ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
Հոդված 1. Օրենքի կարգավորման առարկան
Սույն օրենքը կարգավորում է Հայաստանի Հանրապետության տրանսպորտային տեսչության (այսուհետ՝ տրանսպորտային տեսչություն) գործունեության իրավական, տնտեսական եւ կազմակերպական հիմնադրույթները, փոխադրումների կազմակերպման գործընթացում փոխադրումների մասնակիցների կողմից ՀՀ տրանսպորտային օրենսդրության պահանջների կատարման նկատմամբ վերահսկողության հետ կապված հարաբերությունները:
Հոդված 2. Օրենքի գործողության ոլորտը
1. Սույն օրենքի գործողությունը տարածվում է ավտոմոբիլային, երկաթուղային, էլեկտրատրանսպորտային, մետրոպոլիտենային եւ ջրային տրանսպորտային միջոցներով առեւտրային նպատակներով իրականացվող փոխադրումների մասնակից (այդ թվում` միջազգային) բոլոր իրավաբանական եւ ֆիզիկական անձանց եւ անհատ ձեռնարկատերերի վրա:
2. Սույն օրենքի գործողությունը չի տարածվում Հայաստանի Հանրապետության ազգային անվտանգության ծառայության, Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանության, Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության, Հայաստանի փրկարար ծառայության, Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության, ինչպես նաեւ միջազգային կազմակերպությունների կողմից, արտակարգ իրավիճակների ժամանակ, անձնական եւ ծառայողական օգտագործման նպատակներով իրականացվող փոխադրումների վրա:
Հոդված 3. Օրենքում օգտագործված հիմնական հասկացությունները
Սույն օրենքում օգտագործվում են հետեւյալ հիմնական հասկացությունները`
փոխադրումների մասնակից` ընդհանուր օգտագործման տրանսպորտով փոխադրումներ իրականացնող կամ փոխադրումների կազմակերպման գործընթացի եւ փոխադրումների անվտանգության ապահովման հետ կապված սպասարկման ծառայություններ մատուցող իրավաբանական կամ ֆիզիկական անձ կամ անհատ ձեռնարկատեր (այսուհետ` կազմակերպություն).
վերահսկողություն` փոխադրումների մասնակիցների կողմից տրանսպորտի մասին օրենսդրության պահանջների կատարման ապահովման նպատակով իրականացվող միջոցառում:
Հոդված 4. Տրանսպորտային տեսչությունը
Տրանսպորտային տեսչությունը Հայաստանի Հանրապետության գործադիր իշխանության հանրապետական մարմին է, որը գործում է տրանսպորտային համակարգի պետական լիազորված մարմնի (այսուհետ` լիազորված մարմին) կազմում: Տրանսպորտային տեսչության աշխատակիցը ունի հատուկ ծառայողական վկայական, որի ձեւը հաստատում է լիազորված մարմինը:
Հոդված 5. Տրանսպորտային տեսչության մասին օրենսդրությունը
Տրանսպորտային տեսչության մասին օրենսդրությունը բաղկացած է սույն օրենքից եւ իրավական այլ ակտերից:
Հոդված 6. Տրանսպորտային տեսչության գործառույթները
1. Տրանսպորտային տեսչությունն իր իրավասության սահմաններում վերահսկողություն է իրականացնում տրանսպորտի մասին օրենսդրության, տրանսպորտի ոլորտում գործունեության իրականացման լիցենզիաների, միջազգային փոխադրումների թույլտվությունների, ջրային, էլեկտրատրանսպորտային, մետրոպոլիտենային եւ երկաթուղային տրանսպորտի գործունեության, ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին գովազդի մասին օրենսդրության, ավտոմոբիլային տրանսպորտի շարժական կազմի տեխնիկական շահագործման վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության պահանջների կատարման նկատմամբ:
2. Տրանսպորտային տեսչությունն իրականացնում է`
ա) ընդհանուր օգտագործման տրանսպորտում տեղի ունեցած ճանապարհա-տրանսպորտային պատահարների, դրանց առաջացման պատճառների վերլուծություն, անհրաժեշտության դեպքում համապատասխան պետական մարմինների հետ համատեղ կանխարգելիչ միջոցառումների ձեռնարկում.
բ) ինքնագնաց ճանապարհա-շինարարական մեքենաների եւ մեխանիզմների, ջրային, երկաթուղային տրանսպորտային միջոցների կադաստրի վարում` Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը համապատասխան:
Հոդված 7. Տրանսպորտային տեսչության գործունեության սկզբունքները
Տրանսպորտային տեսչության գործունեությունը հիմնվում է օրինականության, փոխադրումների մասնակիցների օրինական շահերի պաշտպանության սկզբունքների վրա:
Տրանսպորտային տեսչությունն իր խնդիրներն իրականացնելիս համագործակցում է պետական կառավարման եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ:
ԳԼՈՒԽ 2
ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ՏԵՍՉՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՍՏՈՒԳՈՒՄՆԵՐԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄԸ ԱՎՏՈՄՈԲԻԼԱՅԻՆ ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԻ ՈԼՈՐՏՈՒՄ
Հոդված 8. Վերահսկողության եւ ստուգումների կազմակերպումը
Տրանսպորտային տեսչության կողմից վերահսկողությունն իրականացվում է սույն օրենքին, իսկ ստուգումները` «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման եւ անցկացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքին համապատասխան:
Հոդված 9. Վերահսկողության կազմակերպումը
1. Վերահսկողությունը կազմակերպվում է ընտրանքային կարգով, ինչպես նաեւ տրանսպորտի մասին օրենսդրության պահանջների խախտմամբ իրականացվող փոխադրումների մասին տեղեկությունների առկայության դեպքերում` համաձայն տրանսպորտային տեսչության պետի գրավոր հանձնարարության:
2. Վերահսկողության կազմակերպումն իրականացվում է ավտոկայարաններում, ավտոկայաններում եւ երթակարգավարական կետերում, ապօրինի գոյացած ավտոտրանսպորտային միջոցների կուտակումների կետերում ինչպես նաեւ պետական կառավարման համապատասխան մարմինների հետ համատեղ պետավտոտեսչության անշարժ պահակետերում` ՀՀ ոստիկանության եւ պետական կառավարման համապատասխան մարմինների ղեկավարաների համատեղ հրամանի հիման վրա:
Վերահսկողությունն իրականացվում է տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձանց կողմից` ծառայողական վկայականի ներկայացմամբ:
Հոդված 10. Վերահսկողության գործողության ոլորտը
1. Տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձանց կողմից սույն օրենքի 9-րդ հոդվածի 2-րդ մասում նախատեսված վայրերում վերահսկողության իրականացման ընթացքում կարող են պահանջվել`
ա) տվյալ ավտոտրանսպորտային միջոցով տվյալ փոխադրումն իրականացնելու իրավունքի փաստաթղթերը (լիցենզիա, թույլտվություն):
բ)ավտոբուսային կանոնավոր փոխադրումների դեպքում` ուղեւորափոխադրումներ իրականացնող կազմակերպության կողմից տրված ճանապարհային թերթիկ եւ ուղեւորափոխադրումները սպասարկող կազմակերպության կողմից տրված երթուղային թերթիկ,
2. Վերահսկողության ընթացքում տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձանց կողմից կարող են իրականացվել ուղեւորատար ավտոտրանսպորտային միջոցների` օրենքով սահմանված ներքին եւ արտաքին կահավորմանը եւ փոխադրումներին ներկայացվող պահանջներին համապատասխանության ստուգում:
3. Միջազգային փոխադրողների կողմից տրանսպորտի մասին օրենսդրության պահանջների կատարման նկատմամբ վերահսկողությունն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերի պահանջներին համապատասխան:
Միջազգային փոխադրողների կողմից տրանսպորտի մասին օրենսդրության պահանջների կատարման նկատմամբ վերահսկողությունը կարող է իրականացվել նաեւ սահմանային անցման կետերում:
Հոդված 11. Ստուգումների գործողության ոլորտը
1. Ստուգումների միջոցով վերահսկողությունն իրականացվում է փոխադրումների մասնակից կազմակերպություններում:
2. Փոխադրումների մասնակից կազմակերպություններում ստուգման ենթակա է`
ա) ավտովարորդների, նավավարների, մեքենավարների առողջական վիճակի եւ տրանսպորտային միջոցների տեխնիկական վիճակի նախաերթային զննումների անցկացման,
բ) ավտովարորդների, նավավարների, մեքենավարների աշխատանքի եւ հանգստի ռեժիմին,
գ) շարժակազմի տեխնիկական շահագործման, փոխադրումների կազմակերպման, իրականացման եւ անվտանգության պահպանման,
դ) ուղեւորների տոմսավորման, սպասարկման, նստեցման-իջեցման եւ ուղեբեռի ձեւակերպման ու պահպանման,
ե) երթերի հաշվառման եւ չվացուցակների, վերաբերյալ օրենքով սահմանված պահանջների կատարումը:
Հոդված 12. Վերահսկողության արդյունքների ամփոփումը
1. Վերահսկողության արդյունքների ամփոփումը կատարվում է տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձանց կողմից կազմված արձանագրությամբ, որը խիստ հաշվառման փաստաթուղթ է: Արձանագրության ձեւաթուղթը պետք է ունենա պաշտպանական հատկություններ, բացառի այլ եղանակներով կրկնօրինակումը` համարակալվում է վեցանիշ արաբական թվանշաններով:
2. Արձանագրությունը հաշվառվում է հաշվառման մատյանում: Արձանագրության ձեւը եւ հաշվառման մատյանի վարման կարգը հաստատում է լիազորված մարմինը: Վերահսկողության արդյունքներով կազմված արձանագրությունների պահպանման ժամկետը սահմանվում է երեք տարի:
ԳԼՈՒԽ 3
ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ՏԵՍՉՈՒԹՅԱՆ ՊԱՇՏՈՆԱՏԱՐ ԱՆՁԱՆՑ, ՓՈԽԱԴՐՈՒՄՆԵՐԻ ՄԱՍՆԱԿԻՑՆԵՐԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ, ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
Հոդված 13. Տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձանց իրավունքները
Տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձն իրավունք ունի՝
ա) իր իրավասությունների սահմաններում տալ պարտադիր կատարման համար ցուցումներ` բացահայտված խախտումների վերաբերյալ.
բ) վերադասության կարգով ներկայացնել առաջարկություններ` հայտնաբերված խախտումների եւ թերությունների վերաբերյալ.
գ) փոխադրումների մասնակիցներից պահանջել իրենց գործունեության ապահովման հետ կապված անհրաժեշտ տվյալներ, տեղեկություններ եւ պարզաբանումներ.
դ) կազմել վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ արձանագրություններ.
ե) իրականացնել օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ:
Վարչական իրավախախտումների գործերով վարույթը եւ տուգանքների նշանակումը իրականացնում է տեսչության պետը:
Հոդված 14. Տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձանց պարտականությունները
1. Տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձը պարտավոր է՝
ա) իր գործունեության ընթացքում չխոչընդոտել փոխադրումների մասնակիցների բնականոն գործունեությանը.
բ) փոխադրումների մասնակիցների մասին ստացված տվյալներն ու տեղեկություններն օգտագործել միայն ծառայողական նպատակներով՝ պահպանելով առեւտրային, պետական, ծառայողական եւ օրենքով պաշտպանված այլ գաղտնիքները,
գ) փոխադրումների մասնակիցների իրավունքների սահմանափակման գործողությունների դեպքերում հնարավորություն ընձեռել նրանց` օրենքով սահմանված կարգով ծանոթանալու գործին առնչվող փաստաթղթերին եւ նյութերին,
դ) վերահսկողություն իրականացնելիս թույլ չտալ սույն օրենքով իրեն վերապահված լիազորությունների վերազանցում,
ե) օրենքով սահմանված կարգով փոխհատուցել իր կողմից կատարված ապօրինի գործողությունների կամ անգործության հետեւանքով պատճառված վնասը:
2. Վերահսկողություն իրականացման ընթացքում տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձինք պարտավոր են` ուղեւորատար ավտոտրանսպորտային միջոցների գերբեռնվածության դեպքում` ավտոտրանսպորտային միջոցը բեռնաթափել մինչեւ տեղատարողության թույլատրելի սահմանը:
Հոդված 15. Փոխադրումների մասնակիցների իրավունքները
Փոխադրումների մասնակիցներն իրավունք ունեն օրենքով սահմանված կարգով`
ա) ծանոթանալ վարչական իրավախախտման գործով վարույթին առնչվող փաստաթղթերին եւ նյութերին.
բ) բողոքարկել տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձանց կամ տրանսպորտային տեսչության գործողությունները /անգործությունը/.
գ) պահանջել տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձանց կատարած ապօրինի գործողությունների կամ անգործության հետեւանքով պատճառված վնասի հատուցում:
Հոդված 16. Փոխադրումների մասնակիցների պարտականությունները
Փոխադրումների մասնակիցները պարտավոր են`
ա) ապահովել սույն օրենքի եւ տրանսպորտի մասին օրենսդրության պահանջների կատարումը.
բ) չխոչընդոտել վերահսկողության իրականացմանը.
գ) կատարել տրանսպորտային տեսչության պաշտոնատար անձանց օրինական պահանջներն ու ցուցումները.
դ) օրենքով սահմանված կարգով հատուցել իրենց ապօրինի գործողությունների /անգործության/ հետեւանքով պատճառված վնասները:
ԳԼՈՒԽ 5
ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
Հոդված 18. Օրենքի ուժի մեջ մտնելը
Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող երկու ամիս հետո:
