Հոդված 1. «Պետական տուրքի մասին» 1997 թվականի դեկտեմբերի 27-ի ՀՕ-186 օրենքի 12-րդ հոդվածի 1-ին մասի՝

1) 1-ին կետում «երեսնապատիկի» բառը փոխարինել «հիսնապատիկի» բառով.

2) 2-րդ կետից հետո լրացնել 2.1-ին կետ՝ հետեւյալ բովանդակությամբ.

«2.1. օտարերկրյա քաղաքացիների, այդ թվում՝ ամուսնացողներից մեկի՝ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի հանդիսանալու դեպքում ամուսնության գրանցման համար, ներառյալ՝ վկայական տալը բազային տուրքի հարյուրապատիկի չափով».

3)4-րդ կետը շարադրել հետեւյալ խմբագրությամբ.

«4. քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման ուղղման եւ լրացման համար բազային տուրքի հնգապատիկի չափով.

4) 4-րդ կետից հետո լրացնել 4.1-ին կետ՝ հետեւյալ բովանդակությամբ.

«4.1. քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցումների փոփոխության համար բազային տուրքի երեսնապատիկի չափով».

5) 5-րդ կետում «հնգապատիկի» բառը փոխարինել «յոթնապատիկի» բառով.

6) 6-րդ կետից հետո լրացնել 6.1-ին կետ՝ հետեւյալ բովանդակությամբ.

«6.1.Օտարերկրյա քաղաքացիների համար հայրություն (մայրություն) ճանաչելու համար բազային տուրքի երեսնապատիկի չափով».

7) 13-րդ կետից հետո լրացնել նոր՝ 14-րդ եւ 15-րդ կետեր հետեւյալ  բովանդակությամբ՝

«14. օտարերկրյա քաղաքացիների կողմից երեխայի որդեգրման մասին ակտային գրանցման համար բազային տուրքի երեքհարյուրապատիկի չափով

15. քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման առկայության վերաբերյալ տեղեկանքի համար բազային տուրքի հնգապատիկի չափով»:

Հոդված 2. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:  

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄ

«ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ԿԱՑՈՒԹՅԱՆ  ԱԿՏԵՐԻ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔԻ ԵՎ ՀԱՐԱԿԻՑ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ

1. Կարգավորման ենթակա ոլորտի կամ խնդրի սահմանումը.

Հայաստանի Հանրապետությունում քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման (ՔԿԱԳ) համակարգի գործունեության արդյունքում քաղաքացիներին տրամադրվում են տարաբնույթ ծառայություններ, որոնց մատուցման պատշաճությունն ու բարձր որակը հիմնարար ու կարեւոր դերակատարում ունեն քաղաքացու եւ պետության փոխհարաբերությունների ամրապնդման գործում:

Ըստ այդմ՝ պետության կողմից պատվիրակված լիազորությունները պետք է իրականացվեն պատշաճ, իսկ դրանց կատարման նկատմամբ անհրաժեշտ է ապահովել համապատասխան վերահսկողություն: Այս առումով հարկ է նկատել, որ 2021 թվականի մայիսի 16-ից՝ քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման ոլորտը կարգավորող նոր «Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մասին» օրենքի (այսուհետ՝ Օրենք) ուժի մեջ մտնելուց հետո, տեղի է ունեցել գործառույթների տարանջատում ՔԿԱԳ գործակալության (այսուհետ նաեւ՝ Գործակալություն) գործունեության եւ քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման տարածքային բաժինների միջեւ, ինչի արդյունքում Հայաստանի Հանրապետությունում ՔԿԱԳ ծառայությունը գործում է մասնակի ապակենտրոնացված մոդելով՝ բաժանված լինելով երկու կառավարման մակարդակի՝ Արդարադատության նախարարության (այսուհետ նաեւ՝ ԱՆ) եւ համայնքային կառույցների միջեւ, որոնց պատվիրակվել է որոշ գործառույթների իրականացում:

 ՔԿԱԳ տարածքային բաժինները վերածվել են ՔԿԱԳ սպասարկման կենտրոնների՝ տարանջատվելով՝ որպես փաստաթղթեր ընդունող մարմինների, որոնց իրավասությանն է պատկանում քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման հետ կապված գործառույթների կատարման համար անհրաժեշտ խորհրդատվության տրամադրումը, դիմումների ընդունումը եւ այդ գործառույթների արդյունքում կազմված փաստաթղթերի տրամադրումը՝ ստեղծելով մի իրավիճակ, երբ ՔԿԱԳ գործառույթներն իրականացվում են ինչպես անմիջականորեն ՔԿԱԳ գործակալության համակարգմամբ եւ վերահսկմամբ, այնպես էլ՝ առանց համակարգման եւ վերահսկման, քանի որ գործող օրենսդրության պայմաններում առկա չէ այլ իրավական լիազորություն, քան միայն համայնքներում գործող սպասարկման կենտրոնների նկատմամբ մեթոդական ղեկավարման իրականացումը, որը բավարար գործիք չէ կարգավորելու առկա խնդիրները:

2021 թվականի օրենսդրական փոփոխություններից հետո, երբ ներդրվեց ՔԿԱԳ սպասարկման առաջնային գրասենյակի («front office») եւ հետնային գրասենյակի («back office») ձեւաչափը, համայնքային գրասենյակներն իրականացնում են միայն առաջնային գրասենյակի դեր, եւ գրանցման ողջ գործառույթը վերապահված է հետնային գրասենյակին՝ ԱՆ ՔԿԱԳ գործակալությանը, հետեւաբար՝ համայնքային գրասենյակի սխալների եւ վրիպակների համար եւս պատասխանատվությունը կրում է կենտրոնական մարմինը: Այսպիսով, երկատված կառավարման համակարգի պայմաններում ընդհանրապես բացակայում է միասնական մոտեցումը ՔԿԱԳ համակարգի վերաբերյալ, օրինակ՝ Իջեւանում եւ Գյումրիում  ծառայությունները մատուցվում են ԱՆ ՔԿԱԳ աշխատակիցների կողմից, որոնք քաղաքացիական ծառայողներ են, ինչի արդյունքում ստացվում է, որ միեւնույն գործառույթներ իրականացնող համայնքային գրասենյակներից երկուսում աշխատողները գործում են ՔԿԱԳ անմիջական ենթակայությամբ, իսկ մյուս համայնքներում՝ համայնքային ենթակայությամբ:

Նման տարանջատումը առաջացնում է բազմաթիվ խնդիրներ: Ընդ որում, խնդիրները բազմիցս բարձրաձայնվել են նաեւ տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից, սակայն վերջիններս չունեն բավարար լիազորություններ եւ ռեսուրսներ լուծելու առաջացած խնդիրները: Հարկ է նաեւ նշել, որ կառավարման նման մոդելը չունի լայն տարածում:

Այսպես, օրինակ՝ Վրաստանում քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մարմիններն են Վրաստանի արդարադատության նախարարության կառավարման ներքո գործող հանրային ծառայությունների զարգացման գործակալությունը, որն իր լիազորություններն իրականացնում է իր տարածքային գրասենյակների միջոցով, որոնք գտնվում են նախարարությանը ենթակա վարչության ներքո:

Լատվիայում եւ Լիտվայում քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցումներն առավելապես իրականացվում են  ՔԿԱԳ տարածքային մարմինների կամ մունիցիպալ մարմինների կողմից:

Հայաստանի Հանրապետությունում գործող մոդելին որոշակիորեն նման է Էստոնիայի փորձը, որտեղ գործում է ՔԿԱԳ մարմինների խառը համակարգ, երբ ՔԿԱԳ մարմինների շարքին են դասվում՝ տեղական ինքնակառավարման մարմինները, միասնական գրասենյակը, արտաքին եւ ներքին գործերի նախարարությունները, բացի այդ, Էստոնիայում կիրառվում է նաեւ «մասնավոր ՔԿԱԳ-ի» մոդելը, երբ անձը, ով համապատասխանում է օրենքով սահմանված պահանջներին եւ հանձնել է որակավորման քննություն, իրավունք է ստանում իրականացնել օրենքով սահմանված ՔԿԱԳ մարմնի լիազորությունները՝ նշանակվելով որպես պատասխանատու պաշտոնատար անձ: Այստեղ, սակայն, հատկանշական է այն, որ Էստոնիայում նման խառը համակարգը արդյունավետ է գործում, քանի որ ողջ համակարգը, այդ թվում՝ արխիվը, թվայնացված է, մինչդեռ Հայաստանում նման ծավալի թվայնացման համար երկար ժամանակ եւ մեծ ֆինանսական միջոցներ են անհրաժեշտ, հետեւապես՝ անհրաժեշտ է համակարգը բարեփոխել այս պահին առկա միջոցներով:

Հատկանշական է նաեւ այն, որ համայնքային սպասարկման կենտրոնների կողմից իրականացվող ՔԿԱԳ գործառույթների համար քաղաքացիների վճարած տուրքերն ուղղվում են ոչ թե պետական, այլ՝ համայնքային բյուջե:

Վերոնշյալի արդյունքում արձանագրված են բազմաթիվ խնդիրներ, որոնց լուծմանն էլ միտված է Նախագծերի փաթեթը: Մասնավորապես՝ նույնպիսի գործառույթներ իրականացնող աշխատակիցների անհավասար պայմաններ եւ ռոտացիայի անհնարինություն, մատուցվող ծառայությունների որակի նկատմամբ վերահսկողության, բողոքարկման եւ պատասխանատվության մեխանիզմների բացակայություն, տվյալների կառավարման տարանջատվածություն (այդ թվում՝ ՔԿԱԳ արխիվի եւ համայնքային արխիվի) եւ վերահսկողության կորուստ, վարչարարության թերություններ եւ կոռուպցիոն ռիսկեր: Նշված խնդիրները պահանջում են այնպիսի գործիքակազմի ներդրում, ինչի արդյունքում հնարավոր կլինի ապահովել քաղաքացիներին մատուցվող ծառայությունների վերահսկողություն, բարձր որակ, խնդիրների լուծմանն ուղղված որոշումների ընդունում, աշխատակիցների կարգավիճակի ու ռեսուրսների բաշխում, մատուցվող ծառայությունների առնչությամբ քաղաքացիների կողմից ներկայացվող բողոք-դիմումների պատշաճ քննություն:

 Բացի այդ, 2018 թվականի փետրվարի 21-ին ընդունվել է Համապարփակ եւ ընդլայնված գործընկերության համաձայնագիր (ՀԸԳՀ) ԵՄ-ի եւ Հայաստանի միջեւ, որն ուժի մեջ է մտել 2021 թվականի մարտի 1-ին: Հիշյալ համաձայնագրի վրա են հիմնված ԵՄ-ի եւ Հայաստանի միջեւ հարաբերությունները, որի շրջանակում ընթանում է նաեւ ԵՄ-ի եւ Հայաստանի միջեւ վիզաների շուրջ երկխոսության գործընթացը: Նշված գործընթացի շրջանակում մշակվել է վիզաների ազատականացման գործողությունների ծրագիրը (այսուհետ՝ նաեւ Ծրագիր), որում շեշտադրված են այն բոլոր ջանքներն ու անելիքները, որոնք վիզաների շուրջ երկխոսության գործընթացի կողմերը պետք է ապահովեն՝ այդպիսով ապահովելով առավել գործուն եւ արդյունավետ կառուցակարգերի ներդրում:

Մասնավորապես՝ Ծրագրի 2-րդ բաժնի 1-ին ոլորտի 1.1-ին կետի համաձայն՝ իրավական եւ ինստիտուցիոնալ շրջանակի ամրապնդման գործընթացում պետք է իրականացվեն քաղաքացիական կացության եւ քաղաքացիական գրանցման գործընթացների ամբողջականությունն ու անվտանգությունն ապահովելուն ուղղված գործողություններ, իսկ Ծրագրի 2-րդ բաժնի 3-րդ ոլորտի 3.1-ին կետի 3.1.13-րդ ենթակետի շրջանակում պետք է ապահովվի արդյունավետ էթիկայի կանոնագրքերի մշակում՝ ուղեկցված պետական պաշտոնատար անձանց նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցներով: Այսպիսով՝ պետության ստանձնած պարտավորություններից է բխում այնպիսի կառուցակարգերի ներդրումը, որոնք հնարավոր կդարձնեն ՔԿԱԳ ոլորտում կիրառելի գործընթացների ամբողջականության ապահովումը, վերջինիս կողմից մատուցվող ծառայություններում ներգրավված աշխատակիցների մասնագիտական եւ էթիկայի կարողությունների զարգացումը՝ այդպիսով ստեղծելով գործուն մեխանիզմ, որում հնարավոր կլինի ապահովել վերահսկելիությունն ու կոռուպցիոն ռիսկերի կանխարգելումը, ինչը, սակայն, հնարավոր չէ ապահովել այս պահին ՔԿԱԳ ոլորտում մատուցվող ծառայությունների շրջանակում գործող տարանջատված մոդելի առկայության պայմաններում, երբ համայնքային ծառայողների կողմից մատուցվում են ՔԿԱԳ ծառայություններ՝ առանց դրա համար պատասխանատու մարմնի կողմից վերահսկողական արդյունավետ գործիքակազմի առկայության: Նշված գործընթացը հնարավոր կլինի դարձնել առավել վերահսկելի, երբ համայնքային ծառայողները շարունակեն նույն ծառայությունների մատուցումը որպես քաղաքացիական ծառայողներ, ինչի արդյունքում հնարավոր կլինի ապահովել քաղաքացիներին մատուցվող ծառայությունների որակական նոր չափանիշներ՝ այդպիսով նաեւ որոշ ծառայությունների մասով բարձրացնելով պետական տուրքի համար սահմանված վճարներն այն տրամաբանությամբ, որ բարձր որակի մատուցվող ծառայություններն իրենցից ենթադրում են նաեւ շատ ծախսեր, հետեւապես՝ սահմանելով որակական նոր նշաձող, պետք է ապահովել նաեւ դրանից բխող ծախսերի հատուցումը:

Բացի վերահսկողության խնդրից, կարեւոր է նաեւ նշել, որ քաղաքացիական ծառայողների համար արդեն իսկ նախատեսված է վարքագծի կանոնագիրք, հետեւաբար, այն դեպքում, երբ ՔԿԱԳ ծառայություններ մատուցող բոլոր աշխատակիցների կողմից նշված ծառայությունների մատուցումը շարունակվի իրականացվել որպես քաղաքացիական ծառայողներ, նրանց վրա հավասարապես ու նույնությամբ կտարածվեն քաղաքացիական ծառայողների վարքագծի կանոնները, ուստի, կարծում ենք, անհրաժեշտություն չի առաջանա բացառապես ՔԿԱԳ ծառայություններ մատուցող անձանց համար մշակել առանձին էթիկայի կանոնագիրք:

2. Ընթացիկ իրավիճակը եւ իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը.

Գործող կարգավորումների ուժով համայնքային սպասարկման կենտրոնները ընդգրկված չեն ԱՆ կազմում եւ հետեւապես՝ ԱՆ անմիջական վերահսկողությունից դուրս են: Վերջիններս թեեւ իրականացնում են ՔԿԱԳ գործառույթներ, սակայն հնարավոր չի լինում վերահսկել ծառայությունների մատուցման որակը, անհրաժեշտության դեպքում՝ տալ ցուցումներ եւ հետեւել կատարման ընթացքին, ինչպես նաեւ բովանդակային լուծում տալ քաղաքացիների կողմից ամենօրյա ռեժիմով բարձրացվող բազմաթիվ խնդիրներին եւ բողոքներին:

Ի տարբերություն միասնական սպասարկման գրասենյակների, որի աշխատակիցները հանդիսանում են քաղաքացիական ծառայողներ՝ համայնքային սպասարկում իրականացնող կենտրոնների աշխատակիցների վարձատրությունը էականորեն ցածր է, մինչդեռ վերջիններիս կողմից մատուցվող ծառայությունների համար գանձվող տուրքերը նույնն են, ինչ Գործակալության սպասարկման կենտրոնների կողմից մատուցվող ծառայությունների համար է: Հատկանշական է, սակայն, որ համայնքային սպասարկման կենտրոն դիմելու դեպքում քաղաքացիների վճարած տուրքերն ուղղվում են ոչ թե պետական, այլ՝ համայնքային բյուջե :

Առկա իրավիճակում կարեւոր խնդիր է նաեւ այն, որ համայնքային սպասարկման կենտրոնների աշխատողների համար սահմանված չէ բարձրագույն կրթություն ունենալու պարտադիր պահանջ, ինչով պայմանավորված՝ հնարավոր չէ նաեւ համայնքային ծառայողներին պատվիրակել գործառույթների առավել լայն շրջանակ, քան միայն փաստաթղթերի ընդունումն է, ինչը մեծապես կնպաստեր մատուցվող ծառայությունների որակի բարձրացմանը եւ ՔԿԱԳ աշխատանքների արդյունավետ կազմակերպմանը:

Վերոգրյալ իրավիճակի բարեփոխման համար փոփոխություններ են նախատեսվել ««Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին, «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին, «Երեւան քաղաքում տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին», «Համայնքային ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության բյուջետային համակարգի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին», «Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնական փաստաթղթերը ապոստիլով վավերացնելու մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին, «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերով:

Մասնավորապես, փոփոխություններ են նախատեսվում «Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մասին» 2021 թվականի հունվարի 19-ի ՀՕ-66-Ն օրենքի (այսուհետ՝ Օրենք), «Տեղական ինքնակառավարման մասին» 2002 թվականի մայիսի 7-ի ՀՕ-337 օրենքի, «Երեւան քաղաքում տեղական ինքնակառավարման մասին» 2008 թվականի դեկտեմբերի 26-ի ՀՕ-5-Ն օրենքի այն հոդվածներում, որոնցով սահմանված է, որ Գործակալության սպասարկման կենտրոնների գործառույթներ կարող են իրականացնել նաեւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները՝ այդպիսով սպասարկման կենտրոնների կողմից մատուցվող ծառայությունների համար իրավասու սուբյեկտների շրջանակից հանելով տեղական ինքնակառավարման մարմիններին: Փոփոխությունների արդյունքում նաեւ հնարավոր կլինի ապահովել սպասարկման կենտրոնների աշխատանքի ոչ միայն մեթոդական, այլեւ՝ ամբողջական ղեկավարումը եւ վերահսկողությունը:

Օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասը շարադրվում է նոր խմբագրությամբ՝ սահմանելով համայնքային ծառայությունից քաղաքացիական ծառայություն անցումը՝ նախատեսելով, որ սպասարկման կենտրոնների աշխատողները հանդիսանում են քաղաքացիական ծառայողներ՝ կարգավորելով նաեւ համայնքայինից քաղաքացիական ծառայության անցման գործընթացը:

Օրենքում ուժը կորցրած են ճանաչվում նաեւ որոշ դրույթներ սպասարկման կենտրոնի մասնագետներին ներկայացվող կրթության չափանիշների եւ վերջիններիս վերապատրաստումների վերաբերյալ՝ նկատի ունենալով, որ տվյալ գործընթացն արդեն կարգավորվելու է քաղաքացիական ծառայության օրենսդրության շրջանակներում:

Փոփոխություն է կատարվում նաեւ «Հայաստանի Հանրապետության բյուջետային համակարգի մասին» 1997 թվականի հունիսի 24-ի ՀՕ-137 օրենքում՝ նկատի ունենալով, որ գործող ֆինանսավորման մոդելի արդյունքում ՔԿԱԳ համայնքային ծառայություններին հատկացվող միջոցները չեն վերադառնում պետական բյուջե, այլ ամբողջությամբ ուղղվում են համայնքային բյուջե, իսկ պետական բյուջե ուղղվելու դեպքում պետական տուրքից գոյացած գումարի մի մասը պետք է ուղղվի ՔԿԱԳ գործակալության կարողությունների զարգացմանը՝ այդպիսով բարեփոխելով նաեւ վերջիններիս կողմից մատուցվող ծառայությունների որակական ցուցանիշները: Հետեւաբար՝ ուժը կորցրած է ճանաչվում այն նորմը, որի միջոցով համայնքների բյուջեների վարչական մասը (վարչական բյուջեն) ներառում է նաեւ քաղաքացիական կացության ակտեր գրանցելու, դրանց մասին քաղաքացիներին կրկնակի վկայականներ, քաղաքացիական կացության ակտերում կատարված գրառումներում փոփոխություններ, լրացումներ, ուղղումներ կատարելու եւ վերականգնման կապակցությամբ վկայականներ տալու համար գանձվող պետական տուրքը:

Հիշյալ փոփոխության արդյունքում հնարավոր կլինի մատուցվող ծառայությունների դիմաց գանձվող տուրքերի գումարն ուղղել ոչ թե համայնքային, այլ՝ պետական բյուջե: Այս առումով կարեւոր է արձանագրել, որ ԱՆ-ի կողմից 2024 թվականին համայնքներին տրամադրվել է 156,433,200 դրամ, իսկ համայնքների կողմից հավաքագրված տուրքը կազմել է մոտ 383,991,000 դրամ:

Փոփոխություններ եւ լրացումներ են նախատեսվում նաեւ «Պետական տուրքի մասին» 1997 թվականի դեկտեմբերի 27-ի ՀՕ-186 օրենքի 12-րդ հոդվածում՝ ավելացնելով որոշ տուրքերի մասով սահմանված վճարները, իսկ որոշ ծառայությունների մասով սահմանելով տուրքեր: Այսպես.

«Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մասին» օրենքի կարգավորումների համաձայն՝ 18 տարին լրացած անձն իրավունք ունի փոխելու անունը, որը ներառում է անունը, ազգանունը, հայրանունը: Անվան փոխման գրանցումը թույլատրվում է առանց այն հիմնավորող պատճառների: Անվան փոխումը հիմք է անձի վերաբերյալ կատարված քաղաքացիական կացության բոլոր ակտային գրանցումներում փոփոխություններ կատարելու, ինչպես նաեւ՝ նրա անձը հաստատող փաստաթղթի փոխանակման համար:

Ներկա պահին գործող կարգավորման պարագայում բազմաթիվ են դեպքերը, երբ անձը կրկնակի դիմում է ներկայացնում՝ փոխելու իր տվյալը՝ կարճ ժամանակ անց վերադառնալով նախկին տվյալին կամ անվան փոխման դիմում է ներկայացնում՝ իր տվյալում փոխելով ընդամենը մեկ տառ: Ուսումնասիրելով առկա վիճակագրությունը՝ ակնհայտ է դառնում, որ տարիների ընթացքում աճել են անվան փոխման համար ներկայացվող դիմումների քանակը, ինչը ենթադրում է հավելյալ ռեսուրսների ներգրավում եւ ծախսերի ավելացում: Մասնավորապես՝ 2020 թվականին կատարվել է 719 անվան փոխման գրանցում, 2021 թվականին՝ 1223, 2022 թվականին՝ 1459, 2023 թվականին՝ 1431, իսկ 2024 թվականին՝ 1701 :

Հաշվի առնելով անվան փոխման ակտային գրանցման եւ դրա արդյունքում իրականացվող գործողությունների աշխատատար եւ ժամանակատար լինելու հանգամանքը, ինչպես նաեւ անվան փոխման հնարավորությունը դիմումատուների կողմից առավել նպատակային կիրառելու անհրաժեշտությունը՝ նպատակահարմար է կատարել անվան փոխման համար սահմանված պետական տուրքի դրույքաչափի բարձրացում:

Օտարերկրյա քաղաքացիների վերաբերյալ քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման համար ներկայացվող փաստաթղթերն առավել շատ ու բազմազան են եւ ուսումնասիրության տեսանկյունից՝ աշխատատար: Միեւնույն ժամանակ՝ սույն դեպքում կատարվող ակտային գրանցման մեջ սխալ գրառումները բացառելու նպատակով անհրաժեշտություն է առաջանում մանրամասն ուսումնասիրել եւ համեմատել անձանց կողմից ներկայացվող՝ օտարերկրյա պետությունների իրավասու մարմինների կողմից տրամադրած (հայերեն թարգմանությամբ) փաստաթղթերի տվյալները նրանց անձը հաստատող փաստաթղթի տվյալների հետ, դիմում ընդունելիս տեղեկություններն էլեկտրոնային համակարգ մուտքագրել ձեռքով, հիմքային փաստաթղթերն ամբողջությամբ սկանավորել եւ կցել դիմումին:  Տվյալ հանգամանքով պայմանավորված՝ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների վերաբերյալ ամուսնության պետական գրանցման համար կատարվող աշխատանքի ծավալը եւ դրան հատկացվող ժամանակը զգալիորեն զիջում է օտարերկրյա պետության քաղաքացիների վերաբերյալ ամուսնության գրանցման համար կատարվող աշխատանքի ծավալին ու տրամադրվող ժամանակին, հետեւաբար՝  նպատակահարմար է օտարերկրյա քաղաքացիների, այդ թվում՝ ամուսնացողներից մեկի՝ ՀՀ քաղաքացի հանդիսանալու դեպքում ամուսնության գրանցման համար սահմանել պետական տուրք: Նույն հանգամանքից ելնելով՝ նպատակահարմար է օտարերկրյա քաղաքացիների համար հայրություն (մայրություն) ճանաչելու համար բազային տուրքի չափը սահմանել բազային տուրքի երեսնապատիկի չափով, ինչպես նաեւ՝ օտարերկրյա քաղաքացիների կողմից երեխայի որդեգրման մասին ակտային գրանցման համար սահմանել պետական տուրք՝ բազային տուրքի երկուհարյուրապատիկի չափով:

Բացի այդ, հարկ է նկատի ունենալ, որ օտարերկրացիների հետ ինչպես ամուսնության, այնպես էլ այլ գործընթացներում ներգրավվելը կարող է հետապնդել նաեւ այլ թաքնված նպատակներ, օրինակ՝ այլ երկրի քաղաքացիության ձեռքբերում, պարտադիր ժամկետային զինվորական ծառայության հետ կապված պարտավորությունների կատարումից խուսափում, օտարերկրյա քաղաքացիների կողմից կատարվող որդեգրումներ, որոնք պետության կողմից չեն խրախուսվում, քանի որ պետությունը որդեգրել է քաղաքականություն, որի համատեքստում տարաբնույթ ծրագրեր են իրագործվում երեխային իր կենսաբանական ընտանիք վերադարձնելու ուղղությամբ: Հետեւաբար, պետության համար ռազմավարական կարեւորություն ունեցող ոլորտներում օտաերկրյա քաղաքացիների ներգրավվման դեպքերում անհրաժեշտ ենք համարում բարձրացնել պետական տուրքերը:

Քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման մեջ փոփոխություն կատարելու գործառույթը հիմնականում կիրառվում է դիմողի գրանցման եւ անձը հաստատող փաստաթղթում առկա անհամապատասխանության պարագայում՝ քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման մեջ անձի անհատական տվյալները նրա անձը հաստատող փաստաթղթին համապատասխանեցնելու նպատակով: Մինչդեռ, քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման մեջ ուղղում, լրացում կատարելու արդյունքում հաճախ առաջանում է անձը հաստատող փաստաթղթի փոփոխության անհրաժեշտություն: Տվյալ դեպքում անձը կստանա ընտրության հնարավորություն՝ իր վերաբերյալ քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման մեջ իր տվյալները համապատասխանեցնելու անձը հաստատող փաստաթղթին (փոփոխություն կատարելու գործառույթի միջոցով), որի համար կսահմանվի պետական տուրք՝ բազային տուրքի երեսնապատիկի չափով:

Մյուս դեպքում անձը կունենա իր կողմից ներկայացվող փաստաթղթերի հիմքով իր վերաբերյալ կատարված ակտային գրանցման մեջ ուղղում կամ լրացում կատարելու հնարավորություն՝ անհրաժեշտության դեպքում կատարված ուղղմանը համապատասխան փոխելով իր անձը հաստատող փաստաթուղթը: Նշված ծառայության համար պետական տուրքը սահմանված է բազային տուրքի հնգապատիկի չափով:

«Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մասին» օրենքի ընդունումից հետո քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման պետական վկայականի կրկնօրինակը հանդիսանում է էլեկտրոնային փաստաթուղթ, որի կորստի դեպքում այն էլեկտրոնային եղանակով դիմողին կրկին տրամադրվում է անվճար, հետեւաբար՝ նպատակահարմար է վկայականի կրկնօրինակի տրամադրման համար սահմանված պետական տուրքի դրույքաչափը սահմանել բազային տուրքի յոթնապատիկի չափով: Ստացվում է մի իրավիճակ, երբ քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման պետական վկայականը մի քաղաքացու կարող է տարամդրվել մի քանի անգամ եւ անվճար: Այս առումով հարկ է նկատել, որ մի փաստաթղթի հետ անընդհատ կատարվում է աշխատանք, մի դեպքում՝ հիմնական կազմման, մյուս դեպքում՝ կրկնօրինակի տրամադրման, որի ընթացքում առկա փաստաթղթերը թվայնացվում են, կատարվում է լրացուցիչ աշխատանք, ծախսվում են ռեսուրսներ, որի համատեքստում նպատակահարմար է բարձրացնել նաեւ նշված տեսակի ծառայության պետական տուրքը՝ նպատակ հետապնդելով նաեւ բարձրացնել քաղաքացիների պատասխանատվության ձեւավորումը իրենց իսկ փաստաթղթերի պահպանության նկատմամբ:

Ինչ վերաբերում է քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման առկայության վերաբերյալ տեղեկանքին, ապա այն քաղաքացիական կացության ակտի պետական գրանցման հիման վրա եւ դրա վերաբերյալ տեղեկություններ պարունակող էլեկտրոնային փաստաթուղթ է, որը պարունակում է գրեթե նույն տեղեկատվությունը, ինչ քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման մասին պետական վկայականը:

Միեւնույն ժամանակ, քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման առկայության վերաբերյալ տեղեկանք տրամադրելու համար իրականացվում է նույն աշխատանքը, ինչ վկայականի կրկնօրինակի տրամադրման համար, մասնավորապես՝ կատարվում է համապատասխան ակտային գրանցման հայտնաբերման նպատակով թղթային արխիվի ուսումնասիրություն, գտնված ակտային գրանցման թվայնացում, անհրաժեշտ դիմումի մուտքագրում, ՔԿԱԳ էլեկտրոնային կառավարման համակարգում փաստաթղթի ձեւավորում, որից ելնելով՝ նպատակահարմար է քաղաքացիական կացության ակտային գրանցման առկայության վերաբերյալ տեղեկանքի համար սահմանել պետական տուրք՝ բազային տուրքի հնգապատիկի չափով:

Ամուսնության հանդիսավոր պետական գրանցման համար սահմանված լրացուցիչ վճարի չափը նույնպես բարձրացվում է՝ նպատակ ունենալով կանխելու տվյալ ոլորտի հնարավոր կոռուպցիոն ռիսկերը: Փոփոխվում է նաեւ ամուսնալուծության գրանցման համար սահմանված նվազագույն ժամկետը՝ մեկամսյա ժամկետի փոխարեն նախատեսելով երկամսյա ժամկետ: Բարձրացվում է նաեւ ամուսնալուծության գրանցման ժամկետը լրացուցիչ վճարի դիմաց կրճատելու ծառայության դիմաց նախատեսված տուրքը՝ նպատակ ունենալով խթանել ընտանիքի պահպանումը, ամուսնալուծվող անձանց տրամադրել ամուսնությունն ու ընտանիքը վերաիմաստավորելու եւ արդեն ներկայացված ամուսնալուծության դիմումից հրաժարվելու ժամանակ:

Ուժը կորցրած են ճանաչվում նաեւ «Համայնքային ծառայության մասին» 2004 թվականի դեկտեմբերի 14-ի ՀՕ-43-Ն օրենքի 15-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ եւ 3-րդ պարբերությունները:

Փոփոխություն է կատարվում նաեւ Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնական փաստաթղթերը ապոստիլով վավերացնելու մասին»  2021 թվականի մարտի 10-ի  թիվ ՀՕ-18-Ն օրենքի 3-րդ հոդվածի 9-րդ մասում, մասնավորպես՝ «մեկ աշխատանքային օրվա ընթացքում» բառերը փոխարինվում են «երկու աշխատանքային օրվա ընթացքում» բառերով:

3. Կարգավորման նպատակը, ակնկալվող արդյունքները.

Նախագծերով առաջարկվող փոփոխություններով հնարավորություն կստեղծվի ՔԿԱԳ համակարգը դարձնել առավել միասնական, կառուցվածքը համալրել քաղաքացիական ծառայողներով, վերջիններիս համար ապահովել հավասար պայմաններ եւ վարձատրություն, իսկ քաղաքացիների համար հնարավոր կլինի  ապահովել առավել լայն շրջանակի եւ որակյալ ծառայություններ՝ ապահովելով հարմարավետության, բարձր որակի, հերթերի եւ ժամանակի արդյունավետ կառավարման սկզբունքները:

4. Իրավական ակտի նախագիծը մշակող պատասխանատու մարմինը, ինչպես նաեւ, անհրաժեշտության դեպքում, նախաձեռնողի, հեղինակների եւ մշակմանը մասնակցող անձանց մասին տեղեկություններ.

Նախագծերը մշակվել են Արդարադատության նախարարության կողմից:

5. Կապը ռազմավարական փաստաթղթերի հետ. Հայաստանի վերափոխման ռազմավարություն 2050, Կառավարության 2021-2026թթ. ծրագիր, ոլորտային եւ/կամ այլ ռազմավարություններ.

Նախագծերը բխում են Ազգային ժողովի 2021 թվականի օգոստոսի 26-ի «Հայաստանի Հանրապետության Կառավարության ծրագրին հավանություն տալու մասին» թիվ ԱԺՈ-002-Ն որոշմամբ հաստատված՝ Կառավարության 2021-2026թթ. ծրագրից (այսուհետ՝ Ծրագիր), մասնավորապես՝ Ծրագրի 6.2-րդ բաժնով կառավարությունը ստանձնել է պետության կողմից հանրությանը մատուցվող ծառայությունների որակի արմատապես բարեփոխման հանձնառություն: Որակյալ ծառայությունների մատուցման հիմքը արդիական ու առաջադեմ տեխնոլոգիաների հիմքով կառավարվող տվյալների բազաների առկայությունն է, որն էական է քաղաքացիակենտրոն որոշումների կայացման համար: Նախագծերը բխում են նաեւ 2022 թվականի մայիսի 13-ի «Հանրային կառավարման բարեփոխումների ռազմավարությունը,   2023-2025 թվականների ճանապարհային քարտեզը  եւ արդյունքային շրջանակը հաստատելու մասին» N 691-Լ որոշմամբ հաստատված՝ Հանրային կառավարման բարեփոխումների ռազմավարության 4.1-ին կետով սահմանված ռազմավարական նպատակից, մասնավորապես՝ հանրային ծառայության տեսակների եւ պաշտոնների դասակարգման լավարկում:

Նախագծերը բխում են նաեւ վիզաների ազատականացման գործողությունների ծրագրի 2-րդ եւ 3-րդ բաժինների համապատասխանաբար 1.1-ին եւ 3.1-ին կետերում նշված ռազմավարական միջոցառումներից, որոնք միտված են աջակցելու ԵՄ-ի եւ Հայաստանի միջեւ վիզաների շուրջ երկխոսության գործընթացում Հայաստանի հանձնառությանը:

ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆ

«ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ԿԱՑՈՒԹՅԱՆ  ԱԿՏԵՐԻ ԳՐԱՆՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՕՐԵՆՔԻ ԵՎ ՀԱՐԱԿԻՑ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԾԵՐԻ ԸՆԴՈՒՆՄԱՆ ԿԱՊԱԿՑՈՒԹՅԱՄԲ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԲՅՈՒՋԵԻ ԵԿԱՄՈՒՏՆԵՐԻ ԷԱԿԱՆ ՆՎԱԶԵՑՄԱՆ ԿԱՄ ԾԱԽՍԵՐԻ ԱՎԵԼԱՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ

Նախագծերի ընդունման կապակցությամբ պետական բյուջեի եկամուտներում եւ ծախսերում նախատեսվում են փոփոխություններ՝ նկատի ունենալով, որ պետական բյուջեից ԱՆ-ին հատկացված «1052. ՔԿԱԳ» ծրագրի գումարները մասամբ փոխանցվում են համայնքներին, սակայն փոխանցվող գումարի արդյունքում մատուցվող ծառայություններից ստացվող ամբողջ եկամուտը մնում է համայնքային բյուջեում, ինչը վերափոխման կարիք ունի: Բացի այդ առկա է լինելու աշխատանքի վարձատրության, ինչպես նաեւ գույքի սպասարկման համար կատարվող ծախսերի վերանայման անհրաժեշտություն: Այսպես.77 համայնքային ծառայողի համար պետական բյուջեից յուրաքանչյուր տարի հատկացվել է ավելի քան 156 միլիոն ՀՀ դրամ, որն իր մեջ ներառել է ծառայողների աշխատավարձը եւ սպասարկման կենտրոնների պահպանման ծախսերը (գույքի համար հատկացվող ծախսեր, կոմունալ վճարներ եւ այլն):

Նախագծով առաջարկվող փոփոխությունների արդյունքում կկրճատվեն նշված 77 համայնքային ծառայողի հաստիքները եւ կստեղծվեն 69 քաղաքացիական ծառայողների հաստիքներ, որոնց համար հատկացվող աշխատավարձը՝ ներառյալ պարգեւավճարը, կկազմի շուրջ 276 միլիոն ՀՀ դրամ (նշված գումարի մեջ պահպանման ծախսերը ներառված չեն, որոնք այս պահի դրությամբ հնարավոր չէ արտացոլել):

Ամփոփելով հիշյալ ֆինանսական ցուցանիշները՝ կարող ենք ասել, որ պետական բյուջե կուղղվի ՔԿԱԳ ծառայությունների դիմաց գանձվող միջինում շուրջ 384 միլիոն ՀՀ դրամ պետական տուրքը (ընդ որում՝ անհրաժեշտ է նշել, որ այս թիվն ունի աճի միտում՝ հաշվի առնելով «Պետական տուրքի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծով առաջարկվող պետական տուրքերի ավելի բարձր չափերը), կխնայվի համայնքներին տրամադրվող տարեկան 156 միլիոն ՀՀ դրամը՝ պետական բյուջեն ապահովելով հավելյալ 540 միլիոն դրամով (384 միլ.+ 156 միլ.): Փոխարենը պետական բյուջեի միջոցների հաշվին կապահովվեն սպասարկման գրասենյակների պահպանման ծախսերը եւ  քաղաքացիական ծառայողների աշխատավարձները (շուրջ 276 միլիոն ՀՀ դրամ):

Այսինքն, առաջարկվող փոփոխությունների արդյունքում պետական բյուջե կարող է ապահովվել շուրջ 264 միլիոն ՀՀ դրամի չափով լրացուցիչ մուտք:
 

Տեղեկանք գործող օրենքի փոփոխվող հոդվածների վերաբերյալ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության որոշում

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի որոշում

Գրություն