Armenian ARMSCII Armenian
Լրամշակված տարբերակ
Կ-7361-17.03.2015,24.03.2015-ՊԻ-010/0

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՕՐԵՆՔԸ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հոդված 1. Հայաստանի Հանրապետության 2007 թվականի փետրվարի 21-ի դատական օրենսգիրքը (այսուհետ` օրենսգիրք) լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ ԳԼՈՒԽ 15.1-ով.

«ԳԼՈՒԽ 15.1 ՀԱՇՏԱՐԱՐՆԵՐԻ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ

Հոդված 135.1 Հաշտարարը

Հաշտարարն այն անձն է, ով որպես անկողմնակալ երրորդ անձ հաշտարարության վերաբերյալ համաձայնության հիման վրա իրականացնում է հաշտարարություն` կողմերի միջեւ ծագած վեճը հաշտությամբ լուծելու նպատակով:

Հոդված 135.2 Հաշտարարության սկզբունքները եւ հաշտարարի վարքագծի ընդհանուր կանոնները

1. Հաշտարարության գործընթացը իրականացվում է` կամավորության, գաղտնիության, կողմերի հավասարության, հաշտարարի անկողմնակալության սկզբունքների հիման վրա:

2. Հաշտարարը պետք է խստորեն հետեւի հաշտարարության բոլոր սկզբունքներին եւ հաշտարարի վարքագծի կանոններին:

3. Հաշտարարության ընթացքում հաշտարարը պարտավոր է առաջնորդվել վարքագծի հետեւյալ ընդհանուր կանոններով՝

1) բացահայտել ցանկացած շահ կամ հարաբերություն, որը հնարավոր է, որ բացասաբար անդրադառնա հաշտարարի անկողմնակալության վրա.

2) ապահովել հավասար, հարգալից եւ անկողմնակալ վերաբերմունք վիճող կողմերի նկատմամբ.

3) հաշտարարությանը մասնակցող կողմերին բացատրել հաշտարարի դերն ու հաշտարարության գործընթացի բնույթը.

4) օրենքով սահմանված կարգով պահպանել հաշտարարության գաղտնիությունը.

5) երբեւէ չփորձել կողմերին հարկադրել մասնակցելու, շարունակելու կամ դադարեցնելու հաշտարարությունը, ինչպես նաեւ կողմերին պարտադրելու իր կողմից առաջարկվող հաշտության համաձայնությունը.

6) հաշտարարությունն իրականացնել հնարավորինս սեղմ ժամկետում:

4. Հաշտարարը ամենուր եւ ցանկացած գործունեությամբ զբաղվելիս պարտավոր է նաեւ խուսափել  հաշտարարության հեղինակությունը վարկաբեկող վարքագիծ դրսեւորելուց:

Հոդված 135.3 Հաշտարարի իրավունքները եւ պարտականությունները

1. Հաշտարարն իրավունք ունի`

1) հաշտարարության ընթացքում հանդիպումներ կազմակերպել ինչպես հաշտարարության բոլոր կողմերի հետ միաժամանակ, այնպես էլ հաշտարարության յուրաքանչյուր կողմի հետ առանձին.

2) գովազդել իր հաշտարարական ծառայությունները.

3) ստանալ իր ծառայությունների դիմաց վճար, բացառությամբ սույն օրենքով նախատեսված դեպքերի.

4) ազատորեն կիրառել օրենքով չարգելված հաշտարարության մեթոդներ:

2. Հաշտարարը պարտավոր է`

1) մինչեւ հաշտարարության սկսելը հաշտարարության կողմերին ներկայացնել կողմերի իրավունքները եւ պարտականությունները.

2) հրաժարվել հաշտարարություն իրականացնելուց, եթե գտնում է, որ իր մասնակցությունը հաշտարարության գործընթացին կհանգեցնի հաշտարարության որեւէ սկզբունքի խախտման.

3) չհրապարակել օրենքով պահպանվող եւ հաշտարարության ընթացքում իրեն հայտնի դարձած տեղեկատվությունը` պահպանելով հաշտարարության գաղտնիությունը.

4) պահպանել հաշտարարության սկզբունքները եւ վարքագծի կանոնները:

3. Հաշտարարն ունի օրենքով սահմանված այլ իրավունքներ եւ պարտականություններ:

Հոդված 135.4 Հաշտարարության ընթացքում ձեռք բերված կամ հայտնի դարձած փաստերն օգտագործելու սահմանափակումները

Բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքով սահմանված դեպքերի, հաշտարարը, կողմերը կամ հաշտարարությանը մասնակցած կամ մասնակցող յուրաքանչյուր անձ չի կարող կանչվել դատարան որպես վկա, մասնագետ կամ փորձագետ` ցուցմունք տալու հաշտարարության ընթացքում հայտնի դարձած փաստի կամ տեղեկության վերաբերյալ:

Հոդված 135.5 Մշտապես գործող հաշտարարական հաստատությունը

1. Հաշտարարությունը կարող է իրականացվել ինչպես բացառապես տվյալ գործով (ad hoc ադ հոք), այնպես էլ մշտապես գործող հաշտարարական հաստատության շրջանակներում: Հաշտարարն իրավունք ունի իր գործունեությունը ծավալել ինչպես մշտապես գործող հաշտարարական հաստատությունում, այնպես էլ դրանից դուրս:

2. Մշտապես գործող հաշտարարական հաստատությունը իրավաբանական անձ է, որը մշտական հիմունքներով մատուցում է հաշտարարական ծառայություններ:

3. Հաշտարարական հաստատությունը պետք է ունենա հրապարակված հաշտարարության կանոններ եւ հաշտարարների էթիկայի կանոններ, որին տվյալ հաստատության բոլոր հաշտարարները պետք է հետեւեն: Մշտապես գործող հաշտարարական հաստատության հրապարակած էթիկայի կանոնները պետք է համապատասխանեն սույն օրենսգրքով սահմանված հաշտարարի էթիկայի ընդհանուր կանոններին:

4. Մշտապես գործող հաշտարարական հաստատությունը պետք է հրապարակի հաստատության ցանկում ընդգրկված հաշտարարների կենսագրությունը եւ մասնագիտացումը:

5. Մշտապես գործող հաշտարարական հաստատությունը գրանցվում է արտոնագրված հաշտարարների ռեեստրում:

Հոդված 135.6 Արտոնագրված hաշտարարը

Արտոնագրված հաշտարար է հանդիսանում 25 տարին լրացած գործունակ քաղաքացին, ով ստացել է բակալավրի, մագիստրոսի կամ դիպլոմավորված մասնագետի բարձրագույն կրթություն, չունի դատվածություն դիտավորությամբ կատարված հանցագործության համար, ստացել է արտոնագրված հաշտարարի որակավորման վկայագիր եւ սահմանված կարգով գրանցված է արտոնագրված հաշտարարների ռեեստրում: Արտոնագրված հաշտարարի որակավորման վկայագիր կարող է տրվել  նաեւ Հայաստանի Հանրապետության նախկին դատավորին, ում պաշտոնավարումը դադարեցվել է սեփական դիմումի հիման վրա (հրաժարական է տվել) կամ լրացել է նրա 65 տարին (պաշտոնավարման տարիքը):

Հոդված 135.7 Արտոնագրված հաշտարարի արտոնագրումը

1. Արտոնագրված հաշտարարի որակավորման վկայագիր ստանալու համար արտոնագրված հաշտարարի թեկնածուն անցնում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության կողմից հաստատված որակավորման դասընթաց կամ ներկայացնում է օտարերկրյա պետությունում նմանատիպ դասընթաց անցած լինելու վկայագիր, որի համարժեքության հաստատումը իրականացվում է հաշտարարության որակավորման հանձնաժողովի կողմից:

2. Հայաստանի Հանրապետության նախկին դատավորին արտոնագրված հաշտարարի որակավորման վկայագիրը տրվում է առանց Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության կողմից հաստատված որակավորման դասընթաց անցնելու` միայն համապատասխան արտոնագրված հաշտարարի որակավորման վկայագիր ստանալու դիմում ներկայացնելու հիմքով` դիմումին կցելով համապատասխան ապացույց, որով հաստատվում է, որ արտոնագրված հաշտարարի թեկնածուն Օրենքի 135.6-րդ հոդվածի իմաստով հանդիսանում է Հայաստանի Հանրապետության նախկին դատավոր:

3. Հաշտարարության որակավորման հանձնաժողովում ընդգրկվում են՝ ՀՀ արդարադատության նախարարության երկու, ՀՀ դատական իշխանության մեկ ներկայացուցիչներ, մեկ Հայաստանի Հանրապետության նախկին դատավոր, ում պաշտոնավարումը դադարեցվել է սեփական դիմումի հիման վրա (հրաժարական է տվել) կամ լրացել է նրա 65 տարին (պաշտոնավարման տարիքը), մեկ հոգեբան-փորձագետ:

4. Որակավորման դասընթացի կարգը, հաշտարարության որակավորման հանձնաժողովի ձեւավորման կարգը, գործունեության կարգը սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշմամբ:

5. Արտոնագրված հաշտարարի որակավորման դասընթաց անցած կամ օտարերկրյա պետությունում համապատասխան դասընթաց անցած անձանց Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարությունը տրամադրում է արտոնագրված հաշտարարի վկայագիր, եթե վերջիններս բավարարում են սույն օրենքի 135.6-րդ հոդվածի պահանջներին:

6. Արտոնագրված հաշտարարի որակավորման վկայագրի համար դիմող անձը ներկայացնում է իր կենսագրական տվյալները եւ տալիս է համաձայնություն` օրենքով սահմանված կարգով իրեն առնչվող տվյալների իսկությունը ստուգելու վերաբերյալ։

7. Արտոնագրված հաշտարարի որակավորման վկայագիր տալը կարող է մերժվել նաեւ, եթե արտոնագրված հաշտարարի թեկնածուն հաշտարարության որակավորման հանձնաժողովին իր մասին ներկայացրել է կեղծ տեղեկություններ կամ ներկայացրել է ոչ լիարժեք կենսագրական տվյալներ:

8. Արտոնագրված հաշտարարը հաշտարարության որակավորման հանձնաժողովի որոշմամբ կարող է զրկվել հաշտարարի որակավորման վկայագրից, եթե նա թույլ է տվել հաշտարարի` օրենքով սահմանված պարտականությունների կոպիտ կամ պարբերական խախտումներ կամ, եթե պարզվել է, որ արտոնագիրը տրվել է օրենքի պահանջների խախտումով: Կոպիտ է հանդիսանում այն խախտումը, որը հեղինակազրկում է հաշտարարության ինստիտուտը կամ անհամատեղելի է հաշտարարի վարքագծի ընդհանուր կանոնների հետ: Պարբերական է այն խախտումը, որը  առանձին վերցրած, թեեւ կոպիտ խախտում չի համարվում, սակայն իր պարբերականությամբ հեղինակազրկում է հաշտարարության ինստիտուտը կամ անհամատեղելի է հաշտարարի վարքագծի ընդհանուր կանոնների հետ:

Հոդված 135.8 Արտոնագրված հաշտարարների ռեեստրը

1. Արտոնագրված հաշտարարների ռեեստրում ընդգրկվում են բոլոր այն անձինք, ովքեր ունեն արտոնագրված հաշտարարի որակավորման վկայագիր եւ բավարարում են արտոնագրված հաշտարարի` սույն Օրենսգրքով սահմանված պահանջներին:

2. Արտոնագրված հաշտարարների ռեեստրը վարում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարությունը` արդարադատության նախարարի կողմից սահմանված կարգով:

3. Արտոնագրված հաշտարարների ռեեստրը հրապարակվում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության պաշտոնական կայքում, որում ներառվում է նաեւ արտոնագրված հաշտարարների կենսագրությունը, կապի միջոցները, մասնագիտացումը, ինչպես նաեւ տեղեկություններ, թե արդյոք հաշտարարը գործում է որպես անհատ հաշտարար, թե մշտապես գործող հաշտարարական հաստատության շրջանակներում:

Հոդված 135.9 Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպությունը

1. Սույն օրենքի համաձայն` հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպություն է համարվում ոչ առեւտրային կազմակերպություն համարվող իրավաբանական անձը, որի անդամ են հանդիսանում Հայաստանի Հանրապետության բոլոր արտոնագրված հաշտարարները: Հայաստանի Հանրապետությունում գործում է մեկ հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպություն։

2. Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպությունը ստեղծված է համարվում օրենքով սահմանված կարգով պետական գրանցման պահից: Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության պետական գրանցումն իրականացնում է պետական ռեգիստրի կենտրոնական մարմինը: Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության պետական գրանցման համար բացի օրենքով սահմանված փաստաթղթերից ներկայացվում են նաեւ տեղեկություններ նրա անդամների մասին: Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության անվանումը պետք է ներառի «ինքնակարգավորվող կազմակերպություն» բառերը կամ «ԻԿԿ» հապավումը:

3. Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպությունը պետական գրանցման պահից` 10-օրյա ժամկետում, պարտավոր է հաշվառվել դատական դեպարտամենտում` ներկայացնելով սույն հոդվածի երկրորդ մասով նախատեսված փաստաթղթերի պատճենները: Սույն մասով նախատեսված փաստաթղթերով սահմանված տվյալների փոփոխության դեպքում հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպությունն այդ մասին անհապաղ հայտնում է դատական դեպարտամենտին:

4. Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության գործունեության նպատակն իր անդամների գործունեության թափանցիկությանը եւ արդյունավետության բարձրացմանը նպաստելն է, նրանց գործունեության վերահսկողությունը, հավաքական շահերի պաշտպանությունը, իր անդամների վարքագծի (էթիկայի) կանոնների մշակումն ու կիրառումը, ինչպես նաեւ սույն օրենքով սահմանված լիազորությունների իրագործումը:

5. Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպությունն իրավունք ունի`

1) քննել իր անդամների գործունեության հետ կապված` սույն օրենքով սահմանված պահանջների խախտման վերաբերյալ դիմումները,

2) ընդունել կարգեր եւ կանոններ` իր անդամների որակավորումը, մասնագիտական էթիկայի կանոնների կիրառումը, ինչպես նաեւ իր բնականոն գործունեությունն ապահովելու համար.

3) պարբերաբար կազմակերպել հաշտարարների վերապատրաստումը,

4) իրականացնել հաշտարարության ներդրման, զարգացման ուղղությամբ օրենքով չարգելված այլ գործառնություններ եւ գործունեություն:

Հոդված 135.10 Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության գույքը, կառավարման մարմինները

 1. Անդամների (հիմնադիրների) կողմից հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպությանը փոխանցվող գույքը հանդիսանում է նրա սեփականությունը: Անդամները պատասխանատվություն չեն կրում ինքնակարգավորվող կազմակերպության պարտավորությունների համար: Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպությունը պատասխանատվություն չի կրում իր անդամների պարտավորությունների համար: Անդամները պարբերական վճարներ են կատարում անդամության համար, որի չափը որոշվում է հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության անդամների ընդհանուր ժողովը։

2. Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության կառավարման բարձրագույն մարմինը նրա անդամների ընդհանուր ժողովն է, որը կազմակերպության ղեկավարումն իրականացնում է տարեկան կամ արտահերթ ժողովների գումարման միջոցով: Ընդհանուր ժողովն իրավազոր է, եթե դրան մասնակցում է անդամների երկու երրորդը: Ընդհանուր ժողովում որոշումներն ընդունվում են մասնակիցների ձայների պարզ մեծամասնությամբ, իսկ ընդհանուր ժողովի բացառիկ իրավասության հարցերով` բոլոր անդամների ընդհանուր թվի առնվազն երկու երրորդով: Ընդհանուր ժողովի բացառիկ իրավասության հարցերն են`

1) ինքնակարգավորվող կազմակերպության կանոնադրության, կանոնների, կարգերի ընդունումը եւ դրանցում փոփոխությունների կատարումը.

2) ինքնակարգավորվող կազմակերպության անդամին անդամությունից զրկելը.

3) ինքնակարգավորվող կազմակերպության դիտորդ խորհրդի, վերահսկիչ ծառայության անդամների եւ ղեկավարի, էթիկայի հանձնաժողովի ընտրությունը եւ նրանց լիազորությունների դադարեցումը.

4) ինքնակարգավորվող կազմակերպության գործունեության վերաբերյալ տարեկան հաշվետվությունների հաստատումը.

5) ինքնակարգավորվող կազմակերպության կանոնադրությամբ սահմանված այլ հարցեր.

6) ինքնակարգավորվող կազմակերպության անդամավճարի չափը սահմանելը,

7) գործադիր մարմին ընտրելը կամ նշանակելը,

8)  էթիկայի հանձնաժողովի թվաքանակի սահմանումը եւ անդամների ընտրությունը։

4. Գործադիր մարմնի ղեկավարը (անդամը) չի կարող միաժամանակ լինել էթիկայի հանձնաժողովի անդամ:

3. Էթիկայի հանձնաժողովն ինքնակարգավորվող կազմակերպության կանոնադրությամբ, ինչպես նաեւ կանոններով կամ կարգերով սահմանված կարգով քննում  է անդամների գործունեության համապատասխանությունը սույն օրենքի եւ վարքագծի (էթիկայի) կանոններին։

Հոդված 135.11 Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության անդամի պատասխանատվությունը

1. Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպությունը պարտավոր է մեկամսյա ժամկետում քննարկել իր անդամի գործունեության վերաբերյալ ստացված բողոքը: Օրենքի եւ իրավական այլ ակտերի պահանջների կոպիտ խախտումներ հայտնաբերելու դեպքում հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության ընդհանուր ժողովը լուծում է տվյալ հաշտարարին կազմակերպության անդամությունից ազատելու հարցը, որը պետք է լուծվի ոչ ուշ, քան խախտումը հայտնաբերելու կամ դրա մասին տեղեկանալու օրվանից մեկ ամսվա ընթացքում:

2. Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության անդամի հեռացման մասին որոշումը 5 օրվա ընթացքում ուղարկվում է արդարադատության նախարարության հաշտարարության որակավորման հանձնաժողովին եւ դատական դեպարտամենտ:

3. Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության անդամի հեռացման մասին որոշումը կարող է հիմք հանդիսանալ արդարադատության նախարարության հաշտարարության որակավորման հանձնաժողովի կողմից հաշտարարին` որակավորման վկայականից զրկելու համար:»:

Հոդված 2 Օրենքի ուժի մեջ մտնելը

1. Օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվանից երեք

ամիս հետո, բացառությամբ Օրենքի 1-ին հոդվածով լրացվող 135.6-րդ, 135.7-րդ 135.8-րդ հոդվածների։

2. Օրենքի 1-ին հոդվածով լրացվող 135.6-րդ, 135.7-րդ 135.8-րդ հոդվածներն ուժի մեջ են մտնում Օրենքի պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

Հոդված 3 Անցումային դրույթներ

1. ՀՀ արդարադատության նախարարության հաշտարարության որակավորման հանձնաժողովը ձեւավորվում է Օրենքի 1-ին հոդվածով լրացվող 135.7-րդ հոդվածն ուժի մեջ մտնելուց հետո մեկ ամսվա ընթացքում։

2. Մինչեւ հաշտարարների առաջին ինքնակարգավորվող կազմակերպության գրանցումը, Օրենքի 1-ին հոդվածով լրացվող 135.9-րդ, 135.10-րդ, 135.11-րդ հոդվածներով հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության իրավազորությունն իրականացնում է ՀՀ արդարադատության նախարարության հաշտարարության որակավորման հանձնաժողովը:

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների ընդունման անհրաժեշտության վերաբերյալ

1. Անհրաժեշտությունը

Օրենքներում փոփոխությունների եւ լրացումների կատարումը նախ եւ առաջ պայմանավորված է վեճերի արտադատական կարգով լուծման ինստիտուտների զարգացման եւ ներդրման հեռանկարով ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետությունում, այլեւ ողջ աշխարհում: Միջազգային փորձի ուսումնասիրությունը թույլ է տալիս եզրակացնել, որ վեճերի արտադատական կարգով լուծման ինստիտուտներից առավել հեռանկարայիններն են հանդիսանում արբիտրաժը, ֆինանսական համակարգի հաշտարարը եւ հաշտարարությունը: ԵՎ եթե առաջին երկուսը Հայաստանի Հանրապետությունում իրավական կարգավորում ստացել են, ապա հաշտարարության ինստիտուտը ընդհանրապես բացակայում է ՀՀ իրավական համակարգում: Այդ իսկ պատճառով առաջարկվող օրենքներում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու առաջարկվող փաթեթը նախ եւ առաջ ուղղված է հաշտարարության ինստիտուտի ներդրմանը:

2. Ընթացիկ իրավիճակը եւ խնդիրները

Ներկայումս հաշտարարությունը` որպես իրավական ինստիտուտ, գոյություն չունի ՀՀ  իրավական համակարգում, ինչպես նաեւ բացակայում է իրավական դաշտ, որը կկարգավորեր հաշտարարության ոլորտը: Հարկ է նշել, որ ոչ վաղ անցյալում Հայաստանում գործում էին միջնորդ դատարաններ, որոնք իրենց էությամբ հանդիսանում էին արբիտրաժային դատարաններ, որոնք կարող էին լինել ինչպես մշտապես գործող, այնպես էլ ստեղծված տվյալ վեճի կարգավորման համար (ad հօc): Դրանց որոշումների կատարումը իրականացվում էր կամավոր: Պարտադիր էր միջնորդական համաձայնության առկայությունը վարույթը սկսելու համար, կիրառվող իրավունքը կարող էր ընտրվել կողմերի կողմից, ինչպես նաեւ դատավարության լեզուն եւ միջնորդներին ընտրում էին կողմերը` այն ամենը ինչ բնորոշ է արբիտրաժին:

Ներկայիս օրենսդրությունում առկա են որոշակի դրույթներ, որոնք կարող են հիմք հանդիսանալ հաշտարարության զարգացման համար: Մասնավորապես, ՀՀ Քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 33-րդ հոդվածի 1-ին մասը սահմանում է. «Կողմերը դատավարության ցանկացած փուլում կարող են գործն ավարտել հաշտության համաձայնությամբ», իսկ 120-րդ հոդվածի 2-րդ մասը սահմանում է. «Նախագահողը պարզում է, արդյոք, հայցվորը պնդում է իր պահանջները, պատասխանողն, արդյոք, ընդունում է հայցվորի պահանջները, եւ կողմերը չեն ցանկանում, արդյոք, կնքել հաշտության համաձայնություն»: Մեկ այլ օրինակ է ՀՀ Ընտանեկան օրենսգրքի 16-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, որն ուղղակիորեն ամրագրում է դատավորի հնարավորությունը` ուղղակի միջոցներ ձեռնարկելու ամուսիններին հաշտեցնելու նպատակով եւ նրանց տրամադրել 3 ամիս հաշտվելու համար:

ՀՀ Նախագահի 2012 թ. հունիսի 30-ի կարգադրության մասին, որի գլխավոր նպատակն է ապահովել ՀՀ իրավական եւ դատական համակարգի համապատասխանությունը ժամանակակից իրավական պետության չափանիշներին: Մասնավորապես, հաշտարարության վերաբերյալ նշվում է, որ հարկավոր է խթանել Հայաստանում վեճերի լուծման այլընտրանքային կառուցակարգերը եւ որ ապագա քրեական օրենսգրքի մշակման ժամանակ անհրաժեշտ է ուսումնասիրել նաեւ քրեական պատասխանատվությանն այլընտրանք հանդիսացող միջոցների, մասնավորապես, հաշտարարության նախատեսման հնարավորությունը:

Հայաստանի Հանրապետության իրավական եւ դատական բարեփոխումների 2012-2016 թթ. միջոցառումների ծրագրում նույնպես որոշակի նշանակություն է տրվում վեճերի այլընտրանքային լուծման ձեւերին, մասնավորապես` հաշտարարությանը: Այսպես, ծրագրում նշվում է, որ դատարանների աշխատանքի բարելավման նպատակով հարկավոր է կատարել առաջին ատյանի դատարանների կողմից քաղաքացիական գործերը միջնորդ-հաշտարարներին հասցեագրելու ինստիտուտի ներդրման հեռանկարների եւ միջազգային փորձի ուսումնասիրությունը: Ինչպես նաեւ նշվում է, որ ինստիտուտի կայացման համար անհրաժեշտ է նաեւ մշակել միջնորդ-հաշտարարության իրականացման օրենսդրական դաշտը, ինչպես նաեւ իրականացնել միջնորդ-հաշտարարների  մասնագիտական պատրաստման ծրագրեր:

Նշենք, որ 2012 թվականի ընթացքում տեղի ունեցան երկու կարեւոր իրադարձություններ` նվիրված հաշտարարության զարգացմանը: Առաջինը` Եվրոպական Միության կողմից ֆինանսավորվող եւ Եվրոպայի Խորհրդի կողմից իրականացվող “Աջակցություն Հայաստանում արդարադատության” ծրագրի շրջանակում տեղի ունեցած դատավորների համար վերապատրաստումն էր` նվիրված հաշտարարության ոլորտում հմտությունների կատարելագործմանը, իսկ երկրորդը` նույն ծրագրի շրջանակներում ԷյԴիԱր Փարթներս մեդիացիոն ընկերության եւ Աշխատանքի իրավունքի պաշտպանի գրասենյակի կողմից կազմակերպված “Հաշտարարության զարգացումը Հայաստանում” միջազգային համաժողովն էր:

Ներկայումս հաշտարարության անցկացման ոլորտում առկա են հետեւյալ խնդիրները.

3. Առաջարկվող լուծումները

3.1 Նպատակներ

3.2 Հաշտարարության զարգացման սկզբունքերը ՀՀ-ում

Հաշտարարությունը` որպես անկախ ինստիտուտ

Հաշտարարությունը պետք է կառուցվի ՀՀ դատական համակարգից անկախ, սակայն այն պետք է կառուցվի նաեւ դատարանների կողմից եւ դրանց կից: Դատարանի կողմից իրականացվելու դեպքում (court-annexed mediation) հաշտարարությունը պետք է լինի մասամբ անվճար: Հաշտարարությունը կարող է իրականացվել թե՛ հաշտարարությամբ զբաղվող մասնագիտացված կենտրոնի, թե՛ անկախ հաշտարարի, թե՛ հաշտարարության վերապատրաստում անցած դատավորի կողմից:

Հաշտարարության զարգացում` անկողմնակալության եւ կոնֆիդենցիալության հիման վրա

Սույն սկզբունքները պետք է ամրագրվեն օրենսդրական մակարդակով: Հաշտարարը իրավունք չունի վեճի լուծման համար որոշում կայացնել: Հաշտարարության ընթացքում բացահայտված ցանկացած տեղեկություն չի կարող ներկայացվել դատարան:

Հաշտարարության պարտադիրության ամրագրում օրենսդրական մակարդակով` որպես նախադատական փուլ

Հաշտարարությունը պետք է պարտադիր լինի մինչեւ բուն դատաքննության հասնելը որոշակի հստակ սահմանված գործերի համար (օրինակ` ամուսնաընտանեկան, աշխատանքային գործերով, անշարժ գույքի վերաբերյալ գործերով եւ այլն): Կողմերին պետք է տրվի ժամանակ եւ հնարավորություն, որպեսզի նրանք վեճը փորձեն լուծել հաշտարարության միջոցով (օրինակ` 1-3 ամիս): Հաշտարարության միջոցով վեճի չլուծման դեպքում կողմերը պետք է ներկայացնեն հաշտարարության ձախողման վերաբերյալ փաստաթուղթ, որը հիմք է դատաքննությունը սկսելու/շարունակելու համար:

Որակավորում

Հաշտարարների որակավորրումը պետք է իրականացվի ՀՀ Կառավարության որոշմամբ սահմանված կարգով: Ընդ որում որակավորում իրականացնող հանձնաժողովում պետք է ներգրավվեն անձինք, ինչպես ՀՀ դատական համակարգից, այնպես էլ արդարադատության նախարարությունից եւ իրավաբան-գիտնականներ:

Ոլորտային կարգավորում

Սկզբնական փուլում հաշտարարության զարգացում միայն քաղաքացիական, առեւտրային, աշխատանքային, ընտանեկան գործերով: Քրեական եւ վարչական գործերով հաշտարարության հնարավորությունը պետք է դիտարկել դրա զարգացման երկրորդ փուլում:

3.3. Հաշտարարության զարգացման քայլերը

Իրավական հիմքերի ստեղծում

Հաշտարարության զարգացման համար անհրաժեշտ է նախ եւ առաջ մշակել համապատասխան օրենսդրություն, որը թույլ կտա ապահովել ոչ միայն այդ ինստիտուտի նախնական զարգացում, այլեւ ապահովել դրա զարգացման կայունությունը: 2012 թ.-ի դեկտեմբերի 5-ին տեղի ունեցած «Հաշտարարության զարգացումը Հայաստանում» միջազգային համաժողովի ընթացքում քննարկվեց «Հաշտարարության մասին» օրենքի ոչ պաշտոնական նախագիծը, որը կարող է հիմք ծառայել հաշտարարության վերաբերյալ օրենսդրության մշակման համար:

Նպատակները. Դարձնել հաշտարարությունն իրավական ինստիտուտ, ամրագրել հաշտարարության վերաբերյալ համաձայնության եւ հաշտարարական հաշտության համաձայնության իրավական հիմքերը, ստեղծել հաշտարարների իրավական երաշխիքները, սահմանել հաշտարար դառնալու չափանիշները եւ այլն

Կանխատեսելի ժամանակացույց. Օրենսդրական փաթեթը, որը պետք է ներառի Հաշտարարության ՀՀ Քաղաքացիական դատավարությունում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու վերաբերյալ օրենքը եւ ՀՀ մի շարք օրենքներում փոփոխություններ կատարելու օրենքները կարող է մշակվել եւ քննարկման դրվել մինչեւ 2015 թ.-ի մարտի 30-ը:

Հաշտարարների որակավորումը

Հաշտարարությամբ զբաղվելու հնարավորությունը պետք է չսահմանափակել միայն հաշտարարությունով: Սակայն դատարանին կից հաշտարարություն անցկացնելու իրավունք ունեն միայն որակավորում ունեցող հաշտարարները: Ընդ որում` ՀՀ արդարադատության նախարարությունը պետք է մշակի հստակ չափանիշներ, որոնց համաձայն` այդպիսի սուբյեկտները պետք է անցնեն այդ որակավորումը: Նախարարությունը պետք է մշակի հատուկ սկզբունքներ, որոնց համաձայն` օտարերկրյա վերապատրաստումները կարող են հիմք ընդունվել ՀՀ-ում հաշտարարական գործունեություն ծավալելու համար:

Կանխատեսելի ժամանակացույց. Վերապատրաստման եւ հավատարմագրման չափանիշները պետք է հաստատվեն օրենսդրական փաթեթի հետ միասին կամ առավելագույնը օրենքի ընդունումից հետո մեկ ամսվա ընթացքում:

Դատավորների, փաստաբանների եւ իրավաբանների վերապատրաստում

Պետք է անցկացնել շարունակական վերապատրաստման դասընթացներ արտասահմանյան եւ տեղական մասնագետների ներգրավմամբ, որոնք թույլ կտան բարձրացնել հաշտարարության վերաբերյալ իրավագիտակցությունը, ինչպես նաեւ ձեւավորել համապատասխան հմտություններ:

Նպատակները. Մինչեւ օրենքի ուժի մեջ մտնելը ունենալ առնվազն 5-10 վերապատրաստված կենսաթոշակի անցած դատավոր, ովքեր կկարողանան անցկացնել հաշտարարություններ: Վերապատրաստումները պետք է իրականացվեն թեԲ քաղաքային, թեԲ մարզային մակարդակով:

Ինքնակառավարվող մարմնի ստեղծում

Հաշտարարների էթիակայի բարձր չափանիշների ամրագրման նպատակով եւ նրանց գործունեության նկատմամբ մասնագիտական կարգավորում սահմանելու խնդրով կհիմնվի Հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպություն: Բոլոր հաշտարարները պետք է լինեն հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության անդամ եւ իրականացնեն իրենց գործունեությունը` հաշտարարների ինքնակարգավորվող կազմակերպության` հաշտարարի էթիկայի կանոններին համապատասխան: Միության շրջանակներում ստեղծվում է Էթիկայի հանձնաժողով, որը քննելու է հաշտարարների նկատմամբ հարուցված կարգապահական գործերը:
 

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ԴԱՏԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ եւ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ»,  «ՊԵՏԱԿԱՆ ՏՈՒՐՔԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԴԵՊՔՈՒՄ ԱՅԼ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱՑԱԿԱՅՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ, ԱՅԴ ԹՎՈՒՄ՝ ՓՈՔՐ եւ ՄԻՋԻՆ ՁԵՌՆԱՐԿԱՏԻՐՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի (այսուհետ` Նախագիծ) գործարար եւ ներդրումային միջավայրի վրա կարգավորման ազդեցության գնահատման նպատակով իրականացվել են նախնական դիտարկումներ:       Գնահատման նախնական փուլում պարզ է դարձել, որ Նախագծով ամրագրվում են  աշխատողի եւ գործատուի փոխադարձ համաձայնությամբ վեճերը արբիտրաժի լուծմանը հանձնելու, ինչպես նաեւ հաշտարարության մասին համաձայնության իրավական հիմքերը, մասնավորապես` սահմանվում են հաշտարարության եւ հաշտարարների նշանակման, հաշտարարության վերաբերյալ համաձայնություն կնքելու ընթացակարգերը եւ Նախագծի ընդունման դեպքում, դրա կիրարկման արդյունքում գործարար եւ ներդրումային միջավայրի վրա ազդեցություն չի նախատեսվում:

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ԴԱՏԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ եւ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԸՆՏԱՆԵԿԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ»,  «ՊԵՏԱԿԱՆ ՏՈՒՐՔԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԴԵՊՔՈՒՄ ԱՅԼ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏՈՒԹՅԱՆ ԲԱՑԱԿԱՅՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ
ՄՐՑԱԿՑՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերով (այսուհետ` Նախագծեր) նախատեսվում է  ՀՀ  իրավական համակարգում ներդնել հաշտարարության ինստիտուտ:

Նախագծերով կարգավորվող շրջանակները չեն առնչվում որեւէ առանձին ապրանքային շուկայի հետ, ուստի եւ Նախագծերի ընդունմամբ որեւէ առանձին ապրանքային շուկայում մրցակցային դաշտի վրա ազդեցություն լինել չի կարող:

Հիմք ընդունելով նախնական փուլի արդյունքները` կարգավորման ազդեցության գնահատման աշխատանքները դադարեցվել են` արձանագրելով Նախագծերի ընդունմամբ մրցակցության միջավայրի վրա ազդեցություն չհայտնաբերվելու եզրակացություն:

Եզրակացություն

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի սոցիալական պաշտպանության ոլորտում կարգավորման ազդեցության  գնահատման

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի (այսուհետ` նախագծեր) սոցիալական պաշտպանության ոլորտում կարգավորման ազդեցության գնահատումը կատարվել է «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 27.1-րդ հոդվածի եւ  Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի հունվարի   14-ի  N 18-Ն որոշման համաձայն:

Նախագծերի սոցիալական պաշտպանության ոլորտում կարգավորման ազդեցության գնահատումը կատարվել է սոցիալական պաշտպանության ոլորտի եւ դրա առանձին ենթաոլորտների իրավիճակի բնութագրիչների եւ դրանց  ինդիկատորների հիման վրա:

Նախագծերը`

ա) ռազմավարական կարգավորման  ազդեցության տեսանկյունից ունեն չեզոք ազդեցություն.

բ) շահառուների վրա կարգավորման ազդեցության տեսանկյունից` դրական ազդեցություն:

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի ընդունման դեպքում

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի ընդունումն առողջապահության բնագավառի վրա ազդեցություն չի ունենա:

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի՝ բյուջետային բնագավառում կարգավորման ազդեցության գնահատման վերաբերյալ

Նախագծերով առաջարկվում է`

1. Հայաստանի Հանրապետության իրավական համակարգում ներդնել վեճերի արտադատական կարգով լուծման այլընտրանքային տարատեսակներից` հաշտարարության ինստիտուտը,

2. հիմք դնել հաշտարարության զարգացմանը եւ կայացմանը քաղաքացիական, աշխատանքային եւ ընտանեկան հարաբերությունների հետ կապված գործերով՝ նպատակ ունենալով բեռնաթափել ՀՀ դատական համակարգը,

3.հաշտարարության համար սահմանված ժամկետում հաշտության համաձայնություն կնքած անձին վճարված պետական տուրքի գումարը ետ վերադարձնել 50, 40, 30 տոկոս չափաբաժիններով, եթե հաշտարարությունը նշանակվել է համապատասխանաբար՝ առաջին ատյանի, վերաքննիչ ատյանի, վճռաբեկ դատարանի կողմից:

Ելնելով վերոգրյալից՝ գտնում ենք, որ օրենքների նախագծերի ընդունման ազդեցությունը ՀՀ պետական եւ համայնքային բյուջեների եկամուտների վրա էական ազդեցություն չի ունենա, իսկ ծախսերի վրա կլինի չեզոք:

ՀԱԿԱԿՈՌՈՒՊՑԻՈՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ԿԱՐԳԱՎՈՐՄԱՆ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի վերաբերյալ

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերն իրենց մեջ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2009 թվականի հոկտեմբերի 22-ի «Նորմատիվ իրավական ակտերի նախագծերի հակակոռուպցիոն բնագավառում կարգավորման ազդեցության գնահատման իրականացման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 1205-Ն որոշմամբ հաստատված կարգի 9-րդ կետով նախատեսված որեւէ կոռուպցիոն գործոն չեն պարունակում:

ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ  ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՄԱՍԻՆ ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի բնապահպանության բնագավառում կարգավորման ազդեցության գնահատման մասին եզրակացությունը

1. «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգքրում լրացում կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության ընտանեկան օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին», «Պետական տուրքի մասին Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացում կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի (այսուհետ` օրենքներ) ընդունման արդյունքում մթնոլորտի, հողի, ջրային ռեսուրսների, ընդերքի, բուuական եւ կենդանական աշխարհի, հատուկ պահպանվող տարածքների վրա բացասական հետեւանքներ չեն առաջանա:

2. Օրենքների նախագծերի չընդունման դեպքում շրջակա միջավայրի oբյեկտների  վրա բացասական հետեւանքներ չեն առաջանա:

3. Օրենքների նախագծերը բնապահպանության ոլորտին չեն առնչվում,  այդ  ոլորտը կանոնակարգող իրավական ակտերով ամրագրված uկզբունքներին եւ պահանջներին չեն հակասում:

Օրենքների կիրարկման արդյունքում բնապահպանության բնագավառում  կանխատեuվող հետեւանքների գնահատման եւ վարվող քաղաքականության համեմատական վիճակագրական վերլուծություններ կատարելու անհրաժեշտությունը բացակայում  է: