«Հայաստանի   Հանրապետության   հարկային   օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» Հա­­յաս­­տա­նի Հան­րա­պե­­տու­թյան օրենք­ի նա­խա­գծի (Պ-149-06.10.2017-ՏՀ-011/0) վե­րա­բերյալ Հա­յաստանի Հան­րապետու­թյան կառավարության

ԱՌԱՋԱՐ­ԿՈՒ­ԹՅՈՒՆ­Ը

                Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը նկատի ունե­նա­լով այն հանգամանքը, որ նախագծի ընդունումը չի նպաս­տի նախագծի առջև դրված նպատակների իրա­կա­նաց­մանը, այլ միայն կհանգեցնի Հայաստանի Հանրապետության պետա­կան բյուջեի եկամուտների նվազմանը, առա­ջար­կում է ներկայաց­վա­ծ նա­խագ­ծով քննարկվող՝ գործող Հայաստանի Հանրապետության հար­կային օրենսգրքի 88-րդ հոդվածի 1-ին մասը թողնել անփոփոխ՝ ստորև ներկայացված հիմ­նավորմամբ.

1. Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքի 92-րդ հոդվածով նախա­տես­ված է, որ ակցիզային հարկով հարկ­ման ենթակա հումքի գծով մատակարարների կողմից դուրս գրված հարկային հաշիվներում առանձնացված ակցիզային հարկի գումարները հարկ վճա­րողները հաշվանցում են Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջե վճարման ենթակա ակցիզային հարկի գու­մար­ներից: Այսինքն՝ հումքի համար վճարվող ակցիզային հարկի գումարները հաշվանցվում են և արտադրվող քսայուղի արժեքը չի կարող ավելացնել: Դա վերաբերում է նաև տեղական արտադրության քսայուղերի համար հումք հանդիսացող, ԱՏԳ ԱԱ 271019710 0 ծածկագրին դասվող քսայուղերին:

Միաժամանակ, Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքով նախա­տեսված է արդյունա­բե­րական ընկերությունների կողմից իրենց կարիքների համար ԱՏԳ ԱԱ 2710 19 710-2710 19 980 ծածկա­գրե­րին դասվող ապրանքների ձեռքբերման դեպքում այդ ապրանքների համար վճարված ակցիզային հարկի գումարների փոխհատուցման կարգ:

2. Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ցանկացած հարկային արտոնության սահ­մա­­նու­մը մշտապես ուղեկցվում է ոչ միայն հարկումից խուսափելու և չարաշահումների ռիս­կե­րով, այլ նաև հանգեցնում է Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի եկամուտների նվազեցման՝ գտնում ենք, որ ցան­կացած նոր հարկային արտոնության սահմանման առաջար­կությունը պետք է ուղեկցվի համա­պա­­տասխան վերլուծություններով և հաշվարկ­ներով, որոնց արդյունքում հնա­րավոր կլինի հաս­­կանալ, թե ինչ հետևանքներ և ինչ արդյունք­ներ է տալու նման առա­ջար­կության ընդու­նումը: Մասնավորապես, գտնում ենք, որ քսայուղերի ապրանքախմբում ներառվող ԱՏԳ ԱԱ 271019710 0 ծածկագրին դասվող քսայուղն ակցիզային հարկից ազատելուց, ինչ­պես նաև 1 կգ քսայուղերի ակցիզային հարկի նվազագույն չափը 300 դրամ սահ­մա­նե­լուց առաջ անհրաժեշտ է իրականացնել ծախսեր-օգուտ­ներ վեր­­լու­­ծություն՝ գնահատելու համար արտոնության սահմանման արդյունքում պետու­­թյան կրած կորուստները և արտոնու­թյան հնարավոր շահառուների օգուտները:
3. Նախագծի ընդունման հիմնավորմամբ նշված է, որ քսայուղերի համար Հայաստանի Հան­րապետության հար­­կային օրենսգրքով սահմանված ակցիզային հարկի դրույքաչափի նվա­զեցումը կնպաստի տեղական արտադրության քսայուղերի մրցունա­կության բարձրաց­մանը: Այդ կապակ­ցու­թյամբ, գտնում ենք, որ ներկայացված առաջար­կության ընդունման արդ­­­յունքում տեղական արտադրության քսայուղերի մրցունակության բարձրացման ակն­­կալիքներն իրատեսական չեն՝ հաշվի առնելով այն, որ քսայուղերի համար սահ­ման­ված ակցիզային հարկի հաստատուն դրույքաչափերը գործնականում կիրառվում են ինչպես տեղական, այնպես էլ ներմուծվող՝ ցածր գնային սեգմենտի քսայուղերի համար: Միևնույն ժամանակ, տեղական արտադրության քսայուղերի արտահանման դեպքում էլ վճարված ակցիզային հարկերը հետ են վերադարձվում: Այս առումով, Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքով քսայուղերի համար սահմանված ակցի­զային հարկի հաստատուն դրույքաչափի իջեցումը նախագծի ընդունման հիմ­նա­վոր­մամբ ակնկալվող արդյունքը չապահովելով հանդերձ կհանգեցնի պետական բյու­ջեի հարկային եկամուտների կորստի: Ընդ որում, հատկանշական է այն, որ Հայաստանի Հանրապետության հար­կա­յին օրենսգրքով քսայուղերի համար ակցի­զա­յին հարկի դրույքաչափերը սահմանվել են՝ հաշվի առնելով Հայաստանի Հանրապետության հար­կային օրենսգրքի ընդհանուր ֆիսկալ ազդեցությունը Հայաստանի Հանրապետության պետա­կան բյուջեի հարկային եկա­մուտ­ների վրա, ինչով պայմանավորված հնարավոր է դարձել Հայաստանի Հանրապետության հար­կա­յին օրենսգրքով կատարել հարկային համակարգի այնպիսի բարեփո­խում­ներ, որոնք հան­գեցնում են հարկային եկամուտների կորստի: Հետևաբար, հար­կա­յին օրենսգրքի ընդու­նումից հետո հարկային եկամուտների կորուստ առաջացնող ցան­կացած փոփոխության իրա­կանացում ենթադրում է լուրջ հարկա­բյու­ջե­տային ռիս­կերի առաջացում:
4. Առաջարկության ընդունումն ստեղծում է հարկումից խուսա­փելու և չարաշահումների ռիսկեր՝ կապված ներմուծվող քսայուղերն առաջարկ­վող արտոնյալ ծած­կա­գրին դասա­կար­գե­լու և դրա հետևանքով ակցիզային հարկի վճարումից խուսափելու հետ: Թերևս հենց այդ ռիս­կի կառավարման նպատակով է, որ գործող օրենսդրությամբ, որպես ենթաակցիզային ապ­րանք նախատեսվել է ոչ թե կոնկրետ որևէ ԱՏԳ ԱԱ ծածկագրին դասվող քսա­յուղը, այլ բո­լոր քսայուղերն առհասարակ: Ընդ որում, վերոգրյալն օրենսդրությամբ ամ­րա­գրվել է օրենս­դրա­կան փոփոխությունների ճանապահով: Մասնավորապես, քսայուղերն ակ­ցի­զա­յին հարկով հարկ­վում են 2012 թվականի հունվարի 1-ից: Օրենսդրական այդ փոփոխության կիրառության առա­ջին տարվա ընթացքում ակցիզային հարկով հարկվում էին միայն ԱՏԳ ԱԱ 271019810 ծած­կագրին դասվող քսայուղերը: Հաջորդ տարվա ընթացքում կատարված օրենս­դրա­կան փո­փո­խության արդյունքում սահմանվեց, որ ակցիզային հարկով հարկման ենթակա են հա­մար­վում ԱՏԳ ԱԱ 2710 19 710-2710 19 980 ծածկագրերին դասվող բոլոր քսայուղերը, որպեսզի չեզո­քացվի վերոնշյալ ռիսկը: