«ՎԻՃԱԿԱԽԱՂԵՐԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱ­ՊԵ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱ­ՍԻՆ», «ՇԱՀՈՒՄՈՎ ԽԱ­ՂԵ­ՐԻ, ԻՆՏԵՐՆԵՏ ՇԱՀՈՒՄՈՎ ԽԱՂԵՐԻ ԵՎ ԽԱՂԱ­ՏՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱ­ՅԱՍ­ՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱ­ՊԵ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ՕՐԵՆ­ՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ  ԵՎ ԼՐԱ­ՑՈՒՄՆԵՐ  ԿԱ­ՏԱ­ՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՀԱՅԱՍ­ՏԱՆԻ  ՀԱՆՐԱ­ՊԵ­ՏՈՒ­­ԹՅԱՆ ՔՐԵԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍ­ԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱ­ՑՈՒՄ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱ­ՍԻՆ», «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱ­ՊԵ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ՔՐԵԱԿԱՆ ԴԱՏԱՎԱ­ՐՈՒ­ԹՅԱՆ ՕՐԵՆՍԳՐՔՈՒՄ ԼՐԱՑՈՒՄ ԿԱՏԱ­ՐԵ­ԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՀԱ­ՅԱՍ­ՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱ­ՊԵ­ՏՈՒԹՅԱՆ ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍ­ԳՐՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԿԱ­ՏԱ­ՐԵԼՈՒ  ՄԱՍԻՆ», «ԼԻՑԵՆ­ԶԱ­ՎՈՐՄԱՆ  ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ՕՐԵՆ­ՔՈՒՄ ԼՐԱ­ՑՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՊԵ­ՏԱԿԱՆ ՏՈՒՐ­ՔԻ ՄԱ­ՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ԼՐԱ­ՑՈՒՄ­ՆԵՐ ԵՎ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱ­ՐԵ­ԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՏԵՂԱԿԱՆ ՏՈՒՐ­ՔԵՐԻ ԵՎ ՎՃԱՐ­ՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ՕՐԵՆ­­ՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ԳՈՎԱԶԴԻ ՄԱ­­ՍԻՆ» ՀԱ­ՅԱՍ­ՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ  ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ  ԿԱ­­ՏԱՐԵԼՈՒ  ՄԱՍԻՆ»,  «ՀԱ­ՅԱՍ­ՏԱ­ՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵ­ՏՈՒ­ԹՅՈՒՆՈՒՄ  ՍՏՈՒ­ԳՈՒՄ­­ՆԵՐԻ  ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՄԱՆ ԵՎ  ԱՆՑԿԱՑՄԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՀԱ­ՅԱՍ­ՏԱ­ՆԻ ՀԱՆ­ՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԼՐԱ­ՑՈՒՄ­ՆԵՐ ԿԱ­ՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ», «ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱ­ՍԻՆ» ՀԱ­ՅԱՍ­ՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆ­ՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ  ԿԱՏԱ­ՐԵ­ԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ԵՎ «ՓՈՂԵՐԻ ԼՎԱՑՄԱՆ ԵՎ ԱՀԱԲԵԿՉՈՒԹՅԱՆ ՖԻ­ՆԱՆ­ՍԱ­ՎՈՐՄԱՆ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈ­ՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵ­ԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵ­ՏՈՒ­ԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՆԵՐԻ ՆԱԽԱ­ԳԾԵ­ՐԻ ՓԱԹԵԹԻ (Պ-382-2.10.2018-ՏՀ-011/0) ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒՓՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՓՅԱՆ ԱՌԱՋԱՐԿՈՒՓՅՈՒՆԸ

 Նախագծերի փաթեթով առաջարկվում է արգելել վիճակախաղերի բացա­ռու­­թյամբ գո­վազ­դային վիճակախաղերի, ինտեր­նետ շահումով խաղերի կազմակերպման գոր­ծու­նե­ու­թյունների իրականացումը: Առաջարկությունը հիմնավորվում է այն հանգամանքով, որ Հա­յաս­տանի Հանրապե­տու­թյունում շարունակաբար ավելանում է այն անձանց թիվը, ովքեր իրենց ունեցած ֆինան­սա­կան միջոց­ների կամ եկա­մուտ­ների ավե­լաց­ման եղանակ են հա­մարում վիճակախաղը կամ շահումով խաղը: Միաժամանակ, նշվում է, որ վիճա­կախաղերը և ինտերնետ շահումով խաղերը լայն մասսայականություն են ստա­նում իրենց պարզության և ինտելեկտուալ տար­բեր օժտ­վա­ծու­թյուն ունեցող մարդկանց համար՝ հեշտ հասանե­լիու­թյան շնորհիվ:

Հայաս­տանի Հանրապետության կառավարությունն ընդհանուր առմամբ համաձայ­նե­լով նախաձեռնության հիմնավորման մեջ նշված մտահոգության հետ, այդուհանդերձ գտնում է, որ նախագծերի փաթեթի ընդունումը չի փարատի հիմնավորման մեջ արտա­հայտ­ված մտահոգությունը՝ հաշվի առնելով ստորև ներկայացված հանգամանքները՝

Նախագծերի փաթեթով առաջարկվում է արգելել միայն որոշ խաղային գործու­նեու­թյան տեսակները: Այս առումով, այն անձինք, ովքեր իրենց եկամուտները ձգտում են ավե­լացնել խաղերին մասնակցելու միջոցով, դա կիրա­կանացնեն, օրինակ, խաղատներում անց­կաց­վող շահումով խաղերին մասնակցելու միջո­ցով: Հետևաբար, գտնում ենք, որ առա­ջար­կու­թյունը չի ծառայի իր նպատակին:

Հայաստանի Հանրապետությունում տոտալիզատորի կազմակերպման գործունեու­թյան հետ կապված հարաբերությունները, ինչպես նաև դրա նկատմամբ պետական վերա­հսկո­ղությունը կարգավորվում է «Վիճակախաղերի մասին» Հայաստանի Հանրապետու­թյան օրենքով: «Վիճակախաղերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքն ուժը կորցրած ճանա­չելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծի ընդուն­մամբ տոտալիզատորի կազմակերպման գործունեությունը կդառնա չկարգավորվող և ան­վերահսկելի, քանի որ չի լինի որևէ օրենսդրական ակտ, որը կկարգավորի տոտալիզատորի կազմակերպման գործունեությունը: Արդյունքում՝ «Լիցենզավորման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ և փոփոխություն կատարելու մասին», «Պետա­կան տուրքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում լրացումներ և փոփոխու­թյուն կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերի ընդուն­մամբ  տոտալիզատորի կազմակերպման գործունեություն հնարավոր կլինի իրականացնել առանց համապատասխան լիցենզիայի և պետական տուրքի վճարման: 

«Շահումով խաղերի, ինտերնետ շահումով խաղերի և խաղատների մասին» Հայաս­տանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագծով՝

1) արգելվում է ինտեր­նետ շահումով խաղերի կազմակերպման գոր­ծու­նեության իրա­կա­նացումը: Ներկայացված փաթեթով քրեական պատասխանատվություն է նախատես­վում երկրում ընդհատակյա վիճակախաղ կազմակերպելու կամ դրան մասնակցելու համար: Քրեական պատասխանատվություն է սահմանվում նաև ինտերնետ տիրույթում նման ապօրինի գործունեություն կազմակերպեու կամ դրան մասնակցելու համար: Նման մո­տե­ցումը խնդրահարույց է թե՛ ոլորտի կարգավորման պրակտիկ իրացման, թե՛ վերահսկո­ղու­թյան տեսանկյուններից: Այս նախագծի ընդունմամբ մեծ հավանականություն կա, որ ին­տեր­նետ շահումով խաղերի կազմակերպման գործունեությունը կտեղափոխվի ստվերային դաշտ և կդառնա անվերահսկելի.

2) նախատեսվում է ուժը կորցրած ճանաչել օրենքի 2-րդ հոդվածի 17-րդ և 18-րդ պար­բե­րությունները, որոնք վերաբերում են ինտերնետ շահումով խաղերին և սահմանվում է՝ ինչ է ինտերնետ շահումով խաղը և, երբ է այն համարվում Հայաստանի Հանրապե­տու­թյան տա­րած­քում կազմակերպված: Այդ կարգավորումների բացակայության դեպքում ինտեր­նետ շահումով խաղերի ոլորտը նույնպես, ինչպես տոտալիզատորների ոլորտը, կմնա չկար­գա­վորված.

3) նախատեսված սահմանափակումները տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլոր­տում հատուկ գիտելիքներով օժտված անձը կարող է այդուհանդերձ շրջանցել և գրանցվել նման գործունեություն կազմակերպող օտարերկրյա կայքէջերում: Պարզ չէ, թե օրենքով դրված սահմանափակումներն անձի կողմից շրջանցելու և ինտերնետ շահումով խաղերի գոր­ծունեություն կազմակերպող օտարերկրյա կայքէջերում գրանցվելու դեպքերի համար ինչ կար­գավորում է նախատեսվում.

4) Հայաստանի Հանրապետությունում արգելվում է վիճակախաղերի (բացա­ռությամբ գո­վազդային վիճակախաղի) կամ ինտերնետ շահումով խաղերի գործունեության իրակա­նա­ցումը, ինչպես Հայաստանի Հանրապետությունում, այնպես էլ այլ պետություն­ներում գրանցված առևտրային կազմակերպությունների կողմից: Այս կարգավորումները  ֆիզի­կա­կան անձանց մասով հնարավոր չէ ամբողջությամբ վերահսկել և այն կստեղծի ոչ հավասար մրցակցային պայմաններ Հայաստանի Հանրապետությունում և այլ երկրներում գրանցված տնտեսվարողների համար, քանի որ նմանատիպ ծառայություններից Հայաս­տանի Հանրա­պե­տության քաղաքացիները կարող են օգտվել Հայաստանի Հանրապե­տու­թյան տարած­քում, բայց այլ երկրներում գրանցված կազմակերպությունների կայքերի միջոցով.

5) մտցվում է լիցենզավորման ենթակա նոր գործունեության տեսակ՝ գովազդային վի­ճակախաղ: Հարկ է նշել, որ տնտեսվարող սուբյեկտների համար գովազդային վի­ճա­կա­խա­ղը հանդի­սա­նում է գործու­նե­ու­թյան հարակից տեսակ, որն իրականացվում է կազմա­կեր­պության զուտ շահույթի հաշվին՝ ապ­րանքների, ծառայությունների գովազդման նպա­տա­կով: Ուստի, գո­վազդային վիճակա­խա­ղի կազմակերպումը չի կարող կարգավորվել  «Շա­հու­մով խաղերի, ին­տերնետ շահումով խա­ղերի և խաղատների մասին» Հայաստանի Հան­րապետության օրեն­քով, առավել ևս դառ­նալ լիցենզավորման ենթակա գործունե­ու­թյան տեսակ, որի արդ­յուն­քում կազմակեր­պու­թյունը սեփական միջոցների հաշվին իրակա­նաց­վող գովազդային վի­ճակախաղի կազ­մա­կերպման համար վճարի տարեկան 500.0 մլն դրա­մի չափով տուրք, ին­չը նախատեսվում է նախագծերի փաթեթում ընդգրկված «Լի­ցեն­զա­վոր­ման մասին» Հա­յաս­տանի Հանրա­պե­տու­թյան օրենքում լրացումներ և փո­փո­խություն կա­տա­րելու մասին» և «Պե­տական տուրքի մա­սին» Հայաստանի Հանրապետու­թյան օրենքում լրա­ցումներ և փո­փո­խություն կատարելու մասին» Հայաստանի Հանրապե­տու­թյան օրենք­նե­րի նա­խա­գծե­րով:

Ինչ վերաբերում է խնդրի կարգավորման միջազգային փորձին, ապա հարկ ենք հա­մա­րում նշել, որ յուրաքանչյուր երկիր ներկայացված խնդիրները կարգավորում է սեփական առանձնահատկություններից ելնելով՝ կիրառելով տարբեր տեսակի սահմանափակումներ (տա­րածքային, լիցենզիաների քանակի, հարկերի և այլն): Բացառություն են կազմում  որոշ մու­սուլմանական երկրներ, որտեղ գործում են մասնակցության կամ կազմակերպման ար­գելք­ներ:

Օրինակ՝ Գերմանիայում օրենսդրությունը չի սահմանափակում բուքմեյքերական գոր­ծու­նեությունը: Խաղային ոլորտի կարգավորումն այս դեպքում լիովին ապակենտ­րոնաց­ված է՝ 16 երկրամասերից յուրաքանչյուրն իրավունք ունի իր տարածքում որոշակի խաղային հաստատություն բացելու թույլտվություն տրամադրել:

Լատվիայում նույնպես «տոտալիզատորի կազմակերպման» լիցենզիա ստանալու հա­մար հայտին կից ներկայացվում է պայմանագիր/համաձայնագիր, որով տեղական մարմնի կողմից տրվում է համաձայնություն այդ շինությունում կամ տարածքում տոտալիզատորի կազմակերպման համար:

Խորվաթիայում տոտալիզատորների կազմակերպման լիցենզիաները տրամա­դրվում են խիստ սահմանափակ և միայն կառավարության որոշումներով:

Միաժամանակ պետք է նշել, որ որևէ գործունեություն արգելելը վտանգ է պա­րու­նա­կում այն ստվեր տեղափոխվելու տեսակետից, ինչը կոռուպցիոն ռիսկեր է առաջացնում վերա­հսկողության փուլում, ինչպես նաև սահմանափակում է տվյալ գործունեությունը կար­գա­վորելու և դրա արդյունքում գոյացող ֆինանսական միջոցները հարկելու պետության հնա­րավորությունը:

Ամփոփելով նշվածը՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը գտնում է, որ առաջարկվող փո­փոխությունները խնդրահարույց են և ընդունելի չեն: Այս ամենի հաշվառ­մամբ առաջարկում ենք գործող օրենքները թողնել անփոփոխ:

Հարկ ենք համարում նշել, որ Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի՝

1) պատգամավորներ Ալեն Սիմոնյանի և Նաիրա Զոհրաբյանի կողմից օրենս­դրա­­կան նախա­ձեռ­նու­թ­յան կար­­գով ներ­­­­­­կա­յաց­­ված «Վիճա­­կախաղերի մասին» Հայաստանի Հանրա­պե­տության օրենքում լրացումներ կատա­րելու մասին» և «Շահումով խաղերի, ինտեր­նետ շա­հումով խաղերի և խաղատների մասին» Հայա­ս­­տանի Հանրապետության օրենքում լրա­ցումներ կատարելու մասին»,

2) պատգամավոր Հրաչյա Հակոբյանի կողմից օրենսդրա­­կան նախա­ձեռ­նու­թ­յան կար­­գով ներ­­­­­­կա­յաց­­ված «Գովազդի մասին»  և «Շահումով խաղերի, ինտերնետ շահումով խա­ղե­րի և խաղատների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքներում փոփոխու­թյուններ կատարելու մասին»

Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախա­­գծերի  փաթեթների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը ներկայացրել է իր առաջարկություն­նե­րը և ակնկալվում է, որ դրանց հիման վրա լրամշակված նախագծերի ընդունման դեպքում զգա­լիորեն կնվազեն քննարկվող նախագծերի փաթեթի հիմնավորման մեջ նշված ռիսկերը:

Միաժամանակ տեղեկացնում ենք նաև, որ Հայաստանի Հանրապետության կառա­վա­­րու­­թյունում քննարկվում է Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարարու­թյան կողմից մշակված «Շահումով խաղերի, ինտերնետ շահումով խաղերի և խաղատների մասին», «Վիճակախաղերի մասին», «Լիցենզավորման մասին», «Պետական տուրքի մա­սին» և «Գովազդի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություններ կա­տարելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքների նախագծերը, որոնք նույն­պես ուղղված են ոլորտի կարգա­վոր­մանը և ռիսկերի նվազեցմանը:

Այդուհանդերձ նշենք նաև, որ նախագծերի փաթեթում առկա են հստակեցման և պար­զաբանման կարիք ունեցող արտահայտություններ, տեխնիկական վրիպումներ, օրենս­դրա­կան տեխնիկայի կանոնները մասամբ պահպանված չեն: Անհրաժեշտություն կառա­ջա­նա վերանայել նաև օրենքներն ուժի մեջ մտնելու ժամկետները: