«ՓԱՍՏԱԲԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ» ՀՀ ՕՐԵՆՔԻ ՆԱԽԱԳԾԻ (Պ-512-12.03.2020-ՄԻ-011/0) ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ԱՌԱՋԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆԸ

«Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ 

«1. Զինվորական ծառայությունը Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժե­րում և այլ զորքերում օրենքով սահմանված պետական ծառայության հատուկ տեսակ է: Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում և այլ զորքերում սույն օրենքով և այլ օրենքներով սահմանված կարգով զինվորական ծառայություն անցնող անձինք հա­մար­վում են զինծառայող»:

 «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքի     3-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝

«2. Զինվորական ծառայությունը ներառում է`

1) զորակոչի` պարտադիր կամ զորահավաքային կամ պայմանագրի կնքման կամ վարժական հավաքի կանչվելու միջոցով զինվորական ծառայությանը ներգրավումը.

2) զինվորական պաշտոնի նշանակումը և զինվորական կոչման շնորհումը.

3) զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակից բխող պարտականությունների իրականացումը.

4) զինվորական ծառայությունից արձակումը»:

«Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի համաձայն՝

«1. Զինվորական ծառայության տեսակներն են`

1) ժամկետային.

2) պահեստազորային.

3) զորահավաքային:

2. Ժամկետային զինվորական ծառայությունը բաղկացած է պարտադիր և պայ­մա­նագրային զինվորական ծառայություններից»:

«Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի համաձայն՝

«1. Զինվորական ծառայության սկիզբ է համարվում`

1) պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչված կամ զորահավաքային զորակոչի կամ պահեստազորային զինվորական ծառայության կանչված քաղաքա­ցի­ների համար` ծառայության վայր մեկնելու նպատակով զինվորական կոմիսարիատ ներ­կայանալու օրը.

2) պայմանագրային զինվորական ծառայության ընդունվող քաղաքացիների հա­մար` պայմանագիրն ուժի մեջ մտնելու օրը.

3) ռազմաուսումնական հաստատություններ ընդունված քաղաքացիների համար` տվյալ ռազմաուսումնական հաստատությունում որպես կուրսանտ գրանցվելու օրը:

2. Զինվորական ծառայությունն ավարտված է համարվում զինծառայողին զինվո­րական ծառայությունից արձակելու կապակցությամբ զորամասի (զինվորական կառավարման մարմնի) անձնակազմի և բավարարման (ապահովման) ցուցակներից հանելու օրը»:

«Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերի համաձայն՝

«1. Զինվորական ծառայության ընդհանուր ժամկետում ներառվում է զինծա­ռա­յողի` սույն օրենքով սահմանված զինվորական ծառայության մեջ գտնվելու ամբողջ ժամանակահատվածը: Զինվորական ծառայության ընդհանուր ժամկետը որոշվում է օրացուցային հաշվարկով: Օրենքով կարող է սահմանվել նաև զինվորական ծառա­յության ժամկետի արտոնյալ հաշվարկ:

2. Զինվորական ծառայության ժամկետում չեն հաշվարկվում զինծառայողի`

1) ազատազրկման կամ կալանքի ձևով պատիժը կրելու ժամանակահատվածը.

2) ձերբակալման կամ որպես խափանման միջոց կիրառված կալանավորման ժամանակահատվածը.

3) զորամասը կամ ծառայության վայրն ինքնակամ թողնելու կամ օրենքով սահ­մանված կարգով ապացուցված ինքնախեղման կամ դիտավորությամբ իր առողջական վիճակն այլ եղանակով վատթարացրած զինծառայողի բուժման մեջ գտնվելու ժամա­նակահատվածները` անկախ պատճառներից, ինչպես նաև զինծառայողի պահանջով իր առողջական վիճակի կրկնակի հետազոտման մեջ գտնվելու ժամանակահատվածը, եթե հետազոտման արդյունքներով զինծառայողի բուժման անհրաժեշտությունը բա­ցակայում է.

4) ռազմաուսումնական հաստատություններից կարգապահական տույժի կարգով կամ անբավարար առաջադիմության կամ ուսումնառությունից հրաժարվելու համար հեռացված կուրսանտների ուսման կամ սույն օրենքի 54-րդ հոդվածի 4-րդ մասում նշված դեպքում պայմանագրային զինվորական ծառայության ժամանակահատվածը` սույն օրենքով սահմանված պարտադիր զինվորական ծառայության ընդհանուր ժամ­կետում.

5) սույն օրենքի 26-րդ հոդվածի 5-րդ մասում նշված անձի կողմից պայմանագրի գործողության ժամկետի ընթացքում պայմանագրից հրաժարվելու դեպքում՝ սույն օրեն­քի 28-րդ հոդվածի 12-րդ մասի համաձայն ամսական արձակուրդում գտնվելու օրերը՝ սույն օրենքով սահմանված պարտադիր զինվորական ծառայության ընդհանուր ժամ­կետում.

6) սույն օրենքի խախտմամբ պայմանագրային զինվորական ծառայություն ան­ցած լինելու ժամանակահատվածը»:

Վերոգրյալ իրավակարգավորումների համակարգային և բովանդակային վերլու­ծու­թյունից պարզ է դառնում, որ «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կար­գավիճակի մասին» ՀՀ օրենքով առանձնացված են զինվորական ծառայության հետևյալ տեսակները՝ ժամկետային, պահեստազորային, զորահավաքային: Ընդ որում՝ ժամկետային զինվորական ծառայությունը բաղկացած է պարտադիր և պայմանա­գրա­յին զինվորական ծառայություններից, իսկ նույն օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասում նախատեսված կարգավորումից էլ պարզ է դառնում, որ զինծառայող են համարվում Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում և այլ զորքերում նույն օրենքով և այլ օրենքներով սահմանված կարգով զինվորական ծառայություն անցնող անձինք:

 «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրեն­քով հստակ նախատեսված է նաև, որ զինվորական ծառայության ընդհանուր ժամ­կետում ներառվում է զինծառայողի` նույն օրենքով սահմանված զինվորական ծառա­յության մեջ գտնվելու ամբողջ ժամանակահատվածը, որի սկզիբն ու ավարտը սահ­ման­ված են «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածում:

Վերոգրյալ կարգավորումների համատեքստում անդրադառնալով նախագծով առա­ջարկվող կարգավորմանը՝ հարկ է նկատել, որ նախագծով նախատեսվում է սահմանել անվճար իրավաբանական օգնություն զինծառայության ժամանակ մահա­ցած զինծառայողի ընտանիքի անդամների համար: Մինչդեռ հարկ է արձանագրել, որ նախագծով առաջարկվող կարագավորմամբ բովանդակային առումով տարբերակում դրված չէ «մահացած» և «զոհված» եզրույթների միջև, որի պարագայում էլ ստացվում է, որ նախագծի ընդունման պարագայում, փաստորեն, անկախ նրանից, թե զին­ծա­ռայության ընթացքում ինչպիսի հանգամանքների արդյունքում է առաջացել զինծա­ռայողի մահը՝ անմիջականորեն զինվորական ծառայության հետ պատճառական կա­պով պայմանավորված, թե՞ ոչ, սահմանվելու է անվճար իրավաբանական օգնություն այդ զինծառայողների ընտանիքի անդամների համար, ինչը կարծում ենք՝ խնդրա­հարույց է, ուստի առաջարկում ենք  «Զինծառայության ժամանակ մահացած» բառերը փոխարինել «օրենքով սահ­ման­ված կարգով հաստատված՝ զինվորական ծառայության հետ պատճառական կապով զոհված (մահացած)» բառերով՝ հաշվի առնելով ՀՀ կա­ռավարության 2018 թվականի ապրիլի 12-ի N 405-Ն որոշմամբ հաստատված կարգի   93-րդ կետի պահանջները։

Տվյալ պարագայում անդրադարձ կատարելով նաև նախագծին կից ներկա­յաց­ված հիմնավորմանը՝ հարկ է նկատել, որ թեև դրանում ներկայացված են Հանրային պաշտպանի գրասենյակի կողմից տրամադրված որոշ վիճակագրական տվյալներ՝ քննարկվող գործերի քանակի վերաբերյալ, սակայն ներկայացված չէ առաջարկվող կարգավորման ազդեցության ֆինանսական գնահատականը, որի դեպքում էլ անհաս­կանալի է, թե խոսքը տվյալ պարագայում անձանց ինչ շրջանակի մասին է, և գործ­նականում ինչ ֆինանսական ծախսեր կարող են առաջանալ նախագծով առաջարկվող իրավակարգավորման գործողության արդյունքում: