г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý ²½·³ÛÇÝ ÅáÕáíÁ©
ìϳ۳Ïáã»Éáí`
¬ 1988 Ãí³Ï³ÝÇ ÷»ïñí³ñÇÝ ²¹ñµ»ç³ÝÇ êáõÙ·³ÛÇà ù³Õ³ùáõÙ ÙÇ ù³ÝÇ ûñ ß³ñáõÝ³Ï Çñ³Ï³Ý³óí³Í »õ ÝáõÛÝ Ãí³Ï³ÝÇÝ ÊêÐØ ¶»ñ³·áõÛÝ ¹³ï³ñ³ÝÇ ùñ»³Ï³Ý ·áñÍ»ñáí ¹³ï³Ï³Ý ÏáÉ»·Ç³ÛÇ »õ ìáñáÝ»ÅÇ Ù³ñ½³ÛÇÝ ¹³ï³ñ³ÝÇ Ï³Û³óñ³Í ѳٳå³ï³ëË³Ý ¹³ï³í×ÇéÝ»ñáí ѳëï³ïí³Í ѳۻñÇ ëå³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ Ëáßï³Ý·áõÙÝ»ñÁ« Ýñ³Ýó å³ïϳÝáÕ ·áõÛùÇ »õ áõÝ»óí³ÍùÇ Ã³É³ÝÝ áõ áãÝã³óáõÙÁ«ö³ëïáõÙ ¿`¬ 1990 Ãí³Ï³ÝÇ ÑáõÝí³ñÇ 13¬Çó ¬19 ¬ÇÝ ²¹ñµ»ç³ÝÇ Ù³Ûñ³ù³Õ³ù ´³ùíáõ٠ϳ½Ù³Ï»ñåí³Í »õ ÊêÐØ ¶»ñ³·áõÛÝ ËáñÑñ¹Ç ÷³Ï ÝÇëïáõÙ ·áñÍáÕ Çß˳ÝáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý å³ßïáÝ۳ݻñÇ ÏáÕÙÇó ÷³ëïí³Í Ñ³Û µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý ½³Ý·í³Í³ÛÇÝ ç³ñ¹»ñÝ áõ ѳɳͳÝùÝ»ñÁ«
¬ ²¹ñµ»ç³ÝÇ Ñ³Û³µÝ³Ï µáÉáñ »õ ÈÔÐ µ³½Ù³ÃÇí µÝ³Ï³í³Ûñ»ñáõÙ ³¹ñµ»ç³Ý³Ï³Ý Çß˳ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ѳۻñÇ Ýϳïٳٵ Çñ³Ï³Ý³óí³Í ɳÛݳͳí³É µéÝáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ ëå³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ«
¬ ÈÔÐ »õ ѳñ³ÏÇó ï³ñ³ÍùÝ»ñáõÙ Çñ µÝûññ³ÝáõÙ ³åñáÕ Ñ³Û µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý µéÝÇ ï»Õ³Ñ³ÝáõÙÝ»ñÝ áõ Ýñ³Ýó Ýϳïٳٵ Çñ³·áñÍí³Í ¿ÃÝÇÏ ½ïáõÙÝ»ñÁ«
¬ ²¹ñµ»ç³ÝÁ Ç å³ï³ëË³Ý È»éݳÛÇÝ Ô³ñ³µ³ÕÇ ÅáÕáíñ¹Ç ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ³íáõÝùÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ë³Õ³Õ »õ ûñÇÝ³Ï³Ý ·áñÍÁÝóóÇ« áñ¹»·ñ»Éáí ó»Õ³ëå³Ý³Ï³Ý »õ ¿ÃÝÇÏ ½ïáõÙÝ»ñÇ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝ« ¹ÇÙ»É ¿ áõÅÇ ³åûñÇÝÇ ÏÇñ³éÙ³Ý »õ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ñ³ÛïÝÇ ³Ñ³µ»ÏÇãÝ»ñÇ »õ í³ñÓϳÝÝ»ñÇ Ý»ñ·ñ³íáõÙáí 1991¬1994Ãé ë³ÝÓ³½»ñÍ»É ¿ ɳÛݳٳëßï³µ å³ï»ñ³½Ù È»éݳÛÇÝ Ô³ñ³µ³ÕÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý ¹»Ù:гÛï³ñ³ñáõÙ ¿`
¬ ѳϳٳñïáõÃÛ³Ý ·áïáõÙ ³éϳ ÇñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ñ»ï»õ³Ýù »Ý ûñÇݳå³ïß³× Ï»ñåáí ëï»ÕÍí³Í È»éݳÛÇÝ Ô³ñ³µ³ÕÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý ¹»Ù ë³ÝÓ³½»ñÍí³Í ²¹ñµ»ç³ÝÇ ½ÇÝí³Í ³·ñ»ëdzÛÇ Ñ»ïÙÕٳݫ ³å³·³ÛáõÙ ÝٳݳïÇå ³·ñ»ëÇí ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³Ý˳ñ·»ÉÙ³Ý »õ ³Û¹ Ýå³ï³Ïáí ѳٳӳÛÝ Ø²Î¬Ç Ï³Ýáݳ¹ñáõÃÛ³Ý 51 Ñá¹í³ÍÇ È»éݳÛÇÝ Ô³ñ³µ³ÕÇ µÝ³ÏãáõÃÛ³Ý Ï³½Ù³Ï»ñå³Í ûñÇÝ³Ï³Ý ÇÝùݳå³ßïå³ÝáõÃ۳ݫ¬ г۳ëï³ÝÁ Õ³ñ³µ³Õ³¬³¹ñµ»ç³Ý³Ï³Ý ѳϳٳñïáõÃÛ³Ý é³½Ù³Ï³Ý³óáõÙÇó Ç í»ñ ѳݹÇë³ÝáõÙ ¿ È»éݳÛÇÝ Ô³ñ³µ³ÕÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý ÅáÕáíñ¹Ç ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý »õ ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ³íáõÝùÇ Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý »ñ³ß˳íáñÁ«
¬ ²¹ñµ»ç³ÝÁ« áñå»ë ݳ˳ѳñÓ³Ï »õ ³·ñ»ëáñ »ñÏÇñ« ÉÇáíÇÝ å³ï³ë˳ݳïáõ ¿ Çñ ÏáÕÙÇó ë³ÝÓ³½»ñÍí³Í å³ï»ñ³½ÙÇ »õ Ýñ³ Ñ»ï»õ³ÝùÝ»ñÇ« ³ÝÏ³Ë ³½·³ÛÇÝ å³ïϳݻÉÇáõÃÛáõÝÇó µáÉáñ ÷³Ëëï³Ï³ÝÝ»ñÇÝ »õ ï»Õ³Ñ³Ýí³Í ³ÝÓ³Ýó å³ï׳éí³Í ÏáñáõëïÝ»ñÇ »õ ½ñϳÝùÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ »õ µ³óÇ ³Û¹ å³ñï³íáñ ¿ ÷áËѳïáõó»É ³¹ñµ»ç³Ý³Ñ³ÛáõÃÛ³Ý Ïñ³Í ÝÛáõÃ³Ï³Ý »õ µ³ñáÛ³Ï³Ý íݳëÝ»ñÁ«
¬ ²¹ñµ»ç³ÝÇ ÏáÕÙÇó ß³ñáõݳÏíáÕ Ñ³Ï³Ù³ñïáõÃÛ³Ý Í³·Ù³Ý »õ ͳí³ÉÙ³Ý å³ï׳éÝ»ñÇ Ë»Õ³ÃÛáõñáõÙÝ»ñÁ« é³½Ù³ï»Ýã ѳÛï³ñ³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ« ѳ۳ïÛ³óáõÃÛ³Ý »õ ѳÛÏ³Ï³Ý Ùß³ÏáõóÛÇÝ Å³é³Ý·áõÃÛ³Ý áãÝã³óÙ³ÝÝ áõÕÕí³Í í³Ý¹³ÉǽÙÇ ¹ñë»õáñáõÙÝ»ñÁ ˳÷³ÝáõÙ »Ý ÏáÕÙ»ñÇ ÙÇç»õ ÷áËíëï³ÑáõÃÛ³Ý Ó»õ³íáñÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ«
¬ ѳϳٳñïáõÃÛ³Ý ÏáÕ٠ѳݹÇë³óáÕ È»éݳÛÇÝ Ô³ñ³µ³ÕÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³ÝÁ« áñå»ë µ³Ý³Ïó³ÛÇÝ Çñ³í³Ñ³í³ë³ñ ÏáÕÙ ã׳ݳã»Éáõ ²¹ñµ»ç³ÝÇ Ù³ñï³í³ñáõÃÛáõÝÁ Ó³ËáÕáõÙ ¿ ³ñ¹Ûáõݳí»ï »õ ³ÙµáÕç³Ï³Ý µ³Ý³Ï³óáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ï³Û³óÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÁ »õ« Áëï ¿áõÃ۳ݫ Ýå³ï³Ï ¿ Ñ»ï³åݹáõÙ Ëáõë³÷»É ѳϳٳñïáõÃÛ³Ý µáõÝ ³é³ñÏ³Ý Ñ³Ý¹Çë³óáÕ` È»éݳÛÇÝ Ô³ñ³µ³ÕÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛ³Ý Ï³ñ·³íÇ׳ÏÇ »õ ³Ýíï³Ý·áõÃÛ³Ý Ñ»ï ϳåí³Í ѳñó»ñÇ ³é³çݳѻñà ÉáõÍáõÙÇó«
¬ Õ³ñ³µ³ÕÛ³Ý ÑÇÙݳËݹñÇ Ñ³Ý·áõó³ÉáõÍÙ³Ý é³½Ù³Ï³Ý ×³Ý³å³ñÑÇ µ³ó³éÙ³Ý »õ ѳϳٳñïáõÃÛ³Ý Ë³Õ³Õ Ï³ñ·³íáñÙ³Ý ·áñÍÁÝóóÇ ³Ýßñç»ÉÇáõÃÛ³Ý »õ ³ñ¹Ûáõݳí»ïáõÃÛ³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý ÙÇçáóÁ »Õ»É »õ ÙÝáõÙ ¿ µ³Ý³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ÅáÕáíáõñ¹Ý»ñÇ Çñ³í³Ñ³í³ë³ñáõÃÛ³Ý »õ ÇÝùÝáñáßÙ³Ý Çñ³íáõÝùÇ ëϽµáõÝùÇ ³Ýí»ñ³å³Ñ »õ ³é³Ýó ë³Ñٳݳ÷³ÏáõÙÝ»ñÇ ÏÇñ³éáõÙÁ:
²¹ñµ»ç³ÝÁ« ß³ñáõݳϳµ³ñ ³Õ³í³Õ»Éáí Çñ³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ« ݻݷ³÷áË»Éáí »õ ˻ճÃÛáõñ»Éáí ÷³ëï»ñÁ« Ó·ïáõÙ ¿ ÙÇç³½·³Û³ÇÝ Ñ³ÝñáõÃÛ³Ý Ùáï Ï»ÕÍ å³ïÏ»ñ Ó»õ³íáñ»É ѳϳٳñïáõÃÛ³Ý Í³·Ù³Ý »õ ͳí³ÉÙ³Ý í»ñ³µ»ñÛ³É: ØÇ»õÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï ²¹ñµ»ç³ÝÁ« óùóÝ»Éáí ³ñÛáõݳÉÇ Ñ³Ï³Ù³ñïáõÃÛ³Ý Ñ³Ý·»óñ³Í Çñ ѳÝó³íáñ ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÁ »õ Çñ³Ï³Ý ³·ñ»ëáñÇÝ ½áÑ« ÇëÏ ½áÑÇÝ áñå»ë ³·ñ»ëáñ Ý»ñϳ۳óÝ»Éáí« ÷áñÓáõÙ ¿ Çñ ÇëÏ ÏáÕÙÇó ë³ÝÓ³½»ñÍ³Í å³ï»ñ³½ÙÇ Ñ»ï»õ³ÝùÝ»ñÇ áÕç å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛáõÝÁ µ³ñ¹»É ѳÛÏ³Ï³Ý ÏáÕÙÇ íñ³:
ØÇÝã¹»é µ³½Ù³ÃÇí »õ ѳïϳå»ë áã ѳÛÏ³Ï³Ý ³ÕµÛáõñÝ»ñ ÷³ëï»É »Ý ²¹ñµ»ç³ÝÇ ÏáÕÙÇó ϳ½Ù³Ï»ñåí³Í »õ Çñ³Ï³Ý³óí³Í ѳۻñÇ ç³ñ¹»ñÝ áõ Ñ»ï³åݹáõÙÝ»ñÁ: سëݳíáñ³å»ë« êáõÙ·³ÛÇÃáõÙ ï»ÕÇ áõÝ»ó³Í á×ñ³·áñÍáõÃÛáõÝÁ ÷³ëïí³Í ¿ ³ÝÙÇç³å»ë ¹»åù»ñÇó Ñ»ïá ϳï³ñí³ÍÇ í»ñ³µ»ñ۳ɫ ½áñûñÇݳϫ Ñ»Ýó êáõÙ·³ÛÇà ù³Õ³ùÇ ·áñͳ¹Çñ ÏáÙÇï»Ç ݳ˳·³Ñ è© ¾ÙÇݵ»ÛÉáõ Ý»ñϳ۳óñ³Í ½»Ïáõó³·ñáí« ÇÝãå»ë ݳ»õ« 1988é ÝáÛ»Ùµ»ñÇ 18¬ÇÝ ù© ØáëÏí³ÛáõÙ ÊêÐØ ¶»ñ³·áõÛÝ ¹³ï³ñ³ÝÇ ùñ»³Ï³Ý ·áñÍ»ñáí ÏáÉ»·Ç³ÛÇ í×éáí »õ 1988é ¹»Ïï»Ùµ»ñÇ 20¬ÇÝ èÊüêÐ ìáñáÝ»ÅÇ Ù³ñ½³ÛÇÝ ¹³ï³ñ³ÝÇ ÏáÕÙÇó ϳ۳óñ³Í ¹³ï³í×éáí« ÇëÏ ÑáõÝí³ñÇ 13¬Çó¬19¬Á ´³ùíáõ٠ѳۻñÇ Ýϳïٳٵ Çñ³Ï³Ý³óí³Í ½³Ý·í³Í³ÛÇÝ ç³ñ¹»ñÁ í³í»ñ³·ñí³Í »Ý 1990 Ãí³Ï³ÝÇ ÷»ïñí³ñÇ 19¬ÇÝ »õ Ù³ñïÇ 1¬ÇÝ ·áõÙ³ñí³Í ÊêÐØ ¶»ñ³·áõÛÝ ÊáñÑñ¹Ç 3¬ñ¹ Ýëï³ßñç³ÝÇ ÷³Ï ÝÇëï»ñáõÙ ÊêÐØ ä²Î¬Ç ݳ˳·³Ñ 쩲©ÎñÛáõãÏáíÇ »õ ÊêÐØ Ý»ñùÇÝ ·áñÍ»ñÇ Ý³Ë³ñ³ñ ì©ì©´³Ï³ïÇÝÇ ÏáÕÙÇó Ý»ñϳ۳óí³Í ÷³ëï»ñáí:
ê³Ï³ÛÝ« å³ïÙáõÃÛáõÝÁ ݻݷ³÷áË»Éáõ »õ ·ÉËÇí³Ûñ ßáõé ï³Éáõ å»ï³Ï³Ý Ù³ñï³í³ñáõÃÛ³Ùµ« ²¹ñµ»ç³ÝÁ û·ïí»Éáí ѳïϳå»ë ÙÇç³½·³ÛÇÝ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõÝ»ñáõÙ ß³ï»ñÇ ³Ýï»ÕÛ³ÏáõÃÛáõÝÇó »õ ѳñóÇ ¿áõÃÛ³ÝÁ ͳÝáà ãÉÇÝ»Éáõ ѳݷ³Ù³ÝùÇó« Ó·ïáõÙ ¿ ϳñ·³íáñÙ³Ý` ÙÇÙÛ³Ýó Ñ»ï ß³Õϳåí³Í µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇ« ÷³Ã»ÃÇó ³é³çݳѻñà ÉáõÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ ³é³ÝÓݳóÝ»É ï³ñ³ÍùÝ»ñÇ »õ ÷³Ëëï³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ³ñó»ñÁ »õ Ó»éù µ»ñ»É ³Û¹ ËݹÇñÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É å³Ñ³Ýç³ïÇñáç ϳñ·³íÇ׳Ï: ¸ñ³ ÑÇÙ³Ý íñ³« ²¹ñµ»ç³ÝÁ ³ÝóùáõÛó Ýå³ï³Ï ¿ Ñ»ï³åݹáõÙ ÑáÕ ëï»ÕÍ»É Çñ Ñݳñ³íáñ Ýáñ ³·ñ»ëdzÛÇ ³ñ¹³ñ³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ` å³Ñå³Ý»Éáí ѳϳٳñïáõÃÛ³Ý Ï³ñ·³íáñÙ³Ý é³½³Ù³Ï³Ý ׳ݳå³ñÑÁ:
²é³çݳѻñà ËݹÇñ ¿ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ³ïÛ³ÝÝ»ñáõÙ í»ñ³Ï³·Ý»É ϳï³ñí³ÍÇ Çñ³Ï³Ý å³ïÏ»ñÁ »õ Ù³ïݳÝß»Éáí ²¹ñµ»ç³ÝÇ å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛáõÝÁ ѳϳٳñïáõÃÛ³Ý ëñٳݫ ¹ñ³ Ñ»ï»õ³ÝùÝ»ñÇ »õ ãϳñ·³íáñÙ³Ý í»ñ³µ»ñ۳ɫ ѳϳ½¹»É Ýñ³ ÏáÕÙÇó Çñ³Ï³Ý³óíáÕ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³ÝÁ` ³ÏïÇíáñ»Ý Ý»ñ·ñ³í»Éáí ³Û¹ ·áñÍáõÙ ËáñÑñ¹³ñ³Ý³Ï³Ý ¹Çí³Ý³·ÇïáõÃÛ³ÝÁ:
