառման, օգտագործման, բաշխման եւ փոխադրման հատուկ կարգի սահմանում.

ժէ) Հայաստանի  Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերում եւ կարգով՝ օտարերկրյա քաղաքացիների եւ քաղաքացիություն չունեցող անձանց վարչական վտարում.

ժը) Սահմանադրության եւ օրենքների շրջանակում՝ իրավիճակից թելադրվող այլ միջոցառումների իրականացում:

Հոդված 8 . Ռազմական դրության ժամանակ արգելվում են Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի, Ազգային ժողովի, տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունները։

Հոդված 9. Ռազմական դրության  ժամանակ, սույն օրենքի 7 հոդվածով նախատեսված միջոցառումներն իրականացնելու նպատակով,  ելնելով իրավիճակից՝

ա) պետական կառավարման մարմիններին կարող են տրվել լրացուցիչ լիազորություններ.

բ) ռազմական դրություն հայտարարված տարածքում կարող են ստեղծվել կառավարման հատուկ  մարմիններ եւ նշանակվել պարետներ (պարետ).

գ) Հայաստանի հանրապետության զինված ուժերը եւ այլ զորքերը կարող են անցնել Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի՝  զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարի անմիջական ենթակայությանը։

Սույն հոդվածի «բ» կետում նշված մարմինները եւ պաշտոնատար անձինք կարող են ռազմական դրություն հայտարարված տարածքում իրենց իրավասության շրջանակներում հրապարակել պարտադիր կատարման ենթակա իրավական  ակտեր:

Հոդված 10. Ռազմական դրությամբ սահմանված իրավական հատուկ ռեժիմով կարող են ժամանակավորապես սահմանափակվել մարդու եւ քաղաքացու առանձին իրավունքներ եւ ազատություններ՝ բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 45 հոդվածում նշվածների։

Հոդված 11 . Սույն օրենքի 7 եւ 9 հոդվածներով նախատեսված միջոցառումները սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենքներով, Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի հրամանագրերով եւ կարգադրություններով կամ նրա կողմից սահմանված կարգով՝ Հայաստանի  Հանրապետության կառավարության, Հայաստանի  Հանրապետության վարչապետի որոշումներով:

Հոդված 12. Ռազմական դրության հայտարարման պահից՝ հնգօրյա ժամկետում ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը ծանուցվում է Հայաստանի  Հանրապետության կառավարության կողմից  քաղաքացիների իրավունքների եւ ազատությունների այն սահմանափակումների մասին, որոնք շեղվում են «Քաղաքացիական եւ քաղաքական իրավունքների մասին» 1966 թվականի միջազգային դաշնագրով Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած պարտավորություններից: ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը նույն կերպ  տեղեկացվում է նաեւ ռազմական դրության դադարեցման մասին:

ԳԼՈՒԽ III

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ, ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՀԱՆՐԱՊԵՏԱԿԱՆ, ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԵՎ ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԻՐԱՎԱՍՈՒԹՅՈՒՆԸ

Հոդված 13. Հայաստանի  Հանրապետության կառավարությունը՝

ա) ռազմական դրության հայտարարվելուց  հետո ոչ ուշ, քան 20-օրյա ժամկետում  Ազգային ժողով է ներկայացնում ընթացիկ տարվա պետական բյուջեում փոփոխություններ կատարելու մասին  օրենքի նախագիծը, որին  կցվում է գործող սոցիալ-տնտեսական զարգացման ծրագրում ճշգրտումներ կատարելու վերավերյալ  տեղեկանքը.

բ) գործողության մեջ է դնում նախապես մշակված հատուկ ծրագրերը.

գ) իրականացնում է Հայաստանի Հանրապետության տնտեսության մոբիլիզացիոն ծավալումը՝ ապահովելով տնտեսության անցումը խաղաղ պայմաններից պատերազմականի.

դ) ապահովում է Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի ռեսուրսային բավարարումը եւ հանրապետության բնակչության կենսագործունեությունը.

ե) ապահովում է քաղաքացիական եւ տարածքային պաշտպանության ծրագրերի մշակումը (ճշգրտումը) եւ վերահսկում է դրանց իրականացումը.

զ) ձեռնարկում է անհրաժեշտ միջոցներ օրինականության եւ իրավակարգի պահպանության, ինչպես նաեւ քաղաքացիների իրավունքների եւ ազատությունների ապահովման համար.

է) իրականացնում է Սահմանադրությամբ եւ  ռազմական դրության ժամանակ գործող օրենքներով նախատեսված այլ լիազորություններ:

Հոդված 14. Պետական կառավարման հանրապետական, տարածքային եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները՝

ա) ապահովում են իրենց ոլորտում (տարածքում) ռազմական դրության հայտարարման կապակցությամբ ընդունված օրենսդրության կատարումը.

բ) աջակցում են իրենց տարածքում տեղակայված զորամասերի եւ ստորաբաժանումների խնդիրների կատարմանը.

գ) նպաստում են տարածքային պաշտպանության կազմակերպմանը եւ իրականացնում քաղաքացիական պաշտպանության միջոցառումներ.

դ) մասնակցում են տարվող փրկարարական եւ վթարավերականգնողական աշխատանքների կատարմանը, հաղորդակցության ուղիների, կենսաապահովման եւ ռազմավարական նշանակության օբյեկտների վերականգնմանը.

ե) նպաստում են զորակոչի (զորահավաքի) անցկացմանը.

զ) մասնակցում են Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի պարենավորման, հանդերձավորման, վառելիքաքսանյութերով եւ այլ նյութատեխնիկական պաշարներով բավարարմանը.

է/ ապահովում են մոբիլիզացիոն ծավալման ծրագրերով նախատեսված առաջադրանքների կատարումը:

ԳԼՈՒԽ IV

ՁԵՌՆԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ, ՀԻՄՆԱՐԿՆԵՐԻ, ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻՆԵՐԻ ՈՒ ՊԱՇՏՈՆԱՏԱՐ ԱՆՁԱՆՑ ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Հոդված 15. Ձեռնարկությունները, հիմնարկները եւ  կազմակերպությունները (անկախ սեփականության ձեւից)՝

ա) կատարում են ռազմական դրության ժամանակ գործող օրենսդրության պահանջները.

բ) առաջնահերթ կարգով կատարում են Հայաստանի  Հանրապետության պաշտպանության պահանջների բավարարման եւ  տնտեսության կայուն գործունեության ապահովման համար սահմանված կարգով տրվող առաջադրանքները (պետական պատվերները)՝ զենքի, զինամթերքի, զինվորական տեխնիկայի ստեղծման, արտադրության, առաքման, նորոգման, ինչպես նաեւ բնակչության կենսագործունեությունն ապահովող արտադրանքի թողարկման (աշխատանքների կատարման, ծառայությունների մատուցման) վերաբերյալ.

գ) կատարում են տարածքային եւ քաղաքացիական պաշտպանության ծրագրերով նախատեսված միջոցառումները.

դ) իրագործում են մոբիլիզացիոն ծրագրերով նախատեսված առաջադրանքները (միջոցառումները).

ե) ապահովում են իրենց մոտ աշխատող զինապարտների մասնակցությունը Հայաստանի  Հանրապետության պաշտպանությանը:

Հոդված 16. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները եւ պաշտոնատար անձինք՝

ա) կատարում են զինվորական ծառայության իրենց պարտականությունները.

բ) մասնակցում են տարածքային եւ քաղաքացիական պաշտպանության միջոցառումների  իրականացմանը.

գ) կատարում են ռազմական դրության ժամանակ գործող օրենսդրության պահանջները:

Հոդված 17. Ռազմական դրության մասին օրենսդրության խախտման մեջ մեղավոր անձինք կրում են պատասխանատվություն՝ Հայաստանի  Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:
 

Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ՝ Լ. ՏԵՐ-ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ

Երեւան
24 հունիսի 1997 թ.
ՀՕ-121